Kalendarium

1934
Pogrzeb marszałka Piłsudskiego
w Krakowie 18 maja 1935 roku
– w pierwszym rzędzie gen. Edward
Rydz-Śmigły prowadzi wdowę
Aleksandrę Piłsudską
1938 (18 VI) Otwarcie Muzeum
Narodowego w Warszawie.
1938 (15 VII) Sprowadzenie
zwłok Stanisława Augusta
Poniatowskiego z Petersburga do
Wołczyna.
1938 Pomnik Syreny
w Warszawie dłuta Ludwiki
Nitschowej.
1936 Uruchomienie kolei linowej
na Kasprowy Wierch.
1937 (2 III) Polscy alpiniści
zdobywają szczyt Nevada Pissis
w Andach.
1937 W czerwcu na Grenlandię
przybywa polska ekspedycja
naukowa.
1936 (30 VI) Próbny lot
bombowca P-37 „Łoś”.
Polska kawaleria i lotnictwo podczas
pokazów w połowie lat trzydziestych
1936 (9 IV) Dekret prezydenta
o utworzeniu Funduszu Obrony
Narodowej.
Ignacy Mościcki (1867–1946),
prezydent RP, chemik. Profesor
Politechniki Lwowskiej
i Warszawskiej. Po przewrocie
majowym z inicjatywy Piłsudskiego
został prezydentem i realizował jego
politykę. 18 IX 1939 internowany
w Rumunii, złożył urząd.
1934
Józef Beck (1894–1944),
polityk, jeden z przywódców
obozu belwederskiego. Żołnierz
I Brygady, od 1932 minister
spraw zagranicznych, przyczynił
się do normalizacji stosunków
z Niemcami. Po kampanii
wrześniowej internowany
w Rumunii, gdzie zmarł.
1936 (7 III) Remilitaryzacja
Nadrenii.
1936 (18 VII) Początek wojny
domowej w Hiszpanii.
1936 (25 X i 25 XI) Niemcy
zawierają układy w Włochami
i Japonią.
1936
1939 (28 III) Eugeniusz
Kwiatkowski rozpisuje Pożyczkę
Obrony Narodowej.
1939 Uruchomienie Huty
Stalowa Wola.
Edward Śmigły-Rydz (1886–
1941), marszałek Polski, polityk,
Wódz Naczelny. Komendant POW,
uczestnik wojny 1920. Po śmierci
Piłsudskiego generalny inspektor
sił zbrojnych, założyciel OZN. We
wrześniu 1939 Wódz Naczelny,
internowany w Rumunii, wrócił do
kraju i tu zmarł.
1938 (11–13 III) Przyłączenie
(Anschluss) Austrii do III Rzeszy.
1938 (22–30 IX) Kryzys sudecki
i konferencja monachijska. Anglia
i Francja zgadzają się na przyłączenie
czeskich Sudetów do Rzeszy.
1939 (14–23 III) Niemcy
wkraczają do Pragi i tworzą
Protektorat Czech i Moraw.
Powstaje państwo słowackie.
1938
Na arenie
międzynarodowej
1934 (2 VIII) Hitler przejmuje
pełnię władzy w Rzeszy.
1934 (15 X) Rozpoczyna się
„długi marsz” komunistycznej
partyzantki Mao w Chinach.
1935 (15 IX) Antysemickie ustawy
norymberskie w Niemczech.
1936 (10 VI) Wicepremier
Eugeniusz Kwiatkowski
przedstawia czteroletni plan
inwestycyjny na lata 1936–1940.
1937 (5 II) Wicepremier Eugeniusz
Kwiatkowski przedstawia plan
budowy Centralnego Okręgu
Przemysłowego.
1937–1938 Budowa Zakładów
Chemicznych w Dębicy.
1938 (24 X) Ribbentrop żąda
przyłączenia Gdańska do Rzeszy
i eksterytorialnej autostrady oraz linii
kolejowej przez polskie Pomorze.
1939 (16 III) Upadek
Czechosłowacji. Polska uzyskuje
granicę z Węgrami.
1939 (31 III) Premier Neville
Chamberlain ogłasza gwarancje
dla Polski.
1939 (19 V) Polsko-francuskie
porozumienie wojskowe.
1939 (23 VIII) Radziecko-niemiecki pakt o nieagresji i tajny
protokół o rozgraniczeniu stref
wpływów w Europie Środkowej.
1939 (25 VIII) Polsko-brytyjski
układ o wzajemnej pomocy.
Hitler odracza najazd na Polskę.
Ludzie epoki
Ignacy Mościcki, prezydent RP
w latach 1926–1939,
Józef Dunin-Markiewicz
Działa przeciwpancerne kal. 37 mm
zakupione przez FON
Niemcy sudeccy witają żołnierzy
Wehrmachtu wkraczających do czeskich
Sudetów w październiku 1938 roku
Gospodarka
1934 (28 IV) Otwarcie portu
lotniczego na Okęciu.
1934 (1 VI) PKP uruchamiają
samochodową komunikację
pasażerską.
1935 Poprawa koniunktury
gospodarczej.
1938 Sierpień–wrzesień: kryzys
sudecki i konferencja monachijska.
Polska żąda zwrotu Zaolzia. Praga
ugina się przed żądaniem.
Ustrój
Rękopis konstytucji kwietniowej
z 1934 roku
1938 (2 X) Wojsko Polskie
wkracza na Zaolzie.
1939 (25 VIII) Do Gdańska
wpływa pancernik „Schleswig-Holstein”.
1939 (30 VIII) Prezydent Mościcki
zarządza mobilizację powszechną.
1939 (31 VIII) Prowokacja
gliwicka. Niemcy w polskich
mundurach zajmują radiostację
w Gliwicach.
Polityka
1936 (16–21 II) Spotkanie
polityków opozycji w Morges
w Szwajcarii (Paderewski, Haller,
Witos, Sikorski). Powstaje tzw.
1935 (23 IV) Prezydent
Front Morges.
Ignacy Mościcki podpisuje
1937 (10 X) Z połączenia
tzw. konstytucję kwietniową
umacniającą władzę wykonawczą. chadecji, Narodowej Partii
Robotniczej i Związku
Hallerczyków powstaje
Stronnictwo Pracy z J. Hallerem
i W. Korfantym na czele.
1937 (11 XI) Święto
Niepodległości po raz pierwszy
dniem wolnym od pracy.
1938 W kwietniu inicjatywa
budowy metra w Warszawie.
1938 W październiku pierwszy
program eksperymentalnej stacji
telewizyjnej.
1938 Uruchomienie kolei
terenowej na Gubałówkę.
Wojny
1934 (26 I) Polska i Niemcy
zawierają układ o niestosowaniu
przemocy.
1934 (17 VI) Otwarcie obozu
w Berezie Kartuskiej.
1935 (12 V) Umiera Józef
Piłsudski. Jego zwłoki zostają
złożone w krypcie na Wawelu.
1936 (27 IV) Premiera
baletu Harnasie Karola
Szymanowskiego.
1937 Ferdydurke Witolda
Gombrowicza.
1937 Lato w Nohant Jarosława
Iwaszkiewicza.
1939
Życie codzienne
1935 (3 IX) „Dar Pomorza”
kończy rejs dookoła świata.
1938
Kultura
1934 (2 VI) Początek budowy
Muzeum Narodowego
w Krakowie.
1935 Zaczyna ukazywać się
tygodnik satyryczny „Szpilki”.
1935 Zaczyna ukazywać się Polski
słownik biograficzny.
1936
1940
1940 Poezje Krzysztofa Kamila
Baczyńskiego Zamknięty echem
i Dwie miłości.
1940 Poezje Barbakan
warszawski Kazimierza
Wierzyńskiego.
1939 (5 XI) Pierwszy numer
podziemnego „Biuletynu
Informacyjnego”.
1939–1945 Tajne nauczanie
obejmuje milion osób.
1939–1945 Wywózki na roboty
do Niemiec – ok. 2,5 mln osób.
1939–1941 Sprowadzenie na
ziemie wcielone do Rzeszy
ok. 400 tys. Niemców.
1939–1945 Eutanazja osób
psychicznie chorych w Rzeszy i na
ziemiach okupowanych.
1939 (1 IX) Niemcy rozpoczynają
inwazję na Polskę. Pancernik
„Schleswig-Holstein” ostrzeliwuje
Westerplatte.
1939 (1–3 IX) W bitwie granicznej
Niemcy przełamują polską obronę.
1939 (8–9 IX) Niemcy docierają
do Warszawy i atakują miasto.
1939 (9–16 IX) Bitwa nad Bzurą.
Kontrofensywa armii „Poznań”
i „Pomorze.
1939 (17 IX) Inwazja sowiecka.
Marszałek Rydz-Śmigły nakazuje
wojsku unikać walki i wycofywać
się do Węgier i Rumunii.
1939 (28 IX) Kapitulacja Warszawy.
1939 (5 X) Kapitulacja SGO
„Polesie” po bitwie pod Kockiem.
Bitwa pod Kockiem,
Stefan Garwatowski
1939 (27 IX) Gen. Karaszewicz-Tokarzewski zakłada konspiracyjną
Służbę Zwycięstwu Polski.
1939 (29 IX) Niemcy i ZSRR
ustalają podział zagarniętych
terenów polskich.
1939 (30 IX) Nowy prezydent
Władysław Raczkiewicz powołuje
Rząd RP na Uchodźstwie
z Władysławem Sikorskim na czele
jako premierem i jednocześnie
Naczelnym Wodzem.
1939 (13 XI) Utworzenie
Związku Walki Zbrojnej.
1939 (12 X) Dekret Hitlera
o utworzeniu Generalnego
Gubernatorstwa.
1939 (26 X) Wprowadzenie
w GG obowiązku pracy dla
Polaków w wieku 18–60 lat
i Żydów od 14 do 60 lat.
