docPolska - Unia Europejska - EY
download 
Reklamacja Transkrypt
Polska - Unia Europejska - EY
DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska - Unia Europejska EU Review Maj 2003 W tym numerze: Polska Pomoc finansowa UE • Fundusz Spójności 1 • Sapard – nowy termin składania wniosków 3 • Media, Kultura 2000 4 Harmonizacja prawa • Ustawa o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji EFOiGR 6 Naszym zdaniem • Skuteczność Partnerstwa PublicznoPrywatnego w UE i w Polsce 8 Wydarzenia • Rządowy program dot. zdegradowanych terenów poprzemysłowych • System zwrotu podatku VAT na materiały budowlane Unia Europejska Z instytucji UE • Nowa definicja małych i średnich przedsiębiorstw • Polityka UE wobec chemikaliów • Przemysł tekstylno-odzieżowy Statystyczna pigułka 18 Perspektywy – tendencje – raporty • Raporty nt. korzyści i strat wejścia Polski do UE, transportu lotniczego w krajach kandydujacych. Kontakt 20 Oddajemy w Państwa ręce majowe wydanie EU Review przygotowane przez dział Doradztwa Europejskiego firmy Ernst & Young. W bieżącym numerze w rozdziale pomocy finansowej UE prezentujemy Fundusz Spójności i nowe terminy składania wniosków o dofinansowanie w ramach programu Sapard. Przedstawiamy też założenia ustawy o uwalnianiu części środków z EFOiGR, m.in. na wydatki związane z organizacją rynku rolnego. W tym numerze znajdą Państwo artykuł na temat skuteczności Partnerstwa Publiczno-Prywatnego przy realizowaniu inwestycji w UE i w Polsce. Relacjonujemy prace instytucji europejskich (m.in. o zmianach w polityce wobec chemikaliów i nowej definicji MSP). Prezentujemy także raporty, m.in. o skutkach wejścia Polski do UE i transporcie lotniczym w krajach kandydujących. Polska Pomoc finansowa UE Fundusz Spójności. Fundusz Spójności, zwany też funduszem kohezji został utworzony na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht (1993). Fundusz finansuje głównie działania w dziedzinie ochrony środowiska i rozwoju transeuropejskich systemów komunikacyjnych. W części dotyczącej ochrony środowiska najwięcej projektów jest realizowanych w zakresie zaopatrzenia w wodę pitną lub uzdatniania wód. Są to działania związane m.in. z: • systemami dystrybucji wody; • budową lub modernizacją kanalizacji; • walką z erozją; • podwyższaniem jakości wód; • ochroną środowiska naturalnego; • zwalczaniem zanieczyszczenia przemysłowego. Pomoc w dziedzinie transportu jest skoncentrowana głównie na tworzeniu korytarzy drogowych, kolejowych lub morskich łączących kraje objęte wsparciem z resztą Europy oraz na powiększaniu lotnisk na terenach silnie uzależnionych od DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 transportu lotniczego. Projekty z dziedziny transportu muszą być elementem transeuropejskiej sieci transportowej, a z dziedziny ochrony środowiska powinny spełniać wymogi wspólnej polityki ochrony środowiska. Zakres działania Funduszu Spójności obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, a nie regionalnym, jak to ma miejsce w przypadku funduszy strukturalnych. W praktyce środki Funduszu są dzielone między transport i środowisko w stosunku 50:50. Budżet Funduszu Spójności na lata 2000 – 2006 wynosi 18 mld euro. Polsce, w ramach środków Funduszu Spójności przypadających na kraje kandydujące, przyznano od 45,65% do 52,72% tej sumy. Środki z Funduszu Spójności są kierowane do państw, w których poziom Produktu Krajowego Brutto (PKB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej UE. Przy udzielaniu pomocy brana jest pod uwagę także liczba ludności zamieszkałej w danym państwie, a także powierzchnia kraju. Zgodnie z obowiązującymi w zakresie Funduszu Spójnosci zasadami współfinansowania, pomoc z Funduszu na określony projekt nie może przekroczyć 90% jego całkowitych kosztów. Pozostałe co najmniej 10% pochodzi z budżetu państwa, któremu przyznano środki pomocowe lub z innego niezależnego źródła (np. z Europejskiego Banku Inwestycyjnego). Typy inwestycji współfinansowanych z Funduszu Spójności „Strategia wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004-2006” przygotowana przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, określa rodzaje inwestycji, które będą wspierane w ramach Funduszu Spójności w Polsce. Minimalna wartość projektu powinna wynieść 10 mln euro. Inwestycje realizowane w ramach części transportowej Funduszu będą obejmowały m.in.: • budowę autostrad oraz dróg ekspresowych; • modernizację wybranych linii kolejowych (z układu TINA - tworzącego przyszłą sieć TEN). Inwestycje realizowane w ramach Funduszu z zakresu ochrony środowiska będą obejmowały m.in.: • budowę lub modernizację systemów kanalizacji zbiorczej w 1479 aglomeracjach; • budowę lub modernizację 119 istniejących oczyszczalni ścieków w zakładach przemysłu rolno-spożywczego o wielkości powyżej 4000 RLM, odprowadzających ścieki do wód; • budowę lub modernizację istniejących oczyszczalni ścieków komunalnych; • unowocześnienie urządzeń lub stacji uzdatniania wody pitnej w miastach; • budowę wielofunkcyjnych zbiorników wodnych przede wszystkim dla celów ochrony przeciwpowodziowej; • komunalne systemy zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów (w tym odpadów niebezpiecznych); • wybudowanie instalacji do biologicznego i termicznego przetwarzania odpadów; All rights reserved - Ernst & Young 2003 2 DORADZTWO EUROPEJSKIE • EU Review budowę, modernizację i rekultywację składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych (niebezpiecznych) oraz