Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk łąkowych

Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk łąkowych

£¹karstwo w Polsce (Grassland Science in Poland), 12, 111-119
© Copyright by Polish Grassland Society, Poznañ, 2009
PL ISSN 1506-5162
ISBN 978-83-89250-22-3
Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk
³¹kowych
A. KRYSZAK
Katedra £¹karstwa i Krajobrazu Przyrodniczego, Uniwersytet Przyrodniczy
w Poznaniu
Difficulties with phytosociological classification of meadow communities
Abstract. The development of meadow communities depends on mutual interactions between site
and anthropogenic factors. Any change of these factors results in a disturbance of community stability, disruption of the structure and organisation of phytocenoses (as evidenced by changes in
floristic composition) and disappearance of syntaxon specific characters. The above processes can
hinder community determination and their classification to a phytosociological system. In addition, mistakes sometimes made both during the phase of field investigations (in the process of taking phytosociological surveys) as well as during the process of tabulation, may make proper determination of a community identity harder. The presented paper constitutes an attempt at analysing
difficulties associated with the assignment to a given phytosociological system of anthropogenic
communities, in particular meadow communities.
K e y w o r d s: community transformations, phytosociological system, phytocenotic uniformity
1. Wstêp
System fitosocjologiczny BRAUN-BLANQUETA (1928) zak³ada, i¿ fitocenoza bêd¹ca
komponentem konkretnego ekosystemu mo¿e zostaæ abstrakcyjnie opisana jako najni¿sza hierarchicznie jednostka systematyczna – zespó³ roœlinny (Ass.). Szczególnie fitosocjologia systematyczna próbuje wyodrêbniæ, opracowaæ i uj¹æ powtarzaj¹ce siê typy
roœlinnoœci w jasny i mo¿liwie najbardziej zbli¿ony do naturalnego system zespo³ów
roœlinnych. Jednak¿e prowadzone badania geobotaniczne wskazuj¹ czêsto na wystêpowanie p³atów roœlinnych bêd¹cych fragmentami zespo³ów, zbiorowiskami kad³ubowymi
lub postaciami degradacyjnymi, które trudno zaklasyfikowaæ do systemu klasyfikacyjnego (DZWONKO, 2007; GRYNIA i KRYSZAK, 2003; KRYSZAK i GRYNIA, 2001; KUCHARSKI, 1999). Z problemem tym spotykamy siê przede wszystkim w przypadku zbiorowisk
antropogenicznych, a wiêc zale¿nych od oddzia³ywania wielu czynników bezpoœrednio
i poœrednio zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ cz³owieka.
Zbiorowiska ³¹kowe, których wykszta³cenie i utrzymanie szczególnie mocno zale¿ne jest od u¿ytkowania i nawo¿enia, przedstawiaj¹ dynamiczny uk³ad, a przez to s¹ czê-
112
A. Kryszak
sto trudne do jednoznacznego zaklasyfikowania w systemie fitosocjologicznym zaproponowanym przez Braun-Blanqueta.
Celem opracowania jest przeanalizowanie przyczyn trudnoœci zwi¹zanych z klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych.
2. Koncepcja pracy i jej zakres
W fitosocjologicznych badaniach szaty roœlinnej polskich ³¹k prowadzonych zgodnie z metod¹ Braun-Blanqueta ³¹karze-geobotanicy napotykaj¹ czêsto na trudnoœci
z zaliczeniem zdjêæ fitosocjologicznych do aktualnie obowi¹zuj¹cego systemu klasyfikacyjnego. To te¿ uzasadnione staje siê przeanalizowanie w¹tpliwoœci zwi¹zanych z zaklasyfikowaniem fitocenoz ³¹kowych i wskazanie b³êdów, które mo¿na pope³niæ na ró¿nych etapach badañ fitosocjologicznych. Przedstawiona praca jest g³osem w dyskusji
nad tymi problemami. W pracy wykorzystano dane dotycz¹ce zagadnieñ metodycznych
oraz wyników w³asnych badañ geobotanicznych ju¿ opublikowanych (KRYSZAK, 2001)
oraz innych autorów (BARABASZ, 1997; DZWONKO, 2007; FALIÑSKI, 1966; K¥CKI, 2001;
TR¥BA, 1997; 1998) zwi¹zanych z analizowanym problemem.
3. Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych
3.1. Podzia³ przyczyn powoduj¹cych trudnoœci z zaklasyfikowaniem fitocenoz
³¹kowych
Analizuj¹c trudnoœci zwi¹zane z klasyfikacj¹ niektórych fitocenoz, jakie wyp³ywaj¹
z w³asnych badañ geobotanicznych, a tak¿e dostrzegane przez innych autorów, mo¿na
podzieliæ na zwi¹zane z:
– pope³nianiem b³êdów metodycznych zarówno na etapie badañ terenowych (zbieranie danych) jak i na etapie syntetycznego opracowania wyników terenowych,
– skutkami przekszta³ceñ zachodz¹cych w sk³adzie florystycznym w wyniku
oddzia³ywania czynnika antropogenicznego, a prowadz¹cymi do zaniku gatunków charakterystycznych lub charakterystycznej kombinacji gatunków,
– potrzeb¹ respektowania Kodeksu Nomenklatury Fitosocjologicznej, który czêsto
nie uwzglêdnia jednostek wczeœniej uznawanych, wyró¿nionych i opisanych
a wystêpuj¹cych w Polsce.
Jednoczeœnie nale¿y nadmieniæ, i¿ trudnoœci te dotycz¹ zbiorowisk typowo antropogenicznych, których system fitosocjologiczny Braun-Blanqueta w zasadzie nie obejmuje, bo zosta³ on opracowany dla fitocenoz wykszta³conych w warunkach naturalnych
lub co najwy¿ej pó³naturalnych.
© PT£, £¹karstwo w Polsce, 12, 2009
Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych
113
3.2. Niedok³adnoœci metodyczne a utrudnienia przy opracowaniu
syntaksonomicznym fitocenoz
W czasie prowadzenia badañ terenowych niezwykle wa¿ne jest prawid³owe wydzielenie p³atów roœlinnych zgodnie z za³o¿eniami metody fitosocjologicznej Braun-Blanqueta, a wiêc zwrócenie uwagi na ich jednorodnoœæ florystyczn¹. Warunek ten zgodnie
z definicj¹ zbiorowiska roœlinnego wymaga, by w p³acie, w którym jest wykonywane
zdjêcie fitosocjologiczne nie by³o ¿adnych widocznych ró¿nic w jego sk³adzie florystycznym i strukturze roœlinnoœci oraz w warunkach œrodowiskowych. Tym samym
przez analizowan¹ powierzchniê nie powinny przebiegaæ ¿adne granice oddzielaj¹ce
miejsca jednorodne pod wzglêdem struktury, sk³adu gatunkowego, pokrycia lub iloœciowoœci gatunków. Jednoczeœnie warunek jednolitoœci p³atu wymaga, aby z powierzchni
zdjêcia fitosocjologicznego wy³¹czyæ wszystkie enklawy ró¿ni¹ce siê warunkami œrodowiskowymi.
Wzrokowa ocena p³atów roœlinnoœci, któr¹ pos³ugujemy siê przy wyborze miejsc dla
zdjêæ fitosocjologicznych, pozwala jedynie na okreœlenie ich wzglêdnej jednolitoœci,
rozumianej jako brak widocznych ró¿nic w sk³adzie florystycznym, pokryciu gatunków
i g³ównych cechach œrodowiska. W miejscach o znacznej mozaikowatoœci siedlisk,
notujemy wiele fitocenoz wykszta³conych na ma³ych powierzchniach, na których
nale¿a³oby wykonaæ osobne zdjêcia fitosocjologiczne, albowiem w przeciwnym przypadku mo¿emy napotykaæ na trudnoœci przy ich zaklasyfikowaniu do systemu fitosocjologicznego.