1939 (23 XI) Nakaz noszenia
opasek z gwiazdą Dawida przez
Żydów w GG.
Stefan Starzyński (1839–1943),
polityk, żołnierz I Brygady
Legionów, członek POW,
ekonomista, komisaryczny
prezydent Warszawy od 1934,
symbol jej obrony we wrześniu
1939. W 1940 aresztowany przez
Niemców, zamordowany
w obozie koncentracyjnym
Dachau.
Stefan
Starzyński,
komisaryczny
prezydent
Warszawy
1939 (1 IX) Najazd III Rzeszy
na Polskę.
1939 (3 IX) Anglia i Francja
wypowiadają wojnę Niemcom.
1939 (30 XI) Wybuch wojny
sowiecko-fińskiej.
1939
1941
1941 Założenie Teatru
Rapsodycznego w Krakowie.
1942
1943
1942 (kwiecień) W podziemiu
ukazuje się antologia poezji
współczesnej Pieśń niepodległa.
1942 Dywizjon 303 Arkadego
Fiedlera.
1942 Założenie Polskiego
Instytutu Naukowego
w Ameryce.
1944
1943 Kamienie na szaniec
Aleksandra Kamińskiego.
1943 Założenie Instytutu Józefa
Piłsudskiego w Nowym Jorku.
1945
1945 (24 III) W Krakowie
zaczyna ukazywać się katolicki
„Tygodnik Powszechny”.
Krzysztof Kamil
1945 Założenie tygodnika
Baczyński, ps. Jan
„Przekrój” w Krakowie.
Bugaj, poeta,
1944 Wprowadzenie systemu
1945 Otwarcie Uniwersytetu
1943 (16 V) Wysadzenie
żołnierz Armii
kartkowego na terenie tzw. Polski Mikołaja Kopernika w Toruniu.
przez Niemców synagogi przy
Krajowej,
Lubelskiej.
najwybitniejszy
Tłomackiem w Warszawie.
1940 Powołanie w lutym
przedstawiciel
1943 (16 X) Początek masowych
charytatywnej Rady Głównej
1945 Wielkie ruchy migracyjne
wojennego
egzekucji publicznych w Warszawie. 1944 (4 I) Armia Czerwona
Opiekuńczej.
w wyniku zmiany granic.
1942 Masowe wysiedlenia na
pokolenia
przekracza granicę wschodnią
1940 Kartki żywnościowe
Repatrianci ze Wschodu
Zamojszczyźnie.
twórców
II RP.
w GG zróżnicowane dla
przybywają na Ziemie Odzyskane.
zwanych
1944 (1 II) Udany zamach
Niemców, Polaków i Żydów.
1945 (15 V) Spis ludności Warszawy.
„Kolumbami”.
1942
Od
marca
do
sierpnia
Kedywu
na
gen.
Franza
1940 Od grudnia akcja „N”
Zginął w czasie
1945 (26–27 VI) Założenie Krajowej
ewakuacja Armii Polskiej z ZSRR
Kutscherę.
Powstania Warszawskiego
– propaganda antyhitlerowska
Centrali „Caritas” w Krakowie.
do
Iranu.
1944
(18
III)
Powołanie
1.
Armii
wśród Niemców prowadzona
1945 (12 I) Początek ofensywy
Polskiej
w
ZSRR.
przez ZWZ.
1941 (22 VI) Inwazja niemiecka
1944 (12–18 V) Bitwa 2. Korpusu styczniowej Armii Czerwonej na
na ZSRR.
ziemiach polskich.
Polskiego o Monte Cassino.
1940 Udział Samodzielnej
1941 (19 VIII–20 XII)
1945 (17 I) Wyzwolenie Warszawy.
1944 (6–13 VII) Akcja „Burza”
Brygady Strzelców Podhalańskich Samodzielna Brygada Strzelców
1945 (10 II) 1. Armia WP walczy
na Wileńszczyźnie
Niemieckie obwieszczenia z listami
i Marynarki Wojennej
Karpackich walczy w obronie
o przełamanie Wału Pomorskiego.
i Nowogródczyźnie. Nieudany
rozstrzelanych oraz antyniemieckie
w kampanii norweskiej, zwłaszcza Tobruku.
1945 (16 IV) W operacji berlińskiej
atak AK na Wilno.
hasła i rysunki malowane na murach
bitwie o Narwik (kwiecień–
1941 (4 XI) Pierwszy lot załogi
1944 (27 VII) Armia Czerwona biorą udział 1. i 2. Armia WP.
–czerwiec).
polskiej nad Polskę w celu
1945 (2 V) Kapitulacja Berlina
zajmuje Wilno. Rozbrojenie
1943 (26 III) Akcja pod
1940 (30 IV) Śmierć mjr.
dokonania zrzutu.
i wkrótce koniec wojny.
oddziałów AK.
Arsenałem – odbicie więźniów
Ewakuacja armii gen. Andersa
Henryka Dobrzańskiego
1944
(1
VIII)
Wybuch
powstania
z
rąk
Niemców.
z
ZSRR
do
Iranu
(„Hubal”), dowódcy pierwszego
1941 (30 VII) Podpisanie układu
w Warszawie.
1943 (19 IV–16 V) Powstanie
1945 (19 I) Gen. L. Okulicki
oddziału partyzanckiego.
1942 (15 VIII) Rozkaz gen.
polsko-radzieckiego (umowa
1944 (15–21 VIII) Walki
w getcie warszawskim.
rozwiązuje Armię Krajową.
1940 (30 VI) Objęcie przez gen.
Sikorskiego o podporządkowaniu 1943 (8 V) Decyzja o formowaniu 1. dywizji pancernej pod Falaise. 1945 (4–11 II) Na konferencji
Sikorski–Majski).
Stefana Roweckiego („Grot”)
Armii Krajowej wszystkich
1941 (12 VIII) Amnestia dla
1944 (18–26 IX) Samodzielna
polskiej Dywizji Piechoty im.
w Jałcie Roosevelt, Churchill
dowództwa nad ZWZ w kraju.
organizacji wojskowych w kraju. Tadeusza Kościuszki w ZSRR.
obywateli polskich w ZSRR.
Brygada
i Stalin ostatecznie uzgadniają
1940 Bitwa o Anglię
1942 (2 XII) Powołanie
1941 (14 VIII) Umowa
1943 (21 VII) Utworzenie
linię Curzona jako wschodnią
z udziałem polskich dywizjonów
o utworzeniu jednostek polskich Żydowskiej Organizacji Bojowej 2. Korpusu Polskiego
granicę Polski.
myśliwskich, m.in. 303 i 302.
w getcie warszawskim.
w ZSRR (z gen. Władysławem
gen. Władysława Andersa.
Gen.
1942
(grudzień)
Bitwa
pod
Wojdą
Andersem na czele).
1943 (17–18 VIII) Dzięki
Stanisław
1940 (4 I) Umowa polskostoczona przez Bataliony Chłopskie informacjom wywiadu AK alianci Maczek,
1941
-francuska o utworzeniu
i oddział partyzantki sowieckiej
dowódca
(listopad)
bombardują Peenemünde.
jednostek polskich we Francji.
w obronie wysiedlanej ludności
Założenie
1943 (kwiecień–wrzesień) Rzezie dywizji,
1940 (10 II) Pierwsza wielka
Zamojszczyzny.
obozu
Polaków na Wołyniu dokonywane Stefan
Garwatowski
wywózka ludności z terenów
koncentraprzez nacjonalistów ukraińskich.
wschodnich RP.
1942 (5 I) Założenie Polskiej
cyjnego na
Spadochronowa walczy pod
1943 (20 XI) Rozkaz dowódcy
Przywódcy Wielkiej Trójki podczas
1940 Masowe egzekucje jeńców
Partii Robotniczej.
Majdanku.
Arnhem.
AK o akcji „Burza”.
w Jałcie w lutym 1945
polskich w Katyniu i innych
1942 (20 I) Konferencja
1944 (2 X) Kapitulacja powstania konferencji
roku. Od lewej: brytyjski premier
miejscach.
w Wannsee. Podjęcie decyzji
warszawskiego.
Winston Churchill, prezydent USA
1940 (14 VI) Pierwszy transport Generał
o tzw. ostatecznym rozwiązaniu
Franklin Delano Roosevelt, sowiecki
więźniów dociera do Oświęcimia. Władysław
kwestii żydowskiej, co oznaczało
dyktator Józef Stalin
1944
(9
I)
Powołanie
Rady
Anders
1940 (17–21 VI) Ewakuacja
definitywną zagładę milionów
Jedności
Narodowej,
parlamentu
władz RP i części wojska
Żydów europejskich, w tym
1945 (27–28 III) NKWD
Polski Podziemnej.
z upadającej Francji do Wielkiej
polskich.
1941 Wprowadzenie w marcu
podstępnie zatrzymuje
1944
(3
V)
Powołanie
Krajowej
Brytanii.
1942 (19 VII) Rozkaz Himmlera
Volkslisty – niemieckiej listy
16 przywódców Polski Podziemnej,
Rady Ministrów.
1940 (20–21 VI) Pierwsza
o
eksterminacji
ludności
narodowościowej.
którym wytacza proces w Moskwie.
Plany niemieckich rakiet V-1 i V-2
1944 (20–21 VII) Komuniści
masowa egzekucja w Palmirach.
żydowskiej
w
GG.
przygotowane i wysłane do Londynu
1941 (15 X) Wprowadzenie kary
1945 (8 V) Kapitulacja III Rzeszy.
polscy
za
zgodą
Stalina
powołują
1940 (18 XI) Utworzenie getta
1942 (4 XII) Powstaje Rada
przez wywiad AK
śmierci dla Żydów samowolnie
1945 (28 VI) Powstaje
w Moskwie Polski Komitet
w Warszawie.
Pomocy Żydom „Żegota”.
opuszczających getta.
