Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej za rok 2013 wręczona

INFORMACJA PRASOWA
Warszawa, 12 września 2013 r.
Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej za rok 2013 wręczona
prof. Barbarze Engelking w Żydowskim Instytucie Historycznym
Już po raz 21. w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela
Ringelbluma w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia nagrody
im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej. Tegoroczną laureatką została
prof. dr hab. Barbara Engelking – autorka publikacji o Holocauście. Nagroda
została ustanowiona przez prof. Jana Karskiego i jest administrowana przez
Żydowski Instytut Naukowy YIVO (YIVO Institute for Jewish Research)
w Nowym Jorku. Przyznawana jest corocznie autorom publikacji traktujących
o życiu żydowskim w Polsce i odzwierciedlających wkład Żydów w kulturę
polską.
– Jestem bardzo zaszczycona, że znajduję się w gronie tak honorowych laureatów, jak
prof. Szymon Rudnicki, prof. Alina Skibińska czy Michał Jagiełło. Poprzeczka dla kolejnych laureatów
została postawiona bardzo wysoko. Czuję się niezwykle uhonorowana – powiedziała
prof. dr hab. Barbara Engelking, laureatka tegorocznej nagrody im. Jana Karskiego
O uhonorowaniu laureatki zadecydował Komitet w składzie: prof. Jerzy Tomaszewski, prof. Feliks
Tych, prof. Paweł Śpiewak – dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz dr Jonathan Brent –
dyrektor YIVO Institute for Jewish Research.
Prof. Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, gratulując laureatce, prof.
Barbarze Engelking, powiedział: – Pełnienie po raz dwudziesty pierwszy honorów gospodarza tak
prestiżowego wydarzenia, jakim jest uroczystość wręczenia nagrody im. Karskiego przez Żydowski
Instytut Historyczny – to nie tylko wielki powód do dumy. To także zobowiązanie do tego, że ŻIH –
jedna z najważniejszych na świecie placówek naukowo-badawczych zajmujących się dziejami Żydów
będzie, i już jest, nowoczesną skarbnicą żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Rozpoczęty w 2012 r.
proces digitalizacji bogatych zbiorów Instytutu, doskonalenie jego infrastruktury informatycznej
– to tylko niektóre z działań mające na celu zwiększenie dostępności zbiorów oraz włączenia się
instytucji w światową sieć badań nad współczesną historią Żydów. Obecnie rozwijamy nowe serie
wydawnicze. Najważniejsze z nich to: seria 35 tomów publikujących Archiwum Ringelbluma
(dotychczas ukazało się już 10 tomów); seria WSPOMNIENIA, RELACJE, DZIENNIKI; seria książek
opisujących dorobek Centralnego Komitetu Żydów w Polsce; krytyczne wydanie publikacji Centralnej
Żydowskiej Komisji Historycznej oraz antologie tekstów przeznaczonych dla środowiska
akademickiego.
Prof. Barbara Engelking od wielu lat jest pracownikiem Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii
Nauk w Warszawie oraz założycielką Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN, którego
działalnością kieruje od chwili jego utworzenia w 2003 roku. Centrum wydaje pismo „Zagłada Żydów,
Studia i Materiały” (dotychczas ukazało się 8 roczników). W instytucji tej działa i tworzy grupa
współpracowników, specjalistów w różnych dziedzinach, których łączy dążność do zgłębienia sytuacji
Żydów na terenach Generalnego Gubernatorstwa, pozbawionych wszelkich możliwości ratowania
Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie
swojego życia. Badacze koncentrują się na temacie Żydów-uciekinierów szukających pomocy
i ratunku wśród miejscowej ludności. Zgłębiają także zagadnienie współdziałania z okupantami oraz
wrogości cywilów wobec ukrywających się ocalałych Żydów.
Wśród publikacji prof. Engelking dotyczących Holocaustu znajdują się:
•
•
•
•
•
•
Zagłada i pamięć (1994, angielski przekład 2001);
Szanowny panie Gistapo. Donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach,
1940–1941 (2003);
Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie Warszawskim (redaktor i współautor,
2007);
Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w Warszawie,
1939–1942 (wespół z Janem Grabowskim, 2010);
Jest taki piękny słoneczny dzień... Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej
1942–1945 (2011);
Żydzi w powstańczej Warszawie (wspólnie z Dariuszem Libionką, 2009).
Szczególne miejsce wśród prac autorki zajmuje obszerny tom, zrealizowany wspólnie z Jackiem
Leociakiem, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście (2001; angielski przekład
2009).
***
O nagrodzie im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej:
Ustanowiona przez prof. Jana Karskiego w 1992 roku wspólnie z Żydowskim Instytutem Naukowym YIVO
w Nowym Jorku nagroda, przyznawana jest dorocznie autorom publikacji traktujących o życiu żydowskim
w Polsce i odzwierciedlających wkład Żydów w kulturę polską.
Zmarły 15 lipca 2000 roku profesor Jan Karski był w czasie drugiej wojny światowej kurierem rządu polskiego
w Londynie. Karski przedostał się z okupowanej Polski na Zachód i przekazał informacje rządom alianckim
o postępującej zagładzie ludności żydowskiej w Polsce dokonywanej przez niemieckich okupantów.
Nagroda ufundowana została dla uhonorowania żony Jana Karskiego, Poli Nireńskiej, tancerki i choreografki,
która w czasie wojny uratowała się jako jedyna z ponad siedemdziesięcioosobowej rodziny.
W poprzednich latach laureatami nagrody im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej byli: Eugenia Prokop-Janiec, Jerzy
Ficowski i Michał Friedman, Marek Rostworowski, Henryk Grynberg, Ruta Sakowska, Jerzy Tomaszewski, Hanna
Krall, Maria i Kazimierz Piechotkowie, ks. Stanisław Musiał, Leszek Hońdo, Michał Jagiełło,
Monika Adamczyk-Garbowska, Jan Jagielski, Joachim Russek, Joanna Tokarska-Bakir, Szymon Rudnicki,
Aleksander B. Skotnicki, Joanna Nalewajko-Kulikov i Marcin Wodziński, Alina Skibińska.
Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie został oficjalnie utworzony w roku
1947, ale jego zalążek w postaci Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, powołanej decyzją Centralnego
Komitetu Żydów Polskich, istniał już od roku 1944. Od chwili swego powstania Instytut mieści się w budynku
przedwojennej Głównej Biblioteki Judaistycznej, której mury ocalały po pożarze wywołanym przez Niemców
16 maja 1943 r., podczas wysadzania Wielkiej Synagogi na Tłomackiem (dzisiaj w jej miejscu przy placu
Bankowym stoi „Błękitny Wieżowiec”). Od roku 2009 jako Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela
Ringelbluma posiada status państwowej instytucji kultury – ośrodka badań i dokumentacji.
ŻIH (Żydowski Instytut Historyczny) opiekuje się bogatymi i wciąż uzupełnianymi zbiorami obejmującymi przede
wszystkim: Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma, wpisane na listę
„Pamięć Świata” UNESCO jako zabytek światowego dziedzictwa, jedyne w swoim rodzaju źródło do badań
nad okupacyjnym życiem i zagładą polskich Żydów.
Więcej na stronie: http://www.jhi.pl/
Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie