Global Reports LLC
Transkrypt
Global Reports LLC
Global Reports LLC Global Reports LLC Opinia niezależnego biegłego rewidenta PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Al. Armii Ludowej 14 00-638 Warszawa, Polska Telefon +48 (0) 22 523 4000 Faks +48 (0) 22 523 4040 www.pwc.com/pl Dla Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej Orbis S.A. Przeprowadziliśmy badanie załączonego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Orbis (zwanej dalej „Grupą"), w której jednostką dominującą jest Orbis S.A. (zwana dalej „Jednostką dominującą") z siedzibą w Warszawie przy ulicy Brackiej 16, obejmującego: (a) skonsolidowany bilans sporządzony na dzień 31 grudnia 2007 r., który po stronie aktywów oraz kapitału własnego i zobowiązań wykazuje sumę 2.367.300 tyś. zł; (b) skonsolidowany rachunek zysków i strat za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. wykazujący zysk netto w kwocie 154.119 tyś. zł; (c) skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale własnym za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. wykazujące zwiększenie kapitału własnego o kwotę 138.607 tyś. zł; (d) skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. wykazujący wypływy pieniężne netto w kwocie 895 tyś. zł; (e) informację dodatkową o przyjętych zasadach rachunkowości oraz inne informacje objaśniające. Za sporządzenie zgodnego z obowiązującymi przepisami skonsolidowanego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności Grupy odpowiedzialny jest Zarząd Jednostki dominującej. Naszym zadaniem było wyrażenie opinii o skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym na podstawie przeprowadzonego badania. Badanie przeprowadziliśmy stosownie do obowiązujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: (a) przepisów rozdziału 7 Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości („Ustawa" Dz.U. z 2002 r. Nr 76 póz. 694 z późniejszymi zmianami); (b) norm wykonywania zawodu biegłego rewidenta, wydanych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów w Polsce. Badanie zostało zaplanowane i przeprowadzone tak, aby uzyskać wystarczającą pewność, że skonsolidowane sprawozdanie finansowe nie zawiera istotnych błędów i przeoczeń. Badanie obejmowało między innymi sprawdzenie, na podstawie wybranej próby, dowodów potwierdzających kwoty i informacje wykazane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Badanie obejmowało również ocenę zasad rachunkowości stosowanych przez Grupę oraz istotnych oszacowań dokonywanych przy sporządzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego, a także ogólną ocenę jego prezentacji. Uważamy, że nasze badanie stanowiło wystarczającą podstawę dla wyrażenia opinii. PricewaterhouseCoopers Sp, z o.o. wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, pod numerem KRS 0000044655, NIP 526-021 -02-28. Kapitał zakładowy wynosi 10.363.900 złotych. Siedzibą Spółki jest Warszawa, Al. Armii Ludowej 14. Członkami Zarządu są: George Johnstone, Antoni F. Reczek, Adam Celiński, Andrzej Konopacki, Grzegorz Skrzeszewski, Antoni Tymińskl, Piotr Walińskl, Artur Ziobro, Halina Konlecka - Maliszewska, Ewa Sowińska, Wojciech Maj, Waldemar Lachowski, Tomasz Relnfuss, Reginald Webb, Michał Mastalerz, Zuzanna Mrugała, Tomasz Konieczny, Karol Dziekański, Tomasz Zielke. Global Reports LLC Opinia niezależnego biegłego rewidenta Dla Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej Orbis S.A. (cd.) Informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności Grupy za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. uwzględniają postanowienia Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych („Rozporządzenie" - Dz. U. Nr 209 póz. 1744) i są zgodne z informacjami zawartymi w zbadanym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Nasza opinia z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2006 r. zawierała zastrzeżenia w odniesieniu do sposobu ujęcia praw wieczystego użytkowania gruntów oraz klasyfikacji umów leasingu. Obecny status tych kwestii został przedstawiony poniżej. Jak przedstawiono w nocie 1.2, Zarząd Jednostki dominującej rozważył różne interpretacje MSR 17 i uznał, że prawa wieczystego użytkowania gruntów otrzymane nieodpłatnie podczas prywatyzacji Grupy w 1990 r. jako część przejmowanych nieruchomości powinny być ujęte w bilansie na dzień przejścia na Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej w wartości ustalonej w wyniku niezależnej wyceny. Na dzień 31 grudnia 2007 r. wartość bilansowa tych praw wynosiła 373 min zł. Naszym zdaniem, zgodnie z MSR 17, prawa te powinny być klasyfikowane jako leasing operacyjny i wykazywane pozabilansowe z uwagi na fakt, że tytuł własności gruntów nie przechodzi na Grupę po zakończeniu umowy. Gdyby prawa wieczystego użytkowania gruntów otrzymanych nieodpłatnie nie zostały ujęte w skonsolidowanym bilansie, to skonsolidowany wynik finansowy, po uwzględnieniu wpływu podatku odroczonego, za lata zakończone 31 grudnia 2006 r. i 31 grudnia 2007 r. byłby wyższy odpowiednio o 6 min zł i 4 min zł. Ponadto, Grupa ujęła jako rzeczowy majątek trwały prawo wieczystego użytkowania gruntów nabyte odpłatnie o wartości 48 min zł. Naszym zdaniem, prawo to również powinno być zaklasyfikowane jako leasing operacyjny zgodnie z MSR 17, a wartość dokonanej płatności wykazana jako długoterminowe rozliczenia międzyokresowe i rozliczana w czasie. W 2002 r. Grupa sprzedała instytucji finansowej hotele o wartości bilansowej 99 min zł wykazując zysk na sprzedaży w kwocie 30 min zł. Hotele te zostały następnie przejęte w użytkowanie od prawnego właściciela na podstawie umów, które Grupa traktuje jako leasing operacyjny. Żarząc Jednostki dominującej podjął decyzję o takiej prezentacji po przeprowadzeniu szeregu testów przewidzianych w MSR 17. Naszym zdaniem warunki umów spełniają definicję leasingu finansowego, wobec czego budynki i odnośne zobowiązania powinny być ujęte w bilansie. Ponadto, zysk z transakcji sprzedaży powinien być rozliczany w czasie trwania umowy leasingu. W rezultacie wartości rzeczowego majątku trwałego, wartości firmy, zobowiązań, przychodów przyszłych okresów i aktywa z tytułu podatku odroczonego zostały zaniżone. Kwestia powyższa nie wpływa w sposób istotny na skonsolidowany wynik finansowy za lata zakończone 31 grudnia 2006 r. oraz 31 grudnia 2007 r. Global Reports LLC Opinia niezależnego biegłego rewidenta Dla Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej Orbis S.A. (cd.) Naszym zdaniem, za wyjątkiem kwestii opisanych powyżej, załączone skonsolidowane sprawozdanie finansowe we wszystkich istotnych aspektach: (a) zostało sporządzone konsolidacyjnej; na podstawie prawidłowo prowadzonej dokumentacji (b) jest zgodne w formie i treści z obowiązującymi Grupę przepisami prawa; (c) przedstawia rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową Grupy na dzień 31 grudnia 2007 r. oraz wynik finansowy za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską. Działający w imieniu PricewaterhouseCoopers Sp. z o. o. i przeprowadzający badanie: O. l, #*rvt-«> AX«J/ Andrzej J. Konopacki Członek Zarządu Biegły Rewident Numer ewidencyjny 1750/287 Warszawa, 17 kwietnia 2008 r. Global Reports LLC Spółka wpisana na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych pod numerem 144 Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. Global Reports LLC Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego Dla Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej Orbis S.A. Raport zawiera 17 kolejno ponumerowanych stron i składa się z następujących części: Strona I. II. III. IV. V. VI. Global Reports LLC Ogólna charakterystyka Grupy Informacje dotyczące przeprowadzonego badania Charakterystyka wyników i sytuacji finansowej Grupy Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego Stwierdzenia niezależnego biegłego rewidenta Informacje i uwagi końcowe 2 5 6 7 15 17 Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r._______________________ l. Ogólna charakterystyka Grupy (a) Orbis SA. (Jednostka dominująca) rozpoczęła działalność 17 grudnia 1990 r. w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Orbis w spółkę akcyjną pod nazwą Orbis S.A. (akt notarialny zarejestrowany w repetytorium A pod numerem 1882/1990). Sąd Rejonowy XVI Wydział Gospodarczy w Warszawie w dniu 9 stycznia 1991 r. wydał postanowienie o wpisie Spółki do Rejestru Handlowego pod numerem RHB 25134. Aktualnie Spółka jest wpisana do rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy, XII Wydział Gospodarczy w Warszawie pod numerem KRS 000022622. (b) Dla celów rozliczeń z tytułu podatków Jednostce dominującej nadano dnia 1 maja 2004 r. numer NIP 526-025-04-69. Dla celów statystycznych Jednostka dominująca otrzymała numer REGON 006239529. (c) Zarejestrowany kapitał zakładowy Jednostki dominującej na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosił 92.154.016 zł. i składał się z 46.077.008 akcji o wartości nominalnej 2 zł każda. (d) W badanym okresie przedmiotem działalności Grupy było: • • • (e) W okresie obrotowym członkami Zarządu Jednostki dominującej byli: • • • • • • Global Reports LLC świadczenie usług hotelarskich i gastronomicznych wraz z usługami towarzyszącymi, organizacja i obsługa turystyki krajowej i zagranicznej, kongresów, zjazdów i konferencji oraz pośrednictwo w rezerwacji i sprzedaży dokumentów przewozowych przewoźników polskich i obcych, w komunikacji krajowej i zagranicznej, usługi transportowe krajowe i zagraniczne, przewozy pasażerskie, wynajem i leasing samochodów oraz pośrednictwo w świadczeniu usług turystycznych, hotelowych i transportowych, serwis samochodowy i usługi parkingowe. Jean-Philippe Savoye Krzysztof Gerula Ireneusz Węgłowski Yannick Yvon Rouvrais Alain Billy Marcin Wit Szewczykowski Prezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Członek Zarządu Członek Zarządu do 30 czerwca 2007 r. Członek Zarządu od 12 września 2007 r. Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.____________________________ I. Ogólna charakterystyka Grupy (cd.) (f) W skład Grupy Kapitałowej Orbis na dzień 31 grudnia 2007 r. wchodzą następujące jednostki: Dzień bilansowy, na który sporządzono sprawozdanie finansowe 31 grudnia 2007 r. Nazwa jednostki Charakterystyka powiązania kapitałowego (% własności) Metoda konsolidacji Podmiot badający sprawozdanie finansowe Rodzaj opinii Orbis S.A. Dominująca Nie dotyczy PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. z zastrzeżeniem Hekon Hotele Ekonomiczne S.A. Zależna 100% Pełna PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. z zastrzeżeniem 31 grudnia 2007 r. UAB Hekon Zależna 100% Pełna UAB Deloitte Lietuva bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. Orbis Kontrakty Sp. z o. o. Zależna 100% Pełna sprawozdanie nie podlegało badaniu nie dotyczy 31 grudnia 2007 r. Orbis Transport Sp. z o.o. Zależna 99,05% Pełna PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. z zastrzeżeniem 31 grudnia 2007 r. Polskie Biuro Podróży Orbis Sp. z o.o. Zależna 95,08% Pełna PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. Zależna 99,05% Pełna PKF Consult Sp. z o.o. bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. PKS Gdańsk Sp. z o.o. Zależna 99,05% Pełna PKF Consult Sp. z o.o. bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. Inter Bus Sp. o.o. Zależna 99,05% Pełna PTE-Profit Sp. z o.o. bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. Capital Parking Sp. z o.o. Zależna 99,05% Pełna PTE-Profit Sp. z o.o. bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. Orbis Polish Travel Bureau Zależna 83,67% Pełna sprawozdanie nie podlegało badaniu nie dotyczy 31 grudnia 2007 r. Orbis Casino Sp. z o.o. stowarzyszona 33,33% Metoda praw własności Finans-Servis Zespół Doradców FinansowoKsięgowych Sp. z o.o. bez zastrzeżeń 31 grudnia 2007 r. Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.______________________ l. Ogólna charakterystyka Grupy (cd.) (g) Global Reports LLC Jednostka dominująca jest emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i zgodnie z wymogami Ustawy o rachunkowości sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) zatwierdzonymi przez Unię Europejską. Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.___________________ Informacje dotyczące przeprowadzonego badania Global Reports LLC (a) PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. została wybrana na biegłego rewidenta Grupy uchwałą Rady Nadzorczej Orbis S.A. z dnia 18 maja 2005 r. na podstawie paragrafu 20 Statutu Spółki. (b) PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. oraz biegły rewident przeprowadzający badanie są niezależni od jednostek wchodzących w skład Grupy w rozumieniu art. 66 ust. 2 Ustawy o rachunkowości. (c) Badanie przeprowadzono na podstawie umowy zawartej w dniu 1 czerwca 2005 r. w okresie od 5 listopada 2007 r. do 17 kwietnia 2008 r. (z przerwami). Grupa Kapitałowa Orbis S.A. Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. Charakterystyka wyników i sytuacji finansowej Grupy Opinia biegłego rewidenta o skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy zawiera dwa zastrzeżenia dotyczące: • • sposobu ujęcia praw wieczystego użytkowania gruntów; klasyfikacji transakcji sprzedaży i leasingu czterech hoteli. Powyższe kwestie mogą wpływać istotnie na wielkość, prezentację i charakterystykę wybranych pozycji sprawozdania finansowego, w tym również na wskaźniki działalności. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe nie uwzględnia wpływu inflacji. Ogólny wskaźnik zmian poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych (od grudnia do grudnia) wyniósł w badanym roku 4,0% (2006 r.: 1,4%). Orbis S.A. jest jednostką dominującą w Grupie, w skład której zarówno w roku badanym jak i w poprzednim wchodziło dwanaście spółek zależnych (w tym dziesięć skonsolidowanych spółek zależnych); dane spółki stowarzyszonej zostały wykazane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym metodą praw własności. Na koniec roku obrotowego aktywa Grupy wyniosły 2.367.300 tyś. zł. W ciągu roku suma bilansowa zwiększyła się o 102.248 tyś. zł, tj. o 4,5%. Wzrost ten wynikał głównie ze wzrostu wartości rzeczowych aktywów trwałych o 71.563 tyś. zł (3,8%), należności krótkoterminowych innych o 16.774 tyś. zł (36,4%) oraz aktywów finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez rachunek zysków i strat o 6.850 tyś. zł. Po stronie pasywów największe zmiany dotyczyły zysków zatrzymanych - wzrost o 138.701 tyś. zł (13,7%) oraz kredytów i pożyczek - spadek o 41.401 tyś. zł (18,0%). Przychody ze sprzedaży wyniosły 1.164.361 tyś. zł i wzrosły o 9,4% w porównaniu do roku poprzedniego. Większość przychodów ze sprzedaży stanowiła sprzedaż usług hotelarskich i gastronomicznych. Największą pozycją kosztów działalności operacyjnej był koszt własny sprzedaży, który wyniósł 841.658 tyś. zł, co stanowiło 78,5% ogółu tych kosztów. Koszt własny sprzedaży wzrósł o 7,3% w porównaniu do roku poprzedniego. Wyższa dynamika wzrostu przychodów ze sprzedaży niż kosztu własnego sprzedaży o 2,1 punktu procentowego wpłynęła na poprawę marży liczonej na poziomie zysku na sprzedaży z 26,3% w 2006 r. do 27,7% w 2007 roku. Rentowność sprzedaży netto wyniosła 13,2% i była wyższa o 4,8 punktu procentowego od uzyskanej w roku poprzednim. Ogólna rentowność kapitału uległa zwiększeniu o 3,4 punktu procentowego i wyniosła 8,9%. Główną przyczyną tego wzrostu był wyższy niż w roku poprzednim zysk ze sprzedaży majątku trwałego (wzrost o 54.406 tyś. zł i 138,9%). Stopa zadłużenia zmalała z 26,6% na koniec roku ubiegłego do 24,0% na koniec roku badanego. Wskaźnik obrotu zobowiązań wzrósł z 29 dni do 31 dni. Zwiększenie aktywów obrotowych skutkowało zwiększeniem obu wskaźników płynności z 0,8 w roku poprzednim do 0,9 w roku badanym. Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego c.d. SKONSOLIDOWANY BILANS na 31 grudnia 2007 r. AKTYWA Komentarz tyś. zł 31.12.2006 r. tyś. zł Zmiana tyś. zł Zmiana (%) Struktura (%) 31. 12.2006 r. Struktura (%) 1.946.060 1.874.497 71.563 3,8 82,2 82,8 110.640 110.041 599 0,5 4,7 4,9 8.067 7.989 78 1,0 0,3 0,4 547 662 (115) (17,4) 0,0 0,0 3.640 3.612 28 0,8 0,2 0,2 39.736 41.882 (2.146) (5,1) 1,7 1,8 552 552 0 0,0 0,0 0,0 416 720 (304) (42,2) 0,0 0,0 2.109.658 2.039.955 69.703 3,4 89,1 90,1 31. 12.2007 r. 31. 12.2007 r. Aktywa trwałe (długoterminowe) Rzeczowe aktywa trwałe Wartości niematerialne Inwestycje w jednostce stowarzyszonej konsolidowanej metodą praw własności Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Inne aktywa finansowe Nieruchomości inwestycyjne Inne inwestycje długoterminowe Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Aktywa trwałe (długoterminowe) ogółem Global Reports LLC 1 Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. AKTYWA (cd.) Komentarz Aktywa obrotowe (krótkoterminowe) Zapasy Należności handlowe Należności z tytułu podatku dochodowego Należności krótkoterminowe inne Aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Środki pieniężne i ich ekwiwalenty Aktywa obrotowe (krótkoterminowe) ogółem Aktywa trwałe klasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży SUMA AKTYWÓW Global Reports LLC 2 31.12.2006 r. tyś. zł Zmiana tyś. zł Zmiana (%) 31.12.2007 r. 31. 12.2006 r. Struktura (%) Struktura (%) 9.403 9.188 215 2,3 0,4 0,4 60.625 55.263 5.362 9,7 2,6 2,5 692 55 637 1.158,2 0,0 0,0 62.839 46.065 16.774 36,4 2,7 2,0 6.986 136 6.850 5.036,8 0,3 0,0 106.352 107.247 (895) (0,8) 4,5 4,7 246.897 217.954 28.943 13,3 10,4 9,6 10.745 7.143 3.602 50,4 0,5 0,3 2.367.300 2.265.052 102.248 4,5 100,0 100,0 31. 12.2007 r. Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.) SKONSOLIDOWANY BILANS na 31 grudnia 2007 r. (cd.) 31. 12.2007 r. tyś. zł 31.12.2006 r. tyś. zł Zmiana tyś. zł Zmiana 517.754 517.754 0 133.333 133.333 Pozostałe kapitały (848) Zyski zatrzymane Kapitały akcjonariuszy mniejszościowych Kapitał własny ogółem PASYWA Komentarz 31.12.2007 r. 31. 12.2006 r. Struktura (%) Struktura (%) 0,0 21,9 22,9 0 0,0 5,6 5,9 (628) (220) 35,0 0,0 0,0 1.148.245 1.009.544 138.701 13,7 48,5 44,5 1.843 1.800.327 1.717 1.661.720 126 138.607 7,3 8,3 0,1 76,1 0,1 73,4 188.904 230.305 (41.401) (18,0) 8,0 10,1 66.827 5.994 70.169 10.168 (3.342) (4.174) (4,8) (41,1) 2,8 0,3 3,1 0,4 36.111 21 33.120 51 2.991 (30) 9,0 (58,8) 1,5 0,0 1,5 0,0 297.857 343.813 (45.956) (13,4) 12,6 15,1 Kapitał własny Kapitał zakładowy Różnice kursowe z konsolidacji Zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Kredyty i pożyczki Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Zobowiązania długoterminowe inne Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe ogółem Global Reports LLC 3 Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.___________________________ IV. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.) PASYWA (cd.) Zobowiązania krótkoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania handlowe Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego Zobowiązania krótkoterminowe inne Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania krótkoterminowe ogółem SUMA PASYWÓW Komentarz 31. 12.2007 r. tyś. zł 31.12.2006 r. tyś. zł Zmiana tyś. zł Zmiana (%) 31.12.2007 r. Struktura (%) 31. 12.2006 r. Struktura (%) 87.315 93.002 85.565 89.323 1.750 3.679 2,0 4,1 3,7 3,9 3,8 3,9 7.981 71.284 219 71.699 7.762 (415) 3.544,3 (0,6) 0,3 3,0 0,0 3,2 6.906 2.628 5.863 6.850 1.043 (4.222) 17,8 (61,6) 0,3 0,1 0,3 0,3 269.116 259.519 9.597 3,7 11,3 11,5 2.367.300 2.265.052 102.248 4,5 100,0 100,0 10 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.) SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW 1 STRAT Za okres obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. Komentarz Przychody netto ze sprzedaży Koszt własny sprzedaży Zysk brutto ze sprzedaży Pozostałe przychody operacyjne Koszty sprzedaży i marketingu Koszty ogólnego zarządu Pozostałe koszty operacyjne Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych Zysk 2 działalności operacyjnej Przychody finansowe Koszty finansowe 4 31.12.2007 r. tyś. zł 31.12.2006 r. tyś. zł Zmiana tyś. zł Zmiana 31.12.2007 r. 31.12.2006 r. (%) Struktura (%) Struktura (%) 1.164.361 1.064.510 99.851 9,4 100,0 100,0 (841.658) (784.625) (57.033) 7,3 (72,3) (73,7) 322.703 279.885 42.818 15,3 27,7 26,3 107.614 63.481 44.133 69,5 9,2 6,0 (61.709) (61.749) 40 (0,1) (5,3) (5,8) (169.256) (157.633) (11.623) 7,4 (14,5) (14,8) (16.303) (23.237) 6.934 (29,8) (1,4) (2,2) 26.041 27.041 (1.000) (3,7) 2,2 2,5 209.090 127.788 81.302 63,6 17,9 12,0 51 106 (55) (51,9) 0,0 0,0 (16.281) (17.083) 802 (4,7) (1,4) (1,6) Udział w zyskach/stratach netto jednostek stowarzyszonych Zysk przed opodatkowaniem 78 2.769 (2.691) (97,2) 0,0 0,3 192.938 113.580 79.358 69,9 16,5 10,7 Podatek dochodowy (38.819) (24.692) (14.127) 57,2 (3,3) (2,3) 154.119 88.888 65.231 73,4 13,2 8,4 Zysk netto za rok obrotowy 11 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r._______________ IV. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.) Wybrane wskaźniki charakteryzujące sytuację majątkową i finansową oraz wyniki finansowe Grupy Działalność gospodarczą Grupy, jej wynik finansowy za rok obrotowy oraz sytuację majątkową i finansową na dzień bilansowy w porównaniu do okresów poprzedzających charakteryzują następujące wskaźniki: 2007 2006 20 dni 21 dni 4 dni 4 dni - rentowność sprzedaży netto 13,2% 8,4% - rentowność sprzedaży brutto 16,6% 10,7% 8,9 % 5,5 % Wskaźniki aktywności - szybkość obrotu należności brutto - szybkość obrotu zapasów Wskaźniki rentowności - ogólna rentowność kapitału Wskaźniki zadłużenia - stopa zadłużenia - szybkość obrotu zobowiązań 24,0 % 26,6% 31 dni 29 dni 31.12.2007 31.12.2006 - wskaźnik płynności l 0,9 0,8 -wskaźnik płynności II 0,9 0,8 Wskaźniki płynności 12 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.________________ IV. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.) Skonsolidowany bilans na dzień 31 grudnia 2007 r. 1. Rzeczowe aktywa trwałe W badanym roku wartość brutto rzeczowych aktywów trwałych zwiększyła się o 80.590 tyś. zł głównie na skutek modernizacji budynków hotelowych oraz powiększenia floty samochodowej. Odpis amortyzacyjny w 2007 wyniósł 150.778 tyś. zł, a zmniejszenie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości 26.041 tyś. zł (2006 r.: 27.041 tyś. zł). Opinia biegłego rewidenta zawiera zastrzeżenie dotyczące ujęcia w bilansie praw wieczystego użytkowania gruntów nabytych przez Grupę nieodpłatnie, które naszym zdaniem, powinny być klasyfikowane jako leasing operacyjny i wykazywane przez Grupę pozabilansowe z uwagi na fakt, że tytuł własności gruntów nie przechodzi na Grupę. W rezultacie wartość rzeczowego majątku trwałego na dzień 31 grudnia 2007 r. została zawyżona o 342 min zł, a wartość nieruchomości inwestycyjnych o 31 min zł. Jednocześnie wynik finansowy, po uwzględnieniu wpływu podatku odroczonego, za rok zakończony 31 grudnia 2007 r. powinien być wyższy o 4 min zł. Grupa ujęła ponadto jako rzeczowy majątek trwały prawo wieczystego użytkowania gruntów nabyte odpłatnie o wartości 48 min zł. Naszym zdaniem, prawo to powinno być zaklasyfikowane jako leasing operacyjny zgodnie z MSR 17, a wartość dokonanej płatności powinna być wykazana jako długoterminowe rozliczenia międzyokresowe i rozliczana w czasie. Ponadto, w opinii biegłego rewidenta przedstawiono zastrzeżenie dotyczące nie ujęcia w bilansie czterech hoteli używanych na podstawie umów leasingowych zawartych na okres 20 lat. Hotele były poprzednio własnością Grupy i zostały w 2002 r. sprzedane instytucji finansowej. Wartość księgowa netto hoteli na dzień sprzedaży wynosiła 99 min zł. Naszym zdaniem, treść ekonomiczna tej transakcji oraz postanowienia umów leasingowych wskazują iż wspomniane hotele, wraz ze zobowiązaniem wobec leasingodawcy, powinny być prezentowane w skonsolidowanym bilansie według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie, zgodnie z wymogami MSR 17. Dodatkowo, zysk na sprzedaży powyższych hoteli, wynoszący około 30 min zł, powinien zostać odroczony i odnoszony w przychody przez okres trwania umowy leasingu. 2. Należności krótkoterminowe inne Wartość należności krótkoterminowych innych na koniec badanego okresu wyniosła 62.839 tyś. zł, co w porównaniu do roku ubiegłego oznacza wzrost o 16.774 tyś. zł (tj. 36,4%). Wzrost ten wynika głównie ze wzrostu należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń o 7.740 tyś. zł oraz należności z tytułu sprzedaży nieruchomości o 6.102 tyś. zł. 13 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.____________ IV. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.) 3. Kapitał zakładowy Jednostki dominującej W badanym roku wielkość zarejestrowanego kapitału zakładowego nie uległa zmianie. Na 31 grudnia 2007 r. akcjonariuszami Jednostki dominującej byli: Nazwa akcjonariusza Accor S.A. BZWBKAIBAsset Management S.A. Commercial Union OFE BPH CUWBK Pioneer Pekao Irwestment Management S.A. Pozostali akcjonariusze Liczba posiadanych akcji Wartość nominalna posiadanych akcji Typ posiadanych akcji % posiadanych głosów 20.955.773 41.911.546 zwykłe 45,48 8.459.267 16.918.534 zwykłe 18,36 2.338.652 4.677.304 zwykłe 5,08 2.332.876 4.665.752 11.990.440 23.980.880 zwykłe zwykłe 26,02 46.077.008 92.154.016 5,06 100,00 Skonsolidowany rachunek zysków i strat za rok obrotowy do 31 grudnia 2007 r. 4. Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe przychody operacyjne za badany okres wyniosły 107.614 tyś. zł i wzrosły o 44.133 tyś. zł (69,5%) w porównaniu do roku poprzedniego. Główną przyczyną tej zmiany jest wzrost zysku ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych o 54.406 tyś. zł, który został zrekompensowany przez spadek wartości pozostałych przychodów operacyjnych w wysokości 4.206 tyś. zł oraz dotacji w wysokości 6.067 tyś. zł. 5. Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych Przychody z tytułu aktualizacji niefinansowych aktywów trwałych wynikające z rozwiązania części odpisów z tytułu utraty wartości rzeczowych aktywów trwałych wyniosły 26.041 tyś. zł (2006 r.: 27.041 tyś. zł). 14 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. V. Stwierdzenia niezależnego biegłego rewidenta (a) Zarząd Jednostki dominującej przedstawił w toku badania żądane informacje, wyjaśnienia i oświadczenia oraz przedłożył oświadczenie o kompletnym ujęciu danych w dokumentacji konsolidacyjnej oraz wykazaniu wszelkich zobowiązań warunkowych, a także poinformował o istotnych zdarzeniach, które nastąpiły po dniu bilansowym do dnia złożenia oświadczenia. (b) Zakres badania nie był ograniczony. (c) Dokumentacja konsolidacyjna była kompletna przechowywania zapewnia właściwą ochronę. (d) We wszystkich istotnych aspektach określone przez kierownika jednostki dominującej zasady rachunkowości oraz wykazywanie danych były zgodne z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską. Została zachowana ciągłość stosowanych zasad i metod w stosunku do okresu ubiegłego. (e) We wszystkich istotnych aspektach konsolidacja kapitałów oraz ustalenie udziałów mniejszości zostały przeprowadzone prawidłowo. (f) Wyłączenia wzajemnych rozrachunków (należności i zobowiązań) oraz obrotów wewnętrznych (przychodów i kosztów) jednostek objętych konsolidacją zostały dokonane we wszystkich istotnych aspektach zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez Unię Europejską. (g) Wyłączenia wyników nie zrealizowanych przez jednostki objęte konsolidacją zawartych w wartości aktywów oraz z tytułu dywidend zostały dokonane we wszystkich istotnych aspektach zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez Unię Europejską. (h) Skutki sprzedaży całości lub części akcji w jednostkach podporządkowanych zostały ujęte we wszystkich istotnych aspektach w sposób prawidłowy. (i) Z zastrzeżeniem kwestii podniesionych w opinii biegłego rewidenta, informacja dodatkowa przedstawia wszystkie istotne informacje określone przez MSSF zatwierdzone przez Unię Europejską. (j) Sprawozdanie z działalności Grupy kapitałowej uwzględnia zagadnienia wymagane przepisami Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych (Dz. U. Nr 209 póz. 1744). (k) Skonsolidowane sprawozdanie finansowe za rok poprzedzający zostało zbadane przez PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Biegły rewident wydał opinię z zastrzeżeniem dotyczącym: i poprawna, a sposób jej • sposobu ujęcia praw wieczystego użytkowania gruntów; • klasyfikacji transakcji sprzedaży i leasingu czterech hoteli; • wyników przeprowadzonego w latach ubiegłych testu na utratę wartości rzeczowych aktywów trwałych. 15 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. V. Stwierdzenia niezależnego biegłego rewidenta (c.d.) (l) Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2006 r. zostało zatwierdzone uchwałą nr 4 Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Jednostki dominującej dnia 28 czerwca 2007 r. oraz złożone w Krajowym Rejestrze Sądowym w Warszawie w dniu 3 lipca 2007 r. i ogłoszone w Monitorze Polskim B numer 1815 w dniu 13 listopada 2007 r. PRIC WATERHOUS (COPEI>S O Global Reports LLC 16 PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Al. Armii Ludowej 14 00-638 Warszawa, Polska Telefon +48 (0) 22 523 4000 Faks +48 (0) 22 523 4040 www.pwc.com/pl VI. Informacje i uwagi końcowe Niniejszy raport został sporządzony w związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Orbis, w której jednostką dominującą jest Orbis S.A. z siedzibą w Warszawie przy ulicy Brackiej 16. Badaniu podlegało skonsolidowane sprawozdanie finansowe obejmujące: (a) skonsolidowany bilans sporządzony na dzień 31 grudnia 2007 r., który po stronie aktywów oraz kapitału własnego i zobowiązań wykazuje sumę 2.367.300 tyś. zł; (b) skonsolidowany rachunek zysków i strat za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. wykazujący zysk netto w kwocie 154.1 19 tyś. zł; (c) skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale własnym za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. wykazujące zwiększenie kapitału własnego o kwotę 138.607 tyś. zł; (d) skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. wykazujący wypływy pieniężne netto w kwocie 895 tyś. zł; (e) informację dodatkową o przyjętych zasadach rachunkowości oraz inne informacje objaśniające. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało podpisane przez Zarząd Jednostki dominującej dnia 17 kwietnia 2008 r. Raport powinien być odczytywany wraz z opinią niezależnego biegłego rewidenta dla Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej Orbis S.A. z dnia 17 kwietnia 2008 r. dotyczącą wyżej opisanego skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Opinia o skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym wyraża ogólny wniosek wynikający z przeprowadzonego badania. Wniosek ten nie stanowi sumy ocen wyników badania poszczególnych pozycji skonsolidowanego sprawozdania bądź zagadnień, ale zakłada nadanie poszczególnym ustaleniom odpowiedniej wagi (istotności), uwzględniającej wpływ stwierdzonych faktów na rzetelność i prawidłowość skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Działający w imieniu PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. i przeprowadzający badanie: Andrzej J. Konopacki Członek Zarządu Biegły Rewident Numer ewidencyjny 1750/287 Spółka wpisana na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych pod numerem 144 Warszawa, 17 kwietnia 2008 r. PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, pod numerem KRS 0000044655, NIP 526-021-02-28. Kapitał zakładowy wynosi 10.363.900 złotych. Siedzibą Spółki jest Warszawa, Al. Armii Ludowej 14. Członkami Zarządu są: George Jonnstone, Antoni F. Reczek, Adam Cellnski, Andrzej KonopackI, Grzegorz Skrzeszewski, Antoni TyminskI, Piotr Walińskl, Artur Ziobro, Halina Koniecka - Mallszewska, Ewa Sowińska, Wojciech Maj, Waldemar Lachowski, Tomasz Reinfuss, Reginald Webb, Michał Mastalerz, Zuzanna Mrugała, Tomasz Konieczny, Karol Dziekański, Tomasz Zielke. Global Reports LLC Global Reports LLC Global Reports LLC Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Orbis za okres roczny od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 roku Warszawa, 17 kwietnia 2008 roku Global Reports LLC Orbis S.A. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SPIS TREŚCI SKONSOLIDOWANY BILANS....................................................................................................................................... SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT................................................................................................. SKONSOLIDOWANE ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM...................................................................... SKONSOLIDOWANY RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH............................................................................ 1. WPROWADZENIE.................................................................................................................................................. 1.1 INFORMACJE OGÓLNE................................................................................................................................... 1.2 OŚWIADCZENIE O ZGODNOŚCI Z PRZEPISAMI……………........................................................................ 1.3 PODSTAWA SPORZĄDZANIA SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO……………… 1.4 GRUPA KAPITAŁOWA ORBIS……………………………………………………………………………………….. 2. STOSOWANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI I ICH ZMIANY................................................................................ 2.1 ZASADY RACHUNKOWOŚCI GRUPY KAPITAŁOWEJ.................................................................................. 2.2 ZMIANY ZASAD RACHUNKOWOŚCI ………………………………………………………………….…............... 2.3 NOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI I INTERPRETACJE KIMSF…...................................................... 2.4 WAŻNE OSZACOWANIA I ZAŁOŻENIA………………………………………………………….……………...….. 3. SEGMENTY DZIAŁALNOŚCI................................................................................................................................. 3.1 PODSTAWOWY UKŁAD SPRAWOZDAWCZY – SEGMENTY BRANŻOWE…………................................... 3.2 UZUPEŁNIAJĄCY UKŁAD SPRAWOZDAWCZY – SEGMENTY GEOGRAFICZNE…………………………… 4. PRZYCHODY I KOSZTY......................................................................................................................................... 4.1 PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW, TOWARÓW I MATERIAŁÓW…….......................... 4.2 POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE.................................................................................................... 4.3 KOSZTY WEDŁUG RODZAJU………………………………………………………………................................... 4.4 KOSZTY ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH…………………………………………………….………………….. 4.5 POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE………………………………………………………………...................... 4.6 PRZYCHODY FINANSOWE I KOSZTY FINANSOWE…………....................................................................... 5. PODATEK DOCHODOWY BIEŻĄCY I ODROCZONY........................................................................................... 6. DZIAŁALNOŚĆ ZANIECHANA............................................................................................................................... 7. ZYSK PRZYPADAJĄCY NA JEDNĄ AKCJĘ.......................................................................................................... 8. DYWIDENDY WYPŁACONE I ZAPROPONOWANE DO WYPŁATY..................................................................... 9. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE............................................................................................................................ 10. WARTOŚCI NIEMATERIALNE............................................................................................................................... 11. INWESTYCJE W JEDNOSTKACH STOWARZYSZONYCH.................................................................................. 12. JEDNOSTKI POWIĄZANE……….…...................................................................................................................... 13. POŁĄCZENIA JEDNOSTEK GOSPODARCZYCH I ICH ZBYWANIE……………………………………….……...... 14. UDZIAŁ WE WSPÓLNYCH PRZEDSIĘWZIĘCIACH.............................................................................................. 15. AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAŻY......................................................................................... 16. INNE AKTYWA FINANSOWE................................................................................................................................. 17. NIERUCHOMOŚCI INWESTYCYJNE.................................................................................................................... 18. INNE INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE............................................................................................................ 19. ZAPASY.................................................................................................................................................................. 20. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE………………………………………………………….................................... 21. AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE WYCENIANE WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT............................................................................................................................. 22. ŚRODKI PIENIĘŻNE I ICH EKWIWALENTY.......................................................................................................... 23. KAPITAŁ PODSTAWOWY I POZOSTAŁE KAPITAŁY........................................................................................... 24. KREDYTY I POŻYCZKI........................................................................................................................................... 25. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE INNE………………………………………………………………………….. 26. REZERWY............................................................................................................................................................... 27. ZOBOWIĄZANIA HANDLOWE I INNE ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE................................................ 28. RACHUNKOWOŚĆ LEASINGODOWCY………………………………………………………………………………… 29. ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE............................................................................................................................ 30. POZYCJE WARUNKOWE...................................................................................................................................... 30.1 UDZIELONE I OTRZYMANE GWARANCJE.................................................................................................. 2 Global Reports LLC 4 6 7 8 9 9 10 10 11 13 13 26 26 30 31 31 33 33 33 34 35 35 36 36 36 39 39 40 40 45 47 48 48 48 48 49 50 51 51 52 55 55 56 57 61 61 62 63 65 67 67 Orbis S.A. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 30.2 SPRAWY SPORNE......................................................................................................................................... 31. CELE I ZASADY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM FINANSOWYM............................................................................... 31.1 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM FINANSOWYM..……………...………………................................... 31.2 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ……………………................................................................................... 31.3 RYZYKO WALUTOWE………......................................................................................................................... 31.4 RYZYKO CENOWE………………………………….......................................................................................... 31.5 RYZYKO KREDYTOWE……………………………………………………………………………………………… 31.6 RYZYKO ZWIĄZANE Z PŁYNNOŚCIĄ…………………………………………………………………………….. 32. ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM………………………………………………………………………………………………. 33. PRZYSZŁE ZOBOWIĄZANIA INWESTYCYJNE.................................................................................................... 34. INFORMACJE O PODMIOTACH POWIĄZANYCH (TRANSAKCJE)..................................................................... 34.1 WYNAGRODZENIE CZŁONKÓW ZARZĄDU EMITENTA……………...………………................................... 34.2 PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW I USŁUG.................................................................................. 34.3 ZAKUPY TOWARÓW I USŁUG...................................................................................................................... 34.4 ROZRACHUNKI Z PODMIOTAMI POWIĄZANYMI........................................................................................ 35. ZDARZENIA PO DNIU BILANSOWYM................................................................................................................... 36. NOTY OBJAŚNIAJĄCE DO RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH........................................................... 37. INNE INFORMACJE................................................................................................................................................. 