Mieszanina TNT/RDX - Nitro

Karta charakterystyki
Mieszanina TNT/RDX
SEKCJA 1:
Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa
1.1. Identyfikator produktu
Nazwa handlowa:
Międzynarodowa nazwa
chemiczna
2,4,6-trinitrotoluen; TNT
heksogen; RDX
Mieszanina TNT/RDX
Składniki mieszaniny
Numer
Numer EC Numer CAS Numer rejestracji
indeksowy
609-008-00-4 204-289-6 118-96-7 Substancja zwolniona ze stosowania
rozporządzenia REACH (art.2 ust.3)
204-500-1 121-82-4
-
1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji oraz zastosowania odradzane.
Mieszanina służąca do produkcji min o przeznaczeniu wojskowym.
1.3. Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki.
Zakłady Chemiczne „NITRO-CHEM” S.A. 85-825 Bydgoszcz, ul. Wojska Polskiego 65a
tel. (052) 374 76 60, fax (052) 361 11 24
Kartę opracowała:
Teresa Soczka, e-mail: [email protected]
1.4. Numer telefonu alarmowego
00 48 52 374 76 60 – w godz. 7.00-15.00, Pn-Pt
SEKCJA 2:
Identyfikacja zagrożeń
Zagrożenia
Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym.
Działa toksycznie po połknięciu, w kontakcie ze skórą i w następstwie wdychania.
Może powodować uszkodzenie narządów ( tj. wątroba, oczy, układ nerwowy, układ krwionośny) poprzez
długotrwałe lub narażenie powtarzane.
Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki.
Zagrożenie pożarowe
Jest silnym materiałem wybuchowym kruszącym. Występuje zagrożenie wybuchem wskutek, uderzenia, tarcia lub
oddziaływania ognia. Spalanie małych ilości na otwartej przestrzeni przebiega spokojnie. Spalanie małych ilości
w zamkniętej przestrzeni lub spalanie dużych ilości przebiega wybuchowo.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
1 z 13
2.1. Klasyfikacja substancji lub mieszaniny
Według rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 (CLP)
Klasa zagrożenia i kody
Kody zwrotów wskazujących
kategorii (opis w pkt. 16)
rodzaj zagrożenia (opis w pkt. 16)
Expl. 1.1
H201
Acute Tox. 3
H331
Acute Tox. 3
H311
Acute Tox. 3
H301
STOT RE 2
H373
Aquatic Chronic 2
H411
Według dyrektywy Rady 67/548/EWG
Symbole ostrzegawcze
Symbole rodzaju zagrożenia (R)
(opis w pkt. 16)
(opis w pkt. 16)
E
R2
T
R23/24/25
R33
N
R51-53
2.2. Elementy oznakowania
Mieszanina TNT/RDX
mieszanina:
2,4,6-trinitrotoluen, TNT; nr indeksowy: 609-008-00-4
Hexogen, RDX: nr CAS: 121-82-4
NIEBEZPIECZEŃSTWO
H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym.
H301 Działa toksycznie po połknięciu.
H311 Działa toksycznie w kontakcie ze skórą.
H331 Działa toksycznie w następstwie wdychania.
H373 Może powodować uszkodzenie narządów (tj. wątroba, oczy,
układ nerwowy, układ krwionośny) poprzez długotrwałe lub
narażenie powtarzane.
H411 Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując
długotrwałe skutki.
P210 Przechowywać z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/otwartego
ognia/gorących powierzchni. Palenie wzbronione.
P273 Unikać uwolnienia do środowiska.
P370+P380 W przypadku pożaru: Ewakuować teren.
P373 NIE gasić pożaru, jeżeli ogień dosięgnie materiały
wybuchowe.
P309+P311 W przypadku narażenia lub złego samopoczucia:
Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem.
P501 Zawartość/pojemnik usuwać zgodnie z krajowymi
i międzynarodowymi przepisami.
2.3. Inne Zagrożenia
Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB nie są jeszcze dostępne.
Toksyczne produkty spalania: tlenki azotu (NOx) i tlenki węgla (CO2, CO).
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
2 z 13
SEKCJA 3:
Skład/informacja o składnikach
3.
