Wystawy przyjadą z Ratingen - www.bilingua.haus.pl www.bilingua

Karta języków mniejszości
została przez Polskę ratyfikowana. Gorzej z realizacją.
Koncert adwentowo-świąteczny był podsumowaniem 25-lecia TSKN.
STR. II-III
STR. IV
HEIMAT
Środa, 9 grudnia 2015
Redaguje: Krzysztof Ogiolda
PARTNERZY
Związek Niemieckich
Stowarzyszeń SpołecznoKulturalnych w Polsce
ul. Krupnicza 1545-013 Opole
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku
Opolskim ul. Konopnickiej 6
45-004 Opole
Dom Współpracy
Polsko Niemieckiej
ul. 1 Maja 13/2 45-068 Opole
mała ojczyzna
Wystawy przyjadą z Ratingen
A Marie-Luise Fasse z Fundacji Haus Oberschlesien oraz Bernard Gaida, przewodniczący zarządu VdG
podpisali umowę o współpracy między mniejszością a Muzeum Ziemi Górnośląskiej w Ratingen.
Historia i tożsamość
Krzysztof Ogiolda
[email protected] - 77 44 32 581
FOT. FUNDACJA HAUS OBERSCHLESIEN
H
istoryczny dokument został podpisamy w minioną
sobotę.
Dzięki
współpracy Związku Niemieckich Stowarzyszeń
w Polsce i działającego pod auspicjami Haus Oberschlesien Muzeum Ziemi Górnośląskiej w
Ratingen (kierowanego przez dra
Stephana Kaisera) w latach 20152020 partnerzy będą współpracować w celu zachowania szeroko
rozumianego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska.
- Chcielibyśmy doprowadzić
do tego, co nie udało się dotychczas przy polsko-niemieckim
„okrągłym stole” - mówi Bernard
Gaida. - Chodzi o prezentację
muzealną obecności i dorobku
mniejszości niemieckiej. Podczas mojej wizyty w tamtejszej
b Zasady współpracy ustalano przez kilka miesięcy. Podsumowaniem dwustronnych rozmów było złożenie podpisów
pod porozumieniem przez Marie-Luise Fasse i Bernarda Gaidę.
placówce doszliśmy do wniosku,
że tej problematyki brakuje bardzo w muzeach na Śląsku i w Polsce, ale jej niedostatek odczuwalny jest i w Ratingen. Okazuje się,
że ta biała plama funkcjonuje
po obu stronach granicy. Współpraca będzie się odbywać, a równolegle toczyć się będzie nadal
dialog przy „okrągłym stole”.
W ramach zadeklarowanej
w umowie współpracy przewi-
dziane jest m.in współdziałanie
przy prezentowaniu wystaw dotyczących historii Górnego Śląska,
prowadzenie wspólnych projektów badawczych, organizowanie
międzynarodowych konferencji
i sympozjów oraz wydawanie –
będących efektem współpracy publikacji naukowych i popularnonaukowych.
Współdziałanie VdG z placówką w Ratingen będzie się to-
czyć niezależnie stałej współpracy, którą niemieckie muzeum
prowadzi z wieloma odpowiednikami zarówno w województwie śląskim, jak i w opolskim.
W ostatnim czasie niemieckie
muzeum pokazywało m.in. w Muzeum Wsi Opolskiej - wystawę poświęconą sekularyzacji
klasztorów śląskich w XIX w.,
a także, w ramach Dni Kultury
Niemieckiej na Śląsku Opolskim,
ekspozycję „Orzeł nad Śląskiem.
Historia lotnictwa – wydarzenia
i pionierzy”. Wystawa ta była dostępna w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Opolu.
- Nie umawialiśmy się jeszcze
na żadne konkretne przedsięwzięcia – dodaje Bernard Gaida. Nie chodzi o to, żeby wziąć gotową wystawę i zawiesić ją w nowym miejscu. Potrzebne są robocze dyskusje o tym, co będziemy wspólnie pokazywać. Przygotowanie wystaw to są długie
procesy. Będą wymagać badań
oraz pozyskiwania nowych materiałów. a ¹
Ausstellungen aus Ratingen wird es auch bei uns geben
Marie-Luise Fasse von der Stiftung Haus Oberschlesien und
Bernard Gaida, Vorstandsvorsitzender des VdG, haben einen Vertrag über Zusammenarbeit zwischen der deutschen
Minderheit und dem Oberschlesischen Landesmuseum
in Ratingen abgeschlossen.
Das historische Dokument wurde am vergangenen Samstag unterzeichnet. Dank der Absprache
des Verbandes deutscher Gesellschaften in Polen mit dem von
der Stiftung Haus Oberschlesien
getragenen Oberschlesischen
Landesmuseum in Ratingen (unter Leitung von Dr. Stephan Kaiser) werden beide Institutionen
in den Jahren 2015-2020 zugunsten einer breit verstandenen Bewahrung des oberschlesischen
Kulturerbes zusammenarbeiten.
- Wir möchten das verwirklichen, was bisher am deutschpolnischen „runden Tisch” nicht
gelungen ist - sagt Bernard Gaida. - Es geht um die museale Präsenz der Existenz und Erbes der
deutschen Minderheit. Wäh-
rend meines Aufenthaltes in der
dortigen Institution sind wir zu
dem Schluss gekommen, dass
die Behandlung dieser Themen
in den Museen in Schlesien und
Polen nicht stattfindet, doch der
Mangel ist auch in Ratingen zu
spüren. Es stellte sich also heraus, dass dieser weiße Fleck auf
beiden Seiten der Grenze vorhanden ist. Es wird nun unsere
Zusammenarbeit geben und
gleichzeitig wird der Dialog am
„runden Tisch” weitergeführt.