3 Global Reports LLC 68 70 70 70 71 71 72 73 74 75 76 77 77 78 78 78 79 80 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SKONSOLIDOWANY BILANS według stanu na 31 grudnia 2007 r. Aktywa Nota Aktywa trwałe stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 2 109 658 2 039 955 Rzeczowe aktywa trwałe 9 1 946 060 1 874 497 Wartości niematerialne w tym: 10 110 640 110 041 108 328 107 708 8 067 7 989 - wartość firmy Inwestycje w jednostce stowarzyszonej konsolidowanej metodą praw własności 11 Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 15 547 662 Inne aktywa finansowe 16 3 640 3 612 Nieruchomości inwestycyjne 17 39 736 41 882 Inne inwestycje długoterminowe 18 552 552 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 5 416 720 Aktywa obrotowe 246 897 217 954 Zapasy 19 9 403 9 188 Należności handlowe 20 60 625 55 263 Należności z tytułu podatku dochodowego 20 692 55 Należności krótkoterminowe inne 20 62 839 46 065 Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 21 6 986 136 Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 22 106 352 107 247 Aktywa trwałe klasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży 9 10 745 7 143 2 367 300 2 265 052 Aktywa razem Noty na stronach 9-80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania 4 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SKONSOLIDOWANY BILANS c.d. według stanu na 31 grudnia 2007 r. Pasywa Nota Kapitał własny Kapitał własny przypisany akcjonariuszom jednostki dominującej Kapitał zakładowy 23 Pozostałe kapitały stan na 31.12.2007 1 800 327 1 661 720 1 798 484 1 660 003 517 754 517 754 133 333 133 333 (848) (628) 1 148 245 1 009 544 1 843 1 717 Różnice kursowe z konsolidacji Zyski zatrzymane Kapitały akcjonariuszy mniejszościowych Zobowiązania długoterminowe stan na 31.12.2006 297 857 343 813 Kredyty i pożyczki 24 188 904 230 305 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 5 66 827 70 169 Zobowiązania długoterminowe inne 25 5 994 10 168 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne 29 36 111 33 120 Rezerwy na zobowiązania 26 21 51 269 116 259 519 Zobowiązania krótkoterminowe Kredyty i pożyczki 24 87 315 85 565 Zobowiązania handlowe 27 93 002 89 323 Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego 27 7 981 219 Zobowiązania krótkoterminowe inne 27 71 284 71 699 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne 29 6 906 5 863 Rezerwy na zobowiązania 26 2 628 6 850 2 367 300 2 265 052 Pasywa razem Noty na stronach 9-80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania 5 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT za 2007 rok Nota 2007 rok 2006 rok Przychody netto ze sprzedaży usług 4.1 1 158 097 1 057 104 Przychody netto ze sprzedaży innych produktów, towarów i materiałów 4.1 6 264 7 406 Koszt własny sprzedaży 4.3 (841 658) (784 625) 322 703 279 885 Zysk brutto ze sprzedaży Pozostałe przychody operacyjne 4.2 107 614 63 481 Koszty sprzedaży i marketingu 4.3 (61 709) (61 749) Koszty ogólnego zarządu 4.3 (169 256) (157 633) Pozostałe koszty operacyjne 4.5 (16 303) (23 237) Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych 4.2 26 041 27 041 209 090 127 788 Zysk z działalności operacyjnej Przychody finansowe 4.6 51 106 Koszty finansowe 4.6 (16 281) (17 083) Udział w zyskach netto jednostek stowarzyszonych 11 78 2 769 192 938 113 580 (38 819) (24 692) 154 119 88 888 154 368 88 773 (249) 115 154 119 88 888 3,35 1,93 Zysk przed opodatkowaniem Podatek dochodowy 5 Zysk netto za rok obrotowy Przypisany: Akcjonariuszom jednostki dominującej Udziałowcom mniejszościowym Zysk na jedną akcję zwykłą (w zł) Podstawowy/rozwodniony zysk przypisany akcjonariuszom jednostki dominującej za rok obrotowy 7 Całość zysku za rok dotyczy działalności kontynuowanej. Noty na stronach 9-80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania 6 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SKONSOLIDOWANE ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM za 2007 rok Zyski zatrzymane Kapitały mniejszości Razem Różnice kursowe z konsolidacji Pozostałe kapitały Nota Kapitał zakładowy Kapitał własny przypisany akcjonariuszom jednostki dominującej (673) 936 438 1 602 1 588 454 Dwanaście miesięcy zakończone 31.12.2006 Stan na 01.01.2006 517 754 133 333 - zysk netto za rok obrotowy 0 0 0 88 773 115 88 888 - różnice kursowe z konsolidacji 0 0 45 0 0 45 Suma przychodów ujętych za rok 0 0 45 88 773 115 88 933 - dywidendy Stan na 31.12.2006 23 0 0 0 (15 667) 0 (15 667) 517 754 133 333 (628) 1 009 544 1 717 1 661 720 Dwanaście miesięcy zakończone 31.12.2007 Stan na 01.01.2007 517 754 133 333 (628) 1 009 544 1 717 1 661 720 - zysk netto za rok obrotowy 0 0 0 154 368 (249) 154 119 - różnice kursowe z konsolidacji 0 0 (220) 0 0 (220) - nabycie udziałów mniejszości 0 0 0 0 375 375 Suma przychodów ujętych za rok 0 0 (220) 154 368 126 154 274 - dywidendy Stan na 31.12.2007 23 0 0 0 (15 667) 0 (15 667) 517 754 133 333 (848) 1 148 245 1 843 1 800 327 Noty na stronach 9-80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania 7 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SKONSOLIDOWANY RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH za 2007 rok Nota 2007 rok 2006 rok DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA Zysk przed opodatkowaniem Korekty: 192 938 113 580 28 625 104 900 Udział w zyskach netto jednostek wycenianych metodą praw własności 11 (78) (2 769) Amortyzacja 4.3 153 541 152 743 (623) (301) Zyski/straty z tytułu różnic kursowych Odsetki Zysk/strata z tytułu działalności inwestycyjnej 16 212 16 516 (95 857) (38 760) (10 603) Zmiana stanu należności 36 (25 048) Zmiana stanu zobowiązań, z wyjątkiem pożyczek i kredytów 36 7 688 16 186 Zmiana stanu rezerw 26 (218) (2 136) Zmiana stanu zapasów 19 (215) 248 Inne korekty 36 (26 777) (26 224) Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej 221 563 218 480 Podatek dochodowy zapłacony/zwrócony (36 449) (21 040) Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 185 114 197 440 132 715 63 096 Przychody ze sprzedaży nieruchomości inwestycyjnej 3 375 0 Przychody ze sprzedaży udziałów w jednostkach powiązanych 1 210 0 114 392 632 041 151 376 DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA Przychody ze sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych Przychody ze sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych Przychody z tytułu odsetek Inne wpływy inwestycyjne Wydatki na rzeczowe aktywa trwałe i wartości niematerialne Wydatki na nabycie udziałów w podmiotach powiązanych Wydatki na nabycie krótkoterminowych papierów wartościowych Inne wydatki inwestycyjne Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej 54 65 (241 255) (236 987) (1 878) (1 872) (121 232) (598 582) (5) (60) (112 473) (141 923) 9 668 54 677 DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA Zaciągnięcie kredytów i pożyczek Inne wpływy finansowe Spłaty kredytów i pożyczek 166 48 (48 193) (49 589) Spłata odsetek (16 371) (15 933) Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli (15 667) (15 667) (2 776) (2 888) Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego Inne wydatki finansowe (363) (459) (73 536) (29 811) (895) 25 706 Środki pieniężne na początek okresu 107 247 81 541 Środki pieniężne na koniec okresu 106 352 107 247 Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej Zmiana stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów Noty na stronach 9-80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania 8 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1. WPROWADZENIE 1.1 INFORMACJE OGÓLNE Podstawowym przedmiotem działalności Grupy Kapitałowej Orbis jest działalność hotelarska, turystyczna i transportowa. Jednostką dominującą w Grupie Kapitałowej jest spółka Orbis S.A. z siedzibą w Warszawie, ul. Bracka 16, 00-028 Warszawa, Polska, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS 22622. Zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności /PKD/ działalność Spółki jest zakwalifikowana w sekcji H w pozycji 5510Z. Zgodnie z klasyfikacją Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie działalność Spółki jest klasyfikowana w branży usługi inne. Orbis S.A. jest największą w Polsce spółką hotelarską, zatrudniającą 3,4 tys. osób, operującą siecią 42 hoteli (8 396 pokoi na dzień 31.12.2007 roku) w 27 najważniejszych miastach i miejscowościach wypoczynkowych w Polsce oraz zarządzającą 2 innymi hotelami. Hotele Spółki funkcjonują pod markami Sofitel, Novotel, Mercure, Holiday Inn i Orbis Hotels. Dodatkowo Spółka jest właścicielem 3 hoteli marki Etap, których operatorem jest jej spółka zależna Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Orbis S.A. przewodzi Grupie Kapitałowej Orbis, w skład której wchodzą spółki z branży hotelarskiej, turystycznej i transportowej (skład Grupy Kapitałowej prezentowany jest w pkt. 1.4.1 niniejszego sprawozdania finansowego). Orbis S.A. wraz ze spółkami zależnymi: Hekon - Hotele Ekonomiczne S.A., Polskie Biuro Podróży Orbis Sp. z o.o. i Orbis Transport Sp. z o.o. tworzy największą w Polsce oraz w Europie Środkowej grupę turystyczno-hotelową. Hekon – Hotele Ekonomiczne S.A. jest operatorem największej w Polsce sieci 8 hoteli ekonomicznych Ibis, dwóch Novoteli oraz trzech hoteli marki Etap. Łącznie hotele tej spółki oferują w Polsce 1 889 pokoi w 8 miastach. Dodatkowo spółka zarządza hotelem Ibis Stare Miasto w Warszawie. Poprzez spółkę zależną UAB Hekon jest także operatorem hotelu Novotel Vilnius w Wilnie na Litwie. Polskie Biuro Podróży Orbis Sp. z o.o. działające pod firmą Orbis Travel jest największym polskim biurem podróży: liderem w zakresie zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz liczącym się organizatorem turystyki wyjazdowej i krajowej. Spółka specjalizuje się również w obsłudze podróży służbowych, jest także pośrednikiem sprzedaży biletów komunikacyjnych. Orbis Transport Sp. z o.o. jest największym polskim przewoźnikiem w międzynarodowych połączeniach autokarowych oraz należy do czołówki firm w dziedzinie krótko- i długoterminowego wynajmu samochodów, które prowadzone są na podstawie umów licencyjnych z Hertz Rent a Car i Hertz Lease. Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy za 2007 rok obejmuje jednostkę dominującą i jej jednostki zależne (zwane łącznie „Grupą Kapitałową Orbis”, „Grupą Kapitałową” lub „Grupą”). Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę dominującą oraz jednostki Grupy Kapitałowej w dającej się przewidzieć przyszłości. Przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego dokonano oszacowań i przyjęto założenia dotyczące przyszłości, które zostały opisane w nocie 2.4. Zdaniem Zarządu jednostki dominującej nie istnieją obecnie okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania działalności przez Grupę Kapitałową. Główne zasady rachunkowości zastosowane przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego przedstawiono poniżej. Zasady te były stosowane w sposób ciągły we wszystkich latach objętych sprawozdaniem finansowym. Sprawozdania finansowe poszczególnych jednostek Grupy są wykazywane w walucie podstawowego środowiska gospodarczego, w którym działają poszczególne jednostki (w „walucie funkcjonalnej”). Skonsolidowane sprawozdanie finansowe sporządza się w złotych polskich (PLN), które są walutą prezentacji i walutą funkcjonalną jednostki dominującej. Wszystkie dane finansowe przedstawia się w tysiącach polskich złotych, chyba że zaznaczono inaczej. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 9 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1.2 OŚWIADCZENIE O ZGODNOŚCI Z PRZEPISAMI W dniu 10 lutego 2005 roku odbyło się Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy jednostki dominującej Orbis S.A., które podjęło uchwałę w sprawie sporządzania z dniem 1 stycznia 2005 roku sprawozdań finansowych Orbis S.A. zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską. Niniejsze sprawozdanie finansowe zostało sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, wydanymi i obowiązującymi na dzień niniejszego sprawozdania finansowego. W odniesieniu do otrzymanego prawa wieczystego użytkowania gruntów, Zarząd rozpatrzył różne interpretacje dotyczące MSR 17 dostępne na rynku i zdecydował, iż prawa wieczystego użytkowania gruntów otrzymane w wyniku decyzji administracyjnej powinny być ujęte w bilansie w wartościach ustalonych w wyniku niezależnej wyceny. Grunty są częścią nieruchomości hotelowych Grupy (czyli ośrodków wypracowujących środki pieniężne) ponieważ przyczyniają się do generowania wyniku i przepływów pieniężnych hoteli. Stanowią więc część wartości godziwej nieruchomości. Część praw wieczystego użytkowania gruntu została zakupiona przez Grupę i wprowadzona do ksiąg w wartości zakupu (w wartości rynkowej). Pozostała część została otrzymana od państwa jako jeden z elementów nieruchomości hotelowych. Nie można stwierdzić, że prawa wieczystego użytkowania gruntów zostały przekazane Orbis S.A. nieodpłatnie, ale można stwierdzić, że nie było możliwe określenie wartości gruntu zawartego w łącznej cenie, za jaką Orbis S.A. wyemitował akcje przekazane państwu w zamian za aktywa. Przyczyną takiego stanu był również fakt, iż w tym czasie nie istniał aktywny rynek dla tego typu aktywów. Wartość otrzymanych praw wieczystego użytkowania gruntów, ujętych w bilansie wynosiła na dzień 31 grudnia 2007 roku 372 874 tys. zł, a na dzień 31 grudnia 2006 roku 388 410 tys. zł. Wartość rezerwy na podatek odroczony z tego tytułu na dzień 31 grudnia 2007 roku wyniosła 70 846 tys. zł, a na dzień 31 grudnia 2006 roku wyniosła 73 798 tys. zł. 1.3 PODSTAWA SPORZĄDZANIA SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO Prezentowane skonsolidowane sprawozdanie finansowe przedstawia dane finansowe w bilansie według stanu na dzień 31 grudnia 2007 roku i porównywalne na dzień 31 grudnia 2006 roku, zestawienie zmian w kapitale własnym za 2007 rok oraz za 2006 rok, rachunek zysków i strat i rachunek przepływów środków pieniężnych, obejmujące dane za 2007 rok i porównywalne za 2006 rok oraz noty objaśniające do wyżej wymienionych sprawozdań finansowych. Sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga zastosowania pewnych kluczowych szacunków księgowych. Zarząd musi także podjąć szereg subiektywnych decyzji dotyczących zastosowania zasad rachunkowości Grupy. Obszary bardziej złożone lub wymagające dokonania subiektywnego osądu, jak również obszary, w których założenia i oszacowania są znaczące dla sprawozdania finansowego jako całości, zostały opisane w notach do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Niniejsze skonsolidowane 17 kwietnia 2008 roku. sprawozdanie finansowe zostało podpisane Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC przez Zarząd w dniu 10 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1.4 GRUPA KAPITAŁOWA ORBIS 1.4.1 Skład Grupy Kapitałowej i jej jednostki stowarzyszone Jednostką dominującą w Grupie Kapitałowej jest spółka Orbis S.A. Poniżej przedstawiono informacje dotyczące udziałów w kapitale własnym, udziałów w głosach na walnym zgromadzeniu oraz przedmiotu działalności spółek zależnych i stowarzyszonych, w których Orbis S.A. posiada udziały. Skład Grupy Kapitałowej i jej jednostki stowarzyszone % udziału w kapitale zakładowym Nazwa Spółki Hekon Hotele Ekonomiczne S.A. Wioska Turystyczna Wilkasy Sp. z o.o. Orbis Transport Sp. z o.o. PBP Orbis Sp. z o.o. Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Kraj rejestracji % udziału w głosach na walnym zgromadzeniu SPÓŁKI ZALEŻNE bezpośrednio 100,00 % Polska bezpośrednio 100,00 % bezpośrednio 100,00 % Polska bezpośrednio 100,00 % bezpośrednio 98,88 % pośrednio 0,17% bezpośrednio 95,08 % Polska bezpośrednio 98,88 % pośrednio 0,17% bezpośrednio 95,08 % Polska hotelarskogastronomiczna hotelarskogastronomiczna transport turystyka Polska UAB Hekon bezpośrednio 80,00 % pośrednio 20,00 % pośrednio 100,00 % PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. pośrednio 99,05 % Polska pośrednio 99,05 % hotelarskogastronomiczna transport PKS Gdańsk Sp. z o.o. pośrednio 99,05 % Polska pośrednio 99,05 % transport AutoOrbisBus Sarl pośrednio 99,05 % Francja pośrednio 99,05 % Inter Bus Sp. z o.o. pośrednio 99,05 % Polska pośrednio 99,05 % promocja i komunikacja przewozy autokarowe Capital Parking Sp. z o.o. pośrednio 99,05 % Polska pośrednio 99,05 % Orbis Polish Travel Bureau Inc. pośrednio 83,67 % USA pośrednio 83,67 % wynajem miejsc parkingowych biuro podróży bezpośrednio 33,33 % gry losowe Litwa bezpośrednio 80,00 % pośrednio 20,00 % pośrednio 100,00 % przedmiot działalności organizacja zakupów SPÓŁKI STOWARZYSZONE Orbis Casino Sp. z o.o. bezpośrednio 33,33 % Polska Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 11 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1.4.2 Spółki nieobjęte konsolidacją Konsolidacją nie są objęte jednostki zależne i stowarzyszone, które nie są istotne z punktu widzenia sumy bilansowej i wyniku finansowego Grupy. Spółki nieobjęte konsolidacją przedstawiono w poniższej tabeli. Podstawowe wielkości charakteryzujące wyniki niekonsolidowanych spółek przedstawiono w nocie 12 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Udziały w jednostkach zależnych i stowarzyszonych nieobjętych konsolidacją są ujęte w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w cenie nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości, a skutki wyceny w wyniku finansowym. Spółki wyłączone z konsolidacji Wioska Turystyczna Wilkasy Sp. z o.o. AutoOrbisBus Sarl % udziału w kapitałe własnym Podmioty zależne 100,00% 99,05% ŁĄCZNIE udział w przychodach netto Grupy % udział w sumie bilansowej Grupy % udział w zysku netto Grupy % udział w kapitałach własnych Grupy % 0,13 0,24 0,19 0,15 0,00 (0,86) 0,19 (0,33) 0,37 0,34 (0,86) (0,14) 1.4.3 Zmiany w strukturze grupy i ich efekt, w tym łączenia działalności, nabycia i zbycia spółek zależnych oraz inwestycji długoterminowych W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem wystąpiły następujące zmiany w składzie Grupy Kapitałowej Orbis: 1. 2. PH Majewicz Sp. z o.o. - w dniu 3 grudnia 2007 roku Orbis S.A. zbyła 2 157 udziałów o nominalnej wartości 500 zł każdy, posiadanych w spółce Przedsiębiorstwo Hotelowe Majewicz Sp. z o.o., których wartość stanowi 48,97% kapitału zakładowego tej spółki. Tym samym Orbis S.A. zakończyła swoją obecność w spółce PH Majewicz Sp. z o.o. Capital Parking Sp. z o.o. – w dniu 31 października 2007 roku została zawarta umowa nabycia 320 udziałów w Capital Parking Sp. z o.o. przez Orbis Transport Sp. z o.o., na skutek czego procentowy udział ORBIS Transport w kapitale zakładowym Spółki zwiększył się z 68% do 100%. 1.4.4 Informacja o zdarzeniach w Grupie 1. 2. 3. 4. Orbis Transport Sp. z o.o. – rejestracja w KRS w dniu 09.05.2007 roku podwyższonego do kwoty 28 507 tys. zł kapitału zakładowego spółki. W wyniku podwyższenia udział Orbis S.A. w kapitale zwiększył się do 278 439 udziałów o łącznej wysokości 27 844 tys. zł, co stanowi 98,88% udziału w kapitale zakładowym spółki. PKS Gdańsk Sp. z o.o. – rejestracja w KRS w dniu 27.04.2007 roku podwyższonego do wysokości 14 470 tys. zł kapitału zakładowego spółki. Objęcie nowych 771 udziałów po 500 zł każdy w ogólnej kwocie 385,5 tys. zł nastąpiło przez dotychczasowego wspólnika Orbis Transport Sp. z o.o. Capital Parking Sp. z o.o. – uchwałą NZW Capital Parking Sp. z o.o. z dnia 29.11.2007 roku kapitał zakładowy spółki został podwyższony do wysokości 553 000 zł poprzez 106 nowych udziałów o wartości nominalnej 500 zł za każdy udział. Wszystkie nowoutworzone udziały objął dotychczasowy wspólnik Orbis Transport Sp. z o.o. Na dzień 31.12.2007 roku podwyższony kapitał zakładowy nie został jeszcze zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym (rejestracja – styczeń 2008). Dnia 09.10.2007 roku doszło do transakcji sprzedaży nieruchomości w Gdańsku stanowiącej majątek jednostki zależnej PKS Gdańsk Sp. z o.o. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 12 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 2. STOSOWANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI I ICH ZMIANY 2.1 1. ZASADY RACHUNKOWOŚCI GRUPY KAPITAŁOWEJ Jednostki powiązane 1.1. Jednostki zależne Jednostki zależne to wszystkie jednostki, w których Grupa ma prawo kierować polityką finansową i operacyjną, co zazwyczaj wiąże się z posiadaniem ponad połowy praw głosu. Istnienie i skutek potencjalnych praw głosu, które są aktualnie wykonalne lub zamienne, bierze się pod uwagę oceniając, czy Grupa sprawuje kontrolę nad inną jednostką. Jednostki zależne podlegają pełnej konsolidacji od dnia, w którym Grupa obejmuje nad nimi kontrolę. Ich konsolidacji zaprzestaje się od dnia, w którym Grupa traci kontrolę. Przejęcie jednostki zależnej przez Grupę wykazuje się metodą nabycia. Cenę przejęcia mierzy się jako wartość godziwą przekazanych aktywów, wyemitowanych instrumentów kapitałowych i zaciągniętych lub przyjętych zobowiązań na dzień wymiany, powiększone o koszty, które można bezpośrednio przypisać do danej transakcji przejęcia. Możliwe do zidentyfikowania aktywa oraz zobowiązania i zobowiązania warunkowe przejęte w ramach połączenia jednostek gospodarczych wycenia się w momencie początkowego ujęcia według wartości godziwej na dzień nabycia, bez względu na wielkość udziałów mniejszości. Nadwyżkę ceny przejęcia nad udziałem Grupy w wartości godziwej w możliwych do zidentyfikowania przejętych aktywach netto wykazuje się jako wartość firmy. Jeżeli koszt przejęcia jest niższy niż udział Grupy w wartości godziwej w aktywach netto przejętej jednostki zależnej, różnicę ujmuje się bezpośrednio w rachunku zysków i strat. W przypadku, gdy jest to konieczne, w sprawozdaniach finansowych jednostek zależnych dokonuje się korekt mających na celu ujednolicenie zasad rachunkowości stosowanych przez jednostkę z zasadami stosowanymi przez Grupę Kapitałową. Transakcje wewnątrzgrupowe, salda oraz niezrealizowane zyski z transakcji między jednostkami Grupy podlegają wyłączeniu. Niezrealizowane straty również podlegają wyłączeniu, chyba że transakcja wykaże, że nastąpiła utrata wartości przekazanego składnika aktywów. Wyłączeniu podlega wartość udziałów posiadanych przez jednostkę dominującą i inne jednostki objęte konsolidacją w jednostkach zależnych, która opowiada udziałowi jednostki dominującej i innych jednostek Grupy Kapitałowej objętych konsolidacją w jednostkach zależnych. 1.2. Jednostki stowarzyszone Jednostki stowarzyszone to wszystkie jednostki, na które Grupa wywiera znaczący wpływ, ale nie sprawuje nad nimi kontroli, co wiąże się zazwyczaj z udziałem w wysokości od 20% do 50% praw głosu. Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych wykazuje się metodą praw własności i w początkowym ujęciu ujmuje się je według ceny nabycia. Inwestycje Grupy w jednostkach stowarzyszonych obejmują wartość firmy (pomniejszoną o skumulowane straty z tytułu utraty wartości) ustaloną w momencie przejęcia. Jeśli udział Grupy w zyskach lub stratach jednostki stowarzyszonej jest równy lub wyższy niż jej udział w tej jednostce stowarzyszonej, włącznie z innymi niezabezpieczonymi należnościami, wówczas Grupa nie ujmuje dalszych strat, chyba że zaciągnęła zobowiązania lub dokonała płatności w imieniu jednostki stowarzyszonej. Niezrealizowane zyski na transakcjach pomiędzy Grupą a jej jednostkami stowarzyszonymi eliminuje się proporcjonalnie do udziału Grupy w jednostkach stowarzyszonych. Niezrealizowane straty również są Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 13 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) eliminowane, chyba ze transakcja dostarcza dowodów na wystąpienie utraty wartości przekazywanego składnika aktywów. Tam, gdzie było to konieczne, zasady rachunkowości jednostek stowarzyszonych zostały zmienione, aby zachować spójność z zasadami rachunkowości Grupy. 2. Udziały mniejszości oraz transakcje z udziałowcami mniejszościowymi Grupa zastosowała zasadę rachunkowości traktowania transakcji z udziałowcami mniejszościowymi jako transakcji z podmiotami trzecimi niepowiązanymi z Grupą. Sprzedaż udziałowcom mniejszościowym powoduje, że zyski lub straty Grupy są ujmowane w rachunku zysków i strat. Zakupy udziałów od udziałowców mniejszościowych skutkują powstaniem wartości firmy będącej różnicą pomiędzy ceną nabycia a odpowiednim udziałem w nabytych aktywach netto według ich wartości bilansowej. 3. Transakcje wyrażone w walutach obcych Skonsolidowane sprawozdanie finansowe sporządza się w złotych polskich (PLN), które są walutą funkcjonalną jednostki dominującej. Dane z bilansu oraz rachunku zysków i strat sporządzonych w litach litewskich (LTL) przez konsolidowaną spółkę UAB Hekon znajdującą się na terenie Litwy oraz dane z bilansu oraz rachunku zysków i strat sporządzonych w dolarach amerykańskich (USD) przez konsolidowaną spółkę Orbis Polish Travel Bureau znajdującą się na terenie Stanów Zjednoczonych Ameryki zostały przeliczone na walutę polską odpowiednio po kursie średnim NBP na dzień 31.12.2007 roku i na dzień 31.12.2006 roku (aktywa i zobowiązania) oraz po kursie stanowiącym średnią arytmetyczną średnich kursów NBP na dzień kończący każdy miesiąc roku obrotowego (rachunek zysków i strat). Wszystkie wynikające stąd różnice kursowe ujmuje się jako składnik kapitału własnego. 3.1. Transakcje i salda Transakcje przeprowadzane w walutach obcych przeliczane są na walutę funkcjonalną przy zastosowaniu kursów wymiany obowiązujących w dniu zawarcia tych transakcji w sposób następujący: • w przypadku sprzedaży walut obcych i transakcji spłaty należności – według kursu zakupu stosowanego przez bank, z którego usług korzysta Grupa; • w przypadku zakupu walut obcych i transakcji spłaty zobowiązań – według kursu sprzedaży stosowanego przez bank, z którego usług korzysta Grupa; • w przypadku innych transakcji – według średniego kursu określonego dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Dodatnie i ujemne różnice kursowe wynikające z rozliczania transakcji w walutach obcych oraz z przeliczania aktywów i zobowiązań pieniężnych według kursów wymiany walut na koniec roku wykazuje się w rachunku zysków i strat. 4. Rzeczowe aktywa trwałe Rzeczowe aktywa trwałe wycenia się na dzień ujęcia w księgach rachunkowych w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Na dzień bilansowy rzeczowe aktywa trwałe wyceniane są w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, pomniejszonych o dotychczas naliczone odpisy umorzeniowe oraz o odpisy z tytułu utraty wartości. Prawa wieczystego użytkowania gruntów zakupione od stron trzecich prezentuje się w cenie nabycia pomniejszonej o odpisy umorzeniowe naliczone w oparciu o okres trwania umowy użytkowania wieczystego. Prawa wieczystego użytkowania gruntów otrzymane od gminy nieodpłatnie w wyniku decyzji administracyjnych zostały ujęte w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym po raz pierwszy według wartości godziwej, w oparciu o wycenę rzeczoznawcy. Podlegają one amortyzacji przez czas trwania umowy, tj. maksymalnie przez Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 14 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) okres 99 lat. Uzasadnienie zastosowanego podejścia zostało zawarte w punkcie 1.2 Wprowadzenia do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Późniejsze nakłady uwzględnia się w wartości bilansowej danego środka trwałego lub ujmuje jako odrębny środek trwały (tam gdzie jest to właściwe) tylko wówczas, gdy jest prawdopodobne, że z tytułu tej pozycji nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Grupy, zaś koszt danej pozycji można wiarygodnie zmierzyć. Wszelkie pozostałe wydatki na naprawę i konserwację odnoszone są do rachunku zysków i strat w okresie obrotowym, w którym je poniesiono. W przypadku wymiany części środka trwałego w jego wartości bilansowej ujmuje się koszt wymienianej części składowej tego środka; jednocześnie wartość bilansowa wymienionej części składowej jest usuwana z bilansu, niezależnie, czy była osobno amortyzowana i ujmowana jest w rachunku zysków i strat. Koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania budowy nowych i przebudowy posiadanych budynków hotelowych i związanych z nimi różnic kursowych pomniejszonych o przychody z tego tytułu ujmuje się bezpośrednio w rachunku zysków i strat w momencie poniesienia. Amortyzację rozpoczyna się, gdy składnik aktywów jest dostępny do użytkowania. Zakończenie amortyzacji następuje wtedy, gdy składnik aktywów zostanie przeznaczony do sprzedaży zgodnie z MSSF 5 lub gdy zostanie usunięty z bilansu. Zyski i straty z tytułu zbycia środków trwałych stanowiące różnice pomiędzy przychodami ze sprzedaży i wartością bilansową zbywanego środka trwałego ujmowane są w rachunku zysków i strat. Środki trwałe w budowie wyceniane są w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. W przypadku stwierdzenia utraty wartości środka trwałego w budowie dokonuje się odpisu aktualizującego doprowadzającego jego wartość do wartości odzyskiwalnej. Grunty nie są amortyzowane. Amortyzacja obecnie użytkowanych składników aktywów trwałych jest naliczana metodą liniową przez szacowany okres użytkowania danego składnika aktywów dla nowoprzyjętych środków trwałych wynoszący: Prawa użytkowania wieczystego gruntu – do 99 lat, Budynki i budowle – od 30 do 50 lat, Komponenty budynków – od 7 do 25 lat, Obiekty inżynierii lądowej i wodnej – do 20 lat, Maszyny i urządzenia – od 2 do 25 lat, Środki transportu – od 4 do 5 lat, Narzędzia, przyrządy i wyposażenie – od 5 do 15 lat. 5. Wartości niematerialne 5.1. Wartość firmy Wartość firmy stanowi nadwyżkę kosztu przejęcia nad udziałem Grupy w wartości godziwej możliwych do zidentyfikowania aktywów, zobowiązań i zobowiązań warunkowych przejętej jednostki na dzień przejęcia. Wartość firmy powstała przy nabyciu jednostki stowarzyszonej wykazywana jest w bilansie w pozycji Inwestycje w jednostce stowarzyszonej konsolidowanej metodą praw własności. Zyski i straty ze zbycia jednostki zależnej lub stowarzyszonej uwzględniają wartość bilansową wartości firmy dotyczącą sprzedanej jednostki. Wartość firmy nie podlega amortyzacji, lecz podlega corocznym testom pod kątem utraty wartości i ilekroć występują czynniki wskazujące, że mogła nastąpić utrata wartości jednostki, dla której wartość firmy jest przypisana, dokonuje się jej odpisów. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 15 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wartość firmy jest wykazywana w bilansie według kosztu pomniejszonego o odpisy z tytułu utraty wartości. Ewentualna utrata wartości jest rozpoznawana w rachunku zysków i strat i nie podlega odwróceniu w kolejnych okresach. 5.2. Inne wartości niematerialne Pozostałe wartości niematerialne wykazane w sprawozdaniu finansowym wycenione zostały według cen nabycia lub kosztów wytworzenia i pomniejszone o skumulowane odpisy amortyzacyjne obliczone według stawek odzwierciedlających okres ich użytkowania oraz o odpisy z tytułu utraty wartości. Na dzień nabycia składnika wartości niematerialnych ustala się metodę amortyzacji oraz stawkę amortyzacji rocznej odzwierciedlającą przewidywany okres użytkowania danego składnika aktywów. Grupa nie prowadzi prac badawczych i rozwojowych. Koszty tworzenia stron internetowych są ujmowane w kosztach rodzajowych – kosztach marketingu. Amortyzacja naliczana jest metodą liniową przez szacowany okres użytkowania danego składnika aktywów wynoszący: Koszty zakończonych prac rozwojowych – 3 lata, Koncesje, patenty, licencje i podobne – od 2 do 5 lat, Autorskie i pokrewne prawa majątkowe – 2 lata. 6. Utrata wartości aktywów Dodatnia wartość firmy nie jest amortyzowana, ale jest poddawana rocznym przeglądom pod kątem utraty wartości oraz jeżeli zdarzenia lub zmiany okoliczności wskazują, że wartość bilansowa może nie być odzyskiwalna. Aktywa amortyzowane są poddawane testom na utratę wartości, jeżeli zdarzenia lub zmiany okoliczności wskazują, że wartość bilansowa może być niemożliwa do odzyskania. Odpis aktualizujący wykazuje się w wysokości, o którą wartość bilansowa składnika aktywów przewyższa wartość odzyskiwalną. Na każdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją jakiekolwiek przesłanki wskazujące na to, że mogła nastąpić utrata wartości któregoś ze składników aktywów. W odniesieniu do rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości firmy testu na utratę wartości dokonuje się odnosząc go do poszczególnych ośrodków wypracowujących środki pieniężne (najmniejszych, możliwych do określenia zespołów aktywów generujących wpływy pieniężne będące w znacznym stopniu niezależnymi od wpływów pieniężnych pochodzących z innych aktywów lub grup aktywów). Przyjęto, że ośrodkiem wypracowującym środki pieniężne w rozumieniu MSR 36 jest każdy hotel. W odniesieniu do wyceny wartości firmy i środków trwałych będących w dyspozycji Biura Zarządu Orbis S.A. ośrodkiem wypracowującym środki pieniężne jest cała spółka. Zgodnie z zapisami MSR 36 pkt. 23, w niektórych przypadkach szacunki, wartości uśrednione i pewne skróty kalkulacyjne mogą stanowić przybliżenie wyliczenia wartości użytkowej metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych zalecaną przez MSR 36. Grupa zdecydowała się na użycie metody opartej na wskaźniku EBITDA, jako powszechnie używanej w branży hotelarskiej. Grupa przyjęła, że do wyliczenia wartości użytkowej hotelu dla celów testu na utratę wartości wykorzystywany jest wskaźnik EBITDA (tj. zysk operacyjny przed odpisami amortyzacyjnymi i odsetkami dla poszczególnych ośrodków wypracowujących środki pieniężne). Przyjęta wartość EBITDA jest średnią wartością z bieżącego roku oraz dwóch poprzednich lat. Wyliczona wartość EBITDA podlega zwielokrotnieniu w zależności od marki hotelu i jego geograficznej lokalizacji według poniższej tabeli. Wartość mnożnika może być skorygowana, jeśli wymaga tego specyficzna sytuacja hotelu. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 16 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wyszczególnienie Sofitel Novotel/Mercure Ibis Stolica 10,5 9,0 8,5 Główne miasta 9,5 8,5 8,0 Inne miasta 9,0 8,0 7,5 Wielokrotność ta podlega korekcie w zależności od stanu całej gospodarki, który rzutuje na wyniki branży hotelarskiej. W zależności od etapu cyklu koniunkturalnego współczynnik cykliczny może wahać się od – 1,5 do + 1,5. Na dzień 31 grudnia 2007 roku Grupa zastosowała współczynnik cykliczny 0,7. Otrzymana wartość jest porównywana z wartością przychodów, jakie można otrzymać ze sprzedaży każdego z ośrodków, opartą o minimalne ceny rynkowe pokoi hotelowych, określoną jako 80% wartości podobnych hoteli na rynku francuskim lub wartość gruntów i praw użytkowania wieczystego gruntów, na których posadowiony jest hotel, oraz z wartością bilansową ośrodka wypracowującego środki pieniężne. Gdy wartość księgowa jest niższa niż wartość przychodów, jakie można otrzymać ze sprzedaży każdego z ośrodków lub wartość będąca wielokrotnością EBITDA, nie stwierdza się wystąpienia utraty wartości. W przeciwnym wypadku, wylicza się odpis z tytułu utraty wartości do wysokości tej wartości rynkowej lub wielokrotności. W sytuacji gdy istnieją przesłanki do stwierdzenia, że wskaźnik EBITDA nie w pełni oddaje rzeczywisty potencjał hotelu, do wyceny można użyć metody DCF (zdyskontowanych przepływów pieniężnych). Dotyczy to przykładowo hoteli nowootwartych lub po gruntownej modernizacji. Na każdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy występują przesłanki wskazujące na to, że odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości, który był ujęty w okresach ubiegłych w odniesieniu do danego składnika rzeczowych aktywów trwałych, jest zbędny, albo powinien być zmniejszony. Grupa przyjmuje, że jedną z przesłanek wskazujących na możliwości zmniejszenia odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości jest wzrost wartości EBITDA o więcej niż 20% w porównaniu do okresu poprzedniego. Ewentualna utrata wartości lub odwrócenie odpisu z tytułu utraty wartości rozpoznawane są bezpośrednio w rachunku zysków i strat. Wartość księgowa netto rzeczowych aktywów trwałych i nieruchomości inwestycyjnych wynikająca z odwrócenia odpisu z tytułu utraty wartości nie powinna przekroczyć kwoty, która zostałaby ustalona, gdyby odpis z tytułu utraty wartości nie miał miejsca. 7. Leasing Leasing jest klasyfikowany jako leasing finansowy, gdy warunki umowy przenoszą zasadniczo całe potencjalne korzyści oraz ryzyko wynikające z posiadania składnika aktywów na leasingobiorcę. Leasing, przy którym znacząca część ryzyka i pożytków pozostaje udziałem leasingodawcy (finansującego), stanowi leasing operacyjny. 7.1. Leasing finansowy Aktywa użytkowane na podstawie umowy leasingu finansowego są traktowane jak aktywa Spółek Grupy i są wyceniane w ich wartości godziwej w momencie rozpoczęcia umowy, nie wyższej jednak niż wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych. Opłaty leasingowe są rozdzielane pomiędzy koszty finansowe i zmniejszenie salda zobowiązania z tytułu leasingu tak, by efektywna stopa odsetek od pozostającego zobowiązania była wielkością stałą. Koszty finansowe są ujmowane bezpośrednio w ciężar rachunku zysków i strat. Środki trwałe użytkowane na podstawie umowy leasingu finansowego są amortyzowane zgodnie z zasadami amortyzacji aktywów trwałych będących własnością Spółek Grupy przez krótszy z dwóch okresów: okres użytkowania składnika aktywów lub okres trwania leasingu. W razie oddania aktywów w leasing finansowy w należnościach ujmuje się wartość bieżącą opłat leasingowych. 7.2. Leasing operacyjny Opłaty leasingowe z tytułu leasingu operacyjnego są ujmowane jako koszty w rachunku zysków i strat metodą liniową przez okres trwania umowy leasingu. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 17 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Korzyści otrzymane i należne jako zachęta do zawarcia umowy leasingu operacyjnego odnoszone są w rachunek zysków i strat przy zastosowaniu metody liniowej w okresie wynikającym z umowy leasingu. W sytuacji, gdy specyfika kontraktu wskazuje, że opłaty leasingowe będą naliczane progresywnie w okresie trwania umowy, dokonuje się linearyzacji rocznych rat płatności. 8. Nieruchomości inwestycyjne Nieruchomości inwestycyjne to nieruchomości traktowane jako źródło przychodów z tytułu czynszów lub utrzymywane ze względu na spodziewany przyrost ich wartości. Początkowo są ujmowane w cenie nabycia z uwzględnieniem kosztów transakcji. Na dzień bilansowy Grupa wycenia nieruchomości inwestycyjne według kosztu historycznego, pomniejszonego o odpisy amortyzacyjne i ewentualne odpisy z tytułu utraty wartości. Nieruchomości inwestycyjne są poddawane rocznym przeglądom pod kątem utraty wartości oraz jeżeli zdarzenia lub zmiany okoliczności wskazują, że wartość bilansowa może nie być odzyskiwalna. Amortyzacja jest naliczana metodą liniową przez szacowany okres użytkowania danego składnika aktywów wynoszący: Prawa wieczystego użytkowania gruntu – do 99 lat, Budynki i budowle – od 30 do 50 lat, Obiekty inżynierii lądowej i wodnej – do 20 lat. 9. Inne inwestycje długoterminowe Inne inwestycje długoterminowe obejmują aktywa nabyte przez Grupę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Obecnie są to dzieła sztuki. Na dzień nabycia ujmuje się je w księgach rachunkowych według ceny nabycia albo ceny zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne. Na dzień bilansowy inwestycje długoterminowe wycenia się w wartości przeszacowanej. W odniesieniu do dzieł sztuki wartość przeszacowaną określa się na podstawie specjalistycznych katalogów. 10. Zapasy Zapasy wycenia się w cenie nabycia obejmującej koszty zakupu, koszty przetworzenia zapasów i inne koszty poniesione w trakcie doprowadzania zapasów rzeczowych do ich aktualnego miejsca i stanu. Do wyceny rozchodu materiałów, surowców i opakowań stosuje się średnią ważoną cenę nabycia. Na dzień bilansowy rzeczowe aktywa obrotowe wykazywane są według wartości niższej spośród ceny zakupu i ceny sprzedaży netto. Cena sprzedaży netto jest szacowaną ceną sprzedaży możliwą do uzyskania w ramach normalnej działalności, pomniejszoną o odpowiednie zmienne koszty sprzedaży. Jeżeli w trakcie trwania roku obrotowego ma miejsce zdarzenie powodujące utratę wartości zapasów, dokonywane są odpisy aktualizujące ich wartość. Jeżeli nie istnieją już okoliczności, które uprzednio spowodowały odpisanie wartości zapasów poniżej ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, odpisaną kwotę eliminuje się tak, aby nowa wartość bilansowa równała się cenie nabycia lub kosztowi wytworzenia lub zaktualizowanej wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa. Dokonane w ten sposób odwrócenie odpisu jest ujmowane w rachunku zysków i strat. 11. Należności i zobowiązania Należności i zobowiązania, z wyjątkiem tych będących skutkiem instrumentów finansowych oraz otrzymanych kredytów i pożyczek, wycenia się na dzień ujęcia w księgach rachunkowych w wartości godziwej. Następnie wycenia się je według zamortyzowanego kosztu, przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej, z uwzględnieniem odpisów z tytułu utraty wartości. Odpisu z tytułu utraty wartości należności dokonuje się, gdy istnieją obiektywne dowody na to, że jednostka nie będzie w stanie otrzymać wszystkich zaległych kwot. Kwotę odpisu stanowi różnica pomiędzy wartością bilansową danego składnika aktywów a wartością bieżącą Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 18 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych, zdyskontowanych według efektywnej stopy procentowej. Odpis tworzy się w ciężar kosztów w rachunku zysków i strat. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania wykazuje się według zamortyzowanego kosztu. 12. Zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek Zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek ujmuje się początkowo według ich wartości godziwej pomniejszonej o poniesione koszty transakcyjne. W późniejszym okresie kredyty i pożyczki oprocentowane wykazuje się w wysokości zamortyzowanego kosztu, natomiast różnicę pomiędzy wpływami z transakcji (pomniejszonymi o koszty transakcji), a wartością wykupu, wykazuje się w rachunku zysków i strat przez okres trwania umowy pożyczki metodą efektywnej stopy procentowej. Pożyczki klasyfikuje się jako zobowiązania krótkoterminowe chyba, że Grupa posiada bezwarunkowe prawo do odroczenia zobowiązania na okres co najmniej 12 miesięcy po dacie bilansu. 13. Instrumenty finansowe 13.1. Aktywa finansowe wykazywane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Aktywem finansowym wykazywanym w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat są: • Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu. Składnik aktywów finansowych zalicza się do tej kategorii, jeżeli nabyty został przede wszystkim w celu sprzedaży w krótkim terminie, • Aktywa finansowe wyznaczone w momencie ich początkowego ujęcia jako wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat. Aktywa z tej kategorii zalicza się do aktywów obrotowych, jeżeli są przeznaczone do obrotu lub oczekuje się ich realizacji w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Grupa zalicza do tej kategorii inwestycje w papiery wartościowe. Aktywa wprowadza się do ksiąg pod datą zawarcia transakcji, zaś wyłącza z bilansu, gdy wygasają umowne prawa do przepływów pieniężnych ze składnika aktywów finansowych lub, gdy składnik aktywów finansowych jest przenoszony łącznie z całym ryzykiem i korzyściami wynikającymi z posiadania owego składnika aktywów. Zarówno na dzień wpisania do ksiąg, jak i na dzień bilansowy aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat wyceniane są według wartości godziwej. 13.2. Pożyczki i należności Jako pożyczki i należności klasyfikuje się niepochodne aktywa finansowe z ustaloną lub dającą się określić płatnością, które nie są notowane na aktywnym rynku, inne niż klasyfikowane jako aktywa finansowe wykazywane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat lub dostępne do sprzedaży. Aktywa wprowadza się do ksiąg pod datą zawarcia transakcji, zaś wyłącza z bilansu gdy wygasają umowne prawa do przepływów pieniężnych ze składnika aktywów finansowych lub gdy składnik aktywów finansowych jest przenoszony łącznie z całym ryzykiem i korzyściami wynikającymi z posiadania owego składnika aktywów. Na dzień wprowadzenia do ksiąg aktywa te wyceniane są w wartości godziwej powiększonej o koszty transakcji. Na dzień bilansowy aktywa wycenia się w koszcie zamortyzowanym używając metody efektywnej stopy procentowej. 13.3. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Aktywa dostępne do sprzedaży są to niepochodne aktywa finansowe niezaliczane do aktywów finansowych wykazywanych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, pożyczek i należności oraz aktywów utrzymywanych do terminu wymagalności. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 19 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Aktywa wprowadza się do ksiąg pod datą zawarcia transakcji, zaś wyłącza z bilansu gdy wygasają umowne prawa do przepływów pieniężnych ze składnika aktywów finansowych lub gdy składnik aktywów finansowych jest przenoszony łącznie z całym ryzykiem i korzyściami wynikającymi z posiadania owego składnika aktywów. Na dzień wprowadzenia do ksiąg aktywa te wyceniane są w wartości godziwej powiększonej o koszty transakcji, natomiast na dzień bilansowy aktywa te wyceniane są w wartości godziwej z uwzględnieniem odpisów z tytułu utraty wartości, odnoszonych w kapitał z aktualizacji wyceny. Zyski lub straty wynikające ze zmiany wartości godziwej składnika aktywów ujmuje się bezpośrednio w kapitale własnym. Do aktywów dostępnych do sprzedaży zalicza się akcje i udziały w spółkach, niebędących spółkami zależnymi i stowarzyszonymi, nienotowanych na aktywnym rynku, które są majątkiem krótko lub długoterminowym. W przypadku, gdy ustalenie wartości godziwej nie jest możliwe, ich wyceny dokonuje się w cenie nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości, a skutki wyceny ujmuje się w wyniku finansowym. 