Szczególnie w latach 70. ubieg³ego wieku zrealizowano wiele badañ, których celem
by³a wieloaspektowa analiza potrzeby zachowania zasady jednorodnoœci fitocenoz opisywanych poprzez zdjêcie fitosocjologiczne (WESTHOFF i VAN DER MAAREL, 1978;
KNAPP, 1984). Zwrócono uwagê, ¿e pozornie fizjonomicznie jednolite fitocenozy szczególnie zbiorowisk leœnych i murawowych, a tak¿e trawiastych, wykazuj¹ znaczn¹
zmiennoœæ przestrzenn¹ roœlinnoœci i warunków glebowych (KWIATKOWSKA, 1972;
KWIATKOWSKA i SYMONIDES, 1985). Wyniki te potwierdzaj¹ znaczenie wyboru powierzchni zdjêcia fitosocjologicznego opisywanej fitocenozy, oraz ³¹cz¹c¹ siê z tym
potrzebê wytyczenia jego granic.
Zacieraj¹ce siê w naturze granice pomiêdzy fitocenozami s¹ skutkiem zmiennoœci
warunków siedliskowych, ponadto interakcji zachodz¹cych miêdzy gatunkami oraz
oddzia³ywaniem cz³owieka. Konsekwencj¹ s¹ strefy przejœciowe pomiêdzy fitocenozami przedstawiaj¹ce fragmenty zespo³ów lub ich postaci degradacyjne pozbawione
gatunków charakterystycznych, a których sk³ad florystyczny mo¿e budziæ w¹tpliwoœci
z zaklasyfikowaniem do odpowiedniego zespo³u roœlinnego.
Aby porównaæ sk³ad florystyczny fitocenoz, np. w celu ich klasyfikacji, zestawy
gatunków w zdjêciach fitosocjologicznych powinny zawieraæ, jak to tylko mo¿liwe,
pe³n¹ kombinacjê gatunków charakterystycznych. Zatem powierzchnia zdjêcia fitosocjologicznego powinna byæ dostatecznie du¿a, aby by³y w niej obecne wszystkie gatunki
regularnie wystêpuj¹ce w fitocenozie. Wytyczenie „minimalnej powierzchni”, która jest
reprezentatywna dla opisywanej fitocenozy pozwala zachowaæ zasadê jednorodnoœci
florystycznej przy wyborze p³atu roœlinnego. Wyniki wielu badañ wykazuj¹ zale¿noœæ
© PT£, Grassland Science in Poland, 12, 2009
114
A. Kryszak
pomiêdzy wzrostem liczby gatunków a powierzchni¹ p³atu, tym samym podkreœlaj¹
jego znaczenie przy jego wytyczaniu (DZWONKO, 2007 za JACCARDEM). St¹d wa¿ne
jest, aby zdjêcia fitosocjologiczne nie obejmowa³y powierzchni znacznie przekraczaj¹cych rozmiary konwencjonalnej powierzchni minimalnej dla danej grupy zbiorowisk.
Dla unikniêcia trudnoœci przy zaklasyfikowaniu zdjêæ fitosocjologicznych do systemu bardzo wa¿nym jest prawid³owe oznaczenie gatunków, a nawet podgatunków i odmian roœlin. Badania KLIMEŠA i wsp. (2001) potwierdzaj¹, ¿e pomiêdzy ró¿nymi obserwatorami notowane s¹ ró¿nice w liczbie zanotowanych gatunków fitocenoz ³¹kowych
do ponad 30%, aczkolwiek ró¿nice mog¹ wynikaæ z innych terminów wykonywania spisów roœlinnoœci.