Im Rahmen des unterzeichneten Vertrags über Zusammen-
arbeit wird u.a. eine Kooperation im Rahmen der präsentierten
Ausstellungen zur Geschichte
Oberschlesiens, Durchführung
gemeinsamer Forschungsprojekte, Organisation internationaler Konferenzen und Symposien
sowie Herausgabe von wissenschaftlichen und populärwissenschaftlichen Publikationen
möglich sein.
Die Zusammenarbeit des
VdG mit der Einrichtung in Ratingen wird unabhängig von der
ständigen Zusammenarbeit realisiert, die das deutsche Museum
mit vielen ähnlichen Institutionen in den Woiwodschaften
Schlesien und Oppeln verbindet. In der letzten Zeit zeigte das
deutsche Museum u.a. eine Ausstellung zur Säkularisation der
schlesischen Klöster im 19. Jahrhundert im Museum des Oppelner Dorfes und - im Rahmen der
Deutschen Kulturtage im Oppelner Land - die Exposition „Adler
über Schlesien. Geschichte der
Luftfahrt – Ereignisse und Pioniere”. Diese Ausstellung war in
der Woiwodschaftsbibliothek in
Oppeln zu sehen.
- Wir haben noch über kein
konkretes Vorhaben gesprochen - fügt Bernard Gaida hinzu. - Es geht nicht darum, eine
fertige Ausstellung zu nehmen
und diese dann an einem anderen Ort aufzustellen. Es werden Arbeitsdiskussionen darüber nötig sein, was wir gemeinsam zeigen werden. Die
Vorbereitung einer Ausstellung ist ein langer Prozess, der
viel Forschungsarbeit und
Sammeln neuer Materialien
erfordert. a
TŁUM. ELF ¹
II • Heimat - mała ojczyzna
Nowa Trybuna Opolska
Środa, 9 grudnia 2015
www.nto.pl
Zdaniem nauczycieli „Niko”
będzie dla uczniów lepszy
Nowa Trybuna Opolska
Środa, 9 grudnia 2015
www.nto.pl
Heimat - mała ojczyzna • III
Pochwalili za dialog i finanse, edukacja do poprawki
b Pedagodzy praktycy przyglądali się podręcznikom pod kątem
potrzeb uczniów, którzy od września będą z nich korzystać.
Edukacja
Niemieckie Towarzystwo
Oświatowe zapytało ośmioro
nauczycieli o opinię w sprawie
nowego podręcznika do języka mniejszości.
P
Przypomnijmy, MN
porozumiała się z wydawnictwem Klett
Verlag Polska w sprawie przygotowania
nowych podręczników do nauki
niemieckiego jako języka mniejszości. Pierwszy tom ma być gotowy na początek roku szkolnego. Materiałem wyjściowym, który pozwoli przygotować tę książkę, są używane do nauki niemieckiego w Republice Federalnej
podręczniki „Niko” oraz „Bücherwurm”. Nauczyciele poproszeni
przez Niemieckie Towarzystwo
Oświatowe o opinię starannie
przeczytali obie publikacje.
- Poprosiliśmy o zdanie pedagogów z różnych ośrodków –
mówi Martyna Halek z Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego. - Każdy z podręczników
ma swoje silne strony. „Bücherwurm” jest zaopatrzony
w atrakcyjną maskotkę, która
byłaby zachętą dla dzieci. Ma
wyraźną czcionkę, ale niestety,
mało zróżnicowane ćwiczenia.
Ostatecznie aż siedmiu na
ośmiu konsultantów wybrałoby do pracy z uczniami podręcznik „Niko”.
Za jego zaletę nauczyciele
uznali m.in. przejrzystość i ciekawą a stonowaną szatę graficzną oraz progresywne ćwiczenia i teksty (ich trudność
rośnie stopniowo).
Taką sugestię NTO przekaże
wydawnictwu Klett, sugerując,
by w nowym podręczniku znalazły się także najlepsze elementy z „Bücherwurm”. a
KOG ¹
Koncert na jarmarku w Görlitz
Do dyskusji
Krzysztof Ogiolda
[email protected] - 77 44 32 581
A
utorzy raportu pozytywnie ocenili funkcjonowanie w Polsce
dialogu między władzą a reprezentantami mniejszości. Wysoką ocenę
przyznano także za wsparcie finansowe przekazywane przez
władze polskie mniejszościom
narodowym i etnicznym na
wspieranie mediów, naukę języka oraz pielęgnację kultury i podtrzymywanie tożsamości. Eksperci zwrócili uwagę na fakt, iż w latach ubiegłych Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji umożliwiało organizowanie konferencji, wykładów czy wydawanie publikacji dla Niemców w Polsce. Komitet Ministrów Rady Europy podkreśla, że jest to jeden z aspektów
polskiej polityki wobec MN, który działa wręcz modelowo.
Dostrzeżono, że w 2014 roku
polskie władze prowadziły kampanię promującą wykorzystanie
języków regionalnych lub mniejszościowych w życiu publicznym.
