lista tematów na wewnątrzszkolny ustny egzamin maturalny z języka

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH NR 1 IM. STANISŁAWA STASZICA
W RADOMSKU
LISTA TEMATÓW
NA WEWNĄTRZSZKOLNY USTNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA
POLSKIEGO
M A T U R A 2015
I Literatura
1. Mit antyczny jako źródło „wiecznych odwołań”. Przedstaw sposoby i celowość jego
wykorzystania, odwołując się do wybranych utworów literackich.
2. Motywy biblijne w literaturze różnych epok (scharakteryzuj zjawisko na wybranych
przykładach ).
3. Bóg w twórczości Jana Kochanowskiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Franciszka
Karpińskiego. Dokonaj analizy porównawczej.
4. Literacka fascynacja wsią i życiem jej mieszkańców. Omów na wybranych przykładach.
5. Zaprezentuj różne typy bohatera romantycznego w literaturze polskiej i obcej (np.: niemieckiej,
rosyjskiej, angielskiej).
6. Podróż, jej różne wersje i znaczenie w biografiach bohaterów literackich. Omów na wybranych
przykładach.
7. Walka dobra ze złem jako temat wybranych utworów różnych epok. Omów na wybranych
przykładach.
8. Portret władcy. Na podstawie analizy wybranych utworów scharakteryzuj różnych władców.
9. Niepogodzeni ze światem. Przedstaw na wybranych przykładach literackie portrety bohaterów
zbuntowanych i wyalienowanych.
10. Nie ma zbrodni bez kary. Przeanalizuj różne sposoby funkcjonowania motywu zbrodni i kary
w wybranych utworach literackich.
11. Szaleńcy i buntownicy jako bohaterowie literaccy w różnych epokach. Omów na wybranych
przykładach.
12. Omów koncepcję poety i poezji na przykładach wybranych utworów z różnych epok literackich.
1
13. Na wybranych przykładach literackich omów powody, dla których twórcy współcześni
powracają do filozofii czasów starożytnych.
14. Scharakteryzuj postawę człowieka cierpiącego na przykładach bohaterów wybranych dzieł
literackich.
15. Na przykładach wybranych utworów literatury średniowiecznej oraz barokowej przedstaw
i omów sposób funkcjonowania motywu vanitas (marności).
16. Wyobrażenia człowieka o Bogu. Scharakteryzuj odczucia i przeżycia towarzyszące ludziom
wierzącym na przykładzie postaci z wybranych utworów poetyckich.
17. Portret ojca w literaturze. Omów na przykładach wybranych utworów.
18. Relacje między rodzeństwem w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
19. Przedstaw motyw gór w wybranych utworach literatury różnych epok.
20. Dekalog czy antydekalog? Przedstaw system wartości bohaterów literatury wojny i okupacji
(na wybranych przykładach literackich).
21. Nauczyciele, uczniowie, szkoła – przedstaw na przykładach utworów z różnych epok.
22. Literatura dla młodzieży – kiedyś i obecnie. Omów na wybranych przykładach.
23. Antysemityzm i holokaust w literaturze polskiej. Omów temat, odwołując się do dowolnie
wybranych utworów.
24. Portrety Żydów w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
25. Portrety kobiet w literaturze polskiej i obcej. Omów na wybranych przykładach.
26. Dwór i obyczajowość szlachecka w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
27. Literackie portrety dzieci i młodzieży. Omów na wybranych przykładach.
28. Problemy wieku dojrzewania bohaterów literackich. Omów na dowolnie wybranych
przykładach.
29. Dziecko w poezji polskiej. Omów na wybranych przykładach.
30. Rola tytułu i motta w utworze literackim (przedstaw na wybranych przykładach).
31. Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich
funkcje.
32. Metamorfoza bohatera i jej sens w literaturze. Omów na przykładach wybranych utworów.
33. Biografia jako klucz do odczytania twórczości wybranego pisarza (np. J. Kochanowskiego,
A. Mickiewicza, J. Słowackiego). Omów na wybranym przykładzie.
34. Przedstaw kreacje bohaterów, którzy doświadczyli okrucieństw II wojny i próbują odbudować
świat wartości.
35. Literackie świadectwo pobytu w łagrach i lagrach. Omów na wybranych przykładach.
36. Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
2
37. Literatura a polityka. Na wybranych przykładach omów, w jaki sposób pisarze reagowali
na bieżące wydarzenia.