Trudnoœci z zaklasyfikowaniem zdjêæ fitosocjologicznych mog¹ byæ tak¿e skutkiem
niezbyt dok³adnego postêpowania na etapie opracowania tabelaryczno-porównawczego
zestawiania zdjêæ fitosocjologicznych. Wa¿ne jest na pocz¹tku ich analizy, uwzglêdnianie wszystkich zdjêæ fitosocjologicznych, by nastêpnie wybraæ te najbardziej podobne,
a wy³¹czyæ zdjêcia wyraŸnie odbiegaj¹ce od pozosta³ych. Pozwala to poprzez kolejne
kroki postêpowania wyszukiwaæ spoœród wszystkich zanotowanych taksonów pocz¹tkowo gatunki wyró¿niaj¹ce, nastêpnie grupy gatunków wyró¿niaj¹cych oraz okreœlenie
wiernoœci gatunków i wskazanie gatunków charakterystycznych, ustaliæ klasyfikacjê
fitocenoz. Takie postêpowanie metodyczne wymaga uwzglêdnienia w pracach analitycznych odpowiednio du¿ej liczby zdjêæ fitosocjologicznych, gdy¿ w przeciwnym
przypadku mog¹ pojawiaæ siê w¹tpliwoœci co do prawdziwoœci proponowanych gatunków diagnostycznych.
3.3. Przekszta³cenia w sk³adzie florystycznym zbiorowisk roœlinnych
Klasyczne podejœcie fitosocjologiczne Braun-Blanqueta akcentuje decyduj¹cy
wp³yw warunków œrodowiskowych na rozmieszczenie gatunków, ale tak¿e wskazuje na
znaczenie wzajemnych oddzia³ywañ miedzy roœlinami w zbiorowisku. Potwierdzaj¹ to
tak¿e badania CLEMENTSA (1916), GLEASONA (1922) DU RIETZA (za NOY-METIR i VAN
DER MAAREL, 1987), którzy podkreœlaj¹ znaczenie siedliska jako najwa¿niejszego czynnika warunkuj¹cego kszta³towanie siê zbiorowisk roœlinnych. Jednoczeœnie zwracaj¹
uwagê na rolê interakcji zachodz¹cych pomiêdzy gatunkami, a tak¿e losowych przypadków sprzyjaj¹cych rozprzestrzenianiu siê gatunków w nastêpstwie fluktuacji czy zaburzeñ (tab. 1). PóŸniejsze wyniki badañ ekologicznych MUELLERA-DOMBOISA i ELLENBERGA (1991) dostarczaj¹ wielu dowodów na to, ¿e sk³ad gatunkowy, bogactwo
florystyczne i przestrzenne zró¿nicowanie zbiorowisk oraz ich zmiennoœæ zale¿¹ od
kompleksowego oddzia³ywania czynników siedliskowych i antropogenicznych. Szczególnie wykszta³cenie i utrzymanie siê zbiorowisk antropogenicznych, m.in. ³¹kowych,
jest nastêpstwem tych procesów.
