odzyskiwanie nienależnych płatności dokonanych w

Transkrypt

ISSN 1831-0923
Sprawozdanie specjalne nr 8
2011
EUROPEJSKI
TRYBUNAŁ
OBRACHUNKOWY
ODZYSKIWANIE NIENALEŻNYCH
PŁATNOŚCI DOKONANYCH
W RAMACH WSPÓLNEJ POLITYKI
ROLNEJ
PL
Sprawozdanie specjalne
nr 8
2011
ODZYSKIWANIE
NIENALEŻNYCH PŁATNOŚCI
DOKONANYCH W RAMACH
WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ
(przedstawione na mocy art. 287 ust. 4 akapit drugi TFUE)
EUROOPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luksemburg
LUKSEMBURG
Tel. +352 4398-1
Faks +352 4398-46410
E‑mail: [email protected]
Internet: http://www.eca.europa.eu
Sprawozdanie specjalne
nr 8
2011
Wiele informacji o Unii Europejskiej znajduje się w portalu Europa (http://europa.eu).
Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji.
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2011
ISBN 978-92-9237-234-7
doi:10.2865/56750
© Unia Europejska, 2011
Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła.
Printed in Luxembourg
3
SPIS TREŚCI
PUNKT
GLOSARIUSZ
I–VI STRESZCZENIE
1–14
WPROWADZENIE
9–12
NOWE PRZEPISY PRAWNE WPROWADZONE W 2006 R.
13–14 S PRAWOZDAWCZOŚĆ NA TEMAT NALEŻNOŚCI I ŚRODKÓW ODZYSKANYCH
15–16 ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE KONTROLNE
17–78 UWAGI
17–35 CZY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE PRAWIDŁOWO OBSŁUGUJĄ I KSIĘGUJĄ DŁUGI?
19–20
NIEŚCISŁOŚCI W POZYCJACH NALEŻNOŚCI
21–26
NIESPÓJNOŚCI W DACIE ZAKSIĘGOWANIA DŁUGÓW
27–31
NIESPÓJNOŚCI WYNIKAJĄCE Z RÓŻNEJ INTERPRETACJI OKREŚLONYCH RODZAJÓW DŁUGU
32–35
NIESPÓJNE NALICZANIE ODSETEK SKUTKUJĄCE STRATĄ FINANSOWĄ
36–43 ZY PAŃSTWOM CZŁONKOWSKIM UDAJE SIĘ ODZYSKAĆ ZIDENTYFIKOWANE NIENALEŻNE
C
PŁATNOŚCI?
37–38WZGLĘDNIE NISKIE STOPY ODZYSKU, LECZ WIDOCZNE OZNAKI POPRAWY
39–40WSZCZĘCIE PROCEDUR ODZYSKIWANIA ŚRODKÓW NA CZAS ZWIĘKSZA SZANSE NA ODZYSKANIE ŚRODKÓW,
LECZ WYKRY TO POWAŻNE OPÓŹNIENIA
41
UCHYBIENIA W DZIAŁANIACH WINDYKACYJNYCH PROWADZONYCH PRZEZ WŁADZE KRAJOWE
42–43
OGRANICZONE PROCEDURY EGZEKUCJI BĘDĄCE DO DYSPOZYCJI WŁADZ PAŃST W CZŁONKOWSKICH
44–53 CZY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE WŁAŚCIWIE ODPISUJĄ NALEŻNOŚCI JAKO NIEŚCIĄGALNE?
47–50
BRAK JASNYCH KRY TERIÓW STOSOWANYCH PRZY UZASADNIANIU ODPISÓW NALEŻNOŚCI
51ODPISY Z POWODU NIEOPŁACALNYCH KOSZTÓW WINDYKACJI: KWOTY DO ODZYSKANIA SĄ NIŻSZE, JEDNAK
NADAL WYMAGAJĄ WYJAŚNIENIA
52–53
ANULOWANE SPRAWY
Sprawozdanie specjalne nr 8/2011 – Odzyskiwanie nienależnych płatności dokonanych w ramach wspólnej polityki rolnej
4
54–78 CZY KOMISJA SKUTECZNIE NADZORUJE I MONITORUJE ODZYSKIWANIE ŚRODKÓW?
55–62
CO ZAWIERAJĄ SPRAWOZDANIA KOMISJI?
63–64
KOMISJA PRZEKAZUJE WY TYCZNE, LECZ CZASAMI NIEPEŁNE I Z OPÓŹNIENIEM
65–67ROZLICZENIE FINANSOWE – KOMISJA AKCEPTUJE POZYCJE NALEŻNOŚCI I OBCIĄŻA PAŃST WA
CZŁONKOWSKIE ZGODNIE Z ZASADĄ 50/50
68–69
KWOTY MOGĄ „WYMKNĄĆ SIĘ” PROCEDURZE ROZLICZANIA 50/50
70–72TEMATYCZNE KONTROLE NALEŻNOŚCI PROWADZONE PRZEZ KOMISJĘ W RAMACH ROZLICZANIA ZGODNOŚCI
RACHUNKÓW
73–75NALEŻY ZAMKNĄĆ „SPRAWY Z PRZESZŁOŚCI”, W TYM DAWNE SPRAWY PROWADZONE PRZEZ GRUPĘ
ZADANIOWĄ DS. ODZYSKIWANIA ŚRODKÓW
76–78INFORMACJE NA TEMAT NIEPRAWIDŁOWOŚCI SĄ PRZEKAZYWANE DO EUROPEJSKIEGO URZĘDU DS.
ZWALCZANIA NADUŻYĆ FINANSOWYCH Z OPÓŹNIENIEM
79–84 WNIOSKI I ZALECENIA
ZAŁĄCZNIK I
– N
OWO ZACIĄGNIĘTE DŁUGI – W TYM „POTENCJALNE NALEŻNOŚCI”
ZA OKRES 2006–2009
ZAŁĄCZNIK II
– NALICZANIE ODSETEK PRZEZ SKONTROLOWANE AGENCJE PŁATNICZE
ZAŁĄCZNIK III
– R
ÓŻNICE MIĘDZY NALEŻNOŚCIAMI ZAKSIĘGOWANYMI W POZYCJACH
NALEŻNOŚCI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH A NALEŻNOŚCIAMI BRUTTO
WYKAZANYMI W ROCZNYCH SPRAWOZDANIACH FINANSOWYCH
ZAŁĄCZNIK IV
– N
IEROZWIĄZANE OD WIELU LAT PROBLEMY ZWIĄZANE Z NIESPÓJNYM
PODEJŚCIEM DO NIEPRAWIDŁOWOŚCI I ODZYSKIWANIA ŚRODKÓW
ODPOWIEDZI KOMISJI Sprawozdanie specjalne nr 8/2011 – Odzyskiwanie nienależnych płatności dokonanych w ramach wspólnej polityki rolnej
5
GLOSARIUSZ
Agencja płatnicza: organizacja odpowiadająca na terenie państwa członkowskiego za prawidłową
ocenę, obliczenia, kontrolę oraz wypłatę dotacji rolnych. Część prac agencji płatniczej może zostać
wykonana przez delegowane organy.
DG AGRI: Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w Komisji Europejskiej.
EFGR: Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji.
EFOGR: Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej.
EFRROW: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
TSUE: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Grupa zadaniowa: grupa zadaniowa ds. odzyskania środków powołana w 2002 r. w celu zbadania dawnych długów związanych z nieprawidłowościami, jako że nie podjęto żadnych działań wobec wielu setek
dawnych spraw. Grupa ta miała za zadanie zdecydować, czy należności można odpisać w ciężar budżetu
lub czy w przypadku zaniedbań po stronie państw członkowskich należy obciążyć długiem państwo
członkowskie, którego on dotyczy.
IT: technologia informacyjna.
Jednostka certyfikująca: publiczny lub prywatny podmiot posiadający osobowość prawną wyznaczony
przez państwo członkowskie do poświadczenia prawdziwości, kompletności oraz poprawności rozliczeń
akredytowanej agencji płatniczej.
Nieprawidłowości: „nieprawidłowość” oznacza jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które spowodowało
lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot lub w budżetach, które są zarządzane
przez Wspólnoty, albo poprzez zmniejszenie lub utratę przychodów, które pochodzą ze środków własnych pobieranych bezpośrednio w imieniu Wspólnot, albo też w związku z nieuzasadnionym wydatkiem. Zobacz art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2988/95.
OLAF: Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.
PACA: francuski akronim (Premier Acte de Constat Administratif ou Judiciaire) powszechnie stosowany
do oznaczenia daty, w której beneficjent po raz pierwszy otrzymuje od organu w danym państwie członkowskim pisemne powiadomienie o tym, że dotacja rolna nie powinna była zostać wypłacona. Pod tą
datą należy wykazać dług w sprawozdaniach (tabele w załącznikach III i IIIA), a nie w księdze należności
agencji płatniczej, jak w przypadku potencjalnej należności. Zobacz także art. 35 rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005.
6
Potencjalna należność: „potencjalne należności” spełniają kryteria Komisji, aby zostać ujętymi w sprawozdaniu (tabele w załącznikach III i IIIA) i są efektem zawiadomienia o wszczęciu prewindykacji, w którym agencja płatnicza informuje dłużnika o potencjalnym długu, który może skutkować zawiadomieniem
o wszczęciu procedury odzyskiwania należności. Od momentu poinformowania o potencjalnym długu do
przekazania zawiadomienia o wszczęciu procedury odzyskiwania środków może upłynąć kilka miesięcy
bądź lat. Zobacz również „PACA”.
Roczne sprawozdanie z działalności: sprawozdanie sporządzone przez dyrektora generalnego Komisji,
w którym opisane jest osiągnięcie kluczowych celów polityki oraz wykonanie głównych zadań dyrekcji
generalnej.
Rozliczanie rachunków: procedura stosowana przez Komisję przy zatwierdzaniu rachunków państw
członkowskich, a tym samym wydatków poniesionych przez agencje płatnicze na rzecz rolników i beneficjentów. W pierwszej kolejności jednostki certyfikujące w państwach członkowskich sprawdzają
poprawność rachunków agencji płatniczych, a następnie Komisja wydaje coroczną decyzję w sprawie
finansowego rozliczenia rachunków. Następnie Komisja samodzielnie przeprowadza procedurę kontroli
zgodności rachunków na podstawie kontroli pozwalających jej na identyfikację i wykluczenie (w późniejszych latach) płatności niezgodnych z przepisami.
Stopa odzysku: Trybunał obliczył w sprawozdaniu różne stopy odzysku, wyrażając je procentowo jako
stosunek kwot odzyskanych do zaksięgowanego nieuregulowanego długu.
Środki odzyskane a korekty finansowe: odzyskanie nienależnie wypłaconych kwot od beneficjenta
poprzez powiadomienie przez agencję płatniczą o odzyskiwaniu środków. Komisja może nałożyć korekty
finansowe na państwa członkowskie w ramach procedury 1) rozliczenia finansowego (wiarygodność
rocznego sprawozdania finansowego) lub 2) rozliczenia zgodności (legalność i prawidłowość transakcji
leżących u podstaw rozliczeń) rocznego sprawozdania finansowego agencji płatniczej. Kwoty w ramach
korekt finansowych są finansowane ze środków pochodzących z budżetów krajowych.
Załącznik III oraz załącznik IIIA: przegląd kwot do odzyskania od beneficjentów końcowych, który
agencja płatnicza przedstawia Komisji w ramach swojego rocznego sprawozdania finansowego.
Zasada 50/50: w ramach przeglądu przepisów UE dotyczących długu i odzyskiwania środków w 2006 r.
wprowadzono tak zwaną zasadę 50/50, która pozwala Komisji na automatyczne przejęcie od państwa
członkowskiego 50% długu po czterech latach, jeśli dług ten pozostaje nieściągalny w pozycjach należności lub po ośmiu latach, gdy jest on przedmiotem toczącego się postępowania sądowego.
7
STRESZCZENIE
I.
Unia Europejska wydaje w przybliżeniu
55 mld euro rocznie na roz wój rolnictwa
i o b s z a rów w i e j s k i c h . C zę ś ć t yc h ś ro d k ów
jest niewłaściwie wypłacana z powodu nie prawidłowych lub niepoprawnych wniosków
o finansowanie, lub też z powodu błędów.
Niniejsze sprawozdanie przedstawia wynik i
b a d a n i a p ro ce d u r o d z ys k i w a n i a n i e n a l e ż nyc h p ł at n o ś c i . W s zc ze g ó l n o ś c i s k u p i o n o
się na odz ysk iwaniu środków pr zez organy
państw członkowsk ich oraz monitorowaniu
tego procesu przez Komisję.
II.
Tr y b u n a ł p o p r z e d n i o z b a d a ł u s t a l e n i a
w zakresie odzyskiwania nieprawidłowych płatności w sprawozdaniu specjalnym nr 3/2004. Stwierdził, że w ustaleniach
dotyczących sprawozdawczości, odz yskiwania środków oraz odpisywania nieprawidłowych płatności wystąpiły istotne uchybienia.
N a s t ę p n i e K o m i s j a w p ro w a d z i ł a z n a c z ą c e
zmiany w sposobie księgowania, zgłaszania
oraz poświadczania długów w państwach
członkowskich. Przeniosła również odpowie dzialność za monitoring finansowy z Dyrekcji
Generalnej ds. Rolnic t wa i Roz woju Obsza rów Wiejskich (DG AGRI) na Europejski Urząd
ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).
Wpływ tych zmian jest również przedmiotem
te g o s p rawozd a n i a . Tr y b u n a ł z b a d a ł s p rawozd a n i a s k ł a d a n e K o m i s j i p r ze z p a ń s t wa
członkowskie dotyczące środków odz ys
k anych oraz sposób prezentacji danych na
temat odz ysków w rocznym sprawozdaniu
finansowym Unii Europejskiej.
III.
Tr y b u n a ł s t w i e rd z i ł, ż e w p ro w a d z o n e
w 2 0 0 6 r. u s t a l e n i a p r z y c z y n i ł y s i ę d o
poprawy, co zapewniło dokładniejsze inform a c j e o r a z b a rd z i e j s zc ze g ó ł owe d a n e n a
temat należności i środków odz yskanych na
poziomie państw członkowskich, jak również
o b s ze r n i e j s ze i n fo r m a c j e w ro c z ny m s p rawozdaniu finansowym. Wzrosła także stopa
odz ysku w odniesieniu do długów powsta łych od 2006 r., jednakże w dalsz ym ciągu
występują pewne uchybienia:
Ū Ū Nowe procedur y, które skutkują automat ycznym z wrotem na r zecz Komisji 50%
k wot y dawnych należności, wzmacniają
ochronę interesów finansowych UE za
sprawą „odz ysk iwania środków ” poprzez
ich transfer z budżetu państwa członkowskiego do budżetu UE. W systemie występują pewne niedociągnięcia takie jak r yzyko zachęcania państw członkowskich do
odpisy wania długów w jak najsz ybsz ym
terminie bądź zgłaszania długu możliwie
najpóźniej. Kolejne ryzyko polega na dopuszczaniu do tego, by pewne kwoty „wymykały się” procedurom.
ŪŪ R ó ż n i c e w t r a k t o w a n i u p a ń s t w c z ł o n kowskich polegające na tym, że istnienie
długu stwierdza się w różnych terminach,
dane w sprawozdaniach nie są porównywalne, odsetki są nakładane w niespójny
sposób, a ter miny odpisy wania długów
mogą się istotnie różnić, mają negatywny
wpływ finansowy na budżet Unii.
Ū Ū Pr a w d o p o d o b i e ń s t w o o d z y s k a n i a n i e
należnej płatności maleje z powodu
opóźnień, z jakimi państwa członkowskie wszcz yn ają procedur y odz yskiwania
środków, niedociągnięć w ich działaniach
z m i e r z a j ą c yc h d o o d z y s k a n i a ś ro d k ó w
oraz ich ograniczonych możliwości egze kucji należności.
ŪŪ W p r z y p a d k u z w l e k a n i a z e w s t ę p n y m
zaksięgowaniem długu opóźnieniu
m oże rów n i e ż u l e c p ro ce s p r ze k a z a n i a
d o E u ro p e j s k i e g o U r z ę d u d s. Zw a l c z a nia Naduż yć Finansow ych informacji
o nieprawidłowościach.
8
STRESZCZENIE
IV.
Tr ybunał zatem zaleca, aby Komisja usprawniła sposób zarządzania należnościami
w państwach członkowskich oraz poprawiła
sprawozdawczość w t ym zak resie, jak również zapewniła spójne traktowanie należności we wsz ystkich państwach członkowskich
poprzez:
Ū Ū Zobowiązanie państw członkowsk ich do
k s i ę g owa n i a n i e p raw i d ł owo ś c i o ra z i nnych długów, jak tylko te staną się prawnie wymagalne, szczególnie w momencie
sporządzenia zawiadomienia o wszczęciu
procedury odzyskiwania środków.
Ū Ū Wyjaśnienie pewnych k luczowych pojęć
z zakresu sprawozdawczości i księgowości, które były dotąd niespójnie sto sowane, poprzez przekazanie na czas
wytycznych.
V.
W latach 2006–2008 objętych kontrolą pro w a d z o n ą p r z e z Tr y b u n a ł o k o ł o 9 0 % k w o t
wykazanych w rocznym sprawozdaniu finansowym Unii pod poz ycją „odz ysk ane nienależne płatności ” to k wot y odz ysk ane pr zez
Komisję poprzez potrącenia od państw
członkowsk ich, a nie fakt ycznie odz ysk ane
od beneficjentów nienależnie wypłacone
d o p ł a t y. B e z w ą t p i e n i a c h ro n i t o i n t e re s y
finansowe Unii, ale nie ma pełnego efektu
odstraszającego, tak jak odzyskanie środków
od beneficjenta, któr y otrz ymał nienależną
płatność.
VI.
Komisja powinna zatem zbadać metody
pozwalające jej zmniejszyć udział „odzysków ”
z budżetów państw członkowskich, a z większ yć udział nienależnych płatności odz yskanych od beneficjentów.
Ū Ū Wp ro w a d z e n i e j e d n o l i t e g o t e r m i n u l i czonego od momentu wyk r ycia ewentualnej nieprawidłowości do chwili zawiadomienia dłużnika o nakazie odz yskania
ś r o d k ó w. P r z y c z y n i ł o b y s i ę t o d o p o p raw y har monizacji międz y państ wami
członkowskimi oraz zapewniłoby bardziej terminowe przekazywanie informac j i o n i e p r aw i d ł owo ś c i a c h d o Eu ro p e j s k i e g o U r zę d u d s. Zwa l c z a n i a N a d u ż yć
Finansowych.
Ū Ū Wprowadzenie jasno sformułowanych zasad dotyczących naliczania odsetek.
Ū Ū Udzielenie dalsz ych wyjaśnień na temat
okoliczności, w jakich można uznać dług
z a n i eściągalny, w szczególności w od niesieniu do zasad odpisywania długu
w przypadku niewypłacalności.
Ū Ū Przegląd nowej procedury automatyczne go odzysku 50% środków, tak aby zapewnić jej skuteczne stosowanie.
Ū Ū Zakończenie monitoringu dawnych spraw
prowadzonych przez grupę zadaniową ds.
odzyskiwania środków, które miały zostać
sfinalizowane około trzy lata temu.
9
WPROWADZENIE
1.
Unia wydaje około 55 mld euro rocznie na roz wój rolnictwa
i obszarów wiejsk ich. W tabeli 1 zestawiono w ydatk i poniesio n e n a f u n d u s z g w a r a n c j i ( E F G R ) i roz wó j o b s z a rów w i e j s k i c h
w ok resie 2006–2009:
1
Art. 9 ust. 1 lit. a)
rozporządzenia Rady (WE)
nr 1290/2005 z dnia
21 czerwca 2005 r. w sprawie
finansowania wspólnej polityki
rolnej (Dz.U. L 209 z 11.8.2005,
2.
Większością wydatków zarządzają wspólnie państwa członkowsk ie i Komisja. Pomoc jest wypłacana rolnikom oraz beneficjentom przez agencje płatnicze (wyznaczone organy krajowe),
któr ym następnie Komisja z wraca poniesione w ydatk i. N iektó r e z t yc h p ł a t n o ś c i s ą d o k o ny w a n e w s p o s ó b n i e p r a w i d ł o w y
lub z błędami i w razie wykr ycia takich prz ypadków środki
te n a l e ż y o d z ys k a ć. W n i n i e j s z y m s p rawozd a n i u a n a l i z u j e s i ę
u stalenia dot yczące odz ysk iwania tak ich środków.
3.
Aby chronić interesy finansowe Unii, państwa członkowskie
są zobowiązane do prz yjęcia wsz ystkich przepisów ustawo wych, wykonawcz ych i administrac yjnych, jak również podjęcia
wszelk ich innych koniecznych środków, by :
s. 1).
a) upewnić się co do prawdziwości i prawidłowości operacji fi nansowanych przez EFRG i EFRROW;
b) zapobiegać nieprawidłowościom i wykrywać je;
c) o d z ys k a ć k wo t y u t ra co n e n a s k u te k n i e p raw i d ł owo ś c i l u b
zaniedbań 1 .
TA B E L A 1
WYDATKI NA ROLNIC T WO W L ATACH 2006–2009 (W MLN EURO) 1
20062
2007
2008
2009
EFRG
42 116
42 446
43 011
46 120
Rozwój obszarów wiejskich
11 543
11 154
10 671
8 992
Ogółem
53 659
53 620
53 682
55 112
Kwoty te to płatności dokonywane w ramach rozdziałów 05 02 oraz 05 03 (EFRG) oraz rozdziałów 05 04 i 05 06 (Rozwój obszarów wiejskich) zawartych
1
w tomie II, załącznik A (ii), s. 356–379 za 2006 r. oraz w tomie II, załącznik B: Wydatki (i), s. 306–315 sprawozdania finansowego Wspólnot Europejskich
za 2007 r., jak również tabele 5.1 i 3.1 sprawozdania rocznego odpowiednio za 2008 i 2009 r.
2
Przed 2007 r. istniał tylko jeden fundusz: Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej.
10
4.
Pa ń s t w a c z ł o n k ow s k i e s ą zo b ow i ą z a n e d o p row a d ze n i a k o n t roli (za sad nic zo na p ods tawi e próby ) prawi dłowoś ci indy wi d u a l ny c h p ł a t n o ś c i . N i e k t ó r e k o n t r o l e s ą p r o w a d z o n e p r z e d
dokonaniem płatności. W takim przypadku wykryte nieprawidłowości można potrącić bezpośrednio od mającej nastąpić płatności. W prz ypadku kontroli, które mają miejsce po
d o k o n a n i u p ł at n o ś c i , p a ń s t wa c z ł o n k ows k i e m a j ą o b ow i ą ze k
zaksięgować należność z t ytułu wszelk ich w yk r yt ych nienależnyc h p ł a t n o ś c i , a n a s t ę p n i e z a ż ą d a ć o d b e n e f i c j e n t a z w ro t u
n adpłaconej k wot y.
5.
Wielu beneficjentów spłaca nadpłaty zgodnie z żądaniem; jeśli
jednak złożą odwołanie, a agencja płatnicza podtrz yma istn i e n i e d ł u g u, ws zc zę te zo s t a j ą d z i a ł a n i a e g ze k u c y j n e, a c z a s a m i p o d j ę te zo s t a j ą k ro k i p raw n e. Po d p e w ny m i wa r u n k a m i
(w pr z ypadku niew ypłacalności lub gdy koszt procedur y pr ze k racza należną k wotę) agencja płatnicza może podjąć dec yzję
o wstrz ymaniu procesu odz ysk iwania środków, uznać tę k wotę
z a nieściągalną dla UE i odpisać należność.