13.4. Instrumenty pochodne Instrumenty pochodne ujmowane są w księgach w momencie, gdy Spółki stają się stroną wiążącej umowy. Grupa korzysta z instrumentów pochodnych w celu ograniczenia ryzyka związanego ze zmianami kursów walut. Instrumenty te nie stanowią instrumentów zabezpieczających. Na dzień bilansowy instrumenty pochodne wyceniane są w wartości godziwej. Instrumenty pochodne o wartości godziwej większej od zera są aktywami finansowymi, zaś instrumenty o ujemnej wartości godziwej stanowią zobowiązania finansowe. Zysk lub strata z instrumentów pochodnych ujmowana jest odpowiednio w przychodach lub kosztach finansowych, zaś w sprawozdaniu z przepływu środków pieniężnych jako przepływy działalności operacyjnej. 13.5. Instrumenty pochodne wbudowane Wbudowane instrumenty pochodne to wynikające z zawartej umowy warunki powodujące, że część lub całość przepływów pieniężnych uzyskiwanych z umowy zmienia się w sposób podobny do tego, jaki powodowałyby samodzielne instrumenty pochodne. Stanowią one tzw. części umów zasadniczych. Powinny być one prezentowane osobno od umów zasadniczych tylko jeśli: • charakter i ryzyko ekonomiczne umowy zasadniczej i instrumentu finansowego nie są ściśle powiązane, • odrębny instrument o charakterystyce odpowiadającej cechom instrumentu wbudowanego spełniałby definicję instrumentu pochodnego, i • łączny instrument nie jest mierzony w wartości godziwej, której zmiany są odnoszone do wyniku. Nie rozpoznaje się instrumentów pochodnych w umowach zawieranych w walutach zwyczajowo przyjętych dla danego rodzaju transakcji, np. w umowach najmu, zawartych w walucie zwyczajowo przyjętej do tego rodzaju transakcji (USD, EUR). 14. Środki pieniężne Środki pieniężne i ich ekwiwalenty wykazuje się w bilansie w wartości godziwej. Na środki pieniężne i ich ekwiwalenty dla celów rachunku przepływów pieniężnych składają się środki pieniężne w kasie, depozyty bankowe płatne na żądanie, inne krótkoterminowe płynne lokaty o terminie zapadalności trzy miesiące lub krótszym, środki przekazane do banku w ramach transakcji repo o terminie zapadalności nie dłuższym niż trzy miesiące oraz kredyty w rachunku bieżącym. Dla celów prezentacji w bilansie kredyty w rachunku bieżącym wykazuje się w pozycji kredyty w zobowiązaniach krótkoterminowych. 15. Podatki dochodowe Podatek dochodowy od zysku lub straty za rok obrotowy obejmuje podatek dochodowy bieżący i odroczony. Podatek dochodowy ujmuje się w rachunku zysków i strat, z wyjątkiem kwot dotyczących pozycji ujętych bezpośrednio w kapitale własnym, w którym to przypadku podatek dochodowy wykazuje się w kapitale własnym. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 20 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 15.1 Podatek dochodowy bieżący Bieżąca część podatku dochodowego to przewidywana kwota podatku od dochodu do opodatkowania za dany rok, obliczona na podstawie stawek podatkowych uchwalonych na dzień bilansowy, wraz z wszelkimi korektami podatku za lata poprzednie. 15.2 Odroczony podatek dochodowy Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się w odniesieniu do ujemnych różnic przejściowych oraz niewykorzystanych strat podatkowych w wysokości, w jakiej jest prawdopodobne, że osiągnięty dochód do opodatkowania pozwoli na wykorzystanie ww. aktywów. Główne pozycje wpływające na powstanie ujemnych różnic przejściowych: • wykorzystanie niższej stawki amortyzacyjnej dla celów podatkowych niż księgowych, • odsetki naliczone lecz niezapłacone od pożyczek, wynikające z podpisanych umów, • naliczone niezrealizowane ujemne różnice kursowe, • utworzone rezerwy na przewidywane zobowiązania oraz bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, co do których istnieje pewność, że w momencie ich wykorzystania powstanie koszt podatkowy, • dokonane odpisy aktualizujące aktywa, które w przyszłości pomniejszą podstawę opodatkowania. Wartość bilansowa składnika aktywów z tytułu podatku odroczonego jest weryfikowana na każdy dzień bilansowy i w przypadku, gdy spodziewane przyszłe zyski podatkowe nie będą wystarczające do realizacji części lub całości składnika aktywów, ulega ona stosownemu obniżeniu. Zobowiązanie z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane jest w związku z dodatnimi różnicami przejściowymi w wysokości kwoty podatku dochodowego wymagającej w przyszłości zapłaty. Główne pozycje wpływające na powstanie dodatnich różnic przejściowych to: • wykorzystanie wyższej stawki amortyzacyjnej dla celów podatkowych niż księgowych, • zarachowanie przychodów z tytułu nieotrzymanych odsetek od udzielonych pożyczek lub innych aktywów finansowych, • naliczone niezrealizowane dodatnie różnice kursowe, • aktualizacja wartości aktywów do wartości godziwej przewyższającej ich wartość nabycia, • rozpoznanie praw wieczystego użytkowania gruntów nabytych nieodpłatnie. Wysokość zobowiązania i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego na dzień bilansowy ustala się przy uwzględnieniu stawek podatku dochodowego obowiązujących w roku powstania obowiązku podatkowego, jako iloczyn sumy różnic przejściowych (odpowiednio dodatnich i ujemnych) i stawki podatku dochodowego obowiązującej w roku powstania obowiązku podatkowego. Podatek odroczony wynikający z przychodów i kosztów odniesionych bezpośrednio na kapitał własny jest również odnoszony na kapitał własny. Ujęcie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego w przypadku połączenia jednostek gospodarczych wpływa na wysokość wartości firmy lub nadwyżkę udziału jednostki przejmującej w wartości godziwej netto możliwych do zidentyfikowania aktywów, zobowiązań i zobowiązań warunkowych jednostki przejętej ponad koszt połączenia jednostek gospodarczych. 15.3. Podatkowa Grupa Kapitałowa Na podstawie obowiązujących przepisów podatkowych, spółki mają prawo tworzenia Podatkowych Grup Kapitałowych. Podatkowa Grupa Kapitałowa składa się z jednostki dominującej oraz pozostałych spółek. Poszczególne spółki tracą status podatnika na rzecz całej Grupy Podatkowej. Ustalono, że w Podatkowej Grupie Kapitałowej Spółka Orbis jest jej reprezentantem podatkowym. Podatek dochodowy od osób prawnych kalkulowany jest przez każdą ze spółek Podatkowej Grupy Kapitałowej, a następnie konsolidowany i przekazywany Urzędowi Skarbowemu przez reprezentanta podatkowego. Podatek obciąża rachunki zysków i strat oraz wpływa na rachunki przepływów pieniężnych poszczególnych spółek zgodnie z ich kalkulacjami. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 21 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) W związku z pełnieniem roli reprezentanta podatkowego przez Spółkę Orbis, w Grupie Podatkowej występują rozrachunki jednostki dominującej zarówno z Urzędem Skarbowym jak i z pozostałymi spółkami. Rozrachunki w ramach Podatkowej Grupy Kapitałowej prezentowane są w jednostkowych sprawozdaniach spółek wchodzących w jej skład w pozycji Należności/Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego. W przypadku nie wywiązania się Spółki Orbis z funkcji reprezentanta podatkowego, Urząd Skarbowy ma prawo wymagać od każdej z pozostałych spółek Podatkowej Grupy Kapitałowej zapłaty zobowiązań podatkowych Grupy Podatkowej. Podatkowa Grupa Kapitałowa umożliwia ograniczenie kosztów administracyjnych związanych z rozliczeniami podatkowymi oraz kompensatę bieżących strat podatkowych spółek, które je ponoszą z zyskami podatkowymi innych spółek z Podatkowej Grupy Kapitałowej, zmniejszając obciążenie podatkowe Grupy Podatkowej. Korzyści z kompensaty strat podatkowych z zyskami podatkowymi są dystrybuowane pomiędzy poszczególne spółki zgodnie z zapisami umowy pomiędzy członkami Podatkowej Grupy Kapitałowej i pomniejszają obciążenia podatkowe tych spółek. W ramach Podatkowej Grupy Kapitałowej kompensowane są aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Straty podatkowe ponoszone przez spółki wchodzące w skład Podatkowej Grupy Kapitałowej w latach poprzedzających jej utworzenie nie mogą być wykorzystywane przez Podatkową Grupę Kapitałową w okresie jej trwania. W Grupie Kapitałowej Orbis funkcjonują dwie Podatkowe Grupy Kapitałowe: podatkowa Grupa Kapitałowa Orbis w skład której wchodzą: Orbis S.A., Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A., PBP Orbis Sp. z o.o. i WT Wilkasy Sp. z o.o. oraz Podatkowa Grupa Kapitałowa Orbis Transport, w której składzie znajdują się: Orbis Transport Sp. z o.o., PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. i PKS Gdańsk Sp. z o.o. Pozostałe spółki Grupy Kapitałowej Orbis rozliczają się samodzielnie. 16. Świadczenia pracownicze 16.1 Zobowiązania emerytalne Spółki Grupy prowadzą wyłącznie programy określonych składek. Program określonych składek jest programem emerytalnym, w ramach którego Grupa wpłaca ustalone składki do odrębnej jednostki. Grupa nie posiada prawnego ani zwyczajowego zobowiązania do wpłacania dodatkowych składek, jeżeli fundusz nie posiada wystarczających środków, aby wypłacić wszystkim pracownikom świadczenia nabyte przez nich w bieżącym okresie i latach poprzednich. Z tytułu programów określonych składek Grupa obowiązkowo wpłaca składki do programów ubezpieczeń emerytalnych znajdujących się pod zarządem publicznym. Po wpłaceniu ustalonych składek, Grupa nie ma żadnych dodatkowych zobowiązań. Składki ujmuje się jako koszty świadczeń pracowniczych w momencie ich wymagalności. 16.2 Świadczenia związane z rozwiązaniem stosunku pracy Odprawy płatne są w momencie rozwiązania stosunku pracy przed normalną datą przejścia na emeryturę lub jeżeli pracownik przyjmie warunki dobrowolnego zwolnienia w zamian za te świadczenia. Grupa wykazuje świadczenia związane z rozwiązaniem stosunku pracy, jeżeli posiada wyraźne zobowiązanie do: rozwiązania stosunku pracy z aktualnymi pracownikami zgodnie ze szczegółowym formalnym planem bez możliwości wycofania się lub wypłacenia świadczeń z tytułu rozwiązania stosunku pracy z aktualnymi pracownikami w rezultacie złożenia oferty służącej zachęceniu pracowników do dobrowolnych zwolnień. Świadczenia zapadające w terminie powyżej 12 miesięcy po dacie bilansu są dyskontowane do wartości bieżącej. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 22 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 16.3 Nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne Rezerwy na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne, których obowiązek wypłaty wynika z obowiązujących regulacji prawnych oraz z układów zbiorowych, tworzone są w wysokości określonej przez aktuariusza. Aktualizacja rezerwy dokonywana jest co sześć miesięcy. 17. Rezerwy Rezerwy są tworzone wówczas, gdy na spółkach Grupy ciąży istniejący prawny lub zwyczajowy obowiązek wynikający z przeszłych zdarzeń i jest prawdopodobne, że w celu wywiązania się z niego nastąpi wypływ zasobów, a kwotę tego wypływu można wiarygodnie oszacować. Rezerwy tworzy się i klasyfikuje w zależności od tytułu ich utworzenia do następujących grup: • rezerwy na zobowiązania, w szczególności dotyczące umów rodzących obciążenia, z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń oraz skutków toczącego się postępowania sądowego; • rezerwy restrukturyzacyjne. Rezerwy są tworzone na podstawie decyzji Zarządu. Rezerwy restrukturyzacyjne wymagają zatwierdzonego planu restrukturyzacji i jego ogłoszenia. Nie tworzy się rezerw na przyszłe straty operacyjne. Rezerwy tworzy się w uzasadnionej i wiarygodnie oszacowanej wartości na dzień zaistnienia zdarzenia obligującego, nie później jednak niż na koniec okresu sprawozdawczego. Na dzień bilansowy przeprowadza się weryfikację stanu rezerw, dokonując w razie konieczności odpowiednich korekt w celu odzwierciedlenia bieżącego, najbardziej wiarygodnego szacunku ich wartości. Zmiany stanu rezerw odnoszone są bezpośrednio na wynik bieżący w pozostałe koszty i przychody operacyjne. Jeżeli występuje szereg podobnych zobowiązań, prawdopodobieństwo konieczności wydatkowania środków w celu ich rozliczenia określa się dla całej grupy podobnych zobowiązań. Rezerwę ujmuje się nawet wówczas, gdy prawdopodobieństwo wydatkowania środków w związku z jedną pozycją zawierającą się w grupie zobowiązań jest niewielkie. Rezerwy wycenia się według wartości bieżącej kosztów oszacowanych zgodnie z najlepszą wiedzą przez kierownictwo Spółki, których poniesienie jest niezbędne w celu rozliczenia bieżącego zobowiązania na dzień bilansowy. Stopa dyskonta zastosowana do ustalenia wartości bieżącej odzwierciedla aktualną ocenę rynkową wartości pieniądza w czasie oraz ryzyko związane konkretnie z danym składnikiem zobowiązań. 18. Zobowiązania i aktywa warunkowe Zobowiązanie warunkowe to: • prawdopodobne zobowiązanie, które powstało w wyniku przeszłych zdarzeń i którego istnienie będzie potwierdzone jedynie poprzez wystąpienie lub jego brak – jednego lub więcej niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie znajdują się pod kontrolą Spółek Grupy, lub • obecne zobowiązanie, które wywodzi się ze zdarzenia z przeszłości, ale nie jest rozpoznawane, ponieważ: • wypływ korzyści w celu uregulowania tego zobowiązania jest mało prawdopodobny, • nie jest możliwe wiarygodne oszacowanie wielkości tego zobowiązania. Aktywa warunkowe to prawdopodobne aktywa wynikające z przeszłych zdarzeń, których istnienie będzie potwierdzone przez wystąpienie lub jego brak jednego lub więcej przyszłych zdarzeń, na które Spółki nie mają wpływu. 19. Kapitał własny Na kapitał zakładowy Grupy Kapitałowej składa się kapitał zakładowy Orbis S.A. wykazywany w wysokości określonej w statucie i wpisanej w rejestrze sądowym, skorygowany odpowiednio w celu uwzględnienia skutków hiperinflacji. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 23 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Kapitały rezerwowe obejmują wartość nadwyżki ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej oraz efekty wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży. Pozostałe kapitały obejmują głównie różnice kursowe z konsolidacji. 20. Zyski zatrzymane Na zyski zatrzymane składają się wyniki z lat ubiegłych, wynik finansowy netto z roku bieżącego oraz zyski przekazane na kapitał podlegające ograniczonej możliwości dystrybucji tworzone zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami Kodeksu Spółek Handlowych. Na dzień 31 grudnia 2007 roku i na 31 grudnia 2006 roku zyski o ograniczonej możliwości dystrybucji wynosiły 55 341 tys. zł. 21. Ujmowanie przychodów Przychody ze sprzedaży ujmuje się w wartości godziwej zapłaty otrzymanej lub należnej, po pomniejszeniu o podatek od dochodów i usług, rabaty i upusty oraz inne podatki związane ze sprzedażą, a także po eliminacji sprzedaży wewnątrz Grupy. Przychody ujmuje się w następujący sposób: • • • przychody ze sprzedaży usług ujmuje się w okresie, w którym świadczono usługi w oparciu o stopień zaawansowania konkretnej transakcji określony na podstawie stosunku faktycznie wykonanych prac do całości usług do wykonania, przychody ze sprzedaży innych produktów, towarów i usług są ujmowane w wartości godziwej otrzymanych lub należnych zapłat po pomniejszeniu o rabaty i upusty, podatek od towarów i usług i inne podatki związane ze sprzedażą, przychody z tytułu odsetek ujmowane są memoriałowo przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej, jeśli ich uzyskanie nie jest wątpliwe. Przychody z tytułu dywidend ujmuje się w momencie nabycia prawa do otrzymania płatności. 22. Koszty finansowe Koszty finansowe obejmują odsetki od kredytów, różnice kursowe od pożyczek i kredytów oraz straty na instrumentach pochodnych, które ujmuje się w rachunku zysków i strat. Wszystkie odsetki i inne koszty poniesione w związku z kredytami obciążają rachunek zysków i strat w momencie ich poniesienia i są ujmowane w kosztach finansowych. Element odsetkowy płatności z tytułu leasingu finansowego ujmuje się w rachunku zysków i strat metodą wewnętrznej stopy zwrotu. 23. Wynik finansowy netto W Grupie Kapitałowej Orbis na wynik finansowy netto składają się: • • • zysk (strata) z działalności operacyjnej: • zysk (strata) brutto ze sprzedaży – wynik na działalności operacyjnej podstawowej, • zysk (strata) z pozostałej działalności operacyjnej, operacje finansowe, obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego, którego podatnikiem są Spółki Grupy i płatności z nim zrównanych, na podstawie odrębnych przepisów. Wynik na działalności operacyjnej podstawowej stanowi różnicę między przychodami i kosztami związanymi z realizacją podstawowej działalności operacyjnej spółek Grupy. Wynik na pozostałej działalności operacyjnej stanowi różnica między przychodami i kosztami związanymi pośrednio z działalnością operacyjną jednostek. Podatek dochodowy bieżący, stanowiący obciążenie wyniku finansowego okresu sprawozdawczego, ustala się w wysokości kwoty podatku należnego, wynikającej z deklaracji podatkowej za bieżący okres sprawozdawczy. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 24 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Zgodnie z polskimi przepisami Spółki naliczają zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych w roku 2007 w wysokości 19% dochodu do opodatkowania. Podatek dochodowy odroczony obciążający wynik finansowy okresu sprawozdawczego stanowi zmianę stanu aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego, będących skutkiem zdarzeń ujętych w wyniku finansowym tego okresu. 24. Wypłata dywidendy Płatności dywidendy na rzecz akcjonariuszy ujmuje się jako zobowiązanie w sprawozdaniu finansowym Grupy w okresie, w którym nastąpiło ich zatwierdzenie przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki. Poniższe sprawozdanie finansowe przedstawia stan po podziale zysku spółki dominującej za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2006 roku zatwierdzonym przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w dniu 28 czerwca 2007 roku. 25. Sprawozdawczość według segmentów Podstawowym segmentowym układem sprawozdawczym przyjętym przez Grupę Kapitałową Orbis jest układ według segmentów branżowych, układem uzupełniającym – układ według segmentów geograficznych, przy czym podział na segmenty geograficzne odbywa się w oparciu o kryterium lokalizacji aktywów. Organizacja i zarządzanie odbywają się w podziale na segmenty, odpowiednio do oferowanych produktów. Każdy z segmentów stanowi strategiczną jednostkę gospodarczą, oferującą inne produkty i obsługującą inne rynki. Grupa działa w dwóch regionach geograficznych: na terenie Polski i Litwy. W ramach sprawozdawczości branżowej wyróżniono następujące segmenty branżowe: • hotele z restauracjami – świadczenie usług hotelarskich i gastronomicznych wraz z usługami towarzyszącymi, • turystyka – organizacja i obsługa turystyki krajowej i zagranicznej, kongresów, zjazdów i konferencji oraz pośrednictwo w rezerwacji i sprzedaży dokumentów przewozowych przewoźników krajowych i zagranicznych, w komunikacji krajowej i zagranicznej, • transport – usługi transportowe krajowe i zagraniczne, przewozy pasażerskie, wynajem i leasing samochodów oraz pośrednictwo w świadczeniu usług turystycznych, hotelowych i transportowych, serwis samochodowy i usługi parkingowe. Segmenty branżowe zostały wydzielone w oparciu o podstawowy przedmiot działalności Spółek Grupy Kapitałowej na podstawie klasyfikacji PKD. Przychodami segmentu są przychody osiągnięte ze sprzedaży klientom zewnętrznym lub z transakcji z innymi segmentami, wykazywane w rachunku zysków i strat i dające się bezpośrednio przyporządkować do danego segmentu oraz część przychodów, które można do danego segmentu przypisać na podstawie racjonalnych przesłanek. Kosztami segmentu są koszty działalności operacyjnej segmentu, które można bezpośrednio do niego przyporządkować, wraz z częścią pozostałych kosztów, które można przypisać do tego segmentu na podstawie racjonalnych przesłanek. Do kosztów segmentu zalicza się w szczególności: • koszt własny sprzedaży, • koszty sprzedaży i marketingu. Wynik segmentu jest różnicą między przychodami a kosztami segmentu. Odzwierciedla on zysk z działalności operacyjnej przed uwzględnieniem kosztów centrali, przychodów lub wydatków z tytułu odsetek, podatku dochodowego, zysków lub strat z tytułu inwestycji, przychodów i kosztów jednostek stowarzyszonych konsolidowanych metodą praw własności oraz odliczeń udziałów mniejszościowych. Aktywa segmentu to aktywa zaliczane do działalności operacyjnej i: • wykorzystywane przez segment w działalności operacyjnej, Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 25 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) • dające się bezpośrednio przyporządkować do danego segmentu lub przypisać do niego na podstawie racjonalnych przesłanek. Do aktywów segmentu nie są zaliczane aktywa powstające z tytułu podatku dochodowego ani aktywa wykorzystywane w ramach ogólnej działalności jednostki. Zobowiązania segmentu to zobowiązania zaliczane do działalności operacyjnej, które dają się bezpośrednio przyporządkować do danego segmentu lub przypisać do niego na podstawie racjonalnych przesłanek. Do wyznaczenia segmentów geograficznych Grupa Kapitałowa przyjęła kryterium lokalizacji punktów świadczenia usług i innych aktywów. W ramach sprawozdawczości według segmentów geograficznych wyróżniono następujące segmenty: • Polska • Zagranica (Litwa). 2.2 ZMIANY ZASAD RACHUNKOWOŚCI W 2007 roku nie nastąpiły zmiany zasad rachunkowości w stosunku do opublikowanych sprawozdań finansowych na dzień 31 grudnia 2006 roku. 2.3 2.3.1 a) NOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI I INTERPRETACJE KIMSF W 2007 roku weszły w życie następujące zmiany standardów lub interpretacje, które mają wpływ na sprawozdanie finansowe Grupy: MSSF 7 „Instrumenty finansowe: Ujawnianie” Standard MSSF 7 został wydany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 18 sierpnia 2005 roku wraz z dodatkową zmianą do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych – Ujawnianie kapitałów”. MSSF 7 obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2007 roku lub po tej dacie. Wprowadza nowe wymogi dotyczące ujawniania informacji o instrumentach finansowych i zastępuje MSR 30 „Ujawnianie informacji w sprawozdaniach finansowych banków i podobnych instytucji finansowych” oraz niektóre wymogi MSR 32 „Instrumenty finansowe: ujawnianie i prezentacja”. Grupa przygotowała skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z nowymi wymogami dotyczącymi ujawniania tych informacji. b) Zmiany do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych – Ujawnianie kapitałów” Zmiana powinna być stosowana dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2007 roku i później. Stanowi ona uzupełnienie MSSF 7 „Instrumenty Finansowe: Ujawnianie” i wprowadza wymogi dotyczące ujawniania przez wszystkie jednostki: − celów jednostki, polityk i procedur zarządzania kapitałem, − opis składników zarządzanego kapitału, − danych ilościowych dotyczących tego, co jednostka uważa za kapitał, − czy jednostka spełniła ewentualne wymogi kapitałowe oraz − jeśli nie, jakie są konsekwencje ich niespełnienia. Grupa przygotowała skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z nowymi wymogami dotyczącymi ujawniania tych informacji. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 26 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) c) KIMSF 10 „Śródroczne sprawozdanie finansowe a utrata wartości” Interpretacja KIMSF 10 została wydana przez Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej w dniu 20 lipca 2006 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 listopada 2006 roku lub po tej dacie. Interpretacja ta wyjaśnia czy odpisy z tytułu utraty wartości ujęte na dzień bilansowy w sprawozdaniu śródrocznym w stosunku do wartości firmy, inwestycji w instrumenty kapitałowe i aktywa finansowe wyceniane w cenie nabycia, mogą zostać zmniejszone lub odwrócone, jeżeli na kolejny dzień bilansowy - w sprawozdaniu śródrocznym lub sprawozdaniu rocznym - wystąpiłyby przesłanki wskazujące na możliwość ustąpienia przyczyn powodujących ujęcie wcześniejszego odpisu. Grupa przygotowała sprawozdanie finansowe zgodnie z nowymi wymogami dotyczącymi ujawniania tych informacji. Efekt zastosowania przez Grupę powyższej interpretacji jest nieistotny. 2.3.2 a) Na dzień sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego zostały opublikowane, ale nie weszły jeszcze w życie następujące standardy, zmiany standardów lub interpretacje: Zmiany do MSR 23 „Koszty finansowania zewnętrznego” Zmiana powinna być stosowana dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2009 roku i później. Główną zmianą w porównaniu z poprzednią wersją jest brak opcji natychmiastowego obciążenia rachunku zysków i strat kosztami zobowiązań finansowych dotyczących aktywów doprowadzanych do użytku lub sprzedaży w dłuższym okresie czasu. Grupa zastosuje się do powyżej opisanej zmiany do standardu, ale nie rozważyła jeszcze daty wprowadzenia jej w życie oraz jej wpływu na sprawozdanie finansowe. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, zmiana do MSR 23 nie została jeszcze zatwierdzona przez Komisję Wspólnot Europejskich. b) MSSF 8 „Segmenty operacyjne” Standard MSSF 8 został wydany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 30 listopada 2006 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2009 roku lub po tej dacie. MSSF 8 zastępuje MSR 14 „Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności”. Standard ten określa nowe wymagania wobec ujawnień informacji dotyczących segmentów działalności, a także informacji dotyczących produktów i usług, obszarów geograficznych, w których prowadzona jest działalność oraz głównych klientów. MSSF 8 wymaga „podejścia zarządczego” do sprawozdawczości o wynikach finansowych segmentów działalności. Grupa zastosuje się do powyżej opisanej zmiany do standardu od momentu wejścia w życie tj. od 1 stycznia 2009 roku i później. c) KIMSF 11 „Grupowe oraz jednostkowe opcje na udziały” Interpretacja KIMSF 11 została wydana przez Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej w dniu 2 listopada 2006 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 marca 2007 roku lub po tej dacie. Interpretacja ta zawiera następujące wytyczne dotyczące: • zastosowania MSSF 2 „Płatności w formie akcji własnych” dla transakcji płatności w formie akcji własnych, w których biorą udział dwie lub więcej jednostek powiązanych; oraz • podejścia księgowego w następujących przypadkach: − jednostka udziela swoim pracownikom prawa do swoich instrumentów kapitałowych, które mogą lub muszą być odkupione od strony trzeciej w celu uregulowania zobowiązania wobec pracowników, Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 27 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) − jednostka lub jej właściciel udziela pracownikom tej jednostki prawa do instrumentów kapitałowych tej jednostki, przy czym dostawcą tych instrumentów jest właściciel jednostki. Interpretacja ta nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. d) KIMSF 12 „Porozumienia o świadczeniu usług publicznych” Interpretacja KIMSF 12 została wydana przez Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej w dniu 30 listopada 2006 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2008 roku lub po tej dacie. Interpretacja ta zawiera wytyczne w zakresie zastosowania istniejących standardów przez podmioty uczestniczące w umowach koncesji na usługi między sektorem publicznym a prywatnym. KIMSF 12 dotyczy umów, w których zlecający kontroluje to, jakie usługi operator dostarczy przy pomocy infrastruktury, komu świadczy te usługi i za jaką cenę. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego interpretacja KIMSF 12 nie została jeszcze zatwierdzona przez Unię Europejską. Interpretacja ta nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. e) KIMSF 13 „Programy lojalnościowe dla klientów” Interpretacja KIMSF 13 została wydana przez Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej w dniu 27 czerwca 2007 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 lipca 2008 roku lub po tej dacie. Interpretacja ta zawiera wytyczne w zakresie ujęcia księgowego transakcji wynikających z wdrożonych przez jednostkę programów lojalnościowych dla swoich klientów takich jak np. karty lojalnościowe czy programy punktowe. W szczególności, KIMSF 13 wskazuje prawidłowy sposób ujęcia zobowiązań wynikających z konieczności dostarczenia darmowych lub po obniżonych cenach produktów bądź usług klientom realizującym uzyskane przez siebie „punkty”. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego interpretacja KIMSF 13 nie została jeszcze zatwierdzona przez Unię Europejską. Grupa zastosuje się do powyżej opisanej interpretacji od momentu wejścia w życie tj. od 1 stycznia 2009 roku i później. f) KIMSF 14 „Pułap dla aktywów z tytułu programu określonych świadczeń, minimalne wymogi w zakresie finansowania i ich wzajemne oddziaływanie” Interpretacja KIMSF 14 została wydana przez Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej w dniu 9 lipca 2007 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2008 roku lub po tej dacie. Interpretacja ta zawiera ogólne wytyczne jak zgodnie z MSR 19 należy dokonać oceny pułapu dla nadwyżki wartości godziwej aktywów programu ponad bieżącą wartość zobowiązania z tytułu programu określonych świadczeń, która może być rozpoznana jako aktywo. Ponadto, KIMSF 14 objaśnia, w jaki sposób statutowe lub umowne wymogi w zakresie minimalnego finansowania mogą wpływać na wysokość aktywa lub zobowiązania z tytułu programu określonych świadczeń. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego interpretacja KIMSF 14 nie została jeszcze zatwierdzona przez Unię Europejską. Interpretacja ta nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 28 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) g) Zmiany do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych – Ujawnianie kapitałów” Zmieniony MSR 1 został opublikowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 6 września 2007 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2009 roku lub po tej dacie. Wprowadzone zmiany miały na celu poprawę zdolności użytkowników sprawozdań finansowych do analizy i porównań informacji w nich zawartych. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego zmieniony MSR 1 nie został jeszcze zatwierdzony przez Unię Europejską. Grupa zastosuje się do powyżej opisanego standardu od momentu wejścia w życie tj. od 1 stycznia 2009 roku i później. h) MSSF 3 (Z) „Połączenia jednostek gospodarczych” Zmieniony MSSF 3 został opublikowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 10 stycznia 2008 roku i obowiązuje prospektywnie dla połączeń jednostek gospodarczych z datą nabycia przypadającą na 1 lipca 2009 roku lub po tej dacie. Wprowadzone zmiany zawierają możliwość wyboru ujęcia udziałów mniejszości albo według wartości godziwej albo ich udziału w wartości godziwej zidentyfikowanych aktywów netto, przeszacowanie dotychczas posiadanych w nabytej jednostce udziałów do wartości godziwej z odniesieniem różnicy do rachunku zysków i strat oraz dodatkowe wytyczne dla zastosowania metody nabycia, w tym traktowanie kosztów transakcji jako koszt okresu, w który został on poniesiony. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, zmieniony MSSF 3 nie został jeszcze zatwierdzony przez Unię Europejską. Zmiana standardu nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. i) MSR 27 (Z) „Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe” Zmieniony MSR 27 został opublikowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 10 stycznia 2008 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2009 roku lub po tej dacie. Standard wymaga, aby efekty transakcji z udziałowcami mniejszościowymi były ujmowane bezpośrednio w kapitale, o ile zachowana jest kontrola nad jednostką przez dotychczasową jednostkę dominującą. Standard również uszczegóławia sposób ujęcia w przypadku utraty kontroli nad jednostką zależną, tzn. wymaga przeszacowania pozostałych udziałów do wartości godziwej i ujęcie różnicy w rachunku zysków i strat. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, zmieniony MSR 27 nie został jeszcze zatwierdzony przez Unię Europejską. Zmiana standardu nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. j) Zmiana do MSSF 2 „Płatności w formie akcji” Zmiana do MSSF 2 została opublikowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 17 stycznia 2008 roku i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2009 roku lub po tej dacie. Zmiana do Standardu dotyczy dwóch kwestii: wyjaśnia, że warunkami nabycia uprawnień są tylko warunek świadczenia usługi oraz warunek związany z wynikami operacyjnymi jednostki. Pozostałe cechy programu płatności w formie akcji nie są uznawane jako warunki nabycia uprawnień. Standard wyjaśnia, że ujęcie księgowe anulowania programu przez jednostkę lub inną stronę transakcji powinno być takie samo. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, zmiana do MSSF 2 nie została jeszcze zatwierdzona przez Unię Europejską. Zmiana standardu nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 29 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) k) Zmiany do MSR 32 „Instrumenty finansowe: Prezentacja” i MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” Zmiany do MSR 32 i MSR 1 zostały opublikowane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 14 lutego 2008 roku i obowiązują dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2009 roku lub po tej dacie. Zmiany odnoszą się do podejścia księgowego dla niektórych instrumentów finansowych, które charakteryzują się podobieństwem do instrumentów kapitałowych, ale są klasyfikowane jako zobowiązania finansowe. Zgodnie z nowym wymogiem Standardu instrumenty finansowe, takie jak instrumenty finansowe z opcją sprzedaży oraz instrumenty, które nakładają na spółkę obowiązek wypłaty udziału w aktywach netto tylko w przypadku likwidacji spółki, po spełnieniu określonych warunków, są prezentowane jako kapitał własny. Na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, powyżej opisane zmiany do MSR 32 i MSR 1 nie zostały jeszcze zatwierdzone przez Unię Europejską. Zmiana standardu nie będzie miała wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy. 2.4 WAŻNE OSZACOWANIA I ZAŁOŻENIA Oszacowania i osądy poddaje się nieustannej weryfikacji. Wynikają one z dotychczasowych doświadczeń oraz innych czynników, w tym przewidywań co do przyszłych zdarzeń, które w danej sytuacji wydają się zasadne. Ważne oszacowania i osądy księgowe Grupa dokonuje oszacowań i przyjmuje założenia dotyczące przyszłości. Uzyskane w ten sposób oszacowania księgowe z definicji rzadko pokrywać się będą z faktycznymi rezultatami. Podstawowe obszary, w których szacunki Zarządu mają istotny wpływ na sprawozdanie finansowe to: (a) Szacowana utrata wartości firmy Grupa corocznie testuje wartość firmy pod kątem utraty wartości, zgodnie z zasadą rachunkowości przedstawioną w nocie 2.1.5.1. Wartość odzyskiwaną ośrodków wypracowujących środki pieniężne ustalono w oparciu o wyliczenia wartości użytkowej, obliczonej metodą wskaźnikową jak opisano w nocie 2.1.6. (b) Szacowana utrata wartości aktywów trwałych i nieruchomości inwestycyjnych Na każdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją jakiekolwiek przesłanki wskazujące na to, że mogła nastąpić utrata wartości któregoś ze składników aktywów. Wartość odzyskiwalna poszczególnych ośrodków wypracowujących środki pieniężne szacowana jest przy wykorzystaniu metodologii opisanej w nocie 2.1.6. (c) Szacowana rezerwa na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia Rezerwy na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne szacuje się przy zastosowaniu metod aktuarialnych. Wzrost stopy dyskontowej oraz zmiana tempa długookresowego wzrostu wynagrodzeń mają wpływ na zmianę szacunku. Przy kalkulacji rezerw aktuariusz przeprowadza analizę wrażliwości w zakresie wpływu stopy dyskonta oraz planowanych wzrostów podstaw wymiaru świadczeń. Szczegóły analizy zawarte są w nocie 29 skonsolidowanego sprawozdania finansowego. (d) Szacowana rezerwa na restrukturyzację W 2005 roku Grupa rozpoczęła proces reorganizacji swojej struktury. Niezbędne rezerwy na koszty osobowe związane z procesem restrukturyzacji szacuje się bazując na wyliczeniach wartości przeciętnej odprawy. Zmiany tej wartości wpływają na wielkość szacowanych rezerw. (e) Szacowane okresy ekonomicznej użyteczności Wysokość stawek amortyzacyjnych ustalana jest na podstawie aktualnej wiedzy dotyczącej przewidywanego okresu użytkowania składników rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych. Przewidywany okres użytkowania podlega okresowej weryfikacji. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 30 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 3. SEGMENTY DZIAŁALNOŚCI Podstawowym segmentowym układem sprawozdawczym przyjętym przez Grupę Kapitałową Orbis jest układ według segmentów branżowych. Układem uzupełniającym jest układ według segmentów geograficznych, przy czym Grupa działa w dwóch rejonach geograficznych: na terenie Polski i Litwy. 3.1 PODSTAWOWY UKŁAD SPRAWOZDAWCZY - SEGMENTY BRANŻOWE W poniższych tabelach zostały przedstawione dane dotyczące przychodów, kosztów i zysków oraz niektórych aktywów i pasywów poszczególnych segmentów branżowych Grupy. Koszty i przychody korporacyjne nieprzypisane segmentom mają charakter ogólnogrupowy. W ich skład wchodzą koszty i przychody finansowe (w tym koszty obsługi kredytów, wyceny instrumentów pochodnych, różnice kursowe od zobowiązań finansowych w walucie obcej), pozostałe przychody i koszty operacyjne, aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych oraz przychody i koszty z wynajmu nieruchomości inwestycyjnych. Aktywa segmentów obejmują głownie rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne, zapasy, należności i środki pieniężne i należności z tytułu leasingu finansowego (ujęte w innych aktywach finansowych). Nie obejmują natomiast inwestycji, aktywów finansowych i nieruchomości inwestycyjnych. Zobowiązania segmentu obejmują głównie zobowiązania handlowe i inne zobowiązania krótkoterminowe. Nie obejmują natomiast kredytów i pożyczek oraz rezerw. Dane za rok 2007: Przychody i koszty w podziale na segmenty kształtują się następująco: Segmenty branżowe Przychody segmentu, w tym: Sprzedaż klientom zewnetrznym Sprzedaż innym segmentom Koszty segmentu, w tym: Sprzedaż klientom zewnetrznym Sprzedaż innym segmentom Wynik segmentu Działalność korporacyjna Hotele z restauracjami Turystyka Transport Nieprzypisane segmentom Wartość skonsolidowana 789 662 749 452 40 210 (570 664) (547 102) (23 562) 218 998 240 163 238 468 1 695 (225 496) (208 421) (17 075) 14 667 176 154 172 848 3 306 (150 793) (146 808) (3 985) 25 361 (41 618) 3 593 (45 211) (125 670) (170 292) 44 622 (167 288) 1 164 361 1 164 361 0 (1 072 623) (1 072 623) 0 91 738 133 706 (32 584) 133 706 (32 584) 78 (38 819) 78 (38 819) 154 119 Inne przychody Inne koszty Udział w wyniku finansowym netto jednostek stowarzyszonych Podatek dochodowy Zysk netto za rok obrotowy Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 31 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniższa tabela zawiera aktywa i zobowiązania segmentów branżowych na 31 grudnia 2007 roku: Segmenty branżowe Hotele z restauracjami Turystyka Transport 2 035 722 55 336 204 861 Aktywa Wartość brutto zwiększeń wartości niematerialnych Wartość brutto zwiększeń środków trwałych Wartość nakładów inwestycyjnych Amortyzacja Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych Zobowiązania 1 381 110 986 179 466 122 603 51 1 392 4 003 2 622 808 59 400 58 962 28 316 26 092 100 950 ( 45) 37 287 ( 6) 32 043 Działalność Korporacyjna Nieprzypisane segmentom 71 381 Wartość skonsolidowana 2 367 300 2 240 171 778 242 431 153 541 396 693 26 041 566 973 Dane za rok 2006: Przychody i koszty w podziale na segmenty kształtują się następująco: Segmenty branżowe Hotele z restauracjami Turystyka Przychody segmentu, w tym: Sprzedaż klientom zewnetrznym Sprzedaż innym segmentom Koszty segmentu, w tym: Sprzedaż klientom zewnetrznym Sprzedaż innym segmentom Wynik segmentu 708 552 685 119 23 433 (526 304) (523 035) (3 269) 182 248 214 460 211 627 2 833 (195 155) (176 009) (19 146) 19 305 Transport Działalność korporacyjna Nieprzypisane segmentom Wartość skonsolidowana (24 772) 4 015 (28 787) (129 881) (158 343) 28 462 (154 653) 90 628 (40 320) 1 064 510 1 064 510 0 (1 004 007) (1004 007) 0 60 503 90 628 (40 320) 2 769 (24 692) 2 769 (24 692) 88 888 166 270 163 749 2 521 (152 667) (146 620) (6 047) 13 603 Inne przychody Inne koszty Udział w wyniku finansowym netto jednostek stowarzyszonych Podatek dochodowy Zysk netto za rok obrotowy Poniższa tabela zawiera aktywa i zobowiązania segmentów branżowych na 31 grudnia 2006 roku: Segmenty branżowe Hotele z restauracjami Turystyka Transport 1 972 379 58 284 171 638 Aktywa Wartość brutto zwiększeń wartości niematerialnych Wartość brutto zwiększeń środków trwałych Wartość nakładów inwestycyjnych Amortyzacja Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych Zobowiązania 1 281 184 809 163 777 120 776 323 3 994 5 600 2 862 324 79 583 76 919 29 105 27 041 103 490 0 28 413 0 39 287 Działalność Korporacyjna Nieprzypisane segmentom 62 751 Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC Wartość skonsolidowana 2 265 052 1 928 268 386 246 296 152 743 432 142 27 041 603 332 32 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 3.2 UZUPEŁNIAJĄCY UKŁAD SPRAWOZDAWCZY - SEGMENTY GEOGRAFICZNE W poniższych tabelach zostały przedstawione dane dotyczące przychodów, kosztów i zysków oraz niektórych aktywów i pasywów poszczególnych segmentów geograficznych Grupy Kapitałowej Orbis za 2007 rok i za 2006 rok. Segmenty geograficzne oparte są o kryterium lokalizacji punktów świadczenia usług i innych aktywów, gdzie Grupa wykorzystała stosowany w sprawozdawczości wewnętrznej podział na regiony operacyjne. Dane za rok 2007: Segmenty geograficzne Polska Zagranica Ogółem Sprzedaż klientom zewnętrznym Przychody segmentu ogółem 1 151 778 1 151 778 12 583 12 583 1 164 361 1 164 361 Aktywa Nakłady inwestycyjne 2 361 174 242 424 6 126 7 2 367 300 242 431 Polska Zagranica Ogółem Sprzedaż klientom zewnętrznym Przychody segmentu ogółem 1 052 328 1 052 328 12 182 12 182 1 064 510 1 064 510 Aktywa Nakłady inwestycyjne 2 257 525 246 272 7 527 24 2 265 052 246 296 Dane za rok 2006: Segmenty geograficzne 4. PRZYCHODY I KOSZTY 4.1 PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW, TOWARÓW I MATERIAŁÓW 2007 2006 Przychody netto ze sprzedaży usług w tym od jednostek powiązanych Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 1 158 097 8 378 6 264 1 057 104 10 225 7 406 Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów razem 1 164 361 1 064 510 Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 33 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 4.2 POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych Zysk ze zbycia innych aktywów Przychody ze sprzedaży aktywów finansowych wycenianych wg wartości godziwej Dotacje Przychody z tytułu odsetek od należności własnych i lokat Inne przychody operacyjne, w tym: rozwiązanie rezerw, w tym: - rezerwa na sprawy sporne - na zobowiązania wobec pracowników - rezerwa na koszty opłat z tytułu wieczystego użytkowania gruntów - inne rezerwy cofnięcie odpisu aktualizującego na zaległe podatki otrzymane odszkodowania sprzedaż waluty w kantorach reklama refundacje kosztów zasądzone zwroty podatków operacyjne odwrócenie odpisów na rzeczowe aktywa trwałe odwrócenie odpisów na środki trwałe w budowie inne Pozostałe przychody operacyjne razem 2007 93 580 1 126 2006 39 174 637 69 0 24 3 624 9 191 1 168 131 0 0 1 037 0 1 116 485 706 134 633 0 0 4 949 107 614 6 091 2 138 15 441 5 015 49 3 600 676 690 1 120 869 980 694 127 0 642 360 5 634 63 481 Poniższa tabela przedstawia aktualizację wartości niefinansowych aktywów trwałych: Ujęcie odpisów na rzeczowe aktywa trwałe Odwrócenie odpisów na środki trwałe Aktualizacja wartości niefinasowych aktywów trwałych razem Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 2007 2006 (29 389) 55 430 26 041 (51 276) 78 317 27 041 34 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 4.3 KOSZTY WEDŁUG RODZAJU 2007 153 541 154 007 355 690 36 958 307 946 60 732 8 083 278 6 491 9 062 13 920 8 811 7 596 236 ( 224) 6 479 1 068 874 2006 152 743 112 573 358 899 38 159 280 410 57 954 6 284 376 6 407 7 734 12 429 7 802 3 945 215 4 235 8 527 1 000 738 ( 253) (1 039) ( 547) (61 709) (169 256) 837 109 4 549 841 658 ( 815) (61 749) (157 633) 779 502 5 123 784 625 2007 2006 Wynagrodzenia 233 148 218 406 Rezerw a na niew ykorzystane urlopy Rezerw a na w ynagrodzenia i pochodne Rezerw a na nagrody jubileuszow e i odpraw y emerytalne Św iadczenia na rzecz pracow ników Koszty św iadczeń pracow niczych razem 1 103 1 826 12 209 59 660 307 946 1 428 3 300 4 033 53 243 280 410 Amortyzacja Zużycie materiałów i energii Usługi obce Podatki i opłaty Koszty świadczeń pracowniczych Pozostałe koszty rodzajowe (z tytułu) - reklama i reprezentacja - podatek VAT naliczony - podróże służbowe - składki na ubezpieczenia - opłaty za przynależność do systemów hotelowych - prowizje - czynsz - rezerwy - odpisy aktualizujące - inne Koszty według rodzaju ogółem Zmiana stanu zapasów, produktów Koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki (wielkośc ujemna) Koszty sprzedaży i marketingu (wielkość ujemna) Koszty ogólnego zarządu ( wielkość ujemna) Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Wartość sprzedanych towarów i materiałów Koszt własny sprzedaży 4.4 KOSZTY ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH Rezerwy na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne są prezentowane w rachunku zysków i strat w pozycji Koszty ogólnego zarządu, natomiast rezerwy na zaległe i niewykorzystane urlopy w pozycjach Koszt własny sprzedaży, Koszty sprzedaży i marketingu oraz Koszty ogólnego zarządu. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 35 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 4.5 POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE Inne koszty operacyjne, w tym: Utworzone rezerwy: na restrukturyzacje zatrudnienia na inne zobowiązania na sprawy sądowe inne rezerwy Zapłacone odszkodowania, kary, grzywny Darowizny Koszty szkód Koszty restrukturyzacji zatrudnienia Inne koszty związane z zatrudnieniem Różnice kursowe Koszty likwidacji majątku Gwarancja płatności rat leasingowych Pozostałe Pozostałe koszty operacyjne ogółem 4.6 2007 (16 303) (1 348) (306) (372) (662) (8) (382) (278) (421) (6 009) 0 (2 936) (609) (418) (3 902) (16 303) 2006 (23 237) (7 852) (5 752) (397) (885) (818) (413) (310) (385) (5 868) (219) (2 330) (985) (438) (4 437) (23 237) PRZYCHODY FINANSOWE I KOSZTY FINANSOWE 2007 51 51 51 2006 106 106 106 (15 879) 786 (16 622) 399 (90) (1 098) (16 281) 0 (860) (17 083) Bieżacy podatek dochodowy 2007 (43 582) 2006 (27 084) - bieżące obciążenie z tytułu podatku dochodowego Odroczony podatek dochodowy (43 582) 4 763 (27 084) 2 392 3 038 1 725 2 392 0 (38 819) (24 692) Inne przychody finansowe inne Przychody finansowe ogółem Koszty finansowe z tytułu odsetek od kredytów i pożyczek Różnice kursowe Aktualizacja wartości aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez rachunek zyskow i strat Inne koszty finansowe Koszty finansowe ogółem 5. PODATEK DOCHODOWY BIEŻĄCY I ODROCZONY Główne składniki obciążenia podatkowego przedstawiają się następująco: - związany z powstaniem i odwróceniem różnic przejściowych - inne Obciążenie podatkowe w skonsolidowanym rachunku zysków i strat Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 36 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Uzgodnienie wysokości podatku dochodowego w rachunku zysków i strat z wynikiem finansowym: Zysk (strata) przed opodatkowaniem Podatek przy zastosowaniu stawki ustawowej wynoszącej 19% Przychody i koszty nie stanowiące przychodów i kosztów podatkowych Inne Obciążenie podatkowe według efektywnej stawki podatkowej 2007 192 938 (36 658) (3 101) 940 (38 819) 2006 113 580 (21 580) (3 112) 0 (24 692) W ramach Grupy istnieją dwie Podatkowe Grupy Kapitałowe: Orbis, w skład której wchodzą: Orbis S.A., Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A., Polskie Biuro Podróży Orbis Sp. z o.o. praz WT Wilkasy Sp. z o.o., a także Orbis Transport w skład której wchodzą: Orbis Transport Sp. z o.o., PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. i PKS Gdańsk Sp. z o.o. Dzięki wprowadzeniu Podatkowych Grup Kapitałowych obciążenie podatkowe 2007 roku Grupy Orbis było mniejsze o 1 474 tys. zł. Wprowadzenie Podatkowych Grup Kapitałowych nie wpłynęło na rozpoznany wcześniej odroczony podatek dochodowy. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 37 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Odroczony podatek dochodowy wynika z następujących pozycji różnic przejściowych: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, w tym: Odnoszone na wynik finansowy - aktualizacja środków trwałych - amortyzacja prawa wieczystego użytkowania gruntu - aktualizacja należności - aktualizacja udziałów w jednostkach powiazanych - różnica pomiedzy wartością podatkową i księgową niefinansowych aktywów trwałych - niezapłacone odsetki - różnice kursowe niezrealizowane - rezerwy - pierwsza opłata za przystąpienie do sieci Accor - niezapłacone wynagrodzenia - ZUS i podobne zobowiązania - zobowiązania leasingowe - inne 21 000 21 000 45 482 926 749 18 753 18 753 0 0 1 886 954 631 709 60 10 909 730 1 631 757 597 2 774 417 592 47 10 630 794 1 286 650 805 692 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, w tym: Długoterminowe Krótkoterminowe 21 000 11 374 9 626 18 753 9 876 8 877 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, w tym: Odnoszona na wynik finansowy - różnica pomiedzy wartością podatkową i księgową niefinansowych aktywów trwałych - różnice kursowe niezrealizowane - inne Odnoszona na kapitał własny - inwestycje długoterminowe 87 411 87 320 88 202 88 111 82 708 473 4 139 91 91 86 703 271 1 137 91 91 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, w tym: Długoterminowe Krótkoterminowe 87 411 83 301 4 110 88 202 85 789 2 413 Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 38 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Podatek odroczony jest prezentowany per-saldo z pozycji Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego i Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego w ramach każdej spółki jak również w ramach Podatkowej Grupy Kapitałowej. Wpływ na wysokość Aktywów i Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego poszczególnych spółek oraz podatkowych grup kapitałowych, wchodzących w skład Grupy Kapitałowej Orbis, w 2007 roku został zaprezentowany poniżej. 2007 rok Podatkowa grupa kapitałowa Orbis Orbis Kontrakty UAB Hekon Podatkowa grupa kapitałowa Orbis Transport Razem Różnice przejściowe Aktywa Pasywa 17 496 79 042 0 646 961 545 2 543 7 178 21 000 87 411 Per saldo Aktywa Pasywa 0 61 546 0 646 416 0 0 4 635 416 66 827 Grupa nie rozpoznała rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego od dodatnich różnic przejściowych związanych z inwestycjami w jednostki zależne i stowarzyszone korzystając z możliwości jaką daje MSR 12 pkt 39. Wartość różnic przejściowych związanych z inwestycjami w jednostki zależne i stowarzyszone na dzień 31 grudnia 2007 roku wyniosły 109 533 tys. zł, a na 31 grudnia 2006 roku wyniosły 83 256 tys. zł. 6. DZIAŁALNOŚĆ ZANIECHANA W Grupie Kapitałowej nie podjęto decyzji o zaniechaniu żadnego rodzaju działalności. 7. ZYSK PRZYPADAJĄCY NA JEDNĄ AKCJĘ Zysk przypadający na jedną akcję zwykłą oblicza się przez podzielenie zysku netto za rok obrotowy przypadający na zwykłych akcjonariuszy jednostki dominującej przez średnią ważoną liczbę wyemitowanych akcji zwykłych występujących w ciągu roku obrotowego. Zysk rozwodniony przypadający na jedną akcję oblicza się poprzez podzielenie zysku netto za rok obrotowy przypadającego na zwykłych akcjonariuszy przez średnią ważoną liczbę wyemitowanych akcji zwykłych występujących w ciągu roku obrotowego skorygowaną o wpływ elementów rozwadniających. W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem i w okresach porównywalnych nie wystąpiły czynniki powodujące rozwodnienie zysku na akcję. Poniżej przedstawione są dane dotyczące zysku oraz akcji, które posłużyły do wyliczenia podstawowego i rozwodnionego zysku na akcję: Zysk netto przypadający akcjonariuszom jednostki dominującej Średnia ważona liczba wyemitowanych akcji zwykłych Zysk na akcję Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 2007 2006 154 368 46 077 3,35 88 773 46 077 1,93 39 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 8. DYWIDENDY WYPŁACONE I ZAPROPONOWANE DO WYPŁATY Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w dniu 28 czerwca 2007 roku zatwierdziło wypłatę dywidendy za rok zakończony 31 grudnia 2006 roku w wysokości 15 667 tys. zł (34 gr. na 1 akcję). Dywidenda została wypłacona akcjonariuszom w dniu 17 sierpnia 2007 roku. Na dzień podpisania niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Orbis S.A. nie zatwierdziło wysokości ani dnia wypłaty dywidendy za rok zakończony 31 grudnia 2007 roku. 9. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE Na rzeczowe aktywa trwałe składają się środki trwałe i środki trwałe w budowie. Środki trwałe Środki trwałe w budowie Razem stan na 31.12.2007 1 815 696 130 364 1 946 060 Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC stan na 31.12.2006 1 815 129 59 368 1 874 497 40 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniżej zaprezentowano środki trwałe według stanu na 31 grudnia 2007 roku: Grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntu nabyte Prawa wieczystego użytkowania gruntu nabyte nieodpłatnie Budynki i budowle Maszyny i urządzenia Środki transportu Inne środki Środki trwałe trwałe razem Stan na 1 stycznia 2007 r. Cena nabycia/koszt wytworzenia 58 248 370 708 2 856 257 208 190 184 374 182 701 3 860 478 Skumulowana amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości (3 902) (13 156) (1 682 041) (154 619) (48 716) (142 915) (2 045 349) 54 346 357 552 1 174 216 53 571 135 658 39 786 1 815 129 0 0 0 0 (238) 0 0 0 4 0 0 4 (11 057) (2 551) 0 0 92 733 14 620 77 277 836 (17 163) (8 909) (590) 0 10 977 10 054 923 0 (448) (28) (90) (329) 58 261 56 712 111 1 438 (17 225) (15 310) (412) 0 9 803 8 295 1 508 0 (343) (206) (8) (129) 171 778 89 681 79 819 2 278 (46 474) (27 004) (1 100) (458) przeniesienie do aktywów przeznaczonych do sprzedaży (238) (8 506) (7 664) (1) (1 503) 0 (17 912) Zwiększenie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości 0 0 (28 653) (541) (6) (189) (29 389) Zmniejszenie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości 0 0 54 114 718 0 598 55 430 Odpis amortyzacyjny za okres (580) (4 330) (93 268) (14 375) (28 495) (9 730) (150 778) Wartość netto na koniec okresu 53 528 342 169 1 181 979 49 902 148 193 39 925 1 815 696 Cena nabycia/koszt wytworzenia 58 001 359 169 2 842 660 200 637 203 596 179 042 3 843 105 Skumulowana amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości (4 473) (17 000) (1 660 681) (150 735) (55 403) (139 117) (2 027 409) Wartość netto na koniec okresu 53 528 342 169 1 181 979 49 902 148 193 39 925 1 815 696 Wartość netto na początek okresu Zwiększenia stanu zakup przyjęcie z inwestycji inne Zmniejszenia stanu sprzedaż likwidacja inne Stan na 31 grudnia 2007 r. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 41 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniżej zaprezentowano środki trwałe według stanu na 31 grudnia 2006 roku: Grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntu nabyte Prawa wieczystego użytkowania gruntu nabyte nieodpłatnie Budynki i budowle Maszyny i urządzenia Środki transportu Inne środki Środki trwałe trwałe razem Stan na 1 stycznia 2006 r. Cena nabycia/koszt wytworzenia 60 639 373 517 2 718 960 204 400 178 452 163 963 3 699 931 Skumulowana amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości (3 152) (9 011) (1 625 754) (150 522) (73 343) (137 366) (1 999 148) 57 487 364 506 1 093 206 53 878 105 109 26 597 1 700 783 139 139 0 0 (2 601) 0 0 (221) 245 0 0 245 (3 227) (3 227) 0 0 150 194 19 561 130 447 186 (3 913) (763) (45) (313) 15 037 8 221 6 798 18 (815) (271) (425) (119) 81 290 81 290 0 0 (21 353) (18 909) (454) (19) 21 481 7 200 14 180 101 (21) 0 (19) (2) 268 386 116 411 151 425 550 (31 930) (23 170) (943) (674) (2 380) 0 (2 792) 0 (1 971) 0 (7 143) 0 0 (49 572) (943) (29) (732) (51 276) 0 0 77 033 807 3 474 78 317 (679) (3 972) (92 732) (14 393) (29 362) (8 013) (149 151) 54 346 357 552 1 174 216 53 571 135 658 39 786 1 815 129 Wartość netto na początek okresu Zwiększenia stanu zakup przyjęcie z inwestycji inne Zmniejszenia stanu sprzedaż likwidacja inne przeniesienie do aktywów przeznaczonych do sprzedaży Ujęcie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości Zmniejszenie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości Odpis amortyzacyjny za okres Wartość netto na koniec okresu Stan na 31 grudnia 2006 r. Cena nabycia/koszt wytworzenia 58 248 370 708 2 856 257 208 190 184 374 182 701 3 860 478 Skumulowana amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości (3 902) (13 156) (1 682 041) (154 619) (48 716) (142 915) (2 045 349) Wartość netto na koniec okresu 54 346 357 552 1 174 216 53 571 135 658 39 786 1 815 129 Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 42 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) W grupie Środków transportu znajdują się pojazdy użytkowane w ramach leasingu finansowego. Ich wartość bilansowa na 31 grudnia 2007 roku wynosi 8 968 tys. zł. Środki trwałe w leasingu Cena nabycia/koszt wytworzenia - aktywowany leasing finansowy Umorzenie na początek okresu Odpis amortyzacyjny za okres Wartość netto na koniec okresu stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 13 176 (2 159) (2 049) 8 968 13 105 (461) (2 353) 10 291 Na dzień 31 grudnia 2007 roku stan środków trwałych w budowie oraz ich odpisów aktualizujących przedstawia tabela poniżej: Środki trwałe w budowie Wartość brutto środków trwałych w budowie Przeniesienie na aktywa przeznaczone do sprzedaży Odpis aktualizujący wartość środków trwałych w budowie Razem stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 136 981 (1 935) (4 682) 130 364 64 003 0 (4 635) 59 368 Grupa utworzyła dodatkowo odpis aktualizujący wartość środków trwałych budowie w 2007 roku w wysokości 47 tys. zł. Informacja na temat zabezpieczeń ustanowionych na rzeczowych aktywach trwałych znajduje się w nocie 24 do niniejszego sprawozdania finansowego. Grupa zaklasyfikowała jako aktywa przeznaczone do sprzedaży: Rzeczowe aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży Stan na początek okresu przeniesienie ze środków trwałych sprzedaż inne Stan na koniec okresu stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 7 143 19 847 (16 075) (170) 10 745 518 7 143 (518) 0 7 143 Na dzień 31 grudnia 2007 roku na pozycję Aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży składają się samochody wycofane z eksploatacji w działalnościach wynajmu krótkoterminowego i leasingu. Sprzedaż samochodów po okresie eksploatacji jest realizowana w trybie stałej pozostałej działalności operacyjnej. Na przychody realizowane w ramach sprzedaży samochodów mają wpływ sezonowe wahania rynkowe, jak również prowadzona polityka w zakresie wyposażenia rent a car. W pozycji aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży znajdują się również grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntów oraz budynki i budowle spółek PKS Gdańsk i PKS Tarnobrzeg. Ponadto jako rzeczowe aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży zostały zakwalifikowane nieruchomości w Warszawie będąca własnością PBP Orbis Sp. z o.o. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży prezentowane są w wartości ewidencyjnej netto nie wyższej od wartości godziwej. W 2002 roku Grupa podpisała umowę ze spółką leasingową, na mocy której objęła w leasing operacyjny uprzednio sprzedane tej spółce dwa hotele w Warszawie oraz hotel w Poznaniu i Łodzi. W wyniku podpisanej umowy Grupa posiada zobowiązania pozabilansowe z tytułu miesięcznych rat przez okres 6 lat do roku 2012 zgodnie z wartościami opłat leasingowych wynikającymi z umowy. Umowa daje możliwość kontynuacji przez kolejne 10 lat na warunkach w niej określonych (do roku 2022). Wysokość zobowiązań pozabilansowych z tytułu opłat leasingowych za lata 2012-2022 została wyliczona na bazie dotychczasowego czynszu, gdyż wysokość tych opłat nie została w umowie określona. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 43 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Zobowiązania pozabilansowe Grupy z tytułu leasingu operacyjnego prezentują się następująco: Przyszłe minimalne zobowiązanie z tytułu leasingu operacyjnego stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 11 723 38 026 91 384 141 133 11 878 42 834 107 515 162 227 Zobowiązanie z tytułu leasingu operacyjnego, wymagalne w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Zobowiązanie z tytułu leasingu operacyjnego razem Ponadto w 2004 roku Grupa objęła w leasing operacyjny budynek hotelowy na okres 15 lat. Z tego tytułu posiada zobowiązania pozabilansowe z tytułu rat leasingowych przez pozostały okres 12 lat do 2018 roku. Roczna opłata wynosi 25% przychodów. Szczegółowa informacja na temat odpisów aktualizujących wartość rzeczowych aktywów trwałych prezentuje się następująco: Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości środków trwałych i środków trwałych w budowie stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 (474 247) (29 389) (47) 55 430 0 18 017 (430 236) (502 356) (51 276) 0 78 317 1 002 66 (474 247) Stan na początek okresu ujęcie odpisu na środki trwałe ujęcie odpisu na środki trwałe w budowie odwrócenie odpisu na środki trwałe odwrócenie odpisu na środki trwałe w budowie wykorzystanie odpisów Stan na koniec okresu Ujęcia odpisu na środki trwałe oraz odwrócenia odpisów aktualizacyjnych wartość środków trwałych pokazywane są w pozycji rachunku zysków i strat Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych. Natomiast odwrócenie odpisu na środki trwałe oraz na środki trwałe w budowie pokazywane są w pozycji Pozostałe przychody operacyjne. Informacja na temat polityki rachunkowości stosowanej do przeprowadzania testów na utratę wartości niefinansowych aktywów trwałych znajduje się w nocie do niniejszego sprawozdania finansowego w punkcie 2.1.6. Zmiany stanu odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości w bieżącym okresie związane były głównie z poprawą warunków działania hoteli, co miało odzwierciedlenie w pojawieniu się przesłanek do przeprowadzenia testów na utratę wartości. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 44 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 10. WARTOŚCI NIEMATERIALNE Poniżej zaprezentowano wartości niematerialne według stanu na 31 grudnia 2007 roku: Wartość firmy Koncesje, patenty, licencje i podobne Oprogramowanie komputerowe Inne wartości niematerialne Wartości niematerialne razem Stan na 1 stycznia 2007 roku: Cena nabycia/koszt wytworzenia Skumulowana amortyzacja i odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości 108 609 384 15 557 324 124 874 (901) (188) (13 655) (89) (14 833) Wartość netto na początek okresu Zwiększenia stanu zakup przyjęcie z inwestycji inne nabycie jednostki gospodarczej Zmniejszenia stanu sprzedaż likwidacja inne 107 708 620 0 0 0 620 0 0 0 0 196 151 92 0 59 0 (2) 0 (2) 0 1 902 1 466 1 415 51 0 0 (30) 0 (3) (27) 235 3 3 0 0 0 (28) 0 0 (28) 110 041 2 240 1 510 51 59 620 (60) 0 (5) (55) Odwrócenie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości Odpis amortyzacyjny za okres Wartość netto na koniec okresu 0 0 108 328 0 (165) 180 1 (1 417) 1 922 0 0 210 1 (1 582) 110 640 Stan na 31 grudnia 2007 roku: Cena nabycia/koszt wytworzenia Skumulowana amortyzacja i odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości Wartość netto na koniec okresu 109 229 584 15 648 216 125 677 (901) 108 328 (404) 180 (13 726) 1 922 (6) 210 (15 037) 110 640 Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 45 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniżej zaprezentowano wartości niematerialne według stanu na 31 grudnia 2006 roku: Wartość firmy Koncesje, patenty, licencje i podobne Oprogramowanie komputerowe Inne wartości niematerialne Wartości niematerialne razem Stan na 1 stycznia 2006 roku: Cena nabycia/koszt wytworzenia Skumulowana amortyzacja i odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości Wartość netto na początek okresu Zwiększenia stanu zakup przyjęcie z inwestycji inne Zmniejszenia stanu likwidacja inne Odpis amortyzacyjny za okres Wartość netto na koniec okresu 108 609 247 14 203 433 123 492 (901) 107 708 0 0 0 0 0 0 0 0 107 708 (96) 151 143 143 0 0 0 0 0 (98) 196 (11 752) 2 451 1 649 1 518 118 13 (7) (4) (3) (2 191) 1 902 (88) 345 136 136 0 0 (245) 0 (245) (1) 235 (12 837) 110 655 1 928 1 797 118 13 (252) (4) (248) (2 290) 110 041 Stan na 31 grudnia 2006 roku: Cena nabycia/koszt wytworzenia Skumulowana amortyzacja i odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości Wartość netto na koniec okresu 108 609 384 15 557 324 124 874 (901) 107 708 (188) 196 (13 655) 1 902 (89) 235 (14 833) 110 041 Wszystkie wartości niematerialne, poza wartością firmy, ujmowane przez Grupę mają określony okres użytkowania. Grupa nie posiada wartości niematerialnych i prawnych wytworzonych we własnym zakresie. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości niematerialnych stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 (4) 1 (3) (4) 0 (4) Stan na początek okresu odwrócenie Stan na koniec okresu Na dzień bilansowy wartości niematerialne nie stanowią zabezpieczenia zobowiązań Grupy. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 46 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Test na utratę wartości firmy Wartość firmy powstała w wyniku zakupu udziałów w spółce zależnej Hekon - Hotele Ekonomiczne S.A. (107 252 tys. zł), zakupu przedsiębiorstwa Państwowe Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Tarnobrzeg (456 tys. zł) oraz dokupienia udziałów w Capital Parking Sp. z o.o. (620 tys. zł). Wartość firmy jest corocznie badana pod kątem utraty wartości, zgodnie z zasadami opisanymi w nocie 2.1.6. do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. W 2007 roku i w 2006 roku nie stwierdzono przesłanek wskazujących na konieczność utworzenia odpisu aktualizującego wartość firmy. 11. INWESTYCJE W JEDNOSTKACH STOWARZYSZONYCH Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych wycenianych metodą praw własności: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 7 989 7 989 78 78 0 0 8 067 8 067 5 220 5 220 2 769 2 769 0 0 7 989 7 989 Stan na początek okresu Udziały i akcje Zwiększenia Udział w wyniku jednostki stowarzyszonej Zmniejszenia Udział w wyniku jednostki stowarzyszonej Stan na koniec okresu Udziały i akcje Tabela poniżej przedstawia skrócone informacje finansowe o konsolidowanych jednostkach stowarzyszonych: Spółki stowarzyszone nazwa i siedziba Orbis Casino Sp. z o.o. stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Wartość bilansowa Aktywa Zobowiązania Przychody 8 067 7 989 45 900 36 285 21 697 12 316 514 373 491 797 Zysk (strata) Aktywa netto netto spółki 234 8 307 24 203 23 969 % udziału w kapitale zakładowym % udziału w głosach na walnym zgromadzeniu 33,33 33,33 33,33 33,33 Udziały Grupy w Orbis Casino Sp. z o.o. są wyceniane metodą praw własności. Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych nie są bezpośrednio narażone na ryzyko zmiany stopy procentowej oraz ryzyko cenowe. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 47 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 12. JEDNOSTKI POWIĄZANE Informacje o jednostkach powiązanych, które nie są konsolidowane: Spółki zależne nazwa i siedziba Wioska Turystyczna Wilkasy Sp. z o.o. stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 AutoOrbisBus Sarl stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 PH Majewicz Sp. z o.o. stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Spółki powiązane razem stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Wartość bilansowa Zobowiązania Aktywa Zysk (strata) netto Przychody Aktywa netto spółki % udziału w kapitale własnym % udziału w głosach na walnym zgromadzeniu 497 497 4 442 4 409 1 058 1 028 1 688 1 648 3 32 3 384 3 381 100,00 100,00 100,00 100,00 35 35 319 493 631 605 482 854 (218) (17) (312) (113) 99,05 98,48 99,05 98,48 0 0 0 0 0 0 0,00 0,00 84 2 892 1 065 7 363 158 1 826 48,97 48,97 532 616 4 761 7 794 1 689 2 698 2 170 9 865 (215) 173 3 072 5 094 n/a n/a n/a n/a Jednostki zależne niepodlegające konsolidacji są ujmowane w bilansie w pozycji Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. W tej samej pozycji ujmowane są udziały w spółkach niepowiązanych w kwocie 15 tys. zł na 31 grudnia 2007 roku. W dniu 3 grudnia 2007 roku Orbis S.A. zbył 2 157 udziałów o nominalnej wartości 500 zł każdy stanowiących 48,97% kapitału zakładowego Przedsiębiorstwa Hotelowego Majewicz Sp. z o.o. z siedzibą w Bydgoszczy. Wartość bilansowa udziałów P.H. Majewicz Sp. z o.o. w dniu transakcji wynosiła 84 tys. zł. 13. POŁĄCZENIA JEDNOSTEK GOSPODARCZYCH I ICH ZBYWANIE W 2007 roku nie wystąpiły połączenia jednostek gospodarczych w rozumieniu MSSF 3. 14. UDZIAŁ WE WSPÓLNYCH PRZEDSIĘWZIĘCIACH Spółki Grupy Kapitałowej Orbis nie posiadają udziałów we wspólnych przedsięwzięciach. 15. AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAŻY Na dzień 31 grudnia 2007 roku Grupa posiada następujące Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Stan na początek okresu 662 762 Sprzedaż (84) 0 Pozostałe (31) (100) Stan na koniec okresu 547 662 Pozycja pozostałe w 2006 roku dotyczy objęcia konsolidacją spółki Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Pozycja sprzedaż w 2007 roku dotyczy sprzedaży udziałów w Przedsiębiorstwie Hotelowym Majewicz Sp. z o.o. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 48 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży składają się z następujących pozycji: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 547 547 662 662 Akcje/udziały w spółkach nie notowanych na giełdzie Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży ogółem Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży nie są bezpośrednio narażone na ryzyko zmiany stopy procentowej oraz ryzyko cenowe. 16. INNE AKTYWA FINANSOWE Na dzień 31 grudnia 2007 roku Grupa posiadała następujące Inne aktywa finansowe: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 0 42 0 3 598 3 640 44 47 72 3 449 3 612 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 3 612 149 4 (44) (81) 3 640 2 815 1 054 9 (242) (24) 3 612 Udzielone pożyczki Inne należności długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Należności z tyt. leasingu finansowego Inne aktywa finansowe ogółem Stan na początek okresu Należności z tyt. leasingu finansowego Inne zwiększenia Spłata pożyczki Inne zmniejszenia Stan na koniec okresu Inne aktywa finansowe narażone są na ryzyko kredytowe oraz ryzyko stóp procentowych. Informacja na temat zarządzania ryzykiem znajduje się w nocie 31 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Wartość godziwa innych aktywów finansowych na 31 grudnia 2007 roku jest zbliżona do ich wartości bilansowej. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 49 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 17. NIERUCHOMOŚCI INWESTYCYJNE stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 73 275 (31 393) 41 882 73 275 (30 091) 43 184 247 247 (1 212) (1 212) (1 181) 39 736 0 0 0 0 (1 302) 41 882 66 013 (26 277) 39 736 73 275 (31 393) 41 882 Wartość bilansowa brutto na początek okresu Skumulowana amortyzacja Wartość netto na początek okresu Zwiększenia inne Zmniejszenia sprzedaż Odpis amortyzacyjny za okres Wartość netto na koniec okresu Wartość brutto na koniec okresu skumulowana amortyzacja na koniec okresu Wartośc netto na koniec okresu Grupa wycenia nieruchomości inwestycyjne według kosztu historycznego pomniejszonego o odpisy amortyzacyjne i odpisy z tytułu utraty wartości. Na dzień przejścia na MSSF (1 stycznia 2004 roku) Grupa dokonała wyceny gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, które stanowią znaczącą część nieruchomości inwestycyjnych i uznała tę wartość za domniemany koszt. Wartość godziwa gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów ustalona w oparciu o wycenę niezależnego eksperta na dzień 1 stycznia 2004 roku wyniosła 32 503 tys. zł. Nie dokonano ponownej wyceny aktywów na 31 grudnia 2007 roku. W rachunku zysków i strat ujęto następujące kwoty: Przychody z opłat wynajmu nieruchomości inwestycyjnych Bezpośrednie koszty operacyjne dotyczące nieruchomości inwestycyjnych przynoszących przychody z tytułu opłat czynszowych Bezpośrednie koszty operacyjne dotyczące nieruchomości inwestycyjnych nie przynoszących przychodów z tytułu opłat czynszowych 2007 2006 4 655 4 642 (2 438) (2 281) (309) (68) Nieruchomości inwestycyjne obejmują następujące grunty własne, prawa wieczystego użytkowania gruntu oraz budynki i budowle: • • • • • • • w Gdańsku – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 62 m2 oraz budynek o pow. użytkowej 87 m2, w Koninie – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 752 m2 oraz udział w budynku biurowym o pow. użytkowej 447 m2, w Poznaniu – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 28 992 m2 oraz budynek biurowy, hale warsztatowe, stacja paliw, portiernia, stacja trafo o łącznej powierzchni 2 513 m2, w Świnoujściu – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 961 m2 oraz budynek usługowy o pow. użytkowej 508 m2, w Warszawie – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 3 585 m2 oraz budynek Hotelu Bristol o pow. użytkowej 18 062 m2, w Warszawie – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 2 230 m2 oraz wielopoziomowy garażparking o pow. użytkowej 19 000 m2, we Wrocławiu – udział w prawie wieczystego użytkowania gruntu o pow. 432 m2 oraz pokoje biurowe w budynku biurowym o pow. 532 m2, w Lublinie – prawo wieczystego użytkowania gruntu o pow. 3 028 m2. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 50 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 18. INNE INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 552 0 0 0 0 552 565 0 0 0 (13) 552 Stan początkowy Zwiększenia wartości godziwej w okresie Inne zwiększenia Zbycie Inne zmniejszenia Stan końcowy Inne inwestycje długoterminowe obejmują głównie posiadane przez Orbis S.A. dzieła sztuki. 19. ZAPASY stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 6 809 1 842 752 9 403 6 322 1 899 967 9 188 Materiały Produkcja w toku Towary Zapasy razem Wartość zapasów ujętych jako koszt w pozycji Koszt własny sprzedaży w 2007 roku wyniosła 100 618 tys. zł, (w 2006 roku była to kwota 78 828 tys. zł). Informacja na temat odpisów aktualizujących wartość zapasów: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 (489) (167) 40 268 (348) (457) (218) 37 149 (489) Stan na początek okresu: zawiązanie odpisu wykorzystanie odpisu rozwiązanie odpisu Stan na koniec okresu Zawiązanie odpisu na zapasy jest prezentowane w rachunku zysków i strat w pozycji Pozostałe koszty operacyjne zaś rozwiązanie – w Pozostałych przychodach operacyjnych. Rozwiązanie w bieżącym okresie odpisu aktualizującego wartość zapasów było spowodowane ich sprzedażą bądź przekazaniem do użytkowania. Zapasy nie stanowią zabezpieczenia zobowiązań spółek Grupy Kapitałowej. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 51 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 20. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE Należności handlowe przedstawione są w poniższej tabeli: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 64 028 1 852 (4 970) 1 567 60 625 61 516 1 532 (7 343) 1 090 55 263 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Należności z tytułu dostaw i usług w tym należności od jednostek powiązanych Odpisy aktualizujące wartość należności Zaliczki Należności z tytułu dostaw i usług netto Pozostałe należności krótkoterminowe składają się z następujących pozycji: Należności krótkoterminowe Należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń Należności z tytułu sprzedaży nieruchomości Zaliczki na środki trwałe, wartości niematerialne i zapasy Należności zasądzone Dochodzone na drodze sądowej Rozrachunki z pracownikami 56 697 41 895 23 931 6 102 17 771 1 092 656 493 16 191 0 16 278 1 175 1 217 636 Należności z tytułu leasingu finansowego Rozliczenia z tytułu szkód Kaucje, depozyty, gwarancje Inne należności Odpisy aktualizujące wartość należności innych 1 908 78 1 827 4 962 (2 123) 1 679 1 503 0 6 529 (3 313) 6 142 6 142 89 345 1 256 1 761 2 691 4 170 4 170 156 284 830 1 116 1 784 62 839 46 065 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 692 692 55 55 Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów, w tym: z tytułu opłat serwisowych z tytułu podatków i opłat z tytułu ubezpieczeń z tytułu wynajmu powierzchni reklamowych pozostałe Należności krótkoterminowe pozostałe netto Należności z tytułu podatku dochodowego składają się z następujących pozycji: Należności z tytułu podatku dochodowego od urzędu skarbowego Razem należności z tytułu podatku dochodowego Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 52 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniżej przedstawiona jest zmiana stanu odpisów na należności: Odpis aktualizujący wartość należności stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 (10 656) (4 536) 4 805 3 294 (7 093) (9 042) (4 345) 2 044 687 (10 656) Stan odpisu na początek okresu ujęcie odpisu cofnięcie odpisu wykorzystanie odpisu Stan odpisu na koniec okresu Ujęcie i cofnięcie odpisu aktualizującego wartość należności zostało rozpoznane w rachunku zysków i strat w pozycji Koszt własny sprzedaży, w nocie 4.3. Ryzyko kredytowe dotyczące należności nie odbiega od przeciętnego ryzyka kredytowego na rynku polskim. Maksymalne ryzyko kredytowe występujące w odniesieniu do posiadanych przez Grupę należności i pożyczek to ich wartość prezentowana w bilansie. Nie ma znaczącej koncentracji ryzyka z uwagi na duży udział stosunkowo niewielkich transakcji w całości obrotu. Wszystkie należności zagrożone pokryte są odpisem aktualizującym. Więcej informacji na temat ryzyka kredytowego znajduje się w nocie 31. Wartość godziwa należności nie odbiega znacząco od wartości, w której zostały one zaprezentowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Poniższa tabela przedstawia podział należności krótkoterminowych według okresu przeterminowania wraz z odpisami aktualizującymi: Należności nieprzeterminowane Należności przeterminowane, w tym: - do 1 miesiąca - od 1 miesiąca do 3 miesięcy - od 3 miesięcy do 6 miesięcy - od 6 miesięcy do 1 roku - powyżej roku Razem należności krótkoterminowe brutto Odpis aktualizujący należności nieprzeterminowane Odpis aktualizujący należności przeterminowane, w tym: - do 1 miesiąca - od 1 miesiąca do 3 miesięcy - od 3 miesięcy do 6 miesięcy - od 6 miesięcy do 1 roku - powyżej roku Razem odpisy aktualizujące należności stan na 31.12.2007 87 347 43 902 26 631 7 186 2 750 1 554 5 781 131 249 (56) (7 037) (3) (245) (618) (755) (5 416) (7 093) stan na 31.12.2006 80 173 31 866 15 322 3 436 1 715 2 753 8 640 112 039 (154) (10 502) (161) (289) (807) (1 708) (7 537) (10 656) 124 156 101 383 Należności krótkoterminowe netto Na dzień 31.12.2007 należności w kwocie 36 865 tys. zł były przeterminowane, ale nie stwierdzono utraty ich wartości. Analiza tych należności w przedziałach czasowych przedstawia się następująco: Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 53 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 36 865 26 628 6 941 2 132 799 365 21 364 15 161 3 147 908 1 045 1 103 Należności przeterminowane bez utraty wartości, w tym: - do 1 miesiąca - od 1 miesiąca do 3 miesięcy - od 3 miesięcy do 6 miesięcy - od 6 miesięcy do 1 roku - od 1 roku do 5 lat Żadne terminy spłat należności, poza pożyczkami, nie były renegocjowane. Zabezpieczeniem należności z tytułu leasingu finansowego Grupy Kapitałowej Orbis są pojazdy samochodowe, będące przedmiotem umowy leasingu finansowego. Zapisy umowy gwarantują finansującemu zwrot przedmiotu leasingu w przypadku wcześniejszego zakończenia umowy i jednocześnie zysk z ich sprzedaży traktowany jest jako korzyść finansującego, zaliczana na poczet jego należności z tytułu umowy. Wartość godziwa zabezpieczenia jest zbliżona do wartości bilansowej należności, objętych tym zabezpieczeniem. Należności z tytułu leasingu finansowego Grupy Kapitałowej na dzień 31 grudnia 2007 roku wynoszą netto 5 506 tys. zł i są przedstawione w nocie 28 niniejszego sprawozdania finansowego. Należności krótkoterminowe w podziale na waluty zawiera tabela poniżej: W podziale na waluty: W walucie polskiej W walutach obcych tys.EUR tys. PLN tys.CHF tys. PLN tys.GBP tys. PLN tys.USD tys. PLN tys.SEK tys. PLN tys.AUD tys. PLN tys.LTL tys. PLN pozostałe w tys. PLN W walucie polskiej razem stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 114 457 9 699 1 806 6 603 107 232 250 1 213 542 1 320 8 3 50 107 200 208 13 124 156 90 862 10 521 1 610 6 146 152 368 362 2 050 490 1 393 35 15 0 0 493 549 0 101 383 Na rzecz Grupy nie ustanowiono innych, niż wspomniane wyżej, zabezpieczeń należności. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 54 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 21. AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE WYCENIANE WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 136 121 232 (114 381) 18 (19) 6 986 33 047 598 627 (631 887) 0 349 136 6 986 136 Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat stan na poczatek okresu - zakup - sprzedaż - wycena - inne zwiększenia/zmniejszenia Stan na koniec okresu Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Jako aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez rachunek zysków i strat klasyfikowane są papiery wartościowe obejmujące obligacje i certyfikaty depozytowe, które nabywane są przez Spółkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z krótkotrwałych zmian ich cen. Wartość godziwa w/w aktywów finansowych na 31 grudnia 2007 roku wynosi 6 986 tys. zł. Zmiany wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych według wartości godziwej, z zyskami i stratami rozliczanymi w korespondencji z rachunkiem zysków i strat wykazuje się w pozycji Pozostałych przychodów/ kosztów operacyjnych w rachunku zysków i strat (nota 4.2 i 4.5). Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat przedstawiono w rachunku przepływów pieniężnych w części dotyczącej działalności inwestycyjnej. Dłużne papiery wartościowe wykazywane są w wartości godziwej według wyceny banku będącego pośrednikiem przy zawieraniu transakcji. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 roku stronami transakcji były: • Volkswagen Leasing Polska Sp. z o.o. – obligacje – kwota transakcji w cenie zakupu 1 991 tys. zł. • Europejski Fundusz Leasingowy SA – obligacje – kwota transakcji w cenie zakupu 4 977 tys. zł. Wartość godziwa oraz wartość bilansowa dłużnych papierów wartościowych na 31 grudnia 2007 roku była wyższa od ich wartości w cenie zakupu o 18 tys. zł i wynosiła 6 986 tys. zł. Terminy wykupu papierów przypadają w okresie od 10.01.2008 roku do 14.01.2008 roku. Wartość nominalna wykupu papierów w tym okresie wyniesie 7 000 tys. zł. Średnia stopa procentowa inwestycji w papiery wartościowe kształtowała się w przedziale 4,36% - 5,47%. Maksymalne ryzyko kredytowe występujące w odniesieniu do posiadanych przez Grupę dłużnych papierów wartościowych to ich wartość prezentowana w bilansie. Grupa posiada papiery wartościowe dwóch spółek, ale z uwagi na fakt, że papiery wartościowe lokowane są w spółkach o najwyższym standingu finansowym, powyższa koncentracja nie skutkuje znaczącym wzrostem ryzyka. Grupa narażona jest na ryzyko zmiany wartości godziwej w wyniku zmiany stóp procentowych. Informacja na temat ograniczenia ryzyk znajduje się w nocie 31. 22. ŚRODKI PIENIĘŻNE I ICH EKWIWALENTY stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 33 066 50 500 22 786 106 352 39 020 66 166 2 061 107 247 Środki pieniężne w banku i w kasie Krótkoterminowe lokaty bankowe Inne środki pieniężne Środki pieniężne razem W pozycji inne środki pieniężne znajdują się środki pieniężne w drodze i pozostałe aktywa pieniężne oraz środki zdeponowane w bankach w ramach transakcji repo o okresie zapadalności nie dłuższym niż 3 miesiące. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 55 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Grupa lokuje wolne środki pieniężne w krótkoterminowe lokaty bankowe, których termin zapadalności kształtuje się od 1 do 50 dni oraz w transakcje repo o okresie zapadalności nie dłuższym niż trzy miesiące. Efektywna stawka procentowa tych lokat kształtuje się w przedziale od 1,2% do 5,1% natomiast efektywna stawka procentowa transakcji repo kształtuje się w przedziale od 3,55% do 4,9%. 