© PT£, £¹karstwo w Polsce, 12, 2009
115
Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych
Tabela 1. Znaczenie ró¿nych czynników w kszta³towaniu zbiorowisk roœlinnych (wed³ug
DZWONKO, 2007)
Table 1. Significance of various factors for the development of plant communities (according to
DZWONKO, 2007)
Autor
Author
Siedlisko
Site conditions
Clements
Gleason
Braun-Blanquet
Du Rietz
+++
+++
+++
+++
Interakcje pomiêdzy gatunkami
Interactions between species
Konkurencja
Wspomaganie
Competition
Support
++
++
+
+
+
+++
Przypadek
Coincidence
++
++
Zaburzenia
Interference
+
++
+
+
U¿ytki zielone w naszym kraju jako zbiorowiska antropogeniczne, wykazuj¹
znaczn¹ zmiennoœæ zale¿n¹ od oddzia³ywania wielu czynników bezpoœrednio i poœrednio zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ cz³owieka (BAKKER, 1989; BARABASZ, 1994; GRYNIA,
1996; KORNAŒ, 1990; KORNAŒ i DUBIEL, 1990; KRYSZAK i GRYNIA, 2001). Procesy
zwi¹zane z dynamik¹ fitocenoz prowadz¹ do rozchwiania ich struktury i organizacji
czego wyrazem jest wymiana sk³adu florystycznego i zatracenie swoistych cech, co
przedstawiaj¹ stadia i fazy np. sukcesji, degeneracji lub regeneracji (KRYSZAK i wsp.,
2003; K¥CKI, 2001). St¹d czêsto wykazuj¹ one zró¿nicowanie wewnêtrzne, reprezentuj¹c zbiorowiska mieszane, zaburzone lub fragmenty zbiorowisk (GRZELAK, 2004;
KRYSZAK i wsp., 2004). W sk³adzie florystycznym niektórych zbiorowisk ³atwo rozpoznajemy fragmenty opisanych ju¿ syntaksonów, a w innych pomimo powtarzaj¹cego siê
sk³adu florystycznego brakuje gatunków charakterystycznych. Przyk³adem zbiorowiska
³¹kowego bez okreœlonej rangi fitosocjologicznej mo¿e byæ zbiorowisko Agrostis stolonifera-Potentilla anserina.
Fitocenozy ubogie w gatunki diagnostyczne to albo w pe³ni nie rozwiniête i s³abo
fitosocjologicznie scharakteryzowane zbiorowiska kad³ubowe opanowane przez neofity,
albo fragmenty zbiorowisk bêd¹ce pozosta³oœci¹ zespo³ów czyli zbiorowiska resztkowe.
Na postêpuj¹ce zubo¿enie zbiorowisk synantropijnych w gatunki diagnostyczne
w porównaniu do pocz¹tku XX wieku zwróci³ uwagê BRUN-HOOL (1963; 1966). Z kolei
zaproponowany przez FALIÑSKIEGO (1966) system faz degeneracyjnych przyjmuje, i¿
proces ten zwi¹zany jest z zanikiem gatunków charakterystycznych i ich w¹sk¹ amplitud¹ ekologiczn¹. Jednak¿e taki opis fitocenozy wymaga wieloletnich obserwacji.
W warunkach braku danych z przesz³oœci, bardziej s³uszne wydaje siê postêpowanie
zgodne z metod¹ dedukcyjn¹ (DIERSCHKE, 1994; 1999) lub udoskonalon¹ w jej form¹
(KOPECKY i HEJNY, 1974; 1978) polegaj¹ce na przypisaniu wyró¿nionych zbiorowisk do
znanych ju¿ jednostek syntaksonomicznych na podstawie obecnoœci zdefiniowanych
wczeœniej gatunków charakterystycznych i wyró¿niaj¹cych. O ile system Braun-Blanqueta mo¿e byæ zastosowany nie tylko do klasyfikacji typów zbiorowisk z gatunkami
charakterystycznymi o tyle klasyfikacja Kopeckyego i Hejnyego w³¹cza do systemu
fitosocjologicznego fitocenozy przejœciowe, fragmentaryczne lub nie w pe³ni rozwiniête, które zazwyczaj nie by³y ujête w tabelach.
© PT£, Grassland Science in Poland, 12, 2009
116
A. Kryszak
3.4. Kodeks Nomenklatury Fitosocjologicznej a zbiorowiska ³¹kowe
MATUSZKIEWICZ (2001) dokonuj¹c zmian w klasyfikacji zbiorowisk roœlinnych
zgodnie z zaleceniami Kodeksu Nomenklatury Fitosocjologicznej wprowadzi³ wiele
zmian w systematyce zbiorowisk trawiastych, które budz¹ wiele zastrze¿eñ (GRYNIA
i KRYSZAK, 2003). Dotycz¹ one w znacznej czêœci syntaksonów klasy Molinio-Arrhenatheretea, które wczeœniej wyró¿nione opisano pod zmienion¹ nazw¹. Dotyczy to zespo³ów: Stellario-Deschampsietum, Poo-Festucetum, czy Cirsio-Polygonetum bistrorate,
a ca³kowicie pominiêto Holcetum lanati.
