gminy pruszcz - Gmina Pruszcz

WÓJT GMINY PRUSZCZ
Załącznik nr 1
do uchwały Nr LVIII/377/10
Rady Gminy Pruszcz
z dnia 13 września 2010 r.
ZMIANA STUDIUM
UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY PRUSZCZ
2004 – 2009 r.
SPORZĄDZAJĄCY
WÓJT GMINY PRUSZCZ
ul. Główna 33, 86-120 Pruszcz
Autorzy studium
PROJEKTANT:
inż. Aleksandra Pawlik-Nowak
uprawnienia urbanistyczne nr 988/89
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE:
mgr Zofia Banach
mgr inż. Jakub Makarewicz
ŚRODOWISKO KULTUROWE:
inż. Aleksandra Pawlik - Nowak
WARUNKI DEMOGRAFICZNE
mgr inż. Marcin Pyda
i INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA:
mgr Joanna Medias
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA:
- KOMUNIKACJA
mgr inż. Aleksander Skibiński
- GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA
inż. Danuta Szolc
- ELEKTROENERGETYKA
inż. Zofia Olechnowicz
WSPÓŁPRACA
OPRACOWANIE GRAFICZNE:
Aleksandra Pawlik - Nowak
Marcin Pyda
OPRACOWANIE TECHNICZNE:
Aleksandra Pawlik - Nowak
SPIS TREŚCI
I. Informacje ogólne ......………………………………………...……………………….. 1
II. Wprowadzenie ………………………………….…………………………………… 2-3
1. Podstawa prawna opracowania ……………………………………………………. 2
2. Cel opracowania ……………………………………………………………………... 2
3. Zakres opracowania …………………………………………………………………. 3
III. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego i rozwoju gminy …. 672
1. Ogólna charakterystyka gminy ………………………………………………...…… 7
2. Uwarunkowania zewnętrzne – wynikające z planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko – pomorskiego …………………………..…. 8
3. Uwarunkowania wewnętrzne zagospodarowania i rozwoju gminy ……………. 11
1. uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia …………………………………………………………..… 11
2. uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego
ochrony ………………………………………………………………………..…. 18
3. uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ………. 19
4. uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków
oraz dóbr kultury współczesnej ……………………………………………….. 34
5. uwarunkowania wynikające z warunków i jakości życia mieszkańców, w tym
ochrony ich zdrowia ………………………………………………………….… 37
6. uwarunkowania dotyczące zagrożenia bezpieczeństwa ludności
i jej mienia …………………………………………………………………….… 54
7. uwarunkowania w zakresie potrzeb i możliwości rozwoju gminy …..….... 54
8. uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów ………………... 59
9. uwarunkowania występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie
przepisów odrębnych ……………………………………………………... 59
10. uwarunkowania występowania naturalnych zagrożeń geologicznych ….. 60
11. uwarunkowania dotyczące występowania udokumentowanych złóż kopalin
oraz zasobów wód podziemnych …………………………………………..… 60
12. uwarunkowania w zakresie występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych ………………………………..….. 61
13. uwarunkowania stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w
tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej, energetycznej
oraz gospodarki odpadami ……………………………………………………. 61
14. uwarunkowania w zakresie zadań służących realizacji ponadlokalnych celów
publicznych ………………………………………………………………… 76
IV. Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy ……………..… 77-109
1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczaniu
terenów …………………………………………………………………………….. 78
2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w
tym tereny wyłączone spod zabudowy …………………………………….…… 85
3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk …………………………………………..…. 88
4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej ………………………………………………………………………. 93
5. kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej ………… 95
6. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym …………………………………………………………………... 108
7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1
………………………………………………………………………………. 109
8. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej
2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej ……………………………... 110
9. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne …………………………... 110
10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni
produkcyjnej ……………………………………………………………………... 111
11. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwanie się mas ziemnych ……………………………………………………………………………..…. 112
12. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu filar ochronny ……. 108
13. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące dla nich
ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów
zagłady ………………………………………………………………………….…. 112
14. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji ……….... 112
15. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych ……………………….. 112
16. Inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie ……………………………………………. 113
V. Uzasadnienie zawierające objaśnienia przyjętych rozwiązań oraz syntezę
ustaleń projektu studium ………………………………………………… 115-122
1. Uwagi ogólne …………………………………………………………………….... 115
2. Synteza ustaleń projektu studium i uzasadnienie przyjętych rozwiązań ….... 116
3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy ………………………….. 116
1
I. INRORMACJE OGÓLNE
W związku z utratą mocy prawnej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 ze zm.), która była podstawą
sporządzania dotychczas obowiązującego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz uchwalonego Uchwałą Nr XXXI/184/98
Rady Gminy w Pruszczu z dnia 16 czerwca 1998 r. i wejściem w życie nowej ustawy z
dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr
80, poz. 717 ze zm.), która zaczęła obowiązywać od 11 lipca 2003 r. – wystąpiła konieczność (art. 33 upzp) analizy sporządzonych i obowiązujących na obszarze gminy
opracowań z zakresu planowania przestrzennego.
Weryfikacja sporządzonych opracowań doprowadziła do stwierdzenia, że od
dnia 1 stycznia 2004 r. w związku z art. 87 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - dla terenu gminy będzie obowiązywało 12 uchwał Rady
Gminy w sprawach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, sporządzonych w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 135 ze zm.).
Ponadto w związku z art. 87 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy stracił moc prawną miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz uchwalony uchwałą Nr IV/28/94 Rady Gminy w Pruszczu z dnia 14 listopada 1994 r. (Dziennik Urzędowy Województwa Bydgoskiego Nr 17, poz. 253 ze zm.) sporządzony w
oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U.
z 1989 r. Nr 17, poz. 99 ze zm.).
Natomiast w oparciu o art. 87 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym nadal obowiązuje dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy uchwalone w 1998 r.
Wójt Gminy - w oparciu o art. 32 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) - zobligowany jest
do dokonania analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy - co najmniej
raz w czasie kadencji Rady Gminy.
Wynikiem przeprowadzonej skróconej analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy spowodowanej zmianą ustaw stanowiących podstawę sporządzania
opracowań z zakresu gospodarki przestrzennej – biorąc pod uwagę art. 33 ustawy z
dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - Rada Gminy Pruszcz podjęła uchwałę o przystąpieniu do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uchwalonego uchwałą Nr
XXXI/184/98 Rady Gminy w Pruszczu z dnia 16 czerwca 1998 r.
Niniejsze opracowanie jest zmianą dotychczasowego studium gminy Pruszcz
uchwalonego w 1998 r. W tym opracowaniu wykorzystano część wcześniej sporządzonych opracowań branżowych, rozpoznania uwarunkowań oraz zapisów ustaleń
studium, dostosowując je do nowych przepisów określonych w art. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporządzenia z dnia 28 kwietnia
2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
Jednocześnie dla tego opracowania zachowano tryb sporządzania studium
określony w art. 11 ustawy z dnia 27 marca o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.).
2
Przedmiotowe opracowanie pt „Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz” zastępuje dotychczas
obowiązujące studium.
Dokument pt. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz – pełni rolę Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
II. WPROWADZENIE
1. Podstawa prawna opracowania zmiany studium
Podstawą opracowania niniejszej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz jest uchwała Nr XIV/90/03 Rady
Gminy Pruszcz z dnia 30 września 2003 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Pruszcz.
Ponadto podstawę prawną opracowania studium stanowiła:
1. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.,
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dz. U. Nr 118, poz. 1233,
3. szereg ustaw i rozporządzeń resortowych stanowiących przepisy odrębne, w tym
m.in. o ochronie przyrody, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o lasach, Prawo
wodne, Prawo ochrony środowiska, o odpadach, o drogach publicznych, o
ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i inne.
4. obowiązujące rozporządzenie Nr 20/2005 Wojewody Kujawsko - Pomorskiego z
dnia 8 września 2005 r. w sprawie nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego (Dz.
Urz. Woj. Kuj. – Pom. Nr 108, poz. 1874).
2. Cel opracowania
Celem opracowania niniejszego studium jest określenie polityki przestrzennej
gminy w tym szczególnie lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego mając
jednocześnie na uwadze jej zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy pozostający w harmonii ze stanem środowiska przyrodniczego, kulturowego itp.
Niniejsze studium ma za zadanie:
1. wskazanie obszarów, dla których przewiduje się lokalizację funkcji ponadlokalnych
(w obszarach tych wszelkie zamierzenia będą podstawą negocjacji administracji
rządowej i lokalnej dla sprecyzowania wspólnej polityki w zagospodarowaniu tych
obszarów);
2. wskazanie obszarów podlegających ochronie na podstawie przepisów ustaw
szczególnych;
3. koordynacja własnych zamierzeń administracji samorządowej w zakresie promocji
gminy i realizacja działań inwestycyjnych mających za zadanie aktywizację gminy i
podniesienie jakości życia jej mieszkańców.
W określeniu polityki przestrzennej gminy uwzględniono zgłoszone w początkowej fazie prac nad studium uwagi i wnioski.
3
3. Zakres opracowania
Ilekroć w niniejszym opracowaniu jest mowa o studium – należy przez to rozumieć niniejszą Zmianę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (uchwalonego uchwałą Nr XXXI/184/98 Rady Gminy w Pruszczu z
dnia 16 czerwca 1998 r.), sporządzaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 27
marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.
717z zm.), obejmującą elementy dotychczasowego studium oraz nowe powstałe uwarunkowania i kierunki rozwoju przestrzennego gminy.
Na potrzeby niniejszego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Pruszcz przeprowadzono, w miarę posiadanych możliwości,
ponowną analizę elementów przestrzeni rozpatrywanych w dotychczasowym studium
a obejmującą między innymi:
a) zastane środowisko przyrodnicze i kulturowe;
b) istniejące zainwestowanie i stan zagospodarowania obszaru gminy;
c) tendencje i potrzeby rozwojowe gminy;
d) uwarunkowania rozwoju, w tym szczególnie możliwości i ograniczenia rozwoju.
Ponadto w nawiązaniu do art. 10 ust 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, analizowano:
a) zagrożenie bezpieczeństwa ludności i występowanie obszarów naturalnych
zagrożeń,
b)stanu i systemu komunikacji infrastruktury technicznej,
c) warunki i jakość życia mieszkańców.
Przeprowadzone analizy składają się na bazę poznawczą studium, tworzącą
materiał wyjściowy i podstawę określenia polityki gminy w zakresie długofalowego
gospodarowania przestrzenią.
Merytorycznie opracowaniem objęto obszar gminy w jej granicach administracyjnych. Wszelkie rozpatrywane w granicach gminy zagadnienia, odpowiednio odniesiono do obszarów gmin stykowych w ogólnym nawiązaniu oraz do zjawisk występujących w powiecie, województwie.
Prace nad niniejszym opracowaniem studium obejmują dwie zasadnicze grupy,
które można określić podzielić i zaliczyć do:
1. rozpoznania uwarunkowań w zakresie wynikającym z art. 10 ust. 1 ustawy, z ukierunkowaniem na możliwe docelowe określenie polityki gminy w zakresie rozwoju
przestrzennego a co za tym idzie społecznego i gospodarczego,
2. określenie, optymalnych na etapie sporządzania niniejszego studium, kierunków
zmian w przestrzeni gminy, w sposób umożliwiający jej zrównoważony i harmonijny
rozwój.