Niemniej potrzebne są dalsze wysiłki na rzecz promowania tolerancji i akceptacji języków mniejszości i ich kultur.
FOT. SYLWIA MICHALA
b Zdaniem Rady Europy wciąż za mało jest szkół oferujących nauczanie dwujęzyczne, a placówek z wykładowym niemieckim nie ma wcale.
wystarczającą liczbę przedszkoli,
w których naucza się języka
mniejszości lub prowadzi zajęcia
dwujęzycznie. Zbyt mało jest
szkół ponadgimnazjalnych, które oferowałoby uczniom takie
nauczanie. Autorzy raportu uważają, że za mało uczniów korzysta
z przedmiotu: własna historia
i kultura mniejszości. Zdaniem
ekspertów, brakuje odpowiednio
przygotowanych nauczycieli, co
powinno być troską państwa.
W odniesieniu do mniejszości
niemieckiej raport opowiada się
także za zwiększeniem obecnoś-
ci języka niemieckiego w przestrzeni publicznej, m.in. poprzez
używanie go w kontaktach urzędowych ze starostwami oraz
wprowadzanie np. dwujęzycznych nazw ulic.
- Warto podkreślić, że te uwagi krytyczne – dodaje Bernard
Gaida nie odnoszą się do jakiegoś
ogólnego europejskiego standardu, bo takiego standardu nie ma.
Odnoszą się do zobowiązań, jakie
wzięła na siebie Polska, ratyfikując Kartę Języków Mniejszościowych i Regionalnych. Są wśród
nich m.in. uruchomienie szkolni-
ctwa w językach największych
mniejszości: niemieckiej, ukraińskiej i białoruskiej (obecnie nie ma
ani jednej szkoły z wykładowym
językiem niemieckim) oraz
umożliwienie korzystania z nauczania języka mniejszości lub
edukacji dwujęzycznej wszędzie
tam, gdzie według spisu mniejszość funkcjonuje. Tymczasem
nadal – jak przed ratyfikacją – działa system obowiązkowych rodzicielskich deklaracji.
- Europejska karta zmienia filozofię podejścia do języków
mniejszości – zauważa Rafał
Bartek, przewodniczący zarządu TSKN. - Akcentuje nie tyle zapobieganie
dyskryminacji
mniejszości i ich języków, ile ich
promocję. Warunek składania
deklaracji obowiązuje niezmiennie od 25 lat. To na „dzień
dobry” zaprzecza karcie języków i jej duchowi. Jeśli spojrzymy szerzej niż z perspektywy
opolskiej i z pozycji mniejszości
niemieckiej, to pozostałe mniejszości – poza niemiecką i kaszubską – pozostają na poziomie
status quo, jakie obowiązywało
w PRL-u (z tamtych czasów wywodzi się szkoła z wykładowym
językiem litewskim w Puńsku).
Raport potwierdza to, co od lat
mówimy. Jeśli języki mniejszości mają być naprawdę promowane, trzeba zmienić podejście
do nich. Samo prawodawstwo
nie wystarczy.
Na dowód lider TSKN przypomina, że mniejszość niemiecka
dysponuje strategią rozwoju
oświaty, od blisko pięciu lat podpisane są dokumenty polsko-niemieckiego „okrągłego stołu”,
a postępu w dziedzinie edukacji
nie ma poza tymi inicjatywami,
które wyszły ze środowiska
mniejszości (ostatnio umowa
na nowy podręcznik).
- Raport podkreśla, że należy
postawić zwłaszcza na rozwój największych mniejszości w Polsce
i ich języków – dodaje Rafał Bartek. - Tymczasem od lat nie mogliśmy się doprosić o przygotowanie nauczycieli do uczenia niemieckiego jako języka mniejszości. Takiej „mniejszościowej” filologii nie ma. Języka mniejszości
oraz jej historii kultury uczą pedagodzy przygotowani do prowadzenia zajęć z niemieckiego jako
języka obcego. Gdyby dziś na germanistyce taką specjalizację
wprowadzono, nie zmieni to wiele. Rynek pracy w szkołach, także
ten dotyczący niemieckiego, jest
nasycony.
Rafał Bartek jest rodzicem wychowującym dzieci dwujęzycznie
i z tej perspektywy patrzy na nauczanie niemieckiego w przedszkolach. - W tym wieku dzieci
bezproblemowo wchłaniają dru-
gi język – zauważa. - A my prawie
nie mamy przedszkoli, w których
jeden nauczyciel mówi do dzieci
tylko po polsku, a drugi po niemiecku. Państwo takiej dwujęzyczności nie promuje. Bez tego
dyrektor przedszkola zorganizuje zajęcia z niemieckiego, ale na taką szeroką dwujęzyczność nie
pójdzie. Nie będzie do niej rodziców przekonywał, nawet jeśli ma
przygotowanych nauczycieli.
Na problem wykraczający
poza politykę państwa realizowaną z Warszawy zwraca uwagę Waldemar Gielzok, prezes
Niemieckiego Towarzystwa
Oświatowego. - Państwo daje
niemałe pieniądze na nauczanie
języka mniejszości w postaci
zwiększonej subwencji – mówi.
- Pytam, ile samorządy, także te,
na czele których stoją członkowie MN, wydają na doskonalenie zawodowe nauczycieli niemieckiego jako języka mniejszości, ile na doposażenie szkół
w pomoce i bibliotek w odpowiednią literaturę, na kupienie
filmu, komputera, dofinansowanie wycieczki do Niemiec.