6.
W t a b e l i 2 p r z e d s t a w i o n o ł ą c z n ą k w o t ę ś r o d k ó w, k t ó r e s ą
przedmiotem toczącego się procesu odz yskiwania środków
o r a z k wo t ę o d z y s k a nyc h ś ro d k ó w z g o d n i e z t y m , j a k z o s t a ł y
wykazane w poz ycjach należności państw członkowskich za
l ata 2006–2009:
TA B E L A 2
KWOT Y WYK A Z ANE W POZ YC JACH NALEŻNOŚCI PAŃST W CZŁONKOWSKICH (W MLN EURO)
EFRG – Rok kończący się 15 października
2006
2007
2008
2009
Środki, które są przedmiotem toczącego
się procesu odzyskiwania, według stanu
na dzień 15 października
1 2671
1 4372
1 246
1 115
Odzyskane kwoty w roku EFRG
1043
152
113
111
Odzyskany odsetek4
8,2%
10,6%
9,1%
10%
1
W swoim rocznym sprawozdaniu z działalności z 2009 r. Komisja skorygowała pierwotnie wykazaną kwotę 1449 mln euro za 2006 r. z uwagi na
2
Dokonana przez Trybunał analiza wykazała, że kwota 209 mln euro została zawyżona w roku budżetowym 2007 z powodu uwzględnienia zafak-
korekty dotyczące Włoch: AGEA.
turowanych kwot w związku z tymczasową restrukturyzacją sektora cukrowego. Gdyby wzięto pod uwagę tę zawyżoną kwotę, wówczas odsetek
odzyskanych środków wzrósłby do 12,8%.
3
Na podstawie przekazanych przez jednostki certyfikujące łącznych kwot w tabeli 1 i 2.
4
Odsetek oblicza się na podstawie danych na koniec roku. W przypadku zastosowania średniej wartości długu odsetek wyniósłby odpowiednio 6,8%,
11,2 %, 8,4% i 9,4% za okres 2006–2009.
11
7.
J a k w y n i k a z t a b e l i , p o z i o m ś r o d k ó w, k t ó r e s ą p r z e d m i o t e m
to c z ą ce g o s i ę p ro ce s u o d z ys k i wa n i a , w p oz yc j a c h n a l e ż n o ś c i
p ańst w członkowsk ich utr z ymuje się na względnie stabilnym
poziomie, a nowo zaciągnięte długi w dużej mier ze równoważ ą o d z y s k a n e ś ro d k i i o d p i s y ( z o b. t a b e l a 4 ) ; w z a ł ą c z n i ku I
p r zedstawiono zestawienie nowo zaciągnięt ych długów w la t a ch 2006–2009. Jednakże w stosunk u do długów powstałych
o d 2006 r. stopa odz ysk u wzrosła (zob. tab ela 3).
2
Rozporządzenie Rady (WE)
nr 1290/2005, rozporządzenie
Komisji (WE) nr 883/2006 (Dz.U.
L 171 z 23.6.2006, s. 1) oraz
rozporządzenie Komisji (WE)
nr 885/2006 uzupełnione
wytycznymi Komisji oraz
rozporządzenie Komisji (WE)
nr 1848/2006 (Dz.U. L 355
8.
z 15.12.2006, s. 56).
Ustalenia w zakresie finansowania wspólnej polityki rolnej
( WPR) pr zewidują również, że Komisja rozlicza rachunk i z wią z a n e z roz wo j e m ro l n i c t wa i o b s z a rów w i e j s k i c h : K o m i s j a z at wierdza k wot y w ypłacane pr zez państ wa członkowsk ie. M oże
również zmniejsz yć płatności na r zecz państ w członkowsk ich,
jeśli ustali, że nie postępowały one zgodnie z rozpor ządzeniami regulując ymi WPR. Choć Komisja często w sprawozdaniach
ok reślała tak ie redukcje jako „odz ysk anie środków ”, większość
z wiązanych z tym transakcji to korekty, które nie oznaczają odz ysk ania od beneficjentów nienależnie w ypłaconych im środków, lecz raczej polegają na pr zer zuceniu części kosztów WPR
n a p o d a t n i k ó w w d a ny m p a ń s t w i e c z ł o n k o w s k i m . N i e w i e l k a
c zę ś ć d e c y z j i p o d j ę t yc h p r ze z K o m i s j ę w s p r aw i e roz l i c z a n i a
ra chunków dot ycz y odz ysk iwania konk retnych należności.
NOWE PRZEPISY PR AWNE WPROWADZONE
W 2006 R.
9.
Ostatnie sprawozdanie Tr ybunału na temat odz ysk iwania nie p r a w i d ł o w y c h p ł a t n o ś c i p o c h o d z i z 2 0 0 4 r. ( s p r a w o z d a n i e
s p e c j a l n e n r 3 / 2 0 0 4 ) . Tr y b u n a ł p o d k re ś l i ł w n i m n i s k ą s t o p ę
odz ysk u zgłoszonych należności, niespójności danych w sprawozdaniach, w ysok ą k wotę dawnych należności, które nie zo stały odz ysk ane bądź odpisane, oraz niejasny podział obowiązk ów międz y DG AGRI a OLAF- em.
10. W 2006 r. Rada wprowadziła nowe przepisy prawne 2 . Najbardziej
z n a c z ą c ą z m i a n ą by ł o w p row a d ze n i e z a s a d y „ 5 0 / 5 0 ”, z g o d n i e
z k t ó r ą k o n s e k w e n c j e f i n a n s o w e n i e o d z y s k a ny c h n a l e ż n o ś c i
ponoszą po równo budżet UE oraz budżet państ wa członkow s k i e g o, k t ó re g o t a k i e n a l e ż n o ś c i d o t yc z ą . Z a s a d a t o p o m a g a
chronić interesy finansowe UE. Państ wa członkowsk ie obciążane są k wotą równą 50% środków, któr ych nie odz ysk ano w term i n i e c z te re c h l a t o d d a t y s t w i e rd ze n i a p ows t a n i a d ł u g u l u b
w terminie ośmiu lat, jeśli w sądzie toczy się postępowanie
w i n d y k a c y j n e. D l a t e g o t e ż d a t a s t w i e rd z e n i a d ł u g u o d g r y w a
ważną rolę w stosowaniu tej zasady. Jeśli w swojej prawomoc nej dec yzji sąd pot wierdzi jednak , że dług nie był w ymagalny,
K o m i s j a m u s i z w ró c i ć p a ń s t w u c z ł o n k ow s k i e m u k wo t ę, k t ó r ą
to państ wo zostało obciążone w myśl zasady 50/50.
12
11.
12.
Zasada 50/50 ma na celu zachęcenie państw członkowskich,
by zapewniły bardziej terminowe odz yskiwanie należności.
N a s t ą p i ł a p o p r aw a w p o rów n a n i u z p o p r ze d n i m s t a n e m r ze c z y, k iedy nieodz ysk ane należności mogły utr z ymy wać się na
r a c h u n k a c h p r ze z b a rd zo d ł u gi o k re s, c z a s e m n awe t d e k a d y,
do chwili podjęcia doraźnych dec yzji o ich odpisaniu. Główne
r y z y k o d l a s k u te c z n e g o s to s ow a n i a z a s a d y to : a ) o d ro c ze n i e
d at y st wierdzenia powstania długu po raz pier wsz y, a w kons ek wencji opóźnienie dat y obciążenia państ w członkowsk ich
w pr z ypadk u nieodz ysk ania należności oraz b) odpisanie dłu gów jako nieściągalnych przed w yczerpaniem wsz ystk ich moż liwości ich odz ysk ania po to, aby unik nąć zastosowania zasady
wobec konk retnej należności.
Kolejne zmiany wprowadzone przez nowe przepisy prawne dotyczą informowania Komisji przez państwa członkows k i e o n i e p r aw i d ł o wo ś c i a c h o r a z p o s t ę p a c h w i c h u s u w a n i u.
Pr zed 2006 r. tak ie infor macje były pr zek az y wane do OLAF-u.
Szczegółowe dane są obecnie pr zek az y wane do kompetentnej
s ł u ż b y K o m i s j i , D y r e k c j i G e n e r a l n e j d s. R o l n i c t w a i R o z w o j u
O b s z a rów Wi e j s k i c h , t a k a by m ó c ś c i ś l e j m o n i to row a ć n a l e ż ności. Jednocześnie podwyższono próg dotyczący obowiązku zgłaszania do OLAF-u poszczególnych nieprawidłowości
z 4 t ys. euro do 10 t ys. euro.
SPR AWOZDAWCZOŚĆ NA TEMAT NALEŻNOŚCI
I ŚRODKÓW ODZ YSK ANYCH
13.
K ażdego roku agencje płatnicze przek azują Komisji informacje
n a temat długów i środków odz ysk anych w państ wach członkowsk ich w for mie oddzielnych tabel (dane w załącznik ach III
i IIIA) załączonych do ich rocznych sprawozdań finansow ych 3 .
Tak ie informacje są również źródłem danych na temat środków
odz ysk anych, zawar t ych w rocznym sprawozdaniu z działalno ś ci dyrektora generalnego DG AGRI.
14.
Na podstawie informacji uz ysk anych od państw członkowsk ich Komisja publikuje dane o poziomie długu i odz ysku nie
n a l e ż nyc h p ł at n o ś c i w i n fo r m a c j i d o d at k owe j d o s p rawozd an i a f i n a n s o we g o U E . Kwo t y w y k a z a n e w s p r awoz d a n i u U E s ą
z n a c z n i e n i ż s ze w p o rów n a n i u z s u m ą k wo t z a k s i ę g ow a nyc h
przez państwa członkowskie, tak aby należ ycie uwzględnić
o s z a c o w a n e p r z e z K o m i s j ę k w o t y u z n a n e z a ś c i ą g a l n e ( z o b.
p k t 5 9 – 6 1 ) . Po n a d t o K o m i s j a s k ł a d a Pa r l a m e n t o w i E u r o p e j s k iemu oraz R adzie coroczne sprawozdanie na temat ochrony
interesów finansowych UE oraz z walczania naduż yć, w tym
również na temat odz ysk ania nienależnych płatności na r zecz
rolnic t wa.
3
Por. rozporządzenie Komisji
(WE) nr 885/2006 z dnia
21 czerwca 2006 r. ustanawiające
szczegółowe zasady stosowania
nr 1290/2005 w zakresie
akredytacji agencji płatniczych
i innych jednostek, jak również
rozliczenia rachunków
EFGR i EFRROW (Dz.U. L 171
z 23.6.2006, s. 90).
13
ZAKRES KONTROLI
I PODEJŚCIE KONTROLNE
15.
Tr ybunał ocenił skuteczność systemów wprowadzonych i stosowanych pr zez państ wa członkowsk ie w celu odz ysk ania zidentyfikowanych długów oraz nadzór tego procesu przez Komisję.
W trakcie kontroli starano się odpowiedzieć na następujące
pytania:
i)
C z y p a ń s t wa c z ł o n k ows k i e p raw i d ł owo o b s ł u g u j ą i k s i ę gują długi?
ii)
Cz y państ wom członkowsk im udaje się odz ysk ać zident yfikowane nienależne płatności?
i i i) Cz y państ wa członkowsk ie właściwie odpisują należności
jako nieściągalne?
i v ) C z y K o m i s j a s k u te c z n i e n a d zo r u j e i m o n i to r u j e o d z ys k iwanie środków?
16.
Kontrola objęła odz ysk ane środk i w ramach EFRG za rok budże tow y 2006, 2007 i 2008. Wsz ystk ie podlegały now ym zasadom
w prowadzonym w 2006 r.
K ontrola objęła:
Ū Ū analizę próby obejmującej 14 agencji płatnicz ych w ośmiu
państwach członkowskich, z naciskiem na państwa z najw yższ ym poziomem zaksięgowanego długu;
Ū Ū badanie próby obejmującej 670 transakcji (494 – indy widualne długi, 176 – pozostałe transakcje);
Ū Ū b a d a n i e w y t yc z nyc h K o m i s j i , k o nt ro l i o ra z s to s owa n i a k o rekt finansow ych.
Więcej szczegółowych informacji na temat wykonanej pracy znajduje się na początku każdej części w uwagach. Kontrola nie miała na celu oceny skuteczności identyfikowania
przez państwa członkowskie nieprawidłowości w celu ich
w yeliminowania.
14
UWAGI
CZ Y PAŃST WA CZŁONKOWSKIE PR AWIDŁOWO
OBSŁUGUJĄ I KSIĘGUJĄ DŁUGI?
17.
Po zidentyfikowaniu nieprawidłowości i błędów państwa człon kowsk ie muszą w ypełnić k ilk a obowiązków w z wiązku z w ynik
ł y m długiem. Należą do nich :
4
Przykład: W agencji RPA
(Zjednoczone Królestwo),
w 7 sprawach na 66 nie można
było przedstawić stosownej
Ū Ū dok ładne zaksięgowanie k woty długu i daty jego powstania
o ra z p o i n fo r m owa n i e o n i m K o m i s j i m i ę d z y i n ny m i w ce l u
s t w o r z e n i a s t o s o w ny c h p o d s t a w d o z a s t o s o w a n i a z a s a d y
50/50;
Ū Ū p raw i d ł ow a k l a s y f i k a c j a d ł u g u, co m oże rów n i e ż w p ł y w a ć
na stosowanie zasady 50/50 oraz
Ū Ū obliczenie, nałożenie i zaksięgowanie odsetek .
18.
Tr ybunał zbadał wypełnianie wymienionych obowiązków przez
wybrane agencje płatnicze poprzez ocenę funkcjonujących
s ystemów, jak również popr zez badanie próby transakcji. D o konał również analiz y poz ycji należności i sprawdził prawidłowość tabel pr zedstawianych Komisji. Tr ybunał ocenił także
zakres, w jakim zasady te poz walają na różne interpretacje
mogące prowadzić do różnic w traktowaniu państ w członkowsk ich (międz y innymi ewentualny wpły w na odz ysk ane k woty).
NIEŚCISŁOŚCI W POZ YC JACH NALEŻNOŚCI
19.
Kwot y do odz ysk ania można zak lasyfikować jako nieprawidło wości, błędy w procedurach administrac yjnych lub inne ściąg a l n e k w o t y. Z a s a d y m a j ą c e z a s t o s o w a n i e d o k a ż d e j z t y c h
k ategor ii różnią się, co w yjaśniono w pkt 29 i 30. W pr z ypadk u p r ó b y t r a n s a k c j i Tr y b u n a ł z b a d a ł p r a w i d ł o w o ś ć t a b e l z a w a r t yc h w s p r a wo z d a n i a c h d l a K o m i s j i n a t e m a t n a l e ż n o ś c i .
G ł ó w n e n i e ś c i s ł o ś c i s t w i e r d z o n e p r z e z Tr y b u n a ł d o t y c z y ł y
prz ypadków błędnej klasyfikacji lub niedostatecznej dokum entacji poświadczającej lub jej brak u w aktach dot ycząc ych
z a k s i ę g o w a n y c h k w o t 4. B ł ę d y s t w i e r d z o n e w b a d a n e j p r z e z
Tr ybu nał próbie opiewają na łączną k wotę 8,3 mln euro i do tyczą 89 z 670 zbadanych transakcji. Nieścisłości te mogą mieć
wpły w finansow y, gdyż mogą r zutować na stosowanie mechanizmu rozliczania opar tego na zasadzie 50/50 oraz bezpośred nio wpły wać na k woty skor ygowane przez Komisję i odz ysk ane
o d państ w członkowsk ich.
dokumentacji: kwota opiewała
na 4,3 mln funtów szterlingów.
15
20.
RAMKA 1
Poz yc j e n a l e ż n o ś c i w p o s zc ze g ó l nyc h a g e n c j a c h p ł a t n i c z yc h
są również badane pr zez niezależnych kontrolerów ( jednostk i
cer t yfikujące), któr z y sk ładają Komisji sprawozdania na temat
w i a r yg o d n o ś c i p re ze n t o w a nyc h s p r awo zd a ń . J e d n a k ż e s a m e
j e d n o s t k i c e r t y f i k u j ą c e m o g ą w p ó ź n i e j s z yc h l a t a c h i s t o t n i e
zmienić poświadczone dane liczbowe. Na prz ykład we Wło s ze c h ł ą c z n a k wo t a n i e u re g u l owa nyc h zo b ow i ą z a ń n a k o n i e c
2006 r., co zostało poświadczone przez włosk ą jednostkę cer tyfikującą, została skor ygowana w dół o 182 mln euro 5 w 2009 r.
W Danii kwoty odz yskane i poświadczone już przez duńską
jednostkę cer t yfikującą zostały skor ygowane za 2008 r. w górę
o 4,7 mln euro i za 2009 r. w dół o 14,1 mln euro w kolejnych
latach. Tak ie znaczne korekt y stawiają r zetelność poświadczonyc h k wo t p o d z n a k i e m z a py t a n i a . J a k p o k a z a n o n a p r z y k ł a d z i e p o d a ny m w ra m ce 1 , j e d n o s t k i c e r t y f i k u j ą c e n a p o t k a ł y
r ó w n i e ż t r u d n o ś c i p r z y p o ś w i a d c z a n i u p o p r a w n o ś c i d a ny c h
z aksięgowanych w państ wach członkowsk ich.
5
W swoim rocznym
sprawozdaniu z działalności za
rok 2009 Komisja wprowadziła
korektę do pierwotnie
zadeklarowanej kwoty
1449 mln euro za rok 2006
w wyniku korekt w odniesieniu
do Włoch: AGEA.
B R A K U J ĄC E LU B N I E C Z Y T E L N E D A N E W AG E N C J I P Ł AT N I C Z E J R PA ( Z J E D N O C ZO N E K R Ó L E S T W O )
W agencji płatniczej RPA Trybunał nie mógł uzgodnić zgłaszanych w sprawozdaniach dla
Komisji danych za 2006 i 2007 r. 6 z kwotami wykazanymi w pozycjach należności agencji,
gdyż dane na temat jej należności zostały zniekształcone. Za 2006 r. odnotowano różnice
opiewające na 8,8 mln funtów szterlingów 7. 81% tych różnic wynikało z dokonanych korekt.
Problemy te uwidoczniły się także w trakcie kontroli dokonanej przez jednostkę certyfikującą,
a ponowne zestawienie przez nią pozycji należności przyczyniło się do uzyskania jedynie
częściowej pewności. Jednostka certyfikująca stwierdziła, że poprawność zaksięgowanych
długów za 2007 r. była niskiej jakości.
6
Tabela 5 w załączniku III rozporządzenia Komisji (WE) nr 885/2006.
7
Kwota 8,8 mln funtów szterlingów dotyczy różnic wykrytych w trakcie uzgadniania danych przez Trybunał, a nie błędów
w dobranej przez Trybunał próbie opisanej w pkt 19.
16
NIESPÓJNOŚCI W DACIE Z AKSIĘGOWANIA DŁUGÓW
21.
22.
D ata, w której należ y w yk azać nieprawidłowości w poz ycjach
należności państ w członkowsk ich (załąc znik III) ma k luczowe
znaczenie dla stosowania rozporządzenia, jako że decyduje
o tym, od kiedy licz y się czteroletni i ośmioletni termin, po
u p ł y w i e k t ó r e g o s t o s u j e s i ę z a s a d ę 5 0 / 5 0 . We d ł u g d e f i n i c j i
w rozpor ządzeniu datę tę w yznacza „pier wsza pisemna ocena
d o k o n a n a p r ze z w ł a ś c i w y o rg a n a d m i n i s t ra c y j ny l u b s ą d ow y
s t w i e r d z a j ą c a , n a p o d s t a w i e k o n k r e t n y c h f a k t ó w, i s t n i e n i e
nieprawidłowości, bez uszczerbku dla możliwości poddania
t e g o s t w i e rd ze n i a s p r awd ze n i u l u b p óź n i e j s ze m u w yc o f a n i u
w w yniku roz woju przebiegu postępowania administrac yjnego
l u b s ą d o w e g o” 8 . D a t ę p i e r w s z e g o z a k s i ę g o w a n i a n a l e ż n o ś c i
określa koncepcja pier wszego administracyjnego lub sądo wego ustalenia nieprawidłowości, powszechniej znana pod
n az wą PAC A (francusk i ak ronim od w yrażenia Premier Ac te de
Constatation Administrative).
Komisja roz winęła tę definicję w swoich wytycznych 9 , które po cząwsz y od 2008 r. 10 stanowią, że pr z ypadk i nieprawidłowości
n a l e ż y w y k a z y w a ć w r o c z ny c h s p r a w o z d a n i a c h f i n a n s o w y c h
a g e n c j i p ł a t n i c z yc h , n a we t j e ś l i o f i c j a l n i e n i e p o i n fo r m o w an o o w ystąpieniu długu w for mie zawiadomienia o wszczęciu
procedur y odz ysk iwania należności 11 , tak aby księgować tak ie
p r z y p a d k i j a k o „ p o t e n c j a l n e n a l e ż n o ś c i ”. M i m o z a m i e r z o n e j
harmonizacji nadal w państwach członkowskich różnie in t e r p re t u j e s i ę d a t ę PAC A , a i n s t r u k c j e K o m i s j i u d z i e l a n e p o s zc ze g ó l ny m p a ń s t wo m c z ł o n k ow s k i m n i e z aw s ze s ą s p ó j n e.
W praktyce daty te mogą się różnić: może to być data kont r o l i p r z e p ro w a d z o n e j p r z e z o r g a n k o n t ro l ny ( n a j wc z e ś n i e j )
lub data w ystosowania zawiadomienia o wszczęciu procedur y
o d z y s k i w a n i a ś r o d k ó w ( n a j p ó ź n i e j ) . Tr y b u n a ł s t w i e r d z i ł , ż e
międz y t ymi datami różnica może sięgnąć sześciu lat. Chociaż
rozpor ządzenia nie prec yzują ter minu zawiadomienia o długu
w następst wie kontroli, TSUE w or zeczeniu w sprawie C-54/95
ustanowił obowiązek wszcz ynania procedur y odz yskiwania
ś ro d k ó w w t e r m i n i e j e d n e g o ro k u o d d a t y p o w z i ę c i a w i a d o m ości o wsz ystk ich faktach dot ycząc ych nieprawidłowości.
8
Art. 35 rozporządzenia Rady
(WE) nr 1290/2005.
9
Część 5.3.5. wytycznych nr 2.
10
Wytyczne nr 1: pkt 2.7:
kolumna (g) w załączniku III.
11
Zawiadomienia o wszczęciu
procedury odzyskiwania
środków można traktować
jako należność, natomiast
„potencjalne należności” nie są
tak traktowane.
17
23.
Pa ń s t w a c z ł o n k o w s k i e , k t ó r e s t o s u j ą n a j p ó ź n i e j s z y m o ż l i w y
te r min i uznają datę pisemnego zawiadomienia za datę PAC A
z ysk ują na czasie zanim zastosowany zostanie wobec danych
k wot mechanizm rozliczania zgodnie z zasadą 50/50 i nie za wsze księgują potencjalny dług jako potencjalną należność
zgodnie z w yt ycznymi Komisji. Oznacza to, że w yk r ytą niepra widłowość można rozlicz yć i może ona zostać skor ygowana
pr zez Komisję w różnych latach w zależności od zasad pr z yję t yc h p r ze z p a ń s t wo c z ł o n k ows k i e, k tó re g o t a k a n i e p raw i d ł o wość dot ycz y.