Ad. 1
Dla potrzeb przeprowadzenia analiz związanych i wykorzystanych przy sporządzaniu uwarunkowań wynikających z art. 10 ust. 1 ustawy, w szczególności z:
a) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia poszczególnych
terenów,
b) stanu ładu przestrzennego i potrzeb i wymogów jego ochrony ,
c) stanu środowiska z uwzględnieniem rolniczej przestrzeni produkcyjnej, przestrzeni
leśnej, wielkości i jakości zasobów wodnych,
d) stanu ochrony środowiska i potrzeb i wymogów jego ochrony, ochrony przyrody i
występującego krajobrazu kulturowego,
4
e) stanu dziedzictwa kulturowego w tym zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,
f) warunków i jakości życia mieszkańców z uwzględnieniem ochrony ich zdrowia,
g) zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia,
h) potrzeb i możliwości rozwoju gminy,
i) ogólnego rozpoznania stanu prawnego gruntów,
j) występowania na obszarze gminy obiektów i terenów chronionych,
k) występowania złóż kopalin,
l) występowania terenów górniczych,
ł) stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej,
m) zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych,
- wykorzystano wszelkie inne dokumenty będące w posiadaniu gminy, w tym przyjęte
również do stosowania przez organ stanowiący – uchwałodawczy (radę gminy),
jak:
1) Program ochrony środowiska pn. Aktualizacja programu ochrony środowiska dla
gminy Pruszcz i Plan gospodarki odpadami - wykonane zgodnie z wymogami określonymi w ustawie Prawo ochrony środowiska, w 2007 r. przez firmę Abrys Spółka
z o.o. mająca swą siedzibę w Poznaniu, przyjęte do stosowania i wykonania zawartych ustaleń - uchwałą nr XXIX/204/08 Rady Gminy Puszcz z dnia 30 października
2008 r.,
2) Strategia rozwoju Gminy Pruszcz na lata 2008 – 2015 – przyjęta uchwałą nr
XXIX/201/08 Rady Gminy Pruszcz z dnia 30 października 2008 r. - wykonana przez
Firmę Doradczą „BARFIN” Mariola Epa, Bartosz Piukła,
Opracowania te wykonane zostały na zlecenie Urzędu Gminy w Pruszczu.
Wnioski z wymienionych dokumentów w tym szczególnie odnoszące się do zagadnień koniecznych do uwzględnienia w niniejszym studium - stanowiły podstawę do
późniejszego formułowania kierunków i zasadach zagospodarowania przestrzennego
gminy.
Ad. 2
Sformułowanie (w formie tekstowej i graficznej) ustaleń tego studium, stosownie
do wymagań przepisu art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717ze zm.) – pozwala
i umożliwia uwzględnić w strukturze przestrzennej gminy zmiany, które nastąpiły w
okresie pomiędzy dawnym a obecnym studium. Zasadniczo okres ten obejmuje – 10
lat. W tym czasie duży rozwój techniczny i technologiczny nie przewidywany w poprzednim opracowaniu.
Przedmiotowe studium, w części, która będzie przedmiotem uchwalenia
przez Radę Gminy w Pruszczu składa się z:
1. niniejszego elaboratu (obejmującego w zasadniczej części uwarunkowania i
kierunki rozwoju) – stanowiącego załącznik nr 1,
2. rysunku studium w skali 1:25 000 – stanowiącego załącznik nr 2
Na załączniku nr 2 – stanowiącym rysunek studium z uwagi na skalę opracowania (1:25000) - symbole literowe i numery obszarów o których mowa w art. 10 ust. 2
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadzono jedynie w
sytuacjach koniecznych do ich jednoznacznej identyfikacji.
5
Nie będą przedmiotem uchwały Rady Gminy:
- plansze problemowe (wykonane przez zespół projektowy z Wojewódzkiego Biura
Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy dla poprzedniego studium uchwalonego
Uchwałą Nr XXXI/184/98 Rady Gminy w Pruszczu z dnia 16 czerwca 1998 r.), które obecnie jest przedmiotem niniejszej zmiany, możliwe do wykorzystania przy sporządzaniu obecnego studium po analizie ich aktualności,
- wykonane nowe opracowania jak np. analiza potrzeby przystąpienia do zmiany studium, plansze problemowe: z zakresu środowiska z opracowaniem ekofizjograficznym, branżowe z zakresu komunikacji, energetyki i gospodarki wodno - ściekowej i
inne, stanowiły bazę wyjściową do określenia rozwoju przestrzennego gminy i
sformowania ustaleń, a które wykorzystano jako materiały planistyczne,
- dokumentacja planistyczna sporządzania niniejszego studium - dokumentująca tryb
sporządzania i uchwalenia studium, stosownie do wymagań ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
III.
UWARUNKOWANIA
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
I ROZWOJU GMINY
7
1. Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Pruszcz położona jest w centralnej części województwa kujawsko – pomorskiego w powiecie świeckim.
Jest jedną z dziewięciu gmin wiejskich powiatu świeckiego w skład, którego
ogółem wchodzi 11 gmin. Pod względem zajmowanej powierzchni zajmuje 4 miejsce
w powiecie wśród gmin wiejskich, natomiast pod względem liczby ludności 1 miejsce.
Na obszarze gminy zlokalizowanych jest 26 wsi, z których utworzono 20 sołectw. Największa liczba ludności zamieszkuje we wsi gminnej ok. 2450 osób (według
stanu na 30 czerwca 2003 r. dane z Referatu Ewidencji Ludności Urzędu Gminy w
Pruszczu). Najmniejsza liczba ludności zamieszkuje we wsi Trępel (wchodzącej w
skład sołectwa Topolno) – 9 osób.
Natomiast według stanu na 31 grudnia 2008 r. liczby te przedstawiały się następująco: Pruszcz – 2557 osób i nadal należał do miejscowości o największej liczbie
mieszkańców w gminie, Tępel – 12 mieszkańców, i nadal był miejscowością zamieszkaną przez najmniejszą liczbę osób.
Siedziba gminny – miejscowość Pruszcz, położona jest w odległości ok. 35 km
od Bydgoszczy i ok. 70 od Torunia (stolic województwa kujawsko - pomorskiego) oraz
ok. 24 km od Świecia nad Wisłą (siedziby władz powiatowych).
Gmina ma typowo rolniczy charakter. Zgodnie z Planem zagospodarowania
przestrzennego województwa kujawsko – pomorskiego została zaliczona do obszarów chronionych przed użytkowaniem nierolniczym. Przewidziana jest do intensywnej
gospodarki rolnej, z wyjątkiem jej wschodniego fragmentu położonego w obszarze
doliny Wisły, gdzie proponuje się rolnictwo niekonwencjonalne.
2
Powierzchnia gminy wynosi 142,49 km . Wschodni obszar gminy oraz niewielka
część jej północnego fragmentu o łącznej powierzchni ponad 2600 ha objęte są
ochroną prawną na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr .92 poz. 880 ze zm.).
Przez obszar gminy przebiegają ważne w skali kraju, szlaki komunikacji kołowej
i kolejowej, do których w szczególności należy zaliczyć:
1. drogę krajową nr 5 (E – 261), relacji: (węzeł autostradowy Nowe Marzy) Świecie –
Bydgoszcz – Poznań – Wrocław – Lubawka, docelowa droga ekspresowa S 5,
2. drogę wojewódzką nr 248, relacji: Zbrachlin – Topolno – Borówno (gmina Chełmno) - znaczenia strategicznego,
3. linię kolejową znaczenia państwowego nr 131 (C–E 65), relacji: Tczew – Bydgoszcz – Inowrocław – Chorzów.
Jednocześnie gmina ma gęstą sieć dróg powiatowych zapewniającą dobrą obsługę większości dużych miejscowości położonych na obszarze gminy. Pozwala również na łatwe skomunikowanie z sąsiednimi jednostkami osadniczymi.
8
Podstawowe dane o gminie: (stan na 31 XII 2008 r.) przedstawiają się następująco:
a) powierzchnia całkowita – 14 249 ha;
b) liczba mieszkańców – 9 212 osób;
c) liczba sołectw - 20;
d) liczba miejscowości - 26;
e) gęstość zaludnienia - 65 osób/km2;
f) użytkowanie gruntów (według stanu na 31 XII 2005 r.):
użytki rolne ogółem:
12 387 ha,
w tym: grunty orne:
11 144 ha,
sady:
234 ha,
łąki i pastwiska:
1 049 ha,
lasy i grunty leśne:
401 ha,
pozostałe grunty i nieużytki:
1 408 ha,
g) obszary gminy objęte ochroną na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, obejmują ok. 18,5 % powierzchni gminy i stanowią:
- część Obszaru Natura 2000 kod PLB040003, o powierzchni - 319 ha, stanowiący
część Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego,(stanowiący ok. 15,2 % powierzchni tego parku i ok. 2,2 % powierzchni całkowitej gminy),
- część Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego, stanowiącego obszar o powierzchni – 2 101 ha, to jest ok. 14,7 % powierzchni gminy;
- część Nadwiślańskiego Obszar Chronionego Krajobrazu – o powierzchni ok. 650
ha, co stanowi ok. 4,6 % powierzchni gminy.
Gmina Pruszcz funkcjonalnie zaliczana jest do gmin o dominującej funkcji
rolniczej, z uwagi na występujące uwarunkowania i położenie, docelowo może
stanowić zaplecze gospodarcze dla Bydgoszczy i jej strefy podmiejskiej.
2. Uwarunkowania zewnętrzne – wynikające z planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko - pomorskiego
Uwarunkowania społeczne i gospodarcze
W przyjętym, w planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko – pomorskiego, w podziale obszaru województwa na strefy polityki przestrzennej
– gmina Pruszcz w całości znalazła się w strefie: „I. Centralnej”.
Strefa ta stanowi obszar o najwyższej aktywności społeczno – gospodarczej
rozwijanej w oparciu o tworzącą się aglomerację Bydgoszczy i Torunia, również takich
miast jak: Włocławek i Grudziądz oraz ośmiu innych miast między innymi Świecia.
Strefa „I. Centralna”, już obecnie będąc obszarem wysokiej aktywności społecznej, gospodarczej i rozwoju procesów urbanizacyjnych, jest dobrze powiązana ze
„światem zewnętrznym” oraz swoim regionalnym otoczeniem, szczególnie za sprawą
w miarę dobrej koncentracji infrastruktury technicznej i szczególnie drogowej.
Położenie gminy Pruszcz w powiecie świeckim, który w opracowaniach regionalnych zaliczany jest do obszaru o stosunkowo dobrym stanie rozwoju społeczno –
gospodarczego pozwala przyjąć, że podobna sytuacja występuje na jej terenie.
Gmina charakteryzuje się umiarkowanie korzystną sytuacją gospodarczą.
Wskaźniki przedsiębiorczości są korzystniejsze od notowanych w większości gmin
wiejskich województwa kujawsko – pomorskiego.
9
W skali powiatu gmina należy do obszarów o najlepiej rozwiniętej przedsiębiorczości. Nawet sytuacja na rynku pracy, pomimo utrzymywania się niekorzystnych wysokich wskaźników bezrobocia, jest korzystniejsza od przeciętnych w powiecie.
Ponadto gmina położona jest w bezpośrednim styku z powiatem bydgoskim w
strefie oddziaływania Bydgoszczy.