Tymczasowy Rząd Jedności
1943 (1 III) Polscy komuniści
Wyzwolenia
Narodowego.
1940 (3 XII) Powołanie
Narodowej z premierem
zakładają w Moskwie Związek
1944
(27
VII)
PKWN
wyraża
Delegatury Rządu RP na Kraj.
Patriotów Polskich.
zgodę na granicę na linii Curzona. E. Osóbką-Morawskim
1943 (25 IV) Rząd ZSRR zrywa 1944 (24 XI) Mikołajczyk podaje i wicepremierem
S. Mikołajczykiem.
1940 (23 VII) Rozporządzenie
stosunki z rządem polskim.
się do dymisji. Na czele rządu
1945 (17 VII–2 VIII) Konferencja
H. Franka o rozwiązaniu polskich
1943 (4 VII) Śmierć gen.
staje Tomasz Arciszewski.
Wielkiej Trójki w Poczdamie.
stowarzyszeń w GG.
Sikorskiego w katastrofie lotniczej 1944 (21 XII) Gen. Leopold
Ustalenie polskiej granicy
1940 (3 VIII) Formalne wcielenie
pod Gibraltarem.
Okulicki nowym dowódcą AK.
zachodniej na Odrze i Nysie.
Litwy do ZSRR.
1943 (8 VII) Stanisław
1944 (31 XII) Przekształcenie
1945 (2 VIII) Amnestia
Mikołajczyk premierem
PKWN w Rząd Tymczasowy
Rządu RP na Uchodźstwie.
z Edwardem Osóbką-Morawskim i ujawnienie 45 tys. członków
podziemia.
Gen. Kazimierz Sosnkowski
na czele.
Niemcy wypędzają mieszkańców
Naczelnym Wodzem.
Władysław Sikorski (1881–
warszawskiego getta w kwietniu
1945 (12 IX) Zerwanie
1943 Powołanie komunistycznej 1944 (15 III) Manifest Rady
1943 roku
1943), generał i polityk. Przed
Mordechaj Anielewicz komendant
konkordatu ze Stolicą Apostolską.
Krajowej
Rady
Narodowej
wybuchem I wojny członek
Jedności Narodowej O co walczy 1945 (25 IX) Dekret o wprowaŻydowskiej Organizacji Bojowej, stał na
i
następnego
dnia
Armii
Ludowej.
czele powstania w getcie warszawskim,
ZWC i Związku Strzeleckiego.
naród polski?
dzeniu ślubów cywilnych
Maksymilian Kolbe (1894–
zginął w walce
Szef Departamentu Wojskowego
1944 (22 VII) Manifest
i rozwodów.
1941),
święty.
Franciszkanin,
NKN. W wojnie 1920 dowodził
Polskiego
Komitetu
Wyzwolenia
wydawca „Rycerza Niepokalanej” Stefan Grot-Rowecki
Władysław Anders (1892–1970), Narodowego.
udaną kontrofensywą 5. Armii
1945 (styczeń) Założenie
i „Małego Dziennika”, założyciel (1895–1944), generał, żołnierz
generał. Od 1918 w WP. Od
nad Wkrą. W II RP m.in. szef
1944 (6 IX) Dekret PKWN
Narodowego Banku Polskiego.
Legionów. We wrześniu 1939
seminarium
w
Teresinie
sierpnia
1941
dowódca
Armii
Sztabu Generalnego i premier, po
o reformie rolnej.
1945 (29 VI) Uruchomienie
dowódca Warszawskiej Brygady
(Niepokalanów).
Prowadził
akcję
Polskiej w ZSRR, ewakuował ją na
przewrocie majowym zwolniony
portu w Gdańsku.
Pancerno-Motorowej. Od
misyjną
w
Japonii.
Więzień
Środkowy Wschód. Dowódca
ze służby. Od 1939 premier rządu
1945 Powołanie Biura
czerwca 1940 komendant
Oświęcimia,
wybrał
dobrowolnie
2. Korpusu Polskiego we Włoszech, Krzysztof Kamil Baczyński
na uchodźstwie i Naczelny Wódz.
Odbudowy Stolicy.
główny ZWZ. W czerwcu
śmierć
w
bunkrze
głodowym
podjął decyzję o jego udziale
W lipcu 1943 zginął w katastrofie
(1921–1944), poeta, najbardziej 1945 Uzależnienie wypłat reparacji
1943 zatrzymany przez gestapo,
w
zamian
za
życie
współwięźnia.
w szturmie Monte Cassino. Od
lotniczej.
wojennych dla Polaków od dostaw
symboliczny i tragiczny twórca
zamordowany w obozie
lutego 1945 Naczelny Wódz.
węgla dla ZSRR po cenach 10-krotnie
Polski Walczącej. Poległ
koncentracyjnym
Sachsenhausen.
1941 (13 IV) Układ o nieagresji
1940 (9 IV) Inwazja niemiecka
mniejszych od rynkowych.
w powstaniu. Jego dorobek,
między ZSRR i Japonią.
1943 (13 V) Kapitulacja wojsk
na Danię i Norwegię.
znany z wydań konspiracyjnych
1942
(1
I)
Delegaci
26
państw
1941
(22
VI)
Inwazja
niemiecka
„osi”
w
Afryce
Północnej.
1940 (10 V) Inwazja niemiecka
Wanda Wasilewska (1905–
i pośmiertnych, opublikowano
podpisują w Waszyngtonie
na ZSRR.
1943 (12–13 VII) Załamanie
na Francję, Belgię, Holandię
1964), działaczka lewicy PPS.
w całości wiele lat po wojnie.
Deklarację
Narodów
1941
(12
VII)
Układ
Anglii
niemieckiej ofensywy pod Kurskiem.
i Luksemburg.
Po wybuchu wojny w ZSRR
Zjednoczonych.
1944 (6 VI) Lądowanie aliantów traktowana przez Stalina jako
1943 (25 VII) Obalenie
1940 (22 VI) Kapitulacja Francji i ZSRR o współpracy w wojnie
1942 (6 VI) Klęska japońska
z Niemcami.
w Normandii.
Mussoliniego we Włoszech.
w Compiègne.
rzeczniczka grup, które miały
w bitwie morskiej o Midway.
1943 (3 IX) Lądowanie aliantów 1944 (20 VII) Nieudany przewrót w jego imieniu zarządzać Polską.
1940 (czerwiec–sierpień) Aneksja 1941 (14 VIII) Churchill
1942 (8 XI) Lądowanie
i Roosevelt podpisują Kartę
na Półwyspie Apenińskim. Rząd w Berlinie i próba zamachu
państw bałtyckich przez ZSRR.
Organizatorka ZPP i PKWN, po
Amerykanów w Afryce Północnej. marszałka Badoglio wycofuje
Atlantycką.
Stauffenberga na Hitlera.
1940 (8 VIII – 31 X) Bitwa
1945 pozostała w ZSRR.
1942
(19
XI–2
II
1943)
Bitwa
1941
(7
XII)
Atak
japoński
na
1944
(19
IX)
Zawieszenie
broni
Włochy
z
wojny.
o Anglię.
pod
Stalingradem
–
kapitulacja
Pearl
Harbor.
między
ZSRR
a
Finlandią.
1943
(28
XI–1
XII)
Konferencja
1945 (8 V) Bezwarunkowa
1940 (27 IX) Pakt trzech
6. Armii.
1944 (16 XII) Początek
Wielkiej Trójki w Teheranie.
kapitulacja III Rzeszy.
– podział stref wpływów między 1941 (11 XII) Niemcy
1942
(27
XI)
Niemcy
zajmują
wypowiadają wojnę Stanom
Ustalenie daty otwarcia II frontu. nieudanej kontrofensywy
1945 (6 VIII) Zrzucenie bomby
Niemcy, Włochy i Japonię.
nieokupowaną część Francji.
Zjednoczonym.
Zgoda aliantów na aneksje Stalina. niemieckiej w Ardenach.
atomowej na Hiroszimę.
1940
1941
1942
1943
1944 Założenie Spółdzielni
Wydawniczej „Czytelnik”.
1944 Założenie dziennika „Życie
Warszawy”.
1946
1944
1945
1948
1946 (1 X) Powstaje Wyższa
Szkoła Teatralna.
1946 (październik) Zakazane
piosenki – pierwszy film
powojenny w reżyserii Leonarda
Buczkowskiego.
1947 (lipiec) Pierwszy numer
paryskiej „Kultury”.
1947 Założenie wydawnictwa
Prasa Wojskowa (potem
Wydawnictwo MON, teraz
Bellona SA).
1946–1950 Migracja Żydów do
Izraela – ok. 120 tys. osób.
1947 Utworzenie Białowieskiego
Parku Narodowego.
1947 (kwiecień) Początek akcji
„Wisła” – wysiedlenie ludności
ukraińskiej i łemkowskiej na
południowym wschodzie.
1949
1948 Popiół i diament Jerzego
Andrzejewskiego.
1948 Pożegnanie z Marią
Tadeusza Borowskiego.
1948 Zaczarowana dorożka
Konstantego I. Gałczyńskiego.
1949 Kwiaty polskie Juliana
Tuwima.
1949 Na nieludzkiej ziemi Józefa
Czapskiego.
1949 Założenie Państwowego
Zespołu Pieśni i Tańca
„Mazowsze”.
1948 (maj) Pierwszy kolarski
Wyścig Pokoju.
1948 Założenie klubu
sportowego „Górnik” Zabrze.
1949 (7 XI) Konstanty
Rokossowski zostaje polskim
marszałkiem i ministrem obrony
narodowej.
1946 (17 II) PPR tworzy Blok
Stronnictw Demokratycznych.
1946 (30 VI) Referendum
ludowe (tzw. 3 x TAK)
sfałszowane
przez władze.
1948 (22 VII) Powstaje Związek
Młodzieży Polskiej.