Pamiêtaj¹c, i¿ klasyfikacja zbiorowisk trawiastych jest opracowana dla fitocenoz
wykszta³conych w naturalnych czy pó³naturalnych uk³adach, a najczêœciej ich sk³ad florystyczny jest modyfikowany przez wp³yw czynnika antropogenicznego nale¿a³oby
zastanowiæ siê nad mo¿liwoœci¹ uporz¹dkowania systematyki zbiorowisk trawiastych.
Pewn¹ mo¿liwoœci¹ w zaklasyfikowaniu fitocenozy do systemu fitosocjologicznego
mog¹ stanowiæ ni¿sze jednostki systematyczne, lub przyporz¹dkowanie do znanych ju¿
jednostek systematycznych w ró¿nej randze (DIERSCHKE, 1994; 1999; GRYNIA i KRYSZAK, 2003).
4. Podsumowanie
Zbiorowiska ³¹kowe, których wykszta³cenie i utrzymanie zale¿y w znacznej mierze
od wspó³dzia³ania czynników siedliskowych i antropogenicznych, podlegaj¹ znacznym
przekszta³ceniom. Konsekwencj¹ tych procesów jest pozbawienie gatunków diagnostycznych zbiorowisk, a przez to wystêpowanie fragmentów zespo³ów, co powoduje
trudnoœci w zaklasyfikowaniu fitocenoz ³¹kowych do systemu fitosocjologicznego.
Ponadto pope³niane b³êdy zarówno na etapie badan terenowych, tj. wykonania zdjêcia
fitosocjologicznego, jak i przy opracowaniu tabelarycznym mog¹ utrudniaæ prawid³owe
okreœlenie zbiorowiska. Przyporz¹dkowanie takich kad³ubowych zbiorowisk do znanych ju¿ jednostek systematycznych w ró¿nej randze mo¿e byæ pomocne w okreœleniu
i klasyfikacji fitocenoz o genezie antropogenicznej, w tym ³¹kowych.
Literatura
BAKKER J.P., 1989. Nature management by grazing and cutting. Weger, Kluwer Acad, Publ., Dordrecht-Boston-London.
BARABASZ B., 1994. Wp³yw modyfikacji tradycyjnych metod gospodarowania na przemiany
roœlinnoœci ³¹k z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Wiadomoœci Botaniczne, 38(1/2), 85-94.
BARABASZ B., 1997. Zmiany roœlinnoœci ³¹k w pó³nocnej czêœci Puszczy Niepo³omickiej w ci¹gu
20 lat. Studia Naturae, 43, ss. 99.
BRAUN-BLANQUET J., 1928. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. Biologische
Studienbücher 7, Springer, Berlin.
© PT£, £¹karstwo w Polsce, 12, 2009
Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych
117
BRUN-HOOL J., 1963. Ackerunkraut-Gesellschaften der Nordwestschweis. Beiträge zur geobotanischen Landesaufnahme Schweiz, Bern, 43, ss.146.
BRUN-HOOL J., 1966. Ackerunkraut-Fragmentgesellschaften. W: R. Tüxen, red. Anthropogene
Vegetation, 38-50. Junk, Den Haag.
CLMENTS F.E., 1916. Plant succession: An analisis of the development of vegetation. Carnegie
Institution of Washington, ss.242.
DIERSCHKE H., 1994. Pflanzensoziologie. Grundlagen und Methoden. Ulmer, Stuttgart, ss. 683.
DIERSCHKE H., 1999. Klassifikation und systematische Ordnung von Pflanzengesellschaften.
Berichte der Reinhold – Tüxen-Gesellschaft, 11, 19-38.
