Scripto do pdf 1.p65

O wydawcy
Oœrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” jest samorz¹dow¹ instytucj¹ kulturaln¹
dzia³aj¹c¹ w Lublinie na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. W realizowanych programach nawi¹zuje do symbolicznego i historycznego znaczenia
swojej siedziby – Bramy Grodzkiej – bêd¹cej dawniej przejœciem pomiêdzy miastem chrzeœcijañskim i ¿ydowskim, jak równie¿ do po³o¿enia Lublina w miejscu
spotkania wielu kultur, tradycji i religii.
Teatr NN powsta³ w 1990 roku. Pocz¹tkowo jego dzia³alnoœæ ukierunkowana
by³a na realizacjê autorskich przedstawieñ. Z czasem twórcy Teatru zaczêli otwieraæ
siê na inne, pozateatralne i pozaartystyczne przedsiêwziêcia o charakterze spo³ecznym i edukacyjnym. Oœrodek odbudowa³ swoj¹ siedzibê, czternastowieczn¹
Bramê Grodzk¹ i przylegaj¹ce do niej kamienice, co sta³o siê elementem o¿ywiania i ratowania zniszczonego lubelskiego Starego Miasta. W tym okresie jednym
z najwa¿niejszych programów realizowanych w Oœrodku by³y „Spotkania kultur”. Odbywa³y siê prezentacje artystów i œrodowisk twórczych z Europy Œrodkowowschodniej i Zachodniej.
W 1998 roku w oparciu o Teatr NN powsta³ Oœrodek „Brama Grodzka – Teatr
NN”. Podstawowymi osiami jego dzia³alnoœci s¹: Pamiêæ, Miejsce i Obecnoœæ, dlatego tak wa¿na sta³a siê w jego pracy pamiêæ o historii bezpoœredniego s¹siedztwa
Bramy Grodzkiej – by³ej i zapomnianej dzielnicy ¿ydowskiej. Swoje cele Oœrodek
realizuje poprzez dzia³ania artystyczne, wystawy, spotkania, sesje, promocje ksi¹¿ek i czasopism, projekcje filmów, koncerty, dzia³ania w przestrzeni publicznej. Od
1998 roku dzia³a internetowa strona placówki, informuj¹ca o wszystkich przedsiêwziêciach i projektach. Oœrodek prowadzi równie¿ dzia³alnoœæ wydawnicz¹. Publikowane s¹ ksi¹¿ki, tomiki wierszy oraz pismo „Scriptores”. W 1998 roku Oœrodek
rozpocz¹³ realizacjê programu „Wielka ksiêga miasta”, w ramach którego zbierane
s¹ materia³y archiwalne zwi¹zane z histori¹ polsko-¿ydowskiego Lublina, takie jak
zdjêcia, relacje mówione, dokumenty. W oparciu o te materia³y powsta³a wci¹¿
rozbudowywana wystawa dokumentalna opowiadaj¹ca o przedwojennym, dwukulturowym Lublinie. Towarzyszy temu równie¿ program edukacyjny poœwiêcony
ocalaniu dziedzictwa lubelskich ¯ydów.
PROJEKTY ARTYSTYCZNE
W latach 1990-1996 odby³o siê piêæ premier Teatru NN: „Wêdrówki niebieskie”, „Ziemskie pokarmy”, „Inwokacja”, „Zbyt g³oœna samotnoœæ”, „Moby Dick”.
W swoich przedstawieniach Teatr NN stworzy³ w³asny, oryginalny jêzyk teatralny, bliski poetyce snu. Praca z materia³ami dokumentalnymi (fotografie, plany,
historie mówione) sta³a siê inspiracj¹ do realizacji innego rodzaju przedsiêwziêæ
artystycznych. Znalaz³y siê wœród nich m.in. wystawy dokumentalne tworz¹ce
swoisty „teatr pamiêci”. Wyj¹tkowe znaczenie maj¹ Misteria Pamiêci – dzia³ania
artystyczne przeprowadzane w przestrzeniach miasta, dotykaj¹ce ich symbolicznych znaczeñ, przywracaj¹ce im utracon¹ Pamiêæ. Zrealizowane dotychczas
Misteria to: „Jedna ziemia – dwie œwi¹tynie”, „Dzieñ piêciu modlitw” (w by³ym
210
nr 1/2003 (27)
O Wydawcy
obozie koncentracyjnym na Majdanku), „Misterium ulicy Szerokiej”, „Misterium
dzwonu” i „Misterium œwiat³a i ciemnoœci”. W sumie wziê³o w nich udzia³ kilkanaœcie tysiêcy osób. Innym symbolicznym dzia³aniem przeprowadzanym przez
Oœrodek w rocznicê likwidacji lubelskiego getta jest wysy³anie listów zaadresowanych do dawnych mieszkañców nieistniej¹cego miasta ¿ydowskiego. Jest to
próba „dotykania” wielkiej pustki, jaka powsta³a po zag³adzie miasta ¿ydowskiego w Lublinie. W 2001 roku Teatr NN rozpocz¹³ realizacjê nowego cyklu przedstawieñ teatralnych odwo³uj¹cych siê do folkloru ¿ydowskiego. Powstaj¹ one na
motywach opowieœci chasydzkich.