1948 (31 VIII–3 IX) Potępienie
Gomułki na plenum KC PPR.
1948 (28 X) Po śmierci Augusta
Hlonda prymasem Polski zostaje
Plakat
Stefan Wyszyński.
propagandowy
1948 (15–21 XII) Kongres
kolportowany
zjednoczeniowy PPR i PPS.
przez władze
Powstaje Polska Zjednoczona
Partia Robotnicza.
1946 (4 VII)
1949 (wrzesień) Połączenie
Pogrom
organizacji kombatanckich
kielecki (śmierć
w Związek Bojowników
41 Żydów).
1946 (23 XI–10 X) Proces dowódców o Wolność i Demokrację.
1949 (27 XI) Powstanie
NSZ – 6 wyroków śmierci.
Zjednoczonego Stronnictwa
1947 (19 I) Wybory do Sejmu.
W sfałszowanych wyborach PSL Ludowego.
zyskuje jedynie 10% głosów.
1947 (5 II) B. Bierut prezydentem.
1947 (22 II) Amnestia dla
członków podziemia.
1947( 21 X) S. Mikołajczyk
wobec zagrożenia aresztowaniem
potajemnie opuszcza kraj przy
pomocy ambasady USA.
1946 (3 I) Ustawa
o nacjonalizacji przemysłu.
1946 (5 VII) Dekret o powołaniu
Głównego Urzędu Kontroli Prasy,
Publikacji i Widowisk.
1947 (19 II) Sejm uchwala Małą
Konstytucję.
1946 (1 VI) Rozporządzenie
premiera zabrania produkcji
wędlin luksusowych.
1947 (2 VII) Ustawa Sejmu
o planie trzyletnim.
1947
Początek
tzw. bitwy
o handel.
Premier rządu
londyńskiego
Stanisław
Mikołajczyk
podczas
spotkania z prezydentem USA Rooseveltem
Stanisław Mikołajczyk
(1901–1966), polityk ruchu
ludowego. Premier od 1943,
zwolennik kompromisu z ZSRR.
Ustąpił z funkcji szefa rządu na
uchodźstwie i w 1945 został
wicepremierem TRJN. Prezes
PSL. Po przegranych wyborach,
zagrożony aresztowaniem,
potajemnie opuścił kraj.
1946 (5 III) W. Churchill
w Fulton pierwszy raz użył
terminu „żelazna kurtyna” na
określenie podziału Europy.
1946 (1 X) Wyrok trybunału
norymberskiego – 12 wyroków
śmierci dla czołowych
zbrodniarzy nazistowskich.
1947 (5 VI) Ogłoszenie planu
Marshalla zakładającego pomoc
USA dla dotkniętych wojną
krajów Europy.
1946
Kongres zjednoczeniowy PPR i PPS
w grudniu 1948 roku: w imieniu pisarzy
przemawia Jarosław Iwaszkiewicz
1949 (23 I) Dekret ograniczający
swobody religijne. Zakaz
masowych pielgrzymek i procesji
na drogach.
1948 (30 I) Wprowadzenie
obowiązku oszczędzania.
1948 (1 VII) Założenie
Centralnego Związku Spółdzielni
„Samopomoc Chłopska”.
1948 Założenie Banku Rolnego.
1949 Powstają Państwowe
Gospodarstwa Rolne.
1949 (20 I) Powstaje
Rada Wzajemnej Pomocy
Gospodarczej.
1949 Początek budowy Nowej
Huty.
Bolesław Bierut (1892–1956),
działacz ruchu komunistycznego,
funkcjonariusz NKWD. Od 1918
w KPP, wybrany przez Stalina do
tworzenia nowych władz w kraju.
1944 przewodniczący KRN,
potem prezydent, jednocześnie
przywódca PZPR. Rządził
krajem w najczarniejszym okresie
stalinizacji. Zmarł w Moskwie
podczas XX Zjazdu KPZR.
1948 (15 V) Ogłoszenie
niepodległości przez Izrael.
1948 (10 XII) Przyjęcie Deklaracji
Praw Człowieka przez ONZ.
1949 (4 IV) Podpisanie paktu
NATO przez USA
i sprzymierzone z nimi państwa
europejskie.
1949 (20 IX) Utworzenie
Republiki Federalnej Niemiec.
1949 (7 X) Utworzenie
Niemieckiej Republiki
Demokratycznej.
1948
1949
BARWY NARODOWE
B
arwy jako znaki rozpoznawcze znane są od starożytności, na przykład
purpurowa to barwa rzymskich cezarów i patrycjuszy. Wśród Słowian
kolor czerwony cieszył się dużym szacunkiem. W Polsce piastowskiej
rycerstwo występowało z chorągwiami i proporcami, niekoniecznie jednak
w barwach białych i czerwonych, chociaż od XIII wieku biały orzeł staje
się powszechnym znakiem rozpoznawczym. Na herbie senioralnej dzielnicy
krakowskiej w okresie rozbicia dzielnicowego widniał orzeł biały na czerwonej
tarczy lub proporcu.
Od momentu
zjednoczenia Polski
przez Władysława
Łokietka proporzec
krakowski stał
się chorągwią
państwową. Ale
chorągwie i sztandary
w barwach białych
i czerwonych
upowszechniły się
w Wojsku Polskim
dopiero w XVIII
wieku.
W charakterze barw
narodowych biel
orła i czerwień tarczy
herbowej pojawiły się
w 1792 roku podczas
obchodów pierwszej
rocznicy uchwalenia
Konstytucji
3 maja. Damy
wystąpiły w białych
sukniach przepasanych
czerwonymi szarfami,
Replika chorągwi Królestwa Polskiego z czasów
a panowie nałożyli
Władysława Jagiełły. Orzeł Biały stał się
szarfy biało-czerwone.
polskim znakiem herbowym już w czasach
wczesnopiastowskich. Jako herb Królestwa
Uchwałę o uznaniu barw
Polskiego pierwszy raz pojawił się na pieczęci
majestatycznej Przemysła II z 1295 roku
białej i czerwonej za
narodowe podjął Sejm
w czasie powstania listopadowego. Flagi w takich barwach witały po upadku
powstania polskich żołnierzy udających się przez Niemcy na emigrację.
W czasie kolejnych zrywów powstańczych i demonstracji patriotycznych
masowo noszono biało-czerwone kokardy i chorągiewki, a od 1861 roku
również opaski na rękawach.
Po wybuchu I wojny światowej nawet zaborcy nawiązali do naszych barw
narodowych, ażeby
zachęcić Polaków do walki
po ich stronie. Odezwę
naczelnego wodza armii
rosyjskiej wydrukowano
na pocztówkach
propagandowych
z ilustracją polskiego
sztandaru o odwróconych
barwach.
Biało-czerwone flagi
masowo niesiono
w patriotycznej
manifestacji w Warszawie
z okazji 125. rocznicy
Konstytucji 3 maja.
Komitet rocznicowy
przypominał
postanowienie Sejmu
z 1831 roku i nalegał,
by barwa biała była
Chorągiew powstańcza z Orłem Białym
na flagach u góry,
a czerwona
u dołu. Taką flagę
przyjął Sejm na
mocy ustawy
z 1 sierpnia 1919
roku. Czytamy
w niej: „Za barwy
Rzeczypospolitej
uznaje się kolor
biały i czerwony
w podłużnych
pasach
równoległych,
z których górny
– biały, dolny
zaś – czerwony”.
Barwy te
uroczyście
potwierdziła
konstytucja
marcowa
1921 roku
i kwietniowa
1935 roku,
a szczegóły
ustaliło
rozporządzenie
prezydenta
z 1927 roku.
W czasie okupacji
Rosyjska pocztówka propagandowa z 1914 roku, na niej polski sztandar
używanie
o odwróconych barwach
symboli
narodowych było zabronione, ale podziemie często wykorzystywało je w celu
podniesienia ducha narodu. Pod biało-czerwonymi sztandarami walczyli
żołnierze wszystkich formacji polskich na obcej ziemi.
Po wojnie barwy narodowe odzyskały należne im miejsce w życiu państwa
i narodu, szanowała je także PRL, czego dowodem jest konstytucja z 1952
roku i dekret Rady Państwa z 1955 roku. Flaga w barwach narodowych miała
stale powiewać na budynkach władz państwa, a w czasie świąt narodowych
także na budynkach,
placach i ulicach.
Bardzo dokładnie,
choć zawile barwy flagi
określała ustawa z 1980
roku o godle, barwach
i hymnie PRL.
Należy zaznaczyć,
że w żadnym akcie
prawnym nie użyto
nazwy „barwy narodowe”
ani „flaga narodowa”.
Flaga państwowa od 1980 roku
W 1919 roku były to
„barwy Rzeczypospolitej Polskiej”, w 1927 „flaga władz i urzędów”, w latach
następnych „flaga
państwowa”. Co
istotne, od 1919 roku
obowiązują dwie flagi:
biało-czerwona (flaga
państwowa) i biało-czerwona z herbem
na białym pasie (flaga
państwowa z godłem).
Zmiany ustrojowe po
1989 roku wprowadziły
w omawianej tu kwestii
jedną zmianę – orzeł
Obecna „flaga państwowa z godłem”
otrzymał koronę. Od
2004 roku 2 maja jest Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. I jeszcze jedno:
z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej przybyła Polsce jeszcze jedna flaga
– unijna, którą należy podnosić w określonych okolicznościach.
1949
1951 (7 VIII) Załoga okrętu
hydrograficznego „Żuraw”
uprowadza jednostkę do Szwecji.
1954
1953 (23 I) Początek
nadawania regularnych audycji
telewizyjnych.
1953 Trans-Atlantyk Witolda
Gombrowicza.
1953 Założenie Zespołu Pieśni
i Tańca Śląsk.
1954 (marzec) Powstaje
Studencki Teatr Satyryków
w Warszawie.