3.2. Mieszaniny
Identyfikator substancji
Klasyfikacja substancji
Zawartość
Według dyrektywy
Według rozporządzenia (WE) nr
Rady 67/548/EWG
1272/2008 (CLP)
Międzynarodowa
Numer
Numer
Kody zwrotów
nazwa chemiczna indeksowy:
CAS:
Klasa zagrożenia i wskazujących
kody kategorii
rodzaj
zagrożenia
SKŁADNIKI
Expl. 1.1
H201
E; R2
Acute Tox. 3
H331
T; R23/24/25
Acute Tox. 3
H311
10-60%
2,4,6-trinitrotoluen 609-008-00-4 118-96-7 R33
Acute Tox. 3
H301
N; R51-53
STOT RE 2
H373
Aquatic Chronic 2
H411
E; R2
Expl. 1.1
H201
90-40%
heksogen; RDX
121-82-4 T; 25
Acute Tox. 3
H301
R52-53
H412
Aquatic Chronic 3
SEKCJA 4:
Środki pierwszej pomocy
4.1. Opis środków pierwszej pomocy
Wytyczne pierwszej pomocy według dróg narażenia.
W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: Wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże
powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. Zapewnić drożność dróg
oddechowych, chronić zatrutego przed utratą ciepła. W depresji oddechowej, jeżeli jest możliwe, podawać tlen aż do
powrotu prawidłowej czynności oddechowej. W razie konieczności zastosować sztuczne oddychanie. Osobę
nieprzytomną ułożyć w bezpiecznej pozycji. Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem.
W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ: Delikatnie umyć dużą ilością wody z mydłem. Natychmiast usunąć/zdjąć całą
zanieczyszczoną odzież. Wyprać zanieczyszczoną odzież przed ponownym użyciem.
W PRZYPADKU KONTAKTU Z OCZAMI: Natychmiast przemyć oczy dużą ilością czystej, bieżącej wody przez co najmniej 10
minut. Jeśli czujesz się źle, skontaktuj się z lekarzem. Skażenie oczu wywołuje łzawienie, ból, zaczerwienienie spojówek z
ryzykiem uszkodzenia rogówki.
W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: W zatruciu doustnym podać do picia 1-2 szklanki wody i dążyć do jak najszybszego
usunięcia substancji przez spowodowanie wymiotów Nie podawać mleka ani alkoholu. Wypłukać usta. Natychmiast
skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem.
Dalsze wskazówki
Natychmiastowa pomoc medyczna potrzebna jest w przypadku zatrucia pokarmowego, pojawienia się problemów
z oddychaniem, wystąpieniem objawów alergicznych tj. obrzęki, utrata przytomności i inne objawy wskazujące na
pogorszony stan zdrowia.
Jeżeli zatrucie nastąpiło drogą inhalacyjną poszkodowanego należy natychmiast wyprowadzić ze strefy zagrożenia
zapewniając mu dostęp świeżego powietrza.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
3 z 13
4.2. Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia
Drogi narażenia:
Przez drogi oddechowe, przez drogi pokarmowe, przez kontakt ze skórą i oczami.
Działanie przez drogi oddechowe:
Pył i przypuszczalnie pary wywołują kaszel, podrażnienie dróg oddechowych, ból głowy, wymioty, skurcze brzucha
duszności związane z methemoglobinemią. Może również powodować osłabienie, drgawki i utratę przytomności.
Działanie przez drogi pokarmowe:
Może wywołać mdłości i wymioty oraz ból głowy i duszności. Ponadto może powodować osłabienie, drgawki i utratę
przytomności.
Kontakt ze skórą i oczami:
Skażenie skóry wywołuje jej zaczerwienienie oraz stopniowo nasilające się sinoniebieskie zabarwienie, ponadto
mogą wystąpić bóle głowy i duszności. Skażenie oczu wywołuje łzawienie, ból, zaczerwienienie spojówek z ryzykiem
uszkodzenia rogówki. Może spowodować alergiczną reakcję skóry.
Skutki narażenia ostrego:
Następstwem zatrucia może być niedokrwistość hemolityczna, plastyczna i uszkodzenie wątroby. Mieszanina ta może
również oddziaływać na ośrodkowy układ nerwowy, powodując drażliwość, bezsenność, drgawki i utratę
przytomności.
Skutki narażenia przewlekłego:
Uszkodzenie wątroby, niedokrwistość, zmiany wielonerwowe, przewlekłe zapalenie skóry, zaćma. Mieszanina może
mieć wpływ na centralny układ nerwowy.
4.3. Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania
z poszkodowanym
Zalecenia ogólne
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub gdy objawy nie ustępują należy skonsultować się z lekarzem.
Lekarzowi należy pokazać niniejszą kartę charakterystyki, opakowanie lub etykietę.
Zalecenia dla lekarza
W problemach z oddychaniem podać tlen.
SEKCJA 5:
Postępowanie w przypadku pożaru
5.1. Środki gaśnicze
Odpowiednie środki gaśnicze:
Dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany średnie lub ciężkie, woda prądy rozproszone.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową.
Duży pożar: Nie próbuj gasić dużego pożaru, ewakuuj teren.