PROGRAMY EDUKACYJNE
Edukacja kulturalna pe³ni istotn¹ rolê w programach Oœrodka. Szczególne znaczenia maj¹ projekty zwi¹zane z edukacj¹ medialn¹. Ich celem jest nauka œwiadomego korzystania z propozycji mass mediów oraz wykszta³cenie umiejêtnoœci
obrony przed zagro¿eniami, jakie niesie ¿ycie w globalnej wiosce. Zrealizowano
m.in. cykl „Spotkañ z dokumentem”. Prezentacjom filmów dokumentalnych i reporta¿y radiowych towarzyszy³y spotkaniami z ich twórcami. Od 1999 roku Oœrodek organizuje zajêcia dydaktyczne zwi¹zane z edukacj¹ wielokulturow¹ dla
uczniów, a tak¿e szkolenia dla nauczycieli i animatorów kultury. W oparciu o eksponowan¹ w Oœrodku wystawê dokumentaln¹ „Portret miejsca” zosta³a stworzona oferta edukacyjna dla m³odzie¿y szkolnej. Wystawa jest odwiedzana tak¿e przez
przyje¿d¿aj¹ce do Lublina grupy m³odzie¿y z Niemiec, Izraela i innych krajów.
W 2001 roku w Oœrodku odby³a siê miêdzynarodowa konferencja „Edukacja dla
pojednania” (zorganizowana we wspó³pracy z Carnegie Council z Nowego Jorku
i Uniwersytetem Jagielloñskim) oraz zainicjowane przez dr. Hansa Guggenheima
seminarium „Dziedzictwo kulturowe ¯ydów na LubelszczyŸnie” (wspó³organizowane przez Zak³ad Kultury i Historii ¯ydów UMCS), w którym wziêli udzia³
nauczyciele z Lublina i regionu. Efektem tych dzia³añ bêdzie podrêcznik dla gimnazjów: „Lublin wielokulturowy”. W 2002 roku Oœrodek rozpocz¹³ nowy regionalny program „Zapomniana przesz³oœæ. Wielokulturowe tradycje Lubelszczyzny”. Jednym z g³ównych jego celów jest stworzenie edukacyjnego portalu internetowego zawieraj¹cego informacje dotycz¹ce wieloreligijnej i wieloetnicznej
historii Regionu.
WIELKA KSIÊGA MIASTA – ARCHIWUM
W ramach realizowanego od 1997 roku programu „Wielka ksiêga miasta” powstaje archiwum materia³ów dokumentalnych, takich jak: fotografie, relacje mówione (wywiady z przedwojennymi mieszkañcami miasta), teksty literackie i dokumenty pokazuj¹ce codzienne ¿ycie przedwojennego Lublina. Informacje o nich
zostan¹ udostêpnione w 2003 roku w portalu edukacyjnym. Zebrane materia³y s¹
punktem wyjœcia do dzia³añ o charakterze artystycznym i edukacyjnym. Powsta³y m.in. dwie wystawy dokumentalne tworz¹ce aran¿acjê wnêtrz siedziby Oœrodka. Forma plastyczna obu wystaw wyros³a z doœwiadczeñ teatru i jest mocno
zakorzeniona w teatralnej wyobraŸni oraz specyficznym dla teatru jêzyku form.
Wa¿n¹ czêœci¹ tego projektu jest „Makieta dawnego lubelskiego zespo³u staromiejskiego” w skali 1:250, obejmuj¹ca nieistniej¹c¹ ju¿ dzielnicê ¿ydowsk¹ i unaoczniaj¹ca skalê zniszczeñ dokonanych na organizmie miejskim w czasie II wojny œwiatowej. Dziêki zgromadzonej przez Oœrodek dokumentacji uda³o siê zrekonstruowaæ dawny uk³ad urbanistyczny centrum miasta, odtworzyæ przebieg
nr 1/2003 (27)
211
O Wydawcy
dawnych ulic, usytuowanie placów, przypomnieæ charakter zabudowy. W ramach
projektu „Dom” gromadzone s¹ informacje o wybranych kamienicach z obszaru
dawnego zespo³u staromiejskiego. Chodzi tu o uchwycenie historii konkretnego
domu zarówno w warstwie dokumentacyjnej (materia³y archiwalne), jak te¿ poprzez losy ludzi, którzy tam ¿yli.
Oœrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” – programy i ich koordynatorzy:
Historia mówiona – Marta Kubiszyn ([email protected])
Zapomniana przesz³oœæ – wielokulturowe tradycje Lubelszczyzny –
Joanna Zêtar ([email protected])
Internet – Krzysztof Wojteczko ([email protected])
„Scriptores” – Marcin Skrzypek ([email protected])
Edukacja – Grzegorz ¯uk ([email protected])
Archiwum fotografii – Beata Markiewicz ([email protected].),
Agnieszka Wiœniewska ([email protected])
Witold D¹browski – wicedyrektor ([email protected])
Tomasz Pietrasiewicz – dyrektor Oœrodka, kierownik artystyczny Teatru NN,
koordynator wszystkich programów ([email protected])
212
nr 1/2003 (27)