23. KAPITAŁ PODSTAWOWY I POZOSTAŁE KAPITAŁY Kapitał zakładowy Seria / emisja Rodzaj akcji Liczba akcji Wartość serii / emisji wg wartości nominalnej w tys. zł Sposób pokrycia kapitału Data rejestracji A zwykłe na okaziciela 37 500 000 75 000 majątkiem 09.01.1991 B zwykłe na okaziciela 8 523 625 17 047 gotówką 21.04.1998 C zwykłe na okaziciela 53 383 107 gotówką 21.04.1998 Liczba akcji razem Kapitał zakładowy, razem Wartość nominalna jednej akcji = 2zł Hiperinflacyjne przeszacowanie wartości kapitału Wartość bilansowa kapitału zakładowego 46 077 008 92 154 425 600 517 754 W związku z przeszacowaniem na dzień przejścia na Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej wartości aportu wskaźnikami hiperinflacji nastąpił wzrost wartości kapitału zakładowego z emisji akcji serii A o 425 600 452 zł do kwoty 500 600 452 zł. Łączna wartość kapitału zakładowego po przeszacowaniu wynosi 517 754 468 zł. Liczba akcji zwykłych wyemitowanych i opłaconych Wartość nominalna akcji Akcje na początek okresu Zmiana w ciągu okresu Akcje na koniec okresu stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 46 077 008 2 46 077 008 0 46 077 008 46 077 008 2 46 077 008 0 46 077 008 Akcjonariusze Na dzień 17 kwietnia 2008 roku kapitał zakładowy Orbis S.A. wynosi 517 754 tys. zł, tj. 46 077 008 akcji. W skład akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio przez podmioty zależne co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na WZA, według stanu ustalonego na dzień 17 kwietnia 2008 roku w oparciu o zawiadomienia określone w art. 69 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, wchodzą: Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 56 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Akcjonariusz (wyszczególnienie) - Accor S.A.: w tym spółka zależna Accor S.A. - ACCOR POLSKA Sp. z o.o.: - BZ WBK AIB Asset Management S.A. - klienci objęci umowami o zarządzanie, fundusze inwestycyjne BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.: w tym na rachunkach papierów wartościowych funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. - Commercial Union OFE BPH CU WBK: Liczba posiadanych akcji na dzień 17.04.2008 Procentowy udział w kapitale zakładowym na dzień 17.04.2008 (odpowiada liczbie głosów na WZA) (odpowiada % udziałowi w ogólnej liczbie głosów na WZA) 20 955 773 45,48% 2 303 849 9 377 690 4,99% 20,35% 4 624 770 2 338 652 Zmiana w strukturze własności znaczących pakietów akcji w okresie od 28.02.2008 do 17.04.2008 10,04% 5,08% Pozostałe kapitały stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 132 944 132 944 480 480 (91) 133 333 (91) 133 333 Kapitał ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej Kapitał z aktualizacji wartości inwestycji długoterminowych do wartości godziwej Odroczony podatek dochodowy Kapitał rezerwowy ogółem Różnice kursowe z konsolidacji W pozycji tej znajdują się różnice kursowe z przeliczenia sprawozdań finansowych zagranicznych jednostek zależnych. 24. KREDYTY I POŻYCZKI stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 188 904 0 230 305 0 188 904 230 305 87 315 0 87 315 84 900 665 85 565 276 219 315 870 Zobowiązania długoterminowe Kredyty bankowe Pożyczki Zobowiązania długoterminowe razem Zobowiązania krótkoterminowe Kredyty bankowe Pożyczki Zobowiązania krótkoterminowe razem Razem zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 57 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Terminy płatności przedstawione są w tabeli poniżej: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 87 315 93 063 95 841 0 276 219 85 565 85 488 98 167 46 650 315 870 W podziale na terminy płatności: Płatne na żądanie lub w terminie do 1 roku Powyżej 1 roku - do 3 lat W okresie od 3 do 5 lat Powyżej 5 lat Zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek razem W dniu 10 stycznia 2007 roku Orbis Transport Sp. z o.o. podpisał aneks do umowy kredytu (2 500 tys. zł) z dnia 16 listopada 2006 roku przedłużający termin spłaty kredytu do 31 grudnia 2010 roku. W dniu 18 kwietnia 2007 roku Orbis Transport Sp. z o.o. podpisał aneks do umowy kredytu (34 018 tys. zł) z dnia 22 maja 2001 roku przedłużający termin spłaty kredytu do 31 stycznia 2008 roku (patrz pkt 4 w nocie 35). W dniu 18 kwietnia 2007 roku Orbis Transport Sp. z o.o. podpisał aneks do umowy kredytu (4 217 tys. CHF tj. 9 115 tys. zł) z dnia 22 maja 2001 roku przedłużający termin spłaty kredytu do 31 stycznia 2008 roku (patrz pkt 5 w nocie 35). Waluty zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek zawiera tabela poniżej: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 267 104 9 115 4 217 9 115 276 219 305 816 10 054 4 217 10 054 315 870 W podziale na waluty: W walucie polskiej W walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na PLN): tys.CHF tys. PLN W walucie polskiej razem Wartość godziwa zaciągniętych pożyczek i kredytów jest zbliżona do ich wartości bilansowej. Efektywna stawka procentowa dla poszczególnych kredytów i pożyczek kształtuje się w przedziale od 1,42 % do 8,63 %. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 58 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniżej znajdują się szczegółowe informacje na temat zaciągniętych kredytów i pożyczek: Dłużnik Wierzyciel Tytuł zobowiązania Waluta 31.12.2007 31.12.2006 Orbis S.A. BWE pożyczka PLN 0 665 Orbis S.A. Umowa kredytów terminowych z Bankiem Handlowym w Warszawie S.A. i Societe Generale S.A. Oddział w Polsce kredyt (Główni Powołani terminowy Organizatorzy ) oraz Bankiem Zachodnim WBK S.A. i Calyon (Organizatorzy) PLN 227 213 266 133 Orbis Transport Sp. z o.o. Orbis Transport Sp. z o.o. Oprocentowanie Termin spłaty Zabezpieczenie 15% 07.10.2007 wykreślanie w toku WIBOR + marża 10.11.2012 pozycja nr 1 Kredyt Bank S.A. kredyt PLN 1 875 2 500 WIBOR 1M + marża 31.12.2010 pozycja nr 2 Kredyt Bank S.A. kredyt PLN 1 875 2 500 WIBOR 1M + marża 31.12.2010 pozycja nr 3 Orbis Transport Sp. z o.o. Kredyt Bank S.A. kredyt PLN 34 018 34 018 WIBOR 3M + marża 31.01.2008 pozycja nr 4 Orbis Transport Sp. z o.o. PLN 9 115 10 054 Kredyt Bank S.A. kredyt pozycja nr 5 4 217 4 217 Libor 1M + marża 31.01.2008 CHF PBP Orbis Sp. z o.o. Kredyt Bank S.A. kredyt PLN 871 0 WIBOR 1M + marża 31.01.2009 pozycja nr 6 PBP Orbis Sp. z o.o. Kredyt Bank S.A. kredyt PLN 1 252 0 WIBOR O/M + marża 31.01.2009 bez zabezpieczeń PLN CHF 276 219 4 217 315 870 4 217 Razem Zabezpieczenia na majątku z tytułu kredytów i pożyczek obejmują hipoteki na nieruchomościach na łączną kwotę 538 168 tys. zł oraz zastaw na flocie samochodowej: 1. z tytułu Umowy kredytów terminowych z Bankiem Handlowym w Warszawie S.A. i Societe Generale S.A. Oddział w Polsce (Główni Powołani Organizatorzy) oraz Bankiem Zachodnim WBK S.A. i Calyon (Organizatorzy) - hipoteki kaucyjne do wysokości 511 696 tys. zł na nieruchomościach następujących Oddziałów Orbis SA: Hotel Mercure Poznań, Hotel Novotel Centrum Warszawa, Hotel Novotel Centrum Poznań, Hotel Sofitel Victoria Warszawa, Hotel Mercure Kasprowy Zakopane, Hotel Mercure Panorama Wrocław oraz cesja praw z polis ubezpieczeniowych dotyczących obiektów objętych hipoteką kaucyjną oraz poręczenie udzielone przez Hekon - Hotele Ekonomiczne SA. 2. z tytułu kredytu inwestycyjnego udzielonego spółce Orbis Transport Sp. z o.o. przez Kredyt Bank S.A. hipoteka kaucyjna do 7 200 tys. zł na zakup nieruchomości przy ul. Łopuszańskiej 47 (hipoteka na tej nieruchomości) oraz cesja praw z polisy ubezpieczeniowej. 3. z tytułu kredytu inwestycyjnego udzielonego spółce Orbis Transport Sp. z o.o. przez Kredyt Bank S.A. – hipoteka zwykła w wysokości 2 500 tys. zł stanowiąca zabezpieczenie kredytu i hipoteka kaucyjna w wysokości 2 300 tys. zł stanowiąca zabezpieczenie odsetek oraz cesja praw z polisy ubezpieczeniowej. Hipoteka ustanowiona na nieruchomości na ul. Łopuszańskiej 47. 4. z tytułu kredytu obrotowego udzielonego spółce Orbis Transport Sp. z o.o. przez Kredyt Bank S.A. wykorzystywanego na zakup samochodów dla potrzeb działalności Rent a Car oraz leasingu – zastaw na flocie samochodowej na zbiorze rzeczy ruchomych stanowiących całość gospodarczą. 5. z tytułu kredytu obrotowego udzielonego spółce Orbis Transport Sp. z o.o. przez Kredyt Bank S.A. wykorzystywanego na zakup samochodów dla potrzeb działalności Rent a Car oraz leasingu – zastaw na flocie samochodowej na zbiorze rzeczy ruchomych stanowiących całość gospodarczą. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 59 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 6. z tytułu kredytu udzielonego przez Kredyt Bank S.A. spółce PBP Orbis Sp. z o.o. – hipoteka zwykła łączna w wysokości 4 000 tys. zł oraz hipoteka łączna kaucyjna w wysokości 1 500 tys. zł. Hipoteki ustanowione na nieruchomościach położonych przy ul. 1-go sierpnia 36B w Warszawie-Włochach. Grupa jest w trakcie finalizacji spraw związanych z wykreśleniem hipoteki kaucyjnej ustanowionej na hotelach: Solny w Kołobrzegu i Francuski w Krakowie do wysokości 8 972 tys. zł z tytułu udzielonej pożyczki przez bank Współpracy Europejskiej S.A. Pożyczka została całkowicie spłacona 5.10.2007 roku – wierzyciel nie może egzekwować praw wynikających z tego zabezpieczenia. W dniu 20 marca 2008 roku Spółka Orbis S.A. sfinalizowała proces wykreślenia hipotek kaucyjnych ustanowionych na trzech hotelach: Novotel Centrum Poznań, Novotel Airport Warszawa, Sofitel Victoria Warszawa do wysokości 217 058 tys. zł. z tytułu kredytu udzielonego przez Konsorcjum Banków z Calyon jako bankiem wiodącym. Kredyt został całkowicie spłacony w dn. 30.11.2005 roku. Inne zabezpieczenia na majątku W związku ze zobowiązaniami inwestycyjnymi Orbis Transport Sp. z o.o., udziałowca PKS Gdańsk Sp. z o.o., dotyczącymi zakupu zorganizowanego przedsiębiorstwa i następnie wniesienia go w formie aportu do PKS Gdańsk Sp. z o.o., powstały następujące zabezpieczenia na majątku PKS Gdańsk Sp. z o.o. w postaci wpisu do hipoteki: Rodzaj zobowiązania Zapłata reszty ceny za PPKS Oprocentowanie niespłaconej ceny Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań dotyczących zatrudnienia pracowników PPKS Razem Forma zabezpieczenia Hipoteka łączna zwykła Hipoteka łączna kaucyjna Kwota zabezpieczenia 5 850 3 000 Hipoteka łączna kaucyjna 3 000 11 850 Wszystkie umowy leasingowe podpisane przez Spółkę PKS Gdańsk Sp. z o.o. posiadają zabezpieczenie w postaci weksli In blanco. Dodatkowym zabezpieczeniem zobowiązań Spółki z tytułu zawartej umowy leasingowej nr 19590 z dnia 06.04.2004 roku jest zastaw skarbowy na autobusie w wysokości 118 tys. zł. Spółka PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. na dzień bilansowy posiada następujące zabezpieczenia na majątku trwałym: zabezpieczenie płatności spółki Orbis Transport Sp. z o.o. do Skarbu Państwa z tytułu spłaty rat za zakup Przedsiębiorstwa Państwowego w Tarnobrzegu na mocy Aktu Notarialnego z dnia 21.04.2004 roku w łącznej kwocie 2 600 tys. zł. zabezpieczenie zwrotu zaliczki w kwocie 3 000 tys. zł + VAT (3 660 tys. zł), otrzymanej na poczet sprzedaży nieruchomości przy ul. Sikorskiego 86 w Tarnobrzegu (z wyłączeniem Stacji Paliw) na rzecz Maryland Real Estate Sp. z o.o. Narażenie na ryzyko stopy procentowej Z uwagi na zmienne oprocentowanie kredytów i pożyczek zaciągniętych przez spółki Grupy Kapitałowej, są one narażone na ryzyko zmiany przepływów pieniężnych w wyniku zmiany stopy procentowej. Informacja na temat zarządzania ryzykiem znajduje się w nocie 31. W 2007 roku stopy procentowe kształtowały się następująco: • • • • WIBOR 1M: 4,11 – 5,67 WIBOR 3M: 4,18 – 5,73 WIBOR 6M: 4,26 – 6,00 WIBOR 1Y: 4,42 – 6,20 Wielkość niewykorzystanych linii kredytowych wyniosła: 190 700 tys. zł, w tym: • z tytułu kredytu w rachunku bieżącym dostępnym w Banku Handlowym w Warszawie S.A. – 700 tys. zł, • z tytułu transzy B umowy kredytów terminowych – 190 000 tys. zł. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 60 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 25. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE INNE stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 1 697 3 766 531 5 994 3 334 6 786 48 10 168 Zobowiązania z tytułu zakupu jednostek powiązanych Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego - wartość bieżąca Inne Zobowiązania długoterminowe inne razem Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego są przedstawione w nocie 27. 26. REZERWY Stan na 1 stycznia 2007 r. Utworzenie rezerwy w ciągu okresu Wykorzystanie rezerwy w ciągu okresu Rozwiązanie rezerwy w ciągu okresu Stan na 31 grudnia 2007 r. Krótkoterminowe 2007 Długoterminowe 2007 Rezerwy razem na 31 grudnia 2007 r. Stan na 1 stycznia 2006 r. Utworzenie rezerwy w ciągu okresu Wykorzystanie rezerwy w ciągu okresu Rozwiązanie rezerwy w ciągu okresu Stan na 31 grudnia 2006 r. Krótkoterminowe 2006 Długoterminowe 2006 Rezerwy razem na 31 grudnia 2006 r. 5 752 Pozostałe rezerwy na zobowiązania 137 662 (7) (131) 1 536 1 515 21 306 (5 435) (317) 306 306 0 1 059 (24) (365) 807 807 0 2 027 (5 466) (813) 2 649 2 628 21 1 536 306 807 2 649 Rezerwy na zobowiązania razem 4 377 Rezerwa na procesy sądowe 1 012 Rezerwa na procesy sądowe 275 Rezerwa na koszty restrukturyzacji Rezerwy na zobowiązania razem 6 901 3 508 Pozostałe rezerwy na zobowiązania 594 885 (99) (49) 1 012 961 51 5 752 (3 508) 0 5 752 5 752 0 138 (499) (96) 137 137 0 6 775 (4 106) (145) 6 901 6 850 51 1 012 5 752 137 6 901 Rezerwa na koszty restrukturyzacji Informacja na temat rezerw na świadczenia emerytalne i podobne znajduje się w nocie 29. Restrukturyzacja Grupa kontynuuje proces reorganizacji swojej struktury oraz redukcji zatrudnienia. W 2007 roku zostały wypłacone odprawy z tytułu restrukturyzacji zatrudnienia w łącznej wysokości 11 444 tys. zł, z czego 5 435 tys. zł zostało rozliczone w ciężar utworzonej w 2006 roku rezerwy, natomiast 6 009 tys. zł obciążyło wynik bieżącego okresu. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 61 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 27. ZOBOWIĄZANIA HANDLOWE I INNE ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE Zobowiązania handlowe przedstawione są w poniższej tabeli: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 92 846 4 682 156 93 002 88 598 4 928 725 89 323 Zobowiązania z tytułu dostaw i usług w tym zobowiązania wobec jednostek zależnych Zaliczki na dostawy Zobowiazania handlowe razem Inne zobowiązania krótkoterminowe składają się z następujących pozycji: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Zobowiązania krótkoterminowe 28 764 31 061 Zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń Kaucje otrzymane Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego - wartość bieżąca Zobowiązania z tytułu zakupu jednostek powiązanych Inne zobowiązania Rozliczenia międzyokresowe Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów zobowiązania wobec pracowników zobowiązania publiczno-prawne koszty niezafakturowanych usług pozostałe Rozliczenia międzyokresowe przychodów zaliczki i przedpłaty pozostałe Inne zobowiązania krótkoterminowe razem 16 630 2 055 2 185 2 929 1 638 3 327 42 520 17 666 9 827 2 251 4 420 1 168 24 854 24 536 318 71 284 16 953 3 052 1 790 2 761 1 638 4 867 40 638 16 546 9 023 2 079 5 269 175 24 092 23 610 482 71 699 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 7 927 179 54 7 981 40 219 Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego składają się z następujących pozycji: Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego wobec urzędu skarbowego Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego wobec spółek wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej Razem zobowiązania z tytułu podatku dochodowego Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 62 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU LEASINGU U LEASINGOBIORCY Informacja o środkach trwałych w leasingu znajduje się w nocie 9 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego wraz z odsetkami, wymagalne w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego razem Pomniejszona o przyszłe odsetki 3 249 4 007 7 256 (561) 3 202 7 324 10 526 (979) Wartość bieżąca zobowiązań z tytułu minimalnych rat leasingowych razem 6 695 9 547 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 2 929 3 766 2 761 6 786 6 695 9 547 Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego Wartość bieżąca zobowiązań z tytułu minimalnych rat leasingowych Struktura zobowiązań z tytułu leasingu finansowego, wymagalna w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat Wartość bieżąca zobowiązań z tytułu minimalnych rat leasingowych razem Zobowiązania pozabilansowe z tytułu leasingu operacyjnego zostały opisane w nocie 9 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Długoterminowa część zobowiązań z tytułu leasingu finansowego prezentowana jest w nocie 25 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego jako inne zobowiązania długoterminowe. Część krótkoterminowa zobowiązań z tytułu leasingu finansowego prezentowana jest w innych zobowiązaniach krótkoterminowych (nota 27). Średnia efektywna stopa procentowa przy rozliczaniu leasingu finansowego wynosiła w 2007 roku od 2,83% do 10,34%. 28. RACHUNKOWOŚĆ LEASINGODAWCY Orbis Transport Sp. z o.o. prowadzi działalność w zakresie leasingu samochodów. stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Należności brutto z tytułu leasingu finansowego, należne w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat Należności brutto z tytułu leasingu finansowego razem 2 478 4 019 6 497 2 215 4 031 6 246 Pomniejszone o przyszłe odsetki (niezrealizowane przychody finansowe) Inwestycja netto w leasing finansowy (991) 5 506 (1 118) 5 128 Należności brutto z tytułu leasingu finansowego Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 63 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Struktura inwestycji netto w leasing finansowy Struktura inwestycji netto w leasing finansowy, należna w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat Inwestycja netto w leasing finansowy stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 1 908 3 598 5 506 1 679 3 449 5 128 Długoterminowa część należności z tytułu leasingu finansowego prezentowana jest w nocie 16 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego jako inne aktywa finansowe. Część krótkoterminowa należności z tytułu leasingu finansowego prezentowana jest w innych należnościach krótkoterminowych (nota 20). Średnia efektywna stopa procentowa przy rozliczaniu leasingu finansowego wynosi 12,56%. Wartość netto rzeczowego majątku trwałego oddanego w użytkowanie na podstawie umów leasingu operacyjnego przedstawiała się następująco: Środki trwałe w leasingu operacyjnym (leasingodawca) Cena nabycia/koszt wytworzenia - aktywowany leasing operacyjny Umorzenie na początek okresu Odpis amortyzacyjny za rok obrotowy Wartość netto na koniec okresu stan na 31.12.2007 143 825 (15 738) (18 413) 109 674 stan na 31.12.2006 121 348 (8 630) (17 406) 95 312 W grupie środków trwałych w leasingu operacyjnym znajdują się samochody osobowe. Należności pozabilansowe Grupy z tytułu leasingu operacyjnego prezentują się następująco: Przyszłe należności z tytułu leasingu operacyjnego Należności z tytułu leasingu operacyjnego, wymagalne w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat Należności z tytułu leasingu operacyjnegou razem: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 25 657 29 162 54 819 21 041 28 879 49 920 Należności z tytułu opcji wykupu Należności z tytułu opcji wykupu, wymagalne w ciągu: jednego roku od 1 roku do 5 lat Należności z tytułu opcji wykupu razem: stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 11 272 53 955 65 227 4 530 45 611 50 141 W bieżącym okresie w rachunku zysków i strat ujęto 24 000 tys. zł przychodów z tytułu opłat leasingowych natomiast w roku 2006 w rachunku zysków i strat ujęto 14 981 tys. zł z tytułu opłat leasingowych. Przychody z tytułu opłat leasing znajdują się w pozycji Przychody netto ze sprzedaży usług. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 64 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 29. ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE Nagrody jubileuszowe Odprawy emerytalnorentowe Ogółem zobowiązania 38 983 29 282 9 701 Koszty odsetek Wartość bieżąca zobowiązania - stan na 1 stycznia 2007 2 375 814 3 189 Koszty bieżącego zatrudnienia 1 483 462 1 945 (6 181) (1 994) (8 175) Wypłacone świadczenia Zyski/straty aktuarialne 4 868 2 207 7 075 Wartość bieżąca zobowiązań - stan na 31 grudnia 2007 31 827 11 190 43 017 Wartość bilansowa zobowiązań - stan na 31 grudnia 2007 31 827 11 190 43 017 Wartość bilansowa zobowiązań długoterminowych 27 309 8 802 36 111 Wartość bilansowa zobowiązań krótkoterminowych 4 518 2 388 6 906 Łączna kwota kosztów ujętych w rachunku zysków i strat z tytułu przyszłych świadczeń pracowniczych 8 726 3 483 12 209 z tego: Wartość bieżąca zobowiązania - stan na 1 stycznia 2006 Nagrody jubileuszowe 33 445 Odprawy emerytalnorentowe 10 198 Ogółem zobowiązania 43 643 Koszty odsetek Koszty bieżącego zatrudnienia Wypłacone świadczenia Zyski/straty aktuarialne Redukcja/likwidacja planu wynagrodzeń Wartość bieżąca zobowiązań - stan na 31 grudnia 2006 1 705 1 562 (4 621) (515) (2 294) 29 282 518 457 (1 152) 306 (626) 9 701 2 223 2 019 (5 773) (209) (2 920) 38 983 Wartość bilansowa zobowiązań - stan na 31 grudnia 2006 z tego: Wartość bilansowa zobowiązań długoterminowych Wartość bilansowa zobowiązań krótkoterminowych 29 282 9 701 38 983 25 123 4 159 7 997 1 704 33 120 5 863 Łączna kwota kosztów ujętych w rachunku zysków i strat z tytułu przyszłych świadczeń pracowniczych 2 752 1 281 4 033 Wszystkie powyżej opisane koszty ujęto w rachunku zysków i strat. Poniżej przedstawiono główne założenia aktuarialne: Główne przyjęte założenia aktuarialne - stopa dyskonta - przewidywany przyszły wzrost wynagrodzeń 2007 6,00 n.a 2008 6,00 5,00 2009-2017 6,00 3,00 2018 i następne 6,00 2,50 Przy kalkulacji rezerwy na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne została przeprowadzona analiza wrażliwości w zakresie wpływu stopy dyskonta oraz planowanych wzrostów podstaw wymiaru świadczeń na kwotę rezerwy na 31 grudnia 2007 roku. Zastosowanie stopy dyskonta finansowego niższej o 1 p.p. od przyjętej spowodowałoby wzrost łącznej kwoty rezerw o 3 053 tys. zł. Gdyby natomiast zastosowano stopę dyskonta o 1 p.p. wyższą od bazowej, kwota rezerwy byłaby o 2 710 tys. zł niższa. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 65 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Analiza wrażliwości dla przewidywanych wzrostów podstaw wymiaru świadczeń wykazała, że przyjęcie wymiaru niższego o 1 p.p. skutkowałoby spadkiem rezerwy o 2 420 tys. zł, a podniesienie wymiaru o 1 p.p. spowodowałoby wzrost kwoty rezerw o 2 670 tys. zł. W porównaniu z rokiem 2006, przyjęta w bieżącym roku przez aktuariusza stopa dyskonta jest wyższa o 0,5 punktu procentowego (zmiana z 5,5% w 2006 roku do 6,0% w roku 2007). Na podstawie analizy wrażliwości dla stopy dyskonta Grupa szacuje, że utrzymanie stopy dyskonta na zeszłorocznym poziomie spowodowałoby wzrost łącznej kwoty rezerw o 1 527 tys. zł. Przewidywany przyszły wzrost wynagrodzeń uległ zmianie w porównaniu z 2006 rokiem z 2% do 5%. Grupa szacuje, że gdyby w 2007 roku wskaźnik ten nie uległ zmianie i wynosił 2%, to łączna wartość rezerw zmniejszyłaby się o 8 009 tys. zł w porównaniu ze stanem na 31 grudnia 2006 roku. Rezerwa na odprawy emerytalne i podobne Kwoty rezerw na świadczenia emerytalne i podobne wyliczane są na podstawie wyceny aktuarialnej. Na 31 grudnia 2007 roku rezerwa została obliczona metodą indywidualną, dla każdego pracownika osobno. Podstawą obliczenia rezerwy dla pracownika jest przewidywana kwota odprawy emerytalnej lub rentowej oraz przewidywane koszty nagród jubileuszowych, jakie Grupa zobowiązuje się wypłacić na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy i Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy. Obliczona w powyższy sposób kwota jest dyskontowana aktuarialnie. Zdyskontowaną kwotę pomniejsza się o zdyskontowane aktuarialnie na ten sam dzień kwoty rocznych odpisów na rezerwę, jakich Grupa dokonuje w celu powiększenia rezerw na pracownika. Kwoty rocznych odpisów obliczane są zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych. Prawdopodobieństwo dotrwania danej osoby do wieku emerytalnego jako pracownika Spółki oraz prawdopodobieństwo dotrwania osoby do momentu wypłaty nagrody jubileuszowej zostało ustalone metodą ryzyk współzawodniczących, gdzie pod uwagę wzięto następujące ryzyka: • możliwość zwolnienia z pracy, • ryzyko całkowitej niezdolności do pracy, • ryzyko śmierci. Możliwość zwolnienia się z pracy przez pracownika oszacowana została z zastosowaniem rozkładu prawdopodobieństwa, przy uwzględnieniu danych statystycznych Orbis S.A. oraz danych statystycznych będących w posiadaniu aktuariusza. Prawdopodobieństwo zwolnienia się pracownika jest uzależnione od wieku pracownika i jest stałe w ciągu każdego roku pracy. Ryzyko śmierci wyrażone zostało w postaci najnowszych danych statystycznych z polskich tabel trwania życia dla mężczyzn i dla kobiet, publikowanych przez GUS, na dzień dokonywania wyceny. Prawdopodobieństwo przejścia pracownika na rentę inwalidzką oszacowane zostało na podstawie tabeli pttz2006 poprzez zależność liniową. Stopa dyskonta finansowego przyjęta do obliczenia wartości bieżącej zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych, została ustalona na poziomie 6,0%. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 66 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 30. POZYCJE WARUNKOWE 30.1 UDZIELONE I OTRZYMANE GWARANCJE Tytuł Beneficjent poręczenie za zobowiązania spółki "Orbis Casino" Sp. z o.o., które mogą powstać z tytułu udzielenia przez bank gwarancji na podstawie umowy ramowej nr 5/2005 z dn. 06.12.2005 PKO BP SA Dłużnik/charakter powiązań Okres ważności Udzielone przez Orbis S.A. Orbis Casino Sp. z 06.12.2008 o.o. - spółka stowarzyszona Kwota na dzień Warunki finansowe i inne bilansowy uwagi 2 000 okres ważności wg daty obowiazywania oświadczenia o poddaniu się egzekucji, poręczenie ważne jest bezterminowo poręczenie za zobowiązania PKO BP SA spółki "Orbis Casino" Sp. z o.o., które mogą powstać z tytułu udzielenia przez bank kredytu w rku bieżącym na podstawie umowy nr 270-1/10/RB/2005 z dn. 09.12.2005, aneks nr 1 z dn. 04.12.2006 Orbis Casino Sp. z o.o. - spółka stowarzyszona 07.12.2010 2 000 okres ważności wg daty obowiazywania oświadczenia o poddaniu się egzekucji, poręczenie ważne jest bezterminowo poręczenie za zobowiązania spółki "Orbis Casino" Sp. z o.o., które mogą powstać z tytułu udzielenia przez bank kredytu inwestycyjnego na podstawie umowy nr 202-129/3/II/11/2005 z dn. 22.12.2005 PKO BP SA Orbis Casino Sp. z o.o. - spółka stowarzyszona 31.12.2012 1 000 okres ważności wg daty obowiazywania oświadczenia o poddaniu się egzekucji, poręczenie ważne jest bezterminowo gwarancja bankowa Gulliver Travel Associates Udzielone przez PBP Orbis Sp. z o.o. 01.09.2008 55 Udzielone przez Hekon S.A. gwarancja na kredyt 500 milionów Bank Handlowy i Orbis SA zł Societe Generale 7 lat z opcjami przedłużenia terminu spłaty o kolejny 1 rok 227 213 Razem zobowiązania pozabilansowe: 232 268 Otrzymane przez PBP Orbis Sp. z o.o. gwarancja bankowa PBP Orbis Sp. z o.o. Blue City Sp. z o.o. 31.03.2009 Razem aktywa pozabilansowe: 10 10 Nie jest możliwe wiarygodne określenie stopnia pewności wystąpienia przepływów pieniężnych z tytułu pozycji warunkowych. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 67 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 30.2 SPRAWY SPORNE wartość przedmiotu sporu przedmiot postępowania data wszczęcia postępowania strony wszczętego postępowania stanowisko spółki o stwierdzenie nieważności orzeczenia administracyjnego z dnia 24.06.1955 r. w sprawie odmowy przyznania dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości położonej w Warszawie przy Al. Jerozolimskich 29 (obecnie 35) nr hip. 5021. nieznana zawiadomienie Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast datowane 18.04.2002 r. o prowadzonym postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Wnioskodawcy: P.P. A. J. Blikle i H. M. Helmerson Andrzejewska; Strona przeciwna: Minister Infrastruktury; Uczestnik: Orbis S.A. Wniosek o przyznanie prawa własności czasowej złożony przez byłych właścicieli nieruchomości będzie podlegał ponownemu rozpatrzeniu. 1) o przyznanie prawa własności czasowej (obecnie prawa użytkowania wieczystego) do gruntu nieruchomości położonej w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 26 nr hip. 1599 G. 2) o stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody Warszawskiego nr 447/91 z dnia 23.09.1991 roku dotyczącej uwłaszczenia Orbis S.A. Hotel Forum w Warszawie nieruchomością położoną w Warszawie przy ul Nowogrodzkiej 24/26, w części dotyczącej hip. 1599 lit. G nieznana 1) wniosek z dnia 14.09.1948 r. o przyznanie prawa własności czasowej; 2) zawiadomienie Ministra Budownictwa datowane 20.11.2006 roku 1) Wnioskodawca: J. i T. Sławińscy (obecnie spadkobiercy: E. Sławińska i inni Uczestnik: Orbis S.A. 2) Wnioskodawca: J. Kubiaczyk-Grodzka (jedna ze spadkobierczyń T. Sławińskiego) o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości położonej przy ul. Pijarskiej 11 w Krakowie 1 345 tys. zł wystąpili do sądu: 1) S., P., G., A. Marczakowie – marzec 2003 2) A. i M. Marczakowie – kwiecień 2004 rok 3) Irena Kuc – listopad 2004 rok 4) Janusz Tabor i Irena Ciapała – listopad 2004 rok Powodowie: S., P., G., A., A. i M. Marczakowie, oraz I. Kuc, E. Ciapała, J. Tabor; Pozwany: Orbis S.A. postępowanie o zapłatę, proporcjonalnie do posiadanych udziałów we współwłasności, tytułem zwrotu nakładów koniecznych, poniesionych przez Orbis S.A. na kamienicę przy ul. Pijarskiej 11 w Krakowie 1 541 tys. zł. pozew z dnia 29.11.2004 r. Powód: Orbis S.A., Pozwani: S.Marczak, P. Marczak, G. Marczak, A. Marczak, M. i A. Marczakowie, I. Kuc, E. Ciapała, J. Tabor 1) Prezydent m.st. Warszawy decyzją z dnia 06.02.2006 roku kolejny raz odmówił następcom prawnym b. właściciela przyznania prawa użytkowania wieczystego do gruntu nieruchomości. Spadkobiercy b. właścicieli wnieśli odwołania od ww. decyzji Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 06.02.2006 roku. Brak dalszych informacji w sprawie. 2) Pani Joanna KubiaczykGrodzka wystąpiła z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji. Minister Budownictwa decyzją z dnia 22.01.2007 roku odmówił stwierdzenia nieważności. Orbis S.A. wniósł o oddalenie pozwów. Sąd Okręgowy w Krakowie wydał postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego na okoliczność wyceny nakładów poniesionych przez Orbis na remont kamienicy oraz wyceny wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kamienicy, a także o powołaniu przez Sąd biegłego rzeczoznawcy. Opinia nowego biegłego do tej pory nie została przedstawiona sądowi. Wniosek Orbis S.A. o wydanie postanowienia o zabezpieczenie roszczenia pozwu poprzez obciążenie hipoteką przymusową do kwoty 1 541 346 zł na nieruchomości przy ul. Pijarskiej 11 został przez Sąd uwzględniony. Orbis S.A. złożył następnie do Sądu Wydział Ksiąg Wieczystych wniosek, celem dokonania wpisu hipoteki przymusowej do KW. Sąd oddalił ww. wniosek. Na to postanowienie Orbis S.A. wniósł zażalenie. Został powołany nowy biegły. Dotychczas nie wyznaczono terminu przesłuchania go przez Sąd. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 68 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) wartość przedmiotu sporu przedmiot postępowania data wszczęcia postępowania strony wszczętego postępowania stanowisko spółki 11 postępowań o odszkodowania w związku z naruszeniem zasad postępowania przy dokonywaniu zwolnień grupowych w związku z likwidacją Oddziału Orbis S.A. Hotel Europejski w Warszawie oraz postępowania o odszkodowanie w wysokości od 5 000 do 67 200 zł z tytułu rozwiązania umowy z naruszeniem prawa. Część pracowników dochodzi odszkodowania w wysokości 67 tys. zł. natomiast część dochodzi odszkodowań w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia w kwocie od 5 do 28 tys. zł. od lipca 2005 roku i od końca września 2005 roku Powodowie: ok. 11 pracowników zlikwidowanego Orbis S.A. Oddział Hotel Europejski w Warszawie; Pozwany: Orbis S.A. Orbis S.A. wnosi o oddalenie wszystkich pozwów. Do chwili obecnej większość pracowników cofnęła pozwy, pozostało 11 pozwów a postępowania te są obecnie na etapie przesłuchiwania zgłoszonych przez strony świadków. W sprawie zapadły 4 nieprawomocne wyroki oddalające w całości roszczenia byłych pracowników. W 3 sprawach pracownicy złożyli apelację, a Orbis S.A. wniósł o ich oddalenie. Reszta spraw zawieszona. 22 postępowania (64 pozwów) z powództwa pracowników Oddziału Hotel Vera w Warszawie o wypłatę premii miesięcznych za okres 2003 – 2005 r. Łączna wysokość pozwów to kwota około 776 tys. zł. pierwsze pozwy wpłynęły w lipcu 2006 Oddział Hotel Vera w Warszawie wnosi o oddalenie wszystkich powództw pracowników. Do tej pory nie zapadł żaden wyrok. Kilka spraw zostało zawieszonych. o ustalenie, że aktualizacja opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu przy ul. Zagórnej 1 w Warszawie jest nieuzasadniona i że uzasadniona jest w mniejszej wysokości. 230 tys. zł. wniosek do SKO z dn. 12.01.2005 Powodowie: 64 pracowników Oddziału Hotel Vera w Warszawie, Pozwany: Orbis S.A. Oddział Hotel Vera w Warszawie Powód; Orbis S.A. Pozwany: Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta m.st. Warszawy wniosek o stwierdzenie, że decyzja Wojewody Krakowskiego z dn. 19.02.1993r. dotycząca nabycia z mocy prawa przez PP Orbis prawa wieczystego użytkowanie nieruchomości (działki), prawa własności budynku hotelowego Cracovia, stanowiące własność Skarbu Państwa, została wydana z naruszeniem prawa. nieznana zawiadomienie Ministra Budownictwa datowane 21.05.2007r. Wnioskodawca: Klasztor Sióstr Norbertanek w Krakowie; Strona przeciwna: Minister Budownictwa. o ustalenie, że aktualizacja opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu przy ul. Złotej 48/54 w Warszawie jest nieuzasadniona 521 tys. zł. wniosek do SKO z dn. 18.12.2007r. pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej w zakresie części działki nr 180/4 z rzeczywistym stanem prawnym wraz z wnioskiem o zabezpieczenie 10 000 tys. zł. pozew datowany 21.11.2007r. sprawa o wydanie nieruchomości położonej w Warszawie, w dzielnicy Wilanów, przy ul. St .Kostki Potockiego 27, oznaczonej jako działka nr 21/1 o powierzchni 4397 m2 wartość przedmio tu sporu powód określił na 5 000 tys. zł jako wartość nieruchomości lub na sumę 377 tys. zł odpowiadającej 3-mcznemu czynszowi należnemu od tego rodzaju nieruchomości pozew z dn. 29.09.2005r. Wnioskodawca: Orbis S.A. Uczestnik: Prezydent m. st. Warszawy Powód: Klasztor Sióstr Norbertanek w Krakowie; pozwani: Skarb Państwa, reprezentowany przez Prezydenta Miasta Krakowa działające-go jako Starosta miasta na prawach powiatu i Orbis S.A. Powód: Skarb Państwa, reprezentowany przez Urząd m.st. Warszawy, Pozwany: Orbis S.A. wierzytelność z tytułu pośrednictwa w sprzedaży wiz wjazdowych 521 tys. zł. 20.02.2001 pozwany: G. Mierzejewska Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC SKO orzekło, że strony obowiązuje od 01.01.2005r. opłata w wysokości mniejszej. W związku z jedynie częściowym uznaniem wniosku Orbis S.A., wniesiono sprzeciw do Sądu Powszechnego. Sprawa w toku. Termin rozprawy nie został wyznaczony. Decyzją z 12.10.2007r. Minister Budownictwa stwierdził znieważność decyzji Wojewody Małopolskiego z 19.02.1993r. dotyczącej uwłaszczenia PP Orbis w Warszawie. Orbis S.A. wniósł do Ministra Infrastruktury o zawiedzenie postępowania toczącego się przez Ministrem Inrastruktury z wniosku o ponowne rozpatrzenie decyzji Ministra Budownictwa z 12.10.2007r. Sprawa w toku. Termin rozprawy wyznaczono na 21.01.2008r. Sprawa w toku. Kolejny termin rozprawy nie został wyznaczony. Orbis S.A. zaproponował ugodę, której Skarb Państwa nie zaakceptował. Pełnomocnik Orbis S.A. wniósł o oddalenie powództwa i poinformował Sąd, że wycofuje się z propozycji zawarcia ugody. W dn. 20.11.2007r. zapadł wyrok oddalający powództwo Skarbu Państwa. W dn. 17.12.2007r. Skarb Państwa wniósł apelację od ww. wyroku. Wg Pełnomocnika Orbis S.A. zachodzi uzasadniona podstawa do odrzucenia apelacji z uwagi na uchybienie terminów. Sprawa w toku. umorzenie wierzytelności przez komornika (bezskuteczność egzekucji) 69 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 31. CELE I ZASADY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM FINANSOWYM 31.1 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM FINANSOWYM Główne obszary ryzyka, na które jest narażona Grupa Kapitałowa Orbis, to ryzyko zmian kursów walut oraz ryzyko stóp procentowych, wynikające ze zmienności na rynkach pieniężnym i kapitałowym i mające swoje odzwierciedlenie w bilansie oraz rachunku zysków i strat. Grupa prowadzi jednolitą politykę zarządzania ryzykiem finansowym oraz stały monitoring obszarów ryzyka, wykorzystując dostępne strategie i mechanizmy w celu zminimalizowania ujemnych efektów zmienności rynku i zabezpieczenia przepływów pieniężnych. Grupa ogranicza ryzyko finansowe (definiowane jako zmienność przepływów pieniężnych), jak również ryzyko związane ze zmiennością na rynkach pieniężnych i kapitałowych. Politykę tę realizuje w sposób opisany w poniższych punktach. Narażanie się na dodatkowe ryzyka niezwiązane z zaakceptowaną działalnością biznesową uważa się za niewłaściwe. Polityka i strategia zarządzania ryzykiem jest określona i monitorowana przez Zarząd Orbis S.A.. Bieżące obowiązki w tym zakresie sprawują komórki merytoryczne Orbis S.A. oraz spółek Grupy. 31.2 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ Spółki Grupy Kapitałowej są narażone na ryzyko zmiany krótkoterminowych stóp procentowych stosowanych dla zadłużenia o zmiennym oprocentowaniu, a także na zmiany długoterminowych stóp procentowych w przypadku zaciągania nowego lub refinansowania istniejącego zadłużenia. Ryzyko stóp procentowych na koniec 2007 roku dotyczy zaciągniętych zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek. Ryzyko to jest związane z możliwością zmiany stopy procentowej przy kolejnych naliczanych odsetkach od tych zobowiązań i wiąże się bezpośrednio z częstotliwością naliczania tych odsetek. Poniższa tabela prezentuje zobowiązania dotknięte tym ryzykiem na dzień 31 grudnia 2007 roku w podziale na przedziały wiekowe, odzwierciedlające częstotliwość możliwych zmian stopy procentowej: Kredyt/Pożyczka do 6 miesięcy Bank Handlowy w Warszawie SA i Societe Generale SA Oddział w Polsce (główni powołani organizatorzy) oraz Bank Zachodni WBK SA i Calyon (Organizatorzy) Kredyt Bank S.A. Kredyt Bank S.A. Łączna wartość zobowiązań dotknietych ryzykiem stóp procentowych 6-12 miesięcy 1-5 lat powyżej 5 lat 227 213 2 123 46 883 0 0 0 0 0 0 0 0 0 276 219 0 0 0 Oprocentowanie dla istniejącego zadłużenia Grupy Kapitałowej prezentowane jest w nocie 24. Kredyty i pożyczki. Grupa analizuje wrażliwość stóp procentowych. Dla celów analizy brane są pod uwagę rzeczywiste stopy procentowe stosowane dla zaciągniętych kredytów i pożyczek, uwzględniając ich zmiany od dnia ich wprowadzenia. Grupa bada wpływ zmian stóp procentowych na rachunek zysków i strat. Bazując na wynikach przeprowadzonych symulacji, 10 pkt bazowych zmiany stóp procentowych w górę/dół mogłyby obniżyć/ zwiększyć skonsolidowany wynik netto Grupy Kapitałowej na dzień 31 grudnia 2007 roku o około 300 tys. zł. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 70 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 31.3 RYZYKO WALUTOWE Ryzyko zmian kursów walut (głównie Euro) jest istotne dla spółek Grupy Kapitałowej Orbis z uwagi na: • zawieranie w ramach podstawowej działalności operacyjnej kontraktów związanych ze sprzedażą usług hotelowych, których część denominowana jest w walutach obcych; dodatkowo w walutach obcych mogą być realizowane również zakupy związane z zaopatrzeniem, • zawieranie w ramach działalności inwestycyjnej kontraktów realizowanych lub denominowanych w walutach obcych, • zaciąganie kredytów walutowych lub denominowanych w walucie obcej. Prezentacyjną walutą Grupy jest złoty. Spółki z Grupy, których walutą funkcjonalną nie jest złoty to: AutoOrbisBus SARL (EUR), Orbis Polish Travel Buremu (USD) oraz UAB Hekon (LTL). Walutą funkcjonalną pozostałych spółek z Grupy jest złoty. Grupa stara się przy zabezpieczaniu ekspozycji walutowej wykorzystywać w pierwszej kolejności mechanizm hedgingu naturalnego. Do zarządzania ryzykiem wykorzystuje również instrumenty pochodne, przy czym dopuszcza się stosowanie transakcji typu forward oraz swap, jak również strategii opcyjnych. Na 31 grudnia 2007 roku Grupa nie wykorzystywała instrumentów pochodnych w celu ograniczenia ryzyka walutowego. Grupa nie stosuje rachunkowości zabezpieczeń, ani nie wykorzystuje instrumentów finansowych w celach spekulacyjnych. Grupa monitoruje zmiany kursu EUR, CHF i GBP oraz analizuje możliwy wpływ tych zmian na osiągane obroty. Do analizy przyjmuje się średnie kursy waluty ogłaszana przez NBP dla każdego kwartału oraz przychody, w których ceny są ustalane w walucie. W przypadku wzrostu / spadku kursu EUR o 10 groszy przychody ze sprzedaży usług mogłyby wzrosnąć / spaść o około 0,7%. Różnice wywoływane przez taki sam ruch na wartości CHF oraz GBP są nieistotne dla całości przychodów ze sprzedaży Grupy Kapitałowej. 31.4 RYZYKO CENOWE Istnieją następujące czynniki ryzyka cenowego w działalności Grupy Kapitałowej Orbis.: • • • • konkurencja - rynek hotelarski w Polsce charakteryzuje się dużym przyrostem liczby pokoi, które zostały oddane do użytku w latach 1998-2007, co spowodowało presję na ceny usług hotelowych. Rynek biur podróży jest wysoce rozdrobniony, co również nasila konkurencję w tym segmencie, szczególnie w segmencie turystyki wyjazdowej. Na rynku wynajmu samochodów, zarówno krótkoterminowym, jak i długoterminowym, działa wiele firm oferujących takie usługi, konkurujących ze sobą zarówno pod względem cen, jak i zakresem oferty. Konkurencja na rynku międzynarodowych autokarowych przewozów osobowych jest zróżnicowana zależnie od kraju docelowego, kondycja ekonomiczna rynku w Polsce i na świecie – rozwój gospodarczy stymuluje wzrost zainteresowania usługami hotelarskimi, przewozowymi i turystycznymi poprzez wzrost liczby podróży biznesowych i większą skłonność do podróży turystycznych, kursy walut - kurs EUR, CHF, GBP do złotego jest ważnym czynnikiem ryzyka cenowego w działalności hotelowej, a także w turystyce przyjazdowej i wyjazdowej. Słaby kurs Euro w stosunku do polskiej waluty oznacza zmniejszenie przychodów złotówkowych z działalności hotelowej, turystyki przyjazdowej oraz z krótkoterminowego wynajmu samochodów. Jednocześnie powoduje wzrost atrakcyjności oferty zagranicznej turystyki wyjazdowej, Ceny paliw – ceny oleju napędowego są czynnikiem ryzyka w działalności międzynarodowego autokarowego transportu osób. Ryzyko cenowe jest minimalizowane poprzez realizację polityki aktywnego zarządzania dostępnością pokoi i zarządzania cenami (yield management). Nie jest możliwe przewidzenie wpływu na wyniki finansowe Grupy wystąpienia powyższego ryzyka. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 71 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 31.5 RYZYKO KREDYTOWE Ryzyko kredytowe, na które narażona jest Grupa Kapitałowa może wynikać z: • ryzyka kredytowego wynikającego z wiarygodności kredytowej instytucji finansowych (banków/ brokerów), stron lub pośredników umów zabezpieczających, • wiarygodność kredytowa podmiotów, których papiery wartościowe Grupa nabywa lub w które inwestuje, • wiarygodności kredytowej klientów korporacyjnych, co jednak z uwagi na brak znacznej koncentracji ryzyka kredytowego i duży udział stosunkowo niewielkich transakcji w całości obrotu nie wymaga stosowania specjalnych zabezpieczeń transakcji, poza monitoringiem kontrahentów pod kątem ich zdolności kredytowych. W celu ograniczenia tego ryzyka Grupa współpracuje z renomowanymi bankami o dobrej pozycji finansowej oraz inwestuje w obligacje i certyfikaty depozytowe dużych podmiotów o silnym finansowym standingu (konieczność posiadania ratingu oraz gwarancji). W ocenie Grupy ryzyko dotyczące klientów nie odbiega od przeciętnego ryzyka kredytowego na polskim rynku. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 72 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Poniżej przedstawiona została tabela ratingów banków, z których usług korzysta Grupa: Rating Emitent/Nazwa banku VW Leasing Fitch ST S&P ST A-1 Moody's ST P-1 EFL (Europejski Fundusz Leasingowy) F+ Societe Generale SA Oddział w Polsce A1 depozyty krótkoterminow e: w walucie krajowej: Prime1, w walucie obcej: Prime-1 Prime-1 P-1 P-1 AA- S&P LT AA, perspektywa : negatywna Moody's LT A2 AA- A1 Aa2 Bank Bank Pekao Millenium SA SA F1 F1 depozyty: w walucie krajowej: Prime-1, w walucie ocena obcej: depozytów: Prime-1 Prime-1 P-2 w walucie krajowej:A, w walutach obcych:A AA Bank Zachodni WBK SA F1 PKO BP P-1 P-1 A+ w walucie w walucie krajowej:A, krajowej: w walutach obcych:A BBBpi AA- depozyty długoterm.: w walucie krajowej: Aa3, w walucie obcej: A2 A1 Citi Bank Handlowy ocena krótkookr. A-1 A-1+ Fitch LT A Calyon SA Bank Handlowy w Oddział w Kredyt Warszawie SA Polsce Bank F+ F1 A2 depozyty: w walucie krajowej: Aa3, w ocena walucie depozytów: obcej: A2 A2 A3 A2 depozyty: w walucie krajowej: Aa2, w walucie obcej: A2 Banki, z którymi współpracuje Grupa Kapitałowa oraz kwoty zaciągniętych kredytów i pożyczek na dzień 31 grudnia 2007 roku można znaleźć w nocie 24. Kredyty i pożyczki. Nie jest możliwe przewidzenie wpływu na wyniki finansowe Grupy Kapitałowej wystąpienia powyższego ryzyka. 31.6 RYZYKO ZWIĄZANE Z PŁYNNOŚCIĄ Grupa Kapitałowa Orbis zabezpiecza płynność poprzez wykorzystanie kredytów i pożyczek zewnętrznych długoterminowych oraz posiadanie czynnych linii kredytowych w rachunku bieżącym. Spółka Orbis S.A. posiada kredyt w rachunku bieżącym w wysokości 700 tys. zł. W przypadku dużych inwestycji w ramach realizacji strategii rozwoju Spółka korzysta z linii kredytowej. Na dzień 31 grudnia 2007 roku niewykorzystana i dostępna kwota kredytu transzy B wynosi 190 000 tys. zł (patrz nota nr 24.). Przejściowo wolne środki pieniężne są lokowane w bezpieczne krótkoterminowe papiery dłużne, transakcje repo oraz lokaty bankowe o terminie zapadalności od 1 dnia do 3 miesięcy. Grupa monitoruje płynność finansową bazując na kalkulacji stopy zadłużenia oraz wskaźnika bieżącej płynności. Stopa zadłużenia jest obliczana jako iloraz zobowiązań ogółem oraz sumy pasywów. Wskaźnik bieżącej płynności kalkulowany jest jako iloraz aktywów obrotowych oraz zobowiązań krótkoterminowych. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 73 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) W 2007 dzięki utrzymaniu strategii Grupy, wskaźnik bieżącej płynności pozostawał na zbliżonym poziomie jak w okresach poprzednich. Jednocześnie stopa zadłużenia wykazała niewielki spadek, głównie dzięki wzrostowi kapitału własnego. stan na 31.12.2007 Zobowiązania ogółem stan na 31.12.2006 566 973 603 332 2 367 300 2 265 052 23,95% 26,64% stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Suma pasywów Stopa zadłużenia Aktywa obrotowe 246 897 217 954 Zobowiązania krótkoterminowe 269 116 259 519 Wskaźnik bieżącej płynności 0,92 0,84 Grupa prognozuje przyszłe przepływy z tytułu zobowiązań finansowych. Prognoza uwzględnia zobowiązania finansowe istniejące na dzień sporządzenia niniejszego sprawozdania. Dla przyszłych okresów odsetkowych przyjmuje się stopy procentowe aktualne na 31.12.2007. Odsetki i raty kredytów i pożyczek kwalifikowane są według dat płatności. poniżej 1 roku 1 rok do 3 lat 3 lata do 5 lat Wydatki z tytułu kredytów i pożyczek 97 611 115 799 101 629 0 Wydatki z tytułu zobow iązań handlow ych 93 002 0 0 0 Wydatki z tytułu zobow iązań innych Wydatki razem pow yżej 5 lat 71 284 0 0 0 261 897 115 799 101 629 0 Kwoty zaprezentowane w tabeli powyżej są przedstawione w wartościach brutto (niezdyskontowanych). 32. ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM Celem zarządzania kapitałem jest zabezpieczenie zdolności spółek Grupy Kapitałowej Orbis do kontynuacji działania przy równoczesnym utrzymywaniu optymalnej struktury kapitałowej, pozwalającej na redukcję kosztów zaangażowanego kapitału. Przyjmuje się, że Spółki mogą wpływać na wzrost wysokość kapitału poprzez bieżące starania dla uzyskania dobrego wyniku finansowego, w spółkach akcyjnych poprzez regulowanie wysokości wypłacanej akcjonariuszom dywidendy oraz poprzez emisję nowych akcji lub podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych, a w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością przez podwyższenie kapitału zakładowego w drodze ustanowienia nowych udziałów lub podwyższenie wartości nominalnej istniejących. W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem spółki akcyjne w Grupie Kapitałowej nie dokonały operacji emisji lub podwyższenia wartości akcji. Podwyższenia kapitału dokonały spółki Orbis Transport Sp. z o.o. oraz PKS Gdańsk Sp. z o.o. (więcej informacji na ten temat znajduje się w punkcie 1.4.4 skonsolidowanego sprawozdania finansowego). Jednocześnie w 2007 roku Grupa Kapitałowa odnotowała znaczny wzrost wyniku netto w stosunku do 2006 roku. Istotnym elementem wpływającym na wysokość kapitałów była wypłata przez Orbis S.A. dywidendy za rok 2006 w kwocie 15 667 tys. zł (na poziomie takim, jak w latach poprzednich, zaproponowanym przez Zarząd z uwzględnieniem zapotrzebowania na środki finansowe ze względu na prowadzone inwestycje). Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 74 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) W celu finansowania długofalowych inwestycji, które wpłyną na wyniki Grupy Kapitałowej w dłuższej perspektywie, spółki Grupy dążą do wykorzystywania zarówno źródeł własnych, jak i środków pozyskiwanych z zewnątrz. Pozwala to na efektywne wykorzystanie dźwigni finansowej na poziomie uwzględniającym zarówno standardy branży hotelarskiej, turystycznej i transportowej, jak i specyfikę spółek Grupy. Grupa monitoruje stan kapitału, bazując na wskaźniku rentowności kapitału oraz wskaźniku pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym. Wskaźnik rentowności kapitału własnego pokazuje stopę zysku osiąganą od zainwestowanego w przedsiębiorstwo kapitału. Wyliczany jest dla okresu rocznego jako iloraz wyniku netto oraz średniego kapitału w okresie. W 2007 roku nastąpiła znaczna poprawa rentowności kapitału z uwagi na duży wzrost zysku netto przy podobnej jak w roku poprzednim kwocie wypłaty dywidendy dla akcjonariuszy. 2007 154 119 Zysk (strata) netto 2006 88 888 Kapitał własny BO 1 661 720 1 588 454 Kapitał własny BZ 1 800 327 1 661 720 8,90% 5,47% Wskaźnik rentowności kapitału Wskaźnik pokrycia aktywów kapitałem własnym kalkulowany jest jako iloraz wartości kapitału własnego Grupy oraz aktywów trwałych. Wskaźnik ten utrzymuje bardzo bezpieczny poziom ponad 80%. Jest to spowodowane pokrywaniem nowych inwestycji w Grupie w przeważającej mierze środkami własnymi. Jednak przy realizacji strategii Grupy Hotelowej Orbis Grupa planuje szerzej wykorzystać uzyskany wcześniej kredyt inwestycyjny, co pozwoli odnieść większe korzyści z wykorzystania dźwigni finansowej, a jednocześnie nadal zapewni bezpieczny poziom wskaźników. stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 Kapitał własny 1 800 327 1 661 720 Aktywa trwałe 2 109 658 2 039 955 85,34% 81,46% Wskażnik pokrycia aktywów kapitałem własnym Analizę kapitału uzupełnia wskaźnik stopy zadłużenia, prezentowany w punkcie 31.6 skonsolidowanego sprawozdania finansowego. 33. PRZYSZŁE ZOBOWIĄZANIA INWESTYCYJNE Na dzień 31 grudnia 2007 roku Spółka Orbis podpisała kontrakty na roboty budowlane, dostawę wyposażenia, wykonanie systemu DSO w hotelach, pełnienie funkcji inwestora zastępczego oraz wykonanie modernizacji na dostosowanie do przepisów przeciwpożarowych i modernizacji instalacji TV na kwotę 53 473 tys. zł. Z tytułu modernizacji budynku Biura Zarządu w związku z ocieplaniem poddasza budynku i nadzorem inwestorskim Orbis S.A. posiada przyszłe zobowiązania inwestycyjne w kwocie 206 tys. zł. Z tytułu umów na wykonanie projektu budowlano-wykonawczego, usług kontroli technicznej i pełnienie funkcji inspektora zastępczego, rozbiórkę istniejących hoteli i inne prace związane z budową hoteli Etap przyszłe zobowiązania inwestycyjne Spółki Orbis na 31 grudnia 2007 wynosiły 46 192 tys. zł. Na dzień bilansowy Grupa Kapitałowa Orbis Transport posiadała przyszłe zobowiązania umowne na kwotę 14 458 tys. zł z tytułu zamówień złożonych przez jednostkę dominującą na zakup samochodów dot. przyszłych kontraktów leasingowych. Na dzień bilansowy Grupa Kapitałowa PBP Orbis posiadała przyszłe zobowiązania inwestycyjne na kwotę 1 260 tys. zł z tytułu podpisanej umowy z COMP Safe Suport na wykonanie Call Center, systemu usług katalogowych Novell oraz na serwery pod wirtualne maszyny i backupy. Ponadto z dniem 1 lipca 2007 roku Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 75 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) weszła w życie umowa pomiędzy PBP Orbis Sp. z o.o. a firmą Amadeus, wiodącym dostawcą systemu rezerwacyjnego. Skutkiem tego będzie zmiana obecnie używanego w spółce systemu Worldsplan. 34. INFORMACJE O PODMIOTACH POWIĄZANYCH (TRANSAKCJE) W rozumieniu MSR 24 podmiotami powiązanymi z Grupą są członkowie kadry zarządzającej i nadzorującej oraz bliscy członkowie ich rodzin, spółki zależne i stowarzyszone nie objęte konsolidacją wymienione w nocie 1.4.2 oraz Accor S.A. (znaczący akcjonariusz) i podmioty z nim powiązane. W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem Grupy miały miejsce następujące istotne transakcje z podmiotami powiązanymi: • z Accor Polska Sp. z o.o. (spółka powiązana z Accor S.A.) odnotowano przychody w wysokości 1 745 tys. zł, w tym z tytułu umowy o zarządzanie w kwocie 1 735 tys. zł oraz koszty w wysokości 16 427 tys. zł, w tym z tytułu opłaty licencyjnej w kwocie 16 238 tys. zł. W ciągu 12 miesięcy 2006 roku przychody wyniosły 1 867 tys. zł, w tym z tytułu umowy o zarządzanie w kwocie 1 793 tys. zł, zaś koszty 14 801 tys. zł, w tym opłata licencyjna 14 656 tys. zł. Na dzień 31.12.2007 roku należności z tytułu powyższych transakcji wyniosły 729 tys. zł a na dzień 31.12.2006 roku 403 tys. zł. Zobowiązania z tytułu powyższych transakcji wyniosły 4 002 tys. zł na 31.12.2007 roku, podczas gdy na 31.12.2006 roku Grupa wykazywała zobowiązania wobec Accor Polska Sp. z o.o. na kwotę 4 027 tys. zł. • z Accor Centres de Contacts Clients (spółka powiązana z Accor S.A.) koszty dostępu do systemu usług rezerwacyjnych wyniosły w ciągu 12 miesięcy 2007 roku 2 640 tys. zł, podczas gdy w tym samym okresie 2006 roku 2 233 tys. zł. Na dzień 31.12.2007 roku zobowiązania wobec Accor Centres de Contacts Clients wyniosły 385 tys. zł, natomiast na dzień 31.12.2006 roku 419 tys. zł. • z Accor S.A. Guarantee Lease Fees (spółka powiązana z Accor S.A.) koszty w ciągu 12 miesięcy bieżącego roku wyniosły 389 tys. zł, a w ciągu 12 miesięcy 2006 roku 407 tys. zł. Grupa nie dokonywała transakcji odpłatnego i nieodpłatnego przeniesienia praw lub zobowiązań pomiędzy Grupą a podmiotami powiązanymi: • członkami Zarządu i Rady Nadzorczej Orbis S.A. • małżonkami, krewnymi lub powinowatymi w linii prostej do drugiego stopnia członków Zarządu i Rady Nadzorczej Orbis S.A., podmiotów zależnych od Orbis S.A. i z nim stowarzyszonych, • osobami związanymi z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z członkami Zarządu i Rady Nadzorczej Orbis S.A., podmiotów zależnych od Orbis S.A. i z nim stowarzyszonych. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 76 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 34.1 WYNAGRODZENIE CZŁONKÓW ZARZĄDU EMITENTA Płace i inne krótkoterminowe świadczenia z tytułu pełnienia funkcji we władzach Orbis S.A. jednostek podporządkowanych 1 245 945 662 853 486 160 0 54 153 396 152 19 60 53 42 60 21 21 25 21 21 21 21 21 21 24 21 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Zarząd i Prokurenci Jean-Philippe Savoye Krzysztof Gerula Ireneusz Węgłowski Yannick Yvon Rouvrais Alain Billy Marcin Szewczykowski Rada Nadzorcza Claude Moscheni Christophe Guillemot Michael Flaxman Erez Boniel Elżbieta Czakiert Artur Gabor Jacek Kseń Jarosław Szymański Andrzej Procajło Christian Karaoglanian Janusz Rożdżyński Sabina Czepielinda Andrzej Przytuła Michael Harvey Denys Sappey Świadczenia po okresie zatrudnienia 245 0 Andrzej Szułdrzyński 34.2 PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW I USŁUG Wykazane poniżej wielkości dotyczą spółek zależnych i stowarzyszonych nie objętych konsolidacją wyspecyfikowanych w nocie 1.4.2, Orbis Casino Sp. z o.o. konsolidowanej metodą praw własności oraz Accor S.A. Przychody netto ze sprzedaży usług - spółkom z grupy Accor - jednostkom zależnym - jednostkom stowarzyszonym Przychody ze sprzedaży razem Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 2007 2006 8 378 2 988 2 061 3 329 8 378 10 225 2 860 3 013 4 352 10 225 77 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 34.3 ZAKUPY TOWARÓW I USŁUG Wykazane poniżej wielkości dotyczą spółek zależnych i stowarzyszonych nie objętych konsolidacją wyspecyfikowanych w nocie 1.4.2, Orbis Casino Sp. z o.o. konsolidowanej metodą praw własności oraz Accor S.A. 2007 20 158 20 007 151 0 20 158 2006 18 401 17 739 138 524 18 401 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 1 852 1 102 537 213 1 152 1 152 0 3 004 4 682 4 682 0 54 54 4 736 1 532 728 752 52 242 0 242 1 774 4 928 4 794 134 40 40 4 968 Koszty zakupu usług - od spółek z grupy Accor - od jednostek zależnych - od jednostek stowarzyszonych Koszty zakupu towarów i usług razem 34.4 ROZRACHUNKI Z PODMIOTAMI POWIĄZANYMI Należności z tytułu dostaw i usług - od spółek grupy Accor S.A. - od jednostek zależnych - od jednostek stowarzyszonych Pozostałe należności - od spółek grupy Accor S.A. - od jednostek stowarzyszonych Razem należności Zobowiązania z tytułu dostaw i usług - od spółek grupy Accor S.A. - od jednostek zależnych Zobowiązania wobec podatkowej grupy kapitałowej - od jednostek zależnych Razem zobowiązania Zaprezentowane należności nie zostały objęte w badanym okresie odpisem aktualizującym. 35. ZDARZENIA PO DNIU BILANSOWYM 1. W styczniu 2008 roku zarejestrowano w KRS podwyższenie kapitału zakładowego Capital Parking Sp. z o.o. uchwalone przez NZW w dniu 29.11.2007 roku. 2. W dniu 19 lutego 2008 roku Orbis S.A. zawarła z Bankiem Handlowym umowę kredytu w rachunku bieżącym na kwotę 20 000 tys. zł z terminem obowiązywania do dnia 18 lutego 2009 roku. 3. W dniu 18 marca 2008 roku została zawarta umowa poręczenia pomiędzy Orbis S.A. i Société Générale S.A. Oddział w Polsce do kwoty 30 000 tys. zł. za zobowiązania spółki zależnej Orbis Transport Sp. z o.o. z tytułu umowy kredytu krótkoterminowego z dnia 17 marca 2008 roku. 4. W dniu 31 stycznia 2008 roku został przedłużony termin spłaty kredyty obrotowego na kwotę 34 018 tys. zł w spółce Orbis Transport Sp. z o.o. do dnia 31 stycznia 2009 roku. 5. W dniu 31 stycznia 2008 roku został przedłużony termin spłaty kredyty obrotowego na kwotę 9 115 tys. zł (tj. 4 217 tys. CHF) w spółce Orbis Transport Sp. z o.o. do dnia 31 stycznia 2009 roku. 6. W dniu 15 stycznia 2008 roku nastąpiło protokólarne przekazanie nieruchomości położonej w Gdańsku, przy ul. 3 Maja będącej własnością PKS Gdańsk Sp. z o.o. (spółka zależna Orbis Transport Sp. z o.o.) w związku z podpisaną w grudniu 2007 roku umową sprzedaży prawa wieczystego użytkowania. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 78 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 36. NOTY OBJAŚNIAJĄCE DO RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH Objaśnienia korekt wyniku w przepływach działalności operacyjnej. Zmiany stanu zapasów i rezerw przedstawiona w rachunku przepływów pieniężnych jest równa bilansowej zmianie stanu. Bilansowa zmiana stanu należności przekazanie środków na zakup udziałów długoterminowe należności leasingowe zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych zmiana stanu długoterminowych należności i RMC objęcie konsolidacją Orbis Kontrakty zmiana stanu zaliczek na środki trwałe kompensata pożyczki inne Zmiana stanu w Cash Flow Bilansowa zmiana stanu zobowiązań z wyjątkiem pożyczek i kredytów zobowiązania inwestycyjne zobowiązania z tytułu zakupu środków trwałych zobowiązania z tyt. leasingu objęcie konsolidacją Orbis Kontrakty zmiana stanu zobowiązań z tyt.zaliczek na zakup środków trwałych rozliczenia międzyokresowe inne Zmiana stanu w Cash Flow Inne korekty aktualizacja wartości aktywów trwałych objęcie konsolidacją Orbis Kontrakty inne Zmiana stanu w Cash Flow Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 2007 (22 136) 0 ( 149) (1 972) 0 0 (1 493) 0 702 (25 048) 2006 (19 751) 13 838 0 0 (1 039) (2 755) 0 ( 254) ( 642) (10 603) ( 910) 984 0 168 0 3 500 1 882 2 064 7 688 30 063 (11 252) 0 ( 393) ( 617) 0 ( 58) (1 557) 16 186 (26 777) (26 093) 0 ( 684) (26 777) (26 224) (27 519) 321 974 (26 224) 79 Grupa Kapitałowa Orbis Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 37. INNE INFORMACJE W 2007 roku w spółkach Grupy Kapitałowej Orbis zostały przeprowadzone następujące kontrole podatkowe: Spółka organ kontrolujacy Państwowa Inspekcja Pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Orbis S.A. przedmiot kontroli przestrzeganie Kodeksu Pracy rozliczenia ZUS Orbis Transport Sp. z o.o. Urząd Skarbowy Vat PBP Orbis Sp. z o.o. Urząd Skarbowy Vat Urząd Miasta Tarnowa działalność kantorowa, wykonywanie obowiązków ustawowych NBP Inspektor Transportu Drogowego transport PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. Urząd Skarbowy Vat PKS Gdańsk Sp. z o.o. Urząd Skarbowy Vat prawidłowość procesów prywatyzacji Urząd Kontroli Skarbowej wynik kontroli Brak obciążeń karami, zalecenia pokontrolne wykonane Brak istotnych nieprawidłowości Nie stwierdzono nieprawidłowości Nie stwierdzono nieprawidłowości Nie stwierdzono nieprawidłowości Nie stwierdzono nieprawidłowości Brak istotnych nieprawidłowości W toku Władze podatkowe mogą przeprowadzić kontrole ksiąg rachunkowych i rozliczeń podatkowych w ciągu 5 lat od zakończenia roku, w którym złożono deklaracje podatkowe i obciążyć Spółkę dodatkowym wymiarem podatku wraz z karami i odsetkami. W opinii Zarządu nie istnieją okoliczności wskazujące na możliwość powstania istotnych zobowiązań z tego tytułu. Noty na stronach 9 do 80 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania Global Reports LLC 80 Global Reports LLC Sprawozdanie Zarządu z Działalności Grupy Kapitałowej Orbis za 2007 rok 17 kwietnia 2008 r. Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) SPIS TREŚCI 1. SPÓŁKI WCHODZĄCE W SKŁAD GRUPY KAPITAŁOWEJ..........................................................................................3 1.1 SKŁAD GRUPY KAPITAŁOWEJ ...........................................................................................................................................3 1.2 OPIS PODMIOTÓW GRUPY KAPITAŁOWEJ OBJĘTYCH KONSOLIDACJĄ .........................................................................................6 1.2.1 Orbis S.A......................................................................................................................................................... 6 1.2.2 Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. .................................................................................................................... 9 1.2.3 UAB Hekon ................................................................................................................................................... 10 1.2.4 Orbis Kontrakty Sp. z o.o. ............................................................................................................................. 10 1.2.5 PBP Orbis Sp. z o.o. ..................................................................................................................................... 10 1.2.6 Orbis Transport Sp. z o.o. ............................................................................................................................. 11 1.2.7 Orbis Casino Sp. z o.o. ................................................................................................................................. 13 1.3 ZMIANY W STRUKTURZE GRUPY ...............................................................................................................................................14 2. CZYNNIKI ISTOTNE DLA ROZWOJU GRUPY, W TYM OPIS PODSTAWOWYCH RYZYK I ZAGROŻEŃ, PERSPEKTYWY ZMIAN CZYNNIKÓW .......................................................................................................................................14 2.1 CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE ............................................................................................................................................................14 2.1.1 Czynniki makroekonomiczne ........................................................................................................................ 14 2.1.2 Trendy rynkowe ............................................................................................................................................ 15 2.1.3 Otoczenie prawne ......................................................................................................................................... 19 2.2 CZYNNIKI WEWNĘTRZNE ...........................................................................................................................................................20 2.2.1 Program inwestycji Grupy Kapitałowej .......................................................................................................... 20 2.2.2 Strategia Grupy Hotelowej Orbis................................................................................................................... 21 2.2.3 Zatrudnienie i koszty osobowe ...................................................................................................................... 22 2.2.4 Sprawy korporacyjne..................................................................................................................................... 23 3. WYNIKI FINANSOWE GRUPY KAPITAŁOWEJ ORBIS................................................................................................24 3.1 RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT ....................................................................................................................................................24 3.2 WYNIKI OPERACYJNE WIODĄCYCH SPÓŁEK GRUPY KAPITAŁOWEJ ..........................................................................................26 3.2.1 Orbis S.A....................................................................................................................................................... 26 3.2.2 Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. .................................................................................................................. 27 3.2.3 UAB Hekon ................................................................................................................................................... 28 3.2.4 Grupa Kapitałowa PBP Orbis ........................................................................................................................ 28 3.2.5 Grupa Kapitałowa Orbis Transport................................................................................................................ 29 3.3 BILANS .....................................................................................................................................................................................29 3.3.1 Bilans Grupy Kapitałowej Orbis..................................................................................................................... 29 3.3.2 Bilanse spółek Grupy Kapitałowej Orbis ....................................................................................................... 31 3.4 PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH .......................................................................................................................................31 3.4.1 Przepływy środków pieniężnych Grupy Kapitałowej Orbis ............................................................................ 31 3.4.2 Przepływy środków pieniężnych spółek Grupy Kapitałowej Orbis................................................................. 33 4. ANALIZA WSKAŹNIKOWA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH....................................................................................33 4.1 WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI .......................................................................................................................................................33 4.2 WSKAŹNIKI AKTYWNOŚCI..........................................................................................................................................................34 4.3 WSKAŹNIKI FINANSOWANIA.......................................................................................................................................................35 5. PLANY SPÓŁEK GRUPY KAPITAŁOWEJ NA NASTĘPNE OKRESY .......................................................................36 6. WYDARZENIA PO ZAKOŃCZENIU OKRESU.................................................................................................................38 7. INFORMACJA O PODMIOCIE UPRAWNIONYM DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH.....................38 8. OCENA RÓŻNIC MIĘDZY WYNIKAMI PROGNOZOWANYMI I OSIĄGNIĘTYMI .....................................................38 2 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1. SPÓŁKI WCHODZĄCE W SKŁAD GRUPY KAPITAŁOWEJ 1.1 Skład Grupy Kapitałowej Według stanu na 31 grudnia 2007 r. w skład Grupy Kapitałowej Orbis wchodziły następujące Spółki prawa handlowego: Tab. 1 Podmioty wchodzące w skład Grupy Kapitałowej Orbis, zależne i stowarzyszone. nazwa, forma prawna i siedziba spółki Orbis S.A. Warszawa % udziału % udziału jednostki jednostki dominującej dominującej w w głosach kapitale na walnym zakładowym zgromadzeniu jednostka dominująca kapitał zakładowy w PLN 517 754 468 - przedmiot działalności Hotelarstwo i gastronomia - podmioty zależne bezpośrednio Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Warszawa 1 Orbis Transport Sp. z o.o. Warszawa PBP Orbis Sp. z o.o. Warszawa WT WILKASY Sp. z o.o. Wilkasy Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Warszawa 300 000 000 100,00 100,00 Hotelarstwo i gastronomia 28 507 600 98,88 98,88 Przewozy osobowe, wynajem i leasing taboru samochodowego 16 453 900 95,08 95,08 Biuro podróży – detal i touroperatorstwo 1 650 000 100,00 100,00 100 000 80,00 Hotelarstwo, gastronomia, rekreacja Organizacja zakupów na rzecz 80,00 hoteli zarządzanych przez wspólników podmioty stowarzyszone bezpośrednio Orbis Casino Sp. z o.o. Warszawa 4 800 000 33,33 33,33 Kasyna i salony gier losowych podmioty zależne pośrednio Orbis Transport Sp. z o.o. Warszawa PKS Gdańsk Sp. z o.o. Gdańsk UAB Hekon Wilno PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. Tarnobrzeg Capital Parking Sp. z o.o. Warszawa Orbis Polish Travel Bureau Nowy Jork Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Warszawa Inter Bus Sp. z o.o. Warszawa AutoOrbisBus Sarl Paryż 0,17 Przewozy osobowe, wynajem i leasing taboru samochodowego 28 507 600 0,17 14 470 000 99,05 9 382 750 100,00 7 951 500 99,05 99,05 Transport 500 000 99,05 99,05 255 000 83,67 83,67 Biuro podróży 100 000 20,00 Organizacja zakupów na rzecz 20,00 hoteli zarządzanych przez wspólników 51 000 99,05 99,05 Przewozy autokarowe 34 954 99,05 99,05 Promocja i komunikacja 99,05 Transport 100,00 Hotelarstwo i gastronomia Wynajem miejsc parkingowych, samochodów 1 Orbis Transport Sp. z o.o. – rejestracja w KRS w dniu 09.05.2007 r. podwyższonego do kwoty 28 507,6 tys. zł kapitału zakładowego Spółki. W wyniku podwyższenia udział Orbis S.A. w kapitale zwiększył się do 278 439 udziałów o łącznej wysokości 27 843,9 tys. zł, co stanowi 98,88% udziału w kapitale zakładowym Spółki. 3 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Portfel inwestycyjny Orbis S.A. obejmuje inwestycje o charakterze strategicznym i komercyjnym. Portfel strategiczny tworzą udziały i akcje w spółkach: a) b) c) Hekon–Hotele Ekonomiczne S.A. – operator hoteli działających pod trzema markami Accor: ośmiu dwugwiazdkowych marki Ibis, trzech marki Etap i dwóch marki Novotel oraz zarządca jednego hotelu marki Ibis. Sytuacja finansowa spółki jest stabilna. Hotele osiągają wzrost przychodów przy wysokiej efektywności operacyjnej. Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. powołał jednoosobową spółkę prawa litewskiego z siedzibą w Wilnie pod nazwą UAB Hekon do prowadzenie hotelu Novotel Vilnius. Polskie Biuro Podróży Orbis Sp. z o.o. i Orbis Transport Sp. z o.o. – spółki-córki wyodrębnione w 1993 r. w toku procesu restrukturyzacji i prywatyzacji Orbisu. Komplementarność działalności gospodarczej prowadzonej przez obie spółki i przedmiotu działalności Orbis S.A. przesądza o wzajemnych korzyściach wszystkich trzech podmiotów współdziałających na szczeblu operacyjnym na zasadach handlowych. Każda ze spółek-córek ma ugruntowaną pozycję rynkową. Orbis Kontrakty Sp. z o.o. – spółka zawiązana 24 stycznia 2005 r. (rejestracja 14.02.2005 r.) przez Orbis S.A. wspólnie z Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. w celu organizacji zakupów na rzecz hoteli zarządzanych przez wspólników. Działalność spółki, rozpoczęta w kwietniu 2005 r., jest ukierunkowana na optymalizację kosztów operacyjnych każdego ze wspólników, a co za tym idzie efektów zarządzanych przez nich hoteli. Na portfel komercyjny składają się udziały i akcje następujących spółek: a) b) Orbis Casino Sp. z o.o. - spółka zawiązana w 1989 r. i prowadząca obecnie 10 kasyn i 5 salonów gier. Orbis Casino należy do czołówki operatorów działających w branży gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach. Sytuacja finansowa spółki jest stabilna. Wioska Turystyczna WILKASY Sp. z o. o. - spółka o charakterze ośrodka wypoczynkowego. Wioska oferuje usługi noclegowo-gastronomiczne, konferencyjne i rekreacyjne w regionie Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąc uzupełnienie mrągowskiej oferty Orbis S.A. Ponadto Orbis S.A. posiada udziały i akcje mniejszościowe, objęte w ramach konwersji wierzytelności bądź w spółkach pozbawionych perspektyw rozwojowych. Do tej kategorii zaliczają się spółki: Bank Współpracy Europejskiej S.A., Polskie Hotele Sp. z o.o. w likwidacji, Tarpan Sp. z o.o. w likwidacji oraz Walewice Sp. z o.o. w likwidacji. Inne spółki Grupy Kapitałowej posiadają również niewielkie procentowo udziały w różnych spółkach niewymienionych w tabeli 1, co przybliżono w dalszej części Sprawozdania. Wartość akcji i udziałów, liczona w cenach nabycia, posiadanych bezpośrednio przez Orbis S.A., wyniosła na dzień sprawozdawczy 487 992 tys. zł. Ta sama pozycja w wartości bilansowej to 484 007 tys. zł. Akcje i udziały posiadane w spółkach: BWE S.A., Polskie Hotele Sp. z o.o., Tarpan Sp. z o.o. i Walewice Sp. z o.o. są w całości objęte odpisem aktualizującym i ich wartość bilansowa na dzień 31.12.2007 r. wynosi zero. 4 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Schemat 1. Graficzne przedstawienie struktury organizacyjnej grupy kapitałowej emitenta oraz informacja na temat rodzaju powiązań w grupie.* ORBIS Spółka Akcyjna jednostka dominująca PODMIOTY ZALEŻNE UAB Hekon Orbis Polish Travel Bureau PODMIOTY STOWARZYSZONE 100% Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. 100% 20,00% Orbis Kontrakty Sp. z o.o. 80,00% 83,67% PBP ORBIS Sp. z o.o. 95,08% Orbis Casino Sp. z o.o. 33,33% 0,17% Orbis Transport Sp. z o.o. PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. 99,05% PKS Gdańsk Sp. z o.o. 99,05% AutoOrbisBus Sarl 99,05% Inter Bus Sp. z o.o. 99,05% Capital Parking Sp. z o.o. 99,05% 98,88% WT Wilkasy Sp. z o.o. 100% * % udział w podmiocie zależnym pośrednio jest kalkulowany z uwzględnieniem % udziału Orbis S.A. w spółkach zależnych bezpośrednio. 5 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1.2 Opis podmiotów Grupy Kapitałowej objętych konsolidacją Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Orbis obejmuje: • • • • • sprawozdanie finansowe łączne wszystkich jednostek organizacyjnych spółki Orbis S.A. prowadzących samodzielnie księgi rachunkowe sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej PBP Orbis i sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Orbis Transport konsolidowane metodą pełną, sprawozdanie finansowe Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. oraz sprawozdanie finansowe UAB Hekon – podmiotu zależnego Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. konsolidowane metodą pełną, sprawozdanie finansowe Orbis Kontrakty Sp. z o.o. – podmiotu zależnego (80% - Orbis S.A. i 20% - Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A.), konsolidowane metodą pełną, konsolidowaną metodą praw własności sprawozdanie spółki stowarzyszonej Orbis Casino Sp. z o.o. 1.2.1 Orbis S.A. Orbis Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie powstała w wyniku przekształcenia Państwowego Przedsiębiorstwa Orbis, na podstawie ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. z 1990 r. nr 51 poz. 298 z późn. zm.). Dnia 17 grudnia 1990 r. został sporządzony akt notarialny przekształcenia Przedsiębiorstwa Państwowego Orbis w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (Akt Notarialny nr Rep. A 1882/90). W dniu 9 stycznia 1991 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy Wydział XVI Gospodarczy wydał postanowienie o wpisaniu ORBIS Spółki Akcyjnej do rejestru handlowego (RHB 25134). Dnia 28 czerwca 2001 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego dokonał wpisu Orbis Spółki Akcyjnej do rejestru przedsiębiorców. Orbis Spółka Akcyjna jest zarejestrowana pod numerem KRS 0000022622 w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, aktualnie XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, a zmiany objęte w/w tekstem zostały zarejestrowane przez Sąd Rejestrowy w Warszawie w dniu 13 grudnia 2007 r. Spółka działa na podstawie Statutu, którego tekst jednolity został przyjęty przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Orbis Spółki Akcyjnej w dniu 20 listopada 2007 r. (Akt Notarialny Rep. A nr 5164/2007). Przedmiot działalności Spółki obejmuje między innymi: • • • • • • • • • świadczenie usług hotelarskich i gastronomicznych wraz z usługami towarzyszącymi, organizację oraz obsługę krajowej i zagranicznej turystyki, koordynację, organizację i obsługę kongresów, zjazdów, sympozjów, konferencji, wystaw oraz innych imprez specjalistycznych wraz z imprezami towarzyszącymi, zarządzanie obcymi obiektami hotelowymi w ramach posiadanych systemów zarządzania pośrednictwo w rezerwacji i sprzedaży dokumentów przewozowych przewoźników polskich i obcych, w komunikacji krajowej i zagranicznej oraz organizacja przewozów wszelkimi środkami transportu, prowadzenie działalności transportowej wraz z wynajmem taboru, organizacja przewozu własnym taborem, prowadzenie działalności w zakresie handlu zagranicznego w szczególności związanego z przedmiotem przedsiębiorstwa Spółki, prowadzenie sprzedaży towarów i wyrobów krajowych oraz zagranicznych, prowadzenie działalności usługowo-gospodarczej w zakresie szkolenia, inwestycji i informatyki. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. w strukturze Orbis S.A. funkcjonowały 42 hotele zlokalizowane w 27 dużych miastach i miejscowościach wypoczynkowych w Polsce, o łącznej zdolności eksploatacyjnej wynoszącej 8 396 pokoi. Liczba pokoi w odniesieniu do analogicznego okresu roku ubiegłego uległa zmniejszeniu w związku z zakończeniem działalności operacyjnej 5 hoteli: „Grand” w Warszawie z dniem 31 sierpnia 2007 r. oraz „Arkona” w Szczecinie, „Petropol” w Płocku, „Kosmos” w Toruniu, „Vera” w Warszawie – z dniem 30 listopada 2007 r. Hotele należące do Orbis S.A. działają pod markami Accor: Sofitel, Novotel i Mercure oraz markami Orbis Hotels i Holiday Inn. Orbis S.A. zarządza dodatkowo, na podstawie umowy o zarządzanie, dwoma hotelami: Mercure Fryderyk Chopin w Warszawie i Sofitel Wrocław oraz jest właścicielem trzech budynków hotelowych marki Etap, których operatorem jest spółka zależna Hekon– Hotele Ekonomiczne S.A. Hotele Spółki oferują pełną obsługę gastronomiczną, dysponują profesjonalnie wyposażonymi salami konferencyjnymi i Business Centre, posiadają zaplecze rekreacyjne i spa. Potencjał ten plasuje sieć hotelową Orbis na pierwszym miejscu w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. 6 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wykres 1. Struktura pokoi hotelowych wg marek Orbis S.A. 4% 35% 21% 6% 34% MERCURE NOVOTEL SOFITEL ORBIS HOTELS HOLIDAY INN Spółki Orbis S.A., Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A., UAB Hekon oraz Orbis Kontrakty Sp. z o.o. tworzą Grupę Hotelową Orbis (operują 56-oma obiektami i zarządzają 3 obiektami). Oprócz marek wymienionych powyżej w grupie funkcjonują hotele marki Ibis i Etap. Wykres 2. Struktura pokoi hotelowych wg marek Grupa Hotelowa Orbis 3% 2% 17% 29% 30% 4% 11% MERCURE NOVOTEL 4% SOFITEL IBIS ETAP ORBIS HOTELS HOLIDAY INN Vilnius Stan posiadania akcji Orbis S.A., ustalony na dzień 31 grudnia 2007 r., w oparciu o zawiadomienia określone w art. 69 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych: Tab. 2 Skład akcjonariatu / udziałowcy Spółki na dzień 31 grudnia 2007 roku nazwa udziałowca Accor S.A. (w tym spółka zależna Accor S.A. – Accor Polska Sp. z o.o. – 4,99%) udział w kapitale zakładowym 45,48% BZ WBK AIB Asset Management S.A. – klienci objęci umowami o zarządzanie, fundusze inwestycyjne BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 18,36% Commercial Union OFE BPH CU WBK 5,08% Pioneer Pekao Investment Managemet S.A.(PPIM) – wszyscy klienci (w zakresie portfeli zarządzanych przez PPIM) 5,06% 7 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Stan posiadania na dzień 17 kwietnia 2008 roku, czyli na dzień sporządzenia niniejszego Sprawozdania różniłby się w pozycji: Tab. 3 Zmiany składu akcjonariatu / udziałowców Spółki na dzień 17 kwietnia 2008 roku BZ WBK AIB Asset Management S.A. - klienci objęci umowami o zarządzanie, fundusze inwestycyjne BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 20,35% Pioneer Pekso Investment Managemet S.A.(PPIM) – wszyscy klienci (w zakresie portfeli zarządzanych przez PPIM) Nie należy do akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na WZA. Skład organów Spółki, zarządzającego i nadzorującego, w okresie od 01.01.2007 r. do 31.12.2007 r. był następujący: Organ Zarząd Funkcja Imię i Nazwisko Prezes Jean-Philippe Savoye I Wiceprezes Krzysztof Andrzej Gerula Wiceprezes Ireneusz Andrzej Węgłowski Członek Yannick Yvon Rouvrais Członek Alain Billy (do 30.06.2007) Członek Marcin Szewczykowski (od 12 września 2007) Przewodniczący Claude Moscheni Jacek Kseń (od 28 czerwca 2007) Michael Flaxman Christophe Guillemot Erez Boniel Sabina Czepielinda (do 28 czerwca 2007) Paweł Dębowski (do 24 stycznia 2007) Rada Nadzorcza Michael Harvey (do 28 czerwca 2007) Andrzej Przytuła (do 28 czerwca 2007) Janusz Rożdżyński (do 28 czerwca 2007) Denys Sappey (do 28 czerwca 2007) Elżbieta Czakiert (od 28 czerwca 2007) Artur Gabor (od 28 czerwca 2007) Jarosław Szymański (od 28 czerwca 2007) Andrzej Procajło (od 28 czerwca 2007) Christian Karaoglanian (od 28 czerwca 2007) Kurs akcji Orbis S.A. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 roku kurs akcji Orbis S.A. znajdował się w przedziale 59,00-95,00 zł. Rozpiętość pomiędzy notowaniem najwyższym i najniższym wyniosła 36,00 zł, co stanowiło 61,0% ceny najniższej. Od początku analizowanego okresu do 22 lutego kurs akcji wzrastał, osiągając w tym dniu maksimum w badanym okresie. Następnie występowały dwukierunkowe korekty, przy czym silniejsza korekta spadkowa wystąpiła 18 maja (75,00 zł). Od czerwca występowała tendencja spadkowa z lokalnymi korektami. Zdecydowany spadek cenowy wystąpił 17 sierpnia, kiedy kurs walorów osiągnął najniższy poziom w 2007 r. – 59,00 zł. Do 6 listopada kurs akcji rósł, po czym spadał. Po spadku wystąpiła korekta wzrostowa, a ostatniego dnia notowań akcje Orbisu wycenione zostały na poziomie 69,50 zł. Średni obrót walorami Spółki w 2007 r. wyniósł 48 185 sztuk. 8 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wykres 3. Kurs akcji Orbis S.A. i indeksu WIG-20 w okresie od 01.01.2007 do 31.12.2007 r. Orbis S.A. WIG-20 4 000 97,0 94,0 3 900 91,0 3 800 88,0 3 700 85,0 82,0 3 600 79,0 3 500 76,0 3 400 73,0 70,0 3 300 67,0 3 200 64,0 3 100 61,0 2.07 2.07 13.1 21.1 1.07 2.07 05.1 1.07 27.1 19.1 1.07 0.07 31.1 09.1 0.07 0.07 15.1 23.1 0.07 9.07 27.0 05.1 9.07 9.07 19.0 9.07 11.0 03.0 8.07 8.07 24.0 8.07 16.0 07.0 7.07 20.0 30.0 7.07 7.07 7.07 04.0 12.0 6.07 6.07 18.0 26.0 6.07 5.07 30.0 08.0 5.07 5.07 22.0 14.0 4.07 04.0 5.07 4.07 16.0 24.0 3.07 4.07 04.0 3.07 27.0 19.0 3.07 3.07 09.0 2.07 01.0 21.0 2.07 2.07 05.0 13.0 1.07 1.07 1.07 18.0 26.0 10.0 02.0 3 000 1.07 58,0 1.2.2 Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Spółka Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. została zawiązana 19 lutego 1997 r. i wpisana do Rejestru Handlowego dział B pod numerem 57835 w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy. Rejestracja w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 0000113855 nastąpiła 21 maja 2002 r. w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy. Jedynym akcjonariuszem Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. posiadającym 100% akcji spółki jest Orbis S.A. Przedmiot działalności spółki obejmuje: • • • usługi hotelarskie i gastronomiczne, roboty budowlane i wyposażeniowe, kupno, sprzedaż i wynajem nieruchomości. Skład organów spółki zarządzającego i nadzorującego w 2007 r. był następujący: Organ Zarząd Rada Nadzorcza Funkcja Imię i nazwisko Prezes Yannick Rouvrais Członek Alain Billy (do 26.06.2007) Członkowie Jean-Philippe Savoye Krzysztof Gerula Marta Kuniszyk Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. jest operatorem 13 hoteli, które zlokalizowane są w 7 miastach w Polsce, działającymi pod markami Ibis (8), Etap (3) i Novotel (2). Dodatkowo spółka zarządza hotelem Ibis Stare Miasto w Warszawie na podstawie umowy o zarządzanie. Spółka Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. jest podmiotem dominującym jednoosobowej spółki prawa litewskiego pod nazwą UAB Hekon. Charakterystyka spółki w pkt 1.2.3. 9 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Tab. 4 Udziały i akcje w innych podmiotach udział w kapitale zakładowym w% nazwa, forma prawna i siedziba status wobec Hekon-Hotele Ekonomiczne przedmiot działalności UAB Hekon, Wilno 100,00% zależna działalność hotelarska i gastronomiczna Orbis Kontrakty Sp. z o.o., Warszawa 20,00 % stowarzyszona organizacja zakupów 1.2.3 UAB Hekon UAB Hekon – jednoosobowa spółka prawa litewskiego z siedzibą w Wilnie została zawiązana przez Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A., oraz zarejestrowana w dniu 13 stycznia 2003 r. pod numerem UĮ 03-12. Spółkę utworzono w celu prowadzenia hotelu Novotel Vilnius w Wilnie, otwartego 1 kwietnia 2004 r. Jest to pierwszy hotel Grupy Hotelowej Orbis poza granicami Polski. W spółce nie został powołany Zarząd ani Rada Nadzorcza. Od listopada 2003 r. funkcję dyrektora zarządzającego pełni p. Yannick Rouvrais. UAB Hekon nie posiada udziałów ani akcji w innych podmiotach. 1.2.4 Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Orbis Kontrakty Sp. z o. o. została zawiązana 24 stycznia 2005 r. przez Orbis S.A. oraz Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Spółka została wpisana do rejestru przedsiębiorców w dniu 14 lutego 2005r. pod numerem KRS 0000228450 przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego . W dniu 31 grudnia 2007 r. jej udziałowcami byli: Tab. 5 Udziałowcy spółki nazwa udziałowca udział w kapitale zakładowym Orbis S.A. 80,00% Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. 