12
FEGA: Fondo Español de
Garantía Agraria.
AVFGA: Agència Valenciana de
Fomento y Garantia Agraria.
13
Ogólne potwierdzenie przez
agencję płatniczą w Niemczech
(HZA Hamburg-Jonas):
„w niektórych przypadkach”;
niemiecka agencja płatnicza
(Hannover): 2 na 12 przypadków;
24.
belgijska agencja płatnicza
W H i s z p a n i i z a d a t ę PAC A u z n a j ę s i ę z a s a d n i c z o d a t ę p i e r ws zej oceny (acuerdo de inicio) w ysłanej do beneficjenta pr zed
w ysłaniem zawiadomienia o wszczęciu procedur y odz ysk iwa n i a ś r o d k ó w. S k o n t r o l o w a n e d w i e a g e n c j e p ł a t n i c z e ( F E G A
i AV F G A ) 1 2 p o c z ą w s z y o d 2 0 0 8 r. j a k o d a t ę PA C A p r z y j m u j ą
jednak datę zawiadomienia o wszczęciu procedur y odz yskiw a n i a ś r o d k ó w, c o w d a n y c h o k o l i c z n o ś c i a c h n i e j e s t z g o dn e z obecnie obowiązując ymi pr zepisami. Francusk ie agencje
p ł atnicze do 2008 r. postępowały zgodnie z rozpor ządzeniem
i wytycznymi, lecz w 2009 r. zmieniły swój system sprawozdawc zości, tak aby móc stosować późniejszą datę, tj. datę zawia domienia o wszczęciu procedur y odz ysk iwania środków, w celu
unik nięcia niekor z ystnych następst w wczesnego w yk az y wania
należności jako „potencjalnych należności”. Pod koniec 2009 r.
K o m i s j a zo b ow i ą z a ł a w ł a d ze f ra n c u s k i e d o p r z y w ró ce n i a p o p r zedniego systemu.
25.
W Niemczech, Belgii, Zjednoczonym Królestwie i na Węgrzech 13
o dnotowano ograniczoną lic zbę pr z ypadków, gdzie popr zednie pisemne oceny zostały pr zesłane do potencjalnych dłużni k ów, co powinno było stanowić datę zaksięgowania należno ś c i n a ra c h u n k a c h , l e c z ż a d n e t a k i e z a k s i ę g owa n i e n i e m i a ł o
m iejsca.
26.
Kw e s t i a r ó ż n e j i n t e r p r e t a c j i d a t y PAC A z o s t a ł a p o d n i e s i o n a
p r zez Tr ybunał w sprawozdaniu z 2004 r., a Komisja uznała ją
z a w y m a g a j ą c ą u wa gi . J e d n a k w y t yc z n e w yd a n e p r ze z K o m i s j ę nie propagowały jeszcze har monijnego podejścia do tego
p roblemu, którego znaczenie wzrosło wraz z wprowadzeniem
z asady 50/50.
(BIRB): 1 na 11 przypadków;
węgierska agencja płatnicza
(ARDA): 1 na 12 przypadków;
brytyjska agencja płatnicza
(RPA): 4 na 7 przypadków.
18
NIESPÓJNOŚCI WYNIK A JĄCE Z RÓŻNE J INTERPRETAC JI
OKREŚLONYCH RODZ A JÓW DŁUGU
27.
Tr ybunał stwierdził ponadto, że agencje płatnicze w niespójny
sposób interpretują tak ie pojęcia jak nieprawidłowości, błędy
wynik ające z procedur administrac yjnych oraz inne rodzaje
ś ro d k ów o d z y s k a nyc h . Wa ż n e j e s t , by p a ń s t w a c z ł o n k ow s k i e
ident ycznie inter pretowały te pojęcia, tak aby zapewnić spójn ą i porówny walną sprawozdawczość; różnice w inter pretacji
m ogą również mieć wpły w finansow y na budżet unijny.
28.
W 2 0 0 6 i 2 0 0 7 r. w s z y s t k i e s p r aw y d o t yc z ą c e d ł u g ó w ( z a k l a syfikowane jako nieprawidłowości, błędy administrac yjne lub
„ i n n e” ) z o s t a ł y z g ł o s z o n e K o m i s j i 1 4 w p o z y c j a c h n a l e ż n o ś c i
państw członkowskich oraz podlegały mechanizmowi rozlic zania według zasady 50/50.
29.
O d 2008 r. nienależne k wot y w ypłacone na sk utek błędów ad ministrac yjnych nie są już wyk az ywane w poz ycjach należności
państw członkowskich (tabele w załączniku III), gdyż nale ż y j e z w ró c i ć d o b u d że t u u n i j n e g o p o d k o n i e c k a żd e g o ro k u
w z wiązk u z finansow ym rozliczaniem rachunków.
RAMKA 2
14
Tabele 1, 2 i 5 w załączniku III
do rozporządzenia Komisji (WE)
nr 885/2006.
F R A N C U S K A AG E N C J A P Ł AT N I C Z A O N I E P 1 5 : „ I N N Y ” D ŁU G
W 2008 r. agencja płatnicza zgłosiła sprawę po raz pierwszy – w części rachunków niepodle gającej zasadzie rozliczania 50/50 – twierdząc, że nieprawidłowość była objęta gwarancjami
bankowymi. Sprawa ta pochodzi z 1997 r., a jej potencjalny wpływ finansowy szacuje się na
8,5 mln euro. Gdyby sprawa została zaklasyfikowana jako nieprawidłowość zamiast „inny” dług,
zostałaby rozliczona w 2006 r., kiedy wprowadzono zasadę 50/50, a kwotę 4,3 mln euro zwrócono
by do budżetu unijnego bez uszczerbku dla późniejszej realizacji gwarancji.
15
ONIEP: Office National Interprofessionnel de l'Elevage et de ses Productions.
19
30.
Po n a d t o p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e s t o s o w a ł y p o j ę c i e b ł ę d u a d ministrac yjnego w sposób niespójny. Tr ybunał zident yfikował
15 pr z ypadków o war tości 7 mln euro 16 , zgłoszonych jako nie p rawidłowości, które w opinii Tr ybunału powinny były zostać
zak lasyfikowane jako błędy administrac yjne, a t ym samym ich
war tość bezz włocznie z wrócona do budżetu unijnego.
16
Przypadek opisany w ramce 6
służy jako przykład.
17
Definicja prawna została
sformułowana w art. 1 ust. 2
rozporządzenia Rady (WE,
Euratom) nr 2988/95 z dnia
31.
18 grudnia 1995 r. w sprawie
Agencje płatnicze różnie interpretują pojęcie „nieprawidłowo ś c i ” 1 7 . Pr z y k ł a d owo s p raw y z i d e nt y f i k owa n e, l e c z n i e w y k r y te
w następstwie kontroli lub sprawy objęte gwarancją nie są
w niektór ych państwach członkowsk ich (Niemc y i Francja) trak towane i księgowane jako nieprawidłowości. Są one księgowan e j a k o „ i n n e” d ł u gi i d l ate g o m e c h a n i z m roz l i c z a n i a we d ł u g
zasady 50/50 nie ma wobec nich zastosowania. Jeśli ostatecz nie takie należności są wykazane jako nieściągalne, r yz yko
n iezrealizowania gwarancji ponosi budżet UE.
ochrony interesów finansowych
Wspólnot Europejskich (Dz.U.
L 312 z 23.12.1995, s. 1) zgodnie
z glosariuszem.
18
Art. 32 ust. 1 rozporządzenia
Rady (WE) nr 1290/2005
stanowi, że „kwoty odzyskane
w wyniku nieprawidłowości lub
zaniedbań, wraz z odsetkami,
są przekazywane agencjom
W ra mce 2 podano pr z yk ład nieprawidłowości błędnie zak lasyfikowanych jako inne środk i odz ysk ane oraz opisano wpły w
n a budżet unijny :
płatniczym i księgowane przez
nie jako dochody przyznane
w ramach EFRG w miesiącu ich
rzeczywistego wpływu”.
NIESPÓJNE NALICZ ANIE ODSETEK SKUTKUJĄCE STR ATĄ
FINANSOWĄ
32.
Zwa ż y ws z y n a c z a s a m i d u że o p óź n i e n i a m i ę d z y d o k o n a n i e m
n ienależnej płatności a jej o statecznym w yk r yciem i później sz ym odz ysk aniem środków, od nieuregulowanego długu nale ż y naliczać odsetk i 18 , tak aby chronić interesy finansowe Unii.
Prz y nieuregulowanych długach o średniej war tości około
1 , 2 mld euro, narosłe w sk ali rok u odsetk i wpły wające do budżetu unijnego są znaczne – według ostrożnościowego wsk aź nik a na poziomie 3%, roczną k wotę szacuje się na 36 mln euro.
W prz ypadku finansowania odsetek w całości z budżetu UE, nie
o dnotowuje się strat y.
33.
Tr ybunał ustalił, że naliczanie odsetek od długu wciąż nie jest
w pełni zharmonizowane. W prz ypadku przeważającej większo ś ci działań stopę procentową należ y obliczać zgodnie z pr ze p i s a m i p rawa k ra j owe g o, n i e u s t a n ow i o n o j e d n a k o k re ś l o n e j
stopy procentowej, aczkolwiek nie może ona być niższa od tej
stosowanej prz y odz yskiwaniu środków na mocy przepisów
prawa k rajowego. W załąc zniku II podsumowano różne meto d y n a l i c z a n i a o d s e te k , s to s owa n e p r ze z s k o nt ro l owa n e p r ze z
Tr ybunał agencje płatnicze.
20
34.
Wi ę k s z o ś ć s k o n t ro l o w a nyc h a g e n c j i p ł a t n i c z yc h s t o s u j e m e c h a n i z m a u t o m a t yc z n e g o o b l i c z a n i a n a p o d s t a w i e o p ro c e ntowania naliczonego zgodnie z pr zepisami prawa k rajowego,
c hociaż w prakt yce w ystąpiły duże rozbieżności.
19
Wyrok Sądu z dnia
22 kwietnia 2010 r.: Włochy
przeciwko Komisji (T-274/08
i T-275/08). Komisja nałożyła
korekty w wysokości
35.
RAMKA 3
214 mln euro w związku
TSUE podzielił opinię Komisji, że odsetk i mają być ujęte w zał ą c zniku III, nawet jeśli k wota k apitału nie została odz ysk ana
l u b n i e z o s t a ł a u s t a l o n a w t o k u p o s t ę p o w a n i a s ą d o w e g o 19.
J ednakże w obecnym systemie nie zawsze infor muje się dłuż n ik a o należnych odsetk ach popr zez w ysłanie aktualnego za w iadomienia o wszczęciu procedur y odz ysk iwania należności
według stanu na dzień 15 października każdego roku, tj. na
k oniec rok u dla unijnych płatności na r zecz rolnic t wa.
z mechanizmem rozliczania
według zasady 50/50, w tym
odsetki.
T R A K TO WA N I E N A R O S ŁYC H O D S E T E K W H I S Z PA N I I
Na żądanie Komisji AVFGA (agencja płatnicza z Walencji) uwzględniła narosłe odsetki w załączniku III według stanu na dzień 15 października 2008 r., w rezultacie aktualizując kwotę należną za
575 spraw. Narosłe odsetki obliczone przez AVFGA za pomocą wzoru na odsetki składane wynosiły do 15 października 2008 r. 11,6 mln euro. Trybunał wykrył błędy w obliczeniach, stwierdzając
niedoszacowanie o łącznej wartości 1,4 mln euro. Agencja płatnicza dokonała obliczeń wyłącznie
do celów sprawozdań przedkładanych Komisji, jako że należności nie były zafakturowane.
21
CZ Y PAŃST WOM CZŁONKOWSKIM UDA JE SIĘ
ODZ YSK AĆ ZIDENT YFIKOWANE NIENALEŻNE
PŁ ATNOŚCI?
36.
W pr z ypadk u w yk r ycia nieprawidłowości ważne jest, aby wład ze p a ń s t w c z ł o n k ows k i c h w y k o r z ys t a ł y ws ze l k i e ś ro d k i , a by
odzyskać należność od beneficjenta. W odniesieniu do lat
2 006–2009 Tr ybunał ocenił:
Ū Ū zak res odz ysk iwania należności;
Ū Ū jak sz ybko państwa członkowsk ie wszcz ynają procedur y odz ysk iwania środków po w yk r yciu nieprawidłowości;
Ū Ū w jak im stopniu nieodz ysk ane środk i można traktować jako
„ z a n i e d b a n i e” z e s t r o n y w ł a d z k r a j o w y c h , c o t y m s a m y m
obarcza je odpowiedzialnością za całą należną k wotę;
Ū Ū dostępne dla państw członkowsk ich metody egzek wowania
środków i ich stosowanie w prakt yce.
WZGLĘDNIE NISKIE STOPY ODZ YSKU, LECZ WIDOCZNE
OZNAKI POPR AWY
37.
Jak w ynik a z tab eli 2, roczna stopa odz ysk u środków, które są
pr zedmiotem toczącego się procesu odz ysk iwania, jest raczej
niska, na poziomie około 10% całkowitego zaksięgowanego
d ł u g u. Aby d o k o n a ć o ce ny w p ł y w u z m i a n w s ys te m i e, Tr y b unał oblicz ył stopę odz ysk u rok po rok u dla now ych należności
powstałych w latach 2006–2009. Jednakże w pr z ypadku spraw
m a j ą c yc h m i e j s c e o d 2 0 0 6 r. s t o p y o d z y s k u u l e g ł y p o p r a w i e
( tab ela 3).
38.
Jak wynika z tabeli 3 największą stopę odzysku osiąga się
w roku, w któr ym ustalono istnienie długu. W kolejnych latach
s to p a o d z ys k u w y ra ź n i e s p a d a . B a rd z i e j s zc ze g ó ł owa a n a l i z a
p ok azuje, że stopy odz ysk u w sprawach administrac yjnych są
znacznie w yższe niż w sprawach, w któr ych tocz y się postępowanie sądowe (w latach 2006–2009 stopa odz ysku w sprawach
administrac yjnych w yniosła 54% w porównaniu z 8,3% w sprawach sądow ych).
22
WSZCZĘCIE PROCEDUR ODZ YSKIWANIA ŚRODKÓW
NA CZ AS ZWIĘKSZ A SZ ANSE NA ODZ YSK ANIE ŚRODKÓW,
LECZ WYKRYTO POWA ŻNE OPÓŹNIENIA
39.
Skuteczność procedur y odz ysk iwania środków w dużej mier ze
zależ y od sz ybkości podejmowania działań na wczesnych eta p a c h . Po w y k r yc i u p r z e z o r g a ny k o n t ro l n e p o t e n c j a l n e j n i e p rawidłowości ważne jest, aby ostateczną dec yzję o istnieniu
długu podjąć możliwie jak najsz ybciej i w ystawić nak az odz y s k ania środków.
40.
J e d n a k ż e Tr y b u n a ł z i d e n t y f i k o w a ł k i l k a a g e n c j i p ł a t n i c z yc h ,
p r z e d e w s z y s t k i m w e Fr a n c j i , W ł o s z e c h i G r e c j i , w k t ó r y c h
długi zostały bez uzasadnienia późno zaksięgowane po wyk r yciu nieprawidłowości. Na 39 spośród 494 spraw zbadanych
w w y że j w y m i e n i o nyc h k r a j a c h w p ł y w m i a ł y n i e u z a s a d n i o n e
o późnienia.
TA B E L A 3
ODZ YSKIWANIE DŁUGÓW Z AKSIĘGOWANYCH PO WPROWADZENIU Z ASADY 50/50
Rok
budżetowy
Dług ustalony
w danym roku
(w mln euro)
Odzysk
w pierwszym
roku
Odzysk
w drugim
roku
Odzysk
w trzecim
roku
Odzysk
w czwartym
roku
Odzysk
ogółem
2006
155
24,1%
17,7%
6,0%
2,7%
50,6%
2007
257
33,3%
12,7%
3,6%
2008
135
33,7%
16,8%
2009
135
35,5%
49,5%
50,6%
35,5%
23
UCHYBIENIA W DZIAŁ ANIACH WINDYK AC YJNYCH
PROWADZONYCH PRZEZ WŁ ADZE KR A JOWE
41.
Komisja nadzoruje, cz y władze k rajowe z należ ytą starannością
dochodzą należności. W pr z ypadku st wierdzenia, że władze te
d o p u ś c i ł y s i ę z a n i e d b a ń w t y m z a k re s i e, p a ń s t wo c z ł o n k o w skie ma obowiązek z wrócić do budżetu UE kwotę utraconej
n ależności. Tr ybunał zident yfikował k ilk a tak ich spraw, co do
któr ych Komisja powinna orzec, cz y doszło do zaniedbania.
Wśród zident yfikowanych spraw najbardziej istotne to:
20
Ū Ū spraw y, w prz ypadku któr ych władze sądowe anulowały po stępowanie windyk ac yjne, ponieważ władze administrac yjn e n i e p r ze s t r ze g a ł y p raw n i e w i ą ż ą c yc h p ro ce d u r, p r ze d e
wsz ystkim nie były stroną w postępowaniu kontradyktor y j ny m , k t ó r e w z a l e ż n o ś c i o d p r z e p i s ó w p r a w a k r a j o w e go agencje płatnicze mają obowiązek pr zeprowadzić wraz
z beneficjentem 2 0 ;
22
5 spraw, których wpływ
finansowy szacuje się na
2,2 mln euro.
21
4 sprawy, których wpływ
1,6 mln euro.
1 sprawa, której wpływ
0,2 mln euro.
Ū Ū spraw y, w któr ych władze sądowe umor z yły postępowanie
windyk ac yjne, ponieważ uznały, że uległy one pr zedawnie n i u , t j . p r o c e d u r y a d m i n i s t r a c y j n e p r z e c i ą g a ł y s i ę w c z asie, czego prz ycz yną były nadmierne opóźnienia w działaniach windykacyjnych prowadzonych przez władze
administrac yjne 2 1 ;
Ū Ū s p raw y, w k tó r yc h w ł a d ze a d m i n i s t ra c y j n e n i e z g ł o s i ł y n a
czas swojej należności od beneficjenta w zbiorow ym postę powaniu upadłościow ym, t ym samym skutecznie w yk luczając odz ysk anie należności 2 2 ;
RAMKA 4
N I E U Z A S A D N I O N E O P Ó Ź N I E N I A W G R E C J I I W E W ŁO S Z E C H
Kontrola w Grecji wykazała siedem przypadków, w których wystąpiły opóźnienia trwające od
czterech do sześciu lat w zakresie oceny sprawozdań z dochodzeń. W tym samym kraju w 18 sprawach wydanie ostatecznej decyzji ministerialnej o tym, aby uprawomocnić odzyskanie środków,
trwało od dwóch do siedmiu lat od momentu wysłania beneficjentowi pierwszego zawiadomienia o wszczęciu procedury odzyskiwania środków. Wartość tych spraw sięga 10,3 mln euro.
We Włoszech kontrolerzy wykryli siedem spraw o łącznej wartości 2,5 mln euro, w których
opóźnienie od daty sprawozdania z dochodzenia do daty zaksięgowania długu wyniosło od
dwóch do czterech lat.
24
Ū Ū spraw y, w któr ych władze administrac yjne miały, jak uznan o, w y s t a rc z a j ą c e p o d s t a w y, b y z ł o ż yć o d wo ł a n i e l u b
w n i e ś ć s p rawę d o s ą d u w y ż s ze j i n s t a n c j i , a l e n i e u c z y n i ł y
tego 2 3 oraz
23
6 spraw, których wpływ
5,3 mln euro.
24
492 sprawy, których
Ū Ū spraw y, w któr ych w ystąpiły zbyt duże opóźnienia w działa niach windyk ac yjnych, gdy została wszczęta już procedura,
w szczególności z włok a w działaniach egzek uc yjnych 2 4 .
wpływ finansowy szacuje
się na 7,3 mln euro, głównie
w Hiszpanii (zob. ramka 5).
25
Rozporządzenie Komisji
(WE) nr 1034/2008 z dnia
OGR ANICZONE PROCEDURY EGZEKUC JI BĘDĄCE
DO DYSPOZ YC JI WŁ ADZ PAŃST W CZŁONKOWSKICH
21 października 2008 r.
zmieniające rozporządzenie
(WE) nr 885/2006 ustanawiające
42.
RAMKA 5
szczegółowe zasady
Procedur y egzekuc yjne podlegają w yłącznie pr zepisom prawa
k rajowego. Wyjątek od tej ogólnej reguły zaczął obowiąz y wać
o d r o k u b u d ż e t o w e g o 2 0 0 8 25. Z g o d n i e z t ą r e g u ł ą p a ń s t w a
c złonkowsk ie miały obowiązek , bez uszczer bk u dla wszelk ich
i nnych działań egzek uc yjnych pr zewidzianych pr zez pr zepisy
prawa k rajowego, potrącić wszelk ie nieuregulowane zobowiązania dłużnika, któr ych wysokość została ustalona zgodnie
z k rajowym ustawodawstwem, od wszelk ich prz yszłych płatno ści w ypłacanych temu beneficjentowi pr zez agencję płatniczą
o dpowiedzialną za odz ysk anie długu.
stosowania rozporządzenia
Rady (WE) nr 1290/2005
w zakresie akredytacji agencji
płatniczych i innych jednostek,
jak również rozliczenia
rachunków EFGR i EFRROW
(Dz.U. L 279 z 22.10.2008, s. 13)
wprowadzające art. 5 lit. b) do
rozporządzenia Komisji (WE)
nr 885/2006.
P R Z Y K Ł A D B R A K U S TA R A N N O Ś C I P O S T R O N I E W Ł A D Z K R A J O W YC H : H I S Z PA N I A ( A N D A LU Z J A )
W Hiszpanii (Andaluzja) w latach 2006–2008 Trybunał wykrył 252 sprawy, w przypadku których
od momentu wykrycia nieprawidłowości do chwili powzięcia przez agencję płatniczą wiadomości o tych faktach i możliwości wszczęcia procesu odzyskiwania środków upłynął już czteroletni
okres przedawnienia 26. Agencja płatnicza postanowiła odpisać kwoty w wysokości 5,8 mln euro
na szkodę budżetu unijnego. Odpowiedzialność za wszelkie zaniedbanie, które stwierdzi Komisja, zostanie przypisana władzom Hiszpanii.
26
Po okresie przedawnienia sprawa nie może być dalej prowadzona.
25
43.
Przeprowadzona przez Tr ybunał kontrola wyk azała, że skuteczn ość procedur y egzek ucji ograniczają następujące fakt y :
27
Agencje płatnicze
skontrolowane w Niemczech,
Hiszpanii, Grecji i na Węgrzech.
Ū Ū O d 2 0 0 8 r. s k o n t r o l o w a n e a g e n c j e p ł a t n i c z e o d z y s k i w a ł y
środk i, dokonując potrąceń, tam gdzie zez walają na to prze pisy k rajowe, prz y cz ym tak ich potrąceń nie można dokonać
zanim dług nie zostanie prawnie uznany.
Ū Ū Po z a p o t r ą c e n i a m i i r e a l i z a c j ą g w a r a n c j i ( w s t o s o w n y c h
prz ypadkach) żadna ze skontrolowanych agencji płatnicz ych nie ma innych możliwości bezpośredniej egzek ucji.