W dotychczasowych opracowaniach regionalnych gmina zaliczana była i jest do
zewnętrznej strefy podmiejskiej Bydgoszczy, podlegającej w umiarkowanym natężeniu procesom urbanizacji. W mniejszym stopniu wpływ na urbanizację gminy wywiera
Świecie.
Pośród pozostałych gmin wiejskich województwa – gmina Pruszcz wyróżnia się
dużą liczbą mieszkańców (według danych z Referatu Ewidencji Ludności na dzień 31
XII 2004 r. gmina liczyła – 9501 osób), a tym samym wysokim wskaźnikiem gęstości
zaludnienia (65 osób/km2). Według stanu na 31 XII 2008 r. w oparciu o dane opublikowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) – liczba mieszkańców uległa
zmniejszeniu - w gminie zamieszkiwało 9212 osób, ale od 2006 r. pozostaje w zbliżonej wielkości.
Wskaźnik potencjału demograficznego ludności wiejskiej obliczany w ramach
prac nad planem zagospodarowania przestrzennego województwa lokuje gminę
Pruszcz w grupie jednostek o wartościach lepszych od średniej wartości wojewódzkiej
(o ok. 10-25 %).
Do wartości przeciętnych należy zaliczyć w strukturze ludności, udział ludności
rolniczej, która dodatkowo z uwagi na posiadany dobry poziom wykształcenia oraz
bliskość pozarolniczych rynków pracy (szczególnie Bydgoszczy ale również Świecia)
– ma duże możliwości restrukturyzacji.
Pod względem pełnionych funkcji, plan zagospodarowania przestrzennego województwa, zalicza gminę do grupy gmin o funkcji rolniczej, w obszarach o najkorzystniejszych warunkach rozwoju rolnictwa.
Uwarunkowania przyrodnicze
Obszar gminy Pruszcz od względem rzeźby i morfologii wyróżniają trzy zasadnicze strefy: wysoczyzna morenowa (stanowiąca fragment Wysoczyzny Świeckiej),
strefa zboczowa oraz strefa dna Doliny Wisły. Wymienione strefy przesądzają o typie
występującego krajobrazu mając wpływ na środowisko przyrodnicze gminy i występujące formy jego ochrony prawnej.
Wschodnia część gminy, obejmująca w przewadze strefę zboczową i strefę dna
Doliny Wisły, położona jest obszarze Natura 2000 i Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego, który z Chełmińskim Parkiem Krajobrazowym tworzą Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
W tej części gminy występuje też silne zagrożenie erozją gleb jak również obszar ten zaliczany jest do obszarów zalewowych i powodziowych o ograniczonym
przeznaczeniu do zainwestowania.
Obszar ten predestynowany jest do wykształcenia rejonu turystycznego o znaczeniu ponadlokalnym opartego na szczególnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych oraz dziedzictwie kulturowym związanym z dawnym osadnictwem na tych
terenach.
Natomiast w części północnej położonej na styku z gminą Świecie ochroną prawną objęta jest część wysoczyzny morenowej, która wchodzi w obszar Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
10
Gmina charakteryzuje się bardzo niskim wskaźnikiem zalesienia (ok. 2,8 %), natomiast wysokim wskaźnikiem użytków rolnych (ok. 87 %). Na tej podstawie kompleksy gleb o bardzo korzystnych i korzystnych warunkach glebowych dla rozwoju rolnictwa są wskazane do ochrony przed nierolniczym użytkowaniem.
Zachodnia część gminy, która znalazła się w zlewni rzeki Brdy położona jest w
granicach strefy ochrony pośredniej ujęcia wody na Brdzie „Czyżkówko”.
Uwarunkowania komunikacyjne
Przez obszar gminy przebiegają ważne w skali kraju, szlaki komunikacji kołowej
i kolejowej do których w szczególności należy zaliczyć:
1. drogę krajową nr 5 (E – 261), relacji: (węzeł autostradowy Nowe Marzy) Świecie –
Bydgoszcz – Poznań – Wrocław – Lubawka,
2. drogę wojewódzką nr 248, relacji: Zbrachlin – Topolno – Borówno (gmina Chełmno) - znaczenia strategicznego,
3. linię kolejową znaczenia państwowego nr 131 (C–E 65), relacji: Tczew – Bydgoszcz – Inowrocław – Chorzów.
Jednocześnie gmina ma gęstą sieć dróg powiatowych zapewniającą dobrą obsługę większości dużych miejscowości na obszarze gminy.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko – pomorskiego
zakłada, w zakresie rozwoju i kształtowania układu komunikacyjnego, zapewnienie
sprawnych bezpośrednich połączeń siedziby ośrodka gminnego z siedzibą powiatu,
stolicami województwa i innymi dużymi ośrodkami.
Przewiduje się w tym celu przebudowę dla podniesienia parametrów technicznych, standardów obsługi użytkowników ruchu i podniesienia klasy wyżej wymienionych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu krajowym (drogowych i kolejowych).
Ponadto zakłada się utrzymanie linii kolejowej nr 201 Nowa Wieś Wielka – Kościerzyna- Gdynia oraz przebudowę dróg powiatowych i gminnych.
Uwarunkowania z zakresu infrastruktury technicznej
- Gospodarka wodna, ściekowa i odpadami
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa w uwarunkowaniach ponadlokalnych w zakresie gospodarki wodnej (zaopatrzenia mieszkańców gminy w
wodę) nie przewiduje zmian w odniesieniu do stanu obecnego.
Natomiast w zakresie gospodarki ściekowej gmina Pruszcz wskazana jest jako
obszar wymagający budowy przepompowni i sieci kanalizacyjnej dla odprowadzania
ścieków do istniejącej oczyszczalni z terenów zwartej zabudowy. Natomiast dla terenów zabudowy rozproszonej związanej z rolniczym charakterem gminy – realizację
przydomowych oczyszczalni ścieków. Przewidywana jest również rozbudowa istniejącej oczyszczalni do przewidywanej docelowej przepustowości (ok. 720 m3/dobę).
W zakresie gospodarki odpadami zachowaniu i przystosowaniu do wymogów z
zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami - podlega istniejące gminne składowisko odpadów położone w miejscowości Małociechowo. Plan województwa zapisuje obowiązek bieżącej likwidacji „dzikich” wysypisk śmieci.
- Elektoenergetyka
Na obszarze gminy Pruszcz, poza istniejącymi sieciami infrastruktury technicznej (linie energetyczne WN – 220 kV i 110 kV), w dotychczasowych planistycznych
opracowaniach regionalnych nie przewiduje się zadań lokalnych poprawiających warunki zaopatrzenia w energię elektryczną.
11
Zakłada się natomiast, że będzie wybudowany gazociąg wysokiego ciśnienia Dn
300, relacji Świecie - Mrocza. Dla gminy istotna jest również możliwość realizacji stacji redukcyjno – pomiarowej gazu umożliwiającej docelowo dostawę mieszkańcom
gminy gazu przewodowego.
Uwarunkowania obronności bezpieczeństwa państwa
W sporządzonych opracowaniach regionalnych z zakresu planowania przestrzennego wymogi zapewnienia bezpieczeństwa i obronności państwa w odniesieniu
do obszaru gminy zostały spełnione przez ustalenie kierunków działań w zakresie
infrastruktury komunikacyjnej.
Odnosi się to szczególnie do wytyczonych szlaków przemieszczania wojsk własnych i sojuszniczych. Szlak kołowy dotyczy między innymi trasy: Bydgoszcz, Świecie, Grudziądz, Kisielice, szlak kolejowy trasy: Tczew, Laskowice, Bydgoszcz, Toruń,
Włocławek, Kutno.
3. Uwarunkowania wewnętrzne zagospodarowania i rozwoju gminy
1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenów
Do dnia 31 grudnia 2003 r. przeznaczenie poszczególnych terenów w gminie
oraz ich zagospodarowanie określał Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy uchwalony, uchwałą Nr IV/28/94 Rady Gminy w Pruszczu z dnia 14
listopada 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Bydg. Nr 17, poz. 253 ze zm.) sporządzony w oparciu
o przepisy ustawy z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1989
r. Nr 17, poz. 99 ze zm.).
Działając na podstawie wyżej wymienionego planu ogólnego - Gmina realizowała wszelkie procesy inwestycyjne natomiast w przypadku braku zgodności projektowanych inwestycji zmuszona była sporządzać jego zmiany w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15,
poz. 139 ze zm.).
Według stanu na dzień 1 stycznia 2004 r. na obszarze gminy Pruszcz obowiązywało - 12 uchwał Rady Gminy w sprawie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, sporządzonych wyłącznie w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 135 ze zm.).
Stracił natomiast moc prawną – na podstawie art. 87 ust 3. ustawy z dnia 27
marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.
717 ze zm.) - miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy
Pruszcz sporządzony w oparciu o przepisy ustawy z 1984 r.
Obecnie według stanu na dzień 31 sierpnia 2009 r. na obszarze gminy obowiązują 22 plany miejscowe w tym 16 sporządzonych w oparciu o ustawę z dnia 7 lipca
1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 ze zm.).
Realizacja poszczególnych inwestycji na obszarze gminy w oparciu o ustalenia
dawnego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego i sporządzone plany
miejscowe nie zmieniła, w sposób zasadniczy, problemów z zakresu gospodarowania
przestrzenią.
12
Większość obowiązujących planów miejscowych to plany obejmujące niewielkie
powierzchnie, a czasami odnoszące się do jednostkowej inwestycji np. składowisko
odpadów, ubojnie i masarnie itp. lub nawet działki. W ostatnim okresie (w 2006 r.)
Gmina przystąpiła do sporządzenia planu miejscowego obejmującego znaczną powierzchnię. Wymieniony plan pozwoli, po uchwaleniu, na przeznaczenie znacznych
terenów położonych w obrębie istniejącej zabudowy miejscowości Pruszcz – i uznanie
ich za tereny rozwojowe. Wymieniony plan miejscowy umożliwi przez wyznaczenie
nowych dróg – optymalne i kompleksowe uzbrojenie tych terenów, już będących w
zasięgu wielu sieci infrastruktury technicznej, dla których występuje możliwość ich
łatwej rozbudowy.
Biorąc pod uwagę przepisy obecnej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym aktualnie na obszarze gminy najczęściej realizowane są inwestycje w
oparciu o decyzje wydawane na podstawie art. 50 i art. 59 czyli przez lokalizacje inwestycji celu publicznego i ustalenia warunków zabudowy.
Najczęściej występujące trudności w ustaleniu warunków zabudowy dla poszczególnych indywidualnych wnioskodawców - wynikają z braku możliwości ustalenia warunków zabudowy w związku z brakiem możliwości łącznego spełnienia wymogów określonych w art. 61 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w tym szczególnie w zakresie braku kontynuacji funkcji (tzw. „dobrego
sąsiedztwa”).
W głównej mierze wynika to z rolniczego charakteru gminy i przeważającej na
tym terenie zabudowy – siedlisk rolniczych.