20,00% Przedmiotem działalności spółki jest organizacja zakupów na rzecz hoteli zarządzanych przez każdego ze wspólników. W spółce nie powołano Rady Nadzorczej. Skład organu zarządzającego spółką w 2007 r. był następujący: Organ Funkcja Zarząd Imię i nazwisko Prezes Yannick Rouvrais Członek Krzysztof Gerula Członek Ireneusz Węgłowski (od 02.07.2007) Członek Alain Billy (do 30.06.2007 ) 1.2.5 PBP Orbis Sp. z o.o. Polskie Biuro Podróży Orbis Sp. z o.o. została zawiązana 7 czerwca 1993 r. przez PP Orbis i Bank Turystyki S.A. Rejestracja spółki w dziale B Rejestru Handlowego w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy XVI Wydział Gospodarczy nastąpiła 15 czerwca 1993 r. pod numerem RHB 37048. W dniu 20 września 2001 r. spółka została wpisana do rejestru przedsiębiorców pod numerem KRS 0000046253 przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XX Wydział Krajowego Rejestru Sądowego. W dniu 31 grudnia 2007 r. jej udziałowcami byli: Tab. 6 Udziałowcy spółki nazwa udziałowca Orbis S.A. udział w kapitale zakładowym 95,08% Biuro Podróży „Zbigniew” 0,01% Pozostali (448 osób fizycznych) 4,91% 10 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Przedmiot działalności spółki obejmuje w szczególności: • • • • • organizację i obsługę turystyki krajowej i zagranicznej, koordynację, organizację i obsługę kongresów, zjazdów i konferencji oraz innych imprez specjalistycznych, pośrednictwo w rezerwacji i sprzedaży dokumentów przewozowych przewoźników polskich i obcych w komunikacji krajowej i zagranicznej, świadczenie usług transportowych wraz z wynajmem taboru, organizację przewozów transportem własnym, świadczenie usług hotelarskich i gastronomicznych wraz z usługami towarzyszącymi. Skład organów spółki zarządzającego i nadzorującego w 2007 r. był następujący: Organ Funkcja Prezes Zarząd Rada Nadzorcza Imię i nazwisko Andrzej Studnicki (od 21.11.2007) Prezes Małgorzata Miazek (od 1.04 do 21.11.2007) Prezes Jan Grzegorz Prądzyński (do 31.01.2007) Wiceprezes Jerzy Sułowski Członek Marta Kuniszyk (od 17.09.2007) Członek Paweł Lewandowski (od 21.11.2007) Członek Paweł Szczepański (od 21.11.2007) Członek Piotr Gliński (do 25.06.2007) Przewodniczący Krzysztof Gerula Wiceprzewodniczący Stefan Potocki Członek Paulina Mazurkiewicz-Kurek (do 01.08.2007) Członek Iwona Roszewska-Podniesińska (od 08.08.2007) Członek Justyna Burzyńska-Pasierbska Struktura organizacyjna spółki na dzień sprawozdawczy obejmowała 22 oddziały zlokalizowane na terenie całej Polski, w tym Biuro Zarządu i Biuro Turystyki Zagranicznej. Te ostatnie z dniem 31.12.2007 r. zostało zlikwidowane, a jego działalność została włączona do struktur oddziału Biura Zarządu. Na dzień 31 grudnia 2007 r. spółka posiadała udziały w następujących krajowych i zagranicznych podmiotach gospodarczych: Tab. 7 Udziały i akcje w innych podmiotach nazwa, forma prawna i siedziba Orbis Polish Travel Bureau Inc. Nowy Jork udział w kapitale zakładowym w% status wobec PBP Orbis 88,00% zależna przedmiot działalności biuro podróży Dom Polski a.s. (Republika Czeska) 1,00% Kulturalno – oświatowa First Travel GmbH (w likwidacji) Düsseldorf 1,00% biuro podróży Orbis Transport Sp. z o.o. Warszawa 0,18% międzynarodowe przewozy autokarowe, wynajem samochodów Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego Tarnów 0,03% wydawnictwo 1.2.6 Orbis Transport Sp. z o.o. Orbis Transport Sp. z o.o. została zawiązana 1 lipca 1993 r. przez PBP Orbis i Bank Turystyki S.A. oraz wpisana 1 lipca 1993 r. w dziale B Rejestru handlowego Sądu Rejonowego m.st. Warszawy XVI Wydział Gospodarczy pod numerem RHB 37309. Wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców dokonano w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy XX Wydział Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 11 września 2001 pod numerem KRS 0000037337. 11 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Na dzień 31 grudnia 2007 r. udziałowcami Orbis Transport Sp. z o.o. byli: Tab. 8 Udziałowcy spółki nazwa udziałowca udział w kapitale zakładowym Orbis S.A. 98,89% Chrobot Reisen 0,18% PBP Orbis Sp. z o.o. 0,18% Pozostali (183 osób fizycznych) 0,74% Przedmiot działalności spółki stanowią: • • • • • • • • • usługi transportowe krajowe i zagraniczne, wynajem i leasing samochodów, działalność handlowa – w tym: sprzedaż samochodów i części zamiennych, eksport i import towarów i usług. pośrednictwo w świadczeniu usług turystycznych, hotelowych i transportowych, przewozy pasażerskie – prowadzenie regularnych linii autobusowych, serwis samochodowy i usługi parkingowe, usługi przedstawicielskie i agencyjne, usługi turystyczne. Skład organów spółki zarządzającego i nadzorującego w 2007 r. był następujący: Organ Zarząd Funkcja Imię i nazwisko Prezes Jan Sidorowicz Wiceprezes Jerzy Majewski Członek Zarządu Paulina Mazurkiewicz-Kurek (od 21.08.2007) Przewodniczący Andrzej Szułdrzyński Marcin Szewczykowski (od 08.08.2007) Rada Nadzorcza Paulina Mazurkiewicz-Kurek (do 01.08.2007) Członkowie Stefan Potocki Magdalena Wrona Strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa spółki tworzą trzy piony operacyjne: komunikacji autokarowej, wynajmu długoterminowego i wynajmu krótkoterminowego, obsługiwane przez Biuro Zarządu, Pion Finansowy i 22 Punkty Wynajmu Samochodów w Warszawie, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Wrocławiu i Bydgoszczy. Na koniec okresu sprawozdawczego spółka posiadała udziały w następujących podmiotach gospodarczych wchodzących w skład Grupy Kapitałowej Orbis Transport: Tab. 9 Udziały i akcje w innych podmiotach udział w kapitale zakładowym w % status wobec Orbis Transport AutoOrbisBus France SARL 100,00% zależna sprzedaż biletów autokarowych PKS Tarnobrzeg Sp. z o.o. Tarnobrzeg 100,00% zależna Komunikacja autobusowa PKS Gdańsk Sp. z o.o. Gdańsk 100,00% zależna Komunikacja autobusowa Capital Parking Sp. z o.o. Warszawa 100,00% zależna usługi parkingowe Inter Bus Sp. z o.o. Warszawa 100,00% zależna sprzedaż biletów autokarowych nazwa, forma prawna i siedziba przedmiot działalności 12 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1.2.7 Orbis Casino Sp. z o.o. Orbis Casino Sp. z o.o. została zawiązana 28 kwietnia 1989 r. przez PP Orbis, Cherryföretagen AB i Skanska AB oraz wpisana w dziale B Rejestru Handlowego Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy XVI Wydział Gospodarczy pod numerem RHB 18620. Wpis do rejestru przedsiębiorców w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego nastąpił w dniu 22.10.2002 r. pod numerem KRS 0000135406. Udziałowcami spółki na dzień 31 grudnia 2007 r. byli: Tab. 10 Udziałowcy spółki nazwa udziałowca udział w kapitale zakładowym Orbis S.A. 33,33% Finkorp Sp. z o.o. 33,33% Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe S.A. 33,33% Przedmiotem działalności spółki jest przede wszystkim: • • • prowadzenie działalności związanej z grami losowymi i zakładami wzajemnymi, prowadzenie działalności gastronomicznej. prowadzenie działalności kantorów wymiany walut Skład organów spółki zarządzającego i nadzorującego w 2007 r. był następujący: Organ Zarząd Funkcja Imię i nazwisko Prezes Wojciech Szwedkowicz (do 31.08.2007) Prezes Jacek Kosiński (od 01.09.2007) Członkowie Zofia Maruszyńska Jacek Sabo Rada Nadzorcza Przewodniczący Ireneusz Węgłowski Andrzej Szułdrzyński Członkowie Zbigniew Benbenek Aleksandra Kołodziejczyk Wiesław Król Krzysztof Dąbrowski W okresie sprawozdawczym spółka prowadziła 10 kasyn, w tym 8 zlokalizowanych w hotelach Orbis S.A. (2 w Warszawie i po jednym w Sopocie, Szczecinie, Katowicach, Krakowie, Gdańsku i Poznaniu), a jedno w Centrum Handlowo – Rozrywkowym MDP w Łodzi i jedno w Hotelu City w Bydgoszczy, oraz 5 salonów gier na automatach (4 mieszczące się w hotelach Orbis S.A. i jeden w innym obiekcie). Spółka posiadała na dzień 31.12.2007 r. udziały w dwóch innych podmiotach: Tab. 11 Udziały i akcje w innych podmiotach nazwa, forma prawna i siedziba udział w kapitale zakładowym w % Bingo Centrum Sp. z o.o. Katowice 33,29% Bookmacher Sp. z o.o. Poznań 22,22% przedmiot działalności działalność związana z grami losowymi, zakładami wzajemnymi działalność związana z grami losowymi, zakładami wzajemnymi 13 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 1.3 Zmiany w strukturze Grupy Zmiany zaistniałe w okresie sprawozdawczym w ramach struktury własnościowej Grupy Kapitałowej to: Zakup / sprzedaż udziałów: • PH Majewicz Sp. z o.o. - w dniu 3 grudnia 2007r. Orbis S.A. zbyła 2.157 udziałów o nominalnej wartości 500 zł każdy, posiadanych w spółce Przedsiębiorstwo Hotelowe Majewicz Sp. z o.o., których wartość stanowi 48,967% kapitału zakładowego tej spółki. Tym samym Orbis S.A. zakończyła swoją obecność w spółce PH Majewicz Sp. z o.o. • Capital Parking sp. z o.o. – w dniu 31 października 2007 r. została zawarta umowa nabycia 320 udziałów w Capital Parking Sp. z o.o. przez Orbis Transport Sp. z o.o., na skutek czego procentowy udział Orbis Transport w kapitale zakładowym spółki zwiększył się z 68% do 100%. Podwyższenie / obniżenie kapitału: • • • 2. Orbis Transport Sp. z o.o. – rejestracja w KRS w dniu 09.05.2007 r. podwyższonego do kwoty 28 507,6 tys. zł kapitału zakładowego spółki. W wyniku objęcia udziałów w podwyższonym kapitale udział Orbis S.A. zwiększył się do 278 439 udziałów o łącznej wysokości 27 843,9 tys. zł, co stanowi 98,88% udziału w kapitale zakładowym Spółki. PKS Gdańsk Sp. z o.o. – rejestracja w dniu 27.04.2007 roku podwyższonego do wysokości 14 470 tys. zł kapitału zakładowego spółki. Nowe udziały w ilości 771 szt. po 500 zł każdy (łączna kwota 385,5 tys. zł) zostały objęte przez dotychczasowego wspólnika Orbis Transport Sp. z o.o. Capital Parking Sp. z o.o. – podwyższenie kapitału zakładowego spółki do wysokości 553 000,00 zł poprzez utworzenie 106 nowych udziałów o wartości nominalnej 500 zł za każdy udział (uchwała NZW z dnia 29.11.2007 r.). Wszystkie nowoutworzone udziały objął dotychczasowy jedyny wspólnik Orbis Transport Sp. z o.o. Na dzień 31.12.2007 r. podwyższony kapitał zakładowy nie został jeszcze zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym. CZYNNIKI ISTOTNE DLA ROZWOJU GRUPY, W TYM OPIS PODSTAWOWYCH RYZYK I ZAGROŻEŃ, PERSPEKTYWY ZMIAN CZYNNIKÓW 2.1 Czynniki zewnętrzne 2.1.1 Czynniki makroekonomiczne Wzrost gospodarczy. Tempo wzrostu gospodarczego w 2007 r. było znacznie większe niż w roku poprzednim i najwyższe w okresie ostatnich 10 lat. Według wstępnych szacunków produkt krajowy brutto w 2007 r. był realnie wyższy o 6,5% w porównaniu do roku 2006. Wymiana handlowa. W 2007 roku eksport w cenach bieżących wyniósł 383,9 mld zł, a import 450,7 mld zł. W porównaniu z rokiem 2006 eksport zwiększył się o 11,7%, a import o 14,4%. Ujemne saldo ukształtowało się na poziomie 56,2 mld zł (w 2006 r. minus 50,3 mld zł). Ujemne salda odnotowano z krajami rozwijającymi się i z krajami Europy Środkowo-Wschodniej, natomiast z krajami rozwiniętymi osiągnięto saldo dodatnie. W wymianie z krajami Unii Europejskiej saldo dodatnie odnotowuje się od początku 2005 r. Rynek pracy. W ciągu ostatnich kilku miesięcy zauważalny jest stopniowy spadek bezrobocia w Polsce oraz wzrost zatrudnienia. Na koniec 2007 r. stopa bezrobocia wyniosła 11,4% (co oznacza spadek w stosunku do analogicznego okresu roku 2006 o 3,4 punkty %). Jednocześnie odnotowano wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia minimalnego brutto w sektorze przedsiębiorstw, które na koniec grudnia 2007 r. wyniosło 3 246 zł i było o 7% wyższe niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Inwestycje zagraniczne w Polsce. Od dłuższego czasu utrzymuje się dobra dynamika inwestycji zagranicznych w Polsce. W ujęciach rocznych widać silne wzrosty i nawet jeśli zdarzają się kwartały, że zadeklarowane kwoty inwestycji są nieco mniejsze, to wynika to z charakteru procesów inwestycyjnych, gdzie od podjęcia decyzji do faktycznego rozpoczęcia realizacji może minąć wiele miesięcy. Kursy walut. Znaczący wpływ na poziom przychodów ze sprzedaży z działalności hotelowej, zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz w segmencie wynajmu samochodów Rent a Car ma kurs Euro do Złotego i USD do Złotego. Według danych NBP średni kurs EUR/PLN w 2007 roku wyniósł 3,7829 i był niższy od średniego kursu EUR/PLN w 2006 roku o 14 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 2,9%, a średni kurs USD/PLN w 2007 roku wyniósł 2,7667 i był niższy od średniego kursu USD/PLN w 2006 roku aż o 10,8%. Spadek kursów Euro w stosunku do Złotego negatywnie oddziałuje na wyniki ze sprzedaży hotelowej. Jednocześnie niższe kursy Euro i USD mogą zwiększać zyski ze sprzedaży w segmencie zagranicznej turystyki wyjazdowej. Roczny wzrost cen. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w grudniu 2007 roku wzrosły o 4,0% w stosunku do grudnia 2006 r. Roczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2007 roku wyniósł 2,5%. Presja inflacyjna jest pod ścisłą kontrolą Rady Polityki Pieniężnej. W 2007 roku RPP czterokrotnie podwyższała stopy procentowe, każdorazowo o 0,25 punktów %. Wśród czynników hamujących inflację wymienia się także silnego złotego i wzrost konkurencji na niektórych rynkach pracy. 2.1.2 Trendy rynkowe Przyjazdy do Polski. W 2007 roku zanotowano 66,2 mln przyjazdów cudzoziemców (o 1,7% więcej niż w 2006 roku), w tym liczba przyjazdów turystów oszacowana została na około 15,0 mln * (o 4,5% mniej niż w 2006 roku). Strukturę przyjazdów turystycznych pokazuje poniższy wykres: Wykres 4. Przyjazdy turystów w latach 2006 i 2007 (dane w tys.) Źródło: oszacowania Instytutu Turystyki * Liczba przyjazdów turystów jest szacowana na podstawie niezależnego pomiaru ruchu na przejściach granicznych wykonywanego przez ankieterów Instytutu Turystyki. Od początku 2007 roku oszacowania te prowadzi się według nowej metody. Analiza zmian całego ruchu przyjazdowego (turystycznego i biznesowego łącznie) w ciągu 2007 r. według krajów pochodzenia pokazuje jego tendencję wzrostową. Znaczny wzrost liczby przyjazdów (o ponad 25%) zanotowano z Portugalii, Irlandii, Luksemburga, Belgii, Norwegii, Estonii i Hiszpanii; wzrost na poziomie 10%-25% wykazały przyjazdy z: Łotwy, Szwajcarii, Włoch, Turcji i Danii; liczba przyjazdów z Niemiec wzrosła o 2,4%, natomiast z pozostałych krajów 15 UE o 12,0%. Spadek liczby przyjazdów zanotowano z Cypru, Malty, Grecji, USA i Holandii. Wyjazdy z Polski. W ciągu 2007 roku zanotowano 47,6 mln wyjazdów Polaków za granicę (o 6,5% więcej niż w tym samym okresie 2006 r.). Prognoza ruchu turystycznego. Według prognoz Instytutu Turystyki liczba przyjazdów turystów ogółem wzrośnie z 15,7 mln w 2007 roku do ok. 19 mln w latach 2012 i 2013, co oznacza średnioroczną dynamikę liczby przyjazdów turystów do Polski w latach 2006 - 2013 na poziomie 2,7%. Należy się spodziewać kontynuacji wysokiego tempa wzrostu ruchu przyjazdowego z nieościennych krajów "15" Unii Europejskiej, Ameryki Północnej i pozostałych krajów zamorskich (w tempie 7-9% rocznie). Mniejszego tempa wzrostu liczby przyjazdów można oczekiwać z Niemiec i sąsiadów ze wschodu. 15 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Rynek usług hotelarskich Wykres 5. Udziały hoteli Grupy Hotelowej Orbis* w rynku 80% 60% 60% 53% 42% 43% 41% 40% 31% 41% 42% 45% 42% 41% 43% 46% 29% 20% 12% 12% 0% Warsz awa Kraków Katowice Trójmiasto Poz nań I - XII 2006 I - XII 2007 Wrocław Sz cz e cin Wilno * Łącznie hotele Orbis S.A., Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. i UAB Hekon, w tym zarządzane na podstawie umów o zarządzanie. Rynek warszawski Na rynku warszawskim w 2007 r. oddano do eksploatacji dwa nowe hotele: pięciogwiazdkowy hotel Hilton (314 pokoi) przy skrzyżowaniu ul. Wroniej i Grzybowskiej i czterogwiazdkowy hotel Holiday Inn (150 pokoi) w Józefowie pod Warszawą. Jednocześnie w tym samym roku Grupa Hotelowa Orbis zamknęła na okres przeprowadzenia modernizacji hotel Grand (355 pokoi) oraz hotel Vera (161 pokoi), na którego miejscu planowana jest budowa hoteli Ibis i Etap. Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis na koniec 2007 r. wyniósł na rynku 41,2%. W ciągu najbliższych dwóch lat inwestycje na rynku warszawskim planują: sieć hoteli System, Qubus, Vienna International Hotels & Resorts oraz Orco Group. Rynek krakowski W 2007 r. na rynku krakowskim oddano do eksploatacji trzy nowe obiekty konkurencyjne: czterogwiazdkowy hotel Andel’s (159 pokoi) należący do Vienna International Hotels & Resorts, trzygwiazdkowy hotel Major (45 pokoi) oraz trzygwiazdkowy hotel Ascot (49 pokoi). Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis w rynku na koniec 2007 r. wyniósł 28,7%. W 2008 r. planowane jest otwarcie jednego hotelu Grupy Orbis - jednogwiazdkowego hotelu Etap (124 pokoje) przy Novotelu Bronowice i sześciu obiektów konkurencyjnych. W latach 2008-2009 zapowiedziały swoją obecność na rynku następujące sieci hotelowe: Hilton Garden Inn, Best Western Premium, Park Inn Rezidor SAS, Vienna International Hotels & Resorts. Rynek trójmiejski W 2007 r. na rynku trójmiejskim zostały otwarte cztery niewielkie obiekty hotelowe o łącznej liczbie 186 pokoi między innymi: Villa Aqua w Sopocie, trzygwiazdkowy hotel Blick w Gdyni i dwugwiazdkowy hotel Oliwski w Gdańsku. Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis na koniec 2007 r. wyniósł 41,7%. W roku 2008 planowane jest oddanie do eksploatacji czterech obiektów konkurencyjnych: hotelu Sheraton w Sopocie, hotelu Radisson SAS w Gdańsku oraz dwóch mniejszych hoteli w Gdańsku należących do prywatnych inwestorów (łącznie ok. 390 pokoi). Na 2009 r. planowane są kolejne otwarcia trzech hoteli: Qubus, Hotton oraz hotelu przy Hali Oliwia w Gdańsku (łącznie ok. 200 pokoi). Rynek poznański W 2007 r. na rynku poznańskim został otwarty jeden nowy obiekt konkurencyjny: czterogwiazdkowy hotel Andersia Tower IBB Hotels (171 pokoi). Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis na koniec 2007 r. wyniósł 53,3%. W 2008 r. planowane jest oddanie dwóch hoteli konkurencyjnych: boutique hotelu Stary Browar oraz hotelu Grupy NH Hotels (łącznie ok. 110 pokoi). Równocześnie trwają prace przy budowie trzech nowych hoteli: Hilton Garden Inn, Radisson SAS oraz Andel’s (łącznie ok. 580 pokoi). 16 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Rynek wrocławski W 2007 r. na rynku wrocławskim został oddany jeden nowy obiekt konkurencyjny: trzygwiazdkowych hotel System (107 pokoi). Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis na koniec 2007 r. wyniósł 41,0%. Na początek 2009 r. na rynku planowane jest oddanie do eksploatacji dwóch hoteli należących do Grupy Orbis: jednogwiazdkowego hotelu Etap (107 pokoi) przy Novotelu i jednogwiazdkowego hotelu Etap (120 pokoi) przy ul. Lotniczej. Na lata 2008-2009 zaplanowano otwarcie dwóch obiektów konkurencyjnych: hotelu przy ul. Krawieckiej i hotelu Hilton (łącznie ok. 410 pokoi).Ponadto trwa rozbudowa hotelu Best Western o dodatkowe pokoje i sale konferencyjne. Rynek katowicki Na rynku katowickim (obejmującym również Sosnowiec i Zabrze) w 2007 r. oddano do eksploatacji jeden obiekt konkurencyjny: trzygwiazdkowy hotel Park Diament (98 pokoi). Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis na koniec 2007 r. wyniósł 41%. W 2008 r. planowane jest otwarcie jednego hotelu Grupy Orbis: jednogwiazdkowego hotelu Etap (126 pokoi) przy Novotelu oraz dwóch hoteli konkurencyjnych sieci: System i Vienna International Hotels & Resorts (łącznie ok. 380 pokoi). Równocześnie trwają prace przy budowie czterogwiazdkowego hotelu (200 pokoi) przy ul. Sokolskiej. Rynek szczeciński Na rynku szczecińskim w 2007 roku oddano do eksploatacji jeden nowy obiekt konkurencyjny: dwugwiazdkowy hotel Fokus (120 pokoi). Równocześnie w tym samym okresie zamknięty został należący do Orbisu hotel Arkona (62 pokoje). Udział hoteli Grupy Hotelowej Orbis na koniec 2007 r. wyniósł 45,7%. Brak jest informacji o planowanych hotelach na rynku w najbliższym czasie. Wilno na Litwie Udział w rynku hotelu Novotel w Wilnie na koniec 2007 r. wyniósł 11,5%. Termin oddania hotelu Kempiński (107 pok.) przesunięto na wiosnę 2008 r. Rynek usług biur podróży. W 2007 r. działalność Grupy Kapitałowej PBP koncentrowała się w 3 głównych segmentach: • • • zagraniczna turystyka wyjazdowa zagraniczna turystyka przyjazdowa obsługa podróżnicza. Zagraniczna turystyka wyjazdowa. W 2007 r. szczególnie dynamicznie rozwijał się rynek wycieczek lotniczych, w tym przede wszystkim imprez czarterowych do krajów Basenu Morza Śródziemnego. Szacuje się, że dynamika rynku czarterowego wyniosła ok. 20-25%, zaś jego liderami w 2007 r. byli touroperatorzy tworzący masową, ekonomiczną ofertę turystyczną: Triada, Itaka, Ecco Holiday i Rainbow Tours. W tym segmencie rośnie również pozycja oferty Orbis Travel adresowanej do mniej zamożnych klientów, oferowanej pod marką Travel Time. Rynek imprez czarterowych szacuje się na ok. 600 tys. miejsc, co przy sprzedaży ok. 41,5 tys. miejsc oznacza 6,9% udział Orbis Travel. Zagraniczna turystyka przyjazdowa. W segmencie turystyki przyjazdowej w ostatnich latach dała się zaobserwować zmiana trendów i ewolucja popytu na usługi turystyczne w kierunku: - wzrostu liczby i udziału wyjazdów częstszych, krótszych i tańszych; - intensyfikacji wyjazdów bliższych; - większego udziału w rynku osób tzw. III wieku; - poszukiwania oryginalnego produktu np. w kontakcie z naturą, aktywnym wypoczynkiem, turystyką leczniczoprofilaktyczną; - wzrostu liczby wyjazdów młodzieży na skutek rozwoju tanich połączeń lotniczych; - wzrostu ruchu służbowego do Polski. Istotnym czynnikiem, który wpłynął na ten segment rynku turystycznego w 2007 roku była tendencja umacniania się złotego na rynku polskim w stosunku do walut, w których realizowana jest sprzedaż zagranicznej turystyki przyjazdowej (patrz pkt 2.1.1). Biura podróży, które są największa konkurencją dla Orbis Travel to: Mazurkas Travel, Furnel, Polish Travel, Janpol, Intercrac, Holiday Travel, Anpa, Varsovia Tours oraz hotele. Udział Orbis Travel w rynku zagranicznej turystyki przyjazdowej w 2007 roku wyniósł ok. 1%. 17 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Obsługa podróżnicza. Dobra koniunktura gospodarcza sprzyjała w 2007 r. ilościowemu wzrostowi sprzedaży biletów lotniczych, promowych oraz kolejowych. Zanotowano jedynie spadek zainteresowania biletami autokarowymi, które nie były konkurencyjne w porównaniu z cenami tanich przelotów. Rynek podróży służbowych to piątka liczących się graczy w kolejności szacowanych udziałów w rynku: Carlson Wagonlit Travel, American Express Travel Services, Orbis Travel, Hogg Robinson Goup oraz BCD Travel. Sprzedaż biletów promowych w 2007 r. była wyższa niż w 2006 r., lecz linie promowe, podobnie jak lotnicze, wykazywały dążenie do redukcji kosztów poprzez zmniejszenie wypłacanej agentom prowizji oraz przeniesienie sprzedaży biletów do Internetu. Sprzedaż biletów autokarowych w roku 2007 wykazywała dynamikę ujemną. Jak pokazały analizy był to m.in. opóźniony wynik przeniesienia się dość dużej liczby pasażerów na podróżowanie tanimi liniami i własnymi samochodami. Dobra koniunktura gospodarcza sprzyjała też większej liczbie podróży kolejami i tendencja ta powinna się utrzymać. Czynnikiem niekorzystnym dla pośredników w sprzedaży biletów kolejowych była zasygnalizowana w 2007 r. zmiana polityki PKP, polegająca na dążeniu do oszczędności kosztów poprzez zmniejszanie prowizji wypłacanej agentom sprzedaży. Przewidywane trendy i tendencje dotyczące biur podróży to min.: wzrost znaczenia biur internetowych i sprzedaży za pośrednictwem Internetu, spadek zainteresowania wycieczkami autokarowymi wobec silnej konkurencji lotniczej, dokonywanie rezerwacji przez zagraniczne biura podróży bezpośrednio w bazie noclegowej i organizacja turystycznych świadczeń dodatkowych we własnym zakresie, często poprzez tour-leaderów zagranicznych biur podróży. Rynek usług transportowych. W 2007 roku działalność Grupy Kapitałowej Orbis Transport koncentrowała się w kilku segmentach szeroko rozumianych usług transportowych: • międzynarodowe przewozy autokarowe • krajowe i lokalne przewozy autokarowe • zarządzanie flotą (tzw. Usługa CFM) • wynajem krótkoterminowy (Rent a Car) Międzynarodowe przewozy autokarowe. W zakresie tego segmentu jednostka dominująca Grupy (Orbis Transport Sp. z o.o.) należy do czołówki przewoźników w Polsce. Po wzrostowych tendencjach w latach 2004/2005 przewozy autokarowe notują spadek sprzedaży w 2006 i 2007roku, związany z zakończeniem boomu na wyjazdy zagraniczne po wejściu do Unii Europejskiej. Spółka wyprzedzając tendencje spadku przychodów - nieuniknione przy szybkim rozwoju tanich linii lotniczych - dokonała koniecznej przebudowy rozkładów jazdy poszczególnych linii w zakresie tras i częstotliwości kursowania. Prowadząc na bieżąco analizę rentowności poszczególnych linii, niektóre połączenia zostały zawieszone. Do głównych czynników zewnętrznych mających wpływ na rozwój tej działalności należy zaliczyć min.: wzrost liczby nowych przewoźników tanich linii lotniczych, wzrost częstotliwości połączeń lotniczych oraz wzrost oferty przewozowej ze strony firm konkurencyjnych. Krajowe i lokalne przewozy autokarowe. Spółka Orbis Transport , realizując przyjętą strategię inwestycyjną zakupów państwowych przedsiębiorstw komunikacji autobusowej, weszła na rynek transportowych usług lokalnych. Potencjał dwóch przewozowych spółek zależnych (PKS Tarnobrzeg i PKS Gdańsk) jest wykorzystywany również jako uzupełnienie w obsłudze linii międzynarodowych. Poszerzenie oferty o przewozy lokalne pozwoli na ekspansję na rynku oraz zdywersyfikuje ryzyka związane z przewozami międzynarodowymi. W branży przewozów autokarowych punktem odniesienia dla wszelkich rachunków i planów jest relacja między ceną litra oleju napędowego a ceną uzyskiwaną za jeden „wozokilometr”. Rok 2007 był kolejnym okresem niestabilności na rynku paliw z tendencją wzrostową cen, wpływający znacząco na rentowność przewozów autokarowych. Tendencja wzrostu cen paliwa jest przewidywana również na 2008r., co niekorzystnie wpływa na marże na rynku. Do głównych czynników zewnętrznych mających wpływ na rozwój tej działalności należy zaliczyć min.: nasilająca się konkurencja ze strony drobnych przewoźników, brak kierowców, co wywołuje silną presję płacową, jak również spadek liczby pasażerów na liniach lokalnych i dalekobieżnych. Car Fleet Management (CFM). Orbis Transport Sp. z o.o. prowadzi działalność wynajmu długoterminowego samochodów w oparciu o umowę franchisingową z Hertz International, używając handlowej nazwy Hertz Lease. Orbis Transport zajmuje w Polsce jedną z czołowych pozycji w sektorze wynajmu długoterminowego samochodów (full service leasingu). W ciągu ostatnich trzech lat dwukrotnie zwiększyła się wielkość obsługiwanej floty oraz przychodów osiąganych z tej działalności. W 2007 osiągnięto 25% przyrost floty, co na tle całego sektora wynajmu długoterminowego, który osiągnął ok. 17% wzrost stanowi bardzo dobry wynik. Orbis Transport plasuje się wśród dziesiątki najważniejszych firm wynajmu długoterminowego w Polsce na ok. 40 działających na rynku. Pierwsza dziesiątka spośród nich zarządza ok. 65% rynku określanego na ok. 70 tys. samochodów. Szacunkowy udział Spółki w tym rynku wynosi ponad 3%. 18 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Segment wynajmu długoterminowego wykazuje stały ok. 15% trend wzrostowy ciągle rozwijającego się rynku przy równoczesnej zaostrzającej się konkurencji (również w sferze cen, co bezpośrednio będzie wpływało na powolne zmniejszanie się poziomu marży). Usługa wynajmu długoterminowego świadczona przez Hertz Lease polega na sfinansowaniu zakupu samochodów dla klienta i późniejszym zarządzaniu tą flotą w całym okresie trwania kontraktu. W skład podstawowej usługi wchodzi m.in.: finansowanie zakupu pojazdu, serwis techniczny (przeglądy okresowe i techniczne, naprawy mechaniczne) serwis ogumienia (zakup opon, przechowywanie, sezonowa wymiana). Ponadto w ramach działalności CFM Orbis Transport świadczy także usługę zarządzania flotą pojazdów, które stanowią własność klienta. Usługę tą odróżnia od wynajmu długoterminowego jedynie forma ekonomiczno-prawna posiadania przez klienta samochodów, które nie uwzględnia w swoim zakresie finansowania ze strony Hertz Lease, zachowując poza tym wszystkie pozostałe usługi indywidualnie uzgodnione z klientem tak jak ma to miejsce w przypadku full service leasingu. Duży popyt na usługi CFM ograniczony jest jedynie możliwościami sfinansowania zakupów samochodów dla klienta, co wynika z limitów zadłużenia Grupy. Wynajem krótkoterminowy (Rent a Car). ORBIS Transport Sp. z o.o., prowadząc działalność krótkoterminowego wynajmu samochodów na podstawie umowy franchisingowej zawartej z firmą Hertz International Ltd, zajmuje czołową pozycje wśród firm Rent a Car w Polsce. Polski rynek usług wynajmu krótkoterminowego samochodów jest ustabilizowany. Rok 2007 nie przyniósł żadnych istotnych zmian w tym zakresie. Według ostatnich ocen, ORBIS Transport Sp. z o.o. utrzymuje 30% udział w rynku wynajmów dla klientów biznesowych - największy konkurent, firma AVIS, szacowany jest również na ok. 30%, Europcar na 15%. Bardzo dobra sytuacja gospodarcza oraz realizacja inwestycji zagranicznych z poprzednich lat spowodowała kontynuację wzrostu zapotrzebowania na usługi wynajmu krótkoterminowego dla klientów biznesowych. Sytuacja wewnętrzna (gwałtowny wzrost inflacji) oraz podwyżki stóp procentowych i niestabilność rynku ropy naftowej spowodowała konieczność obniżki kosztów przedsiębiorstw, która to zwykle zaczyna się od kosztów podróży służbowych. Powyższa tendencja rozpoczęła się w drugiej połowie roku co spowodowało (uwzględniając także planowane zakończenie kontraktu z Michelin) iż, po 14% wzroście ilości wynajmów w pierwszym półroczu, wzrost na koniec roku wyniósł zaledwie 4,7%. Należy zwrócić uwagę na wzrost, po raz pierwszy od wielu lat, ceny dnia najmu co pozwoliło zniwelować niekorzystny wpływ kursu Euro. Poprawa wykorzystania floty oraz ostry reżim kontroli kosztów spowodował poprawę wyniku operacyjnego w 2007 roku o 6,6%. Korzystnym czynnikiem, który może przyczynić się do wzrostu przychodów i rentowności działalności Rent-A-Car jest perspektywa EURO 2012 ze względu na wzmożone inwestycje w infrastrukturę drogową i większe inwestycje zagraniczne. Zbliżona do europejskiej jakość i gęstość dróg i autostrad wpływa korzystnie na wybór środka lokomocji jakim jest wynajmowany samochód. Czynnik niekorzystny w działalności autokarowej, a mianowicie rozwój tanich linii lotniczych, w działalności RaC jest pozytywny. W najbliższych latach przewidywany jest co najmniej 2% wzrost rynku wynajmów krótkoterminowych w Polsce spowodowany rozwojem inwestycji zagranicznych i rozwojem tanich linii lotniczych. Rynek gier. Miernikiem udziału w rynku kasyn i salonów gier jest podstawa do opodatkowania podatkiem od gier. Tak rozumiany udział Orbis Casino w rynku w odniesieniu do kasyn wynosi 25,78%, natomiast w zakresie salonów gier na automatach 7,9%. 2.1.3 Otoczenie prawne W 2007 roku zostały ogłoszone następujące ustawy, ważne dla prowadzenia działalności gospodarczej przez Orbis S.A.: - ustawa budżetowa na rok 2007 z dnia 25.01.2007 roku (Dz. U. nr 15, poz. 90), w tym w szczególności art. 14, 26, 33, 37, 38 tej ustawy. - ustawa z dnia 16.02.2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. nr 50, poz. 331), która określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów oraz reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP, - ustawa z 19.09.2007 roku o zmianie ustawy - Prawo budowlane (Dz. U. nr 191, poz. 1373) (w zakresie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu), - ustawa z dnia 26.01.2007 roku o zmianie ustawy – Prawo dewizowe oraz innych ustaw (Dz. U. nr 61, poz. 410), - ustawa z 09.05.2007 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 121, poz. 831), - ustawa z 24.08.2007 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 181, poz. 1288) (do Kodeksu Pracy dodano rozdział o Zatrudnianiu pracowników w formie telepracy), 19 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) - ustawa z dnia 13.04.2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. nr 89, poz. 589), - ustawa z dnia 15.06.2007 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 115, poz. 792). Ponadto w 2007 roku opublikowano: - rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 16.11.2007 roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Sportu i Turystyki (Dz. U. nr 216, poz. 1602)(m.in. zgodnie z § 1 ust. 2 Minister Sportu i Turystyki kieruje działem administracji rządowej: turystyka), - dwa rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20.06.2007 roku: w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz w sprawie wzoru wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz sposobu uiszczenia opłaty od wniosku (Dz. U. nr 112, poz. 770 i 771), - rozporządzenie Rady Ministrów z 24.12.2007 roku w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Zgodnie z § 1 rozporządzenia wprowadza się do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej Polską Klasyfikację Działalności (PKD), stanowiącą załącznik do rozporządzenia (Dz.U. nr 251, poz. 1885). 2.2 Czynniki wewnętrzne 2.2.1 Program inwestycji Grupy Kapitałowej W 2007 roku Spółka Orbis S.A. zrealizowała nakłady na środki trwałe w wysokości 154 205 tys. zł przeznaczeniem m.in. na modernizacje hoteli wraz z wymianą mebli i wyposażenia, modernizacje instalacji technicznych, w tym na systemy p. pożarowe. Zaawansowane są też procesy przygotowawcze budowy kolejnych hoteli ekonomicznych marki Etap i Ibis, zakupy środków trwałych niezbędnych do bieżącej działalności oraz zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania. Nakłady inwestycyjne poniesione przez Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. w 2007 r. wyniosły 3 201 tys. zł i były przeznaczone przede wszystkim na wyposażenie hoteli Etap, których operatorem spółka została w drugiej połowie 2006 roku, na budynki i budowle, na maszyny i urządzenia oraz zakup oprogramowania komputerowego. Nakłady inwestycyjne w Grupie Kapitałowej PBP Orbis w 2007 r. wyniosły 4 165 tys. zł i były przeznaczone na zakup sprzętu informatycznego, koszty modernizacji oddziałów w Krakowie, Tarnowie i Poznaniu oraz koszty remontów w oddziałach Białystok, Olsztyn, Lublin i Warszawa. Dodatkowo w związku z nową siedzibą Biura Zarządu Grupa poniosła nakłady na infrastrukturę techniczną, w tym informatyczną (okablowanie strukturalne, łącza), telefoniczną oraz wyposażenie serwerowni, a także pomieszczeń teletechnicznych na każdym z pięter. Wydatki inwestycyjne w Grupie Kapitałowej Orbis Transport w 2007 r. wyniosły 58 728 tys. zł i były ukierunkowane przede wszystkim na zakupy samochodów dla działalności leasingowej wynikające z bardzo dobrej koniunktury na rynku i dużego popytu na usługi CFM, na wymianę floty w działalności Rent a Car, jak również na zakup nowych autokarów w celu utrzymania na odpowiednim poziomie usług przewozów międzynarodowych. Wydatki inwestycyjne poniesione przez Orbis Kontrakty Sp. z o.o. w 2007 roku wyniosły 38 tys. zł i były związane z zakupem mebli biurowych i sprzętu komputerowego. Podobnie niewielkie wydatki inwestycyjne rzędu 7 tys. zł poniosła w 2007 r. spółka UAB Hekon. Wydatki inwestycyjne Orbis Casino Sp. z o.o. wyniosły 10 601 tys. zł i były przeznaczone przede wszystkim na zakup nowych automatów i urządzeń do gry oraz na nakłady na uruchomienie nowego kasyna w Bydgoszczy. Działania tego typu są istotne z uwagi na konieczność utrzymania odpowiedniej pozycji na rynku kasyn i salonów gier. Tab. 12 Znaczące obszary nakładów inwestycyjnych w Grupie Nazwa podmiotu Podmiot dominujący Orbis S.A. Podmioty zależne Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Grupa Kapitałowa PBP Orbis Grupa Kapitałowa Orbis Transport Orbis Kontrakty Sp. z o.o. UAB Hekon w tys. zł 154 205 3 201 4 165 58 728 38 7 Podmioty stowarzyszone Orbis Casino Sp. z o.o. RAZEM 10 601 230 945 20 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 2.2.2 Strategia Grupy Hotelowej Orbis W 2007 roku Zarząd Orbis S.A. kontynuował realizację strategii zgodnie z założeniami zaprezentowanymi w Strategii Grupy Hotelowej Orbis na lata 2005-2009 (raport bieżący 10/2005) oraz jej zaktualizowanej wersji zaprezentowanej w czerwcu 2007 r. (raport bieżący 14/2007) obejmującej lata 2007-2011. Główne założenia Strategii Rozwoju Grupy Hotelowej ORBIS w latach 2007-2011 to: ¾ ¾ ¾ wprowadzenie marki Etap na rynek Polski, kontynuacja rozwoju odnoszącej sukces marki Ibis, modernizacja części hoteli ORBIS z dostosowaniem do standardów marek grupy Accor. W 2007 r. w ramach realizacji strategii prowadzone były następujące działania inwestycyjne: Budowa lub konwersja na hotele nowych marek Zgodnie ze strategią rozwoju w Spółce trwa zakładany na kilka lat proces przygotowania budowy marek ekonomicznych Etap i Ibis oraz Novotel i Mercure. Najbardziej zaawansowana jest budowa hotelu marki Etap w Krakowie liczącego 120 pokoi, który prawdopodobnie pierwszych gości przyjmie w maju 2008 r., zaś kolejny hotel tej marki w Katowicach z bazą 124 jednostek mieszkalnych oddany zostanie do eksploatacji w czerwcu 2008 r. Trwają również prace przy budowie 2 hoteli marki Etap we Wrocławiu. Prowadzone są intensywne prace przygotowawcze związane z budową dalszych kilkunastu hoteli m.in. w Gdyni, Kielcach, Toruniu, Warszawie i Płocku. W tym celu wykonywane są ekspertyzy, opinie, dokumentacja techniczna, prowadzone są działania mające na celu uzyskanie stosownych zezwoleń itp. Spółka prowadzi aktywne działania w celu zakupu działek pod budowę nowych hoteli oraz przygotowuje nowe projekty hotelowe w oparciu o własne działki w kilku miastach Polski. Istotne modernizacje hoteli istniejących • Kontynuacja gruntownej przebudowy hotelu „Grand” w Warszawie. Program modernizacji objął swym zakresem powiększenie pokoi (kosztem zmniejszenia ich ilości), unowocześnienie techniczne oraz zmianę ich wystroju, nową aranżację holu głównego, części gastronomicznej i zaplecza technicznego, poprawienie bezpieczeństwa gości i pracowników, jak również przystosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych. Planowane zakończenie procesu inwestycji oraz oddanie hotelu do eksploatacji zostanie skrócone i nastąpi na przełomie kwietnia i maja 2008 r. Jednocześnie podjęto ostateczną decyzję, iż po tej gruntownej przebudowie hotel będzie dział pod marką Mercure. • Zakończenie I fazy prac na 3 najwyższych kondygnacjach mieszkalnych oraz rozpoczęcie kolejnej - II fazy modernizacji hotelu „Mercure Hevelius” w Gdańsku, której zakres prac obejmuje m. innymi modernizację pozostałych jednostek mieszkalnych wraz z wymianą instalacji przeciwpożarowych i dostosowaniem całego hotelu do przepisów w zakresie bezpieczeństwa, telewizyjnych i internetowych, montaż klimatyzacji w jednostkach mieszkalnych, wymianą mebli i wyposażenia. Prace tejże fazy zostaną zakończone w czerwcu 2008 r. Ostatnia III faza obejmie aranżację oraz przebudowę pomieszczeń ogólnodostępnych, które trwać będą od października 2008 r. do maja 2009 r. Pomimo bardzo dużego zakres prac Hotel nie został wyłączony z eksploatacji. • W hotelu „Skalny” w Karpaczu zmodernizowano 41 jednostek mieszkalnych w zakresie prac budowlanych, wymiany instalacji, drzwi wejściowych i wyposażenia łazienek, jak również wymiany mebli oraz wyposażenia w pokojach hotelowych. W zakres prac wchodzą wymiana dźwigów, instalacji telewizyjnej i telefonicznej. Odnośnie wymiany elewacji, modernizacji wejścia głównego oraz dachu wykonano niezbędną dokumentację wykonawczą oraz wykonany został I etap prac. Intensyfikacja prac rozpoczęła się w marcu 2008 roku (II etap). W pozostałych obiektach wydatki inwestycyjne dotyczyły modernizacji o mniejszym zakresie, niemniej jednak niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania hoteli, bezpieczeństwa i komfortu gości, oraz zakupu środków trwałych, w tym sprzętu komputerowego i oprogramowania. Inne działania W celu zapewnienia prawidłowego bieżącego finansowania prowadzonych na dużą skalę inwestycji, wywiązując się z założeń strategii, w dniu 13 grudnia 2007 r., została zawarta umowa sprzedaży nieruchomości i wyposażenia Hotelu Grand w Łodzi tj. prawa użytkowania wieczystego działki gruntowej, prawa własności posadowionego na tej działce 21 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) budynku oraz wyposażenia. Orbis będzie dzierżawcą Hotelu Grand przez okres dwóch lat w celu kontynuowania tam działalności hotelarskiej. Dodatkowo w dniu 20 grudnia 2007 r. została zawarta umowa zamiany i poręczenia, w wyniku której Orbis S.A. zbył prawo użytkowania wieczystego gruntu oraz prawo własności posadowionego na nim budynku Hotelu Silesia oraz nabył prawo użytkowania wieczystego niezabudowanej działki gruntu w Krakowie. 2.2.3 Zatrudnienie i koszty osobowe Zatrudnienie w Orbis S.A. na koniec grudnia 2007 roku wyniosło 3 374 etatów i było o 13,3% niższe w porównaniu do roku 2006. Przeciętne zatrudnienie za rok 2007 r. wyniosło 3 515,9 etatu i jest o 12,5% niższe od poziomu z roku poprzedniego. Jest to rezultatem zamknięcia hoteli: Petropol, Arkona, Kosmos, Grand Warszawa i Vera oraz redukcji zatrudnienia w związku z regionalizacją służb finansowo-księgowych, kadrowo-płacowych, IT, sprzedażowych i obsługi technicznej. Tempo zmniejszania obsad w grupach działalności pomocniczych jest szybsze niż w noclegach i gastronomii. Znaczna redukcja liczby pracowników w działalności handlowej związana jest z przeniesieniem działalności mini-barów do gastronomii, działalność pomocnicza zastępowana jest usługami zewnętrznymi. Wskaźnik zatrudnienia na 1 pokój dostępny w oddziałach hotelowych obniżył się z 0,40 do 0,36. Tab. 13 Przeciętne zatrudnienie w Orbis S.A. (w etatach) za 2007 rok I – XII 2007 I – XII 2006 % zmiany 2 512,3 2 783,0 -9,7% 987,6 1 044,5 -5,4% 2. Gastronomia 1 472,2 1 649,2 -10,7% 3. Usługi różne 38,4 48,9 -21,5% 4. Działalność pomocnicza 11,8 35,1 -66,4% 2,3 5,3 -56,6% II. Administracja i dyrekcja 582,9 678,5 -14,1% III. Eksploatacja nieruchomości 216,8 343,9 -37,0% IV. Marketing 203,9 210,7 -3,2% 3 515,9 4 016,1 -12,5% I. Usługi hotelowe /1. do 5./ 1. Noclegi 5. Działalność handlowa RAZEM : Koszty odpraw i odszkodowań związane z restrukturyzacją zatrudnienia wyniosły w 2007 roku 11,4 mln zł. W ramach tej kwoty została wykorzystana rezerwa w kwocie 5,4 mln zł zawiązana w 2006 r. na koszty wynikające z kontynuowania programu restrukturyzacji. Reszta w wysokości 6,0 mln zł obciążyła rachunek wyników. Koszty świadczeń pracowniczych zwiększyły się z 188 552 tys. zł do 206 877 tys. zł, tj. o 9,7%. Wynagrodzenia osobowe wyniosły 152 860 tys. zł i były wyższe o 5,5% w porównaniu do roku 2006. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w Orbis S.A. w wysokości 3 637 zł jest wyższe od wypłaconego w roku 2006 o 18,1%. Przeciętne zatrudnienie za 2007 rok w Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. wyniosło 486 etaty i było wyższe o 8,2% w odniesieniu do roku 2006. Koszty świadczeń pracowniczych wyniosły w 2007 roku 24 365 tys. zł (wzrost o 4,5% w stosunku do 2006 r.). Przeciętne zatrudnienie za 2007 rok w Grupie Kapitałowej PBP Orbis wyniosło 549,5 etatu. Koszty świadczeń pracowniczych wyniosły w 2007 r. 36 129 tys. zł (wzrost o 15,0% w stosunku do 2006 r.). Przeciętne zatrudnienie za 2007 rok w Grupie Kapitałowej Orbis Transport wyniosło 894 etatów. Koszty świadczeń pracowniczych wyniosły w 2007 r. 37 244 tys. zł (wzrost o 9,5% w odniesieniu do 2006 r.). Przeciętne zatrudnienie za 2007 rok w Orbis Kontrakty Sp. z o.o. wyniosło 3,25 etatu. Koszty świadczeń pracowniczych wyniosły w 2007 r. 777 tys. zł (wzrost o 13,9% w stosunku do 2006 r.). Przeciętne zatrudnienie za 2007 rok w UAB Hekon wyniosło 30 etaty. Koszty świadczeń pracowniczych wyniosły w 2007 roku 2 554 tys. zł (wzrost o 5,5 % w stosunku do 2006 r.). Przeciętne zatrudnienie za 2007 rok w Orbis Casino Sp. z o.o. wyniosło 682 etatów. Koszty świadczeń pracowniczych wyniosły w 26 152 tys. zł (wzrost o 8,8% w stosunku do 2006 r.). 