Niewłaściwe środki gaśnicze:
Piany lekkie, zwarte prądy wody
5.2. Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną
Ryzyko wybuchu w razie pożaru. NIE gasić pożaru, jeżeli ogień dosięgnie materiały wybuchowe.
Jeżeli nie ma możliwości bardzo szybkiego opanowania pożaru należy natychmiast oddalić się z miejsca pożaru
ewakuując otoczenie na odległość minimum 800 m.
Uwaga: Produktami spalania są toksyczne tlenki azotu (NOx) oraz tlenki węgla (CO, CO2).
5.3. Informacje dla straży pożarnej
Ryzyko wybuchu w razie pożaru. NIE gasić pożaru, jeżeli ogień dosięgnie materiały wybuchowe. Jeżeli nie ma
możliwości bardzo szybkiego opanowania pożaru należy natychmiast oddalić się z miejsca pożaru ewakuując
otoczenie na odległość minimum 800 m.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową.
Duży pożar: Nie próbuj gasić dużego pożaru, ewakuuj teren.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
4 z 13
Sprzęt ochronny dla strażaków: odzież ochronna gazoszczelna z aparatem izolującym drogi oddechowe, ochrona
głowy i twarzy.
SEKCJA 6:
Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych
Dla osób nienależących do personelu udzielającego pomocy
Należy stosować odpowiednie wyposażenie ochronne wymienione w sekcji 8.
Unikać kontaktu ze skórą, oczami, wdychania pyłów.
Usunąć źródła zapłonu, ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia oraz używania urządzeń iskrzących, unikać
bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się mieszaniną.
Dla osób udzielających pomocy
Stosować następujące środki ochrony osobistej: Ubranie nieelektryzujące się (bawełniane), obuwie skórzane lub
gumowe, rękawice gumowe. Przy operacjach przesypywania, siania suchej mieszaniny maska lub półmaska
przeciwpyłowa oraz okulary ochronne.
6.2. Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska
Unikać wprowadzania substancji do kanalizacji, wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleby.
6.3. Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia
Rozsypany i zabrudzony produkt zebrać przy użyciu narzędzi nieiskrzących do pojemników na odpady i przekazać
wyspecjalizowanym służbom do zniszczenia. Produkt zanieczyszczony nie może zostać wykorzystany do produkcji.
6.4. Odniesienia do innych sekcji
Przy usuwaniu skażenia należy stosować środki ochrony osobistej zgodne z sekcją 8.
Z zebranym odpadem postępować zgodnie z sekcją 13.
SEKCJA 7:
Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie
7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania
Pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie używać iskrzących narzędzi; unikać działania na
mieszaninę otwartego ognia, wysokiej temperatury, bodźców mechanicznych oraz tarcia. Nie palić papierosów.
Uwaga ryzyko wybuchu.
Unikać rozsypywania i pylenia mieszaniny, nie wdychać pyłów.
Unikać uwolnienia do środowiska.
Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z mieszaniną, unikać wdychania par i pyłu, przestrzegać zasad
higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej zgodnie z sekcją 8. Nie palić w miejscu pracy. Umyć ręce po
użyciu oraz zdjąć odzież i sprzęt ochronny przed wejściem do miejsc przeznaczonych do spożywania posiłków.
7.2. Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych
niezgodności
Magazyn materiałów wybuchowych odpowiadający przepisom. Magazynować w oryginalnych zamkniętych
opakowaniach w suchych, krytych i zabezpieczonych przed bezpośrednim działaniem promieniowania słonecznego
pomieszczeniach w temperaturze: -25 ÷ +30oC. Temperatura składowania mieszaniny nie może przekraczać +30oC ze
względu na właściwości trotylu (wypacalność).
W jednym pomieszczeniu magazynowym mogą znajdować się materiały tej samej klasy niebezpieczeństwa,
niedozwolone jest składowanie w sąsiedztwie stężonych kwasów, alkaliów, przedmiotów lub substancji
łatwopalnych.
Na obszarze magazynu przestrzegać zakazu palenia, nie spożywać pokarmów, a także nie używać otwartego ognia
i narzędzi iskrzących.
7.3. Szczegółowe zastosowania końcowe
Nie przewiduje się szczególnych zastosowań.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
5 z 13
SEKCJA 8:
Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej
8.1. Parametry dotyczące kontroli
Polska*)
NDS (limit value – eight
NDSch (limit value – short
hours)
term)
3
[mg/m ]
[mg/m3]
2,4,6-TRINITROTOLUEN, TNT
1
3
Niemcy (AGS)
USA (OSHA)
0,1
1,5
HEKSOGEN, RDX
1
0,5
1,5
Polska*)
USA (ACGIH)
USA (OSHA)
0,2
3
-
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych
stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2002 nr 217, poz. 1833 z pózn.
zmianami).
ACGIH - Amerykańska Konferencja Rządowych Higienistów Przemysłowych (American Conference of Governmental
Industrial Hygienists)
OSHA – Amerykańska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Occupational Safety and Health Administration - USA)
AGS – Komisja ds. Substancji Niebezpiecznych - Niemcy ( Auschuss für Gefahrstoffe)
*)
Dopuszczalne wartości stężenia w materiale biologicznym nie zostały określone.
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PN-Z-04128-5: 1996 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości nitrotoluenów. Oznaczanie
2,4,6-trinitrotoluenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
Zgodnie z wykazem Polskich Norm brak metod oznaczania heksogenu w powietrzu na stanowiskach pracy.
8.2. Kontrola narażenia
Rozwiązania techniczne
Niezbędna wentylacja miejscowa, wywiewna z obudową rejonu emisji pyłów do środowiska oraz wentylacja ogólna
pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki
wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać
warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.
Środki ochrony osobistej
Ubranie nieelektryzujące się (bawełniane), obuwie skórzane lub gumowe, rękawice gumowe. Przy operacjach
przesypywania, siania suchej mieszaniny maska lub półmaska przeciwpyłowa oraz okulary lub gogle ochronne. Prace
analityczne i badawcze związane z podgrzewaniem mieszaniny przeprowadzać w dygestorium przy włączonej
wentylacji.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
6 z 13
SEKCJA 9:
Właściwości fizyczne i chemiczne
9.1. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych
Wygląd
Zapach
Próg zapachu
pH
Temperatura wrzenia:
Mieszanina jest ciałem stałym o barwie żółtej do jasnobrązowej
Nitrozwiązków (słaby)
Brak danych
Nie dotyczy
Dla mieszaniny TNT/RDX o zawartości 60/40% i 40/60%
Temperatura rozkładu 202oC (stopniowe wydzielanie tlenków
azotu, a następnie wyfuknięcie)
Temperatura zapłonu
Brak danych
Palność
Materiał wybuchowy
Właściwości wybuchowe
Dla mieszaniny TNT/RDX o zawartości 60/40%
Ciepło wybuchu: 4499 kJ/kg
Objętość wł. produktów wybuchu: 806,9 dm3/kg
Wrażliwość na uderzenie: 7,36 J
Wrażliwość na tarcie: powyżej 353N
Współczynnik wrażliwości mechanicznej Rm: 3,87
Współczynnik wrażliwości Rw: 3,98
Współczynnik wrażliwości termicznej Rt: 4,10
Współczynnik zagrożenia Rz: 0,90
Dla mieszaniny TNT/RDX o zawartości 40/60%
Ciepło wybuchu: 4694 kJ/kg
Objętość wł. produktów wybuchu: 840,6 dm3/kg
Wrażliwość na uderzenie: 7,36 J
Wrażliwość na tarcie: powyżej 353N
Współczynnik wrażliwości mechanicznej Rm: 3,87
Współczynnik wrażliwości Rw: 3,98
Współczynnik wrażliwości termicznej Rt: 4,10
Współczynnik zagrożenia Rz: 0,94
Właściwości utleniające
Nie dotyczy
Prężność par
TNT: 1,99x10-4 mm Hg
RDX: 4x10-9 mm Hg
Gęstość względna
Gęstość ładunku lanego min. 1,58 g/cm3 dla TNT/RDX 60/40
Gęstość ładunku lanego min. 1,62 g/cm3 dla TNT/RDX 40/60
Rozpuszczalność
TNT rozpuszcza się w pirydynie, acetonie, octanie metylu,
benzenie, toluenie, chlorobenzenie, chloroformie, eterze
etylowym, alkoholu etylowym
RDX rozpuszcza się w acetonie (20 oC ) 6,81 g/dm3
Rozpuszczalność w wodzie
TNT: 130 mg/dm3 w temp 20 oC
RDX: 42 mg/dm3
Współczynnik podziału: n-oktanol/woda TNT 1,86
RDX 0,86
Lepkość
Brak danych
Gęstość par
Brak danych
Szybkość parowania
Brak danych
9.2. Inne informacje
Brak danych
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
7 z 13
SEKCJA 10:
Stabilność i reaktywność
10.1. Reaktywność
Materiał wybuchowy. Mieszanina niebezpiecznie reaguje z reduktorami. W reakcji z wodnymi roztworami zasad,
alkoholami i metalami tworzy silnie wybuchowe związki. Mieszanina nie jest piroforyczna.
10.2. Stabilność chemiczna
Produkt stabilny pod warunkiem odpowiedniego obchodzenia się z substancją zgodnie z zaleceniami.
10.3. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji
Materiał wybuchowy. Mieszanina niebezpiecznie reaguje z reduktorami. W reakcji z wodnymi roztworami zasad,
alkoholami i metalami tworzy silnie wybuchowe związki.
10.4. Warunki, których należy unikać
Unikać wysokich temperatur. Nie narażać na wstrząsy lub tarcie. W temp. 202oC mieszanina rozkłada się w
wydzieleniem tlenków azotu a następnie wybucha. Przechowywać z dala od źródeł ciepła, iskrzenia, otwartego ognia,
gorących powierzchni. Mieszanina wrażliwa na bodźce mechaniczne i termiczne.
10.5. Materiały niezgodne
Stężone kwasy, alkalia, przedmioty lub substancje/mieszaniny łatwopalne.
10.6. Niebezpieczne produkty rozkładu
Tlenki azotu (NOx), tlenki węgla (CO2, CO)
SEKCJA 11:
Informacje toksykologiczne
11.1. Informacje dotyczące skutków toksykologicznych
Dane toksykologiczne dla 2,4,6-trinitrotoluenu:
Droga
Gatunek
Test
narażenia
Kot
LDLo
doustnie
Wartość
607mg/kg (607mg/kg)
Wartość
Literatura
1850mg/kg (1850mg/kg)
Kot
LDLo
podskórnie
200mg/kg (200mg/kg)
Mysz
LD50
doustnie
660mg/kg (660mg/kg)
Królik
LDLo
doustnie
500mg/kg (500mg/kg)
Królik
Szczur
LDLo
LD50
podskórnie
doustnie
500mg/kg (500mg/kg)
Dane toksykologiczne dla heksogenu:
Droga
Gatunek
Test
narażenia
Literatura
Special Report Series--Medical Research Council Vol. 58,
Pg. 32, 1921.
Special Report Series--Medical Research Council Vol. 58,
Pg. 32, 1921.
Journal of Toxicology and Environmental Health. Vol. 9, Pg.
565, 1982.
Link to PubMed
Special Report Series--Medical Research Council Vol. 58,
Pg. 32, 1921.
Special Report Series--Medical Research Council Vol. 58,
Pg. 32, 1921.
International Journal of Toxicology. Vol. 19, Pg. 169, 2000.
mysz
LD50
dożylnie
19mg/kg (19mg/kg)
mysz
LD50
doustnie
59mg/kg (59mg/kg)
szczur
LD50
doustnie
100mg/kg (100mg/kg)
U.S. Army, Edgewood Arsenal Technical
Report. Vol. EB-TR-73040,
National Technical Information Service. Vol.
AD-A092-531,
Toxicology and Applied Pharmacology. Vol.
39, Pg. 531, 1977.
Klasy zagrożenia mieszaniny
Toksyczność ostra kat.3: Działa toksycznie po połknięciu.
Toksyczność ostra kat.3: Działa toksycznie w kontakcie ze skórą.
Toksyczność ostra kat.3: Działa toksycznie w następstwie wdychania.
Działa toksycznie na narządy docelowe – narażenie powtarzane kat 2: Może powodować uszkodzenie narządów
(tj. wątroba, oczy, układ nerwowy, układ krwionośny) poprzez długotrwałe lub narażenie powtarzane.
Dane literaturowe
Drogi narażenia:
Przez drogi oddechowe, przez drogi pokarmowe, przez kontakt ze skórą i oczami.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
8 z 13
Działanie przez drogi oddechowe:
Pył i przypuszczalnie pary wywołują kaszel, podrażnienie dróg oddechowych, ból głowy, wymioty, skurcze brzucha
duszności związane z methemoglobinemią. Może również powodować osłabienie, drgawki i utratę przytomności.
Działanie przez drogi pokarmowe:
Może wywołać mdłości i wymioty oraz ból głowy i duszności. Ponadto może powodować osłabienie, drgawki i utratę
przytomności.
Kontakt ze skórą i oczami:
Skażenie skóry wywołuje jej zaczerwienienie oraz stopniowo nasilające się sinoniebieskie zabarwienie, ponadto
mogą wystąpić bóle głowy i duszności. Skażenie oczu wywołuje łzawienie, ból, zaczerwienienie spojówek z ryzykiem
uszkodzenia rogówki. Może spowodować alergiczną reakcję skóry.
Skutki narażenia ostrego:
Następstwem zatrucia może być niedokrwistość hemolityczna, plastyczna i uszkodzenie wątroby. Mieszanina ta może
również oddziaływać na ośrodkowy układ nerwowy, powodując drażliwość, bezsenność, drgawki i utratę
przytomności.
Skutki narażenia przewlekłego:
Uszkodzenie wątroby, niedokrwistość, zmiany wielonerwowe, przewlekłe zapalenie skóry, zaćma. Mieszanina może
mieć wpływ na centralny układ nerwowy.
