ZAGŁADA ŻYDÓW RZESZOWSKICH Otwiera się w nowym oknie

Zagłada Żydów rzeszowskich 1939-1944
Grupa docelowa
Uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Założenia
Realizowane przez Muzeum – Miejsce Pamięci w Bełżcu programy edukacyjne koncentrują
się nie tylko na przekazaniu wiedzy faktograficznej, ale również na angażowaniu młodzieży
szkolnej w twórczą i samodzielną pracę połączoną z wysiłkiem badawczym, której efektem
powinno być rozwijanie myślenia historycznego i umiejętności samodzielnego formułowania
wniosków.
Zajęcia edukacyjne Zagłada Żydów rzeszowskich 1939-1944 zapoznają młodzież z wybranym
fragmentem historii Holocaustu. Lekcja łączy dzieje miasta i jego ponad 40% przedwojennej
społeczności z szerszym kontekstem historycznym jakim było funkcjonowanie obozu zagłady
w Bełżcu i holocaust Żydów dokonany przez Niemcy nazistowskie w okresie II wojny
światowej.
Poprzez analizę materiałów źródłowych i ich prezentację uczniowie w sposób aktywny
uczestniczą w zajęciach. Samodzielnie przeczytane teksty źródłowe pozwalają skonfrontować
relacje bezpośrednich świadków z opisem historycznym. Pokazuje to młodzieży, że można
samodzielnie zdobywać informacje, budować własną wiedzę historyczną, a także uczy
rozpoznawania różnych rodzajów źródeł i ich krytyki.
Cele
• Ogólna charakterystyka życia społeczno-politycznego i danych demograficznych
dotyczących Żydów rzeszowskich w okresie międzywojennym.
• Umiejętność opisania sytuacji ludności żydowskiej w okupowanym Rzeszowie, utworzenia
i likwidacji getta – deportacji do obozu zagłady w Bełżcu.
• Umiejętność wskazania sprawców oraz kluczowych dat i okresów dla omawianego tematu.
• Rozwijanie umiejętności analizy źródła historycznego, inspirowanie do dalszego
zajmowania się historią.
• Formułowanie pytań dotyczących postaw i relacji międzyludzkich w okresie II wojny
światowej; refleksja nad ponadczasowymi wartościami jak godność i prawa człowieka.
Środki dydaktyczne
Prezentacja multimedialna, kserokopie materiałów źródłowych – fragmenty zeznań, relacji,
fragment wyroku sądowego, zdjęcia.
Metody pracy
Wygłoszenie przez pracownika muzeum tekstu wprowadzającego oraz przedstawienie
kalendarium wydarzeń, praca w grupach z tekstami źródłowymi – zeznaniami, relacjami,
wyrokiem sądowym.
Przebieg
Przed planowanym przyjazdem do Muzeum – Miejsca Pamięci w Bełżcu zaleca się kontakt z
pracownikiem merytorycznym odpowiedzialnym za przygotowanie zajęć. Przeprowadzenie
lekcji powinno zostać poprzedzone działaniami przygotowującymi uczniów na terenie szkoły.
Nauczyciel przed wizytą powinien rozpocząć motywację, uprzedzić o charakterze miejsca,
rozpoznać stopień zainteresowania uczniów (np. w formie kilkuzdaniowych wypowiedzi
pisemnych) oraz dokonać podziału klasy na cztery grupy robocze.
Zajęcia łączą w sobie metody wykładu z samodzielną pracą uczestników, prowadzane
są w sali edukacyjnej muzeum. Lekcję rozpoczyna opatrzona komentarzem prowadzącego
prezentacja multimedialna dotycząca społeczności żydowskiej Rzeszowa, omawiająca okres
międzywojenny, niemiecką okupację Rzeszowa, getto, deportacje do obozu zagłady w Bełżcu
i egzekucje w lesie głogowskim, obóz pracy na „Lisiej Górze”, likwidację getta rzeszowskiego,
sprawców; prezentowane jest również kalendarium wydarzeń (wrzesień 1939 – lipiec 1944).
W drugiej części zajęć uczniowie podzieleni na grupy pracują z tekstami źródłowymi.
Następnie przedstawiciele grup w kilkuminutowych wypowiedziach charakteryzują
przeczytane teksty korzystając z pytań pomocniczych, na które powinni odpowiedzieć:
Grupy I, II, III – Zeznania i relacje świadków
1. Scharakteryzuj świadka/składającego relację (imię, nazwisko, wiek, miejsce
zamieszkania/pobytu, zawód/zajęcie, skąd pochodzi, co robił w czasie wojny, itd.).
2. Co świadek/składający relację wie na temat niemieckich władz okupacyjnych
Rzeszowa (nazwiska, funkcje, nazwy formacji)?
3. Co świadek/składający relację wie na temat sytuacji ludności żydowskiej w Rzeszowie
(jakie były warunki bytowe w mieście, kiedy utworzono getto, jakie były organizacje
żydowskie na terenie miasta, jakim represjom podlegali Żydzi)?
4. Co świadek/składający relację wie na temat deportacji Żydów rzeszowskich (kiedy
miały miejsce, w jakich okolicznościach, dokąd)?
5. Czy świadek/składający relację mówi coś o stosunkach polsko-żydowskich, jeżeli tak ,
to co?
1.
2.
3.
4.
Grupa IV – Akta sprawy Kurt Walter Schupke, Wyrok i uzasadnienie
Scharakteryzuj sprawę (nazwę sądu, skład, dane oskarżonego).
Scharakteryzuj przedmiot oskarżenia (o co Kurt Schupke został oskarżony).
Przedstaw wyrok orzeczony w sprawie Kurta Waltera Schupke.
Na podstawie uzasadnienia wyroku opisz jakich czynów zbrodniczych dopuścił się
Kurt Walter Schupke?
Po zakończeniu wypowiedzi przedstawicieli grup wszyscy uczestnicy zajęć biorą udział
w dyskusji podsumowującej, wymianie wrażeń i refleksji. Pracownik muzeum na bieżąco
koryguje niedociągnięcia historyczne i interpretacyjne.
Podsumowanie zajęć edukacyjnych oraz prezentacja najważniejszych wyników
i wniosków może odbyć się także poza klasą (na lekcji innej klasy, w ramach programu
ogólnoszkolnego, na spotkaniu z przedstawicielami określonych instytucji czy organizacji).
Końcowym efektem praktycznym przedsięwzięcia edukacyjnego może być także wystawa
prezentowana w szkole, artykuł do gazetki lub na stronę internetową.
Opracowanie i scenariusz zajęć: Jarosław Joniec