Za chwilę będziemy mieli sprawdzian, czy samorządy wesprą rodziców kupujących nowy podręcznik do niemieckiego, czy
też subwencja zostanie przeznaczona raczej na remont dachu
szkoły lub na malowanie. a ¹
Lob für Dialog und Finanzen, im Bildungsbereich gibt es Verbesserungsbedarf
Das Komitee des EU-Ministerrates hat die Umsetzung der
Europäischen Charta der Regional- und Minderheitensprachen kritisch beurteilt.
Polen hat die Charta im Jahr
2009 ratifiziert.
b Chór „Canthabiles” z Kątów Opolskich zaśpiewał w dniu św.
Mikołaja, 6 grudnia, podczas jarmarku bożonarodzeniowego „Schlesischer Chritskindelmarkt” w Görlitz - mieście wysuniętym
najbardziej na wschód Niemiec.
Śpiewacy ze Śląska Opolskiego zaprezentowali ciekawy repertuar
adwentowo- świąteczny – w języku niemieckim i polskim. Bardzo
się podobali i dostali za swój koncert gromkie brawa. Poza
uczestnictwem w jarmarku chórzyści podziwiali także uroki
miasta oraz poznawali historię i ciekawostki dotyczące Görlitz.
- Dziękujemy organizatorom wyjazdu i mieszkańcom miasta
za miłe przyjęcie – mówi Sylwia Michala, liderka koła DFK
w Kątach Opolskich. (KOG)
Jedną ze spraw nierozwiązanych jest wciąż kwestia mediów.
Komitet ekspertów zaleca stworzenie co najmniej jednej publicznej stacji radiowej oraz jednej
publicznej telewizji, które nadawałyby w języku mniejszości.
- Trzeba podkreślić, że nie chodzi
o rozgłośnie i audycje prowadzone siłami własnymi mniejszości
podkreśla Bernard Gaida, przewodniczący zarządu VdG. - Raport mówi o państwowym kanale radiowym i telewizyjnym, który realizowałby misję polegającą
na dbaniu o żywotność języków
mniejszości narodowych. Taki kanał uruchomiono w Słowenii dla
mniejszości włoskiej i we Włoszech dla słoweńskiej. W polskich
warunkach prawdopodobnie
mniejszości musiałyby dzielić
czas antenowy między sobą, ale
póki co nie ma politycznej decyzji, by takie radio lub telewizję
tworzyć.
Bardzo krytycznie raport ocenia stan szkolnictwa. Jego autorzy odwołują się do poprzedniego raportu Rady Europy, w którym także zwracano uwagę
na niewystarczające standardy,
dotyczące szkolnictwa mniejszości, nie tylko niemieckiej. Oprócz
zbyt małej liczby szkół dwujęzycznych i braku szkół z językiem
niemieckim jako wykładowym,
komitet wytknął władzom nie-
FOT. PRO LIBERIS SILESIAE
FOT. NIEMIECKIE TOWARZYSTWO OŚWIATOWE
A Komitet Ministrów Rady Europy krytycznie ocenił realizację Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. Polska ratyfiowała ją w 2009 roku.
Die Autoren des Berichts haben
den Dialog zwischen Behörden
und Vertretern der Minderheit
positiv beurteilt. Sehr hoch wurde auch die finanzielle Unterstützung der nationalen und ethnischen Minderheiten seitens der
polnischen Behörden bewertet.
Die finanziellen Zuwendungen
unterstützen Medien der Minderheiten, Sprachunterricht und
dienen der Pflege der Kultur und
Identität. Experten haben darauf
aufmerksam gemacht, dass in
vergangenen Jahren das Ministerium für Verwaltung und Digitalisierung die Veranstaltung von
Konferenzen, Lesungen oder Herausgabe von Publikationen für
Deutsche in Polen möglicht gemacht hat. Das Komitee des EU-
Ministerrates unterstrich, dass
dies ein Aspekt der polnischen
Politik gegenüber der deutschen
Minderheit ist, welcher geradezu
modellhaft funktioniert.
Man nahm zur Kenntnis, dass
die polnischen Behörden im Jahr
2014 eine Werbekampagne für
den Gebrauch der Regional- und
Minderheitensprachen in der Öffentlichkeit durchgeführt haben.
Dennoch bedarf es weiterer Bemühungen für die Bewerbung
von Toleranz und Akzeptanz für
die Kultur der Minderheiten und
für die Minderheitensprachen.
Zu den ungelösten Bereichen
gehört die Medienfrage. Das Expertenkomitee empfiehlt die
Gründung von mindestens einem öffentlichen Radiosender
sowie einer Fernsehstation, die
Sendungen in der Minderheitensprache ausstrahlen würde. Man muss betonen, dass es sich
dabei nicht um Sender und Sendungen handelt, welche die Minderheit aus eigener Kraft auf die
Beine stellen sollte - so Bernard
Gaida, Vorstandsvorsitzender
des VdG. - Der Bericht spricht von
einem staatlichen Radio- und
Fernsehsender, deren Aufgabe
die Pflege des Erhalts von Minderheitensprachen wäre. Ein solcher Sender wurde in Slowenien
für die italienische Minderheit
und in Italien für die slowenische
Minderheit gegründet. Unter polnischen Bedingungen müssten
sich einzelne Minderheiten
wahrscheinlich die Sendezeit teilen. Doch bis jetzt gibt es keine
politische Entscheidung, ein solches Radio oder Fernsehen zu
gründen.
Sehr kritisch wird im Bericht
die Lage des Schulwesens beurteilt. Seine Autoren berufen sich
auf den letzten Bericht des Europarates, in dem auf die unzureichenden Standards des Minderheiten-schulwesens, und zwar
nicht nur in Bezug auf die deutsche Minderheit, aufmerksam gemacht wurde. Neben der zu kleinen Anzahl von zweisprachigen
Schulen und fehlenden Schulen
mit Deutsch als Unterrichtssprache hat das Komitee den Be-
hörden auch die unzureichende
Zahl von Kindergärten mit Minderheiten- oder zweisprachigen
Sprachunterricht vorgehalten. Es
gibt auch zu wenige weiterführende Schulen, die einen solchen
Unterricht anbieten würden. Die
Autoren des Berichts sind der Ansicht, dass zu wenige Schüler das
Unterrichtsfach „Eigene Geschichte und Kultur der Minderheit“ in Anspruch nehmen. Nach
Meinung von Experten fehlt es an
qualifizierten Lehrern für dieses
Schulfach, wofür der Staat sorgen
sollte.
In Bezug auf die deutsche
Minderheit spricht sich der Bericht auch für mehr Deutsch in
der Öffentlichkeit, u.a. in Form
von Gebrauch dieser Sprache in
Kontakten mit den Behörden auf
Kreisebene und für die Einführung von zweisprachigen Straßennamen aus.
- Es lohnt sich hervorzuheben, dass sich diese kritischen Bemerkungen nicht an irgendwelchen allgemeinen europäischen
Standards orientieren, weil es
solche Standards nicht gibt- fügt
Bernard Gaida hinzu. - Sie beziehen sich vielmehr auf Verpflichtungen, welche Polen mit der Ratifizierung der Europäischen
Charta der Regional- und Minderheitensprachen auf sich genommen hat. Dazu gehören u.a.:
Einrichtung eines funktionierenden Schulwesens in den Sprachen der größten Minderheiten,
d.h., der deutschen, ukrainischen und weißrussischen (derzeit gibt es keine einzige Schule
mit Deutsch als Unterrichtssprache) sowie Ermöglichung des
Minderheitensprachunterrichts
oder zweisprachigen Bildung
überall dort, wo es laut dem
Volkszählungsergebnis eine Minderheit gibt. Demgegenüber
funktioniert weiterhin – wie vor
der Ratifizierung der Charte – das
System von obligatorischen Deklarationen der Eltern.
- Die Europäische Charta ändert die Philosophie des Umgangs mit den Minderheitensprachen - bemerkt Rafał Bartek, Vorstandsvorsitzender der SKGD. Sie hebt nicht unbedingt hervor,
dass man der Diskriminierung
von Minderheiten und deren
Sprachen vorbeugen soll, sondern legt den Akzent auf die Propagierung der Minderheitensprachen. Die Pflicht zur Abgabe von
Elterndeklarationen gilt unverändert seit 25 Jahren. Das steht
von vornherein im Widerspruch
mit der Charta und ihrem Geiste.
Wenn wir die Sache aus einer
breiteren Perspektive betrachten
und nicht nur auf die Woiwodschaft Oppeln und die deutsche
Minderheit blicken, dann stellt
sich heraus, dass außer den Deutschen und den Kaschuben alle
übrigen Minderheiten lediglich
den gleichen Status beibehalten
haben, der für sie bereits in der
Volksrepublik Polen galt (auf diese Zeit nämlich geht die Schule
mit Litauisch als Unterrichtssprache in Puńsk zurück). Der Bericht
bestätigt das, wovon wir seit Jahren sprechen. Wenn Minderheitensprachen wirklich propagiert
werden sollten, dann muss sich
die Einstellung zu ihnen ändern.
Die Gesetzgebung alleine reicht
nicht aus.
Als Beleg für diese These erinnert Rafał Bartek daran, dass die
deutsche Minderheit über eine
Strategie der Entwicklung des
Bildungswesens verfügt, seit fast
fünf Jahren Dokumente des
deutsch-polnischen „runden Tisches” unterschrieben sind und
dennoch kein Fortschritt im Bildungsbereich zu verzeichnen ist,
abgesehen von den Initiativen
aus den Reihen der deutschen
Minderheit (zuletzt Vertrag über
ein neues Lehrbuch).
- Im Bericht wird hervorgehoben, dass man vor allem auf die
Entwicklung der größten Minderheiten und deren Sprachen in
Polen setzen soll - so Rafał Bartek.
- Dabei haben wir seit Jahren vergebens um die Ausbildung von
Lehrern für Deutsch als Minderheitensprache gebeten. Eine solche „Minderheitenphilologie”
gibt es nicht. Die Sprache der
Minderheit und deren Kulturgeschichte unterrichten Lehrer, die
lediglich für das Unterrichten von
Deutsch als Fremdsprache ausgebildet sind. Wenn man heute
im Institut für Germanistik ein
solches Studienfach einrichten
würde, würde es auch nicht viel
bringen. Der Arbeitsmarkt für die
Lehrer, auch im Bereich Deutsch,
ist gesättigt.