SEKCJA 12:
Informacje ekologiczne
12.1 Toksyczność
Dane dla 2,4,6-trinitrotoluenu:
Gatunek
Ryby
Pimephales promelas
Salamo gairdnerii
Rozwielitki
Ceriodaphnia dubia
Bakterie
Vibrio fischeri (Microtox)
Dane dla heksogenu:
Gatunek
Ryby
Pimephales promelas
Salamo gairdnerii
Rozwielitki
Ceriodaphnia dubia
Bakterie
Vibrio fischeri (Microtox)
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Środowisko
Obserwowany
efekt
biologiczny
Rodzaj testu
Wyniki
[μmol/l]
Literatura
Słodkowodne
96h LC50
96h EC50
9mo NOEC
9mo LOEC
96h LC50
10,6
2,0
0,02
0,06
3,5
[3]
Słodkowodne
Śmiertelności
Zachowanie
Hamowanie
długości
Śmiertelności
Słodkowodne
Rozmnażanie
7d NOEC
7d LOEC
7,2
11,9
[3]
Morskie
Bioluminesc.
5min EC50
(Microtox)
15min EC50
(Microtox)
15min IC50
(Microtox)
30min EC50
(Microtox)
47,6
[3]
3,3
3,4
12,4
Środowisko
Obserwowany
efekt
biologiczny
Rodzaj testu
Wyniki
[μmol/l]
Literatura
Słodkowodne
Śmiertelności
96h LC50
[3]
Słodkowodne
Śmiertelności
96h LC50
26,1; 29,7;
57,2
28,8
Słodkowodne
Rozmnażanie
7d NOEC
13,4; 27,1
[3]
Morskie
Bioluminesc.
15min IC50
(Microtox)
30min EC50
(Microtox)
>181,0
[3]
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
328,3
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
9 z 13
NOAEL – najniższy poziom dawkowania, przy którym nie obserwuje się szkodliwych zmian
(no-observed-adverse-effect level)
LOAEL – najniższy poziom dawkowania, przy którym zaobserwowano szkodliwych zmiany
(lowestobserved-adverse-effect level)
Mieszanina stwarzająca zagrożenie dla środowiska wodnego. Toksyczność przewlekła dla środowiska wodnego kat.2:
Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki.
12.2 Trwałość i zdolność do rozkładu
2,4,6-trinitritoluen:
Substancja jest trudno biodegradowalna. Długo utrzymuje się w środowisku. Dlatego też należy unikać
przedostawania się jej do wód powierzchniowych i ziemi.
Heksogen:
W atmosferze RDX ulega degradacji w reakcji fotochemicznej. Okres półtrwania w fazie pary szacuje się na 1,5h
(Atkinson 1987lHSDB 1994). Hydroliza nie ma istotnego wpływu na losy RDX w środowisku. Wg danych
literaturowych jest on w wodzie stabilny. Ulega natomiast fotolizie w roztworach wodnych. W konsekwencji nie
przewiduje się zbyt długiego czasu utrzymywania RDX w wodach powierzchniowych. Fotoproduktami są
formaldehyd i nitrozoaminy. Substancja może niezbyt łatwo ulegać biodegradacji w glebie. Proces ten zachodzi
szybciej przy stworzeniu odpowiednich warunków.
12.3 Zdolność do bioakumulacji
2,4,6-trinitritoluen:
Współczynnik podziału Kow 1,86 sugeruje, że substancja nie powinna osiągać wysokich poziomów biokumulacji
w tkankach roślin, zwierząt oraz akumulacji i przenoszenia substancji w łańcuchu pokarmowym. Zgodnie
z klasyfikacją R 33 – istnieje niebezpieczeństwo kumulacji w organizmie.
Heksogen:
Współczynnik podziału Kow 0,87 sugeruje, że substancja nie powinna ulegać biokumulacji w tkankach roślin, zwierząt
oraz akumulacji i przenoszenia substancji w łańcuchu pokarmowym. Zgodnie z klasyfikacją zagrożeń substancja nie
jest zakwalifikowana jako powodująca niebezpieczeństwo kumulacji w organizmie.
12.4 Mobilność w glebie
2,4,6 – tri nitrotoluen:
2,4,6 – trinitrotoluen może przenikać do powietrza na skutek detonacji, otwartego spalania i deelaboracji amunicji.
Pyły i gazy mogą trafiać do atmosfery również z operacji elaboracji. Zanieczyszczenia wody mogą być powodowane
przez wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków pochodzących z produkcji lub przetwarzania. Do gleby
2,4,6 - -trinitrotoluen może przedostawać się wskutek detonacji lub otwartego spalania.
Na podstawie stosunkowo niskiego ciśnienie pary (1.99x10-4 mmHg w temperaturze 20 ° C) i stosunkowo wysokiej
rozpuszczalność w wodzie (130 mg/L w temperaturze 20 ° C) nie przewiduje się przenikania 2,4,6- trinitrotoluenu
z powierzchni wody do atmosfery. Podobnie, na podstawie wartości współczynnika absorpcji na węglu aktywnym nie
przewiduje się znacznego przenikania z wody do osadów lub gleby[1].
Heksogen:
Heksogen może przenikać do powietrza na skutek detonacji, otwartego spalania i deelaboracji amunicji. Pyły i gazy
mogą trafiać do atmosfery również z operacji elaboracji. Zanieczyszczenia wody mogą być powodowane przez
wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków pochodzących z produkcji lub przetwarzania. Do gleby heksogen może
przedostawać się wskutek detonacji lub otwartego spalania.
Heksogen ma ciśnienie pary 1.0x10-4 mmHg, a więc może występować w atmosferze zarówno w fazie gazowej jaki
i w postaci pyłu.
Rozpuszczalność w wodzie jest na tyle niska, że można ją pominąć (według danych literaturowych wynosi ona: 21.821,9 mg/L w temp. 10°C, 38,4-38,9 w temp. 20°C i 66,7-67 mg/L w temp. 30°C). Stała Henry’ego dla Heksogenu
wynosi 1,2x10-5 atm-m3/mol, co wskazuje że ma on tendencje do równego podziału między atmosferą a wodą oraz że
substancja ulatnia się bardzo wolno. Dane doświadczalne wykazują, że RDX nie absorbuje się w glebie. Współczynnik
absorpcji Koc (od 63,1 od 270 L/kg– dane literaturowe) wskazuje na średnio-wysoką mobilność w glebie dlatego
można oczekiwać wymywania go do wód podziemnych.
12.5 Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB
Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB nie są jeszcze dostępne.
12.6 Inne szkodliwe skutki działania
Brak danych
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
10 z 13
SEKCJA 13:
Postępowanie z odpadami
13.1. Metody unieszkodliwiania odpadów
Kod odpadu - 16 04 03 - Inne materiały wybuchowe (odpad niebezpieczny)
Nie usuwać odpadu do kanalizacji, nie dopuścić do zanieczyszczenia nim wód powierzchniowych i gruntowych oraz
gleby.
Odzysk lub unieszkodliwianie należy przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami:
Przepisy krajowe
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. 07.39.251 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 01.112.1206)
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 01.63.638 z późn. zm.)
Przepisy obowiązujące w UE
Dyrektywa Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów - znowelizowana i rozszerzona przez Dyrektywę Rady
91/156/EEC, Dyrektywę Rady 91/692/WE, Decyzję Komisji 94/3/WE (tzw. Europejski Katalog Odpadów, oraz
Decyzję Komisji 96/350/WE;
Decyzja Komisji 76/431/EWG ustanawiająca Komitet Gospodarki Odpadami;
Dyrektywa Rady 91/689/WE w sprawie odpadów niebezpiecznych, znowelizowana przez: Dyrektywę Rady
94/31/EWG oraz rozszerzona Decyzją Rady 94/904 ustanawiająca listę odpadów niebezpiecznych zgodnie z art.1
ust. 4 Dyrektywy 91/689/EWG;
SEKCJA 14:
Informacja o transporcie
Transport powinien odbywać się zgodnie z przepisami prawnymi określonymi w punkcie 15.1 podpunkt 5.
Dla ADR/RID (lądowy), IMDG (morski) transportować zgodnie z:
14.1. Numer UN (numer ONZ)
14.2. Prawidłowa nazwa przewozowa UN
14.3. Klasa zagrożenia w transporcie
Kod klasyfikacyjny
14.4. Grupa pakowania
14.5. Zagrożenia dla środowiska
14.6. Szczególne środki ostrożności dla
użytkowników
14.7. Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do
konwencji MARPOL 73/78 i kodeksem IBC
SEKCJA 15:
0137
MINY z ładunkiem rozrywającym.
1
1.1 D
SZKODLIWY DLA ŚRODOWISKA.
Zakaz palenia, używania ognia i nieosłoniętego płomienia.
Nie przewiduje się transportu luzem.
Informacje dotyczące przepisów prawnych
15.1. Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji
i mieszanin
1. Rozporządzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji,
oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji
Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93
i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG,
93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (z późn. zmianami).
2. Ustawa z 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. 2011.63.322).
3. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zmianami).
4. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628 z późn zmianami).
5. Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U.2012.227.1367 z późn. zmianami).
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji,
oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz
zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 roku).