1955 (4 IX) „Po Prostu”
– tygodnik studentów i młodej
inteligencji w nowej wersji.
1955 Powstanie Teatru
Dramatycznego w Warszawie.
1955 Założenie Wrocławskiego
Teatru Pantomimy.
1952 Zaczynają funkcjonować
państwowe domy towarowe,
delikatesy, galluxy – oferują
towary lepszej jakości po
wyższych cenach.
Projekt Konstytucji PRL z odręcznymi
poprawkami Stalina
1952 Od lutego stopniowe
wprowadzanie obowiązkowych
dostaw produktów rolnych.
1952 (24 IV) Wprowadzenie
kartek na cukier i mydło.
1953 (4 I) Podwyżka cen
żywności umożliwia częściowe
zniesienie kartek.
1953 (22 VII) Zakończenie
odbudowy Starego Miasta
w Warszawie.
1953 Odkrycie złóż siarki
w okolicach Tarnobrzega.
1950 (9 V) Projekt Europejskiej
Wspólnoty Węgla i Stali
autorstwa Roberta Schumana.
1950 (25 VI) Inwazja armii
północnokoreańskiej na Koreę Płd.
Rozpoczyna się wojna koreańska.
1951 (23 V) Przyłączenie Tybetu
do Chin.
1949
Józef Cyrankiewicz (1911–
1989), polityk, od 1935 członek
PPS, więzień Oświęcimia. Po
1945 zwolennik zjednoczenia
PPS z PPR. Od 1947 niemal
nieprzerwanie do 1970 premier.
Po wydarzeniach grudniowych
1970 ustąpił z rządu, krótko
przewodniczył Radzie Państwa.
Premier Józef
Cyrankiewicz
1954 (13 III–7 V) Bitwa pod
Dien Bien Phu – zwycięstwo
wietnamskie nad Francuzami.
1954 (21 VII) Układy genewskie
1952 (1 XI) Amerykański próbny kończą wojnę francuskowybuch bomby wodorowej.
-wietnamską.
1953 (5 III) Śmierć Stalina.
1954 (23 X) Układy paryskie
1953 (14 III) Nikita Chruszczow przewidują suwerenność
I sekretarzem KC KPZR.
i remilitaryzację RFN.
Pochód zorganizowany w Warszawie po
śmierci Józefa Stalina w marcu 1953 roku
1952
1954
Na arenie
międzynarodowej
Jerzy Giedroyć (1906–2000),
publicysta, wydawca. Żołnierz
PSZ. Od 1947 szef Instytutu
Literackiego w Paryżu,
redaktor „Kultury” i „Zeszytów
Historycznych”. Odznaczał się
bezkompromisowością wobec
władzy komunistycznej w kraju,
ale też niezależnością myślenia
i krytycyzmem wobec emigracji.
1955 Uruchomienie Zakładów
Chemicznych w Kędzierzynie.
1955 Utworzenie Instytutu
Badań Jądrowych w Świerku.
Ludzie epoki
Stanisław Lem (1921–2006),
najbardziej znany za granicą
prozaik polski XX wieku, mistrz
literatury fantastycznonaukowej.
Najważniejsze dzieła: Obłok
Magellana, Solaris, Głos Pana.
Osiedle robotnicze w Nowej Hucie,
w tle kombinat metalurgiczny
im. Lenina (obecnie im. Tadeusza
Sędzimira)
Gospodarka
1950 (15 III) Polska występuje
z Międzynarodowego Banku
Odbudowy i Rozwoju oraz
Międzynarodowego Funduszu
Walutowego.
1950 (21 VII) Sejm uchwala plan
sześcioletni.
1950 (28 X) Nagła reforma
walutowa pozbawia ludzi
oszczędności.
1951 (8 I) Upaństwowienie
aptek.
1951 (6 XI) Początek produkcji
samochodów „Warszawa”
w Fabryce Samochodów
Osobowych.
1951 Założenie Fabryki
Samochodów Ciężarowych
w Lublinie.
1954 Uruchomienie wielkiego
pieca w Nowej Hucie.
Ustrój
1950 (20 III) Zniesienie
urzędów wojewodów, starostów,
burmistrzów i wójtów oraz
ustanowienie rad narodowych.
1950 (19 IV) Ustawa o socjalistycznej dyscyplinie pracy.
1950 (26 IV) Ustanowienie
1 maja świętem państwowym.
1951 (18 I) Zniesienie święta 3 maja.
1952 (22 VII) Sejm przyjmuje
Konstytucję PRL.
1954 (7 XII) Likwidacja
Ministerstwa Bezpieczeństwa
Publicznego.
1954 (13 XII) Uwolnienie
Władysława Gomułki.
1955 (14 V) Powstaje Układ
Warszawski.
1955 (31 VII–14 VIII) Światowy
Festiwal Młodzieży i Studentów
w Warszawie.
Polityka
Proces pokazowy tzw. grupy Tatara
w 1951 roku
1954 Utworzenie parków
narodowych Tatrzańskiego,
Babiogórskiego, Pienińskiego.
1955 Wprowadzenie
obowiązkowych szczepień przeciw
gruźlicy dla dzieci i młodzieży.
1955 (21 VII) Otwarcie Stadionu
Dziesięciolecia w Warszawie.
Wojny
Prymas Stefan Wyszyński podczas
internowania w Komańczy
Redakcja tygodnika „Po Prostu”
podczas pochodu pierwszomajowego
Życie codzienne
1952 (9 IV) Powołanie
1950 (14 IV) Porozumienie rządu
Stowarzyszenia PAX B. Piaseckiego.
z episkopatem. Kościół zachowuje
prawo do nauczania religii w szkołach 1952 (3 V) W Monachium
i prowadzenia opieki duszpasterskiej rozpoczyna nadawanie Radio
Wolna Europa.
w wojsku i szpitalach.
1953 (24 II) Egzekucja gen. Emila
1950 (maj) Związek
Fieldorfa, b. dowódcy Kedywu.
Harcerstwa Polskiego zostaje
1953 (5 III) Umiera Stalin – początek
podporządkowany ZMP.
przełomu w Polsce i na świecie.
1950 (6 VII) Układ zgorzelecki
między Polską a NRD o granicy 1953 (26 IX) Aresztowanie
prymasa Polski kardynała Stefana
na Odrze i Nysie.
Wyszyńskiego.
1951 (15 II) Korekta granicy
z ZSRR. Polska oddaje część pow.
zamojskiego i hrubieszowskiego
w zamian za fragmenty Bieszczadów.
1951 (31 VII) Początek procesu
oficerów WP (m.in. Tatar,
Mossor, Kirchmayer).
1956
Kultura
1951 Ziele na kraterze Melchiora
Wańkowicza.
1951 (wrzesień) Wprowadzenie
obowiązkowej nauki rosyjskiego
w szkołach.
1951 Założenie Państwowego
Wydawnictwa Naukowego
w Warszawie.
1952
1960
1956 (1 V) Powstanie ośrodka
telewizyjnego w Warszawie
– program nadawany 5 razy
w tygodniu.
1956 (25 XII) Wznowienie
wydawania „Tygodnika
Powszechnego”.
1956 W Krakowie powstaje teatr
Cricot 2 Tadeusza Kantora.
1957 (kwiecień) Do Krakowa wraca
z Niemiec ołtarz Wita Stwosza.
(Maj) Na festiwalu w Cannes
Kanał Andrzeja Wajdy otrzymuje
Srebrną Palmę.
1958 Film Popiół i diament
Andrzeja Wajdy.
1959 (3 II) Do Polski
wraca z Kanady
Szczerbiec, kroniki
Galla Anonima
i Wincentego
Kadłubka.
Szczerbiec – miecz
koronacyjny królów
polskich z pierwszej
połowy XIII wieku
1956 (15 VII) Liczba mieszkańców
Warszawy osiąga milion.
1956 (27 X) Likwidacja sklepów
„za żółtymi firankami”.
1957 Na Spitsbergenie powstaje
Polska Stacja Polarna.
1959 (31 VII) Poniedziałek
ogłoszony dniem bezmięsnym ze
względu na trudności w zaopatrzeniu.
1956 (12 III) W Moskwie umiera
I sekretarz KC PZPR Bolesław
Bierut. Jego następcą zostaje
Edward Ochab.
1956 (7 IV) Amnestia dla
więźniów politycznych.
1956 (28–29 VI) Poznański
Czerwiec. W walkach ulicznych
robotników z milicją i wojskiem
giną 74 osoby.
1956 (19–21 X) VIII Plenum
KC PZPR. Rozmowy nowego
I sekretarza Władysława Gomułki
z Nikitą Chruszczowem zapobiegają
interwencji Armii Radzieckiej.
1956 (28 X) Zwolnienie
z internowania w Komańczy
prymasa Stefana Wyszyńskiego.
(od października) Polski
Październik: rehabilitacje
niesłusznie skazanych,
liberalizacja cenzury, rezygnacja
z kolektywizacji rolnictwa.
1968
1960 (16 VII) Film Krzyżacy
Aleksandra Forda.
1960 Kartoteka Tadeusza Różewicza.
1961 (19 I) Na Wawel wracają
z Kanady arrasy Zygmunta Augusta.
1961 (sierpień) Pierwszy festiwal
piosenki w Sopocie.
1962 (marzec) Film Romana
Polańskiego Nóż w wodzie.
1963 (19 VI) Pierwszy festiwal
piosenki w Opolu.
1964 Tango Sławomira Mrożka.
1965 (wrzesień) Otwarcie
odbudowanego Teatru Wielkiego
w Warszawie.
1966 (1 IX) Wprowadzenie
ośmioklasowej szkoły podstawowej.
1967 (25 XI) Dziady w reżyserii
Kazimierza Dejmka w Teatrze
Narodowym w Warszawie.
1970
1968 Film Faraon Jerzego
Kawalerowicza wg powieści
Bolesława Prusa.