Ū Ū Ty l k o n i e k t ó r e z e s k o n t r o l o w a n y c h a g e n c j i p ł a t n i c z y c h 2 7
m a j ą m o ż l i wo ś ć, o d wo ł u j ą c s i ę d o ś ro d k ó w p r aw nyc h l u b
konwencji, egzek wować odz ysk anie środków Wspólnot y za
pośrednic t wem innych organów, na pr z yk ład regionalnych
lub krajowych władz podatkowych/celnych. Zwiększa to
szanse na odz ysk anie należności.
Ū Ū We ws z ys t k i c h p a ń s t wa c h c z ł o n k ows k i c h , w k tó r yc h p r ze p r o w a d z o n o k o n t r o l e, z w y j ą t k i e m B e l g i i i G r e c j i , n a k a z y
odz yskania środków wydane przez agencje płatnicze są
bezpośrednio egzek wowane pr zez władze sądowe.
Ū Ū Eg ze k u c j ę w i n d y k a c j i m oż n a ws t r z y m a ć t y l k o p o d w a r u n kiem, że sporna kwota jest odpowiednio zabezpieczona
(w formie gwarancji bankowej, k aucji pieniężnej itp.), chyba
że dłużnik poda należ ycie uzasadnione powody, dla któr ych
można odstąpić od wymogu przedstawienia zabezpieczenia.
Zasady tej nie przestrzegały jednak skontrolowane państwa
członkowsk ie.
CZ Y PAŃST WA CZŁONKOWSKIE WŁ AŚCIWIE
ODPISUJĄ NALEŻNOŚCI JAKO NIEŚCIĄGALNE?
44.
Gdy należności uznaje się za nieściągalne (w przypadku nie w y p ł a c a l n o ś c i b e n e f i c j e n t a l u b g d y k o s z t y d z i a ł a ń w i n d y k ac yjnych mogą przek rocz yć kwotę do odz ysk ania), rozporządze nie zez wala państwom członkowsk im na odpisanie należności.
W tak ich pr z ypadk ach należności są usuwane z poz ycji należności przedstawionych Komisji. Jeśli taki odpis ma miejsce
pr zed upły wem czteroletniego i ośmioletniego terminu, wówc z a s z a s a d a 5 0 / 5 0 n i e m a z a s to s owa n i a , a b u d że t u n i j ny j e s t
obciążany skutecznie całą k wotą. Rodzi to r yz yko pr zedwczes
n e g o o d p i s a n i a n a l e ż n o ś c i – p r z e d w yc z e r p a n i e m w s z e l k i c h
m oż l i wo ś c i o d z ys k a n i a n a l e ż n o ś c i – p o to, by u n i k n ą ć z a s to s owa n i a z a s a d y 5 0 / 5 0 i z w i ą z a n e g o z t y m o b c i ą że n i a p a ń s t w
c złonkowsk ich.
26
45.
Tr ybunał zbadał próbę 138 spraw odpisanych w latach 2006–
2 0 0 8 o ł ą c z n e j wa r to ś c i 1 7 6 , 5 m l n e u ro, by o ce n i ć, c z y o d p i s
był zasadny w danych okolic znościach. Ponadto Tr ybunał;
Ū Ū przeanalizował k woty odpisane w latach 2006–2009 i ustalił
koszt dla budżetu unijnego;
Ū Ū z b a d a ł ro b o c z ą d e f i n i c j ę n i e w y p ł a c a l n o ś c i i j e j w p ł y w n a
odpisy ;
Ū Ū ocenił inne sytuacje, w któr ych odpisy wane są należności.
46.
TA B E L A 4
Dokonana pr zez Tr ybunał analiza danych dot ycząc ych odpisa nych należności wyk azała, że większość kwot zadek larowanych
pr zez agencje płatnicze jako nieściągalne została sfinansowan a z budżetu UE (zob. tab ela 4 ). Sytuację w 2006 r. uważa się
za w yjątkową, gdyż w t ymże roku odpisano należności skumul owane, począwsz y od lat osiemdziesiąt ych.
KWOT Y ODPISANE W L ATACH 2006–2009 (W MLN EURO)
2006
2007
2008
2009
Razem
„Odpisane” sprawy
225,8
166,01
32,4
64,4
488,6
Sfinansowane w całości z budżetu UE
207,2
154,4
25,3
42,0
428,9
Odsetek odpisanych należności sfinansowanych z budżetu UE
91,8%
93%
78,1%
65,1%
87,8%
1
117,1 mln euro ze 166 mln euro dotyczy pojedynczej należności zgłoszonej we Włoszech jako nieściągalna.
27
BR AK JASNYCH KRYTERIÓW STOSOWANYCH PRZ Y
UZ ASADNIANIU ODPISÓW NALEŻNOŚCI
47.
Jeśli chodzi o pojęcie niewypłacalności, która stanowi prz ycz y n ę p o n a d 9 0 % o d p i s ów n a l e ż n o ś c i , p r ze p i s p raw ny 2 8 n i e j e s t
w ys t a rc z a j ą co j a s n o s p re c y zowa ny. Ag e n c j e p ł at n i c ze z a s a dn iczo odpisują środk i w następując ych okolicznościach:
28
Rady (WE) nr 1290/2005.
S praw y, w któr ych tocz y się postępowanie sądowe:
Ū Ū Po s t ę p o w a n i e u p a d ł o ś c i o w e z g ł o s z o n e p r z e z s ą d y k r a j o w e i p r o w a d z o n e p r z e z l i k w i d a t o r ó w. Tr y b u n a ł u s t a l i ł , ż e
w z a l e ż n o ś c i o d a g e n c j i p ł a t n i c ze j s p rawę m oż n a o d p i s a ć
na początk u, w trakcie i pod koniec postępowania upadło ś c i owe g o, co p owo d u j e t y m s a my m i s to t n e róż n i ce w s to sowaniu ośmioletniego okresu udzielonego przed spłatą
k wo t we d ł u g z a s a d y 5 0 / 5 0 . Kwo t y o s t a t e c z n i e o d z y s k a n e
w ramach procedur y lik widacji są z reguły względnie nisk ie
(wahają się pomiędz y 0,14% a 6% należności).
Sprawy, w któr ych nie tocz y się postępowanie sądowe (tj. spra w y standardowe):
Ū Ū Brak możliwości ustalenia miejsca pobytu dłużnik a, śmierć
dłużnik a lub brak majątku do zajęcia (nulla bona) to prz ytaczane powody odpisów. Brak wspólnego podejścia do sto sowania t ych k r yteriów prowadzi do różnych prakt yk wśród
skontrolowanych agencji płatnicz ych oraz duż ych różnic
w stosowaniu czteroletniego okresu udzielonego przed
spłatą k wot według zasady 50/50.
48.
O dnotowano ponadto, że niektóre agencje płatnicze odpisują
s wo j e n a l e ż n o ś c i w t a b e l a c h w z a ł ą c z n i k u I I I , c h o c i a ż n a l e ż n ości te pozostają w księdze dłużników zgodnie z pr zepisami
prawa k rajowego ze względu na dalsze możliwości odz ysk ania
ś rodków pr zewidziane w ustawodawst wie k rajow ym (agencje
płatnicze w Niemczech). W prz ypadku współfinansowanych
d z i a ł a ń p r a k t y k a t a p row a d z i d o róż n e g o t r a k t ow a n i a n a l e żności: wobec k rajowej części należności nadal toczą się proce d ur y odz ysk iwania środków, podczas gdy wspólnotowa część
n ależności została już odpisana.
28
49.
50.
Zważ y wsz y że w większości prz ypadków prz ycz yną odpisu jest
niewypłacalność dłużnika, istotne jest, by wyjaśnić kr yteria
stosowane w państwach członkowskich, tak aby zapewnić
z w ro t m a k s y m a l n e j k wo t y d o b u d że t u U E o ra z rów n e t ra k to wanie podobnych pr z ypadków w państ wach członkowsk ich.
29
Odzyskiwanie należności
przez RPA – Ogólne wytyczne/
procedury (wersja 2.4
z 24.11.2008), pkt 8.1.3.
W ramce 6 podano prz ykład nieuzasadnionego odpisu oraz
ewentualnego zaniedbania ze strony władz administrac yjnych:
ODPISY Z POWODU NIEOPŁ AC ALNYCH KOSZTÓW
WINDYK AC JI: KWOT Y DO ODZ YSK ANIA SĄ NIŻSZE, JEDNAK
NADAL WYMAGA JĄ WYJAŚNIENIA
51.
RAMKA 6
Agencje płatnicze w ograniczony sposób stosowały praktyk ę p o l e g a j ą c ą n a o d p i s a n i u n a l e ż n o ś c i , p o n i e wa ż u z n a n o, że
k oszt y procedur y odz ysk iwania środków są w yższe niż k wota
d o o d z y s k a n i a . Tr y b u n a ł u s t a l i ł , ż e p r a k t y k a t a w y s t ę p o w a ł a g ł ó w n i e w s p r a w a c h o w a r t o ś c i p o n i ż e j 1 0 0 e u ro, c h o c i a ż
w Z j e d n o c z o n y m K r ó l e s t w i e ( R PA ) z a s a d n i c z o u w a ż a s i ę , ż e
e fekt y wne kosztowo jest dochodzenie na drodze prawnej t ylk o t ych należ no śc i, któr ych war tość pr zek racza 2 t ys. funtów
szterlingów 29 . W Niemczech (agencja płatnicza Hamburg-Jonas)
p róg ustalony jest na poziomie 1 t ys. euro. Komisja nie pr ze k azała żadnych dodatkow ych w yt ycznych na ten temat, a mię dz y państ wami członkowsk imi nadal istnieją różnice. W latach
2 0 0 6 – 2 0 0 9 a g e n c j e p ł a t n i c z e o d p i s a ł y z t e g o p o wo d u o k o ł o
8 80 t ys. euro.
N I E U Z A S A D N I O N Y O D P I S N A KO S Z T B U D Ż E T U U E D O KO N A N Y P R Z E Z N I E M I E C K Ą AG E N C J Ę P Ł AT N I C Z Ą N I E D E R S AC H S E N
W dniu 6 sierpnia 2003 r. wystawiono zawiadomienia o wszczęciu procedur y odzyskiwania środków na kwotę 4,9 mln euro. Postępowanie upadłościowe zostało wszczęte w dniu
1 sierpnia 2003 r. W dniu 15 października 2006 r. agencja płatnicza zadeklarowała kwotę jako
nieściągalną zanim zastosowano mechanizm rozliczania według zasady 50/50. W efekcie cała
kwota została odpisana na szkodę budżetu Unii. Jednakże w momencie zadeklarowania, że
należności są nieściągalne, nadal toczyło się postępowanie prawne w sprawie realizacji gwarancji obejmującej kwotę należności, co oznacza, że nie wyczerpano wszystkich możliwości
odzyskania środków. Nieuzasadniony odpis, którego koszt poniósł budżet unijny, wyniósł zatem
4,9 mln euro.
29
ANULOWANE SPR AWY
52.
53.
Pa ń s t w a c z ł o n k o w s k i e m o g ą u m o r z y ć d ł u g i w n a s t ę p s t w i e
d e c y z j i p o d j ę t yc h p r ze z w ł a d ze a d m i n i s t ra c y j n e l u b s ą d owe,
z re g u ł y w te d y, g d y z g ł o s zo n a w s p r awozd a n i u n i e p r aw i d ł o wość nie jest następnie potwierdzona przez sąd. Ma to taki
sam efekt jak odpisanie należności i usunięcie jej z poz ycji
należności. W sprawach, w któr ych zastosowano już zasadę
50/50, kwota, którą obciążono państwa członkowskie musi
zostać z wrócona z budżetu UE. Dlatego też ważne jest, by
m o n i to rowa ć t a k i e s p raw y i s p rawd z a ć, c z y u m o r ze n i e d ł u g u
zgłoszone przez państwo członkowskie jest całkowicie uzasadnione i cz y państwo członkowskie w pełni wykorz ystało
o dpowiedni poziom ewentualnego odwołania.
30
Odpowiedź Komisji nr 632128
z dnia 15 września 2010 r. na
pismo Trybunału z uwagami
PF-3814 z dnia 2 czerwca 2010 r.
Komisja poinformowała, że monitorowała 23 takie sprawy
p o w y ż e j 1 m l n e u r o k a ż d a , z a r o k b u d ż e t o w y 2 0 0 6 i 2 0 0 7 30.
W pr z ypadk u spraw pozasąd ow ych Komisja nie analizuje jed nakże podstaw y umor zenia danej spraw y, natomiast w odnie s i e n i u d o s p r a w s ą d o w yc h n i e o c e n i a m o ż l i wo ś c i o d wo ł a n i a
d o w y ż s z yc h i n s t a n c j i a n i t e g o, c z y z t a k i c h m oż l i wo ś c i s k o r z ystano. Chociaż jednostk i cer t yfik ujące w państ wach człon kowsk ich badają tak ie spraw y, analiza ogranicza się do sprawdzenia, cz y władze mają podstawy umorzenia takiej sprawy
(np. cz y zapadła dec yzja), natomiast nie bada się, cz y od tak iej
dec yzji można było i należało odwołać się do wyższej instancji.
Odpowiednie w yt yczne Komisji udzielone jednostkom cer t yfik ując ym nie prec yzują dostatecznie szczegółowo prac y, którą
n ależ y w ykonać. W latach 20 06–2009 w państ wach członkowsk ich umorzono długi o łącznej war tości 455 mln euro, z czego
261 mln euro dot ycz yło względnie ograniczonej liczby duż ych
s praw (46) o war tości ponad 1 mln euro.
30
CZ Y KOMISJA SKUTECZNIE NADZORUJE
I MONITORUJE ODZ YSKIWANIE ŚRODKÓW?
54.
Komisja ma za zadanie nadzorować, jak państ wa członkowsk ie
z a r z ą d z a j ą w yd a t k a m i n a ro l n i c t wo o r a z i c h d z i a ł a n i a w k i e r unk u odz ysk ania środków. Komisja ma obowiązek :
Ū Ū p u b l i k o w a ć p e ł n e i d o k ł a d n e i n fo r m a c j e n a t e m a t n a l e ż n o ś c i i ś ro d k ów o d z ys k a nyc h w s wo i c h ro c z nyc h s p rawoz d a n i a c h f i n a n s ow yc h , n a p o d s t aw i e d a nyc h p r ze k a z a nyc h
pr zez władze k rajowe;
Ū Ū p r z e k a z y w a ć j a s n e i j e d n o z n a c z n e w y t yc z n e c o d o s t o s o wania pr zepisów prawnych;
Ū Ū s t o s ow a ć s k u t e c z n e m e c h a n i z my roz l i c z a n i a , w t y m z a s a dę 50/50 w celu zidentyfikowania niezgodności z przepisami oraz odpowiednio nak ładać na państ wa członkowsk ie
korekt y ;
Ū Ū sfinalizować prace grupy zadaniowej w odniesieniu do na leżności spr zed 2006 r.;
ŪŪ o d p o w i e d n i o w y k o r z y s t y w a ć i n f o r m a c j e u z y s k a n e o d
państw członkowsk ich na temat poszczególnych należności.
Tr y b u n a ł o ce n i ł f u n k c j o n ow a n i e t yc h róż nyc h m e c h a n i z m ów
oraz sprawdził, cz y stosowano je zgodnie z ich przeznaczeniem
o raz cz y sk utecznie chroniły interesy finansowe Unii.
CO Z AWIER A JĄ SPR AWOZDANIA KOMISJI?
55.
K o m i s j a p u b l i k u j e i n fo r m a c j e n a te m a t o d z ys k a n i a n i e n a l e ż nyc h p ł at n o ś c i w u w a g a c h d o ro c z nyc h s p rawozd a ń f i n a n s o w y c h U n i i . Po n a d t o K o m i s j a s k ł a d a Pa r l a m e n t o w i E u r o p e j skiemu oraz Radzie roczne sprawozdania na temat ochrony
interesów finansowych UE oraz z walczania naduż yć, w tym
również na temat odz ysk anych środków na r zecz rolnic t wa.
31
56.
Informacje dotyczące postępów w odz yskiwaniu środków
w państwach członkowskich przekaz ywane są co roku przez
a g e n c j e p ł at n i c ze w o d d z i e l nyc h t a b e l a c h ( d a n e w z a ł ą c z n i kach III i IIIA) w ich rocznych sprawozdaniach finansow ych 3 1 .
Tak ie informacje są również źródłem danych na temat środków
o dz ysk anych, ujęt ych w rocznym sprawozdaniu z działalności
d yrektora generalnego DG AGRI.
57.
W tabeli 5 przedstawiono dane liczbowe wyk azane w rocznych
s p r awozd a n i a c h f i n a n s ow yc h U E . N a l e ż n o ś c i w r a m a c h E F R G
p r zedstawiają się następująco:
58.
Kwo t y w y k a z a n e w ro c z nyc h s p rawozd a n i a c h f i n a n s ow yc h s ą
znacznie niższe od tych ujętych w poz ycjach należności państw
c złonkowsk ich, ponieważ są one skor ygowane w dół zgodnie
z uznanymi zasadami rachunkowości oraz zasadą ostrożności.
S kor ygowane dane liczbowe odz wierciedlają fakt, iż państ wa
członkowskie mogą zatrz ymać 20% środków odz yskanych,
k wo t y, wo b e c k tó r yc h z a s to s owa n o j u ż z a s a d ę 5 0 / 5 0 , o ra z te
środk i, które w opinii Komisji nie zostaną odz ysk ane. Dokonując tej rocznej korekty, Komisja stosuje algor ytm, któr y międz y
i nnymi bier ze pod uwagę wiek nieuregulowanych należności.
W z a ł ą c z n i k u I I I p r z e d s t a w i o n o t a b e l ę z r ó ż ny m i k o r e k t a m i
z astosowanymi wobec t ych danych liczbow ych.
59.
W tabeli 6 przedstawiono analizę danych opublikowanych
w odniesieniu do „odz ysk ania” nienależnych płatności, w rocz nych sprawozdaniach finansow ych Unii.
TA B E L A 5
31
Por. rozporządzenie Komisji
(WE) nr 885/2006.
NIEUREGULOWANE NALEŻNOŚCI WYK A Z ANE W ROCZNYCH SPR AWOZDANIACH
FINANSOWYCH (W MLN EURO)
Rok
2006
2007
2008
2009
Nieuregulowane należności brutto
w ramach EFRG na dzień 31 grudnia
1 009
902
684
627
Odpis
(477)
(483)
(392)
(350)
Kwota netto
532
419
292
277
32
60.
Istnieją znaczne rozbieżności międz y pow yższ ymi danymi do t yc z ą c y m i n a l e ż n o ś c i ( zo b. t a b e l a 5 ) i ś ro d k ów o d z ys k a nyc h
( zo b. t a b e l a 6 ) w y k a z a ny m i w s p r awozd a n i a c h a ł ą c z n ą w a r tością t ych k wot w dok umentacji państ w członkowsk ich (zob.
tabela 2). Po części można to tłumacz yć t ym, że poszczególne
dane liczbowe obliczano w różnych terminach. Choć służby Ko m isji mogłyby w yjaśnić wiele z t ych rozbieżności, ważne róż nice pozostały niew yjaśnione z powodu braku systemat ycznej
procedur y uzgadniania. Ponadto ujęcie niektór ych należności
w ynik ając ych z restruktur yzacji r ynku cuk rowego spowodowa ło pr zeszacowanie w sprawozdaniu za 2007 r. o war tości około
1 04 mln euro (zob. załąc znik III).
61.
Przeważająca większość (około 87% w ciągu czterech lat)
„ ś ro d k ów o d z ys k a nyc h” z t y t u ł u n i e n a l e ż nyc h p ł at n o ś c i , u j ę t ych w rocznych sprawozdaniach finansow ych w ynik a z korekt
dokonanych przez Komisję prz y zastosowaniu procedur y rozlic zania rachunków. Korekt y te na ogół nie są powiązane z po szczególnymi należnościami ani nieprawidłow ymi płatnościa mi. Konsek wencje finansowe tak ich korekt ponoszą podatnic y
w państ wach członkowsk ich, któr ych one dot yczą. Korekt y te
n ie są fakt yczną spłatą pr zez beneficjenta, któremu nienależ n ie w ypłacono środk i, dlatego też ok reślenie ich jako „środk i
odz ysk ane” w sprawozdaniach do 2008 r. było nieodpowiednie.
TA B E L A 6
„ODZ YSK ANIE” NIENALEŻNYCH PŁ ATNOŚCI W ROCZNYCH SPR AWOZDANIACH
FINANSOWYCH (W MLN EURO)
Rok budżetowy
2006
2007
2008
2009
Kwoty odzyskane od beneficjentów oraz
zwrócone przez państwa członkowskie
108
(11%)
115
(13%)
129
(10%)
132
(21%)
Korekty zastosowane przez Komisję oraz
odzyskane od władz krajowych
839
(89%)
739
(87%)
1 148
(90%)
4931
(79%)
947
854
1 277
625
Razem
1
Komisja wyjaśnia, że zaznaczony spadek wartości korekt w sprawozdaniach za 2009 r. wynika z niewykonanych decyzji w ramach kontroli zgodności na koniec 2008 r., na kwotę 368 mln euro (zob. informacja dodatkowa 6.2.2 do rocznego sprawozdania finansowego UE za 2009 r., s. 70).
33
62.
N a p r z y k ł a d w i n fo r m a c j a c h d o d at k ow yc h d o ro c z n e g o s p ra wo z d a n i a f i n a n s o we g o U E z a 2 0 0 8 r. ( i n fo r m a c j a d o d a t k o w a
2 . 1 0 n a te m at n a l e ż n o ś c i o ra z i n fo r m a c j a d o d at k owa n r 6 n a
t e m a t o d z y s k a n i a n i e n a l e ż nyc h p ł a t n o ś c i ) , ł ą c z n ą n a l e ż n o ś ć
z wiązaną z EFRG oszacowano na poziomie 684 mln euro, a kwo ta około 1277 mln euro została w yk azana jako środk i odz ysk an e w 2008 r. W w ynik u analiz y 1277 mln euro st wierdzono, że
1 2 9 m l n s t a n ow i ł o k wo t y o d z ys k a n e o d b e n e f i c j e ntów, n ato m iast pozostała część należności w w ysokości 1148 mln euro
obejmowała korekty nałożone na państwa członkowsk ie w w yn i k u p r o c e d u r y r o z l i c z a n i a r a c h u n k ó w. B a d a n i e s p r a w o z d a ń
państw członkowsk ich w yk azało jednak , że należności różnych
a gencji płatnicz ych w yniosły 1246 mln euro, a k wota fakt yczn i e o d z y s k a n a o d b e n e f i c j e n t ó w r ó w n a ł a s i ę 1 1 3 m l n e u r o.
W p r z y p a d k u 2 0 0 9 r. n a d a l n i e m o ż n a u s t a l i ć n a p o d s t a w i e
dodatkowych informacji do sprawozdania dokładnej kwoty
f a kt ycznie odz ysk anej od końcow ych beneficjentów, pomimo
i ż Komisja w bardziej pr zejr z yst y sposób rozróżnia korekt y fi n ansowe i fakt ycznie odz ysk ane środk i.
32
Przykład: agencja płatnicza
Niedersachsen: 508 tys. euro za
kwoty rozliczone dwukrotnie
przez Komisję i niezwrócone
w terminie 20 miesięcy od
wniosku agencji płatniczej
(sytuacja według stanu na
styczeń 2011 r.).