DZWONKO Z., 2007. Przewodnik do badañ fitosocjologicznych. Instytut Botaniki UJ, ss. 304.
FALIÑSKI J.B., 1966. Próba okreœlenia zniekszta³ceñ fitocenozy. System faz degeneracyjnych
zbiorowisk roœlinnych. Dyskusje fitosocjologiczne (3). Ekologia Polska ser. B 12, 31-42.
GLEASON H.A., 1922. On the relation between species and area. Ecology, 3, 158-162.
GRYNIA M., 1996. Kierunki zmian szaty roœlinnej zbiorowisk ³¹kowych w Wielkopolsce. Roczniki AR w Poznaniu, Rolnictwo, 47, 15-27.
GRYNIA M., KRYSZAK A., 2003. Zbiorowiska roœlinne ³¹k i pastwisk w fitosocjologicznym systemie klasyfikacyjnym. Biuletyn IHAR, 225, 211-220.
GRZELAK M., 2004. Zró¿nicowanie fitosocjologiczne szuwaru mozgowego Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 N.N.)Libb.1931 na tle warunków siedliskowych w wybranych dolinach rzecznych Wielkopolski. Roczniki AR w Poznaniu, Rozprawy Naukowe, 354,
ss.138.
K¥CKI Z., 2001. Przekszta³cenia ³¹k trzêœlicowych na Dolnym Œl¹sku. Maszynopis, Rozprawa
doktorska Instytutu Botaniki Uniwersytetu Wroc³awskiego.
KLIMEŠ L., DANÈÁK M., HÁJEK M., JONGEPIEROVÁ I., KUÈERA T., 2001. Scale-dependent biases in spieces counts in a grassland. Journal Vegetation Science, 12, 699-704.
KNAPP R., 1984. Sample (relevé) areas (distribution, homogenity, size, shape) and plot-less sampling. W: R.Knapp, red. Sampling methods and taxon analysis in vegetation science.
Handbook of Vegetation Science, 4, 101-119. Junk, The Hague.
KOPECKÝ K., HEJNÝ S., 1974. A new approach to the classification of anthropogenic plant communities. Vegetatio, 36, 17-20.
KOPECKÝ K., HEJNÝ S., 1978. Die Andwendung einer „deduktiven Methode syntaxonomischer
Klassifikation” bei der Bearbeitung der strassenbegleitenden Pflanzengesellschaften
Nordostböhmens. Vegetatio, 36, 43-51.
KORNAŒ J., 1990. Jak i dlaczego gin¹ nasze zespo³y roœlinne. Wiadomoœci Botaniczne, 34 (2),
7-16.
KORNAŒ J., DUBIEL E., 1990. Przemiany zbiorowisk ³¹kowych w Ojcowskim Parku Narodowym
w ostatnim trzydziestoleciu. Pr¹dnik: Prace Muzeum Szafera, 2, 97-106.
KRYSZAK A., 2001. Ró¿norodnoœæ florystyczna zespo³ów ³¹k i pastwisk klasy Molinio-Arrhenatheretea R.Tx. 1937 w Wielkopolsce w aspekcie ich wartoœci gospodarczej. Roczniki AR
w Poznaniu, Rozprawy Naukowe, 314, ss. 182.
KRYSZAK A., GRYNIA M., 2001. Najczêstsze przyczyny zmian ekosystemów ³¹kowych. Zeszyty
Naukowe Akademii Rolniczej im. Hugona Ko³³¹taja w Krakowie, 382, In¿ynieria Œrodowiska, 21, 593-600.
KRYSZAK A., KRYSZAK J., GRYNIA M., 2003. Zbiorowiska ³¹kowe jako wskaŸnik degradacji siedlisk ³¹kowych. Zeszyty Problemowe Postêpów Nauk Rolniczych, 493, 897-904.