rekultywację składowisk wyłączonych z eksploatacji; • regenerację terenów zdegradowanych przez przemysł; Maj 2003 • instalacje ochronne w miejskich przedsiębiorstwach ciepłowniczych i energetycznych służące ograniczeniu emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz innych szkodliwych dla zdrowia związków. Polska – UE Przy projektach dofinansowanych w ramach Funduszu Spójności przedsiębiorcy będą podwykonawcami. Pierwsze przetargi powinny być ogłaszane w drugiej połowie 2004 roku. Do końca 2003 roku mają być wybrane projekty spełniające kryteria do wsparcia z unijnych funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. W czwartym kwartale br. będzie już dostępna pomoc techniczna w przygotowywaniu projektów o charakterze inwestycji infrastrukturalnych. Funkcje jednostki, wdrażającej Fundusz Spójności, będzie spełniało Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Do końca czerwca br. zostaną powołane departamenty wdrażające poszczególne programy operacyjne. SAPARD. Zbliża się nowy termin składania wniosków (od 26 maja do 27 czerwca 2003 roku) o dofinansowanie w ramach programu Sapard. Pomoc finansowa będzie udzielana na przedsięwzięcia z zakresu Przetwórstwa i Marketingu Artykułów Rolnych i Rybnych. Zakończenie inwestycji objętych pomocą oraz złożenie wniosków o płatność wraz z kompletem wymaganych dokumentów musi nastąpić do 10 sierpnia 2004 roku. Wnioski o dofinansowanie inwestycji mogą obejmować m.in.: • modernizację budynków zakładów przetwórczych i ich wyposażenia zgodnie ze standardami sanitarnymi UE; • modernizację lub wymianę linii produkcyjnych; • inwestycje prowadzące do obniżenia szkodliwości emitowanych ścieków, gazów i pyłów; • wdrożenia systemu bezpieczeństwa produkcji żywności (HACCP); • zakup i instalację nowych maszyn i urządzeń, włącznie z oprogramowaniem komputerowym i specjalistycznym sprzętem do transportu. Do kosztów inwestycji można zaliczyć również koszty usług doradczych związanych z przygotowywaniem wniosku i niezbędnej dokumentacji (do 12% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu). W ramach programu można uzyskać wsparcie w wysokości: • do 50% kwalifikowanych kosztów inwestycji; • do 250 tys. euro w przypadku przetwórstwa warzyw i owoców; • do 1 mln 400 tys. euro w przypadku przetwórstwa artykułów pochodzenia zwierzęcego. All rights reserved - Ernst & Young 2003 3 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Do uzyskania wsparcia finansowego konieczne jest spełnienie następujących warunków (m.in.): • udokumentowanie prowadzenia działalności objętej dofinansowaniem od co najmniej 1 roku; • zgodność projektu z celami programu; • zgodność z wymaganiami sanitarnymi; • stała kontrola zakładu przez Inspektorat Sanitarny; • możliwość utrzymania się podmiotu na rynku podmiotu wykazana w biznesplanie. MEDIA, Kultura 2000. Komisja Europejska zaproponowała przedłużenie (do końca 2006 roku) programów wspólnotowych dotyczących kultury i przemysłu audiowizualnego. Programy Kultura 2000, Media Plus i Media Szkolenia mają być przedłużone o dwa lata z jednoczesnym zwiększeniem ich budżetów: • z 167 mln euro do 236,5 mln euro – Kultura 2000; • z 350 mln euro do 435,6 mln euro – Media Plus; • z 50 mln euro do 57,4 mln euro – Media Szkolenia. Celem propozycji KE jest zapewnienie ciągłości aktywności WE w tych obszarach do momentu ustalenia nowych perspektyw finansowania UE w 2007 roku. Do końca 2003 roku KE ma przygotować nowe priorytety działań i wytyczne dotyczące programów na lata 2007-2013. Programy Media zapewniają wsparcie około 250 projektów filmowych i ponad 50 projektów dystrybucyjnych rocznie. Kultura 2000, o znacznie skromniejszym budżecie, w ciągu ostatnich trzech lat wsparła ponad 700 projektów z zakresu teatru, literatury, sztuk wizualnych oraz konserwacji zabytków. Program dotuje również kampanie promocyjne i szkolenia profesjonalistów. Według założeń programów wspólnotowych każda kolejna ich edycja powinna charakteryzować się coraz większym stopniem innowacyjności. Przykładem może być wzmocniona współpraca instytucji europejskich z EBI w ramach wspólnej inicjatywy „i2i Audiovisual” w obszarze audiowizualnym. All rights reserved - Ernst & Young 2003 4 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Harmonizacja prawa Projekt ustawy o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (SGEFOiGR). 6 maja br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (SGEFOiGR). Sekcja Gwarancji jest instrumentem Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) finansującym np.: wydatki związane z organizacją rynku rolnego, zakupy interwencyjne produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników itp. W projekcie ustawy określono m.in. zasady uruchamiania środków finansowych z SGEFOiGR. Ich realizacja będzie następować za pośrednictwem agencji płatniczych, których funkcje, po uzyskaniu akredytacji, mają pełnić Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) oraz Agencja Rynku Rolnego (ARR). Środki Funduszu mają być gromadzone na wyodrębnionym rachunku prowadzonym przez Narodowy Bank Polski. W projekcie ustawy zaproponowano ponadto dokonanie zmian w przepisach dotyczących: • utworzenia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencji Rynku Rolnego – zmian mające na celu uregulowanie prowadzenia ewidencji środków pochodzących z Funduszu oraz określenie zasady ustalania kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych oraz trybu ich egzekwowania; • finansów publicznych – zmiany dostosowujące do przepisów UE w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z Funduszu. Szacuje się, że wejście w życie ustawy, na obecnym etapie prac, spowoduje dodatkowe wydatki finansowe w wysokości ok. 400 mln zł. Jest to związane z dodatkowymi kosztami funkcjonowania agencji płatniczych realizującymi Wspólną Politykę Rolną (WPR) oraz urzędu ministra właściwego do spraw rolnictwa w części związanej z realizacją wydatków z Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Naszym zdaniem Skuteczność Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (PPP) przy realizacji inwestycji w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w UE. Uwarunkowania rozwoju PPP w Polsce. Warunkiem koniecznym realizacji projektów inwestycyjnych w ramach funduszy strukturalnych, czy Funduszu Spójności jest własny wkład finansowy lub pozyskanie inwestora. Z dotychczasowych doświadczeń Państw członkowskich UE wynika, że model PPP może pomóc w efektywnej absorpcji funduszy w krajach kandydujących. Zarówno KE, jak i EBI i EBOiR wspierają realizację inwestycji w modelu PPP. Dla przykładu, EBI współfinansował ponad 100 projektów typu PPP w krajach UE, na kwotę ponad 15 mld euro. All rights reserved - Ernst & Young 2003 5 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Dowodzi to o sukcesie PPP w krajach UE, które już od połowy lat 70 realizują inwestycje w oparciu o ten model. Przede wszystkim są to inwestycje infrastrukturalne realizowane w sektorach: transportowym i energetycznym. Największe z nich to: most Tagus oraz 8 projektów drogowych w Portugalii, dublińska obwodnica, sieć gazowo-olejowych elektrowni we Włoszech, lotnisko Spata oraz most Rion-Antirion w Grecji, czy słynny Great Belt w Danii. Wykorzystanie PPP na potrzeby funduszy strukturalnych wymaga przygotowania stosownej podstawy prawnej w danym kraju, pozwalającej zagwarantować prawidłowy przebieg przedsięwzięcia. Inwestycje realizowane w modelu PPP podlegają bowiem acquis communautaire, jak i przepisom prawa na poziomie narodowym, regionalnym i lokalnym, w tym zobowiązaniom wynikającym z kontraktu i procedur przetargowych. Zastosowanie modelu PPP w projektach finansowanych z budżetu UE, wiąże się z zaangażowaniem KE w proces ich opiniowania lub kontroli. Do zadań KE w czasie realizacji podobnych przedsięwzięć, należeć będzie czuwanie nad stosowaniem zasad pomocy publicznej, w tym określenie optymalnego poziomu finansowania, czy wybór najbardziej efektywnego modelu PPP dla realizacji danego projektu. W marcu 2003 roku Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej do spraw polityki regionalnej opublikowała „Wytyczne dla skutecznego wdrażania Partnerstwa Publiczno-Prywatnego”. Publikacja zawiera analizy różnych typów PPP. Na podstawie analiz projektów inwestycyjnych zrealizowanych w modelu PPP w krajach członkowskich UE, wyróżniono cztery modele PPP przedstawione poniżej. Podział kompetencji pomiędzy sektorem prywatnym i publicznym przy realizacji inwestycji w modelu PPP: Sektor publiczny 1) Model typu Build, Operate and Transfer (BOT), czyli Sektor prywatny “wybuduj, eksploatuj, przekaż” – model, w którym udział inwestora prywatnego jest ograniczony do Własność prawna budowy i eksploatowania inwestycji przez Finansowanie określony czas, a następnie przekazania jej (wraz z prawami do eksploatacji) władzom publicznym. Prywatny inwestor Wykonawstwo Użytkowanie korzysta ze wsparcia (subwencji) z budżetu państwowego. Prawnym właścicielem inwestycji realizowanej w tym modelu jest państwo. Projektowanie All rights reserved - Ernst & Young 2003 6 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 2) Model typu Design, Build, Finance & Operate (DBFO), czyli „zaprojektuj, wybuduj, finansuj, eksploatuj” – model, w którym prawnym właścicielem inwestycji, w czasie trwania kontraktu, jest inwestor. I to on jest zobowiązany do znalezienia niezbędnych środków finansowych. Koszt bieżącej eksploatacji (oraz np. spłata długów) jest pokrywany z budżetu państwowego. Po określonym czasie tak jak w modelu BOT - prawo własności Własność prawna przechodzi na władze publiczne. Główną zaletą tego modelu jest zdjęcie z władz państwowych (np. samorządu) ciężaru Koncesja finansowania budowy inwestycji. Ponadto, czas realizacji inwestycji przeprowadzanych w tym modelu jest krótszy. Według KE Wykonawstwo Użytkowanie głównym utrudnieniem DBFO są skomplikowane procedury przetargowe i przekazania własności. Projektowanie 3) Model typu Build-Own-Operate (BOO), czyli „wybuduj, posiadaj, eksploatuj” – model, w którym inwestor jest właścicielem prawnym inwestycji i egzekwuje opłaty z użytkowników inwestycji; w ten sposób finansuje jej eksploatację i Własność prawna ewentualną spłatę długów oraz ponosi ryzyko finansowe związane z inwestycją. Państwo jest jednak zobowiązane do Wykonawstwo Użytkowanie zapewnienia obywatelom innej możliwości korzystania z usług świadczonych przez inwestora (np. zapewnienie przejazdu inną Projektowanie drogą niż autostrada wybudowana przez inwestora). 