KOMISJA PRZEK A ZUJE WYT YCZNE, LECZ CZ ASAMI
NIEPEŁNE I Z OPÓŹNIENIEM
63.
Komisja w yjaśniła zastosowanie przepisów prawnych w swoich
wytycznych adresowanych do państw członkowsk ich w kontekś c i e roz l i c z a n i a ra c h u n k ów. Co ro c z n e a k t u a l i z a c j e d o t yc z ą ce
l at budżetow ych 2006, 2007, 2008 i 2009 nie poz woliły agenc j o m p ł a t n i c z y m n a p e ł n e d o s t o s o w a n i e i c h s y s t e m ó w. Po z a
t y m p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e m i a ł y p r o b l e my z z a p e w n i e n i e m
p r zestr zegania t ych w yt ycznych.
64.
Tr ybunał w yk r ył pr z ypadk i, w któr ych odpowiedzialne organy
w państwach członkowsk ich nie wiedziały dok ładnie jak należ y
traktować pewne szczególne okoliczności w ynik ające z zasto s owania zasady 50/50. Tak ie okoliczności mogą spowodować,
że państ wa członkowsk ie nie otr z ymają z wrotu środków 3 2 lub
d o budżetu wpły wa większa k wota niż powinna.
34
ROZLICZENIE FINANSOWE – KOMISJA AKCEPTUJE POZ YC JE
NALEŻNOŚCI I OBCIĄ Ż A PAŃST WA CZŁONKOWSKIE
ZGODNIE Z Z ASADĄ 50/50
65.
W d ro d ze d e c y z j i w s p r aw i e ro c z n e g o f i n a n s owe g o roz l i c ze n i a ra c h u n k ów K o m i s j a m u s i u s t a l i ć p oz i o m w yd at k ów, k tó r y
akceptuje (w ydatk i mogą być pr zedmiotem dalsz ych kontroli)
w k ażdym państ wie członkowsk im, na podstawie sprawozdań
p r zek azanych pr zez agencje płatnicze.
66.
R zetelność rocznych sprawozdań finansow ych agencji płatni c z yc h , w t y m p o z yc j i n a l e ż n o ś c i , j e s t s p r a wd z a n a p r z e z n i e z a l e ż n e j e d n o s t k i ce r t y f i k u j ą ce, k tó re s k ł a d a j ą s p rawozd a n i e
Komisji i wydają poświadczenie z kontroli. System ten jest
s t a l e a k t u a l i zowa ny i u d o s k o n a l a ny p r ze z K o m i s j ę, a p oz yc j e
należności są teraz bardziej kompletne i bardziej r ygor yst ycz n ie sprawdzane niż w momencie popr zedniego sprawozdania
Tr ybunału.
67.
O d ro k u b u d że towe g o 2 0 0 6 d e c y z j a w s p raw i e roz l i c ze n i a f in a n s owe g o z aw i e ra k wo tę o b c i ą ż a j ą c ą b u d że t p a ń s t w c z ł o n kowskich w wyniku zastosowania mechanizmu rozliczania
według zasady 50/50 33 . W tab eli 7 podano k wot y, któr ymi ob c i ążono państ wa członkowsk ie. Tabela ilustruje dot ychczaso w y pr zeważając y wpły w systemu na proces usuwania dawnych
d ł u g ów z r a c h u n k ów. Wp ł y w te n by ł n a j w i ę k s z y n a p o c z ą t k u
wd roże n i a p ro ce d u r y, k i e d y d u ż a l i c z b a d aw nyc h n a l e ż n o ś c i
podlegała zasadzie 50/50, a obciążane były w efekcie państ wa
c złonkowsk ie.
TA B E L A 7
33
Rady (WE) nr 1290/2005.
KWOT Y NAŁOŻONE NA PAŃST WA CZŁONKOWSKIE W MYŚL Z ASADY 50/50 (W MLN EURO)
Kwota nałożona decyzją Komisji na państwa członkowskie w myśl zasady 50/50
za 2006 r.
za 2007 r.
za 2008 r.
za 2009 r.
231,9
137,6
31,4
22,8
35
KWOT Y MOGĄ „WYMKNĄĆ SIĘ” PROCEDURZE ROZLICZ ANIA
50/50
68.
G dy władze administrac yjne lub sądowe w ydadzą prawomoc n ą d e c y z j ę, k o n i e c z n e m oże o k a z a ć s i ę s k o r yg owa n i e w g ó rę
p ier wotnej k wot y długu. Tak ie korekt y również powinny pod legać mechanizmowi rozliczania według zasady 50/50. Jednakże, j e ś l i z a s to s owa n o j u ż m e c h a n i z m wo b e c k wo t p i e r wo t n i e
z a k s i ę g owa nyc h j a k o n a l e ż n o ś ć, k o re k t a m oże „w y m k n ą ć s i ę”
procedurze rozliczania lub unik nąć jej, szczególnie wtedy, gdy
k wo t y s ą roz l i c z a n e p o d t y m s a my m n u m e re m i d e nt y f i k a c y j nym sprawy i w ramach tego samego roku budżetowego pier wszego ustalenia nieprawidłowości. To samo dot ycz y wszelk ich
o dsetek od zadłużenia.
69.
Tr ybunał w yk r ył, że w ten sposób w latach 2006–2009 proce d ur ze rozliczenia „w ymk nęła się” łączna k wota 37,9 mln euro.
Gdyby w odniesieniu do tej k wot y została zastosowana zasada
5 0/50, oznaczałoby to kolejne 18,9 mln euro w budżecie UE .
B a d a n i e Tr y b u n a ł u p o k a z a ł o, że k wo t y „w y my k a j ą ce s i ę” p ro cedurze rozliczania w ten sposób przewyższają ewentualne
korekty negatywne, w sytuacji gdy kwota zadłużenia notow a n a w p o z yc j a c h n a l e ż n o ś c i p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h z o s t a j e
zmniejszona po zastosowaniu zasady 50/50. Niejasne wytyczne
K o m i s j i s ą p o c z ę ś c i p o w o d e m t e g o, ż e w o b e c t a k i c h s p r a w
nie zastosowano mechanizmu rozliczenia i chociaż Komisja
w ie o tej sytuacji, nie zareagowała na czas, by ją unor mować.
Ustalenia te zostały potwierdzone w trakcie prowadzonych
p r zez Tr ybunał kontroli na miejscu.
TA B E L A 8
WPŁY W STOSOWANIA MECHANIZMU ROZLICZ ANIA WEDŁUG Z ASADY 50/50
NA PAŃST WA CZŁONKOWSKIE
Państwo członkowskie
Kwoty
(w tys. euro)
%
BE
8 046
1,9
DE
EL
ES
FR
IT
31 975 15 954 44 611 43 944 245 963
7,5
3,8
10,5
10,4
58,0
NL
PT
UK
Inne
państwa
członkowskie
7 158
9 644
10 618
5 874
423 787
1,7
2,3
2,5
1,4
100,0
Razem
36
TEMAT YCZNE KONTROLE NALEŻNOŚCI PROWADZONE
PRZEZ KOMISJĘ W R AMACH ROZLICZ ANIA ZGODNOŚCI
R ACHUNKÓW
70.
W ś w i e t l e o b e c n y c h p r z e p i s ó w p r a w n y c h 34 K o m i s j a m o ż e
w s z c z ą ć p r o c e d u r ę o d z y s k i w a n i a ś r o d k ó w o d p a ń s t w c z ł o n
kowsk ich w ramach samodzielnych prac kontrolnych w trakcie
procedur y kontroli zgodności rachunków z konk retnych powod ów z wiązanych z zar ządzaniem należnościami.
34
Art. 32 ust. 4 i 8
nr 1290/2005.
35
Formalne powiadomienie
na mocy art. 11 ust. 2
rozporządzenia Komisji (WE)
71.
Tr ybunał zbadał prace Komisji w ramach procedur rozliczania
z g o d n o ś c i , l e c z t y l k o te p r z y p a d k i , w k tó r yc h d e c y z j e w y ra ź nie odnosiły się do zar ządzania należnościami w latach 2006–
2 009. Procedur y te nie zostały jeszcze całkowicie zakończone
i w konsek wencji nie zaproponowano odz ysk ania środków od
p ańst w członkowsk ich popr zez dokonanie korekt.
72.
Kontrole prowadzone pr zez Komisję dot ycz yły pr zede wsz ystk i m b a d a n i a s y s t e m ó w, a l e o b j ę ł y ró w n i e ż p ró b ę 2 0 7 s p r aw.
Według wstępnej oceny służb Komisji pr zek azanej państ wom
c z ł o n k o w s k i m 35 n i e k t ó r e n i e o d z y s k a n e k w o t y m o g ą z o s t a ć
s kor ygowane oraz odz ysk ane bezpośrednio pr zez Komisję od
państw członkowsk ich. Wpływ finansowy odnotowany w ośmiu
państwach członkowsk ich (Belgia, Dania, Niemc y, Grecja, Hisz pania, Francja, Włochy, Zjednoczone K rólest wo) szacuje się na
2 7,2 mln euro.
TA B E L A 9
nr 885/2006.
PAŃST WA CZŁONKOWSKIE, K TÓRYCH DOT YCZ Y PROBLEM KWOT, K TÓRE
„WYMKNĘŁY SIĘ” MECHANIZMOWI ROZLICZ ANIA
Państwo członkowskie
DE
EL
ES
FR
IT
Inne
państwa
członkowskie
Razem
Razem
(w tys. euro)
535
1 129
17 127
8 070
10 637
381
37 879
%
1,4
3,0
45,2
21,3
28,1
1,0
100,0
37
NALEŻ Y Z AMKNĄĆ „SPR AWY Z PRZESZŁOŚCI”, W T YM
DAWNE SPR AWY PROWADZONE PRZEZ GRUPĘ Z ADANIOWĄ
DS. ODZ YSKIWANIA ŚRODKÓW
73.
W swoim popr zednim sprawozdaniu opublikowanym w 2004 r.
Tr ybunał wsk azał na poważne uchybienia w traktowaniu należn ości i ich odz ysk iwaniu. Tysiące dawnych spraw zaniedbano
z powodu uchybień w poprzednich procedurach. Dec yzję miała
p o d j ą ć K o m i s j a , a o b c i ą że n i e f i n a n s owe m i a ł p o n i e ś ć b u d że t
unijny lub budżet państwa członkowsk iego, którego dana sprawa dot ycz yła.
36
Decyzja Komisji 2006/678/WE
z dnia 3 października 2006 r.
(Dz.U. L 278 z 10.10.2006, s. 24):
około 98% kwot nałożonych
na państwa członkowskie
dotyczyło Włoch: 157 spraw
dotyczących nieprawidłowości
o wartości 311 mln euro. W dniu
74.
11 grudnia 2006 r. Włochy
W 2002 r. Komisja powołała grupę zadaniową ds. odz ysk iwania
ś r o d k ó w s k ł a d a j ą c ą s i ę z p r z e d s t a w i c i e l i D G AG R I i O L A F - u ,
która to grupa miała wyjaśniać prz ypadki nieprawidłowości
z głoszone w ramach star ych pr zepisów prawnych. Z uwagi na
dużą liczbę spraw w toku Komisja postanowiła skoncentrować
s woje prace na sprawach o war tości pow yżej 500 t ys. euro.
wniosły skargę przeciwko
Komisji (sprawa T-394/06);
sprawa wciąż toczy się przed
Trybunałem Sprawiedliwości.
37
W dniu 14 kwietnia
2009 r. Grecja wniosła
Ū Ū W t a mt y m c z a s i e p ow y że j te g o p ro g u by ł o 4 3 1 s p raw, p o n i ż e j – 3 2 2 7 . D o d n i a 3 p a ź d z i e r n i k a 2 0 0 6 r. 3 6 , t u ż p r z e d
wejściem w ż ycie nowego rozporządzenia, uregulowano
349 spraw pow yżej tego progu.
skargę przeciwko Komisji
w związku z 13 przypadkami
nieprawidłowości o wartości
13,3 mln euro, argumentując
między innymi, że
Ū Ū Wsz ystk ie nieuregulowane spraw y na dzień 15 paździer ni k a 2006 r., w t ym 82 (431 − 349) spraw y pr z ypisane grupie
zadaniowej ds. odz ysk ania środków, któr ymi się nie zajęto
oraz 3227 spraw o niższej war tości, zostały zgłoszone jako
uregulowane za 2006 r. zgodnie z nową zasadą 50/50.
rozporządzenie Rady (WE)
nr 1290/2005 nie miało
zastosowania do starszych spraw
(sprawa T-158/09); postępowanie
w tej sprawie wciąż toczy
się przed Trybunałem
Ū Ū D ec yzja o zgodności rozliczeń z dnia 13 lutego 2009 r. ob jęła dodatkowe 22 spraw y pr z ydzielone grupie zadaniowej
(z pozostałych 82) 3 7 . W pr z ypadk u dwóch z nich środk i odz ys k a n o d w uk rot n ie (z g od n i e z z as a dą 50 / 50 o ra z d ec y zj ą
o zgodności rozliczeń).
Sprawiedliwości.
Ū Ū Jednakże siedmiu spraw pr z ydzielonych grupie zadaniowej
( 1 w N i e m c z e c h , 3 w G r e c j i , 1 w e Fr a n c j i , 1 w e W ł o s z e c h ,
1 w Po r t u g a l i i ) w a r t y c h 1 6 , 3 m l n e u r o n i e u j ę t o w t a b e l i w z a ł ą c z n i k u I I I – n i e zo s t a ł y o n e u re g u l ow a n e z g o d n i e
z z a s a d ą 5 0 / 5 0 i s ą o b j ę t e t r w a j ą c ą p ro c e d u r ą roz l i c z a n i a
zgodności rachunków w oczek iwaniu na ostateczną dec yzję
Komisji.
Ū Ū W 2 0 0 9 r. K o m i s j a z w r ó c i ł a s i ę d o p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h
o szczegółowe infor macje dot yczące 49 nieuregulowanych
dawnych spraw prowadzonych przez grupę zadaniową, jako
że Komisja nie mogła znaleźć infor macji na ich temat w ta belach w załącznik u III. Procedur y te są nadal w tok u.
38
75.
O p r ó c z 4 9 d a w ny c h s p r a w p r o w a d z o ny c h p r z e z g r u p ę z a d a niową, co do któr ych nie została podjęta dec yzja, kontroler z y
Tr ybunału ustalili również, że zastosowanie zasady 50/50 wo bec spraw, które pier wotnie miały być prowadzone przez grupę
zadaniową, a wciąż otwar tych na dzień 16 październik a 2006 r.,
skutkowało niespójnym podejściem do należności w odniesie niu do spraw już zamk niętych. W załączniku IV przedstawiono
s zczegółowe infor macje na temat t ych spraw.
INFORMAC JE NA TEMAT NIEPR AWIDŁOWOŚCI
SĄ PRZEK A Z Y WANE DO EUROPE JSKIEGO URZĘDU DS.
ZWALCZ ANIA NADUŻ YĆ FINANSOWYCH Z OPÓŹNIENIEM
76.
Po p o p r z e d n i e j k o n t r o l i d o k o n a n e j p r z e z Tr y b u n a ł o r a z p o
p r z y j ę c i u n ow yc h p r ze p i s ów p raw nyc h D G AG R I s t a ł a s i ę o d powiedzialna za finansow y monitor ing, a komunik at y o długu
i nieprawidłowościach były kierowane do OLAF-u za jej po średnictwem. Zmiana procedur miała na celu nałożenie odp ow i e d z i a l n o ś c i z a m o n i to r i n g n a D G AG R I , k tó ra w p ra k t yce
w ypłaciła środk i do odz ysk ania, ale równocześnie zachowanie
p r ze p ł y w u i n fo r m a c j i n a te m at n i e p raw i d ł owo ś c i d o O L A F - u.
I nformacje udostępnione OLAF- owi służą strategicznym celom
w y wiadowcz ym, tj. analizie r yz yk a, zabezpieczeniu przed nad uż yciami i zapobieganiu im, a nie finansowemu monitoringowi
j a ko tak iemu.
77.
Tr y b u n a ł u s t a l i ł , ż e i n f o r m a c j e p r z e k a z y w a n e d o O L A F - u s ą
w s ze ro k i m z a k re s i e w y k o r z ys t y w a n e d o ce l ów s p r awozd aw czości, z właszcza w kontekście sprawozdania z działalności
s p o r z ą d z a n e g o p r z e z O L A F, s p r a w o z d a n i a K o m i s j i n a t e m a t
o c h r o n y i n t e r e s ó w f i n a n s o w y c h Ws p ó l n o t o r a z z w a l c z a n i a
n a d u ż yć, p r z e d k ł a d a n e g o Pa r l a m e n t o w i E u ro p e j s k i e m u o r a z
R a d z i e i i n nyc h p u b l i k a c j i k i e rowa nyc h d o p a ń s t w c z ł o n k owsk ich. Jednakże na poziomie operac yjnym, zarówno w OLAF-ie,
j a k i K o m i s j i , b a zę d a nyc h w y k o r z ys t u j e s i ę d o ce l ów a n a l i z y
i w y w i a d u s t r a t e g i c z n e g o j e d y n i e w o g r a n i c z o ny m z a k re s i e.
W y n i k a to p o c zę ś c i ze z n a c z nyc h o p óź n i e ń , k tó re m o g ą w y s t ą p i ć w p r a k t yc e p o m i ę d z y w y k r yc i e m e we n t u a l n e j n i e p r a w i d ł owo ś c i a p ow i a d o m i e n i e m o t y m f a k c i e K o m i s j i z g o d n i e
z now ymi pr zepisami prawnymi.
39
78.
O b e cn i e O L AF, d o s t r ze g a j ą c pow y ż s ze o gra n i c ze ni a , roz wa ż a
możliwość zaproponowania zmiany do rozporządzenia Komisji
( WE) nr 1848/2006, tak aby osiągnąć dwa różne cele:
Ū Ū z n a c z n i e s k ró c i ć c z a s o p ó ź n i e ń , k t ó re o b e c n i e w y s t ę p u j ą
pomiędz y w yk r yciem nieprawidłowości a powiadomieniem
o tym fakcie OLAF-u przez państwo członkowsk ie za pośrednic t wem DG AGRI;
Ū Ū p o p r aw i ć z aw a r to ś ć k o m u n i k a tów, p r ze d e ws z ys t k i m n i e któr ych k luczowych informacji, które są niezbędne do celów
a n a l i z y r y z y k a , z a b e z p i e c ze n i a p r ze d n a d u ż yc i a m i i z a p o biegania im.
40
WNIOSKI I ZALECENIA
79.
Prowadzona przez Tr ybunał kontrola systemów ustanowionych
i stosowanych pr zez państ wa członkowsk ie w celu odz ysk ania
zidentyfikowanych należności oraz nadzoru tego procesu przez
Komisję w yk azała ogólną poprawę od 2004 r. Obecnie systemy
te skuteczniej chronią interesy finansowe UE, szczególnie dzię k i wprowadzonym ustaleniom w sprawie spłat y pr zez państ wa
c złonkowsk ie na r zecz Unii części nieodz ysk anych należności
(zasada 50/50). Konieczne jest jednak dalsze udoskonalenie
systemów popr zez sprec yzowanie zasad, a t ym samym ograniczenie swobody interpretacji i rozbieżnych prakt yk pr z yjęt ych
p r zez państ wa członkowsk ie.
80.
W większości przypadków państwa członkowskie obsługują
i księgują długi zgodnie z zasadami i wymogami. Jednakże
c zasami w ystępują istotne różnice w inter pretacji: różne dat y
stwierdzenia powstania długu; brak możliwości porównania
d a ny c h l i c z b o w y c h z a w a r t y c h w s p r a w o z d a n i a c h ; n i e s p ó j n e
naliczanie odsetek ; znaczne rozbieżności w terminach i powod ach odpisy wania długów. Z asadniczo margines inter pretacji
p ozostawiony państ wom członkowsk im poz wala im na podej m owanie dec yzji, które mają negat y wny wpły w finansow y na
b udżet UE.
81.
Pa ń s t w a c z ł o n k o w s k i e o d z y s k u j ą o b e c n i e w i ę k s z ą c z ę ś ć n o w yc h n a l e ż n o ś c i , c h o c i a ż Tr y b u n a ł o d n o t ow u j e s p a d e k k wo t
z a k s i ę g o w a n y c h j a k o n o w e n a l e ż n o ś c i . Tr y b u n a ł u s t a l i ł , ż e
p r a wd o p o d o b i e ń s t wo o d z y s k a n i a n i e n a l e ż n e j p ł a t n o ś c i j e s t
m n i e j s z e z p o w o d u c z ę s t y c h i z n a c z ny c h o p ó ź n i e ń , z j a k i m i
państwa członkowskie wszcz ynają procedur y odz yskiwania
ś ro d k ó w, n i e d o c i ą g n i ę ć w p o d e j m o w a nyc h p r z e z n i e d z i a ł a n iach oraz ograniczonych możliwości egzek ucji.
82.
C h o c i a ż p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e z re g u ł y o d p i s u j ą n a l e ż n o ś c i
zgodnie z zasadami, brak pr zejr z ystości t ych zasad powoduje,
że odpisy te są dokonywane w bardzo różnych okolicznościach.
Pr z e d e w s z y s t k i m o d p i s a n i e m a m i e j s c e n a ró ż nyc h e t a p a c h
p o s t ę p ow a n i a u p a d ł o ś c i owe g o w p a ń s t w a c h c z ł o n k ow s k i c h .
Kwe s t i e t e m a j ą i s t o t n e z n a c ze n i e, g d y ż o d p i s a n a n a l e ż n o ś ć
n ie podlega spłacie do budżetu UE w ramach zasady 50/50.
41
ZALECENIE 1
Komisja powinna usprawnić sposób z ar ządz ania długami
w państ wach c złonkowskich oraz poprawić sprawozdawc z o ś ć w t y m z a k r e s i e , j a k r ó w n i e ż z a p e w n i ć s p ó j n e t r a ktow a ni e d ł u g ów we w s z y s tk i ch p ańs t w a ch c z ł o n kow sk i ch .
W s zc z e g ó ln oś ci:
— z o b o w i ą z a ć p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e d o s k ł a d a n i a s p r a wozdań na temat nieprawidłowości oraz innych odz ysk a nych śro dków, jak t ylko te s taną się prawnie w y magalne,
s z c z e g ó l n i e w m o m e n c i e s p o r z ą d z e n i a z aw i a d o m i e n i a
o w s zc zę ciu p ro ce dur y o d z y sk i w ania śro dków ;
— p r z e k a z y w a ć n a c z a s w y t y c z n e , t a k a b y w y e l i m i n o w a ć
ni esp ójn oś ci w k lu c zow ych p oj ę ciach z z ak resu sp r awo
z dawc zoś ci i r a chunkowoś ci;
— wprowadzić jednolit y okres, jaki up ł ynąć może od momen t u s t w i e r d z e n i a e we nt u a l n e j n i e p r aw i d ł owo ś ci d o chw i l i
p o w i a d o m i e n i a d ł u ż n i k a o n a k a z i e o d z y s k a n i a ś r o d kó w.
Pr z yc z y ni się to p opraw y harmoniz acji mię dz y p ańs t wami
c zł o nkow sk im i o r a z z ap ew ni b ard z i ej te r m in owe p r z e k a z y w anie info r macji o nie p r aw id ł owoś ciach d o O L AF- u;
— w y d a ć j a s n e i j e d n oz n a c z n e z a s a d y n a l i c z a n i a o d s e t e k
o d ni e ure gul ow an e g o d ł u gu;
— w yjaśnić okolic zności, w jak ich dług może zostać uznany
z a ni e m ożli w y d o o d z ysk ania , w s zc ze g ó ln oś ci w o dni e si e niu d o sp r aw up a d ł oś ci ow ych .
83.
W k westii nadzoru i monitoringu sprawowanego przez Komisję
Tr y b u n a ł u s t a l i ł, że p o p raw i ł y s i ę i n fo r m a c j e z awa r te w ro c z nyc h s p r awo z d a n i a c h f i n a n s o w yc h , a c z k o l w i e k n a d a l n i e w ys t a rc z a j ą c o j a s n e j e s t ro z ró ż n i e n i e ś ro d k ó w o d z y s k a nyc h o d
poszczególnych beneficjentów – obecnie jedynie 13% łącznych środków odz ysk anych – i k wot spłaconych pr zez władze
państ wa członkowsk iego (z k ieszeni podatników danego pań s t w a ) . K o m i s j a n i e u z g a d n i a w s p o s ó b s y s t e m a t yc z ny róż n o rodnych źródeł informacji, w szczególności zbiorcz ych danych
w d o k u m e n t a c j i p a ń s t w c z ł o n k ows k i c h z d a ny m i l i c z b ow y m i
w sprawozdaniach finansow ych UE, co ogranicza przejrz ystość
i zmniejsza szanse na wykr ycie błędów w danych. Komisja
u dziela obecnie więcej w yt ycznych państ wom członkowsk im,
ale wytyczne te są czasami niekompletne i przekazywane
z o p óź n i e n i e m . G r u p a z a d a n i ow a p owo ł a n a w 2 0 0 2 r. w ce l u
roz wiązania k westii traktowania popr zednich nieodz ysk anych
n a l e ż n o ś c i u k o ń c z y ł a s wo j e p ra ce, j e d n a k że m o n i to r i n g n i e k tór ych spraw pozostaje niezakończony.
42
84. Wprowadzenie zasady 50/50 było k luczow ym elementem pr ze p i s ów w 2 0 0 6 r. , m a j ą c y m z a c h ę c i ć p a ń s t w a c z ł o n k ows k i e d o
p r z y s p i e s z e n i a p r o c e d u r o d z y s k i w a n i a z g ł o s z o n y c h d ł u g ó w.
Oznacza to poprawę w porównaniu z poprzednią sytuacją,
kiedy to nieodz yskane należności mogły utrz ymywać się na
rachunkach przez wiele lat. Zasada ta niesie z sobą jednak
r y z y k o p o l e g a j ą ce n a t y m , że p a ń s t w a c z ł o n k ows k i e „ k i e r u j ą”
p ro c e s e m s p r a wo z d a wc z o ś c i i o d p i s y w a n i a d ł u g ó w n a s wo j ą
korz yść, szczególnie by unik nąć tej zasady lub opóźnić w czasie
j e j z a s t o s o w a n i e ( j a k ró w n i e ż z w i ą z a n e z t y m o b c i ą ż e n i e d l a
k rajowego budżetu). Tr ybunał ustalił, że istnieje realne r yz yko:
Ū Ū w prz ypadku niew ypłacalności, odpisania długu zanim k rok
ten został w pełni uzasadniony ;
Ū Ū o p ó ź n i e n i a d a t y s t w i e rd z e n i a p o w s t a n i a d ł u g u, a t y m s a mym odroczenia zastosowania zasady.
ZALECENIE 2
Ko m isja p ow inna z ate m:
— z w e r y f i k o w a ć k o n k r e t n e a s p e k t y s t o s o w a n i a z a s a d y
50/50, na p r z y k ł a d k wot y, k tó re ewe ntualni e „w y my k ają
się” rozlic zeniu, t ak aby z ap ew nić skute c zn e s tos owanie
tej z as a d y ;
— z adbać o to, by praca jednostek cer t y f ikując ych w c z asie
sp r awd z ania p oz ycji nal e żn oś ci w p ańs t w ach c zł o nkow sk i ch o b ejm ow a ł a p o dk reś l o n e ro d z aj e r y z y k a;
— z as tanowić się, jak o dz ysk ać więk s z ą c zęść nienależnych
p ł atn oś ci o d b e n e f i cj e ntów ;
— z ako ń c z yć t ak s z y b ko, jak to m oż li we m o ni to r in g sp r aw
p row a d zo nych p r ze z gr up ę z a daniow ą ds . o d z ysk iw ania
śro dków.
Niniejsze sprawozdanie zostało prz yjęte przez Izbę I, której prze wodnicz ył Olavi ALA-NISSILÄ, członek Tr ybunału Obrachunkowego w Luksemburgu, na posiedzeniu w dniu 8 czer wca 2011 r.
W imieniu
Tr ybunału O brachunkowego
Ví tor M anuel da S I LVA C A L D E I R A
Prezes
43
ZAŁĄCZNIK I
N O W O Z AC I ĄG N I Ę T E D ŁU G I – W T YM „ P OT E N C J A L N E
N A L E Ż N O Ś C I ” Z A O K R E S 2006 – 2009
W ciągu ostatnich czterech lat państwa członkowskie zgłosiły nowe
długi wynoszące średnio 199 mln euro rocznie, w tym „potencjalne
należności”, zaksięgowane głównie we Francji i Włoszech.
NOWO Z ACIĄGNIĘTE DŁUGI W L ATACH 2006–2009 (W %)
R A ZEM: 795 MLN EURO
BE
6%
DE
7%
Inne państwa
członkowskie
24%
ES
20%
UK
9%
IT
15%
FR
19%
Państwo
członkowskie
BE
DE
ES
FR
IT
UK
Inne
państwa
członkowskie
Razem
Kwota
(w mln euro)
52,5
55,1
157,3
150,5
121,8
69,5
188,4
795,1
44
ZAŁĄCZNIK II
N A L I C Z A N I E O D S E T E K P R Z E Z S KO N T R O LO WA N E AG E N C J E
P Ł AT N I C Z E
1
Kod
Nazwa
agencji płatniczej
Odsetki w okresie
od daty nienależnej
płatności do daty
nakazu odzyskania
środków
Odsetki w okresie
od daty nakazu
odzyskania
należności do daty
spłaty
Krajowe zasady
mające
zastosowanie do
wszystkich działań
Narosłe odsetki
na koniec
roku budżetowego
BE01
BIRB
nie dotyczy
rzadko
tak
nie
BE03
OP Wallonie
regularnie
sporadycznie
tak
nie
DE02
HZA Hamburg-Jonas
regularnie
nie dotyczy
tak
nie1
DE12
Niedersachsen
nie dotyczy
regularnie
tak
nie
ES01
Andalucía
regularnie
rzadko
tak
tak
ES17
AVFGA
regularnie
rzadko
tak
tak
ES18
FEGA
regularnie
rzadko
tak
tak
FR14
ONIEP
nie dotyczy
rzadko
nie
nie
FR16
ONIGC
nie dotyczy
rzadko
nie
nie
GB09
RPA
regularnie
nie dotyczy
tak
nie
GR01
OPEKEPE
sporadycznie
regularnie
tak
nie
HU01
ARDA
sporadycznie
sporadycznie
tak
nie
IT01
AGEA
sporadycznie
regularnie
tak
tak
IT02
SAISA
sporadycznie
regularnie
tak
tak
Odsetki obliczane są regularnie co trzy lata, a informacja o nich jest przekazywana dłużnikom, tak aby uniknąć przedawnienia tych kwot.
45
ZAŁĄCZNIK III
R Ó Ż N I C E M I Ę D Z Y N A L E Ż N O Ś C I A M I Z A K S I Ę G O WA N YM I
W P O Z YC J AC H N A L E Ż N O Ś C I PA Ń S T W C Z ŁO N KO W S K I C H
A N A L E Ż N O Ś C I A M I B R U T TO W Y K A Z A N YM I W R O C Z N YC H
S P R AW O Z D A N I AC H F I N A N S O W YC H
(w mln euro)
Rok
2006
2007
2008
2009
Kwota zaksięgowana w pozycjach należności państw członkowskich na dzień 15 października (tabela 2)
1 267
1 437
1 246
1 115
Powiększona o: korektę na rzecz Włoch (zob. Przypis 1 pod
tabelą 2)
182,0
39,9
59,3
2,6
-2,0
(152,9)
(163,4)
Powiększona o: Kwotę nieuregulowanych należności wykazanych
przez agencje płatnicze w załączniku IIIA
Powiększona o: korekty za koniec roku październik–grudzień
18,1
31,5
Pomniejszona o: potencjalne należności
Suma nominalnych kwot oszacowanych nieuregulowanych
należności na dzień 31 grudnia
1 467,1
1 468,5
1 135,6
1 008,9
Pomniejszona o: kwoty podlegające zasadzie rozliczania 50/50
(274,4)
(330,1)
(288,9)
(233,8)
Pomniejszona o: zatrzymane 20% zgodnie z uprawnieniami
państw członkowskich
(203,0)
(227,6)
(163,1)
(148,0)
Suma kwot brutto w bilansie
989,8
910,8
683,6
627,1
Pozostałe różnice: niewyjaśnione1
19,0
-9,0
Należności brutto zgodnie z rocznymi sprawozdaniami finansowymi na dzień 31 grudnia (tabela 5)
1 009
9022
684
627
1
2
Pozostałe różnice, o których mowa w pkt 60, przedstawione są w tym wierszu tabeli.
Podana wartość obejmuje przeszacowanie dotyczące sektora cukrowego, o czym mowa w pkt 60.
46
ZAŁĄCZNIK IV
N I E R O Z W I Ą Z A N E O D W I E LU L AT P R O B L E M Y
Z W I Ą Z A N E Z N I E S P Ó J N YM P O D E J Ś C I E M
D O N I E P R AW I D ŁO W O Ś C I I O D Z YS K I WA N I A
Ś R O D KÓ W
W odniesieniu do progu 500 tys. euro ustalonego w związku z grupą
zadaniową ds. odzyskiwania środków; przykład poniżej ilustruje niespójne traktowanie dawnych spraw:
Ū Ū Sprawa nr DE/92/001 przekazana do OLAF-u: nieprawidłowość
o wartości 739 092 marek niemieckich (< 500 tys. euro);
Ū Ū Sprawa nr DE/92/002 przekazana do OLAF-u: nieprawidłowość
o wartości 4 247 763 marek niemieckich (> 500 tys. euro).
Chociaż obydwie sprawy wynikają z tej samej nieprawidłowości, sprawa nr DE/92/2001 została rozliczona wraz z odsetkami według zasady
50/50 za 2006 r., a następnie agencja płatnicza Hamburg-Jonas uznała
ją za nieściągalną. Druga sprawa nr DE/92/002 jest wciąż w toku w Komisji i nie została rozliczona w zakresie, w jakim została wyłączona
przez agencję płatniczą, bez decyzji Komisji, z danych w załączniku III.
Niezależnie od ostatecznej decyzji Komisji pierwsza sprawa zakończyła się obciążeniem budżetu UE kwotą równą 50%, natomiast druga
sprawa zakończy się obciążeniem krajowego lub unijnego budżetu
kwotą równą 100%.
Ponadto dwie opisane wyżej sprawy, tymczasowo usunięte z decyzji
w sprawie rozliczeń z 1991 r., ujęto w linii budżetowej, która została
w 100% wyłączona z finansowania wspólnotowego, co potwierdził
TSUE w swoim orzeczeniu z dnia 21 stycznia 1999 r. Orzeczenie TSUE
można uznać za rozstrzygające i nie powinno być ono pominięte
w przepisach w zakresie rachunkowości w rozporządzeniu Rady (WE)
nr 595/91. Dlatego pełne kwoty tych dwóch spraw powinny były już
zostać wyłączone z finansowania wspólnotowego w 1999 r. Wpływ
finansowy na budżet unijny szacuje się na 2,35 mln euro.
47
ZAŁĄCZNIK IV
SPRAWA DOTYCZĄCA REFUNDACJI WYWOZOWYCH WE WŁOSZECH
W 1996 r. Komisja wyłączyła z finansowania wspólnotowego kwo tę 118,1 mln euro z uwagi na zaniedbania po stronie władz włoskich w stosunku do jednego beneficjenta (decyzja Komisji
nr 96/311/WE). W 2006 r. zobowiązania tego samego beneficjenta
w kwocie 2,9 mln euro zostały rozliczone według zasady 50/50, jako
że włoska agencja płatnicza (SAISA) nie zadeklarowała, że są nie ściągalne. Kwota ta jest przedmiotem dochodzenia prowadzonego
przez Komisję. W 2007 r. włoska agencja płatnicza, wbrew swojemu
podejściu z 2006 r., odpisała, za zgodą Komisji, kwotę 117 mln euro
w związku z postępowaniem upadłościowym toczącym się przeciwko
beneficjentowi. Sposób prowadzenia tej sprawy przez Komisję, tj. zaakceptowanie odpisu w wysokości 117 mln euro w 2007 r. oraz dochodzenie w sprawie mniejszej kwoty równej 2,9 mln euro, z pominięciem
aspektu zaniedbania, które stwierdzono w 1996 r., budzi wątpliwości.
48
ODPOWIEDZI
KOMISJI
STRESZCZENIE
III.
Komisja uważa, że wprowadzony w 2006 r.
n o w y m e c h a n i z m ro z l i c z a n i a n a w y p a d e k
nieprawidłowości doprowadził do znacznej
poprawy sytuacji zarówno w kategoriach
stopy odzysku od beneficjentów końcow ych, jak i ochrony interesów finansow ych
UE przed wadliwymi procedurami windykacji kwot stosowanymi przez państwa
członkowskie.
III. Tiret pierwsze
Komisja uważa, że r yz yko, o któr ym wspo m i n a Tr y b u n a ł w s w o i c h u w a g a c h , w y e l i minowano już za sprawą prac jednostek
certyfikujących i kontroli zgodności przeprowadzanych przez Komisję.
W prz ypadku wystąpienia takich niedociągnięć wynikające z nich r yz yko finansowe eliminuje się za sprawą korekt finansowych na
moc y ar t. 32 ust. 4 i 8 rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005.
III. Tiret drugie
Fa k t , ż e n o w e k o n c e p c j e r e g u l a c y j n e n i e
przekładają się na jednolitą praktykę we
wsz ystk ich państ wach członkowsk ich, jest
nieuchronną konsekwencją tego, że przepisy
d o t yc z ą ce o d z ys k i w a n i a n i e p raw i d ł ow yc h
płatności nie zostały zharmonizowane na
poziomie UE, ale zasadniczo nadal podlegają
prawu krajowemu.
Komisja sprawdza prawidłowość wdrożenia
procedur windykacji przez państwa
członkowskie w ramach prowadzonych przez
nią kontroli zgodności.
49
ODPOWIEDZI
KOMISJI
III. Tiret trzecie
Nowy mechanizm rozliczania wprowadzony
rozpor ządzeniem ( WE) nr 1290/2005 silnie
motywuje państwa członkowskie do jak najsz ybszego odz ysk iwania nienależnych płatności od beneficjentów. W z wiązku z tym do
końca roku budżetowego 2010 odzyskano już
ponad 40% nowych należności na rzecz EFRG
z 2007 r. i późniejszego okresu, co wskazuje
na znaczną poprawę sytuacji w porównaniu
ze stanem wcześniejszym.
III. Tiret czwarte
Jak iekolwiek opóźnienia w pr zek az y waniu
takich informacji OLAF-owi w żaden sposób
nie wpływają na funkcjonowanie mechaniz
m u r o z l i c z a n i a n a w y p a d e k n i e p r a w i d ł o wości na podstawie rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005 (założenie sfor mułowano na
podstawie tabeli z załącznika III).
IV. Tiret pierwsze
K o m i s j a roz wa ż y m oż l i we z m i a ny o b ow i ązując ych przepisów w sprawie księgowania
i zgłaszania nieprawidłowości i innych należn o ś c i w k o nte k ś c i e w n i o s k ów u s t awo d awczych dotyczących WPR do 2020 r.
IV. Tiret drugie
Komisja wydała juz wytyczne mające na celu
wyjaśnienie pojęć z zakresu sprawozdawczości i księgowości. Z w yjątk iem pier wszego
roku (2006) w ytyczne były zawsze publiko wane w lipcu, zatem ponad pół roku pr zed
upływem terminu składania sprawozdań
w Komisji. Terminu tego nie można przyspiesz yć z uwagi na konieczność uwzględnienia
w wytycznych doświadczeń z poprzedniego
rozliczenia finansowego. Ponadto od czasu
o s t at n i e j z m i a ny re g u l a c y j n e j w p a źd z i e r niku 2007 r. wytyczne w zasadzie pozostały
bez zmian.
IV. Tiret trzecie
Te r m i ny t e z o s t a ł y j u ż o k re ś l o n e w o d p o wiednim orzecznictwie oraz w rozporządze niu ( WE) nr 1290/2005. Z or zeczeń w sprawie C-34/89 (pkt 12–13) i sprawie C-54/95
wynik a, że państwa członkowsk ie nie mogą
wstrz ymać się od działania w danej sprawie
d ł u że j n i ż ro k , n a to m i a s t w te r m i n i e 4 l a t
od momentu wyk r ycia nieprawidłowości po
r a z p i e r ws z y n a l e ż y z a k o ń c z yć d o c h o d ze nie i podjąć dec yzję o wszczęciu procedur y
windykacji. Komisja roz waż y sprecyzowanie
obowiązków państw członkowskich pod tym
względem w kontekście wniosków ustawodawczych dotyczących WPR do 2020 r.
IV. Tiret czwarte
Komisja uważa, że wytyczna nr 1 zawiera
dostatecznie zrozumiałe informacje na temat
obliczania i zgłaszania odsetek w kontekście
rocznego rozliczenia finansowego. Ponadto
prawny obowiązek zgłaszania odsetek prz ypisanych do podstawow ych k wot pot wier dził TSUE w orzeczeniu w sprawach połączonyc h T- 2 7 4 / 0 8 i T- 2 7 5 / 0 8 . K o m i s j a z g a d z a
się jednak, że zgłoszenia niektór ych państw
członkowskich są w tym prz ypadku wadliwe
i w ramach procedur kontroli zgodności rozliczeń wszcz yna postępowania mające na
celu w yeliminowanie t ych nieprawidłowo ści. Komisja roz waża obecnie harmonizację
przepisów prawa materialnego dotyczących
odz yskiwania nienależnych płatności, w tym
pr zepisów w sprawie odsetek , usiłując t ym
samym wyeliminować różnice wynikające ze
stosowania przepisów krajowych.
IV. Tiret piąte
Ar tykuł 32 ust. 6 lit. b) rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005 w yraźnie stanowi, że dec yzja
o niekontynuowaniu windykacji może zostać
podjęta w związku z niewypłacalnością dłużnika, stwierdzoną i uznaną zgodnie z prawem
krajowym zainteresowanego państwa członkowskiego. Przeprowadzając kontrole zgodności, Komisja sprawdza, czy decyzje takie są
należycie uzasadnione i przekazuje zaintere sowanym państwom członkowskim informację z wrotną oraz zalecenia dotyczące stosowanej przez nie praktyki administracyjnej.
50
ODPOWIEDZI
KOMISJI
IV. Tiret szóste
Zasadę 50/50 stosuje się do pozostając ych
k wo t n a l e ż n o ś c i z g ł o s z o nyc h z a d a ny ro k
ujętych w tabeli załącznik a III do rozporząd z e n i a n r 8 8 5 / 2 0 0 6 . W y n i k u f i n a n s o we g o
nie dostosowuje się z mocą wsteczną w celu
uwzględnienia ujemnych lub dodatnich
korekt zgłaszanych przez państwa członkowskie w kolejnych latach. Jest to logiczna konsekwencja automatycznego charakteru tego
n owe g o m e c h a n i z m u roz l i c z a n i a i w y n i k a
z wyraźnego wyboru prawodawc y UE, któr y
zdecydował się ogranicz yć poprawki ex post
do przypadków, w których brak nieprawidłowości stwierdzono aktem administracyjnym
lub sądowym o charakterze ostatecznym
(ar t. 32 ust. 5 akapit cz war ty rozporządzenia
( WE) nr 1290/2005).
VI.
Zgodnie z zasadą zarządzania dzielonego
w yłączna odpowiedzialność za odz ysk anie
nieprawidłow ych płatności od beneficjen tów spocz ywa na państwach członkowskich.
K o re k t y f i n a n s owe n a k ł a d a n e n a p a ń s t w a
członkowskie w ramach systemu kontroli
zgodności rozliczeń, w tym stosowanie
zasady 50/50, silnie jednak motywują te państwa do doskonalenia systemów zarządzania
i k o n t ro l i , w t y m s y s t e m ó w o d z y s k i w a n i a
środków nienależnie w ypłaconych z uwagi
na nieprawidłowości i naduż ycia, pr z ycz yniając się tym samym do zapewnienia legalności i prawidłowości transakcji na poziomie
beneficjenta końcowego oraz do sz ybszego
odzyskania nieprawidłowych płatności.
IV. Tiret siódme
N i e k t ó re s p r a w y w s t ę p n i e s k o n t ro l o w a n e
p r ze z gr u p ę z a d a n i ow ą n a l e ż a ł o p ozo s t a wić otwar te z uwagi na tr wające procedur y
windyk acji i brak stwierdzonych zaniedbań
ze strony zainteresowanego państwa członkowsk iego. Sprawy te objęto zatem nowym
mechanizmem rozliczania w ramach zasady
50/50.
WPROWADZENIE
V.
Z g o d n i e z re g u ł a m i r a c h u n k owo ś c i K o m i sja musi wykazać stan swoich należności
i rachunków w odniesieniu do środków odzys k a ny c h , w t y m ś r o d k ó w o d z y s k a ny c h o d
beneficjentów końcowych i korekt finanso wych otrzymanych od państw członkowskich.
Komisja uważa, że środków odz yskanych od
beneficjentów końcowych nie należy porówny wać z łączną k wotą należności odz ysk anych przez Komisję, obejmującą również
korekty finansowe nałożone na państwa
członkowskie.
6–7.
Odsetek odzyskanych środków podany
w tabeli 2 nie obejmuje środków odz ysk anych przez państwa członkowskie przed
2006 r. Komisja obliczyła ogólne stopy odzys k u o d b e n e f i c j e ntów k o ń cow yc h i p o n a d
40% z nich wyk azuje znacznie lepsz y wynik
od tego, któr y przedstawił Tr ybunał. Wynika
to z wprowadzenia nowego mechanizmu
rozliczania za sprawą rozpor ządzenia ( WE)
nr 1290/2005, który to mechanizm silnie
motywuje państwa członkowskie do jak najsz ybszego odz ysk iwania nienależnych płatności od beneficjentów.
8.
Stosownie do pr zepisów ar t. 9 ust. 1 lit. a)
rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005 oraz
zgodnie z zasadą zarządzania dzielonego
w yłączną odpowiedzialność za odz ysk anie
n a l e ż nyc h k wo t o d b e n e f i c j e n t ó w k o ń c o wych ponoszą państwa członkowskie. Odz ysk ane środk i państwo członkowsk ie z wraca
do budżetu UE (ar t. 32 ust. 1 tego samego
ro z p o r z ą d z e n i a ) . Z g o d n i e z z a s a d ą z a r z ą dzania dzielonego Komisja jest uprawniona
do odebrania dochodów przeznaczonych na
określony cel od państw członkowskich.
51
ODPOWIEDZI
KOMISJI
11.