38. Polska – ale jaka? Omów wizje wymarzonej ojczyzny w wybranych utworach literackich.
39. Bezbronność, tchórzostwo, męstwo.... Różne postawy człowieka wobec zła istniejącego
w świecie (przedstaw na wybranych przykładach literackich).
40. „Sztuka dla sztuki” czy sztuka w służbie idei, człowieka, narodu? Przedstaw opinię na temat roli
i celu sztuki, odwołując się do wybranych dzieł literatury XIX i XX wieku.
41. Portrety psychologiczne kobiet w literaturze polskiej i/lub obcej – odwołaj się do wybranych
przykładów literackich.
42. Motyw przyjaźni w literaturze polskiej i obcej (przedstaw na wybranych przykładach
literackich).
43. Krytyka totalitaryzmu we współczesnej literaturze polskiej i obcej. Przedstaw problem
na wybranych przykładach literackich.
44. Samotność bohatera literackiego. Przedstaw przyczyny i skutki problemu, odwołując się
do wybranych przykładów literackich.
45. Koncepcje tragizmu i ich wyraz w teatrze antycznym, szekspirowskim i romantycznym.
Przedstaw problem na przykładzie wybranych dzieł literackich.
46. Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego (zjawiska, grupy, postaci).
Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór.
47. Monolog – sposób na wyrażenie siebie. Uzasadnij tezę na przykładach wybranych utworów.
48. Pieniądze i ich siła. Omów na wybranych przykładach.
49. Obraz domu rodzinnego. Omów na wybranych przykładach.
50. Polskie hymny – utwory o narodzie i jego tożsamości. Omów na wybranych przykładach.
51. Literackie wizerunki diabła. Omów na wybranych przykładach.
52. Kobiety w twórczości pisarzy romantycznych. Omów na wybranych przykładach.
53. Niezwykły świat ballad. Omów temat, odwołując się do przykładów z różnych epok literackich.
54. Kresy w literaturze XIX i XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
55. Ocena narodowych zrywów dokonana przez romantyków. Omów na wybranych przykładach.
56. Obraz rewolucji w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
57. Literackie testamenty. Omów na wybranych przykładach.
58. Wspomnienia o wielkich ludziach. Na podstawie analizy twórczości wybranych poetów
przedstaw i omów powody, dla których przypominają oni sylwetki wielkich ludzi.
59. Miasto i jego przestrzeń. Omów na wybranych przykładach.
3
60. Literackie fascynacje brzydotą. Omów na wybranych przykładach.
61. Kabaret literacki jako „sposób na życie”? Omów cele i funkcje twórczości kabaretowej.
62. Prowincja jako miejsce dojrzewania i przemian bohatera literackiego. Omów na wybranych
przykładach.
63. Motyw miłości i śmierci w poezji Haliny Poświatowskiej. Omów na podstawie analizy
i interpretacji wybranych utworów.
64. Znikomość czy potęga? Wyjaśnij, jak twórcy różnych epok widzieli wymiar ludzkiej
egzystencji.
65. Przerost formy nad treścią? O konceptach i konceptyzmie nie tylko w literaturze baroku. Omów
temat na wybranych przykładach.
66. Ideowa i artystyczna rola motywu rodziny w literaturze. Omów na wybranych przykładach
literatury różnych epok.
67. Jakim jesteśmy narodem? Sąd o Polakach. Omów temat na przykładzie literatury różnych epok.
68. Patriotyzm, kosmopolityzm, zdrada... Na podstawie wybranych utworów literackich przedstaw
swoje refleksje na temat różnego stosunku obywateli do ojczyzny.
69. „Igraszka fortuny” czy „kowal własnego losu”? Omów koncepcje losu ludzkiego, odwołując się
do wybranych bohaterów literackich.
70. Obrazy kraju lat dziecinnych, dzieciństwa i młodości w literaturze polskiej XIX i XX w. Omów
na wybranych przykładach.
71. Szlachta polska w literaturze baroku i w powieściach historycznych Henryka Sienkiewicza.
Dokonaj analizy porównawczej.
72. Rozterki człowieka końca wieku, ich odbicie w literaturze Młodej Polski i współczesnej. Omów
na wybranych przykładach.
