Spis treści
Transkrypt
Spis treści
Spis treści Wprowadzenie do cyklu „Prawo alimentacyjne. Zagadnienia problemowe” (J.M. Łukasiewicz, I. Ramus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Wstęp (Autorzy). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Część I Kwestie alimentacji na gruncie przepisów kodeksu cywilnego Dział I Prawo zobowiązań Rozdział I: Świadczenie alimentacyjne w kontekście problematyki czynności prawnych przysparzających (Marek Antas, Jakub M. Łukasiewicz) . . . . 29 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2. Causa jako sfera motywacyjna świadczącego . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 3. Causa jako cel gospodarczy umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4. Charakter świadczenia alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 5. Przysporzenia na przykładzie umowy sprzedaży . . . . . . . . . . . . . . . 37 6. Przysporzenia alimentacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 7. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Rozdział II: Renta alimentacyjna na podstawie art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Zagadnienia wybrane (Kamil Szpyt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 2. Krąg osób uprawnionych i zobowiązanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3. Kryteria ustalania wysokości renty alimentacyjnej . . . . . . . . . . . . . 53 4. Przyczynienie się zmarłego do powstania szkody . . . . . . . . . . . . . . 58 5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Rozdział III: Kwestie związane z obowiązkiem alimentacyjnym w kodeksowej regulacji umowy darowizny (Maciej Pięta) . . . . . . . . . . . . 61 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 2. Art. 896 k.c. – ratio legis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 6 Spis treści 3. Zmiana stanu majątku darczyńcy w świetle art. 896 k.c. . . . . . . . . 63 4. Wykonanie umowy darowizny w rozumieniu art. 896 k.c. . . . . . . . 64 5. Uszczerbek utrzymania darczyńcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 6. Niemożność wykonania obowiązków alimentacyjnych przez darczyńcę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 7. Podmiot uprawniony do odwołania darowizny . . . . . . . . . . . . . . . . 69 8. Zakres odwołania darowizny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 9. Art. 897 k.c. – uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 10. Niedostatek w świetle art. 897 k.c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 11. Stan wzbogacenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 12. Sposób wykonania obowiązku z art. 897 k.c. . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 13. Dziedziczność i wygaśnięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 14. Wielość obdarowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 15. Dochodzenie roszczeń z art. 897 k.c. a nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 16. Wykonanie obowiązku z art. 897 k.c. a niewdzięczność obdarowanego w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. . . . . . . . . . . . . . . . . 80 17. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Rozdział IV: Umowy o funkcji alimentacyjnej (renta i dożywocie) (Alicja Moskała-Dudek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 2. Umowa renty – charakterystyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 3. Umowa o dożywocie – charakterystyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 4. Zamiana dożywocia na rentę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 5. Zmiana wysokości dożywotniej renty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 6. Funkcja alimentacyjna renty i dożywocia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 7. Wpływ świadczeń spełnianych w ramach umów: renty i dożywocia na obowiązek alimentacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 8. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Dział II Prawo spadkowe Rozdział V: Alimenty w miejsce zachowku? Uwagi na tle ochrony osób bliskich spadkodawcy w perspektywie rekodyfikacji polskiego prawa cywilnego (Mariusz Załucki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 2. Ochrona osób bliskich spadkodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Spis treści 7 3. Rozwiązania polskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 4. Co dalej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Rozdział VI: Niedostatek dziadków spadkodawcy (Agnieszka Zwierzchowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 2. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 3. Krąg podmiotów uprawnionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 4. Krąg podmiotów zobowiązanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 5. Niedostatek dziadków spadkodawcy jako podstawa do dochodzenia roszczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 6. Niemożność otrzymania środków utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . 132 7. Niemożność spełnienia świadczenia po stronie zobowiązanego . . 133 8. Charakter obowiązku dostarczania środków utrzymania . . . . . . . 133 9. Zbieg dziedziczenia z prawem do roszczenia o dostarczanie środków utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 10. Uprawnienie dziadków do żądania dostarczania środków utrzymania a niegodność dziedziczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 11. Wyłączenie uprawnienia do żądania dostarczania środków utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 12. Wygaśnięcie obowiązku dostarczania środków utrzymania . . . . . 