1968 Serial telewizyjny Stawka
większa niż życie.
1969 Film Pan Wołodyjowski
Jerzego Hoffmana wg Henryka
Sienkiewicza.
1969 (2 IV) 53 ofiary śmiertelne
katastrofy samolotu LOT-u pod
Zawoją.
1969 (29 IV) Koniec samotnego
rejsu Leonida Teligi dookoła świata.
1969 Pierwsza transplantacja
serca w Polsce.
1969 Ostatni rejs transatlantyku
„Batory”.
1968 (30 I) Ostatnie
przedstawienie Dziadów w Teatrze
Narodowym i protest studentów
przeciw zawieszeniu spektaklu.
1968 (8 III) Początek demonstracji
studenckich w obronie
relegowanych
Plakat z 1968 roku reklamujący
kolegów
Dziady Adama Mickiewicza,
w Warszawie
wystawiane w Teatrze Narodowym
i innych
przez Kazimierza Dejmka
ośrodkach
uniwersyok. 1965 Pojawienie się
teckich.
narkomanii w Polsce.
1968 (19 III)
Przemówienie
Gomułki
1964 (4 III) List 34
w Sali
intelektualistów z postulatem
Kongresowej. 8 marca 1968 roku
ograniczenia cenzury.
– wiec studentów
Obciąża
1964 (8 III) Karol Wojtyła
na dziedzińcu
„syjonistów”
arcybiskupem krakowskim.
odpowiedzial- Uniwersytetu
1965 (13–16 VII) Proces
Warszawskiego
nością za
„rewizjonistów” Karola
wydarzenia
marcowe.
Początek
Modzelewskiego i Jacka Kuronia.
kampanii antysemickiej
1965 (18 XI) List biskupów
i emigracji osób żydowskiego
polskich do niemieckich z apelem
pochodzenia.
o pojednanie i w reakcji dość
enigmatyczna odpowiedź niemiecka. 1968 (21 VIII) Wojska Układu
Warszawskiego, w tym polskie,
1966 (kwiecień i maj) Uroczyswkraczają do Czechosłowacji.
tości milenijne w Gnieźnie,
na Jasnej Górze, w Krakowie,
Warszawie.
1961 (15 VII) Ustawa
o usunięciu religii ze szkół.
1964 Rozporządzenie zmuszające
Cyganów do porzucenia
koczowniczego trybu życia.
1960
1971 (21 I) Decyzja odbudowy
Zamku Królewskiego w Warszawie.
1971 (6 XII) Pierwszy w Polsce
program telewizyjny w kolorze.
1974 Film Potop Jerzego Hoffmana.
1975 (20–27 IV) I Tydzień
Kultury Chrześcijańskiej.
1975 Film Ziemia obiecana
Andrzeja Wajdy.
1968
1980
1976 Powstanie Ośrodka Praktyk
Teatralnych Gardzienice.
1977 Film Człowiek z marmuru
Andrzeja Wajdy.
1977 Film Barwy ochronne
Krzysztofa Zanussiego.
1976 (13 VIII) Wprowadzenie
„kartek” na cukier.
1977 Na
Wyspie Króla
1972 (luty) Na zimowej
olimpiadzie w Sapporo Wojciech
Fortuna zdobywa złoty medal
w skokach narciarskich.
1974 (13 VI–7 VII) Polska
zdobywa trzecie miejsce na
mistrzostwach świata w piłce
nożnej w Niemczech.
Bilety
towarowe
– tak
eufemistycznie
nazwano
kartki
na cukier
wprowadzone
w 1976 roku
1968 (21 VIII) Wojska Układu
Warszawskiego, w tym polskie,
wkraczają do Czechosłowacji.
1960 Odkrycie złóż węgla
brunatnego w regionie
bełchatowskim.
Kolumna polskich czołgów
1963 (28 XII) Otwarcie polskiego i transporterów opancerzonych pod
1957 Początki eksploatacji miedzi odcinka rurociągu „Przyjaźń”.
Hradcem Králové
1967 (25 XI) Pierwszy Polski Fiat
w rejonie Lubina i Legnicy.
125
p.
na
Żeraniu.
1968 (20 VII) Uruchomienie
1957 Początki eksploatacji siarki
największego w Polsce sztucznego
w rejonie Tarnobrzega.
zbiornika wodnego – w Solinie.
1957 Pierwsze samochody Syrena. Stefan Wyszyński (1901–1981),
prymas Polski. W czasie wojny
1958 (14 VI) Pierwszy w Polsce
reaktor jądrowy Ewa w Świerku. kapelan AK, od 1946 biskup,
Jacek Kuroń (1934–2004),
w 1948 arcybiskup warszawski
polityk. Zakładał KOR. Aktywny
i gnieźnieński, 1952 kardynał.
uczestnik obrad Okrągłego Stołu,
Władysław Gomułka (1905–1982), 1953–1956 internowany. W latach
współtwórca systemu III RP.
polityk. W czasie wojny przywódca
1980–1981 wzywał do dialogu.
PPR od 1943 r., 1951–1954
Zwany Prymasem Tysiąclecia.
1968 (5 I) Alexander Dubček
więziony, w 1956 r. na fali
obejmuje kierownictwo KPCz.
społecznego poparcia powrócił do
1961 (12 IV) Lot Jurija Gagarina Początek liberalizacji systemu
władzy. Wycofał się z obietnic reform w kosmos.
w Czechosłowacji.
i zachował system siermiężnego tzw. 1961 (17–18 VIII) Początek
1968 (30 I) Początek tzw.
realnego socjalizmu.
wznoszenia muru berlińskiego.
ofensywy Tet – szczytowy okres
1962 (22–28 X) Kryzys kubański wojny wietnamskiej.
1968 (16 III) Masakra wioski My
1956 (14–25 II) XX Zjazd KPZR – świat na krawędzi wojny
atomowej.
Lai w Wietnamie przez wojska USA.
i potępienie „kultu jednostki”
1963 (22 X) Śmierć prezydenta
1968 (maj) Gwałtowne
przez Chruszczowa.
demonstracje studentów na
1956 (23 X) Wybuch powstania Johna Kennedy’ego z ręki
zamachowca.
Zachodzie, głównie we Francji.
węgierskiego.
1965 (8 XII) Zakończenie obrad 1968 (21 VIII) Interwencja
1956 (od 4 XI) Zdławienie
II
Soboru
Watykańskiego.
wojsk Układu Warszawskiego
powstania węgierskiego przez
1966 (sierpień) Początek
w Czechosłowacji. Przywrócenie
Armię Radziecką.
„rewolucji kulturalnej”
starego porządku.
1957 (4 X) Wystrzelenie
w Chinach.
1969 (marzec) Starcia zbrojne nad
Sputnika w ZSRR.
1967 (5–10 VI) Wojna
Ussuri – na granicy ZSRR i Chin.
1959 (8 I) Wkroczenie
sześciodniowa. Zwycięstwo Izraela 1969 (21 VII) Neil Armstrong
rewolucyjnych wojsk Fidela
nad koalicją państw arabskich.
– pierwszy człowiek na Księżycu.
Castro do Hawany.
1956
1976
Jerzego rozpoczyna działalność
Polska Stacja Antarktyczna.
1978 (27 VI–3 VI) Lot w kosmos
pierwszego Polaka, Mirosława
Hermaszewskiego.
1978 (16 X) Wanda Rutkiewicz
jako pierwsza Europejka zdobywa
Mount Everest.
1979 (15 II) 49 ofiar wybuchu
gazu w PKO w warszawskiej
Rotundzie.
Kanclerz Willy Brandt i premier
Cyrankiewicz po podpisaniu układu
Polska–RFN 7 grudnia 1970 roku
1970 (7 XII) Podpisanie przez PRL i RFN układu o granicy na
Odrze i Nysie.
1970 (od 14 XII) Tzw. wydarzenia grudniowe. W reakcji na
podwyżki cen strajki, demonstracje, starcia z milicją i wojskiem (gł.
Gdańsk, Gdynia i Szczecin).
1970 (20 XII) Usunięcie Gomułki z funkcji I sekretarza KC PZPR.
Kierownictwo partii obejmuje Edward Gierek.
1971 (15 II) Anulowanie podwyżki cen i uspokojenie sytuacji.
1971 (5–6 X) Wysadzenie w powietrze auli Wyższej Szkoły
Pedagogicznej w Opolu.
1972 (31 V) Wizyta Richarda Nixona – pierwsza wizyta prezydenta
USA w Polsce.
1972 (28 VI) Ustanowienie przez papieża Pawła VI nowych diecezji
na polskich ziemiach zachodnich.
1975 (sierpień) Dokument końcowy Konferencji Bezpieczeństwa
i Współpracy w Europie podnosi kwestię poszanowania praw człowieka.
1970 (1 VI) Reforma
administracyjna. Zniesienie
powiatów i powołanie 49
województw.
1971 Początek budowy Portu
Północnego w Gdańsku.
1972 (1 I) Likwidacja dostaw
obowiązkowych gospodarstw
chłopskich.
1973 (VI) Pierwsze egzemplarze
Fiata 126p, czyli malucha.
1974 Wzniesienie najwyższego
na świecie masztu radiowego
w Gąbinie.
1976 (25 VI) Strajki w Radomiu
i Ursusie w reakcji na podwyżki cen.
1976 (23 IX) Powstanie
Komitetu Obrony Robotników.
1976 (16 X) Wybór kardynała
Karola Wojtyły na papieża.
1979 (2–10 VI) Pierwsza
pielgrzymka Jana Pawła II do Polski.
1979 (wrzesień) Założenie
Konfederacji Polski Niepodległej.
1976 (10 II) Nowelizacja
konstytucji. Zapis o przyjaźni
z ZSRR i kierowniczej roli PZPR.
1976–1997 Budowa zapory
na Dunajcu i Czorsztyńskiego
Zbiornika Wodnego.