Ostatnio obserwuje się –pewną tendencję gdzie dla spełnienia potrzeb inwestycyjnych poszczególnych zainteresowanych wnioskodawców – przeprowadzane są
podziały geodezyjne większych nieruchomości rolnych na działki o powierzchni ok. 1
ha i ok. 0,30 ha. Powoduje to, że obok zagród rolniczych prowadzących działalność i
produkcję rolniczą (w tym np. chów lub hodowlę zwierząt) powstają „niby” zagrody,
których właściciele chcą tylko spokojnie mieszać poza miastem. Okazuje się jednak,
że powstające w wyniku prowadzonej produkcji rolniczej uciążliwości (np. zapachowe,
hałas itp.) stwarzają szereg konfliktowych sytuacji, a obowiązujące przepisy i normy
prawne nie wszystko normują.
ruch budowlany
Dla określenia wielkości ruchu budowlanego występującego na obszarze gminy
– oprócz realizacji zabudowy na terenach, dla których obowiązują plany miejscowe –
przeprowadzono analizę wydanych decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wydanych na podstawie przepisów ustawy
z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Na podstawie tej analizy można zaobserwować pewną regularność w liczbie
wydawanych decyzji. Rocznie wydawano ok. 100 decyzji o warunkach zabudowy lub
niewiele powyżej i poniżej tej liczby, z wyłączeniem 2004 r. gdzie ta liczba była znacznie niższa i wynosiła zaledwie 58. Zapewne przyczyną tego była znajdująca się jeszcze w obiegu prawnym znaczna liczba decyzji wydanych pod działaniem poprzedniej
ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. Oraz wydanych w oparciu o miejscowy
plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy, który stracił moc prawną z
dniem 31 grudnia 2004 r. gdyż Gmina nie zdążyła uchwalić nowego planu dla całego
jej obszaru.
13
W latach 2004 – 2009 łącznie zostały wydane - 622 decyzje, w tym 579 o ustaleniu warunków zabudowy. Ilość wydanych decyzji przeniosła się na wzrost ruchu budowlanego na obszarze gminy. Liczbę wszystkich wydawanych w gminie Pruszcz decyzji, w poszczególnych latach, obrazuje poniższa tabela.
Decyzje wydane w gminie Pruszcz w latach 2004 – 2009
Lp.
1.
2.
wydane decyzje w poszczególnych latach
Rodzaj decyzji
Decyzje o ustaleniu warunków zabudowy
Decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego
Razem
2004
2005
2006
2007
2008
2009
58
119
115
92
101
94
579
4
10
6
8
7
8
43
102
622
OGÓŁEM
62
129
121
100
108
Źródła: Materiały własne Referatu Infrastruktury i Gospodarki Komunalnej
Analizując powyższe zestawienie łatwo zauważyć, że w liczbie wszystkich wydanych decyzji - decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego stanowią
niewielki procent. Kształtuje się on różnie w poszczególnych latach od najniższego
ok. 5 % w roku 2006 do najwyższego wynoszącego ok. 9 % już w następnym 2007 r.
Kolejne tabele obrazują dla jakich funkcji były wydawane poszczególne rodzaje
decyzji.
Wydane decyzje o ustaleniu warunków zabudowy w gminie Pruszcz
w latach 2004-2009
Lp.
2
3
4
5
6
Razem
2004
30
2005
29
2006
33
2007
49
2008
75
2009
79
295
wielorodzinna
1
-
-
2
-
1
4
jednorodzinna
21
22
17
22
53
60
195
w zagrodach
8
7
16
25
22
18
96
zabudowa usługowa
zabudowa produkcyjna
i magazynowa
zabudowa gospodarczogarażowa
zabudowa związana z rolniczą działalnością produkcyjną
inne inwestycje
6
5
7
6
10
7
41
1
2
-
2
-
1
6
4
1
3
4
-
2
14
15
82
70
30
13
2
212
2
-
2
1
3
3
11
94
579
zabudowa mieszkaniowa,
w tym:
1
wydane decyzje w poszczególnych latach
Rodzaj inwestycji
OGÓŁEM
58
119
115
92
101
Źródła: Materiały własne Referatu Infrastruktury i Gospodarki Komunalnej
Powyższe zestawienie pokazuje, że większość wydanych decyzji o warunkach
zabudowy bo ok. 56 % stanowią decyzje odnoszące się do inwestycji o funkcji mieszkaniowej. Przy czym do tych inwestycji zaliczono również nowe budynki mieszkalne w
zagrodach rolniczych.
14
Ilość decyzji wydanych wyłącznie dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
stanowi ok. 66 % ogółu wydanych decyzji dla wszystkich wymienionych rodzajów
mieszkalnictwa. Natomiast 32 % stanowią decyzje wydane dla budynków mieszkalnych w zagrodach rolniczych.
Kolejną znaczącą grupę inwestycji realizowanych w gminie na podstawie ustalonych decyzjami warunków zabudowy stanowią inwestycje związane z rolniczą działalnością. Inwestycje te w znaczącej liczbie były realizowane w latach 2005 i 2006 i były
ściśle związane z terminami dopłat unijnych oraz wymogami unijnymi jakie postawiono gospodarstwom rolnym. W kolejno następujących po sobie latach (po roku 2006)
liczba tych decyzji systematycznie malała.
Wydane decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w gminie Pruszcz
w latach 2004-2009
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Razem
wydane decyzje w poszczególnych latach
Rodzaj inwestycji
2004
2005
2006
2007
2008
2009
-
5
4
4
3
2
18
1
1
2
1
1
-
2
4
-
2
1
6
1
3
5
1
2
-
-
-
1
4
1
-
1
-
2
-
-
1
3
-
-
-
-
-
2
2
OGÓŁEM
4
10
6
8
7
Źródła: Materiały własne Referatu Infrastruktury i Gospodarki Komunalnej
8
43
budynki użyteczności publicznej
drogi
kanalizacje
wodociągi
elektroenergetyka
telekomunikacja, łączność i
telefonia komórkowa
tereny zieleni publicznej
gospodarka odpadami
obiekty i boiska sportowe
Wydane decyzje o ustaleniu warunków zabudowy w gminie Pruszcz w podziale na sołectwa
w latach 2004-2009
Lp.
1
2
3
4
Razem
wydane decyzje w poszczególnych latach
Sołectwo
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Bagniewko,
0
3
4
1
1
1
w tym: Bagniewo
0
2
2
1
0
0
Brzeźno
Cieleszyn
Grabówko,
w tym: Grabowo
0
0
2
0
4
2
1
0
3
2
1
0
3
1
1
0
1
2
0
0
1
1
0
0
10
12
8
5
Trępel
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
0
1
0
1
0
0
Gołuszyce
Luszkówko,
1
4
2
4
5
5
4
3
3
5
3
1
w tym: Luszkowo
2
2
2
2
3
0
Łaszewo
Łowin
Łowinek
Małociechowo
Mirowice,
0
3
3
1
0
4
5
8
4
11
4
8
10
2
6
3
5
7
2
3
2
6
4
2
2
0
8
5
0
4
w tym: Nieciszewo
0
0
2
0
0
1
Niewieścin
Parlin
Pruszcz
Rudki,
2
1
23
1
9
1
23
7
5
6
18
5
8
5
21
0
5
6
29
1
3
6
29
0
w tym: Konstatowo
1
3
3
0
1
0
Serock
Topolno
Wałdowo
Zawada
Zbrachlin
OGÓŁEM
8
3
2
2
2
16
6
2
3
4
12
4
3
8
4
5
4
6
7
3
10
6
8
1
7
18
2
5
3
4
69
25
26
24
24
94
579
58
119
115
92
101
Źródła: Materiały własne Referatu Infrastruktury i Gospodarki Komunalnej
18
22
13
35
37
11
26
32
25
143
14
sieć osadnicza
Sieć osadnicza gminy Pruszcz jest dość równomiernie rozmieszczona na jej obszarze, tworzy układ w którym największe miejscowości położone są na podstawowych ciągach komunikacyjnych przechodzących przez obszar gminy. Większość jednostek osadniczych charakteryzuje dobrą dostępnością i obsługą komunikacyjną.
Największą miejscowością jest siedziba gminy – Pruszcz, w której obecnie zamieszkuje ok. 27% mieszkańców gminy. Kolejne miejscowości to: Serock zamieszkiwany przez ok. 14% mieszkańców i dalej Łowinek, Niewieścin, Parlin i Gołuszyce, z
których każda ma powyżej 400 mieszkańców. Pozostałe miejscowości zamykają się
liczbą mieszkańców od 9 od 350. Wielkości poszczególnych sołectw pod względem
liczby ludności są dość zróżnicowane.
Trzy kolejne największe liczebnie miejscowości w gminie położone są na ciągu
jednej drogi powiatowej ( nr 1266 C Koronowo – Serock – Pruszcz - Zbrachlin).
Natomiast cztery miejscowości z pięciu występujących w gminie o liczbie mieszkańców poniżej 100 mieszkańców położone są w południowo – wschodniej części
gminy w obrębie doliny i skarpy wiślanej.
Poniżej zamieszczona tabela obrazuje ilościowo liczbę
Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości w gminie Pruszcz
(stan na 31 XII 2008 roku)
Lp
.
1
Miejscowość
Pruszcz
Liczba mieszkańców
% zaludnienia
2557
27,1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Serock
1339
Łowinek
554
Niewieścin
479
Parlin
455
Gołuszyce
412
Łowin
381
Wałdowo
361
Łaszewo
305
Luszkowo
302
Topolno
248
Brzeźno
233
Zbrachlin
217
Luszkówko
211
Mirowice
209
Małociechowo
181
Bagniewko
178
Cieleszyn
176
Zawada
172
Nieciszewo
133
Grabowo
106
Bagniewo
87
Konstantowo
83
Rudki
46
Grabówko
35
Trępel
12
OGÓŁEM
9472
Źródło: Referat Ewidencji Ludności Urzędu Gminy w Pruszczu
14,1
5,8
5,1
4,8
4,3
4,0
3,8
3,2
3,2
2,6
2,5
2,3
2,2
2,2
1,9
1,9
1,9
1,8
1,4
1,1
0,9
0,9
0,5
0,4
0,1
100
Wiejską sieć osadniczą gminy można uznać za skoncentrowaną ale tylko w obrębie poszczególnych jednostek osadniczych, które jeszcze obecnie położone są od
siebie w pewnych odległościach. W ostatnim okresie te odległości ulegają znacznemu
skróceniu z uwagi na powstająca zabudowę.
W strukturze gospodarczej gminy rolnictwo odgrywa ciągle bardzo ważną rolę,
oparte jest o użytki rolne wysokiej przydatności dla prowadzenia rolniczej produkcji
roślinnej i zwierzęcej.
Miejscowość gminna Pruszcz ma charakter wielofunkcyjnego ośrodka, pełni
funkcje administracyjne, usługowe, mieszkaniowe. W ostatnim okresie doszły funkcje
związane z działalnością produkcyjną.
Zasadniczo funkcje poszczególnych jednostek osadniczych nie uległy zmianie
od czasu sporządzenia poprzedniego studium.
Nadal miejscowość gminna Pruszcz – pełni rolę podstawowej jednostki osadniczej skupiającej wszystkie funkcje przestrzenne jak np. mieszkalnictwo, usługi w tym
publiczne, miejsca nauki, pracy, wypoczynku itp. Pruszcz oprócz mieszkalnictwa stanowi gminny ośrodek usługowo – gospodarczy.
Kolejnym ośrodkiem o zbliżonej funkcji jest miejscowość Serock, która w zakresie funkcji powiela te występujące w Pruszczu lecz w mniejszym stopniu. Serock z
uwagi na swoje położenie stanowi dobry ośrodek o znaczeniu lokalnym wspierający
miejscowość gminną.