140 13. Odrzucenie spadku przez zobowiązanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 14. Procedura związana z dochodzeniem roszczeń o dostarczanie środków utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 15. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Rozdział VII: Dziedziczenie alimentów (Maciej Rzewuski) . . . . . . . . . . . 149 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 2. Istota i cechy obowiązku alimentacyjnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 3. Niedziedziczność alimentów na przyszłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 4. Dziedziczność alimentów wymagalnych (zaległych) . . . . . . . . . . . 156 5. Kwestia dziedziczności prawa dochodzenia alimentów za okres wstecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 6. Problem dziedziczności długu alimentacyjnego względem funduszu alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 7. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 8 Spis treści Część II Obowiązek alimentacyjny na gruncie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Dział I Alimentacja dziecka Rozdział VIII: Niealimentowanie nasciturusa w kontekście szkód z art. 446(1) k.c. (Joanna Haberko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 2. Relacja rodzice – dziecko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 3. Alimentowanie nasciturusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 4. Troska o dziecko poczęte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 5. Ocena staranności rodziców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 6. Wyrządzenie szkody prenatalnej w związku z niealimentowaniem dziecka poczętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Rozdział IX: Obowiązek alimentacyjny przysposabiającego wobec zstępnych przysposobionego (Janusz Gajda) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 2. Zakres podmiotowy obowiązku alimentacyjnego w przypadku przysposobienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 3. Kolejność obowiązków alimentacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 4. Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego względem zstępnych przysposobionego . . . . . 201 5. Treść i zakres obowiązku przysposabiającego . . . . . . . . . . . . . . . . 203 6. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego wobec zstępnych przysposobionego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 7. Ustanie obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego wobec zstępnych przysposobionego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 8. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Rozdział X: Obowiązek alimentacyjny krewnych względem dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej (Agnieszka Ogrodnik-Kalita) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 2. Uprawnienia kierownika Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i rodziny zastępczej w zakresie dochodzenia świadczeń alimentacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 3. Obowiązek alimentacyjny krewnych dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej a zakres świadczeń dla rodzin zastępczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 4. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Spis treści 9 Rozdział XI: Wybrane aspekty alimentacjiw przypadku rozwiązania stosunku przysposobienia (Rafał Łukasiewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 2. Konsekwencje rozwiązania przysposobienia w odniesieniu do sytuacji rodzinnoprawnej przysposobionego . . . . . . . . . . . . . . 234 3. Obowiązek alimentacyjny a rozwiązanie przysposobienia . . . . . . 240 4. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Dział II Alimentacja dorosłych Rozdział XII: Alimentacja dorosłych uczących się dzieci (Anna Stępień-Sporek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 2. Prawo obce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 3. Prawo polskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 4. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Rozdział XIII: Przesłanki uchylenia się przez pełnoletnie dzieci od wykonania obowiązku alimentacyjnego wobec rodziców a instytucja pozbawienia praw rodzicielskich (władzy rodzicielskiej) w prawie rosyjskim i polskim (analiza porównawcza) (Iwona Długoszewska-Kruk, Maciej Piekarz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 2. Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego pełnoletnich dzieci wobec rodziców oraz okoliczności uzasadniające możliwość uchylenia się od niego na gruncie prawa rosyjskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 3. Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego pełnoletnich dzieci wobec rodziców oraz okoliczności uzasadniające możliwość uchylenia się od niego na gruncie prawa polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 4. Analiza porównawcza przesłanek uchylenia się przez pełnoletnie dzieci od obowiązku alimentacyjnego względem rodziców w prawie rosyjskim i polskim w kontekście instytucji pozbawienia praw rodzicielskich (władzy rodzicielskiej) . . . . . . . 