© PT£, Grassland Science in Poland, 12, 2009
118
A. Kryszak
KRYSZAK A., GRYNIA M., KRYSZAK J., 2004. Wa¿niejsze kierunki sukcesji ³¹k na terenach przekszta³conych antropogenicznie w dolinie Baryczy. Roczniki Gleboznawcze, 54, 2,
259-268.
KUCHARSKI L., 1999. Szata roœlinna Polski Œrodkowej i jej zmiany w XX stuleciu. Wydawnictwo
Uniwersytetu £ódzkiego, ss.168.
KWIATKOWSKA A.J., 1972. Analiza homogenicznoœci runa fitocenozy przy zastosowaniu nieparametrycznego testu serii. Phytocoenosis, 1, 37-77.
KWIATKOWSKA A.J., SYMONIDES E., 1985. Statistical analysis of the phytocoenose homogenity.
II. Diestribution of the total species diversity and evenness indices as a homogenity
measure. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 54, 449-463.
MATUSZKIEWICZ W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roœlinnych Polski. Vademecum Geobotanicum. 3; PWN Warszawa, ss. 537.
MUELLER-DOMBOIS D., ELLENBERG H., 1991. Aims and methods of vegetation ecology. J.Wiley
& Sons, New York.
NOY-METIR I., VAN DER MAAREL E., 1987. Relations between community theory and community
analysis in vegetation science: some historical perspectives. Vegetatio, 69, 5-15.
TR¥BA Cz. 1997. Florystyczne zró¿nicowanie zbiorowisk roœlinnoœci ³¹kowej rzêdu Molinietalia
w dorzeczu £abuñki. Annales UMCS, sectio E, 52, 189-199.
TR¥BA Cz., 1998. Zmiany roœlinnoœci ³¹kowej i torfowiskowej pod wp³ywem czynników antropogenicznych. Aura, 7, 18-19.
WESTHOFF V., VAN DER MAAREL E., 1978. The Braun-Blanquet approach. W: R.H. Whittaker,
red., Classification of plant communities, 289-399. Junk, The Hague.
Difficulties with phytosociological classification of meadow communities
A. KRYSZAK
Department of Grassland and Natural Landscape Sciences, Poznan University
of Life Sciences
Summary
Meadow communities, whose development and maintenance depend on their utilisation and
fertilisation and, hence, present a dynamic system, are difficult to classify unambiguously and
assign them to the phytosociological system proposed by Braun-Blanquet. This article indicates
that difficulties associated with the assignment of meadow phytocenoses to the phytosociological
system result from mistakes made both in the course of taking phytosociological surveys and from
those made during tabulation of data as well as due to the lack of community diagnostic species
and, hence, th occurrence of only fragments of associations.
Therefore, in order to avoid later concerns regarding proper assignment of a phytosociological
survey to a phytosociological system, it is necessary, at the stage of field investigations and subsequent tabulation elaborations, to:
• Preserve the criterion of floristic uniformity of a given plant patch,
• Mark off “a minimum area” representative for the described phytocenosis,
• Designate properly species or even plant subspecies and varieties,
© PT£, £¹karstwo w Polsce, 12, 2009
Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych
119
Select from all the analysed phytosociological surveys these that are most similar and exclude
those surveys which are distinctly different from the remaining ones.
Nevertheless, it is important to remember that anthropogenic phytocenoses, usually poor in
diagnostic species, either not fully developed or constituting only fragments of plant communities, despite the fact that their phytosociological surveys are made properly, can be difficult to characterise phytosociologically.
•
Recenzent – Reviewer: Czes³awa Tr¹ba
Adres do korespondencji – Adress for correspondence
Dr hab. Anna Kryszak, prof. nadzw.
Katedra £¹karstwa i Krajobrazu Przyrodniczego, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
ul. Wojska Polskiego 38/42, 60-627 Poznañ
tel. 61 848-74-15, fax. 61 848-74-24
e-mail: [email protected]
© PT£, Grassland Science in Poland, 12, 2009