Do grupy innych miejscowości charakteryzujących się znacznym ruchem budowlanym oraz liczbą ludności należy zaliczyć: Niewieścin, Łowinek, Łowin. Ponadto znaczenia nabierają takie miejscowości jak Gołuszyce, Wałdowo, Zbrachlin i Zawada,
których rozwój a szczególnie budowa nowych obiektów mieszkalnych wynika w dużej
części z położenia w niewielkiej odległości od jednostki gminnej. Zachowują natomiast
swój status takie miejscowości jak Łaszewo i Parli położone skrajnie w odniesieniu do
Pruszcza.
Analizując wielkość ruchu budowlanego biorąc pod uwagę wydane decyzja o
ustaleniu warunków zabudowy dosyć ciekawie przedstawia się sprawa Topolna,
gdzie większość wydanych decyzji odnosi się do terenów położonych w obrębie części miejscowości zlokalizowanej na skarpie wiślanej (lokalnie przez mieszkańców nazywane - Topolno Górne) . Natomiast niewiele decyzji wydano dla części miejscowości położonej w obrębie istniejącego kościoła parafialnego, która uznawana jest od
czasów historycznych z właściwą miejscowość Topolno.
17
Poza Pruszczem funkcje związane z mieszkalnictwem (przeważnie jednorodzinnym) są realizowane również we wszystkich innych wsiach gminy. W najmniejszej
liczbie w miejscowościach położonych w obszarze Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego.
Lokalizowanie nowej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej szczególnie we
wsiach mono funkcyjnych związanych wyłącznie z prowadzeniem działalności rolniczej, zabudowanych siedliskami rolniczymi - rodzi szereg konfliktów.
Pomimo położenia znacznego obszaru gminy w granicy Nadwiślańskiego Parku
Krajobrazowego brak wykształconej funkcji turystycznej i wypoczynkowej nastawionej
na obsługę tego rodzaju ruchu. Powstanie na obszarze objętym granicami parku krajobrazowego funkcji turystycznej i wypoczynkowej nastawionej np. na agroturyzm
mogłoby przyczynić się do powolnych zmian charakteru gminy.
W zakresie infrastruktury technicznej mieszkańcy gminy korzystają z sieci wodociągowej, energetycznej, część również z kanalizacji ściekowej.
Ponadto na obszarze gminy zlokalizowana jest gminna (grupowa) oczyszczalnię
ścieków w Pruszczu, która aktualnie została rozbudowana i lokalna w Luszkowie.
O ile sytuacja w zakresie zaopatrzenia mieszkańców gminy w wodę (zwodociągowanie) i energię elektryczną - jest zadawalające, to jednak sytuacja w zakresie odprowadzenia ścieków wymaga dalszych sukcesywnych realizacji sieci kanalizacyjnej.
Obecnie - żadna z miejscowości na obszarze gminy nie jest skanalizowana w 100%.
Gmina systematycznie realizuje odcinki takiej sieci w miejscowości Pruszcz. Pozostałe jednostki osadnicze nadal jako urządzenia do odprowadzenia ścieków wykorzystują
zbiorniki wybieralne, a ostatni co raz częściej przydomowe ekologiczne oczyszczalnie
ścieków.
Gmina ma dwa składowiska odpadów położone w obrębie sołectw Luszkówko i
Małociechowo, składowisko odpadów komunalnych i składowisko odpadów niebezpiecznych materiałów pochodzących z rozbiórki a zawierających azbest.
Podstawowy układ drogowy gminy tworzą: droga krajowa nr 5 (docelowo S-5),
droga wojewódzka nr 248, 17 dróg powiatowych oraz sieć dróg gminnych (z tego 42
ujęte są w ewidencji dróg gminnych, pozostałe stanowią drogi gminne - wewnętrzne).
Układ komunikacji kolejowej stanowią dwie linie w tym jedna znaczenia państwowego druga o znaczeniu regionalnym.
Dobra dostępność komunikacyjna zarówno drogowa jak i kolejowa w stosunku
do największych ośrodków - miast sąsiednich (np. Bydgoszczy, Gdańska, Świecia,
Grudziądza) - stwarza dogodne warunki do aktywizacji gospodarczej i rozwoju gminy.
Ponadto gmina ma dobrą dostępność do komunikacji lotniczej (lotnisko w Bydgoszczy).
Wymienione uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia,
zagospodarowania i uzbrajania poszczególnych terenów na obszarze gminy rodzą
szereg problemów, które będą przedmiotem uwzględnienia w kierunkach niezbędnych zmian w strukturze przestrzennej gminy.
Grunty rolne położone poza jednostkami osadniczymi nadal wykorzystywane są
na potrzeby intensywnego, zintegrowanego rolnictwa na obszarze gminy, uwzględniającego warunki wynikające z ochrony środowiska przyrodniczego i warunków fizjograficznych.
Niektóre z wymienionych w poprzednim studium i obecnie problemów zostały
zniesione, niektóre uległy zmniejszeniu lub zwiększeniu lub powstały zupełnie nowe.
18
2. Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego
ochrony
Przeznaczenie poszczególnych terenów i zasady ich zagospodarowania dla obszaru gminy Pruszcz w okresie do 31 grudnia 2003 r. określone były w miejscowym
planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz, który stracił moc
prawną w oparciu o art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 80, poz.
717 ze zm.).
Podstawowe zasady zagospodarowania i kształtowania ładu przestrzennego
zapisane w wyżej wymienionym planie ogólnym odnosiły się do obszaru całej gminy.
Zakładane w wyżej wymienionym planie ogólnym zasady kształtowania ładu
przestrzennego nie zawsze były realizowane. Obowiązujące przepisy ustawy z dnia
12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym Dz. U. z 1989 r. Nr 17, poz. 99 ze zm.
będące podstawą sporządzenia i uchwalenia wymienionego planu nie wymagały – nie
przewidywały potrzeby szczegółowego zapisywania warunków kształtowania ładu.
Przepisy kolejnych ustaw z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U z 1999 r. nr 15, poz.139 ze zm.) oraz z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) poprzez zapisanie zawartości planu miejscowego pozwala zarówno na ochronę jak i na kształtowanie przestrzeni w tym jej ładu.
Najskuteczniejszym czynnikiem porządkującym zabudowę a tym samym zasadniczo wpływającym na tworzenie ładu przestrzennego i ochronę obszarów już zabudowanych o usystematyzowanych warunkach – jest możliwość zachowania w miarę
jednolitej linii zabudowy projektowanych obiektów, ich wysokości, ich gabarytów i
geometrii dachów. Warunki te najłatwiej określić w ustaleniach miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Sporządzane i uchwalane od stycznia 1995 r. plany miejscowe najczęściej odnoszą się do niewielkich powierzchni przez co nie mają większego wpływu na strukturę przestrzenną gminy.
Wobec braku pokrycia znacznych obszarów gminy planami miejscowymi określenie sposobu zagospodarowania i warunków zabudowy terenu dla nowo realizowanych zamierzeń inwestycyjnych następuje najczęściej w drodze decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu.
Inwestycje realizowane w oparciu o wymienione decyzje związane są głównie z
uzupełnianiem zabudowy w terenach zabudowy mieszkaniowej lub ich bezpośrednim
sąsiedztwie, usługowej i usługowo-produkcyjnej w obszarach zwartej zabudowy po-
szczególnych miejscowości, o ile spełnione są warunki zapisane w przepisach odrębnych.
Na terenach wiejskich o rozproszonej zabudowie zagrodowej - nowe inwestycje
związane są głównie z rozbudową siedlisk rolniczych i ich wielofunkcyjnym rozwojem,
uzupełnianiem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej oraz przekształcaniem zabudowy podworskiej. Nowe inwestycje związane są także z tworzeniem
nowych siedlisk rolniczych.
Obecne standardy zabudowy – szczególnie budynków mieszkalnych (czy to jednorodzinnej czy też w zagrodach) odbiegają od obiektów powstałych w okresie wcześniejszym w oparciu o miejscowe, regionalne i tradycyjne budownictwo. Stosowane
obecnie projekty przyczyniają się jednak do poprawy ładu przestrzennego, nie występują jakieś znaczące zaburzenia istniejącego krajobrazu kulturowego gminy.
19
Brak na terenie gminy kontrastowych zestawień różnych nie przystających do
siebie typów i zespołów zabudowy np. zabudowy historycznych czworaków i bloków
mieszkaniowych. Istniejące tego rodzaju obiekty poprzez zagospodarowanie zielenią
zostały wkomponowane w istniejący krajobraz. Pewien dysonans w odniesieniu do
tego typu zabudowy występuje w Łaszewie i Luszkowie.
Nowe realizacje zarówno z zakresu budownictwa mieszkaniowego jak i związane z rolniczą działalnością podnoszą walory przestrzenne istniejącej zabudowy.
W trybie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego na terenie gminy
Pruszcz najczęściej lokalizowane są inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej i
obiektów i urządzeń publicznych o znaczeniu lokalnym i ponad lokalnym.
3. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz
wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego
Stan środowiska przyrodniczego:
- Rzeźba, morfologia i litologia powierzchniowa:
Obszar gminy Pruszcz obejmuje zróżnicowane morfologicznie jednostki, charakteryzujące się odrębnymi cechami, zarówno w sensie genetycznym jak i strukturalnym.
Na obszarze objętym opracowaniem wyróżnić można: strefę wysoczyzny morenowej płaskiej i falistej, strefę obejmującą fragment powierzchni sandru Brdy w rejonie
jego kontaktu z wysoczyzną morenową, strefę zboczową przekształconą w wyniku
działalności procesów denudacyjnych oraz strefę dna doliny Wisły wraz z fragmentem
jej współczesnego koryta, terasami zalewowymi i nadzalewowymi. W obrębie tych
jednostek wydzielić można szereg mniejszych form, związanych ze specyfiką procesów rzeźbotwórczych, jakie tam zachodziły.
Najwyższy punkt w gminie Pruszcz osiąga 108,1 m n.p.m. i znajduje się na północ od Serocka, natomiast najniższy leży nad brzegiem Wisły w rejonie Topolna na
wysokości 27,1 m n.p.m.
Gmina posiada zatem znaczną, jak na warunki niżu polskiego, rozpiętość wysokościową. Największe wartości wysokości względnych koncentrują się jednak w obrębie strefy zboczowej doliny Wisły i wynoszą tam nawet powyżej 60 m. Pozostałe
obszary posiadają niewielkie deniwelacje, rzadko przekraczające 5 – 10 m, i równocześnie niewielkie wartości spadków terenu.
Zachodni fragment obszaru gminy obejmuje tereny ukształtowane w wyniku odpływu wód roztopowych doliną Brdy, w czasie cofania się czoła lądolodu z fazy po-
znańskiej do fazy pomorskiej ostatniego zlodowacenia. Świadectwem działalności
glacjalnej i fluwioglacjalnej są niewielkie rynny polodowcowe, w których najgłębsze
miejsca zajęte zostały przez jeziora, po uprzednim wytopieniu się zagrzebanych w
nich brył martwego lodu. Ta niewielka część gminy stanowi odcinek strefy kontaktu
wysoczyzny morenowej z powierzchnią sandrową doliny Brdy. W omawianym rejonie
wysokości wysoczyzny morenowej wahają się pomiędzy 95 - 100 m n.p.m., zaś powierzchni sandrowej przeważnie pomiędzy 90 - 95 m n.p.m. Powierzchnię terenu w tej
części gminy, poza niewielkimi fragmentami rynien jeziornych, urozmaicają również
liczne zagłębienia wytopiskowe, które w tym rejonie rozwinęły się szczególnie wyraźnie (zagłębienia na zachód od Serocka).