Rafał Bartek ist selbst Vater
und erzieht seine Kinder zweisprachig. Aus dieser Perspektive
betrachtet er den Deutschunterricht in den Kindergärten.
- In diesem Alter lernen die
Kinder problemlos eine zweite
Sprache -bemerkt er. - Wir haben
aber fast keine Kindergärten, in
denen ein Erzieher zu den Kindern Polnisch und der andere
Deutsch spricht. Der Staat wirbt
für solche Zweisprachigkeit
nicht. Ohne eine solche staatliche
Unterstützung wird ein Kindergartenleiter zwar einen Deutschunterricht organisieren und anbieten, doch auf eine soeben erwähnte breite Zweisprachigkeit
wird er sich nicht einlassen. Er
wird nicht versuchen, die Eltern
davon zu überzeugen, selbst
wenn er über geeignete Erzieher
verfügen würde.
Auf ein Problem, das über
die von Warschaus aus betrie-
bene Politik des Staates hinausgeht, weist Waldemar Gielzok,
Vorsitzender der Deutschen Bildungsgesellschaft, hin. „Der
Staat stellt beträchtliche Summen für den Unterricht der
Minderheitensprache in Form
von einer größeren Bildungssubvention zur Verfügung“, so
Gielzok. „Ich frage, inwieweit
die Kommunen, auch jene, mit
Vertretern der deutschen Minderheit an der Spitze, die Lehrerfortbildung für den Minderheitensprachunterricht, den
Ankauf von Hilfsmaterialien,
Büchern für die Bibliothek, Einkauf von Filmen, Computern
oder eine Schulreise nach
Deutschland finanziell unterstützen. Wir werden bald sehen, ob die Kommunen diese
„Prüfung“ bestehen. Werden
sie Eltern beim Kauf des neuen
Lehrbuchs für den Deutschunterricht unter die Arme greifen
oder die Bildungssubvention
eher für Dachrenovierung oder
Sanierungsarbeiten an den
Schulen verwenden. a
TŁUM. ELF ¹
W skrócie
BJDM
Świąteczny jarmark
mniejszości w Opolu
Zgodnie z sięgającą 2003 r.
tradycją w 3. niedzielę
adwentu - 13 grudnia 2015
odbędzie się na opolskim
Rynku „Dzień Niemiecki
Opolskiego Jarmarku Bożonarodzeniowego”.
O 11.00 opolan powitają
konsul Niemiec Sabine
Haake, prezydent Opola
Arkadiusz Wiśniewski oraz
liderzy mniejszości niemieckiej.
Atrakcją dla najmłodszych
będzie uruchomioma specjalnie z tej okazji karuzela.
Od 11.30 do 15.30 odbywać
się będą występy w konkursie niemieckiej piosenki
świątecznej, a także warsztaty świąteczne dla
wszystkich. Planowane
zakończenie około 16.00
(KOG) ¹
MŁODZIEŻ MNIEJSZOŚCI
Nie tylko dzieci będą
„bastlować”
Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej organizuje
warsztaty bożonarodzeniowe
dla dzieci z domów dziecka
w Chmielowicach i Opolu.
W sobotę, 12 grudnia przedstawicielka BJDM pokaże
dzieciakom sposoby na własnoręczne wykonanie ozdób
świątecznych. W formie zabawy dowiedzą się również ciekawych rzeczy na temat tradycji świątecznych z Niemiec.
Porozmawiają z przedstawicielami młodzieży MN na temat innych projektów.
BJDM ma też propozycję
wspólnego „bastlowania” dla
wszystkich. Zaprasza
w czwartek, 17 grudnia
od 16.00 do sali konferencyjnej na IV piętrze przy ul. Marii
Konopnickiej 6 w Opolu na majsterkowanie
pod okiem oraz za radą fachowca. Zgłoszenia oraz
wszelkie informacje dotyczące projektu w biurze ZMMN
(3.piętro) do 16 grudnia lub emailem na adres:
[email protected] lub
[email protected] oraz telefonicznie: 77/441 62 05.
(KOG) ¹
BIBLIOTEKA CARITAS
Spotkanie z Georgiem
Mitschke
Biblioteka Caritas w Opolu (ul.
Szpitalna 7a) zaprasza dziś
o 16.00 na spotkanie: „Osobowości życia kulturalnego
na Śląsku. Georg Mitschke artysta i historyk sztuki”. Pan
Mitschke pracuję między innymi nad renowacją wnętrza
bazyliki na Górze św. Anny.
(KOG) ¹
IV • Heimat - mała ojczyzna
Nowa Trybuna Opolska
Środa, 9 grudnia 2015
www.nto.pl
Medale zasługi za wierność
„„Schlesien Journal“ w TVP Opole we wtorek
o 18.15 (powtórka pt. 18.25, nd. 18.00) , w TVP
Katowice w poniedziałek o 20.45, TVS - we
wtorek 17.30.
1. Szkolenie dla kobiet mniejszości niemieckiej;
2. Centrum Badan Mniejszości Niemieckiej.
Audycja radiowa
„Schlesien Aktuell Kompakt“ w Radiu Opole
przez siedem dni w tygodniu o 20.04:
- w środę - sylwester ze Związkiem Młodzieży
Mniejszości Niemieckiej;
- w czwartek - „Georg Mitschke - artysta i historyk
sztuki”;
- w piątek - Nowe kompendium wiedzy o Górnym
Śląsku;
Jeżeli macie ciekawy temat, dziennikarze ZP Pro
Futura, proszą o kontakt [email protected],
tel. 77 454 65 56.