1979 (styczeń) Zima stulecia
paraliżuje kraj.
1979 Pierwsze egzemplarze
samochodu Polonez.
Jarosław Iwaszkiewicz
(1894–1980), wybitny
prozaik. Wieloletni prezes ZLP.
Najwybitniejsze dzieła: Panny
z Wilka, Brzezina, Sława i chwała. Witold Gombrowicz (1904–
1969), prozaik i dramaturg.
Nowatorska twórczość
1973 (27 I) Traktaty paryskie
wywoływała niechęć zarówno
– pozorne zakończenie wojny
przywódców PRL, jak i środowisk
w Wietnamie.
narodowych i konserwatywnych
1973 (11 IX) Przewrót wojskowy niepodległej RP. Najważniejsze
w Chile, śmierć prezydenta
działa: Ferdydurke, Trans-Atlantyk,
Allende.
Iwona księżniczka Burgunda.
1973 (6–24 X) Wojna Egiptu
i Syrii z Izraelem.
1974 (25 IV) Przewrót wojskowy 1978 (16 X) Wybór Karola
Wojtyły na papieża.
w Portugalii (rewolucja
1979 (luty–kwiecień) Rewolucja
czerwonych goździków).
islamska w Iranie i objęcie władzy
1975 (30 IV) Zdobycie
przez duchownych z ajatollahem
Sajgonu przez wojska
Chomeinim na czele.
północnowietnamskie
– rzeczywiste zakończenie wojny 1979 (17 II–6 III) Wojna
chińsko-wietnamska.
w Wietnamie.
1979 (25–26 XII) Interwencja
1975 (1 VIII) Ogłoszenie
wojsk ZSRR w Afganistanie.
w Helsinkach Aktu Końcowego
KBWE.
1970
1976
1982
1989
1992
1980 Literacka Nagroda Nobla
dla Czesława Miłosza.
1983 Film Seksmisja Juliusza
1991 Powstanie polskoMachulskiego.
-niemieckiego uniwersytetu
1985 Odrestaurowanie Panoramy Viadrina we Frankfurcie
racławickiej.
n. Odrą.
1980 (17 II) Pierwsze zimowe
wejście na Mount Everest – Leszek 1988 Krótki film o zabijaniu
i Krótki film o miłości Krzysztofa od 1989 Powstawanie sieci
Cichy i Krzysztof Wielicki.
Kieślowskiego.
hipermarketów i supermarketów.
1990 Rozwój handlu ulicznego.
od 1991 Gwałtowny wzrost
1986 (6 IV) Po awarii
emigracji zarobkowej
w elektrowni atomowej
w Czarnobylu skażenia docierają i bezrobocia.
nad Polskę.
1987 (9 V) Katastrofa samolotu
LOT w Lesie Kabackim – śmierć 1989 (27 I) Spotkanie w Magdalence
– decyzja o rozmowach władz
183 osób.
z częścią opozycji.
1987 (VII) Zdobycie przez
Brama Stoczni Gadańskiej – niemy świadek
1989 (6 II–5 IV) Okrągły
narodzin „Solidarności” w 1980 roku
Jerzego Kukuczkę „korony
Stół – decyzja o legalizacji
Himalajów”, czyli wszystkich
„Solidarności” i wyborach do
ośmiotysięczników.
1980 (sierpień – wrzesień) Fala
Sejmu.
1988
(7–12
XII)
Spis
ludności.
strajków w reakcji na podwyżki cen.
1980 (16 VIII) W Gdańsku
powstaje Międzyzakładowy
Komitet Strajkowy pod
1982 (31 VIII) Zajścia uliczne
przewodnictwem Lecha Wałęsy.
1980 (30 VIII – 3 IX) Podpisanie w wielu miastach. Kilka ofiar
śmiertelnych, gł. w Lubinie.
porozumień władz z komitetami
1982 (10 X) Kanonizacja
strajkowymi w Gdańsku,
Maksymiliana Kolbego.
Szczecinie i Jastrzębiu.
1983 (16–23 VI) Druga
Posiedzenie plenarne Okrągłego Stołu
1980 (5–6 IX) Ustąpienie
pielgrzymka Jana Pawła II do Polski.
E. Gierka i objęcie funkcji szefa
1989 (4 VI) Częściowo wolne
1983
(22
VII)
Zniesienie
stanu
partii przez Stanisława Kanię.
wybory – zwycięstwo „Solidarności”.
wojennego.
1980 (17 IX )Założenie
1983 (10 X) Pokojowa Nagroda 1989 (19 VII) Wybór Wojciecha
Niezależnego Samorządnego
Jaruzelskiego na prezydenta.
Związku Zawodowego „Solidarność”. Nobla dla Lecha Wałęsy.
1989 (24 VIII) Powołanie Tadeusza
1984 (19 I) Uprowadzenie,
1981 (8 III) Powstaje NSZZ
Mazowieckiego na premiera.
a
następnie
zamordowanie
Rolników Indywidualnych.
1990 (30 I) Samorozwiązanie się
ks. Jerzego Popiełuszki przez
1981 (19 III) Wydarzenia
PZPR.
funkcjonariuszy
SB.
bydgoskie – usunięcie przez milicję
1986 (17 IX) Po oświadczeniu gen. 1990 (13 IV) ZSRR przyznaje się
związkowców z siedziby WRN.
Cz. Kiszczaka zwolnienie ostatnich do popełnienia zbrodni katyńskiej.
1981 (28 V) Umiera Prymas
1990 (12 XI) Podpisanie układu
więźniów politycznych – Polska
Tysiąclecia, kardynał Stefan
jedynym krajem bloku wschodniego z Niemcami o nienaruszalności granicy.
Wyszyński.
1990 (9 XII) Zwycięstwo
bez więźniów politycznych.
1981 (5 VI) List KC KPZR
Lecha Wałęsy w wyborach
1988
(25
IV)
Początek
nowej
fali
do KC PZPR z ostrzeżeniem
prezydenckich.
strajków.
przed ustępstwami wobec „sił
1991 (27 X) Pierwsze całkowicie
1988
(26
VIII)
Zgłoszenie
przez
kontrrewolucyjnych”.
wolne wybory i następnie powołanie
Czesława Kiszczaka propozycji
1981 (5 IX) Wojciech Jaruzelski
rozmów z opozycją – po kilku dniach rządu Jana Olszewskiego.
I sekretarzem KC PZPR.
jego spotkanie z Lechem Wałęsą.
1981 (5 IX–7 X) Zjazd NSZZ
1989 (7 IV) Uchwalenie
„Solidarność”.
nowej ordynacji wyborczej,
1981 (4 XI) Spotkanie W. Jaruzelswprowadzenie instytucji Senatu
kiego, L. Wałęsy i prymasa
i Prezydenta RP.
1986
(29
V)
Przyjęcie
Polski
do
J. Glempa nie stabilizuje sytuacji.
1989 (29 XII) Nowelizacja
Międzynarodowego
Funduszu
1981 (13 XII) Wprowadzenie
konstytucji – powstanie
Walutowego.
stanu wojennego.
Rzeczypospolitej Polskiej,
1981 (16 XII) Ofiary pacyfikacji 1988 (23 XII) Największa od
usunięcie zapisów o roli PZPR
1982 podwyżka cen.
strajku w kopalni „Wujek”.
i sojuszu z ZSRR.
1981 (23 XII) Wprowadzenie
1990 (9 II) Przywrócenie orłu korony.
Lech Wałęsa (ur. 1943),
sankcji wobec Polski przez
1990 (12 IV) Ustawa
związkowiec i polityk. Działacz
prezydenta USA Ronalda Reagana.
o zniesieniu cenzury.
podziemnych związków
1981 (28 XII) Wygaśnięcie
zawodowych. W sierpniu 1980 r.
ostatniego strajku – w kopalni
1989 (27 XII) Zatwierdzenie przez
przywódca strajku w Stoczni
„Piast”.
Sejm planu Leszka Balcerowicza.
Gdańskiej, potem przywódca
„Solidarności”. W stanie wojennym 1990 (wrzesień) Wstrzymanie
budowy elektrowni atomowej
internowany. W 1983 otrzymał
w Żarnowcu.
1980 (marzec) Pojawiają się
Pokojową Nagrodę Nobla.
1991 (16 IV) Powstanie Giełdy
sklepy komercyjne.
Przyczynił się do pokojowego
Papierów Wartościowych.
1981 (30 IV) Wprowadzenie
obalenia PRL. W latach 1990–
1991 (26 VII) Ustawa
„kartek” na podstawowe produkty 1995 prezydent RP.
o powszechnym podatku
żywnościowe.
dochodowym (PIT).
Fala strajków,
która ogarnęła
Polskę
w sierpniu 1980
roku, zmusiła
Edwarda Gierka
do ustąpienia
ze stanowiska
I sekretarza
KC PZPR
Wojciech Jaruzelski (ur. 1923),
generał i polityk. 1968 minister
obrony narodowej, 1981 premier
i I sekretarz KC PZPR. W grudniu
1981 wprowadził stan wojenny, ale
w obliczu trudności wewnętrznych
i zmiany sytuacji międzynarodowej
zaakceptował rozmowy z opozycją
Lech Wałęsa, przywódca strajku
i zmiany systemowe, 1989–1990
w Stoczni Gdańskiej, a następnie
przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ prezydent RP.
Edward Gierek (1913–2001),
polityk. Od 1957 r. jako
I sekretarz KW PZPR na
Górnym Śląsku przyczynił
się do ożywienia regionu.
W 1980 r. I sekretarz partii.
Polityka modernizacji kraju
w drodze zaciągania kredytów
zagranicznych przyniosła
najpierw sukcesy, ale potem
spowodowała kryzys.
1992 Odkrycie pierwszego
pozaziemskiego układu
planetarnego przez Aleksandra
Wolszczana.