73. Motyw „non omnis moriar” w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
74. Kamienica jako przestrzeń życia człowieka. Rozważ na wybranych przykładach literackich.
75. W chałupie, pałacu, mieszczańskiej kamienicy.... Co o człowieku mówi miejsce, w którym
mieszka? Zanalizuj temat na wybranych przykładach.
76. Związek ubioru z osobowością bohatera literackiego. Omów temat na wybranych przykładach.
77. Porównaj wybrane felietony Bolesława Prusa i Twoich ulubionych współczesnych
felietonistów.
78. Porównaj wybrane reportaże z podróży Henryka Sienkiewicza z podobną twórczością Ryszarda
Kapuścińskiego.
4
79. „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall a jej późniejsze reportaże. Omów temat
na wybranych przykładach.
80. Na wybranych przykładach nowelistyki pozytywistycznej wyjaśnij, czym jest literatura
tendencyjna.
81. Europejskie stolice na kartach polskiej literatury. Omów temat na dowolnych przykładach.
82. Różne oblicza Warszawy. Omów temat na wybranych przykładach.
83. Rola wizji, snu i proroctwa w literaturze. Omów temat na wybranych przykładach.
84. Pejzaże młodopolskie – omów, w jaki sposób młodopolscy twórcy wyrażali nastrój
poprzez przedstawienie przyrody.
85. Hamletyzm cechą bohaterów nie tylko Szekspirowskich. Omów temat na wybranych
przykładach.
86. Przedstaw wizerunek inteligenta na wybranych przykładach literatury polskiej.
87. Małżeńskie dramaty i konflikty. Omów temat na wybranych przykładach.
88. Konflikt pokoleń w literaturze. Rozważ jego przyczyny i konsekwencje na wybranych
przykładach literatury polskiej i/lub powszechnej.
89. Miasto – synonim postępu i cywilizacji czy degradacji i zniszczenia. Omów temat
na wybranych przykładach.
90. Nauczyciel – przyjaciel czy wróg ucznia? Rozważ temat na wybranych przykładach.
91. Ojczyzna ponad wszystko. Wybierz i zaprezentuj te spośród utworów literatury polskiej, które
mogą stanowić lekcje patriotyzmu dla młodego pokolenia.
92. Refleksje na temat życia i przeznaczenia w poezji Wisławy Szymborskiej. Dokonaj analizy
wybranych wierszy noblistki.
93. Zmagania z przeciwnościami losu miarą wartości człowieka. Omów temat na wybranych
przykładach literatury polskiej i obcej.
94. Moja antologia poezji współczesnej. Zaprezentuj utwory swoich ulubionych poetów.
95. Zajmij stanowisko wobec stwierdzenia, że literatura może być czynnikiem kształtującym
system wartości człowieka. Odwołaj się do wybranych przykładów literackich.
96. Moje fascynacje literackie. Na podstawie analizy trzech utworów uzasadnij konieczność
wprowadzenia ich do kanonu lektur szkolnych.
97. Do tych utworów wrócę na pewno. Zaprezentuj te spośród lektur szkolnych, które
zainteresowały Cię najbardziej. Uzasadnij wybór.
98. Między uczuciem a obowiązkiem. Zaprezentuj bohaterów literackich, którzy stanęli przed tym
trudnym dylematem.
5
99. Literackie portrety duchownych. Omów na wybranych przykładach.
100. Motyw sztuki kulinarnej w tekstach literackich różnych epok. Omów na wybranych
przykładach.
101. Polskie tradycje świąteczne. Zaprezentuj na wybranych przykładach literackich.
102. Na wybranych przykładach przedstaw różne wizerunki lekarzy w literaturze.
103. Mistrzowie polskiej piosenki poetyckiej. Porównaj twórczość wybranych autorów.
104. Przeżycie czytelnicze jako ważny motyw biografii bohaterów. Omów problem w oparciu
o losy wybranych postaci literackich.
105. Diabeł, anioł, duch – goście z zaświatów w literaturze. Omów ich funkcje na wybranych
przykładach.
II Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki
1. Motyw raju w literaturze i innych tekstach kultury. Odwołując się do wybranych dzieł, omów
i porównaj sposoby jego przedstawienia.
2. Maryja – Matka Boga i człowieka. Przedstaw i porównaj sposoby tworzenia wizerunku Matki
Boskiej w wybranych utworach literackich i dziełach sztuki.