22 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 2.2.4 Sprawy korporacyjne Wypłata dywidendy Orbis S.A. W dniu 28 czerwca 2007 r. odbyło się Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Orbis S.A., podczas którego powzięto uchwały dotyczące między innymi: zatwierdzenia sprawozdania Zarządu z działalności Orbis S.A., zatwierdzenia sprawozdania finansowego Orbis S.A., podziału zysku netto za 2006 rok przeznaczając 15,7 mln, zł, tj. 0,34 zł na jedną akcję, na dywidendę, zatwierdzenia rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej Orbis S.A, udzielenia absolutorium członkom Zarządu i Rady Nadzorczej z wykonania przez nich obowiązków w 2006 roku. Pełna treść uchwał znajduje się na stronie internetowej spółki www.orbis.pl. Dywidenda została wypłacona akcjonariuszom Orbis S.A. w dniu 17 sierpnia 2007 roku. Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Na mocy uchwały nr IV ZZW z dnia 29 maja 2007 r. przyznano dywidendy w wysokości: - 5 081 tys. zł dla Orbis S.A. , wpłynęło na konto Orbis S.A. w czerwcu 2007 r., - 1 270 tys. zł dla Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. wpłynęło na konto Hekon w czerwcu i lipcu 2007 r. Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w dniu 26 czerwca 2007 r. zatwierdziło wypłatę dywidendy za rok zakończony 31 grudnia 2006 r. w wysokości 32 984 tys. zł dla Orbis S.A. Dywidenda została wypłacona w lipcu 2007 r. Zamiana osób zarządzających Orbis S.A. Pan Alain Billy, Członek Zarządu Orbis S.A. złożył na piśmie datowanym 29/06/2007 rezygnację ze skutkiem na 30/06/2007 z pełnienia funkcji w Zarządzie Orbis S.A. Rada Nadzorcza Orbis S.A. Uchwałą z dnia 12 września 2007 roku w sprawie powołania Członka Zarządu Orbis S.A. VI kadencji powołała Pana Marcina Szewczykowskiego na Członka Zarządu Orbis S.A. z dniem 12 września 2007 roku. Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Pan Alain Billy, Członek Zarządu Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. złożył rezygnację w dniu 26.06.2007 roku ze skutkiem na 26.06.2007 roku z pełnienia funkcji w Zarządzie Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Pan Alain Billy, Członek Zarządu Orbis Kontrakty Sp. z o.o. złożył rezygnację w dniu 29.06.2007 roku ze skutkiem na 30.06.2007 roku z pełnienia funkcji w Zarządzie Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Pan Ireneusz Węgłowski z dniem 2 lipca 2007 roku został powołany na Członka Zarządu Orbis Kontrakty Sp. z o.o. PBP Orbis Sp. z o.o. Do dnia 31 stycznia 2007 roku Prezesem Zarządu Spółki był Pan Jan Grzegorz Prądzyński. Od dnia 1 kwietnia 2007 roku do dnia 21 listopada 2007 roku funkcję Prezesa Zarządu pełniła Pani Małgorzata Miazek. Do dnia 25 czerwca 2007 roku funkcję Członka Zarządu pełnił Pan Piotr Gliński. W dniu 17 września 2007 roku w skład Zarządu została powołana Pani Marta Kuniszyk jako Członek Zarządu. W dniu 21 listopada 2007 roku na stanowisko Prezesa Zarządu został powołany Pan Andrzej Studnicki. Od tego samego dnia rozszerzono skład Zarządu i powołano nowych członków: Pana Pawła Lewandowskiego i Pana Pawła Szczepańskiego. Orbis Transport Sp. z o.o. W dniu 21 sierpnia 2007 roku Pani Paulina Mazurkiewicz-Kurek została powołana na Członka Zarządu Orbis Transport Sp. z o.o. Wybór biegłego rewidenta Audyt sprawozdań finansowych Orbis S.A. oraz Grupy Kapitałowej Orbis w 2007 roku przeprowadza firma PricewaterhouseCoopers. Jest to trzeci rok naszej współpracy, gdyż Rada Nadzorcza Spółki dokonała wyboru firmy świadczącej usługi biegłego rewidenta w 2005 roku, powierzając jej audyt sprawozdań finansowych za lata 2005-2007. Deklaracja Ładu Korporacyjnego Spółka opublikowała deklarację ładu korporacyjnego w raporcie bieżącym nr 7/2007. W raporcie bieżącym nr 4/2008 Spółka poinformowała o niestosowaniu niektórych zasad „Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW”. Oba raporty dostępne są na stronie internetowej spółki www.orbis.pl. 23 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Nowy Statut Spółka poinformowała o otrzymaniu 27 grudnia 2007 roku Postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy KRS o zarejestrowaniu w dniu 13 grudnia 2007 roku zmian Statutu Spółki Orbis S.A. w §§ 13,20,29,31, uchwalonych na NWZA Orbis S.A. w dniu 20 listopada 2007 roku (akt notarialny Rep. Nr A 5164/2007). Jednolity tekst nowego Statutu opublikowany jest w raporcie bieżącym nr 34/2007, który dostępny jest na stronie internetowej spółki www.orbis.pl. 3. WYNIKI FINANSOWE GRUPY KAPITAŁOWEJ ORBIS 3.1 Rachunek zysków i strat Tab. 14 Rachunek zysków i strat Grupy Kapitałowej Orbis w tys. zł Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów % udział w przychodach ogółem* Koszt własny sprzedaży koszty sprzedaży i marketingu koszty ogólnego zarządu 2007 2006 % zmiany 1 164 361 1 064 510 9,4% 91,54% 94,36% (841 658) (784 625) 7,3% (61 709) (61 749) -0,1% (169 256) (157 633) 7,4% (153 541) (152 743) 0,5% w tych: - koszty amortyzacji - koszty zatrudnienia (307 946) (280 410) 9,8% - koszty usług obcych (355 690) (358 899) -0,9% 97,05% 96,14% % udział w kosztach ogółem** Pozostałe przychody operacyjne 107 614 63 481 69,5% Pozostałe koszty operacyjne (16 303) (23 237) -29,8% 26 041 27 041 -3,7% 209 090 127 788 63,6% Aktualizacja wartości niefinansowych aktywów trwałych Zysk (strata) z działalności operacyjnej - EBIT Przychody finansowe 51 106 -51,9% (16 281) (17 083) -4,7% 78 2 769 -97,2% Zysk (strata) przed opodatkowaniem 192 938 113 580 69,9% Podatek dochodowy (38 819) (24 692) 57,2% 0 0 154 119 88 888 18,0% 12,0% 6,0pp 362 631 280 531 29,3% 31,1% 26,4% 4,7pp Koszty finansowe Udział w zyskach netto jednostek stowarzyszonych Straty z działalnosci zaniechanej Zysk (strata) netto marża EBIT (EBIT/Przychody) EBITDA marża EBITDA (EBITDA/Przychody) 73,4% * Przychody ogółem rozumiane są jako suma przychodów ze sprzedaży, pozostałych operacyjnych i finansowych. ** Koszty ogółem rozumiane są jako suma kosztu własnego sprzedaży, kosztów sprzedaży i marketingu, kosztów ogólnego zarządu, pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów finansowych. Grupa Kapitałowa Orbis wypracowała przychody ze sprzedaży w wysokości 1 164 361 tys. zł, co w porównaniu z 2006 rokiem oznacza wzrost o 9,4%. Z uwagi na rozmiary działalności największy wpływ na poziom przychodów ze sprzedaży wywiera Grupa Hotelowa Orbis. Pomimo zmniejszonej ilości pokoi na skutek czasowego zamknięcia w celu modernizacji, likwidacji lub sprzedaży kilku hoteli, Grupa Hotelowa otrzymała tak dobry rezultat za sprawą utrzymującej się w bieżącym roku dobrej koniunktury gospodarczej, a także w efekcie konsekwentnie przeprowadzonej reorganizacji oraz poprawie efektywności. 24 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Grupa Kapitałowa Orbis Transport wypracowała w 2007 r. wyższe przychody w porównaniu z rokiem 2006. Spadek przychodów na działalności przewozów autokarowych został zrekompensowany wzrostem na działalności leasingowej. Znaczący wpływ na wynik operacyjny Grupy miała sprzedaż nieruchomości przez PKS Gdańsk. Również Grupa Kapitałowa PBP Orbis odnotowała wzrost przychodów w 2007 r. w porównaniu z rokiem ubiegłym, głównie dzięki większej sprzedaży w zagranicznej turystyce wyjazdowej oraz w turystyce krajowej. Natomiast niewielki spadek przychodów wystąpił w turystyce przyjazdowej. Koszt własny sprzedaży Grupy Kapitałowej zwiększył się w 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Rośnie on jednak zdecydowanie wolniej niż wzrost przychodów ze sprzedaży. Koszty sprzedaży i marketingu po 12 miesiącach 2007 pozostały na zbliżonym poziomie w porównaniu z rokiem 2006. W 2007 roku koszty ogólnego zarządu wykazały tendencję rosnącą w porównaniu z rokiem 2006. Taki stan jest spowodowany przede wszystkim wyższymi niż rok wcześniej kosztami regionów operacyjnych, które funkcjonują w Orbis S.A. od drugiej połowy 2006, a w 2007 roku zostały poszerzone o kolejne służby: IT, kadry, służby techniczne. Poza tym wzrost tych kosztów we wszystkich spółkach spowodowany był wzrostem kosztów wynagrodzeń w Grupie. Pozostałe przychody operacyjne Grupy w bieżącym roku w porównaniu do roku 2006 znacząco wzrosły. Na przychody te składają się min. zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych w Orbis S.A. i w Grupie Kapitałowej Orbis Transport. W Orbis S.A. wzrost tej pozycji był spowodowany osiągniętym zyskiem na sprzedaży dwóch hoteli: hotelu Grand w Łodzi i hotelu Silesia w Katowicach oraz sprzedażą udziału we współwłasności gruntu i budynku hotelu Pod Orłem w Bydgoszczy oraz udziałów w spółce stowarzyszonej. Natomiast w Grupie Kapitałowej Orbis Transport zysk przyniosła sprzedaż nieruchomości, stanowiącej majątek PKS Gdańsk Sp. z o.o. Na spadek Pozostałych kosztów operacyjnych w 2007 roku w porównaniu z rokiem ubiegłym wpłynęły przede wszystkim znacznie niższe niż rok wcześniej koszty restrukturyzacji zatrudnienia w Spółce Orbis S.A. Duży wzrost przychodów ze sprzedaży oraz znaczny wzrost pozostałych przychodów operacyjnych, a także stosunkowo niewielkie zwiększenia kosztów spowodowały, że Grupa Kapitałowa Orbis wypracowała Wynik operacyjny (EBIT) w roku 2007 na poziomie 209 090 tys. zł. Przychody finansowe w Grupie zmniejszyły się w 2007 roku w porównaniu do roku 2006, ale z uwagi na to, że ich wartość w obu okresach jest znikoma, ich wpływ na osiągane przez Grupę wyniki jest nieistotny. Koszty finansowe w Grupie, na które składają się głównie odsetki od kredytów i pożyczek, odnotowały niewielki spadek w 2007 roku w porównaniu z rokiem 2006. Wszystkie opisane powyżej czynniki spowodowały, że w okresie 12 miesięcy bieżącego roku Grupa osiągnęła 154 119 tys. zł zysku netto. Tab. 15 Wyniki finansowe spółek Grupy Kapitałowej Orbis w tys.zł 2007 2006 % zmiana 2007 Orbis S.A. 2006 % zmiana Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Przychody netto ze sprzedaży 637 924 590 011 8,1% 131 785 117 302 12,3% EBITDA 280 113 204 761 36,8% 61 799 53 885 14,7% EBIT 168 322 94 968 77,2% 52 371 44 318 18,2% Zysk netto 125 317 63 095 98,6% 42 212 35 852 17,7% UAB Hekon Przychody netto ze sprzedaży EBITDA EBIT Zysk netto Orbis Kontrakty 12 583 12 182 3,3% 10 963 9 560 14,7% 1 727 1 785 -3,2% 10 162 8 707 16,7% 408 423 -3,5% 10 150 8 695 16,7% (143) 181 - 8 219 7 056 16,5% Grupa Kapitałowa PBP Orbis Przychody netto ze sprzedaży Grupa Kapitałowa Orbis Transport 240 163 (4 576) 214 460 12,0% 176 154 166 270 5,9% 4 493 - 62 637 37 816 65,6% EBIT (7 198) 1 631 - 34 203 8 658 295,0% Zysk netto (7 601) 934 - 25 468 1 928 1221,0% EBITDA 25 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 3.2 Wyniki operacyjne wiodących spółek Grupy Kapitałowej Wyniki finansowe Grupy i spółek są konsekwencją efektów operacyjnych. Poniżej przedstawiamy podstawowe wskaźniki operacyjne osiągnięte przez poszczególne spółki Grupy Kapitałowej wraz z ich komentarzem. 3.2.1 Orbis S.A. Na wyniki Orbis S.A. największy wpływ mają wyniki operacyjne z działalności hotelowej. W 2007 roku hotele Orbis S.A. odnotowały wzrost liczby sprzedanych pokojonocy o 1,6%, pomimo mniejszej bazy noclegowej niż w roku 2006. Frekwencja wyniosła 52,5% (o 2,9 pkt % więcej niż w roku wcześniejszym). Odnotowano wzrost średniej ceny za pokój (o 9,3%), która osiągnęła poziom 225,3 zł netto. RevPAR, czyli średni przychód na jeden dostępny pokój wyniósł 118,4 zł (wzrost o 15,6%). Wyniki te są m.in. efektem dobrej koniunktury gospodarczej w kraju i stosowaniem przez hotele dynamicznej polityki cenowej. W strukturze gości większy udział stanowili klienci biznesowi (66,8%) niż turystyczni (33,2%). Jeśli chodzi o podział wg narodowości to o 2,2 pkt % zwiększył się udział gości z Polski, który wyniósł 41,0% ogółu noclegów. Cudzoziemcy stanowili 59,0% ogółu gości. Tab. 16 Wskaźniki operacyjne w hotelach Orbis S.A. I-XII 2007 liczba pokoi liczba sprzedanych pokojonocy struktura sprzedanych pokojonocy w % Polacy % zmiany / zmiana w pkt % 9 117 -7,9% 1 684 873 1,6% I-XII 2006 8 396 1 711 585 cudzoziemcy 41,0% 59,0% 38,8% 61,2% klienci biznesowi 66,8% 63,6% 3,2pkt% klienci turystyczni 33,2% 36,4% -3,2pkt% frekwencja 52,5% 49,6% 2,9pkt% średnia cena za pokój (ARR) w złotych 225,3 206,2 9,3% przychód na 1 dostępny pokój RevPAR w złotych 118,4 102,4 15,6% 259 570,5 230 403,9 41,7% 39,8% 12,7% 1,9pkt% Wynik operacyjny brutto (GOP) w tys. złotych Wynik operacyjny brutto (GOP) - % brutto 2,2pkt% -2,2pkt% W analizowanym okresie przychody operacyjne z działalności hotelowej (na które składają się przede wszystkim przychody osiągnięte z działalności noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjnej, z usług business center, telekomunikacyjnych, pralniczych, z wynajmu powierzchni oraz wynajmu sal konferencyjnych) ukształtowały się na poziomie 623,2 mln zł i były wyższe od ubiegłorocznych. W ramach poszczególnych działalności dynamika przychodów kształtowała się następująco: usługi noclegowe – wzrost o 11,0%, gastronomia – wzrost o 3,7%, pozostałe przychody – spadek o 1,7% oraz telekomunikacja – spadek o 24,7%. 26 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wykres 6. Struktura przychodów operacyjnych w hotelach Orbis S.A. 33,9% 5,8% 0,3% usługi noclegowe gastronomia pozostałe przy chody telekomunikacja 60,0% Największy przyrost przychodów uzyskały hotele z Trójmiasta (wzrost o 30,2%), następnie z rynku katowickiego (o 17,7%), wrocławskiego (o 16,4%), warszawskiego (o 10,9%) i krakowskiego (o 4,9%). Natomiast spadek przychodów odnotowały hotele z rynku poznańskiego (o 3,9%) oraz szczecińskiego (o 5,4%). Koszty operacyjne działalności hotelowej (na które składają się koszty ww. odpowiednich pozycji przychodów operacyjnych) w okresie I-XII 2007 r. wyniosły 232,1 mln zł i w odniesieniu do wykonania ubiegłego roku były wyższe o 9,1%. W ramach poszczególnych działalności dynamika kosztów ukształtowała się następująco: usługi noclegowe – wzrost o 14,8%, gastronomia – wzrost o 6,4%, pozostałe koszty – wzrost o 3,1% oraz telekomunikacja - spadek o 6,9%. Wskaźnik % brutto dla kosztów noclegów zwiększył się o 0,7 pkt proc. i wyniósł 22,3%, natomiast wskaźnik % brutto dla kosztów gastronomii uległ pogorszeniu o 1,6 pkt proc. i wyniósł 64,9%. Wskaźnik % brutto liczony jest jako udział kosztów w przychodach danej działalności. Wykonanie kosztów niepodzielonych (do których zalicza się koszty administracji i dyrekcji, eksploatacji nieruchomości, energii oraz marketingu) w analizowanym okresie ukształtowało się na poziomie 131,5 mln zł, niższym o 3,0% od ubiegłorocznego. Wpłynęło na to zmniejszenie kosztów w ramach administracji i dyrekcji (spadek o 5,1%) oraz eksploatacji nieruchomości (spadek o 4,4%). W całym 2007 r. hotele Orbis S.A. wypracowały wynik operacyjny brutto (GOP) działalności hotelowej (jest to wynik, który uzyskujemy po odjęciu kosztów operacyjnych i kosztów niepodzielonych od przychodów operacyjnych) w wysokości 259,6 mln zł. Poziom ten oznacza wzrost o 12,7% w stosunku do wykonania 2006 r. Wskaźnik % brutto dla GOP (liczony jako udział G.O.P. w przychodach operacyjnych ogółem) wzrósł o 1,9 pkt proc. i wyniósł 41,7%, świadcząc o dalszej poprawie efektywności działalności operacyjnej hoteli. Największy przyrost GOP uzyskały hotele z Trójmiasta (wzrost o 46,7%), następnie z rynku katowickiego (o 38,6%), z aglomeracji warszawskiej (o 15,5%) oraz z rynku wrocławskiego (o 15,3%). Natomiast spadek GOP odnotowały hotele z rynku krakowskiego (o 0,8%), poznańskiego (o 3,9%) oraz szczecińskiego (o 4,1%). 3.2.2 Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. W 2007 r. spółka odnotowała wzrost liczby sprzedanych pokojonocy (o 18,2%) przy jednoczesnym spadku frekwencji (o 2,0 pkt%) w porównaniu do 2006 r. Obecność Polski w strukturach UE, łatwiejsza i szybsza możliwość przekraczania granic oraz ciągły dynamiczny rozwój tanich linii lotniczych spowodowały zwiększenie liczby gości odwiedzających Polskę. Istotnym elementem pozwalającym uzyskać tak dobry wynik jest również wysoka jakość usług hotelowych, potwierdzana certyfikatem ISO 9001. Średnia cena za pokój spadła do 207,1 zł wobec 210,3 zł w 2006 r. z uwagi na włączenie do działalności pod koniec 2006 roku i na początku 2007 roku hoteli Etap. Wynik operacyjny brutto (GOP) wzrósł o 14,6%, a udział GOP w przychodach operacyjnych ogółem osiągnął poziom 57,8% W strukturze gości, podobnie jak w poprzednich okresach przeważają pobyty biznesowe nad turystycznymi, a biorąc pod uwagę kraj pochodzenia gości w 2007 roku więcej było Polaków niż cudzoziemców. 27 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Tab. 17 Wskaźniki branżowe Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. I-XII 2007 liczba pokoi liczba sprzedanych pokojonocy struktura sprzedanych pokojonocy w % Polacy I-XII 2006 1 889 463 758 % zmiany / zmiana w pkt % 1 713 10,3% 392 354 18,2% cudzoziemcy 52,4% 47,6% 43,0% 57,0% klienci biznesowi 60,3% 53,7% 6,6pkt% klienci turystyczni 39,7% 46,3% -6,6pkt% frekwencja 67,4% 69,4% -2,0pkt% średnia cena za pokój (ARR) w złotych 207,1 210,3 -1,5% przychód na 1 dostępny pokój RevPAR w złotych 139,6 145,8 -4,2% 74 603,0 65 124,0 57,8% 57,6% 14,6% 0,2pkt% Wynik operacyjny brutto (GOP) w tys. złotych Wynik operacyjny brutto (GOP) - % brutto 9,4pkt% -9,4pkt% 3.2.3 UAB Hekon Spółka UAB Hekon prowadzi hotel Novotel Vilnius w Wilnie na Litwie, pierwszy hotel Grupy Hotelowej Orbis poza granicami Polski. W ciągu 12 miesięcy 2007 w porównaniu do analogicznego okresu 2006 roku wzrosły wszystkie wskaźniki, i tak: frekwencja wzrosła o 3,0 pkt % yoy, a dzięki wzrostowi liczby sprzedanych pokoi o 5,5% yoy i średniej ceny za pokój (ARR) o 4,9% yoy, przychód na jeden dostępny pokój (RevPAR) wzrósł aż o 10,7% yoy. 3.2.4 Grupa Kapitałowa PBP Orbis Grupa PBP Orbis odnotowała w ciągu całego 2007 roku wzrost liczby uczestników korzystających z wyjazdów zagranicznych i krajowych. Liczba turystów zagranicznych w segmencie turystyki przyjazdowej pozostała na zbliżonym poziomie. Rozwój tanich linii lotniczych spowodował spadek sprzedaży biletów autokarowych i kolejowych, ale wzrost sprzedaży biletów lotniczych. W sumie w ciągu roku liczba klientów korzystających z usług Orbis Travel nieznacznie spadła, co wymusiło zintensyfikowanie działań prosprzedażowych. W 2007 roku zostało zlikwidowane jedno biuro sprzedaży zlokalizowane na lotnisku Okęcie w Warszawie oraz otwarte jedno nowe biuro w Rzeszowie. Tab. 18 Wskaźniki branżowe Grupa Kapitałowa PBP Orbis I-XII 2007 liczba klientów korzystających z usług PBP Orbis I-XII 2006 % zmiany 1 132 004 1 175 195 -3,7% liczba uczestników wyjazdów zagranicznych zakupionych w PBP Orbis 70 519 60 635 16,3% liczba turystów zagranicznych, którzy odwiedzili Polskę z PBP Orbis 79 035 79 273 -0,3% liczba uczestników wyjazdów krajowych zakupionych w PBP Orbis 51 610 49 372 4,5% 28 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 3.2.5 Grupa Kapitałowa Orbis Transport W przypadku Grupy Kapitałowej Orbis Transport w 2007 roku zanotowano niewielki wzrost liczby przewiezionych pasażerów w stosunku do roku poprzedniego. Wprowadzane od 2006 roku zmiany, zmierzające do poprawy rentowności przewozów pasażerskich realizowanych przez Grupę, spowodowały zmniejszenie łącznej sumy przejechanych kilometrów. Działalność krótkoterminowego wynajmu samochodów charakteryzuje systematyczny rozwój, co znajduje odzwierciedlenie w liczbie wynajętych samochodów. Tab. 19 Wskaźniki branżowe Grupa Kapitałowa Orbis Transport I-XII 2007 liczba osób przewiezionych autokarami Orbis Transport liczba kilometrów przejechanych przez autokary Orbis Transport liczba samochododni wynajmów w ramach Hertz RaC I-XII 2006 % zmiany 7 185 091 33 779 026 7 128 216 38 071 122 0,8% -11,3% 69 766 65 916 5,8% 3.3 Bilans 3.3.1 Bilans Grupy Kapitałowej Orbis Tab. 20 Bilans skonsolidowany Grupy Kapitałowej Orbis w tys.zł % zmiana w ciagu 12 miesięcy zakończonych 31.12.2007 stan na 31.12.2007 stan na 31.12.2006 2 109 658 2 039 955 89,1% 90,1% 246 897 217 954 10,4% 9,6% 10 745 0,5% 7 143 0,3% 50,4% RAZEM AKTYWA 2 367 300 2 265 052 4,5% Kapitał własny 1 800 327 1 661 720 8,3% 76,0% 73,4% 566 973 603 332 24,0% 26,6% 2 367 300 2 265 052 Aktywa trwałe % udział w sumie bilansowej Aktywa obrotowe % udział w sumie bilansowej Aktywa trwałe przeznaczone na sprzedaż % udział w sumie bilansowej % udział w sumie bilansowej Zobowiązania % udział w sumie bilansowej RAZEM PASYWA 3,4% 13,3% -6,0% 4,5% 29 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Aktywa trwałe Wartość Aktywów trwałych w latach 2006 i 2007 pozostaje na podobnym poziomie. Ze względu na charakter działalności, podstawowym składnikiem Aktywów trwałych są Rzeczowe aktywa trwałe. Wśród nich najważniejszymi pozycjami są budynki hotelowe oraz grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów. Największy wpływ na kształtowanie się poziomu tej grupy aktywów mają zmiany w bilansie jednostki dominującej, ponieważ to majątek tej jednostki przeważa w ogólnej wartości rzeczowego majątku trwałego. Zwiększenie tej pozycji w ciągu 2007 roku w porównaniu z rokiem 2006 wynika głównie z dużych nakładów inwestycyjnych na nowe obiekty hotelowe i wykonanych planowych modernizacji środków trwałych w Orbis S.A., a także ze zwiększenia floty samochodów będących własnością spółki Orbis Transport. Wzrost Rzeczowych aktywów trwałych został osiągnięty pomimo sprzedaży przez Orbis S.A. pod koniec roku Hotelu Grand w Łodzi wraz z prawem użytkowania, na którym jest posadowiony, jak również sprzedaży nieruchomości przez PKS Gdańsk. Aktywa obrotowe W Aktywach obrotowych w 2007 roku dominowały 3 pozycje: Środki pieniężne i ich ekwiwalenty, Należności handlowe oraz Należności krótkoterminowe inne. Wartość Środków pieniężnych w 2007 roku nieznacznie spadła w porównaniu z rokiem 2006. W zależności od koniunktury wolne środki są lokowane w papiery wartościowe (obligacje). Wartość należności handlowych w 2007 roku wzrosła w porównaniu do roku 2006, na co wpływ miał wzrost sprzedaży w większości spółek Grupy. Należności krótkoterminowe inne również na koniec 2007 roku wzrosły, co związane było ze wzrostem należności z tytułu świadczeń publicznoprawnych, zaliczek na środki trwałe, rozliczeń z tytułu leasingu finansowego oraz krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Zobowiązania długoterminowe W 2007 roku wartość zobowiązań długoterminowych zmniejszyła się. Nadal dominującą pozycją pozostają kredyty i pożyczki, które w 2007 roku zmalały. Spowodowane to było głównie przesunięciem na zobowiązania krótkoterminowej raty kredytu Orbis S.A. Znaczącymi pozycjami są również Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego utworzona jest w przeważającej części w Orbis S.A. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne utrzymuje się w latach 2006 i 2007 na zbliżonym poziomie. Zmiany tej pozycji spowodowane są m.in. zmianami w systemie wynagradzania uwzględnionych w obliczeniach aktuariusza. Zobowiązania krótkoterminowe W porównaniu do poprzedniego roku, zobowiązania krótkoterminowe w 2007 roku nieznacznie wzrosły. Największymi składnikami tej pozycji są Zobowiązania handlowe, Kredyty i pożyczki oraz Zobowiązania krótkoterminowe inne, na które składają się między innymi zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych, oraz zaliczki i przedpłaty. 30 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 3.3.2 Bilanse spółek Grupy Kapitałowej Orbis Bilanse poszczególnych spółek Grupy Kapitałowej przestawia tabela poniżej. Tab. 21 Bilanse spółek Grupy Kapitałowej Orbis stan na 31.12.2007 w tys. zł % zmiana w ciągu 12 miesięcy zakończonych 31.12.2007 stan na 31.12.2006 stan na 31.12.2007 Orbis S.A. stan na 31.12.2006 % zmiana w ciągu 12 miesięcy zakończonych 31.12.2007 Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Aktywa przeznaczone do sprzedaży RAZEM AKTYWA 2 108 621 151 468 0 2 033 051 157 120 0 3,7% -3,6% 197 130 185 207 195 558 179 171 0,8% 3,4% 2 260 089 2 190 171 3,2% 382 337 374 729 2,0% Kapitał własny Zobowiązania RAZEM PASYWA 1 686 500 573 589 1 576 850 613 321 368 676 13 661 359 448 15 281 2 260 089 2 190 171 7,0% -6,5% 3,2% 382 337 374 729 2,6% -10,6% 2,0% UAB Hekon Orbis Kontrakty Sp. z o.o. Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Aktywa przeznaczone do sprzedaży RAZEM AKTYWA 3 082 3 044 0 4 906 2 623 0 -37,2% 16,1% 40 9 972 14 8 368 185,7% 19,2% 6 126 7 529 -18,6% 10 012 8 382 19,4% Kapitał własny Zobowiązania RAZEM PASYWA 3 700 2 426 4 301 3 228 9 145 867 7 276 1 106 6 126 7 529 -14,0% -24,8% -18,6% 10 012 8 382 25,7% -21,6% 19,4% Grupa Kapitałowa PBP Orbis Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Aktywa przeznaczone do sprzedaży RAZEM AKTYWA 20 226 35 269 7 545 63 040 Kapitał własny Zobowiązania RAZEM PASYWA 17 951 45 089 63 040 59 848 26 559 33 289 0 Grupa Kapitałowa Orbis Transport -23,8% 5,9% 164 596 52 175 3 200 151 094 33 905 7 143 59 848 5,3% 219 971 192 142 25 513 34 335 -29,6% 31,3% 5,3% 95 837 124 134 55 677 136 465 219 971 192 142 8,9% 53,9% -55,2% 14,5% 72,1% -9,0% 14,5% 3.4 Przepływy środków pieniężnych 3.4.1 Przepływy środków pieniężnych Grupy Kapitałowej Orbis Tab. 22 Przepływy pieniężne netto Grupy Kapitałowej Orbis w tys. zł Przepływ y z działalności operacyjnej Przepływ y z działalności inw estycyjnej Przepływ y z działalności finansow ej Razem przepływ y pieniężne netto Środki pieniężne na koniec okresu 2007 2006 % zm iany 185 114 (112 473) (73 536) 197 440 (141 923) (29 811) -6,2% 20,8% -146,7% (895) 25 706 - 106 352 107 247 -0,8% 31 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Działalność operacyjna W 2007 roku, Grupa Kapitałowa Orbis wykazała dodatnie przepływy z działalności operacyjnej, przy czym ich wielkość była nieznacznie niższa niż w 2006 roku. Największymi dodatnimi korektami w skali roku były amortyzacja, naliczone odsetki oraz zmiana stanu zobowiązań. Największą ujemną korektą była korekta z tytułu wyniku na działalności inwestycyjnej, na co decydująco wpłynęła sprzedaż przez Orbis S.A. dwóch hoteli: Grand w Łodzi i Silesia w Katowicach jak również sprzedaż nieruchomości przez PKS Gdańsk. Dużą korektą jest również cofnięcie odpisów aktualizujących rzeczowy majątek trwały na skutek wyceny na koniec roku 2007, umieszczoną w pozycji – Inne korekty. Działalność inwestycyjna W 2007 roku Grupa Kapitałowa Orbis wykazała ujemne przepływy z działalności inwestycyjnej. Podobnie jak w 2006 roku największe dodatnie wpływy odnotowano w przychodach ze sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych. Znaczący udział ma tu spółka Orbis S.A, która w 2007 r. przeprowadziła transakcje sprzedaży 2 hoteli jak również Grupa Kapitałowa Transport. Wydatkami, które zaważyły na ujemnych przepływach z działalności inwestycyjnej były wydatki na nabycie rzeczowych aktywów trwałych ze względu na zaangażowanie się Grupy Hotelowej Orbis w dużą ilość nowych inwestycji, jak również wydatki poniesione przez Orbis Transport sp. z o.o. na zakup floty samochodowej na działalność krótko i długoterminowego wynajmu samochodów. Przychody i wydatki na nabycie krótkoterminowych papierów wartościowych per saldo nie mają dużego wpływu na przepływy netto z działalności inwestycyjnej. Działalność finansowa W ciągu 2007 roku Grupa Kapitałowa Orbis osiągnęła ujemne przepływy z działalności finansowej, znacząco większe niż w 2006 roku. Na osiągnięcie takiego rezultatu największy wpływ miał spadek wpływów z tytułu zaciągniętych kredytów, gdyż w 2007 r. spółka dominująca w Grupie tj. Orbis S.A. nie korzystała z finansowania zewnętrznego. Największe ujemne kwoty dotyczyły spłaty kredytów i pożyczek: spłata kredytu inwestycyjnego przez Orbis S.A. w wysokości 39 mln zł oraz kredytu przez Orbis Transport Sp. z o.o. w wysokości 7 mln zł. 32 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 3.4.2 Przepływy środków pieniężnych spółek Grupy Kapitałowej Orbis Tab. 23 Przepływy środków pieniężnych spółek Grupy Kapitałowej Orbis w tys. zł 2007 2006 Przepływy z działalności operacyjnej 105 240 Orbis S.A. 109 737 Przepływy z działalności inwestycyjnej Przepływy z działalności finansowej (53 828) (74 985) (80 251) (12 479) Razem przepływy pieniężne netto (23 573) Środki pieniężne na koniec roku % zmiana w ciągu 12 miesięcy zakończonyc h 31.12.2007 -4,1% 2007 % zmiana w ciągu 12 miesięcy zakończonyc h 31.12.2007 2006 Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. 42 666 38 944 9,6% (4 760) (33 104) (16 127) (21 496) 17 007 32,9% -500,9% - 4 802 1 321 70,5% -54,0% 263,5% 29 677 53 250 -44,3% 31 780 26 978 17,8% 1 891 UAB Hekon 931 103,1% 27 (1 178) (25) (2 498) 740 Środki pieniężne na koniec roku 2 757 Przepływy z działalności operacyjnej Grupa Kapitałowa PBP Orbis 860 2 677 Przepływy z działalności operacyjnej Przepływy z działalności inwestycyjnej Przepływy z działalności finansowej Razem przepływy pieniężne netto 44,3% 0 (879) (1 592) 52,8% - (38) (6 351) 775 4 085 -622,5% -81,0% 2 017 36,7% 6 386 5 611 13,8% Przepływy z działalności inwestycyjnej Przepływy z działalności finansowej (3 262) (979) (2 840) (2 417) Razem przepływy pieniężne netto (3 381) Środki pieniężne na koniec roku 3 184 4. Orbis Kontrakty Sp. z o.o. 7 164 4 964 -67,9% Grupa Kapitałowa Orbis Transport 27 372 38 588 -29,1% (11 074) 2 300 (54 805) 22 156 (2 580) -14,9% 59,5% -31,0% 18 598 5 939 79,8% -89,6% 213,2% 6 429 -50,5% 31 560 12 962 143,5% ANALIZA WSKAŹNIKOWA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH Na podstawie sprawozdań finansowych (rachunek zysków i strat oraz bilans) przeprowadzono analizę obejmującą wskaźniki rentowności, aktywności i finansowania. 4.1 Wskaźniki rentowności Wskaźnik rentowności kapitału (ROE) 2007 2006 Zysk (strata) netto 154 119 88 888 Kapitał własny BO 1 661 720 1 588 454 Kapitał własny BZ 1 800 327 1 661 720 8,9% 5,5% Rentowność kapitału własnego Wskaźnik ten pokazuje stopę zysku generowaną przez inwestowany w przedsiębiorstwo kapitał. W 2007 roku wskaźnik ten wzrósł z powodu: - wzrostu średniego kapitału własnego wynikający z zatrzymania w Grupie większości zysków z roku 2006, - wysokiego zysku netto w roku 2007. 33 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wskaźnik rentowności aktywów (ROA) 2007 2006 Zysk (strata) netto 154 119 88 888 Aktywa razemBO 2 265 052 2 159 237 Aktywa razemBZ 2 367 300 2 265 052 6,7% 4,0% Rentowność aktywów Wskaźnik ten pokazuje stopę zysku generowaną przez aktywa przedsiębiorstwa. Na wzrost wskaźnika rentowności aktywów w 2007 roku dominujący wpływ miał prawie dwukrotny wzrost zysku netto. Wskaźnik rentowności sprzedaży netto (ROS) 2007 Zysk (strata) netto Przychody ze sprzedaży prod., tow. I materiałów 2006 154 119 88 888 1 164 361 1 064 510 13,2% 8,4% Rentowność sprzedażynetto Wskaźnik ten pokazuje jaki zysk netto generuje jedna jednostka sprzedaży. Rentowność sprzedaży netto zwiększyła się głównie z powodu wzrostu zysku netto. 4.2 Wskaźniki aktywności Okres spływu należności 2007 2006 Należności handlowe BO 55 263 48 037 Należności handlowe BZ 60 625 55 263 1 164 361 1 064 510 Przychody ze sprzedaży prod., tow. I materiałów Liczba dni 360 360 Szybkość obrotu należności 17,9 17,5 Wskaźnik ten pokazuje po ilu dniach średnio następuje spłata należności. W latach 2006-2007 wskaźnik ten pozostawał na zbliżonym poziomie. Nadal jest to krótki termin (ok. 3 tygodni), co świadczy o tym, że nie występuje zamrożenie środków na stanie należności. Szybkość regulowania zobowiązań 2007 Zobowiązania handlowe BO Zobowiązania handlowe BZ Koszt sprzedanych produktów, towarówi materiałów 2006 89 323 70 836 93 002 89 323 841 658 784 625 Liczba dni 360 360 Szybkość obrotu zobowiązań 39,0 36,7 Wskaźnik ten pokazuje po ilu dniach średnio następuje regulowanie zobowiązań. W 2007 roku wskaźnik ten nieznacznie wzrósł w porównaniu z rokiem 2006. 34 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Szybkość obrotu zapasów 2007 2006 Zapasy BO 9 188 9 436 Zapasy BZ 9 403 9 188 Koszt sprzedanych produktów, towarówi materiałów 841 658 784 625 Liczba dni 360 360 Szybkość obrotu zapasów 4,0 4,3 Wskaźnik ten pokazuje ile dni średnio trwa cykl obrotu zapasami. W 2007 r. Grupa skróciła cykl obrotu zapasami, co świadczy o wyższej efektywności ich wykorzystania. 4.3 Wskaźniki finansowania Stopa zadłużenia 2007 2006 Zobowiązania ogółem Suma pasywów 566 973 603 332 2 367 300 2 265 052 24,0% 26,6% Stopa zadłużenia Stopa zadłużenia informuje o stopniu w jakim aktywa są finansowane kapitałem obcym. W 2007 r. wskaźnik ten zmniejszył się ze względu spadek zadłużenia wynikający ze spłaty kredytów i pożyczek. Wskaźnik pokrycia odsetek 2007 EBITDA Spłata odsetek Wskaźnik pokrycia odsetek 2006 362 631 280 531 16 371 15 933 22,2 17,6 Wskaźnik określa obciążenie przedsiębiorstwa spłatą odsetek. Wskaźnik ten wzrósł w 2007 roku i preze prezentuje ntuje bardzo bezpieczny poziom, gdyż EBITDA mogłaby pokryć ponad 20-krotnie wyższe kwoty odsetek. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym 2007 2006 Kapitaływłasne 1800327 1661720 Aktywatrwałe 2109658 2039955 85,3% 81,5% Wskaźnikpokryciaaktywówtrwałychkapitałemwłasnym Wskaźnik pokazuje jaki procent aktywów trwałych finansowany jest kapitałem własnym. Wskaźnik ten utrzymuje bardzo bezpieczny poziom, gdyż wzrost aktywów wynikający z przeprowadzonych w 2007 roku inwestycji został pokryty w znacznej części z zatrzymanego zysku roku 2006. 35 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Wskaźnik bieżącej płynności 2007 2006 Aktywa obrotowe 246 897 217 954 Zobowiązania krótkoterminowe 269 116 259 519 Wskaźnik bieżącej płynności 0,92 0,84 Wskaźnik bieżącej płynności informuje ile razy aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania krótkoterminowe. W 2007 r. wskaźnik ten wzrósł, chociaż nadal nie osiągnął on optymalnego poziomu. Spowodowane jest to głównie przeklasyfikowaniem na koniec każdego roku części kredytów z długoterminowych na krótkoterminowe w związku ze zbliżaniem się terminu ich spłaty. 5. PLANY SPÓŁEK GRUPY KAPITAŁOWEJ NA NASTĘPNE OKRESY Według zgodnych przewidywań analityków rynkowych, w 2008 roku można oczekiwać kontynuacji warunków sprzyjających polskiej gospodarce. Dlatego też można spodziewać się dalszego dynamicznego rozwoju zapotrzebowania na usługi hotelowe, turystyczne i transportowe. Nic nie wskazuje na to, by w perspektywie najbliższych 1-2 lat sytuacja ta mogła znacząco się zmienić. W związku z powyższym przewidujemy, iż stan finansowy Grupy Kapitałowej pozostanie w tym okresie stabilny. Orbis S.A. W 2008 r. planowane są następujące przedsięwzięcia: Program inwestycji. Spółka zamierza konsekwentnie realizować przyjętą strategię rozwoju. Nadzorowany przez Biuro Rozwoju Hoteli Ekonomicznych proces inwestycyjny w zakresie modernizacji istniejącej bazy hotelowej, a także wprowadzania na rynek Polski nowych obiektów hotelowych (ekonomicznych) marki ETAP i IBIS wymusza konieczność ponoszenia przez Orbis S.A. znaczących nakładów na prace projektowe, budowlane, zakup środków trwałych oraz sprzętu komputerowego. Do najważniejszych zadań z punktu widzenia zarówno zakresu prac, jak i wysokości poniesionych w okresie 2008-2011 nakładów będą należały następujące prace i obiekty: • • • • Kontynuacje i nowe modernizacje istniejącej bazy hotelowej (hotele nieekonomiczne); Budowa nowych hoteli ekonomicznych na działkach będących w posiadaniu Orbis S.A. marki Etap i Ibis; Obiekty hotelowe przewidziane do realizacji opracowaniem badawczo-rozwojowym, znajdujące się na działkach będących w zainteresowaniu Orbis S.A. lub Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A.; Obiekty hotelowe budowane na działkach już zakupionych przez Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Zatrudnienie. W 2007 roku Spółka Orbis S.A. realizowała zgodnie z harmonogramem Projekt Jeden Pracodawca. Data wdrożenia nowej struktury pracodawców została ustalona na 1 kwietnia 2008 roku. W 2008 roku Spółka będzie kontynuowała cykl szkoleń mających na celu podnoszenie kwalifikacji pracowników, ich umiejętności w zakresie obsługi klienta oraz szkolenia w celu dalszego rozwoju umiejętności sprzedaży, a także dla kadry zarządzającej. Działania promocyjno-reklamowe i PR. Strategia marketingowa Grupy Hotelowej Orbis na rok 2008 zakłada następujące cele: • • • • • • • • zwiększanie udziału w rynku oraz utrzymywanie pozycji lidera na rynku usług hotelowych w Polsce, stałe podnoszenie jakości świadczonych usług, rozwój oferty dopasowanej do potrzeb naszych gości, w tym wprowadzenie nowego produktu – m.in. skierowanego do osób niepalących, intensyfikacja działań mających na celu dotarcie do klienta (szeroka akcja reklamowa min. w Internecie, sezonowa obecność w magazynach pokładowych linii lotniczych i rozkładach lotów, informacje w magazynach branżowych, reklama na tablicach i kasetonach, promocje łączone z partnerami, współpraca z wydawcami informatorów i przewodników turystycznych oraz przygotowywanie wydawnictw własnych, przygotowanie programu międzynarodowego na 25-lecie Grands Vins Mercure, udział w międzynarodowych targach turystycznych, kontynuacja współpracy z UNICEF. 36 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) Hekon-Hotele Ekonomiczne S.A. Spółka planuje dalsze zwiększanie nakładów inwestycyjnych na budowę nowych hoteli Etap i Ibis. W roku 2008 spółka planuje rozszerzenie działalności hotelarskiej poprzez oddanie do eksploatacji kolejnych hoteli Etap. UAB Hekon oraz Orbis Kontrakty Sp. z o.o. będą pracować nad dalszym rozszerzaniem bieżącej działalności. Grupa Kapitałowa PBP Orbis. W 2008 roku planowana jest kontynuacja procesu restrukturyzacji Spółki. Jego celem jest optymalizacja procesu zarządzania oraz wykorzystania zasobów Spółki poprzez: • centralizację organizacji zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz wyjazdowej; • kontynuowanie działań restrukturyzacji oddziałów terenowych; • powołanie zespołu ds. redukcji kosztów Biura Zarządu, który opracuje i wdroży ściślejsze mechanizmy kontroli zużycia materiałów, kosztów rozmów telefonicznych, ryczałtów samochodowych; • zdecydowane działania na rzecz poprawy sytuacji w zakresie windykacji należności, opracowanie nowych procedur i ścisłą współpracę z pionami eksploatacyjnymi w zakresie polityki terminów płatności za usługi Spółki. W związku z negatywnym wynikiem Spółki Orbis Travel Bureau Inc. w Nowym Yorku w 2007 r. prowadzone są analizy pod kątem możliwości poprawy sytuacji finansowej, z uwzględnieniem ewentualnego wyjścia ze Spółki w trakcie roku 2008. Grupa Kapitałowa Orbis Transport. Cele strategiczne Spółki i Grupy na 2008 rok nie ulegają zmianom. Trendy rozwojowe będą kontynuowane w każdej z podstawowych działalności Spółki oraz w spółkach zależnych. Strategia na kolejny rok, przekładająca się na projektowany budżet, przedstawia się następująco: • pion przewozów autokarowych – kontynuacja rozpoczętego w 2006 roku programu redukcji kosztów realizacji przewozów poza sezonem, racjonalizacja istnienia i przebiegu linii i ujednolicenie rozkładów oraz objęcie siecią anten większości miast w Polsce w ramach istniejącej struktury, zwiększenie wypełnienia poprzez akcje promocyjne i marketingowe, realizacja programu promowania marki połączona z wykorzystaniem autokarów podwykonawców, dalsza optymalizacja kosztów, • pion CFM – dalszy wzrost akcji handlowej w celu utrzymania dynamiki wzrostu liczby umów/samochodów powyżej średniej rynkowej i wykorzystanie pozytywnej koniunktury w tym segmencie działania, zapewnienie stabilnego i taniego źródła finansowania działalności, redukcja kosztów (wewnętrznych i zewnętrznych) obsługi floty, zakończenie wdrożenie nowego systemu operacyjnego do zarządzania umowami leasingu, • pion RaC – utrzymanie pozycji lidera w segmencie biznesowym, zwiększanie udziału w rynku „walk-in” oraz dalsza optymalizacja kosztów, • przewozy lokalne - wzrost rentowności poprzez weryfikację i ujednolicenie taryf biletowych oraz przebudowę rozkładów jazdy, • działalność parkingowa – poprawa obłożenia parkingów poprzez współpracę nie tylko z hotelami ale i z okolicznymi biurami, podniesienie cen abonamentów i pojedynczych biletów parkingowych;,kontynuacja w porozumieniu z Orbis S.A. remontu parkingu przy ul. Nowogrodzkiej (remont dachu, wymiana instalacji ppoż, renowacja elewacji). Orbis Casino Sp. z o. o. W 2008 r. przewidziana jest kontynuacja remontu kasyna i salonu gier w Hotelu „GRAND” w Warszawie, a w związku z remontem generalnym hotelu Novotel Centrum w Poznaniu planowany jest również remont znajdującego się tam kasyna. 37 Global Reports LLC Grupa Kapitałowa Orbis Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej – 2007 rok (wszystkie kwoty wyrażone są w tys. zł, o ile nie podano inaczej) 6. 7. WYDARZENIA PO ZAKOŃCZENIU OKRESU • Dnia 19.02.2008 roku Spółka Orbis S.A. zawarła z Bankiem Handlowym umowę o kredyt w rachunku bieżącym na kwotę 20 mln zł. Umowa obowiązuje do dnia 18.02.2009 roku. • 22 stycznia 2008 roku zarejestrowano w KRS podwyższenie kapitału zakładowego spółki Capital Parking sp. z o.o. do kwoty 553 tys. zł, uchwalone przez NZW w dniu 29.11.2007 r. • W dniu 18 marca 2008 roku została zawarta umowa poręczenia pomiędzy Orbis S.A. i Société Générale S.A. Oddział w Polsce do kwoty 30 000 tys. zł. za zobowiązania spółki zależnej Orbis Transport Sp. z o.o. z tytułu umowy kredytu krótkoterminowego z dnia 17 marca 2008 roku. INFORMACJA O PODMIOCIE UPRAWNIONYM DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH Dnia 1 czerwca 2005 r. Spółka zawarła umowę z PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. na przegląd i badanie sprawozdań finansowych Orbis S.A. i Grupy Kapitałowej Orbis S.A. Umowa obejmuje przegląd półrocznych sprawozdań finansowych, jednostkowych i skonsolidowanych, za okres 6 miesięcy zakończony 30 czerwca 2005, 2006 i 2007r. oraz badanie rocznych sprawozdań finansowych, jednostkowych i skonsolidowanych, za 2005, 2006 i 2007 r. Łączna kwota netto wynagrodzenia należnego lub wypłaconego z tytułu przeglądu i badania sprawozdań jednostkowych i skonsolidowanych Orbis S.A., dotycząca 2007 roku wyniosła 627,0 tys. zł (635 tys. zł w 2006 roku). Łączna kwota wynagrodzenia należnego lub wypłaconego podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdań finansowych z pozostałych tytułów ( szkolenie, doradztwo) wyniosła w 2007 roku 257,7 tys. zł (w 2006 roku 15 tys. zł). PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. dokonała również badania rocznych sprawozdań jednostkowych i skonsolidowanych za 2006 rok następujących podmiotów zależnych: Hekon-Hotele Ekonomiczne, PBP Orbis Sp. z o.o. oraz Orbis Transport Sp. z o.o. 8. OCENA RÓŻNIC MIĘDZY WYNIKAMI PROGNOZOWANYMI I OSIĄGNIĘTYMI Zaktualizowana prognoza opublikowana raportem bieżącym nr 14/2007 przewiduje osiągnięcie w całym 2007 roku łącznego wyniku EBITDA dla Grupy Hotelowej Orbis w wysokości 230 mln zł. Wynik ten nie uwzględnia zysków ze sprzedaży nieruchomości. Poniżej przedstawiono wyniki Grupy Hotelowej Orbis w 2007 roku. Tab. 24 Grupa Hotelowa Orbis w tys. zł 2007 Przychody netto ze sprzedaży 772 882 EBITDA 306 006 skorygowana EBITDA* 241 821 EBIT 183 456 * skorygowana EBITDA kalkulowana jest jako EBITDA pomniejszona o zysk na sprzedaży nieruchomości hotelowych Wypracowany w ciągu 2007 roku wynik EBITDA, pomniejszony o zysk na sprzedaży hoteli Grand w Łodzi i Silesia w Katowicach, wyniósł 241 821 tys. zł. Tym samym prognozę należy uznać za zrealizowaną. 38 Global Reports LLC Global Reports LLC