4) Traditional Public Sector Procurement – tradycyjny model zamówień publicznych. Własność prawna Użytkowanie / Finansowanie Porozumienia typu PPP w UE wynikały przede wszystkim z ograniczeń w dostępie Projektowanie Wykonawstwo do środków publicznych. Kolejnym powodem ich powstania była chęć poprawy jakości i wydajności usług sektora publicznego. Wiele inwestycji w modelu DBFO przeprowadzono w Finlandii, Szkocji, Anglii, Hiszpanii i Portugalii. Model BOT jest stosowany często we Francji, Niemczech. Hiszpania rozwinęła szczególnie model koncesyjny PPP (BOO) . Koncepcja PPP jest nadal mało znanym rozwiązaniem realizacji inwestycji na polskim rynku i niewątpliwie istnieje konieczność rozpowszechniania wiedzy i praktyki z zakresu PPP wśród polskich władz samorządowych. Przykłady realizowanych projektów PPP wskazują, że koncepcja PPP jest stosowana najczęściej przy dużych projektach infrastrukturalnych w obszarach, będących zazwyczaj domeną sektora publicznego (sektor transportowy, energetyczny, gospodarka wodno-kanalizacyjna, gospodarka odpadami, służba zdrowia i in.). All rights reserved - Ernst & Young 2003 7 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 W Polsce nadal brakuje przykładów pomyślnie zrealizowanych inwestycji w modelu PPP. Jest kilka projektów przygotowywanych we współpracy z EBOiR do realizacji w modelu PPP, m.in.: modernizacja i eksploatacja dróg krajowych nr 19 i 62, prywatyzacja kolejki WKD, budowa metra warszawskiego, modernizacja oczyszczalni ścieków Czajka w Warszawie. Studia techniczno-finansowe oraz ekspertyzy prawne dotyczące powyższych projektów zostały już zakończone. Dalsze tempo realizacji inwestycji będzie uzależnione m.in. od stopniowo wprowadzanych zmian przepisów na poziomie krajowym. Ograniczenia prawne mające niekorzystny wpływ na realizację PPP w Polsce dotyczą m.in.: 1). polskiego systemu zamówień publicznych: • wymóg zgody Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o przed zawarciem umowy o zamówieniach publicznych na okres dłuższy niż trzy lata; o przy stosowaniu procedury innej niż przetarg nieograniczony w przypadku zamówienia publicznego o wartości przekraczającej 200 tys. euro; o przy korzystaniu z zagranicznych dostawców i podwykonawców; • obowiązek przestrzegania ustawy o zamówieniach publicznych przy zawieraniu przez sektor publiczny umów o podwykonawstwo; • zbyt krótki czas trwania kontraktu (określony w ustawie), gdy oferent jest związany prawnie ze swoją ofertą; 2). Ustawy o finansach publicznych • dozwolony poziom zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego – do 60% przychodu rocznego; • interpretacja terminu „całkowitego zadłużenia” – suma długoterminowych zobowiązań samorządu terytorialnego w każdym roku budżetowym; • brak możliwości zaciągania długoterminowych (bilansowych i pozabilansowych) zobowiązań sektora publicznego; 3). Opodatkowania • wsparcia ze środków publicznych traktowanego jako wykonanie usługi (obecnie stawka 22% VAT); • nieruchomości stanowiącej przedmiot PPP; • w momencie przekazania obiektu sektorowi publicznemu po wygaśnięciu kontraktu (VAT od wartości rynkowej obiektu), powodującego zwiększenie zaangażowania środków publicznych; • oraz braku odliczeń kosztów ponoszonych przez sektor prywatny na gruntach należących do sektora; 4). Ustawy o rachunkowości • rozliczanie kontraktów w PPP (etapy rozliczeń, strony rozliczające). Rozpowszechnienie i stopniowe wdrażanie modelu PPP w Polsce wymaga: • stworzenia podstawy prawnej przeprowadzania transakcji PPP (w zakresie gospodarki finansowej podmiotów publicznych, zamówień publicznych i obciążeń podatkowych sektora prywatnego angażującego się w PPP); • zapewnienia, przynajmniej w początkowej fazie wdrażania PPP w Polsce, wsparcia w aspekcie finansowym i prawnym (np. w postaci gwarancji rządowych) w celu zmniejszenia ryzyka przeprowadzania transakcji PPP w Polsce; • przeprowadzenia kampanii informacyjno-szkoleniowej władz publicznych w celu zachęcenia ich do współpracy z sektorem prywatnym i konkurowania o inwestorów na szczeblu lokalnym. All rights reserved - Ernst & Young 2003 8 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Wydarzenia Rządowy program dotyczący zdegradowanych obszarów poprzemysłowych. 8 kwietnia br. Rada Ministrów rozpoczęła prace nad „Założeniami do rządowego programu dotyczącego zdegradowanych obszarów poprzemysłowych”. Ten roboczy dokument został przygotowany przez Ministerstwo Środowiska, w oparciu o wskazówki OECD i dokumenty UE dotyczące terenów zdegradowanych. Obowiązujące regulacje prawne dotyczące zanieczyszczonych terenów poprzemysłowych wywoływały wiele kontrowersji, w szczególności wśród inwestorów zagranicznych, według których większość tych przepisów znacznie spowalnia proces inwestycyjny w Polsce. Podstawowym celem programu dotyczącego zdegradowanych obszarów poprzemysłowych będzie stworzenie warunków i środków dla rozwoju tych terenów w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Bezpośrednie cele obejmują: • regenerację i restrukturyzację zdegradowanych terenów; • rozwój sektora przedsiębiorstw zajmującego się poprawą warunków na zanieczyszczonych terenach poprzemysłowych. Działania programowe będą obejmowały m.in.: • stworzenie miar i limitów ograniczających szkodliwy wpływ substancji występujących na danym obszarze na zdrowie ludzi i środowisko; • wybór odpowiednich rozwiązań technicznych zapewniających gospodarczą i ekologiczną wydajność. Regiony najbardziej zanieczyszczone przez przemysł ciężki, górnictwo i hutnictwo oraz tereny zdegradowane w głównych aglomeracjach (np.: Łódź, Szczecin, Trójmiasto) zostaną potraktowane w programie jako priorytetowe. Obecne założenia programu przewidują, że 500 milionów złotych (z czego prawie 90 milionów złotych z budżetu krajowego i funduszy ochrony środowiska) zostanie przeznaczone w latach 2004-2010 na wdrożenie programu. Program dotyczący zanieczyszczonych terenów