3. Omów sposób funkcjonowania motywu śmierci w wybranych utworach literackich
i plastycznych.
4. Różne obrazy przyrody w literaturze i malarstwie. Przedstaw ich funkcje i sposoby kreowania
w wybranych utworach.
5. Wizerunek Sarmaty w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach.
6. Topos arkadii w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
7. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne
(np. malarskie i rzeźbiarskie).
8. Motyw ogrodu w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
9. Przywołując wybrane przykłady, rozważ rolę inspiracji biblijnych we współczesnej literaturze
i filmie.
10. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przeanalizuj wybrane dzieła.
11. Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych sztukach (malarstwie, filmie). Analiza
porównawcza dzieł.
12. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i w malarstwie (np. H. Sienkiewicz i J. Matejko).
Analiza porównawcza dzieł.
6
13. Katastroficzne wizje i obrazy zagłady w dziełach literackich i filmowych (analiza wybranych
dzieł).
14. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Omów wybrane przykłady.
15. Problemy filmowej adaptacji. Porównaj film z jego literackim pierwowzorem. Oceń adaptację.
16. Motyw „Stabat Mater Dolorosa” w literaturze i sztuce różnych epok. Omów temat
na wybranych przykładach.
17. „Od naśladownictwa rzeczywistości do deformacji...” – tradycja i nowoczesność w literaturze
i sztuce XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
18. Motyw plotki i skandalu w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach.
19. Rola tytułu i sceny finałowej jako klucz do interpretacji dzieł literackich i filmowych.
20. Wpływ domu i wychowania na życie bohaterów literackich i filmowych. Omów temat
na wybranych przykładach.
21. Obraz polskiego inteligenta w Weselu S. Wyspiańskiego, Tangu S. Mrożka i w filmie Dzień
świra Marka Koterskiego.
22. Wesele S. Wyspiańskiego, A. Wajdy i W. Smarzowskiego. Dokonaj analizy porównawczej
dzieł.
23. Trudne wybory moralne bohaterów. Omów temat, odwołując się do filmów Krzysztofa
Kieślowskiego oraz dzieł literackich.
24. Baśniowość jako sposób ukazywania świata w literaturze i filmach Jana Jakuba Kolskiego.
Omów temat na wybranych przykładach.
25. Rzeczywistość PRL-u w literaturze i filmie. Omów temat na wybranych przykładach.
26. Powstanie styczniowe w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
27. Sceny batalistyczne w literaturze, malarstwie i filmie. Omów i dokonaj analizy porównawczej
na wybranych przykładach.
28. Różne ujęcia motywu ikaryjskiego w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
29. Ruiny, groby, opustoszałe zamki. Omów motyw przemijania w literaturze i sztuce XIX w.
30. Impresjonizm w malarstwie i literaturze. Omów zagadnienie na podstawie analizy wybranych
przykładów.
31. Porównaj sposób ujęcia wsi i jej mieszkańców w Chłopach Reymonta i malarstwie XIX w.
32. Stanisław Wyspiański – twórca wszechstronny. Rozwiń temat, dokonując analizy dzieł
literackich i plastycznych tego twórcy.
III Język
7
1. Tak mówią bohaterowie literaccy. Scharakteryzuj język wybranych postaci, uwzględnij cechy
ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter.
2. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok.
3. Scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcje (na wybranych przykładach dzieł
literackich).
4. Język Twoich rówieśników – scharakteryzuj na podstawie analizy zgromadzonego materiału
językowego.
5. Język prasy. Omów różne odmiany stylu publicystycznego (na konkretnych przykładach).
6. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi
się posłużyłeś.
7. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze.
8. Dokonując analizy języka różnych reklam, wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
9. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia we współczesnym
języku polskim.
10. Perswazyjna funkcja języka. Omów temat na przykładach tekstów propagandowych
i reklamowych.
11. Moda w języku. Zanalizuj i oceń wybrane przykłady wyrazów modnych we współczesnej
polszczyźnie.
12. Neologizmy i ich funkcje w liryce Bolesława Leśmiana i Mirona Białoszewskiego. Omów
na wybranych przykładach.
13. Tytuły prasowe jako środek manipulacji i propagandy. Omów temat, analizując zgromadzony
materiał językowy.
Radomsko, 2014 r.
8