289 5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Rozdział XIV: O potrzebie ustanowienia instytucji niegodności alimentacji. Zarys problemu (Część I) (Iwona Ramus) . . . . . . . . . . . . . 297 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 2. Uzasadnienie wprowadzenia rozwiązań systemowych . . . . . . . . . 300 10 Spis treści 2.1.Względy moralne alimentacji osób dorosłych . . . . . . . . . . . . 300 2.2.Znaczenie zarzutu nadużycia prawa podmiotowego na zakres potrzeb uprawnionego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 2.3.Zawinione przyczyny niedostatku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 2.4.Zasiłek stały z powodu niepełnosprawności uprawnionego w kontekście obowiązków publicznoprawnych zobowiązanego na gruncie ustawy o pomocy społecznej . . . 302 2.5.Obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej w kontekście obowiązku alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 2.5.1. Publicznoprawny obowiązek pomocy osób alimentujących w orzecznictwie sądów administracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 2.5.1.1.Analiza linii orzeczniczej wskazującej decyzję lub umowę jako źródło konkretyzacji obowiązku publicznoprawnego (linia pierwsza) . 311 2.5.1.2.Analiza linii orzeczniczej wskazującej ustawę jako źródło konkretyzacji obowiązku publicznoprawnego (linia druga) . . . . . . . . . . . . 315 3. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 Rozdział XV: O potrzebie ustanowienia instytucji niegodności alimentacji. Zarys problemu (Część II) (Iwona Ramus) . . . . . . . . . . . . . 324 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324 2. Założenia konstrukcyjne instytucji niegodności alimentacji . . . . . 325 2.1.Uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Zbieg norm art. 133 § 3 k.r.o. i art. 144 (1) k.r.o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 2.2.Źródło i treść prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326 2.3.Przesłanki niegodności alimentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 2.3.1.Uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego . . . . . . . . . . . . . 329 2.3.2.Przestępstwo umyślne popełnione względem pokrzywdzonego albo jednej z najbliższych mu osób przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 2.3.3.Uporczywe niedopełnianie wobec zobowiązanego obowiązków rodzinnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 3. Utrata prawa do roszczenia alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . 341 4. Stosunek instytucji niegodności alimentacji do innych przepisów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 4.1.Kodeks rodzinny i opiekuńczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 Spis treści 11 4.2.Kodeks karny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 4.3.Kodeks postępowania cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 Dział III Zniesienie obowiązku alimentacyjnego Rozdział XVI: Problematyka zrzeczenia się przez przedstawiciela ustawowegonależnych dziecku alimentów (Katarzyna Karp) . . . . . . . . . 361 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 2. Ogólna charakterystyka obowiązku alimentacyjnego . . . . . . . . . . 362 3. Funkcja obowiązku alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368 4. Przesłanki alimentacji w odniesieniu do niesamodzielnego dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 5. Przedstawiciel ustawowy dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 6. Zrzeczenie się przez przedstawiciela ustawowego alimentów należnych dziecku czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 7. Umowa alimentacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 8. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 Rozdział XVII: Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego w aspekcie materialnym i procesowym – zagadnienia wybrane (Katarzyna Kajmowicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 2. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 3. Materialnoprawne przesłanki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 3.1.Osiągnięcie przez dziecko samodzielności . . . . . . . . . . . . . . 380 3.2.Stan zdrowia dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 3.3.Dochody z majątku dziecka wystarczające na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389 3.4.Śmierć zobowiązanego do alimentacji lub śmierć alimentowanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390 3.5.Brak niedostatku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 3.6.Inne przesłanki prowadzące do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 4. Aspekty procesowe wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego . . . . 395 4.1.Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 12 Spis treści 4.2.Zakres postępowania dowodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 4.3.Udzielenie zabezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 4.4.Treść orzeczenia ustalającego wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398 Bibliografia Akty normatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 Orzecznictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 Inne źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 Spis treści: Prawo alimentacyjne. Zagadnienia systemowe i proceduralne (Tom I). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429