poprzemysłowych zostanie ostatecznie zatwierdzony do końca bieżącego roku. Zawieszenia poboru ceł oraz kontyngenty taryfowe. Przystąpienie Polski do UE wiązać się będzie z możliwością wywierania przez Polskę wpływu na zakres stosowanych w ramach UE preferencji celnych, w tym zawieszeń ceł oraz kontyngentów celnych. Zawieszenia poboru ceł oraz kontyngenty taryfowe na wyselekcjonowane towary stanowią, obok Taryfy Celnej, podstawowe narzędzie polityki handlowej UE. Celem stosowanych zawieszeń ceł oraz kontyngentów taryfowych jest objęcie preferencjami celnymi importu na terytorium UE towarów, które nie są produkowane w krajach członkowskich UE lub są produkowane w niewystarczających ilościach w stosunku do faktycznych potrzeb. W celu utrzymania bądź zastosowania obniżonych opłat celnych na oznaczone towary po wejściu Polski do UE, koniecznym jest przygotowanie i złożenie stosownego wniosku do Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. All rights reserved - Ernst & Young 2003 9 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE Prawo do złożenia wniosków mają polscy przedsiębiorcy, izby gospodarcze oraz stowarzyszenia producentów. EU Review Odpowiednie wnioski należy składać do Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, nie później niż: Maj 2003 • do 30 czerwca 2003 roku – w zakresie wniosków dotyczących regulacji taryfowych mających obowiązywać w okresie przedakcesyjnym, tj. od 1 stycznia do 30 kwietnia 2004 roku; • do 31 lipca 2003 roku – w zakresie wniosków dotyczących regulacji taryfowych wchodzących w życie od 1 lipca 2004 roku, a więc już po przystąpieniu Polski do UE. System zwrotu podatku VAT na materiały budowlane przeznaczone na budowę mieszkań. Rząd przygotowuje projekt systemu zwrotu podatku VAT na materiały budowlane przeznaczone na budowę mieszkań. Po wejściu do UE, od maja 2004 roku stawka podatku VAT na materiały budowlane wzrośnie w Polsce z 7 do 22%. Na gotowe mieszkania i usługi budowlane Polska wynegocjowała okres przejściowy dotyczący stawki podatku VAT na poziomie 7% - do 2007 roku. W Polsce większość usług remontowo-budowlanych wykonują bardzo małe firmy, które nie są płatnikami VAT, w związku z tym nie będą podlegały systemowi zwrotu podatku. Firma będąca płatnikiem VAT wystawi jednoskładnikową fakturę (z VAT-em 7%), a z Urzędem Skarbowym rozliczy nadwyżkę zapłaconego VAT-u. Obciążeniem dla sprzedawcy będzie konieczność finansowania różnicy między VAT-em 22% zapłaconym za zakupione materiały, a otrzymanym ze sprzedaży VAT-em 7%. Ponieważ duży udział w rynku stanowią firmy, które nie są płatnikami VAT, nie można stwierdzić jednoznacznie, że zmiana VAT-u będzie obojętna finansowo dla klientów. Sprzedawca może przenieść te koszty na cenę swojej usługi. W związku z tym przedstawiciele branży oczekują opracowania instrumentów neutralizujących wzrost VAT-u w projekcie rządowym. W 2002 roku oddano do użytku blisko 6,5% mniej mieszkań niż w 2001 roku. Nadal spada produkcja budowlano - montażowa. W 2001 roku firmy tego sektora odnotowały straty na poziomie pół miliarda złotych. Spadek liczby nowo rozpoczynanych mieszkań zanotowano w każdym rodzaju budownictwa. Największy (o 37,6%) w budownictwie indywidualnym, w budownictwie na sprzedaż lub wynajem - spadek wyniósł 29,7%, w spółdzielniach mieszkaniowych 24,8%. Spółki budowlane zaliczane są dziś do najbardziej zagrożonych upadłością, a tempo spadku zatrudnienia w branży było niemal trzykrotnie wyższe niż w sektorze przedsiębiorstw. All rights reserved - Ernst & Young 2003 10 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE Unia Europejska EU Review Z instytucji UE Maj 2003 Nowa definicja małych i średnich przedsiębiorstw (MSP)1 oraz definicja micro przedsiębiorstw (MP). 8 maja br. Komisja Europejska przyjęła nową definicję MSP oraz MP w celu pobudzenia przedsiębiorczości, inwestycji i wzrostu, a także uproszczenia dla przedsiębiorców procedur administracyjnych, ułatwienia dostępu do kapitału wysokiego ryzyka „venture capital” oraz wzmocnienia bezpieczeństwa prawnego. Definicję wejdą w życie 1 stycznia 2005 roku. Nowa definicja MSP i MP określa limit dochodów przedsiębiorstwa kwalifikujący je do kategorii micro-przedsiębiorstwa (MP). Władze krajowe i samorządowe krajów członkowskich UE będą zobowiązane do zapewnienia wsparcia finansowego oraz wprowadzenia odrębnych, łatwo- dostępnych programów pomocowych dla tego typu przedsiębiorstw. Działania te mają na celu pobudzenie przedsiębiorstw do inwestowania oraz współpracy z ośrodkami badawczymi w celu wdrażania nowych technologii. Nowe przepisy wprowadzają jeden formularz deklarację zastępujący kilka formularzy wymaganych na różnych szczeblach administracyjnych. Ponadto definiują MSP niezależne, zależne oraz partnerskie, a także określają metodę obliczania limitów dochodów przedsiębiorstwa w odniesieniu do zatrudnionego personelu. Pozwala to ocenić siłę ekonomiczną przedsiębiorstwa, wskazać jego powiązania z innym kapitałem i wzmocnić bezpieczeństwo prawne. Limity dotyczące nowej definicji MSP: Typ przedsiębiorstwa Ilość zatrudnionych (bez zmian) średnie do 250 małe do 50 micro do 10 Przychód netto (w mln euro) 50 (w 1996 roku: 40) 10 (w 1996 roku: 7) 2 (poprzednio niezdefiniowane) Lub suma aktywów w bilansie rocznym (w mln euro) 43 (w 1996 roku: 27) 10 (w 1996 roku: 5) 2 (poprzednio niezdefiniowane) Źródło: Komisja Europejska Polityka UE wobec chemikaliów. 