W sobotę, 12 XI I o godzinie 16.15 w Radiu Doxa kolejna audycja z cyklu Abgekanzelt/Minderheit
Aktuell: Pieśni bożonarodzeniowe na Śląsku.
W niedzielę, 13XI I o 21.00 w Radiu Doxa koncert
życzeń Musikschachtel: Gotuj po niemiecku. Świąteczne potrawy.
Bezpłatne pozdrowienia można wysyłać:
[email protected] lub 77 454 65 56.
W Radiu Opole 13 XII w godz. 17.05 - 18.00 program publicystyczny Schlesien Aktuell das
Magazin : Pieśni adwentowe na Śląsku.
W każdą środę TSKN na Śląsku Opolskim publikuje
w internecie Newsletter. A w nim znajdziecie Państwu m.in. aktualne informacje z życia Towarzystwa, kalendarz wydarzeń oraz przegląd prasy.
- Roman Kolek - zarzuty wobec wicemarszałka województwa z mniejszości niemieckiej;
- Historyczna współpraca VdG i Fundacji Haus
Oberschlesien;
- Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej.
HEIMAT mała ojczyzna
Przed świętami
Krzysztof Ogiolda
[email protected] - 77 44 32 581
Z
anim Julia Ledwoch zaśpiewała pieśń „Heilige
Nacht” z repertuaru
Helene Fischer, rozpoczynając adwentowoświąteczny koncert, wypełnionej
do ostatniego miejsca sali Filharmonii Opolskiej zabrzmiały jubileuszowe refleksje i świąteczne życzenia.
Rafał Bartek, lider TSKN przypomniał, że w tym samym miejscu
15 lutego 2015 zaczęły się obchody
srebrnego jubileuszu istnienia
TSKN. Podkreślił, że dorobkiem tego ćwierćwiecza są m.in. język niemiecki w szkołach, msze św. w języku serca,dwujęzyczne tablice
i ustawa o mniejszościach. Przypomniał ostatnie osiągnięcia MN:
szkółki piłkarskie, setki imprez w ramach ożywiania domów spotkań,
b Jesteście ważną cząstką tego, kim dziś jesteśmy mówił Rafał Bartek, wręczając zasłużonym
działaczom TSKN medale z okazji srebrnego jubileuszu organizacji mniejszości.
bardzo udane Dni Kultury Niemieckiej i Festiwal Kultury Mniejszości. Odznaczonym podziękował
za ich wierność niemieckiej tożsamości i wieloletnie honorowe zaangażowanie w działalność MN. - Je-
steście ważną cząstką tego, kim dziś
jesteśmy – mówił.
Konsul Niemiec Sabine Haake
cieszyła się bardzo, że mogła przemawiać po niemiecku, bez wsparcia tłumacza, i była rozumiana.
- Na opolskiej ulicy jeszcze niemiecki słychać słabo. To jeszcze
wymaga pracy – przyznała. - Ale
tym większe podziękowania dla
tych, którzy nie siedzą na sofie,
lecz angażują się na rzecz upow-
szechniania niemieckiego języka,
kultury i tradycji.
Jako ostatni zabrał głos poseł
Ryszard Galla. Namawiał gorąco, by
rodzice posyłali dzieci wszkole
na język mniejszości i nie wycofywali deklaracji. Cieszył się, że nieprzerwanie już ósmą kadencję
mniejszość niemiecka ma reprezentanta w Sejmie. Ale i ubolewał,
że został sam w niemal zupełnie
zmienionej komisji mniejszości narodowych.
- Idzie nowe – mówił. - Jakie
będzie? Będzie trudne. Ale damy
radę.
Potem już zabrzmiały adwentowe pieśni i kolędy w wykonaniu
laureatów Konkursu Piosenki Niemieckiej „Superstar”. Nie mogło
też zabraknąć wspólnego śpiewu
kolędy „Cicha noc, święta noc”.
Formalnie adwentowy koncert
kończy obchody 25-lecia TSKN, ale
okazją do jubileuszowej radości
będą jeszcze świąteczne spotkania
w DFK. a ¹
Verdienstmedaillen für Treue
Über 70 Mitglieder der DM erhielten Medaillen anlässlich des
25. Gründungsjubiläums der
„Sozial-Kulturellen Gesellschaft
der Deutschen im Oppelner
Schlesien“. Eine Gelegenheit zur
Übergabe der Auszeichnungen
war das Adventskonzert am
Montag in der Philharmonie.
Bevor Julia Ledwoch das Lied
„Heilige Nacht” aus dem Repertoire von Helene Fischer zum Auftakt
des Adventskonzerts im bis zum
letzten Platz gefüllten Saal der Oppelner Philharmonie gesungen hat,
waren Jubiläumsreflexionen und
Weihnachtswünsche erklungen.