1992 (wrzesień) Wyciek soli
zagraża zabytkowej kopalni soli
w Wieliczce.
1994 Powstanie pierwszej
prywatnej telewizji ogólnopolskiej
Polsat.
1994 Miłość na Krymie
Sławomira Mrożka.
1992 (maj) W Himalajach ginie
Wanda Rutkiewicz.
1993 (13–14 I) Zatonięcie
promu „Jan Hewelisz”.
1995 (7 IV) W Warszawie rusza
pierwsze w Polsce metro.
1995 (23 V) Marek Kamiński
i Wojciech Moskal docierają do
bieguna północnego.
1995 (27 XII) Zdobycie bieguna
południowego przez Marka
Kamińskiego.
1993 (17 IX) Opuszczenie Polski
przez wojska rosyjskie.
1993 (19 IX) Zwycięstwo lewicy
w wyborach parlamentarnych.
1994 (9 IV) Wniosek o przyjęcie
Polski do Unii Europejskiej.
1995 (19 XI) Zwycięstwo
Aleksandra Kwaśniewskiego
w wyborach prezydenckich.
Aleksander Kwaśniewski podczas wiecu przed
wyborami prezydenckimi w 1995 roku
1993 (7 I) Ustawa aborcyjna.
1995 (1 I) Denominacja złotówki.
1995 (22 XI) Powstanie
Narodowych Funduszy
Inwestycyjnych.
Leszek Balcerowicz (ur. 1947),
ekonomista i polityk. W 1989
został wicepremierem i ministrem
finansów. Był autorem planu
gospodarczego, który oznaczał
przejście z systemu gospodarki
sterowanej do wolnorynkowej.
Jan Paweł II Wielki
Władze PRL miały nadzieję na przeciwstawienie młodego kardynała
prymasowi Wyszyńskiemu, ale nic z tego nie wyszło.
W latach siedemdziesiątych kardynał Wojtyła przyjmował przedstawicieli
opozycji demokratycznej w kraju.
Nadszedł pamiętny 16 października 1978 roku. Zebrani na konklawe
kardynałowie wybierali kolejnego Namiestnika Świętego Piotra na Ziemi.
„Dochodzi godzina 18.44. W centralnej lodżii Bazyliki Świętego Piotra
otwierają się oszklone drzwi i pojawia się grupa prałatów i biskupów, których
zebrany tłum wita owacyjnie. Spośród nich wysuwa się na pierwszy plan
kardynał Felici oświetlony przez reflektory. Zapada cisza. Aż dziwne, że może
być tak cicho na placu wypełnionym trzystu tysiącami ludzi. Rozlega się głos
kardynała, który wypowiada tradycyjne oświadczenie: «... habemus Papam
[...] Dominum Carlum». Teraz powinny wybuchnąć oklaski... Tak było
zawsze... Tymczasem plac zamarł... Kto to jest Karol? Kardynał Felici... czytał
dalej: «Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Wojtyła». Podrywa się słaby
szum oklasków [...]. Dają się słyszeć tu i ówdzie pojedyncze oklaski: »Polak,
Polak«”1.
Nie tylko dla
zgromadzonych na placu
Włochów i cudzoziemców
było to zaskoczenie.
Jeszcze większe
stanowiło dla Polaków
zgromadzonych tego
wieczoru przy telewizorach
i radioodbiornikach,
gdy media PRL podały
lakoniczną informację
o wyborze. Nie wszyscy
uświadomili sobie epokowe
znaczenie tego faktu – dla
świata i dla Polski. Oto po
raz pierwszy od 455 lat na
Stolicy Piotrowej zasiadł
ktoś spoza Włoch. Jedyny
raz w dziejach był to Polak.
Wśród wielkich tego świata
Ojciec Święty Jan Paweł II podczas trzeciej pielgrzymki do
rozchodziły się pogłoski
Polski
o szansie kardynała Wojtyły
na wybór. Kardynał Wyszyński miał podobno o tym powiadomić Edwarda
Gierka. Ale naród był zaskoczony i szczęśliwy.
Epokowe wydarzenia wkrótce nastąpiły: pierwsza pielgrzymka papieża
do ojczyzny, „Solidarność”, tragiczny zamach na placu Świętego Piotra,
z którego Jan Paweł II cudem uszedł z życiem, upadek
komunizmu, nowe tysiąclecie.
„Blisko 27 lat pontyfikatu Karola Wojtyły obfitowało
w ważkie wydarzenia. Był pierwszym papieżem,
który odwiedził rzymską synagogę [...], wspierał
»Solidarność« [...], odprawił w Asyżu modły o pokój
wespół z przedstawicielami wszystkich religii świata,
doprowadził do »rehabilitacji« Galileusza, miał swój
udział w upadku imperium zła, opublikował czternaście
encyklik [...]. Zwołał też dziesięć synodów i dziewięć
konsystorzy. Wyniósł na ołtarze ponad 1300 świętych
i błogosławionych”2.
Ale uwielbienie wśród narodów świata charyzmatyczny
papież zdobył przede wszystkim jako Wielki Pielgrzym.
Odbył ponad 80 zagranicznych podróży duszpasterskich,
w tym kilkakrotnie odwiedził Polskę. Zawsze odnajdywał
kontakt z tymi, którzy przychodzili go słuchać. Doskonale
czuł się wśród młodzieży. W centrum nauczania Jana
Pawła II dominował substancjonalnie związany z Bogiem
człowiek, jego godność i prawa.
Gdy więc odszedł w cierpieniu, po długiej chorobie,
2 kwietnia 2005 roku, wszyscy wiedzieliśmy, że świat
nie będzie już taki jak przedtem. Zdaniem wielu był
największym Polakiem w dziejach naszego narodu.
N
iełatwo w tak krótkim opisie streścić wielkość i przesłanie posługi
arcybiskupa i kardynała Karola Wojtyły – papieża Jana Pawła II.
Urodził się 18 maja 1920 roku. Jego ojciec był zawodowym
wojskowym. Gdy Karol miał dziesięć lat, umarła jego matka, potem epidemia
zabrała mu brata. Wraz z ojcem przeniósł się z rodzinnych Wadowic do
Krakowa. Tu zastała go
wojna. Musiał przerwać
studia i podjął ciężką
pracę zarobkową.
Pracował fizycznie
w kamieniołomach
i w fabryce Solvay. Po
wypadku wznowił studia
na tajnym wydziale
teologicznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
To właśnie wówczas
zaczął tworzyć poezje pod
pseudonimem Andrzej
Jawień. Związany był
z działającym w podziemiu
Teatrem Rapsodycznym.
Po wojnie, w 1946 r.,
przyjął święcenia
kapłańskie z rąk kardynała
Adama Sapiehy, który
wysłał go na dalsze studia
do Rzymu, na Papieski
Uniwersytet Angelicum.
Wydawało się, że w jego
Karol Wojtyła tuż po wyborze na papieża w 1979 roku
osobie Polska zyska jeszcze
jednego uczonego w habicie, wybitnego teologa-intelektualistę. Po powrocie
wykładał filozofię na KUL-u. Zyskał autorytet wśród młodzieży, z którą jako
zapalony turysta chętnie wyruszał na górskie wyprawy piesze czy spływy
kajakowe.
Sakrę biskupią otrzymał w 1958 r., w 1964 r. został arcybiskupem
krakowskim, w 1967 r. kardynałem. Aktywnie uczestniczył w obradach
II Soboru Watykańskiego; swoim otwartym umysłem i wybitnym intelektem
zyskał uznanie wielu „książąt” Kościoła. Nawiązane wówczas kontakty miały
procentować.
Leszek Balcerowicz, wicepremier i minister
finansów w rządzie Tadeusza Mazowieckiego
1993 (1 I) Ogłoszenie
niepodległości Słowacji i Czech.
1994 (11 XII) Interwencja
wojsk rosyjskich w Czeczenii.
1995 (6 III) Układ z Schengen
znosi wewnętrzne granice Unii
Europejskiej.
Solidarność
1982 (2 IV–14VI) Wojna
brytyjsko-argentyńska
o Falklandy.
1986 (28 I) Katastrofa
wahadłowca kosmicznego
„Challenger”. Śmierć załogi.
1986 (25–26 IV) Awaria
elektrowni atomowej
w Czarnobylu.
1981 (13 V) Jan Paweł II ciężko
1988 (11 IV) Układ o wycofaniu
ranny na skutek zamachu Ali Agcy. wojsk ZSRR z Afganistanu.
1980
1996
1982
1989 (10 XI) Obalenie muru berlińskiego.
1989 (17–19XI) Aksamitna rewolucja i upadek systemu w Czechosłowacji.
1989 (21–22 XII) Obalenie reżimu Ceaușescu w Rumunii.
1990 (2 VIII) Najazd Iraku na Kuwejt.
1990 (3 X) Zjednoczenie Niemiec.
1991 (17 I) Początek operacji „Pustynna burza” – interwencji USA
i ich sprzymierzeńców przeciw Irakowi.
1991 (25 VI) Ogłoszenie niepodległości Chorwacji – początek wojny
w Jugosławii i rozpad federacji.
1991 (8 XII) Rozwiązanie ZSRR i utworzenie Wspólnoty
Niepodległych Państw.
1991 (9–11 XII) Traktat w Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej.
1989
1992
1996
Setki tysięcy ludzi uczestniczyły w mszy koncelebrowanej przez Jana Pawła II na pl. Zwycięstwa
(obecnie Piłsudskiego) w Warszawie. Papież wygłosił wówczas pamiętne słowa: „Niech z stąpi Duch
Twój i odnowi oblicze ziemi! Tej ziemi...”
1
2
M. Maliński, Papież spraw ludzkich, Warszawa 1983, s. 94–95.
G. Giansanti, M. Tosatti, Jan Paweł II Wielki, Warszawa 2006, s. 21.