20
Centralny obszar gminy jest typową wysoczyzną morenową w formie moreny
dennej płaskiej i falistej. Jest to jednocześnie największa jednostka morfologiczną
spośród występujących na terenie gminy. Jej powierzchnia występuje najczęściej na
wysokościach od 95 do 100 m n.p.m. Wśród form morfologicznych wyróżniają się nieliczne pagórki morenowe, których najliczniejsza koncentracja znajduje się przy północnej granicy gminy, zaś pozostałe występują w sposób nierównomierny.
W okolicy Serocka zinwentaryzowano także nieliczne kemy, które charakteryzują się piaszczystą budową.
Na całej powierzchni wysoczyzny morenowej licznie występują zagłębienia wytopiskowe. Posiadają one różne rozmiary, niektóre z nich zostały przekształcone w
systemy dolinne, na skutek działalności wód płynących. Egzystują obecnie jako rozszerzenia den dolin rowów i cieków odpływających z powierzchni wysoczyzny.
Pozostałe funkcjonują obecnie w niezmienionej formie jako integralne zagłębienia wytopiskowe.
Krajobraz gminy urozmaica strefa zbocza doliny Wisły, która oddziela powierzchnię wysoczyzny od dna doliny. Jak wspomniano wcześniej, strefa ta może
miejscami osiągać ponad 60 m wysokości względnej, a spadki terenu przekraczają
12%.
Strefa ta posiada zmienną szerokość. Jej przebieg urozmaicają formy denudacyjne, które rozwinęły się na skutek erozyjnej działalności wód. W okresie deglacjacji
lądolodu następowało intensywne pogłębianie doliny Wisły. Jednocześnie, na skutek
obniżającej się bazy erozyjnej, dochodziło do intensywnego rozcinania wyłaniającej
się krawędzi przez wody odpływające z wysoczyzny bezpośrednio do Wisły. Wraz z
coraz głębszym wcinaniem powstawały coraz szersze i lepiej rozwinięte doliny. Do
tego procesu dołączyła również denudacja, która była efektem wytapiania wiecznej
zmarzliny. W efekcie powstały dolinki, które urozmaicają krajobraz wzdłuż całej krawędzi wysoczyzny. U wylotu dolinek usypane zostały liczne stożki, których szerokość
osiągać może nawet kilkaset metrów (stożek we wsi Topolno). Wymienione wcześniej
dolinki posiadają liczne konsekwentne i subsekwentne odgałęzienia, które sprawiają,
że najdłuższe z nich sięgają nawet około 4 km w głąb wysoczyzny morenowej.
Strefa zboczowa oddziela wysoczyznę od dna doliny Wisły. Obszar ten znajduje
się w południowo-wschodniej części gminy. Wysokości bezwzględne wahają się w
przedziale od 27,1 do około 35 m n.p.m. w rejonie Grabowa. Na tym terenie wydzielić
można koryto Wisły, terasę zalewową i terasę nadzalewową. Ważnym elementem
jest wał przeciwpowodziowy, który jest formą antropogeniczną wyraźnie zaznaczającą
się w krajobrazie. Rzeźba terenu w czasach współczesnych intensywnie ulega przemianom na terasie zalewowej. Wynika to z depozycji materiału wleczonego przez
rzekę w czasie wezbrań. Zasięg terasy zalewowej i jednocześnie zasięg oddziaływania tych przekształceń został ograniczony sztucznie przez budowę wspomnianego
wału przeciwpowodziowego. Jest to, zatem strefa narażona na przemiany morfologii
terenu w równie dużym stopniu jak strefa zbocza wysoczyzny.
Zróżnicowanie morfologiczne na obszarze gminy owocuje zróżnicowaniem powierzchniowej litologii osadów. Wszystkie występujące na powierzchni osady należą
do wieku czwartorzędowego. Ich depozycja odbyła się głównie w okresie ostatniego
zlodowacenia północnopolskiego, jednak liczne osady formowane są również współcześnie. Litologia osadów nawiązuje do genezy rzeźby terenu. W obszarze graniczącym z sandrem na powierzchni terenu występują piaski i piaski gliniaste.
21
Wysoczyznę morenową budują przede wszystkim gliny piaszczyste i gliny, oraz
miejscami piaski gliniaste mocne. W rejonie centralnym wysoczyzny powszechnie
pojawiają się piaski gliniaste mocne pylaste oraz piaski średnie. Zidentyfikowane pagórki morenowe maja budowę gliniastą i charakteryzują się silnym zróżnicowaniem
frakcjonalnym materiału, natomiast sąsiadujące z nimi pagórki kemowe uformowane
zostały z piasków i żwirów w warunkach depozycji wodnej. Dno doliny Wisły wypełniają piaski rzeczne, mułki i żwiry. Silne zróżnicowanie strukturalne i teksturalne osadów
pojawia się w sąsiedztwie dolnego załomu zbocza doliny i w dnach dolinek denudacyjnych.
Osady te powstały na skutek spływów powierzchniowych z okolicznych zboczy
przez co są silnie wymieszane. Pewien procent powierzchni gminy pokryty jest osadami biogenicznymi. Osady te wypełniają zagłębienia bezodpływowe, dna cieków na
wysoczyźnie oraz sąsiadują z oczkami wodnymi. Wśród nich wyróżnić można torfy
oraz zatorfienia powstałe na skutek murszowienia torfów.
Osadami holoceńskimi są także mady rzeczne, które spotykane są na terenie
teras zalewowej i nadzalewowej. Wysoka zawartość próchnicy i dobre nawodnienie
tych osadów sprawia, że posiadają one cenne wartości użytkowe.
- Budowa geologiczna
Budowa geologiczna obszaru gminy posiada istotne znaczenie szczególnie w
kontekście zaopatrzenia ludności w wodę do picia oraz technicznych warunków posadawiania budynków.
Z tego względu ograniczono się do jej scharakteryzowania w strefie oddziaływania człowieka, która w opisywanej gminie obejmuje głównie utwory czwartorzędowe.
Miąższość utworów czwartorzędowych osiąga na wysoczyźnie około 50 m, a w
dnie doliny Wisły kilka do kilkunastu metrów. Kompleks ten złożony jest z naprzemianległych serii piasków, żwirów i glin zwałowych, ułożonych horyzontalnie. Pierwszą od powierzchni serię osadów stanowią gliny zwałowe, które posiadają od kilku do
kilkunastu metrów miąższości. Glina ta jest lokalnie rozwarstwiona, występują w niej
niewielkie wkładki piaszczyste i otoczaki w formie bruku morenowego. Jej pokrywa
nieco bardziej miąższa jest przy północnej jej granicy, a zanika zupełnie w centrum
południowej części gminy i posiada zmienną miąższość od 1 do kilku metrów. Seria ta
izoluje osady piaszczyste występujące poniżej, w postaci przede wszystkim drobnych
piasków i mułków, które odsłaniają się na powierzchni terenu w rejonie na południe
od Pruszcza, ze względu na brak wspomnianej wcześniej izolującej warstwy nadległych glin.
W zakresie głębokości od kilkunastu do około 30 – 35 m pojawia się kolejna
warstwa glin zwałowych, prawdopodobnie wieku środkowopolskiego, w której również
występują nieliczne piaszczyste wkładki. Towarzyszą jej często mułki występujące w
stropowej i spągowej części serii depozycyjnej, które lokalnie mogą zastępować serię
glin. Osady te przykrywają na całym terenie wysoczyznowej części gminy drugą serię
piasków, która występuje poniżej nich, do głębokości około 50 m. Seria ta składa się
z piasków drobno i średnioziarnistych oraz niewielkiej miąższości wkładek żwirowych.
Często zdarzają się w niej otoczaki (bruk).
Pod opisanymi czterema głównymi seriami depozycyjnymi występują na obszarze wysoczyznowym iły trzeciorzędowe, o miąższości od kilkunastu do kilkudziesięciu
metrów, które nie zostały przewiercone otworami użytymi do interpretacji budowy
geologicznej tej części obszaru gminy.
22
Budowa dna doliny Wisły udokumentowana jest jedynie studnią w Grabowie.
Czwartorzęd występuje do głębokości około 14 m, poniżej zalegają osady miocenu
(do głębokości 22 m) i pliocenu (nie przewiercone do 43 m p.p.m.). W skład osadów
czwartorzędu wchodzą przede wszystkim piaski zdeponowane na terasach rzecznych
w fazie akumulacyjnej działalności rzeki. W spągu i stropie występują niewielkiej
miąższości gliny zwałowe, których warstwy nie przekraczają jednak 2 m miąższości.
Gliny te stanowią najprawdopodobniej materiał dyluwialny, którego akumulacja możliwa była dzięki istnieniu w pobliżu aktywnie erodowanego zbocza doliny. Osady trzeciorzędowe stanowią na przemian iły, mułki piaski i drewno.
Serie poszczególnych osadów nie przekraczają kilku metrów miąższości. W
Grabówku nie przewiercono całego profilu trzeciorzędu.
- Surowce naturalne
Z budową geologiczną związane jest występowanie surowców naturalnych.
Na terenie gminy występują dość powszechnie jedynie kopaliny pospolite takie
jak surowce ilaste, okruchowe i torfy. Surowce ilaste reprezentowane są głównie
przez gliny zwałowe a lokalnie iły. Mogą one stanowić surowiec ceramiczny niskiej
jednak jakości nadający się w ograniczonym zakresie do produkcji pełnej.
Wśród surowców okruchowych pojawiają się piaski, pospółki i żwiry, przy czym
w większości są one pochodzenia lodowcowego i wodnolodowcowego rzadziej rzecznego lub deluwialnego.
Piaski deluwialne występują w gminie jedynie pasmowo wzdłuż doliny Wisły - w
strefie agradacji podzboczowej. Występujące w gminie torfy są zwykle w niskim stopniu rozkładu i tylko częściowo spełniają wymagania jako materiał opałowy.
Prace poszukiwawcze dla określenia warunków występowania kopalin pospolitych na terenie gminy prowadzone przez Przedsiębiorstwo Geologiczne przyniosły
negatywne wyniki, potwierdzając jedynie niewielką bazę surowcową. W chwili obecnej nie ma eksploatowanych, udokumentowanych złóż kopalin pospolitych.
Pomimo braku znaczących zasobów złóż kopalin, gmina posiada możliwości
wykorzystania surowców odnawialnych w postaci energii słonecznej, ciepła geotermalnego czy biomasy, które mogą służyć do celów grzewczych, a energii wiatru do
rozwoju energetyki wiatrowej w postaci lokalnych elektrowni wiatrowych.
Rolnicza i leśna przestrzeń produkcyjna:
- Gleby:
Zróżnicowanie typologiczne oraz wartość użytkowa gleb jest konsekwencją
uwarunkowań fizyczno-geograficznych, przyrodniczych i antropologicznych.
Na terenie gminy Pruszcz przeważają gleby pochodzenia mineralnego w typie
gleb: brunatnych kwaśnych i wyługowanych, pseudobielicowych, czarnych ziem zde-
gradowanych i mad, a w obniżeniach terenowych stwierdza się gleby pochodzenia
organicznego w typie gleb: torfowych i murszowych.