Rafał Bartek, Vorsitzender der
SKGD, erinnerte daran, dass am
gleichen Ort am 15. Februar 2015
die Feierlichkeiten zu Beginn des
Silberjubiläums der SKGD begannen. Er betonte, dass zu den Errungenschaften dieses Vierteljahrhunderts u.a. Deutsch an den
Schulen, Messen in der Sprache
des Herzens, zweisprachige Ortsschilder und das Minderheitengesetz gehören. Er erinnerte an
die letzten Erfolge der deutschen
Minderheit: Fußballschulen,
Hunderte Veranstaltungen im
Rahmen des Programms der Belebung der Begegnungsstätten,
sehr gelungene „Deutsche Kulturtage“ und das Kulturfestival
der deutschen Minderheit. Bei
den Ausgezeichneten bedankte
er sich für die Treue zur deutschen Identität und das langjährige ehrenamtliche Engagement
in den Reihen der deutschen Minderheit. - Ihr seid ein wichtiger
Teil dessen, was wir heute sind sagte er.
Konsulin der Bundesrepublik
Sabine Haake freute sich sehr,
dass sie ihre Ansprache in
Deutsch und ohne Unterstützung des Dolmetschers halten
konnte und verstanden wurde. Auf den Oppelner Strassen ist
Deutsch noch kaum zu hören.
Das bedarf noch Arbeit - sagte sie.
- Daher gebührt umso größeren
Dank jenen, die nicht auf der
Couch sitzen und sich für die Verbreitung der deutschen Sprache,
Kultur und Tradition einsetzen.
Als letzter sprach Sejmabgeordneter Ryszard Galla. Er richtete eine Botschaft an die Eltern,
dass sie ihre Kinder in das Fach
Deutsch als Minderheitensprache schicken und die entsprechenden Erklärungen nicht zurücknehmen. Er brachte seine
Freude darüber zum Ausdruck,
dass die deutsche Minderheit
seit acht Regierungsperioden ununterbrochen im Sejm vertreten
ist. Doch er bedauerte, dass er allein in einer fast gänzlich ausgewechselten Sejmkommission für
nationale Minderheiten geblieben ist.
- Es kommt Neues - sagte er. Wie wird es sein? Es wird schwierig sein. Doch wir werden es
schaffen.
Danach erklangen Adventslieder und Weihnachtslieder aufgeführt von den Preisträgern des
Wettbewerbs „Superstar”. Es
fehlte auch nicht ein gemeinsames Singen des Weihnachtslieds
„Stille Nacht, heilige Nacht”. Formell hat das Adventskonzert das
Jubiläumsjahr der SKGD abgeschlossen, doch Gelegenheit zum
Feiern werden noch die Adventstreffen in den DFKs bieten. a
TŁUM. ELF ¹
„Rocznik Niemców w Polsce” ukazał się 5. raz
Coś do poczytania
Krzysztof Ogiolda
Dodatek finansowany ze środków Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych Republiki Federalnej Niemiec oraz środków Mniejszości Niemieckiej będących w dyspozycji Fundacji Rozwoju Śląska oraz
Wspierania Inicjatyw Lokalnych pochodzących
z wcześniejszych dotacji Rządu Nimieckiego.
Diese Beilage wurde finanziert aus Mitteln des
Bundesministeriums des Inneren sowie aus Mitteln
der deutschen Minderheit, welche in Verfügung der
Stiftung für die Entwicklung Schlesiens und Förderung
lokaler Initiativen stehen und aus den früheren
Zuwendungen der deutschen Regierung stammen.
FOT. SŁAWOMIR MIELNIK
Program telewizyjny
A Ponad 80 członków MN otrzymało medale na zakończenie roku 25-lecia TSKN-u.
A Okazją do ich wyróżnienia był poniedziałkowy koncert adwentowy w filharmonii.
[email protected] - 77 44 32 581
W
serii „Mała Biblioteka
VdG”
Związek Niemieckich Stowarzyszeń SpołecznoKulturalnych w Polsce wydał
„Rocznik Niemców w Polsce
2016”. We wstępie do publikacji lider VdG Bernard Gaida
przypomina, że zbliżający się
nowy rok przyniesie dwa - ważne dla środowiska mniejszości
- srebrne jubileusze: w 1991 roku podpisany został polsko niemiecki Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy; w tym samym roku organizacje MN założyły organizację dachową, czyli VdG.
Do owych jubileuszy nawiązują trzy obszerne wywiady otwierające merytoryczną
zawartość rocznika. Udzielili
ich: Joachim Niemann, wieloletni dyrektor biura VdG, Bernard Gaida, przewodniczący
zarządu oraz prof. Dieter Bingen, dyrektor Niemieckiego
Instytutu Spraw Polskich w
Darmstadt.
W środku tomu autorzy
umieścili fotograficzną i tekstową kronikę ważnych działań
VdG w roku 2015. Nie zabrakło
w niej informacji m. in. o otwarciu kolejnych Niemieckich
Szkółek Piłkarskich, pierwszej
wizycie w Polsce i w Bibliotece
Caritas pisarki Sabriny Janesch,
obecności przedstawicieli VdG
na berlińskim spotkaniu rocznym BdV, otwarcia wystawy
„Dziadek z Wehrmachtu oraz
oczywiście Festiwalu Kultury
Mniejszości Niemieckiej.
Podobnie jak we wcześniejszych edycjach rocznik zawiera także teksty o ważnych postaciach i zjawiskach dotyczących niemieckiej literatury, kultury i historii na Śląsku. Ich bohaterami są m. in. pisarze
Gustav Freytag i Max Halbe,
Benjamin Bilse- kompozytor
i dyrygent, poeta Max Hermann-Neisse. Jeden z esejów
przybliża dzieje śląskich browarów. a ¹