Komisja uważa, że r yz yka wymienione przez
Tr y b u n a ł z o s t a ł y j u ż w y e l i m i n o w a n e z a
s p r a w ą d z i a ł a ń j e d n o s t e k c e r t y f i k u j ą c yc h
i k o n t ro l i z g o d n o ś c i p ro w a d z o nyc h p r z e z
Komisję.
W prz ypadku zaistnienia któregoś r yz yka
w s k a z a n e g o p r z e z Tr y b u n a ł w y n i k a j ą c e
z niego r yzyko finansowe eliminuje się przez
korekty finansowe na mocy ar t. 32 ust. 4
i 8 rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005.
14.
Zob. odpowiedź Komisji na pkt 61–62.
UWAGI
19.
Kwoty, które mają być wykluczone z finansowania UE z uwagi na błędy administracyjne,
i informacje dostarczane przez państwa
członkowskie w tabelach załącznika III podlegają sprawdzeniu i poświadczeniu pr zez
n i e z a l e ż n e i n s t y t u c j e k o n t ro l n e, c z y l i t a k
z wane jednostki cer tyfikujące. Rozbieżności
i nieprawidłowości stwierdzone przez te jednostk i cer tyfikujące są następnie uwzględniane przez Komisję w ramach procedur rozliczenia zgodności.
Ponadto w ramach kontroli zgodności Komisja sprawdza k lasyfik ację i nieprawidłowo ści określone i zgłoszone przez państwa
członkowsk ie, błędy administrac yjne i inne
kwoty do odzyskania, i tak samo jak Trybunał
w y k r y ł a p r z y p a d k i b ra k u z g o d n o ś c i , k tó re
teraz rozpatruje w celu wystąpienia o objęcie
danych kwot korektami finansowymi.
20.
W p r z y p a d k u D a n i i j e d n o s t k a ce r t y f i k u j ą c a
ujawniła istotne błędy w trakcie badania
bezpośredniego załączników III i IIIA za rok
budżetowy 2008, wynikające z wewnętrznych
niespójności w tabelach. W konsekwencji
służby Komisji wszczęły postępowanie badania
zgodności i przeprowadziły kontrole w agencji
płatniczej oraz jednostce cer tyfikującej. Władze duńskie podjęły działania naprawcze; złożono nowe, poprawione tabele z załącznika III
za rok budżetowy 2008, które zostały poświadczone przez jednostkę cer tyfikującą. W badaniu bezpośrednim załączników III i IIIA za rok
2009 jednostka certyfikująca ponownie stwierd z i ł a i s t o t ny b ł ą d w k wo t a c h z g ł a s z a nyc h /
księgowanych wsk azanych w różnych kolumnach tabeli. W tym przypadku Komisja również
ws zc zę ł a p o s tę p ow a n i e b a d a n i a z g o d n o ś c i
w o p a rc i u o p ra ce j e d n o s t k i ce r t y f i k u j ą ce j.
Władze duńskie tym razem również zaradziły
s y t u a c j i i we w r ze ś n i u 2 0 1 0 r. p r ze d s t aw i ł y
nowe tabele po ich pr zeglądzie dokonanym
przez jednostkę certyfikującą. Należy również
z wrócić uwagę, że korekty w tabelach załącznika III nie kwestionowały uczciwości oświadczenia o środkach odz yskanych zadeklarowanych jako dochód pr z yznany w miesięcznej
deklaracji wydatków ( T104) i nie miały wpływu
na saldo należności na koniec roku.
W p r z y p a d k u Wł o c h w p o c z ąt k ow yc h d e c y zjach w sprawie finansowego rozliczenia
rachunków nie można było rozlicz yć rocznych sprawozdań finansowych za lata budże towe 2004, 2005 i 2006 dla AGEA, ponieważ
jednostka certyfikująca uznała zgłoszenie
d ł u g ów p r ze z a g e n c j ę p ł a t n i c z ą z a n i e w i a r ygodne. W z wiązk u z t ym z wrócono się do
agencji płatniczej o przedsięwzięcie środków
naprawcz ych w celu prawidłowego zgłosze nia długów, natomiast jednostkę certyfikującą
zobowiązano do pr zeprowadzenia dodatko wego badania w celu potwierdzenia środków
naprawczych wdrożonych przez agencję płatniczą. W 2007 r. służby Komisji przeprowadziły
również kontrole na miejscu. W w yniku tych
dodatkow ych prac w ykonanych pr zez agencję płatniczą, jednostkę certyfikującą i służby
K o m i s j i m oż n a by ł o w k o ń c u u s t a l i ć p raw idłowe saldo należności za rok budżetowy 2006
(487 mln euro, cz yli o 178 mln euro mniej od
k wo t p o c z ą t k o wo z g ł o s z o nyc h ) . N a s t ę p n i e
przeprowadzono kontrolę zgodności rozliczeń
i przedstawiono propoz ycje korekty finansowej dla pozostałych pozycji objętych rozliczaniem zgodności rachunków.
52
ODPOWIEDZI
KOMISJI
22.
Sposób interpretowania przez Komisję koncepcji pier wszego administracyjnego lub
sądowego ustalenia nieprawidłowości wyraźnie ok reślono w w yt ycznej nr 2 i od czasu
w p rowa d ze n i a te j k o n ce p c j i w 2 0 0 6 r. n i e
zaszły żadne istotne zmiany w tej interpre tacji. Oznacza to w szczególności, że w tabeli
załącznika III należy umieścić zarówno
potencjalne należności, jak i należności.
Z ar t. 35 rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005
wynika, że data pierwszego ustalenia administracyjnego lub sądowego odpowiada dacie
spełnienia po raz pier wsz y trzech warunków
ok reślonych w w ytycznej nr 2. Prz ypadkom
w y z n a c z a n i a p óź n i e j s ze g o te r m i n u p i e r wszego ustalenia administracyjnego lub sądowego przez państwa członkowskie zapobiega
się w ramach procedur y kontroli zgodności
rozliczeń. Jednak z uwagi na różnice w k ra jow ych procedurach odz ysk iwania niepra widłowych płatności w poszczególnych państ wach członkowsk ich w k ażdym państ wie
członkowskim może występować również
inny dokument spełniający wspomniane trzy
warunki po raz pierwszy.
23.
Komisja w wytycznej nr 2 zamieściła jedno l i t y z b i ó r k r y t e r i ów s t o s ow a n i a k o n c e p c j i
pierwszego administracyjnego lub sądowego
ustalenia i w ramach kontroli zgodności
sprawdza, czy państwa członkowskie stosują
te kr yteria. Niejednolite praktyki stosowania
tej koncepcji w państwach członkowskich są
nieuchronną konsekwencją niezharmonizo wanych na poziomie UE przepisów dotycząc yc h o d z ys k i w a n i a n i e p raw i d ł ow yc h p ł a tn o ś c i , k tó re z a s a d n i c zo c a ł y c z a s p o d l e g a
prawu krajowemu.
Nie we wszystkich państwach członkowskich
istnieje pojęcie potencjalnych należności.
W rozpor ządzeniu nie ok reślono w r zecz ywistości terminu zawiadomienia o długu
w n a s t ę p s t w i e k o n t r o l i . Te r m i n t e n j e d nak można wywnioskować z odpowiedniego orzecznictwa. Z orzeczeń w sprawach
C-34/89 (pkt 12–13) i C-54/95 wynika, że
państwa członkowsk ie nie mogą wstrz ymać
się od działania w danej sprawie dłużej niż
ro k , n ato m i a s t w te r m i n i e c z te re c h l at o d
momentu wykr ycia nieprawidłowości po
raz pier wsz y należ y zakończ yć dochodzenie
i podjąć dec yzję o wszczęciu postępowania
w i n d y k a c y j n e g o. K o m i s j a roz wa ż y s p re c yzowanie obowiązków państw członkowskich
pod tym względem w kontekście wniosków
ustawodawczych dotyczących WPR do 2020 r.
53
ODPOWIEDZI
KOMISJI
24.
Jeśli chodzi o sytuację w Hiszpanii, to Komis ja po dz i el a o p in ię Tr y bu na ł u i roz pat ru je
t ę s p r a wę w r a m a c h t r w a j ą c yc h p ro c e d u r
k o nt ro l i z g o d n o ś c i roz l i c ze ń . Z a ż ą d a ł a o d
władz hiszpańsk ich, aby dostosowały swoje
praktyki administracyjne do wytycznej nr 2,
uznając acuerdo de inicio za datę pierwszego
administrac yjnego lub sądowego ustalenia.
Hiszpania zgłosiła nieprawidłowości w tabeli
załącznika III za rok budżetowy 2010 zgodnie
z tym wymogiem.
N a w i ą z u j ą c d o s y t u a c j i w e Fr a n c j i , d w i e
agencje płatnicze próbowały wstępnie
zmienić swoje prakt yk i administrac yjne za
ro k b u d że tow y 2 0 0 9 , a l e ws k u te k n a l e g a ń
Komisji wróciły do poprzedniej praktyki,
zapewniając zgodność z wytyczną nr 2 przed
zakończeniem rozliczenia finansowego.
25.
Prz ypadkom niezgodnego z przepisami
wyznaczania terminu pierwszego administrac yjnego lub sądowego ustalenia zapobiega
rozliczeń.
26.
Zob. odpowiedź Komisji na pkt 22.
27.
Sposób inter pretowania nieprawidłowości
i błędów administrac yjnych Komisja w yjaś
n i ł a w w y t yc z n e j n r 1 i w ra m a c h k o nt ro l i
zgodności sprawdza, cz y państwa członkowskie odpowiednio interpretują te pojęcia.
29.
Kwoty, które mają być wykluczone z finansowania UE z uwagi na błędy administracyjne,
i informacje dostarczane przez państwa
członkowskie w tabelach załącznika III podlegają sprawdzeniu i poświadczeniu przez jednostk i cer tyfikujące. Rozbieżności i nieprawidłowości st wierdzone pr zez te jednostk i
cer tyfikujące są następnie rozpatr ywane
przez Komisję w ramach procedur rozliczenia
zgodności.
Ponadto w ramach kontroli zgodności Komisja sprawdza k lasyfik ację i nieprawidłowości określone i zgłoszone przez państwa
członkowsk ie, błędy administrac yjne i inne
k woty do odz ysk ania, i tak samo jak Tr ybunał wykryła przypadki braku zgodności, które
teraz rozpatruje w celu wystąpienia o objęcie
danych kwot korektami finansowymi.
30.
Komisja wykr yła podobne problemy i od
2 0 0 8 r. p o p r a w i ł a s w o j e w y t y c z n e w c e l u
wyjaśnienia pojęcia błędu administracyjnego. Ponadto w ramach procedur kontroli
zgodności rozliczeń monitoruje się prz ypadk i, w któr ych państwa członkowsk ie nie
dokonują w swoich procedurach administracyjnych rozgraniczenia międz y nieprawidło wościami a błędami administracyjnymi.
31.
K o m i s j a z g a d z a s i ę z Tr y b u n a ł e m , że t a k i e
sprawy powinny być traktowane jako nieprawidłowości i tym samym powinny podlegać
zasadzie 50/50, nawet jeżeli są objęte gwarancją, wobec czego Komisja stara się wyeliminować ten problem we współpracy z zainteresowanymi państwami członkowskimi (DE,
FR) w kontekście procedury rozliczenia zgodności zapoczątkowanej w 2009 i 2011 r.
54
ODPOWIEDZI
KOMISJI
Ramka 2
Charakter spraw zgłoszonych w tabeli załącznik a IIIA jest omawiany z władzami francuskimi w kontekście tr wających procedur rozliczenia zgodności.
33.
K o m i s j a u w a ż a , ż e w y t yc z n a n r 1 z a w i e r a
prawny obowiązek zgłaszania odsetek prz ypisanych do podstawowych kwot potwierdził
TSUE w orzeczeniu w sprawach połączonych
T-274/08 i T-275/08.
Komisja obecnie rozważa harmonizację
przepisów prawa materialnego dotyczących
odz yskiwania nienależnych płatności, w tym
przepisów w sprawie odsetek , usiłując tym
34.
Komisja systematycznie sprawdza w konte k ś c i e k o n t ro l i z g o d n o ś c i ś ro d k ów o d z y s k a nyc h ( o ra z k o nt ro l i a k re d y t a c j i ) p raw i d ł owo ś ć n a l i c z a n i a o d s e te k p r ze z a g e n c j e
p ł a t n i c ze. O b e c n i e t r w a j ą p ro ce d u r y k o ntroli zgodności w odniesieniu do dziewięciu
państw członkowskich.
35.
Wy m ó g K o m i s j i w k we s t i i o d s e te k o gra n i cza się do corocznego zgłaszania i uaktual niania tabeli załącznika III w każdej sprawie,
włącznie z należnościami potencjalnymi.
To p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e d e c yd u j ą o t e r minie poinformowania dłużnik a (potencjalnego) o kwocie należności – niezwłocznie po
15 października każdego roku cz y na etapie
p óź n i e j s z y m . Fa k t u rowa n i e p o te n c j a l nyc h
należności jest niemożliwe, ponieważ nakazu
odzyskania nieprawidłowej płatności nie fakturuje się do czasu przeksięgowania należności potencjalnej w należność potwierdzoną.
37.
Odsetek odzyskanych środków podany
w tabeli 2 nie obejmuje środków odz ysk anych przez państwa członkowskie przed
2006 r. Komisja obliczyła ogólne stopy odzys k u o d b e n e f i c j e ntów k o ń cow yc h i p o n a d
40% z nich wyk azuje znacznie lepsz y wynik
od tego, któr y przedstawił Tr ybunał. Wynika
to z wprowadzenia nowego mechanizmu
rozliczania za sprawą rozpor ządzenia ( WE)
nr 1290/2005, który to mechanizm silnie
motywuje państwa członkowskie do jak najsz ybszego odz ysk iwania nienależnych płatności od beneficjentów.
40.
Z o b. n i ż e j : o d p o w i e d ź K o m i s j i n a u w a g ę
przedstawioną w ramce 4.
Ramka 4
Komisja podczas swoich kontroli systematycznie sprawdza, cz y procedur y windykacji
są terminowo wszczynane, a nieuzasadnione
opóźnienia są monitorowane w kontekście
procedur kontroli zgodności rozliczeń, również w odniesieniu do dwóch państw członkowskich, na które Trybunał zwrócił uwagę.
41.
W ramach nowego mechanizmu rozliczania
wsz ystkie sprawy podlegają zasadzie 50/50.
Nie wymaga się już zatem w ramach systemu gruntownego przeglądu wszystkich
poszczególnych spraw. Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 27 listopada 2007 r. Komisja dokonuje systemat ycznych pr zeglądów
spraw, w któr ych pozostające k woty należności, odpisane lub skor ygowane do zera,
p r z e k r a c z a j ą 1 m l n e u ro. Po n a d t o w k o n tekście kontroli prowadzonych na miejscu
Komisja sprawdza sprawy, w któr ych k woty
te nie przekraczają 1 mln euro. W prz ypadku
zaniedbań ze strony państw członkowsk ich
w p ro c e d u r z e w i n d y k a c j i K o m i s j a s t o s u j e
w kontekście procedur kontroli zgodności
korektę finansową na mocy ar t. 32 ust. 4 i 8
rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005.
55
ODPOWIEDZI
KOMISJI
41. Tiret czwarte
Komisja nie ocenia możliwośc i odwoły wa nia się od wyroków sądów niższej instancji,
ponieważ w Unii prawa, opierającej się na
z a s a d z i e rozd z i a ł u w ł a d z , K o m i s j a s to s u j e
się do or zeczeń sądów k rajow ych z w yk luc z e n i e m s y t u a c j i w y j ą t k o w yc h , w k t ó r yc h
istnieją przesłanki wskazujące na ocz ywiste
i poważne naruszenie prawa UE, znajdujące
odz wierciedl enie w orzecznictwie Tr ybunału
Sprawiedliwości.
41. Tiret piąte
W p r z y p a d k u z a n i e d b a ń ze s t ro ny p a ń s t w
członkowskich w procedurze windykacji
Komisja występuje w ramach procedur kont ro l i z g o d n o ś c i z w n i o s k i e m o d o k o n a n i e
k o re k t y f i n a n s owe j n a m o c y a r t . 3 2 u s t . 4
i 8 rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005.
43. Tiret pierwsze
Zgodnie z art. 5b rozporządzenia ( WE)
nr 885/2006 państwa członkowskie odliczają
wszelkie zaległe należności dłużnika, których
wysokość została ustalona zgodnie z prawem
krajowym.
43. Tiret drugie i trzecie
Po d c z a s p r o w a d z o n y c h k o n t r o l i K o m i s j a
zauważ yła, że działania egzekuc yjne podej mowane są w większości państw członkowsk ich przez organy egzekuc yjne niezależne
od agencji płatniczych. Mając jednak na uwadze, że windykacja podlega przepisom krajowym, wszelkie inne uprawnienia egzekucyjne
agencji płatniczych powinny być regulowane
przez prawo krajowe.
43. Tiret piąte
Z uwagi na to, że windykacja podlega przepisom krajowym, regulacje takie powinny być
przewidziane w prawie krajowym.
44.
Komisja uważa, że r yz yku pr zedwczesnego
o d p i s a n i a o d p ow i e d n i o z a p o b i e g a j ą d z i ał a n i a j e d n o s te k ce r t y f i k u j ą c yc h i k o n t ro l e
zgodności prowadzone przez Komisję.
Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia
27 listopada 2007 r. Komisja dokonuje sys t e m a t y c z n y c h p r z e g l ą d ó w s p r a w, w k t ó r yc h p o z o s t a j ą c e k wo t y n a l e ż n o ś c i , o d p i sane lub skor ygowane do zera, przekraczają
1 mln euro. Ponadto w kontekście kontroli
prowadzonych na miejscu Komisja sprawdza
sprawy, w któr ych kwoty te nie przekraczają
1 mln euro. W pr z ypadku braku odpowiedn i o u z a s a d n i o nyc h p o d s t a w d o o d p i s a n i a
na dane państwo członkowskie można nało ż yć korektę finansową na mocy ar t. 32 ust. 8
lit. b) rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005.
46.
N a d a n e z a 2 0 0 6 r. m i a ł o w p ł y w ws te c z n e
zastosowanie mechanizmu 50/50; dane
z a 2 0 0 7 r. d o t y c z ą w d u ż y m s t o p n i u j e d nej sprawy odnoszącej się do kwoty
117,1 mln euro.
W przypadkach niewypłacalności dłużnik
z a z w yc z a j z n a j d u j e s i ę w s t a n i e u p a d ł o ś c i
w chwili wszczęcia procedur y windyk acji
lub procedura ta prowadzi do niewypłacalności dłużnik a. W tak ich sytuacjach spo r z ą d z a s i ę o ś w i a d c ze n i e o n i e ś c i ą g a l n o ś c i
w terminie 4–8 lat od daty pier wsz ych ustaleń administrac yjnych i stratę pok r y wa się
z budżetu UE.
56
ODPOWIEDZI
KOMISJI
Podczas corocznej cer tyfikacji jednostki certyfikujące sprawdzają część tych decyzji pod
kątem ich odpowiedniego uzasadnienia.
K o m i s j a s ys te m at yc z n i e k o nt ro l u j e o d p i s y
w kwocie przek raczającej 1 mln euro.
Ponadto w ramach kontroli na miejscu Komisja sprawdza część spraw o odpisach poniżej
kwoty 1 mln euro.
47. Tiret pierwsze
Na mocy ar t. 32 ust. 6 lit. b) rozporządzenia
( WE) nr 1290/2005 niewypłacalność dłużnika
st wierdza się zgodnie z prawem k rajow ym
zainteresowanego państwa członkowskiego.
Z uwagi na różnice w przepisach prawa
w sprawie niew ypłacalności w poszczególnych państwach członkowskich zarówno
w kategoriach terminu podjęcia decyzji
o niekont ynuowaniu windyk acji z powodu
niewypłacalności dłużnika, jak i rodzaju
dokumentów potwierdzających załączanych
d o t a k i e j d e c y z j i , n i e m a m oż l i wo ś c i s fo rm u ł o w a n i a j e d n o l i t y c h w y t y c z ny c h d o t y c z ą c yc h s to s owa n i a te g o p rawa n a p oz i o mie UE. Komisja sprawdza jednak prakt yk i
administrac yjne państw członkowsk ich pod
tym względem w ramach prowadzonych
pr zez nią kontroli zgodności, a w pr z ypadk ach, w któr ych dec yzji o niekont ynuowaniu windyk acji nie można uzasadnić odpowiednimi dokumentami pot wierdzając ymi,
propon uje korekt y finans owe. W t ym kon tekście uzasadnieniem nie mogą być tymczasowe cz y niefor malne ustalenia dot yczące
niewypłacalności.
W wytycznej nr 5 zobowiązuje się jednostki
certyfikujące do sprawdzania i ustalania, czy
dec yzje agencji płatnicz ych o niekont ynu owaniu windykacji są należycie uzasadnione.
A n a l i z a o t r z y m a nyc h s p rawozd a ń z ce r t y fik acji wsk azuje na to, że w zdec ydowanej
większości spraw przeprowadzono kontrolę,
a jednostk i cer t yfikujące w yciągnęły poz ytywne wnioski.
48.
K w o t y w t a b e l i z a ł ą c z n i k a I I I m o ż n a u z
nać za nieściągalne, jeżeli spełnione są wa
runki ar t. 32 ust. 6 rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005. Jeżeli jednak prawo k rajowe
nie pr zewiduje odpisu należności w głównej księdze rachunkowej dłużnika ( jak
n p. w N i e m c z e c h ) , s p r a w y n a d a l k s i ę g u j e
s i ę w g ł ó w n e j k s i ę d z e d ł u ż n i k a . Kwo t y t e
podaje się do wiadomości Komisji w drodze
uzgodnień, któr ych jednostk a cer tyfikująca
dokonuje, porównując tabelę załącznik a III
z główną księgą rachunkową dłużnika w trakcie corocznego rozliczenia.
49.
Zob. odpowiedź Komisji na pkt 47.
Ramka 6
Sprawa jest objęta kontrolą zgodności rozliczeń (IR/2009/010/DE).
51.
W ar t. 5a rozporządzenia ( WE) nr 885/2006
określa się jednolity próg de minimis
w kwocie 100 euro na potrzeby stosowania ar t. 32 ust. 6 lit. a) rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005. Z pier wszego motywu rozpo rządzenia ( WE) nr 1034/2008 wynika jednak,
że ustanowienie przedmiotowego progu nie
powinno stanowić dla państw członkowskich
przeszkody w stosowaniu przepisów wymie nionego ar t. 32 ust. 6 lit. a) w odniesieniu
do prz ypadków dotycząc ych kwot przewyższając ych 100 euro, jeśli są one odpowied nio uzasadnione. Komisja omawiała wyższe
progi zastosowane pr zez RPA z daną agencją płatniczą i w yraziła zgodę na pow yższe
zastosowanie.
52.
Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia
27 listopada 2007 r. Komisja dokonuje syst e m a t y c z n y c h p r z e g l ą d ó w s p r a w, w k t ó r yc h p o z o s t a j ą c e k wo t y n a l e ż n o ś c i , o d p isane lub skor ygowane do zera, przekraczają
1 mln euro. Ponadto w kontekście kontroli
p row a d zo nyc h n a m i e j s c u K o m i s j a s p rawdza sprawy, w któr ych kwoty te nie przekraczają 1 mln euro. Dot ychczasow y pr zegląd
tych spraw wsk azuje na to, że w prz ypadku
większości spraw umorzenie było należ ycie
uzasadnione.