Przestrzenne rozmieszczenie wyszczególnionych wyżej typów gleb jest związane z ich położeniem fizyczno-geograficznym.
Generalnie należy stwierdzić iż mady, charakteryzujące się warstwowym układem profilu glebowego, występują wyłącznie na terasach zalewowych Wisły, natomiast rozmieszczenie pozostałych wyróżnionych typów gleb mineralnych związane
jest z zasięgiem przestrzennym Równiny Świeckiej.
23
W trakcie prac gleboznawczo-klasyfikacyjnych ustalono następujący udział poszczególnych użytków i klas bonitacyjnych w powierzchni użytków rolnych gminy
Pruszcz:
Klasa gleb
Grunty orne
Użytki zielone
I
II
III a
0,0
0,7
11,1
0,0
4,6
16,9
III b
29,3
IV a
40,9
IV b
12,3
49,5
V
5,3
21,3
VI
0,2
7,6
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Referatu Infrastruktury i Gospodarki Komunalnej
Przydatność rolnicza gleb wiąże się ściśle z właściwościami fizycznochemicznymi gleb, ich położeniem, warunkami klimatycznymi i wodnymi, natomiast
wyraża się w przynależności poszczególnych obszarów do wyodrębnionych kompleksów rolniczej przydatności gleb.
Procentowy udział poszczególnych kompleksów rolniczej przydatności gleb w
gminie Pruszcz, wg danych Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach i Wojewódzkiego Biura Geodezji i Terenów Rolnych w Bydgoszczy – „Rolnicza
przestrzeń produkcyjna w liczbach” – Puławy-Bydgoszcz, 1981 r., przedstawiono w
poniższym zestawieniu.
Powierzchnia
w ha
Udział % (w stosunku do powierzchni gruntów
ornych i użytków
zielonych)
(1) pszenny bardzo dobry
90
0,8
(2) pszenny dobry
932
8,1
(3) pszenny wadliwy
204
1,8
Kompleksy rolniczej przydatności gleb
Grunty orne
(4) żytni bardzo dobry
5006
43,7
(5) żytni dobry
4033
35,2
(6) żytni słaby
598
5,2
(7) żytni bardzo słaby
158
1,4
(8) zbożowo-pastewny mocny
346
3,0
(9) zbożowo-pastewny słaby
8
0,8
(14) przeznaczone pod użytki zielone
12
0,0
11 467
80,8 (powierzchni
razem grunty orne
ogólnej gminy)
Użytki zielone
(1z) bardzo dobre i dobre
41
4,3
(2z) średnie
624
65,0
(3z) słabe i bardzo słabe
295
30,7
razem użytki zielone
960
6,7 (powierzchni ogólnej gminy)
Razem użytki rolne
12 427
87,5 (powierzchni
ogólnej gminy)
Z powyższego zestawienia wynika, że w gminie Pruszcz około 90 % powierzchni
gruntów ornych posiada korzystne i bardzo korzystne warunki glebowe, a około 70 %
użytków zielonych zalicza się do gleb średnich i dobrych.
Powyższe potwierdza ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni w wysokości
75.4 pkt, ustalony w wyniku waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy
Pruszcz.
Przeprowadzone w latach 1997-2001 przez Okręgową Stację ChemicznoRolniczą w Bydgoszczy badania gleb gminy na odczyn gleb i zawartość podstawowych składników pokarmowych wykazały, w zakresie:
odczynu gleb i potrzeby wapnowania:
a) największe zakwaszenie gleb i potrzeby wapnowania występuje we wsiach Łaszewo i Nieciszewo (dotyczy powyżej 60% powierzchni użytków rolnych),
b) najkorzystniejsze warunki w powyższym zakresie stwierdzono w sołectwach: Luszkowo, Luszkówko, Małociechowo, Cieleszyn – potrzeba wapnowania dotyczy 10 –
15 % powierzchni użytków rolnych;
zawartości fosforu:
a) najgorszą sytuację pod względem zawartości przyswajalnego fosforu stwierdzono
w miejscowościach: Rudki – około 90 % powierzchni użytków rolnych, Gołuszyce –
około 60 % powierzchni użytków rolnych, Bagniewo – około 50 % powierzchni
użytków rolnych,
b) najkorzystniejszą sytuację w powyższym zakresie stwierdzono w glebach wsi: Łaszewo, Luszkowo, Luszkówko – zaledwie do 2 % powierzchni gleb wykazuje niską
i bardzo niską zawartość fosforu;
zawartości potasu:
a) najwięcej gleb o niskiej zawartości przyswajalnego potasu stwierdzono w miejscowości Gołuszyce – ponad 50 % powierzchni użytków rolnych,
b) pozostałe wsie wykazują zadawalający poziom zaopatrzenia w potas;
zawartości magnezu:
a) brak rezerw magnezu powyżej 50 % wykazują gleby sołectw: Łaszewo, Nieciszewo, Gołuszyce, Parlin, Pruszcz, Bagniewo, Małociechowo,
b) najlepszą sytuację w powyższym zakresie stwierdzono w glebach sołectw: Cieleszyn i Topolno (stwierdzono występowanie 12-16 % gleb o niskiej zawartości magnezu);
zawartości mikroelementów:
a) stwierdzono, że udział gleb ubogich w formy przyswajalne boru, miedzi i żelaza jest
stosunkowo duży i przekracza średnie dla województwa kujawsko-pomorskiego,
b) zasobność gleb gminy Pruszcz w przyswajalne formy manganu jest stosunkowo
dobra i przekracza średnią dla województwa;
25
zawartości metali ciężkich i pierwiastków śladowych:
a) zawartość ołowiu, kadmu, miedzi i niklu w glebach gminy Pruszcz nie wykracza
poza klasę O (tj. odnoszącą się do poziomu zawartości naturalnej),
b) zawartość cynku w stopniu bardzo słabego podwyższenia stwierdzono na powierzchni 4 % użytków rolnych (I stopień w 5-stopniowej skali),
c) zawartość siarki w stopniu ponadnormatywnym wykazuje 5 % użytków rolnych w
gminie (IV klasa zanieczyszczenia siarką).
Procesem niszczącym gleby są zjawiska erozyjne – erozji eolicznej, wodnej i
zboczowej.
Erozja wodna gleb na obszarze gminy wykazuje generalnie charakter mało
szkodliwy dla rolnictwa. Jedynie w strefie zboczowej doliny Wisły występuje w stopniu
silnym.
Erozja eoliczna obejmuje w stopniu silnym jedynie niewielkie tereny związane z
występowaniem gleb wytworzonych na utworach piaszczystych, głównie w rejonie wsi
Niewieścin, Cieleszyn, Małociechowo i na zachód od Serocka.
Najsilniej glebom zagraża na terenie gminy erozja zboczowa w strefie krawędziowej wysoczyzny oraz w strefach zboczowych lokalnych dolinek i związana jest z
dużymi spadkami terenu i często nieodpowiednim sposobem użytkowania.
Niewątpliwie erozja gleb zmniejsza ich wartość użytkową, dlatego należy czynić
odpowiednie zabiegi w kierunku ochrony gleb przed jej ujemnymi skutkami.
Jednym z zasadniczych zabiegów poza agrotechnicznymi jest fitomelioracja tj. racjonalne zalesianie i zadrzewianie.
Należy stwierdzić, że pod względem przydatności rolniczej i walorów agrochemicznych gleby gminy Pruszcz, z wyjątkiem strefy krawędziowej Równiny Świeckiej i
obszarów o spadkach przekraczających 15 %, prezentują się korzystnie. Brak jest
przeciwwskazań do uprawy pełnej gamy roślin uprawnych i uzyskiwania w pełni wartości.
- Lasy
Gmina charakteryzuje się bardzo niskim stopniem lesistości. Lasy zajmują zaledwie 2,8% powierzchni gminy. Występują one w formie niewielkich kompleksów
leśnych w obrębie dna doliny Wisły w postaci borów wilgotnych i bagiennych oraz
olsy, a w jej strefie zboczowej, w postaci grądów.
W obrębie strefy wysoczyznowej lasy występują głównie w północno-zachodniej
części gminy tworząc i tu niewielkie kompleksy boru mieszanego świeżego, lasu mieszanego świeżego, lasu świeżego.
Dominującymi gatunkami drzewostanu są sosna i dąb z domieszką brzozy, buku
i świerku.
Przydatność rekreacyjna lasów na terenie gminy jest znikoma, jedynie w północno-zachodniej części gminy (rejon Serocka) gdzie lasy towarzyszą jeziorom
przedstawiają one wartość rekreacyjną. I właśnie w tym rejonie z uwagi na mniejszą
przydatność kompleksów glebowych dla rolnictwa wskazane byłoby powiększenie ich
zasobów. Sprzyjało by to powstaniu większego zwartego kompleksu leśnego na terenie gminy, który łączył by się z kompleksem leśnym w gminie sąsiedniej (Koronowo).
Takie działania wskazane są również w obrębie dolin cieków i w strefie zboczowej doliny Wisły oraz w obrębie gruntów rolnych na terenie gminy o znikomej przydatności rolniczej. Przyczyni się to zarówno do podniesienia wskaźnika lesistości
26
gminy jak również ograniczy procesy erozyjne w tych terenach rolnych oraz poprawi
walory krajobrazowe gminy.
Wielkość i stan zasobów wodnych gminy - wody powierzchniowe i podziemne.
- Wielkość zasobów wodnych:
Gmina Pruszcz położona jest w dorzeczu Wisły. Przez gminę przebiega dział
wodny II rzędu, który oddziela zlewnie bezpośrednią rzeki Wisły od zlewni Brdy, dzieląc gminę na cześć wschodnią i zachodnią o zbliżonych powierzchniach. Obszar bezpośredni rzeki Wisły odwadniany jest przez systemy cieków i rowów melioracyjnych, z
pośród których do największych należą Struga Gruczno - Luszkówko i Niewieścińska.
Wisła stanowi największy rezerwuar wód płynących na terenie gminy. W granicach
gminy leży dolny odcinek tej rzeki o długości ok. 7 km. Cechą charakterystyczną Wisły jest jej zmienność stanów wody. Podczas stanów wysokich następuje przesiąkanie wód i podtapianie gruntów na obszarze zawala, który objęty jest strefą bezpośredniego zagrożenia zalaniem. Stany takie mogą powtarzać się w okresach wiosennych (roztopowych) i letnio – jesiennych przy wzmożonych opadach. Dla pozostałej
części gminy nie stanowią one bezpośredniego zagrożenia. Na niebezpieczeństwo
potencjalnego jednak zagrożenia powodzą narażone są tereny położone w dnie doliny
Wisły, w sytuacjach nadzwyczajnych awarii jak przerwanie wału przeciwpowodziowego przy wysokich stanach wody.
Obszar zlewni Brdy odwadniany jest również przez system cieków i rowów melioracyjnych z pośród których wymienić należy Kanał Pyszczyński, strugę Kotomierzycę, strugę Graniczną i strugę Kręgiel.
Jest to obszar ochronnych zasobów wody pitnej rzeki Brdy, w związku z ujęciem
wody powierzchniowej dla miasta Bydgoszczy na rzece Brdzie „Czyżkowko”. Dla ujęcia tego wyznaczono strefy ochronne, a część zachodnia gminy znajduje się w strefie
ochronnej pośredniej zewnętrznej wyżej wymienionego ujęcia wody.