7 maja br. Komisja Europejska zaproponowała, zgodnie ze strategią związaną z ochroną środowiska i zdrowiem publicznym, zmiany ustawodawstwa dotyczącego produktów chemicznych. Zmiany zmierzają do stopniowego wprowadzenia w ciągu 11 lat nowego systemu o skrótowej nazwie REACH2 - systemu rejestracji, oceny i autoryzacji substancji chemicznych. Rada i Parlament Europejski 1 Obecnie obowiązująca definicja MSP została określona po raz pierwszy w 1996 roku w Rozporządzeniu KE 96/280/CE. 2 z jęz. angielskiego: REACH – Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals. All rights reserved - Ernst & Young 2003 11 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 poparły propozycje zmian przepisów dotyczących europejskiego rynku chemikaliów. Nowa polityka w tym obszarze kształtowana jest w oparciu o Artykuł 95 Traktatu o UE, w zgodzie z priorytetem ochrony wewnętrznego rynku, a przy zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów oraz ochrony środowiska naturalnego. W Białej Księdze prezentującej strategię polityki wobec chemikaliów3 (COM (2001)88), KE podkreśla strategię zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa stosowania chemikaliów poprzez system REACH. Porównanie pomiędzy obecnym systemem a systemem REACH: Obecny system Występują braki w informacji dotyczącej substancji chemicznych obecnych na europejskim rynku „Ciężar dowodu” o niebezpieczeństwie danej substancji spoczywa na władzach publicznych, które muszą udowodnić, że stosowanie danej substancji jest szkodliwe, zanim nałożą ograniczenia w jej zastosowaniu Wymóg rejestracji obejmuje produkcję na poziomie 10kg danej substancji, przy poziomie 1 tony - cała seria testów musi zostać przeprowadzona, bez wykluczenia testów na zwierzętach Koszt wprowadzenia nowej substancji na rynek jest relatywnie wysoki (taniej jest stosować w dużej mierze niesprawdzone, ale obecne na rynku i powszechnie stosowane substancje) Władze publiczne są zobowiązane do przeprowadzenia kompleksowej analizy ryzyka i spraw szczególnej wagi REACH REACH zapewni pełniejszą informację o wszystkich substancjach chemicznych produkowanych lub importowanych w ilościach większych niż 1 tona rocznie „Ciężar dowodu” spoczywa na przedsiębiorstwach, którzy muszą dowieść, że stosowanie danej substancji jest bezpieczne Rejestracja jest wymagana w przypadku, gdy produkcja lub import osiągnie poziom jednej tony danej substancji (tam gdzie to jest możliwe należy zminimalizować testy na zwierzętach) REACH będzie wspierał wdrażanie innowacyjnych i bezpiecznych substancji Na przedsiębiorcach spoczywa odpowiedzialność oceny bezpieczeństwa zastosowania danej substancji przed rozpoczęciem produkcji i promocji Źródło: Komisja Europejska 3 Biała Księga bazuje na siedmiu celach, które muszą zostać wyważone w ramach ogólnego zakresu zrównoważonego rozwoju: • Ochrona zdrowia i środowiska naturalnego; • Utrzymanie i zwiększenie konkurencyjności przemysłu chemicznego UE; • Ochrona przed fragmentaryzacją ryku wewnętrznego; • Zwiększona przejrzystość produkcji substancji chemicznych; • Spójność ze sprawami międzynarodowymi; • Promocja nieprzeprowadzania testów na zwierzętach; • Zgodność ze zobowiązaniami międzynarodowymi UE wynikającymi z członkostwa w WTO. All rights reserved - Ernst & Young 2003 12 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Według Business Impact Assesment (BIA) Komisji Europejskiej całkowite, bezpośrednie koszty rejestracji i testów, którymi zostanie obciąży przemysł chemiczny wyniosą prawdopodobnie od 1,47 mld euro do 3,6 mld euro. Do kosztów bezpośrednich należy dodać koszty pośrednie przemysłu wytwórczego na poziomie od 14 mld euro do 26 mld euro do roku 2020. Przedsiębiorstwa z sektora MSP, które są wytwórcami substancji chemicznych będą mogły skorzystać ze wsparcia w ramach systemu REACH, obejmującego m.in.: • wyjątki od wymogu przeprowadzenia testów przy substancjach wykorzystywanych w nauce oraz zorientowanych na produkt i proces badaniach (R&D); • stosunkowo niski poziom wymaganej informacji przy małych ilościach substancji chemicznych, które nie podlegają kontroli władz publicznych; • częściowy podział kosztów i obciążeń administracyjnych pomiędzy podmioty dokonujące rejestracji w procesie przedrejestracyjnym. Kraje UE produkują rocznie 400 mln ton substancji chemicznych i zaledwie 3% z nich jest dobrze rozpoznanych. Reforma przewiduje m.in. nowy podział odpowiedzialności za bezpieczeństwo danego produktu. Według obecnie obowiązujących zasad, władze krajów członkowskich UE muszą udowodnić bezpieczeństwo ich produktów. W przyszłości to przemysłowcy będą musieli udowodnić, że ich produkty są bezpieczne. Ponadto powstanie europejska agencja, w której firmy będą zobowiązane do rejestrowania danych o wszystkich dawnych i nowych substancjach produkowanych w UE oraz importowanych do niej chemikaliach w ilości przekraczającej tonę rocznie. Produkty najbardziej niebezpieczne, gromadzące się w organizmie człowieka i środowisku, oraz związki wywołujące zaburzenia hormonalne będą wymagały zgody na ich komercjalizację. KE zwolniła od obowiązku rejestracji większości półproduktów używanych do produkcji innych związków oraz polimerów (surowce do produkcji plastiku), detergentów itp. KE zamierza wydać do 2020 roku 4 miliardy euro na testy i rejestrację produktów chemicznych. Przemysł tekstylny i odzieżowy. Kraje kandydujące do UE, by móc konkurować z branżowymi przedsiębiorstwami na wspólnym rynku, stoją przed koniecznością zmodernizowania systemu produkcji i dystrybucji, zwiększenia