57
ODPOWIEDZI
KOMISJI
53.
Pr zeprowadzając kontrole poszczególnych
spraw dotyczących nieprawidłowości, Komisja ocenia, cz y dokument y pot wierdzające
odpowiednio uzasadniają ujemną korektę.
Zaz wyczaj jednak nie ocenia możliwości
odwoływania się od wyroków sądów niższej
instancji, ponieważ w Unii prawa, opierają cej się na zasadzie rozdziału władz, Komisja
s t o s u j e s i ę d o o r z e c z e ń s ą d ó w k r a j o w yc h
z wykluczeniem sytuacji wyjątkowych, w któ r ych istnieją przesłanki wskazujące na ocz ywiste i poważne naruszenie prawa UE, znajdujące odz wierciedlenie w orzecznictwie
Tr ybunału Sprawiedliwości.
Należ y mieć również na uwadze to, że jednostki certyfikujące przeprowadzają badanie
bezpośrednie kolumny tabeli załącznik a III
zawierającej kwoty objęte korektą, przez
co w racjonalny sposób można wnioskować, że k wot y objęte korektą są należ ycie
uzasadnione.
W tabelach załącznika III za lata 2006 i 2007
Komisja odnotowała 44 sprawy z korektą
ujemną przek raczającą 1 mln euro, co
w sumie daje kwotę 256,9 mln euro. Wsz ystkie te sprawy monitorowano lub monitoruje
się nadal.
W przypadku kwot przekraczających
1 mln euro w tabelach załącznik a III za lata
2008 i 2009 (15 spraw) w 2011 r. rozpocznie
się kontrola dokumentów.
60.
P r z e d s t a w i o n e p r z e z Tr y b u n a ł n i e w y j a ś
nione rozbieżności w załączniku III stanowią
1 , 9 % n i e u re g u l owa nyc h n a l e ż n o ś c i b r u t to
w 2006 r. i 1% w 2007 r.
W 2008 i 2009 r. nie ma żadnych niewyjaśnio nych rozbieżności.
61–62.
Z g o d n i e z z a s a d a m i ra c h u n k owo ś c i K o m i sja musi wykazać stan swoich należności
i ś ro d k ów o d z ys k a nyc h . W t y m p r z y p a d k u
poz ycja księgowa obejmuje zarówno środk i
odz yskane od beneficjentów końcowych, jak
i korekt y finansowe państ w członkowsk ich
dokonane w ramach systemu rozliczania
rachunków.
J a k u z n a ł Tr y b u n a ł w p k t 6 3 , p o c z ą w s z y
o d 2 0 0 9 r. , K o m i s j a w y k a z u j e o d d z i e l n i e
korekty finansowe dokonane prz y zasto sowaniu procedur rozliczania rachunków
i inne odz ysk ane środk i. Ponadto zgod nie z ż yczeniem Tr ybunału Komisja będzie
w p r z y s z ł o ś c i w y k a z y w a ł a w s e k c j i k o re k t
finansow ych bieżące rozliczenia finansowe
według zasady 50/50 (mimo braku znacząc ych skutków, w 2009 r. sekcja ta zawierała
5% wsz ystkich odz yskanych środków w kwocie 625 mln euro).
Komisja uważa, że nie należ y porówny wać
środków odzyskanych od beneficjentów końc o w yc h z ł ą c z ny m i k wo t a m i o d z y s k a ny m i
przez Komisję, obejmującymi korekty finansowe nałożone na państwa członkowskie.
58
ODPOWIEDZI
KOMISJI
63.
Z wyjątkiem pierwszego roku (2006)
wytyczna nr 1 była zawsze publikowana
w lipcu, zatem ponad pół roku pr zed upływem terminu składania sprawozdań w Komis j i . Te r m i n u t e g o n i e m o ż n a p r z y s p i e s z yć
z uwagi na konieczność uwzględnienia
w w yt ycznej doświadczeń z popr zedniego
rozliczenia finansowego. Ponadto od czasu
o s t at n i e j z m i a ny re g u l a c y j n e j w p a źd z i e r niku 2007 r. wytyczna w zasadzie pozostała
bez zmian.
64.
S p r aw y w y m i e n i o n e p r ze z Tr y b u n a ł m i a ł y
charakter wyjątkowy i można je rozpatr ywać
wyłącznie indywidualnie.
J e ś l i c h o d z i o p r z y k ł a d p o d a ny w p r z y p i s i e, t o N i e m c y o t r z y m a ł y z w ro t w k wo c i e
508 165,76 euro.
67.
W w yniku zastosowania mechanizmu rozli czania według zasady 50/50 kwoty należno ści pozostają w tabeli załącznika III. Zgodnie
z ar t. 32 ust. 5 ak apit trzeci rozporządzenia
( WE) nr 1290/2005 zainteresowane państwo
członkowsk ie musi kontynuować procedurę
windykacji w wyniku zastosowania mechanizmu rozliczania według zasady 50/50 i 50%
odz ysk anych środków musi przeznacz yć na
rzecz EFRG.
68.
Mechanizm rozliczania według zasady
50/50 stosuje się do kwot należności wyk azanych w tabeli załącznik a III za dany rok .
W y n i k u f i n a n s o we g o n i e d o s t o s o w u j e s i ę
z m o c ą ws te c z n ą , a by u w z g l ę d n i ć u j e m n e
lub dodatnie korekty zgłoszone przez państwa członkowsk ie w kolejnych latach. Jest
to logiczna konsek wencja automatycznego
charakteru tego nowego mechanizmu roz liczania i wynik a ze świadomej dec yzji prawodawc y UE, któr y postanowił ogranicz yć
poprawki ex post do prz ypadków, w któr ych
brak nieprawidłowości st wierdzono aktem
administrac yjnym lub sądowym o charakte rze ostatecznym (art. 32 ust. 5 akapit czwarty
rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005). Należ y
jednak mieć na uwadze, że do budżetu UE
musi wrócić 50% skor ygowanych kwot odz yskanych po rozliczeniu.
69.
Oczekuje się, że w wyniku rozliczenia według
zasady 50/50 większość należności zostanie
poddana korekcie dodatniej, gdyż odsetk i
muszą być obliczone na koniec każdego roku
budżetowego i uaktualnione w tabeli załącznik a III. Inne korekty (dodatnie lub ujemne)
wynik ają z dalszej oceny ustaleń z kontroli,
co może mieć miejsce w wyniku zastosowania zasady 50/50.
Jeżeli korekt y dokony wane pr zez państ wa
członkowskie po zastosowaniu zasady 50/50
zostałyby poddane dalszemu rozliczeniu,
należałoby uwzględnić zarówno korekty
d o d at n i e, j a k i u j e m n e, n ato m i a s t we d ł u g
szacunków Komisji nie prz yniosłoby to żadnych korzyści budżetowi UE.
Jeśli chodzi o przejrz ystość wytycznych
Komisji, to odnośne przepisy zostały wyraźnie i jasno przedstawione w art. 32 ust. 5 rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005.
59
ODPOWIEDZI
KOMISJI
72.
W latach 2008–2010 Komisja kontrolowała
prawidłowość stosowania nowego mecha nizmu rozliczania, przeprowadzając 15 kontroli na miejscu w 16 agencjach płatnicz ych
w 12 państ wach członkowsk ich oraz około
9 0 % ws z ys t k i c h n i e s p ł a co nyc h d ł u g ów ( w
tym wsz ystk ie państwa członkowsk ie UE-15
o niskiej stopie odz ysku w sprawach wykr yt ych od 2007 r.). Władze państ w członkows k i c h s t o s u j ą w z a s a d z i e w ł a ś c i we p ro c e dury mające na celu ochronę interesów
finansowych Unii Europejskiej. Braki stwierdzone podczas tych kontroli monitoruje się
w ramach procedur kontroli zgodności rozliczeń. Staranność władz państw członkowskich pod względem odzyskiwania należności w poszczególnych najważniejsz ych
sprawach, w któr ych stwierdzono nieprawidłowości, ocenia się w ramach prowadzonych
dziewięciu procedur kontroli zgodności rozliczeń. Komisja uważa, że zakres tej kontroli
jest wszechstronny i wystarczający, jeśli chodzi o r yzyko finansowe w tym przypadku.
75.
Zgodnie z informacjami podanymi pow yżej
zasadę 50/50 stosowano do wsz ystk ich nie rozliczonych spraw, w któr ych stwierdzono
nieprawidłowości i w prz ypadku któr ych do
dnia 16 październik a 2006 r. nie odz ysk ano
wsz ystkich środków. Stosowano ją zatem też
do spraw kontrolowanych przez grupę zadaniową ds. odz yskiwania środków, ale nieure g u l ow a nyc h d e c y z j ą w s p r aw i e z g o d n o ś c i
przed 16 października 2006 r.
W kwestii spraw wskazanych w załączniku IV:
Ū Ū s p r a w a D E / 9 2 / 0 0 2 p o d l e g a p r o c e d u rze rozliczenia zgodności rachunków
(IR/2009/010/DE);
ŪŪ d
wie spraw y we Włoszech uregulowano
zgodnie z zasadą 50/50 dec yzją Komisji
2007/327/WE, po cz ym zostały one poddane kontroli ze strony Komisji.
74. Tiret trzecie
W jednej ze spraw zbyt w ysok ą odz ysk aną
kwotę zwrócono już zainteresowanemu państwu członkowskiemu. W prz ypadku drugiej
sprawy do Komisji nie wpłynął żaden wniosek o zwrot.
74. Tiret piąte
Procedur y te mają na celu upewnienie się,
cz y spraw y zostały właściwie ujęte w tabe lach załącznik a III i t ym samym rozliczone
według zasady 50/50.
60
ODPOWIEDZI
KOMISJI
WNIOSKI I ZALECENIA
79.
Komisja zgadza się z wniosk iem Tr ybunału
w k westii ogólnej popraw y systemów ustanowionych i stosowanych przez państwa
członkowsk ie w celu odz ysk ania zident yfi kowanych należności oraz nadzoru tego procesu przez Komisję.
Komisja uważa, że sposób interpretacji
obowiązujących przepisów wyjaśniono
w wytycznych. Rozbieżne praktyki mają jedn a k m i e j s c e z u w a g i n a t o, że w i n d y k a c j a
podlega przepisom krajowym i Komisja rozważy możliwości rozwiązania tego problemu
w kontekście wniosków ustawodawcz ych
dotyczących WPR do 2020 r.
80.
Komisja sprawdza system zar ządzania długami w państwach członkowskich w ramach
przeprowadzanych kontroli zgodności. Definicje i wymogi prawa UE należ y jednak stosować w kontekście krajowych procedur windykacji, co nieuchronnie prowadzi do różnic
w konkretnych prz ypadkach zastosowań
w poszczególnych państwach członkowskich.
81.
W przypadku wystąpienia niedociągnięć
w procedurach windykacji w państwach
członkowskich wynikające z nich ryzyko
f i n a n s o we e l i m i n u j e s i ę z a s p r a w ą k o re k t
finansowych na mocy art. 32 ust. 4 i 8 rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005.
Z uwagi na to, że windyk acja podlega prze pisom k rajow ym, uprawnienia egzekuc yjne
agencji płatniczych powinny być regulowane
w prawie krajowym.
82.
w sprawie niew ypłacalności w poszczególnych państwach członkowskich nie ma możliwości sformułowania jednolit ych w yt ycznych dotyczących stosowania tego prawa na
poziomie UE. Komisja sprawdza jednak praktyk i administrac yjne państw członkowsk ich
pod t ym względem w kontekście procedur
kontroli zgodności rozliczeń, aby upewnić
się, czy na mocy tego przepisu należności nie
zostały przedwcześnie odpisane.
Zalecenie 1 tiret pierwsze
Komisja uważa, że sposób zarządzania długami i ich zgłaszania pr zez państ wa człon kowsk ie znacznie się poprawił, również za
sprawą prowadzonych przez nią kontroli
zgodności w tym obszarze.
Zalecenie 1 tiret drugie
Komisja roz waż y w kontekście wniosków
ustawodawczych dotyczących WPR do 2020 r.
możliwe zmiany mające na celu umocnienie
obowiązujących przepisów w sprawie dokumentowania i zgłaszania nieprawidłowości
oraz innych długów.
Zalecenie 1 tiret trzecie
Z w y j ą t k i e m p i e r w s z e g o r o k u ( 2 0 0 6 ) w y
tyczne były zawsze publikowane w lipcu,
zatem ponad pół roku przed upływem termi
n u składania sprawozdań w Komisji. Terminu
tego nie można prz yspiesz yć z uwagi na
k o n i e c z n o ś ć u w z g l ę d n i e n i a w w y t yc z nyc h
doświadczeń z poprzedniego rozliczenia
f i n a n s o we g o. Po n a d t o o d c z a s u o s t a t n i e j
zmiany regulac yjnej w październiku 2007 r.
wytyczne w zasadzie pozostały bez zmian.
61
ODPOWIEDZI
KOMISJI
Zalecenie 1 tiret czwarte
Te r m i ny t e o k re ś l o n o j u ż w o d p ow i e d n i m
or zecznic t wie oraz w rozpor ządzeniu ( WE)
nr 1290/2005. Z orzeczeń w sprawie C-34/89
(pkt 12–13) i w sprawie C-54/95 w ynik a, że
państwa członkowsk ie nie mogą wstrz ymać
się od działania w danej sprawie dłużej niż
ro k , n ato m i a s t w te r m i n i e c z te re c h l at o d
momentu wykr ycia nieprawidłowości po
ra z p i e r ws z y n a l e ż y z a k o ń c z yć d o c h o d ze nie i podjąć dec yzję o wszczęciu procedur y
windykacji. Komisja roz waż y sprecyzowanie
obowiązków państw członkowskich pod tym
względem w kontekście wniosków ustawo dawczych dotyczących WPR do 2020 r.
Zalecenie 1 tiret piąte
K o m i s j a u w a ż a , ż e w y t yc z n a n r 1 z a w i e r a
prawny obowiązek zgłaszania odsetek prz ypisanych do podstawow ych k wot pot wierdził TSUE w orzeczeniu w sprawach połączonyc h T- 2 7 4 / 0 8 i T- 2 7 5 / 0 8 . K o m i s j a z g a d z a
się jednak, że zgłoszenia niektór ych państw
członkowskich są w tym prz ypadku wadliwe
i w ramach procedur kontroli zgodności rozliczeń wszcz yna postępowania mające na
celu wyeliminowanie tych nieprawidłowości.
83.
Komisja uważa, że nie należ y porówny wać
środków odzyskanych od beneficjentów końc o w yc h z ł ą c z ny m i k wo t a m i o d z y s k a ny m i
przez Komisję, obejmującymi korekty finansowe nałożone na państwa członkowskie.
Z w y j ą t k i e m p i e r w s z e g o r o k u ( 2 0 0 6 ) w y
tyczna nr 1 była zawsze publikowana w lipcu,
zatem ponad pół roku przed upływem termi
n u s k ł a d a n i a s p r a w o z d a ń w K o m i s j i . Te rminu tego nie można prz yspiesz yć z uwagi
na konieczność uwzględnienia w wytycznej
doświadczeń z poprzedniego rozliczenia
f i n a n s o w e g o. Po n a d t o o d c z a s u o s t a t n i e j
zmiany regulac yjnej w październiku 2007 r.
wytyczna w zasadzie pozostała bez zmian.
Pr a c e g r u p y z a d a n i o we j d s. o d z y s k i w a n i a
ś ro d k ów z a k o ń c z y ł y s i ę w yd a n i e m d e c y z j i
Komisji z dnia 13 lutego 2009 r. W sprawach,
w których państwa członkowskie wykazywały
się w swoich działaniach należ ytą staranno ścią i toczyło się postępowanie windykac yjne, grupa zadaniowa nie mogła dokonać
odpisu pozostającej kwoty należności, obciążając państwo członkowsk ie cz y budżet UE.
Spraw y te objęto zatem now ym mechaniz
mem rozliczania zgodnie z rozporządzeniem
( WE) nr 1290/2005.
Komisja obecnie rozważa harmonizację prze
pisów prawa materialnego dotycząc ych od
z ys k i wa n i a n i e n a l e ż nyc h p ł at n o ś c i , w t y m
przepisów w sprawie odsetek , usiłując tym
Zalecenie 1 tiret szóste
Ar tykuł 32 ust. 6 lit. b) rozporządzenia ( WE)
nr 1290/2005 w yraźnie stanowi, że dec yzja
o niekontynuowaniu windykacji może zostać
podjęta w związku z niewypłacalnością dłużn i k a , s t w i e rd zo n ą i u z n a n ą z g o d n i e z p ra wem k rajow ym zainteresowanego państ wa
członkowsk iego. Przeprowadzając kontrole
z g o d n o ś c i , K o m i s j a s p rawd z a , c z y d e c y z j e
takie są należycie uzasadnione.
62
ODPOWIEDZI
KOMISJI
84.
Komisja uważa, że r yz yk a, o któr ych wspom i n a Tr y b u n a ł w s w o i c h u w a g a c h , w y e l i minowano już za sprawą prac jednostek
certyfikujących i kontroli zgodności przeprowadzanych przez Komisję.
84. Tiret pierwsze
w sprawie niew ypłacalności w poszczególnych państwach członkowskich nie ma możliwości sformułowania jednolit ych w yt ycznych dotyczących stosowania tego prawa na
poziomie UE. Komisja sprawdza jednak praktyk i administrac yjne państw członkowsk ich
pod t ym względem w kontekście procedur
kontroli zgodności rozliczeń, aby upewnić
się, czy na mocy tego przepisu należności nie
zostały przedwcześnie odpisane.
84. Tiret drugie
Z ar t. 35 rozporządzenia ( WE) nr 1290/2005
wynika, że data pierwszego ustalenia administracyjnego lub sądowego odpowiada dacie
spełnienia po raz pier wsz y trzech warunków
ok reślonych w w ytycznej nr 2. Prz ypadkom
w y z n a c z a n i a p óź n i e j s ze g o te r m i n u p i e r wszego ustalenia administracyjnego lub sądowego przez państwa członkowskie zapobiega
rozliczeń.
Zalecenie 2 tiret pierwsze
Zasadę 50/50 stosuje się do pozostając ych
k wo t n a l e ż n o ś c i z g ł o s z o nyc h z a d a ny ro k
w tabeli załącznik a III. Wyniku finansowego
nie dostosowuje się z mocą wsteczną w celu
uwzględnienia ujemnych lub dodatnich
korekt zgłaszanych przez państwa członkowskie w kolejnych latach. Jest to logiczna konsekwencja automatycznego charakteru tego
n owe g o m e c h a n i z m u roz l i c z a n i a i w y n i k a
z wyraźnego wyboru prawodawc y UE, któr y
zdecydował się ogranicz yć poprawki ex post
do przypadków, w których brak nieprawidłowości stwierdzono aktem administracyjnym
lub sądowym o charakterze ostatecznym
(ar t. 32 ust. 5 akapit cz war ty rozporządzenia
( WE) nr 1290/2005).
Zalecenie 2 tiret drugie
Komisja uważa, że r yz yk a, o któr ych wspom i n a Tr y b u n a ł w s w o i c h u w a g a c h , w y e l i minowano już za sprawą prac jednostek
certyfikujących.
Zalecenie 2 tiret trzecie
Zgodnie z zasadą zarządzania dzielonego
w yłączna odpowiedzialność za odz ysk anie
nieprawidłow ych płatności od beneficjen tów spocz ywa na państwach członkowskich.
K o re k t y f i n a n s owe n a k ł a d a n e n a p a ń s t w a
członkowskie silnie jednak motywują te państ wa do doskonalenia systemów zar ządzania i kontroli, prz ycz yniając się tym samym
do zapewnienia legalności i prawidłowo ści transakcji na poziomie beneficjenta
końcowego.
Ponadto nowy mechanizm rozliczania
w połączeniu ze wspomnianą w yżej zasadą
o b ow i ą z k owe j re k o m p e n s a t y s i l n i e m o t y wuje państwa członkowsk ie do jak najsz ybs ze g o o d z ys k i w a n i a n i e n a l e ż nyc h p ł a t n o śc i o d ben efi cj entów. W z w ią zk u z t ym do
k o ń c a ro k u b u d że towe g o 2 0 1 0 o d z ys k a n o
już ponad 40% należności na rzecz EFRG
z 2007 r. i późniejszego okresu, co wskazuje
na znaczną poprawę sytuacji w porównaniu
ze stanem wcześniejszym.
Zalecenie 2 tiret czwarte
Pr a c e g r u py z a d a n i owe j d s. o d z y s k i w a n i a
ś ro d k ów z a k o ń c z y ł y s i ę w yd a n i e m d e c y z j i
Komisji z dnia 13 lutego 2009 r. W sprawach,
w których państwa członkowskie wykazywały
się w swoich działaniach należ ytą staranno ścią i tocz yło się postępowanie windykac yjne, grupa zadaniowa nie mogła dokonać
odpisu pozostającej kwoty należności, obciążając państwo członkowsk ie cz y budżet UE.
Spraw y te objęto zatem now ym mechaniz
mem rozliczania zgodnie z rozporządzeniem
( WE) nr 1290/2005.
63
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Sprawozdanie specjalne nr 8/2011
Odzyskiwanie nienależnych płatności dokonanych w ramach wspólnej polityki rolnej
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej
2011 — 62 str. — 21 × 29,7 cm
ISBN 978-92-9237-234-7
doi:10.2865/56750
Jak otrzymać publikacje UE
Publikacje bezpłatne:
•
w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
•w przedstawicielstwach i delegaturach Unii Europejskiej (dane kontaktowe można uzyskać
pod adresem http://ec.europa.eu lub wysyłając faks pod numer +352 2929-42758)
Publikacje płatne:
•
w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
Płatne subskrypcje (np. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, zbiory orzeczeń Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej):
•u dystrybutorów Urzędu Publikacji Unii Europejskiej
(http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm)
QJ-AB-11-006-PL-C
W NINIEJSZYM SPRAWOZDANIU SPECJALNYM OMÓWIONO SYSTEMY
USTANOWIONE W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH DO CELÓW ODZYS
KIWANIA NIENALEŻNYCH PŁATNOŚCI W RAMACH WSPÓLNEJ POLITYKI
ROLNEJ ORAZ NADZÓR KOMISJI NAD TYM PROCESEM.
W SPRAWOZDANIU PRZEDSTAWIONO W SZCZEGÓLNOŚCI FUNKCJO
NOWANIE ZASADY 50/50, NA MOCY KTÓREJ PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE
AUTOMATYCZNIE OBCIĄŻA SIĘ KWOTĄ RÓWNĄ 50% NIEODZYSKANYCH
DŁUGÓW.
W SPRAWOZDANIU PODKREŚLONO TAKIE RODZAJE RYZYKA, JAK PRZED
WCZESNE ODPISANIE NALEŻNOŚCI I ZNACZNE OPÓŹNIENIA WYNIKAJĄCE
Z PROCEDUR ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI ORAZ WZGLĘDNIE NISKĄ
STOPĘ ODZYSKU OD BENEFICJENTÓW KOŃCOWYCH.
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

odzyskiwanie nienależnych płatności dokonanych w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Deklaracja o dochodach

Czytaj więcej >> Bezpłatne porady prawne

Administracyjna egzekucja należności pieniężnych

wstęp wolny - adwentysciusa.com

specjalista w laboratorium chemicznym

GMN koszyk TXM.cdr

Wniosek o zwrot części kosztów poniesionych na wynagrodzenia