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych
stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 z pózn. zmianami).
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
11 z 13
8. Ustawa z 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 97, poz. 962 z późn. zmianami).
9. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z pózn. zmianami)
10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń, zakazów lub warunków
produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz zawierających
je produktów (Dz. U. nr 168, poz. 1762 z pózn. zmianami).
11.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9.07.2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów
pirotechnicznych (Dz.U.2003 nr 163 poz. 1577)
12. Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 96/82/WE (SEVESO II) z 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontroli niebezpieczeństwa
poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi. z poprawką/uzupełnieniem z dnia 16 grudnia 2003 r. w
postaci Dyrektywy 2003/105/WE
Dyrektywy te zostały przetransponowane do polskich przepisów ochrony środowiska. Postanowienia znowelizowanej
dyrektywy, zwanej SEVESO II, zostały ujęte w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. z 2006 r.
Dz. U. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.), w Tytule IV "Poważne awarie".
Substancje wybuchowe według Dyrektywy Seveso (Dz.U. nr 30 , poz. 208 z 2006 r.) zaliczone są do kategorii 5 i
znajdowanie się ich w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo do zakładu o dużym
ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 października 2010 r. w sprawie pomieszczeń magazynowych
i obiektów do przechowywania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub
policyjnym (Dz.U. 2010.22.1451).
15.2. Ocena bezpieczeństwa chemicznego
Wyniki oceny bezpieczeństwa chemicznego nie są jeszcze dostępne.
SEKCJA 16:
Inne informacje
Znaczenie użytych symboli ostrzegawczych
E - produkt wybuchowy
T - produkt toksyczny
N - produkt niebezpieczny dla środowiska
Objaśnienia do zwrotów (R)
R 2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu.
R 23/24/25 Działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
R 33 Niebezpieczeństwo kumulacji w organizmie
R 51/53 Działa toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany
w środowisku wodnym.
R52-53 Działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w
środowisku wodnym.
Znaczenie użytych symboli zagrożenia
Expl. Materiał wybuchowy
Acute Tox. Toksyczność ostra
STOT RE Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie powtarzane
Aquatic Chronic Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego. Toksyczność przewlekła dla środowiska
wodnego.
Objaśnienia zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia (H)
H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym.
H301 Działa toksycznie po połknięciu.
H311 Działa toksycznie w kontakcie ze skórą.
H331 Działa toksycznie w następstwie wdychania.
H373 Może powodować uszkodzenie narządów ( tj. wątroba, oczy, układ nerwowy, układ krwionośny) poprzez
długotrwałe lub narażenie powtarzane.
H 411 Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki.
H412 Działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując długotrwałe zmiany.
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
12 z 13
Objaśnienia zwrotów wskazujących środki ostrożności (P)
P210 Przechowywać z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/otwartego ognia/gorących powierzchni. Palenie wzbronione.
P370+P380 W przypadku pożaru: Ewakuować teren.
P273 Unikać uwolnienia do środowiska.
P373 NIE gasić pożaru, jeżeli ogień dosięgnie materiały wybuchowe.
P309+P311 W przypadku narażenia lub złego samopoczucia: Skontaktować się z OŚRODKIEM
ZATRUĆ lub z lekarzem.
P501 Zawartość/pojemnik usuwać zgodnie z krajowymi i międzynarodowymi przepisami.
Porady dotyczące szkoleń
Przeszkolenie w zakresie stosowania materiałów wybuchowych.
Zalecane ograniczenia stosowania
Stosować zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Możliwość uzyskania dalszych informacji
www.nitrochem.com.pl; e-mail: [email protected]
Źródła danych, na podstawie których opracowano kartę charakterystyki
Informacje oparte są na danych literaturowych, m.in.:
[1] Toxicological profile for 2,4,6-trinitrotoluene – U.S. Departament of Health and Human Services (1955)
[2] Chemia i Technologia Materiałów Wybuchowych, T.1-3 – Tadeusz Urbański (1954)
[3] Ecotoxicology of explosives (Ekotoksykologia materiałów wybuchowych); Geoffrey I. Sunahara, Guilherme Lotufo
Roman G. Kuperman, Jalal Hawari (2009)
[4] Międzynarodowa Karta Bezpieczeństwa Chemicznego dla heksogenu wg NIOSH
[5] Toxicological profile for RDX – U.S. Department of Health and Human Services (1955)
oraz na aktualnym stanie naszej wiedzy.
Celem karty jest opisanie produktu tylko pod kątem wymogów zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
Ostatnie zmiany
Nie dotyczy
Data aktualizacji
Nie dotyczy
Data wydania
02.01.2013
Wersja
1
Substancja
Mieszanina TNT/RDX
Strona
13 z 13