wydajności pracy oraz polepszenia poziomu wzornictwa. Takie wnioski wynikają ze spotkania Rady 5-6 maja br. w Brukseli oraz z konferencji poświęconej przyszłości przemysłu tekstylnego i odzieżowego. Produkcja przemysłu tekstylnego i odzieżowego stanowi 3,6% ogółu produkcji przemysłowej w Polsce. W tej branży działa ponad tysiąc średnich i dużych przedsiębiorstw. Obecnie, branża tekstylna i odzieżowa może korzystać z unijnej pomocy w ramach programu Phare Perfectlink. Przedsiębiorstwa tekstylno-odzieżowe z krajów kandydujących powinny: • poprawić wydajność pracy; • pozyskać kapitał na inwestycje; All rights reserved - Ernst & Young 2003 13 DORADZTWO EUROPEJSKIE • EU Review przeorganizować cykle produkcyjne – z podwykonawstwa na pełny cykl produkcyjny (niewiele przedsiębiorstw realizuje pełny cykl produkcyjny od projektu do produktu finalnego); • zmniejszać produkcję półproduktów tekstylnych; Maj 2003 • postawić na produkcję tekstyliów i ubrań wysokiej jakości pod własną marką, z własnym, oryginalnym wzornictwem; • inwestować w rozwój własnego systemu dystrybucji i własnej infrastruktury transportowej w celu zwiększenia zdolności do szybkiego dostarczania produktu do odbiorców; • ulepszyć system dystrybucji (konieczna współpraca z dużymi sieciami handlowymi); • inwestować w badania służące innowacyjności produkcji. Polska – UE Branża tekstylna i odzieżowa, zwłaszcza w krajach kandydujących, powinna przygotować się do udziału w zliberalizowanym handlu tekstyliami (w 2005 roku ma nastąpić ograniczenie unijnych barier celnych na import tekstyliów i ubrań z krajów trzecich). Zagrożeniem dla tej branży mogą się stać tanie produkty z Chin i innych krajów Azji. W związku z tym konieczne może być przeniesienie części produkcji do krajów, w których siła robocza jest tania - np. do krajów byłego Związku Radzieckiego (zwłaszcza półproduktów i produktów niskiej jakości). Handel tekstyliami między Polską i UE jest już zliberalizowany. Według KE potrzebne jest ujednolicenie przepisów wpływających na funkcjonowanie tej branży na poziomie europejskim, między innymi regulujących handel towarami tekstylnymi czy rynek chemikaliów używanych do ich produkcji. Wielu nowych członków UE może mieć problemy ze spełnieniem norm unijnych w tym zakresie. Do końca 2003 roku KE planuje przygotować raport o wpływie rozszerzenia UE na sektor tekstylny i odzieżowy w krajach kandydujących. Budżet poszerzonej UE. 30 kwietnia br. Komisja Europejska przyjęła wstępny projekt budżetu UE na rok 2004, który jest pierwszym budżetem obejmującym 10 nowych krajów członkowskich począwszy od 1 maja 2004 roku. Według projektu KE wydatki budżetu UE na 2004 rok wyniosą 100,6 mld euro. W sumie będzie on większy o 3,3% niż budżet UE w roku bieżącym. Największe wydatki z budżetu będą dotyczyły rolnictwa (41%, wzrost o 3%) oraz działań związanych z polityką strukturalną (35%, wzrost aż o 14%). KE przewiduje, że z zaplanowanych środków dla nowych krajów członkowskich (6,7 mld euro) faktycznie zostanie wypłaconych w 2004 roku nie więcej niż 1,8 mld euro. Płatności wzrosną dopiero w następnych latach. Budżet przyjęty przez KE będzie przekazany do Parlamentu Europejskiego i Rady. Składki dla obecnych krajów członkowskich UE powinny być niewiele większe niż obecnie, ale po raz pierwszy od wielu lat spadną w stosunku do PKB poniżej 1% (w porównaniu np. z 1,04% PKB w roku bieżącym). UE ma więc teoretycznie olbrzymią rezerwę - ze względu na rozszerzanie zaplanowano, że składki mogą sięgnąć nawet 1,24% PKB. All rights reserved - Ernst & Young 2003 14 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Transport. Rząd francuski przeznaczy 30-40 milionów euro w latach 2003-2007 na wsparcie przedsiębiorstw oferujących usługi transportowe łączące kilka środków lokomocji (np. transport drogowy, w połączeniu z kolejowym lub z transportem drogą wodną). Program ma na celu poszerzenie i zróżnicowanie oferty transportowej na rynku francuskim oraz wprowadzenie konkurencyjnych cen usług transportowych łączących kilka środków lokomocji. Komisja Europejska wyraziła zgodę na promocję i wsparcie finansowe ze strony francuskiego rządu projektu, który jest zgodny ze strategią UE dotyczącą ochrony środowiska i mającą na celu stopniowe ograniczanie transportu drogowego. Program francuski zastąpi rządowy system bezpośredniego wsparcia dla francuskiego operatora linii kolejowych (SNCF) za towarowe usługi przewozowe oraz wsparcie dla przewoźników kontenerów towarowych drogą wodną. Statystyczna pigułka Inflacja [%] (IV’03/IV’02) Stopa bezrobocia [%] Produkcja przemysłowa [%] PKB [%] Polska Strefa euro UE – 15 0,3 2,1 1,9 18,4 8,7 7,9 (IV’2003) (III’2003) (III’2003) 8,3 - 0,3 - 0,6 (IV’03/IV’02) (III’03/III’02) (III’03/III’02) 2,1 0,8 1,0 (IV kw. 2002 r.) (I kw. 2003 r.) (I kw. 2003 r.) Stopy procentowe: [%] - lombardowa 7,0 3,5 - referencyjna 5,5 2,5 - depozytowa 4,0 1,5 Źródło: GUS, NBP, ECB, Eurostat All rights reserved - Ernst & Young 2003 15 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Perspektywy – tendencje – raporty Raport Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej „Bilans korzyści i kosztów przystąpienia do UE” przedstawia skutki integracji Polski z UE. Według raportu wejście do UE może oznaczać, że w 2040 roku Polska osiągnie blisko 80% PKB najbardziej rozwiniętych krajów UE. Raport znajduje się na stronie internetowej: http://www1.ukie.gov.pl/dokumenty/RaportKorzysciKoszty2003.pdf Raport Komisji Europejskiej dotyczący transportu lotniczego w krajach kandydujących wskazuje, że w 2001 roku, w terminalach lotniczych w krajach kandydujących zostało odprawionych około 68,5 miliona pasażerów, 447 ton ładunków oraz miało miejsce ponad 830 startów i lądowań o charakterze handlowym. W porównaniu do roku 2000 transport lotniczy zanotował znaczny wzrost w Bułgarii i na Litwie oraz w mniejszym stopniu na Łotwie, w Czechach i w Polsce. Rozwój transportu lotniczego w krajach kandydujących do UE: Kraj Pasażerowie (2001r.) [tys.] Liczba PasażeŁadunki Ładunki lotów rowie Zmia- i poczta i poczta Zmia- handlo(2000r.) na (2001r.) (2000r.) na wych [tys.] [tony] [tony] (2001r.) [tys.] Bułgaria 2629 2285 15 11,2 17,3 -35 34,2 Cypr 6530 6125 6,6 32,2 33,5 -3,8 51,9 Czechy 6325 5759 9,3 35,7 37,4 -4,5 119,9 Estonia 584 560 4,3 4,7 4,7 -0,1 22,2 Węgry 4582 4697 -2,5 - 43,5 - 40,2 Łotwa 625 576 8,5 5,2 4,7 10,8 18,9 Litwa 650 581 12 14,5 12,4 17 23,5 Malta 2836 2951 -3,9 - 13,7 - 29,2 Polska 6164 5733 7,5 50,4 61,2 17,7 144,8 Rumunia 2503 2379 5,2 15,9 15,3 4 61,6 Słowacja 438 430 1,9 4,8 4,5 6,6 21,8 Słowenia 886 991 -10,6 7 7 0,3 18 Turcja 33743 34973 -3,5 208,3 277,7 -25 313,7 Łącznie 68495 68040 0,7 447,1 532,9 -16,1 830,5 Źródło: Komisja Europejska Pełna wersja raportu znajduje się na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/eurostat/Public/datashop/printcatalogue/EN?catalogue=Eurostat&collection=02Statistics%20in%20Focus&theme=7-Transports&frm_collection_pg=TRUE All rights reserved - Ernst & Young 2003 16 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE EU Review Maj 2003 Raport Komisji Europejskiej dotyczący usług płatniczych drogą elektroniczną (usługi dostarczane przez TV, radio, internet) oraz piractwa elektronicznego w UE, podsumowuje wdrażanie dyrektywy z 1998 roku o prawnej ochronie usług płatniczych drogą elektroniczną. KE będzie asystować obecnym i przyszłym krajom członkowskim UE w likwidowaniu luk prawnych dotyczących zagadnienia. Raport jest dostępny na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/internal_market/en/media/condac/functioning/index.htm Raport Komisji Europejskiej dotyczący sytuacji przedsiębiorstw tzw. „business angels” w Europie prezentuje m.in. typy tych firm, metody finansowania ich działalności oraz ich dostęp do kapitału wysokiego ryzyka. Pełna wersja raportu znajduje się na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/enterprise/library/best-reports/pdf/best_report_01.pdf Raport ośrodka badawczego European Forecasting Network (EFN) dotyczący perspektyw strefy euro na najbliższe lata i wskazuje że restrykcyjna polityka pieniężna banków centralnych strefy euro staje się ważnym tematem debat ekonomicznych i politycznych w 10 krajach członkowskich UE. Postrzegają one niezależność banków centralnych jako przeszkodę do osiągnięcia szybszego tempa wzrostu gospodarczego i redukcji bezrobocia. Raport dostępny jest na stronie internetowej: http://www.igier.uni-bocconi.it/folder.php?vedi=198&tbn=albero&id_folder=179 Roczny Raport Europejskiego Banku Centralnego (ECB) podsumowuje działalność banku w 2002 roku, prezentuje m.in. najważniejsze decyzje związane z polityką monetarną oraz wpływ rozszerzenia UE na rozwój ekonomiczny Europy. Pełna wersja raportu znajduje się na stronie internetowej: http://www.ecb.int/pub/pdf/ar2002en.pdf All rights reserved - Ernst & Young 2003 17 DORADZTWO EUROPEJSKIE Polska – UE Kontakt EU Review Wychodząc naprzeciw potrzebie dostosowania przedsiębiorstw do zmian zachodzących wskutek procesu integracji z UE, utworzony w Ernst & Young Dział Doradztwa Europejskiego proponuje Państwu usługi w następującym zakresie: Maj 2003 • Europejskie doradztwo finansowe - pomoc w poszukiwaniu nowych źródeł finansowania projektów inwestycyjnych przygotowywanych przez przedsiębiorstwa działające na obszarze krajów kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej, w szczególności w ramach środków pomocy przedakcesyjnej (SAPARD, PHARE, ISPA), funduszy strukturalnych oraz programów wspólnotowych (np. 6 Program Ramowy, Inteligentna Energia dla Europy); • Analiza otoczenia instytucjonalnego - identyfikacja potencjalnych szans i zagrożeń związanych z integracją Polski oraz innych krajów regionu z UE, gdyż ich uwzględnianie w przygotowywanych przez klientów strategiach rozwoju jest niezbędne. Analizy obejmują m.in. opracowania na temat wpływu przyszłych zmian wynikających z akcesji na popyt inwestycyjny oraz produktowy w wybranym sektorze gospodarki po uzyskaniu członkostwa. Doradztwo w tym zakresie obejmuje także wsparcie w procesie negocjacji z przedstawicielami administracji polskiej oraz instytucji UE; • Doradztwo w zakresie prawa Wspólnot Europejskich (WE) - kwestie interpretacji prawa WE i harmonizacji polskiego ustawodawstwa z acquis communautaire. Ernst & Young ul. Emilii Plater 53 00-113 Warszawa tel. (22) 557 70 00 fax (22) 557 70 01 [email protected] EU Review jest bezpłatnym biuletynem przygotowywanym przez Dział Doradztwa Europejskiego firmy Ernst & Young. Informacje zawarte w niniejszym biuletynie są prawidłowe i aktualne w czasie, kiedy są kierowane do publikacji. Nie powinny one jednak stanowić podstawy do podejmowania decyzji inwestycyjnych. All rights reserved - Ernst & Young 2003 18 ERNST & YOUNG ERNST & YOUNG © 2002 Ernst & Young © 2003 Ernst & Young All Rights Reserved. All Rights Reserved. Ernst & Young is Ernst & Young is a registered trademark. a registered trademark. www.ey.com/pl www.ey.com/pl/EUAdvisory