Dla strefy tej obowiązują nakazy i zakazy zgodnie z decyzją Wojewody Bydgoskiego Nr OŚ-X-6210/104/98 z dnia 14 grudnia 1998 r. o jej ustanowieniu wraz z późniejszymi zmianami.
Między innymi na jej terenie istnieje zakaz lokalizowania obiektów zaliczanych
do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi oraz mogących
pogorszyć stan środowiska.
Gmina pozbawiona jest większych akwenów wód stojących. Występujące na
obszarze gminy jeziora są o nieznacznych powierzchniach. Jedynie 2 spośród występujących tu jezior przekraczają powierzchnię 10 ha i są to jeziora Pluszno i Topolno.
Jeziora w gminie są o charakterze odpływowym i bezodpływowym. Charakter ten
związany jest z ich genezą. Największe jeziora na terenie gminy są pochodzenia rynnowego, o charakterze przepływowym i występują w dnach rynien polodowcowych.
Do tej grupy należą miedzy innymi jeziora: Szukaj, Pluszno, Święte, Księże czy Topolno. Część jezior na terenie gminy ma charakter bezodpływowy, powstałe w zagłębieniach międzymorenowych lub w zagłębieniach po wytopieniu się martwego lodu.
Są to głównie małe jeziora, o nieznacznych głębokościach, których lustro wody uzależnione jest w dużym stopniu od warunków atmosferycznych.
Jedno z jezior na terenie gminy zaliczone zostało do jezior o walorach turystycznych w III klasie i jest to jezioro Topolno. Walory rekreacyjne przedstawiają także jeziora udostępnione do wędkowania, których jest na terenie gminy 9, a wśród nich j.
Luszkowo, Niewieścin i Pluszno.
27
- Jakość i stan wód:
Spośród wód powierzchniowych na terenie gminy monitoringiem objęte są rzeka
Wisła i Kotomierzyca.
Zarówno rzeka Wisła jak i Kotomierzyca prowadzą wody nie odpowiadające
normom pod względem ich stopnia czystości.
Pozostałe nie badane cieki i jeziora należy się spodziewać, że w związku z nieuregulowaną do końca gospodarką ściekową jak i zanieczyszczeniami związanymi z
intensywną działalnością rolniczą na terenie gminy, będą miały wody, których stan
czystości wymagać będzie sukcesywnej poprawy.
Monitoring jakości wód powierzchniowych prowadzony przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy (WIOŚ) dostarczył danych o parametrach fizyczno-chemicznych wód Wisły i Kotomierzycy. Jedynie jeden punkt pomiarowy znajduje się na obszarze gminy - stanowisko pomiarowo-kontrolne na Kotomierzycy poniżej Pruszcza. Wisła badana była w Fordonie a wyniki, odnoszą się bezpośrednio do jakości odcinka pomiędzy Bydgoszczą (Fordonem) a Świeciem (Sartowicami),
co wynika z metodyki klasyfikacji tej rzeki.
Parametry Kotomierzycy w 2002 roku prezentowały wysokie stężenia charakterystyczne na poziomie nie odpowiadającym normom w zakresie azotu azotynowego,
azotu ogólnego, fosforanów i fosforu ogólnego. Stężenia charakterystyczne związków
azotu osiągnęły 25,5 mgN/l, zaś fosforanów 2,55 mgPO4/l. Wartości te świadczą o
intensywnej degradacji jakości wód, głównie ze źródeł obszarowych (rolniczych). Badania wykazały także słabą kondycję tlenową, podwyższone przewodnictwo elektrolityczne i wysokie stężenia chlorofilu „a”, który jest wskaźnikiem ilościowym w określaniu stopnia rozwinięcia fitoplanktonu w wodzie. Korzystnie prezentowało się stężenie
azotu amonowego, zawiesiny, biochemicznego i chemicznego zapotrzebowania na
tlen, co mogłoby sugerować, że w górnym obcinku rzeki nie zachodzi dostawa znaczących ilości substancji pochodzenia ściekowego, jednak przeczy temu pojawiające
się zanieczyszczenie bakteriologiczne. Generalnie można stwierdzić, że stan jakości
wód górnej Kotomierzycy odzwierciedla stan wód glebowych i wód infiltrujących do
poziomów wodonośnych. Zasilanie opisywanej rzeki opiera się o dostawę wody z rozległego systemu rowów melioracyjnych i sieci drenarskich, które szczególnie intensywnie funkcjonują w okresie wiosennych roztopów. W porównaniu z badaniami
przeprowadzonymi w 1996 roku, jakość wód Kotomierzycy uległa pogorszeniu w zakresie stężeń substancji biogennych i w stanie sanitarnym.
WIOŚ w Bydgoszczy dokonał także oceny ekomorfologicznej rzeki w punkcie
pomiarowo-kontrolnym w Pruszczu. Wśród V wymienianych kategorii naturalności
cieków wodnych, określono klasę naturalności, zgodnie z wytycznymi zawartymi w
przewodniku metodycznym EKG ONZ. W wyniku tych badań stwierdzono, że ciek w
badanym punkcie jest uregulowany, prostoliniowy, o regularnym geometrycznym
przekroju poprzecznym koryta, o jednorodnym nachyleniu skarp, jednolitym substracie dna, w który nie występują przegłębienia. Wyraźne są wezbrania wiosenne i bardzo niskie stany letnie, małe zróżnicowanie prędkości przepływu wody, niska jej jakość, słabe zadrzewienie brzegów i mała różnorodność roślinności hydrofilnej. Ponadto pola uprawne dochodzą do brzegu cieku, i ograniczają strefę brzegową do mniej
niż 2 m szerokości. W efekcie rzeka w punkcie badawczym poniżej Pruszcza zaliczona została do słabej – IV kategorii naturalności: cieków o małej atrakcyjności krajobrazowej, wyraźnie zmienionym ekosystemie, w pełni uregulowanych.
28
Wody Wisły przepływające przez teren gminy charakteryzowały się w 2003 roku
ponadnormatywną zawartością chlorofilu „a” i azotu azotynowego, co zdecydowało,
że odcinek ten zaliczony został do wód poza klasowych. Ponadto od kwietnia do listopada pojawiał się znaczny przyrost ilościowy fitoplanktonu, w którym dominowały
zielenice. Silne było także zanieczyszczenie bakteriami grupy Coli typu kałowego,
które w klasyfikacji dokonywanej pod kątem bakteriologicznym, utrzymywało się na
poziomie ponadnormatywnym.
Ustawa Prawo wodne wprowadza na obszarze kraju obowiązek wyznaczenia
wód zanieczyszczonych związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych, wód
narażonych na zanieczyszczenie tymi związkami, oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych należy ograniczyć. Celem tych zapisów było ograniczenie stopnia strat ekonomicznych spowodowanych eutrofizacją
wód. W związku z tym, wydanych zostało szereg rozporządzeń określających miedzy
innymi: kryteria wyznaczania wód zanieczyszczonych i narażonych na zanieczyszczenie azotem, w których zadanie wyznaczenia wód i obszarów powierzono Dyrektorom Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej.
Na mocy nadanych uprawnień, Dyrektor RZGW w Gdańsku wydał rozporządzenie nr 2/2003 z dnia 30 grudnia 2003 r., w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu oraz obszarów szczególnie narażonych, z których
odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć, w którym uznał wody rzeki Kotomierzycy na obszarze gminy Pruszcz za wody wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu, a cały obszary gminy Pruszcz za obszar szczególnie narażony, z którego odpływ azotu należy ograniczyć.
W związku z obowiązującym stanem prawnym, opracowany został „Program
działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych”. Program
obejmuje szczegółowy zakres działań, jakie należy podjąć, by ograniczyć to zjawisko,
niekorzystne zarówno z punktu widzenia ochrony środowiska jak i rolnictwa. Ponadto
określone zostały zadania poszczególnych służb, inspekcji i samorządów oraz harmonogram realizowania tych działań. Program ten przewiduje działania wykonywane
w cyklu czteroletnim, po którym ich efekty będą oceniane a sam program poddawany
weryfikacji.
Program nakłada szereg obowiązków na rolników indywidualnych, które mają na
celu poprawę gospodarki nawozami naturalnymi (gnojówką i gnojowicą). Wprowadza
przede wszystkim kodeks dobrej praktyki rolniczej, w którym szczegółowo określa się
zasady i terminy nawożenia, zasady przechowywania nawozów w okresie niesprzyjającym nawożeniu, zalecenia związane z budową płyt obornikowych i zbiorników na
gnojowicę, ze szczególnym uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska wodnego.
Priorytetowymi działaniami na obszarze narażonym są przede wszystkim:
a) podniesienie świadomości rolników poprzez serie szkoleń i kursów w zakresie dostosowywania działalności produkcyjnej do dobrej praktyki rolniczej,
b) identyfikacje gospodarstw stanowiących największe zagrożenie dla zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych,
c) systematyczne monitorowanie wybranych komponentów środowiska,
d) opracowanie bilansów azotu oraz planów nawożenia,
e) monitorowanie efektów programu.
Gmina Pruszcz leży poza granicami Głównych Zbiorników Wód Podziemnych.
29
Z uwagi na odmienne warunki występowania wód gruntowych na terenie gminy
wyróżniono:
1) obszary o wodach gruntowych związanych z wysoczyzną morenową,
2) obszary o wodach gruntowych związanych z dolinami rzek i cieków.
Najpłytsze zaleganie pierwszego poziomu wodonośnego zwierciadła wody obserwuje się na terasie zalewowej Wisły oraz w dolinkach i zagłębieniach bezodpływowych. Zalega on na głębokościach do 2,5 m ppt., a lokalnie i okresowo nawet na
powierzchni. Użytkowe jednak poziomy wodonośne w dolinie Wisły występują na głębokości poniżej 50 m ppt., pod izolacją w postaci warstw iłów i związane są z drugim
poziomem wodonośnym wysoczyzny. Ze względu na małe zapotrzebowanie na wodę
na tym terenie, związane ze słabo rozwiniętą siecią osadniczą, poziomy te nie są intensywnie eksploatowane.
W obrębie wysoczyzny występują wody gruntowe o zwierciadle napiętym i swobodnym. Pierwszy poziom wodonośny występuje na zróżnicowanych głębokościach i
jest uzależniony od przewarstwień piaszczystych występujących wśród glin morenowych na ogół poniżej 5 m ppt. Poziom ten o malej miąższości charakteryzuje się małą
wydajnością ( poniżej 2 m3/h) i wykorzystywany jest jedynie przez indywidualnych
użytkowników. Głównym użytkowym poziomem wodonośnym na tym terenie jest drugi
od powierzchni, dobrze izolowany poziom czwartorzędowy, zalegający bezpośrednio
na podłożu trzeciorzędowym. Poziom ten posiada zwierciadło napięte, stabilizujące
się na wysokości około 10 – 15 m. Większość studni na obszarze gminy, które służą
zaopatrzeniu ludności w wodę, jest zafiltrowana w tym wodonoścu.
Eksploatacyjna wydajność tych studni waha się w granicach 30 – 40 m3/h, i
rzadko osiąga wyższe wartości. Współczynnik filtracji warstwy wodonośnej wynosi
przeciętnie 0,0001 – 0,0008 m/s. Studnie o zatwierdzonym (Q) eksploatacyjnym 40
m3/h i obniżeniu (S) zwierciadła wody w granicach 2,6 m powodują powstanie leja
depresji w granicach 200 – 220 m ( przy k = 0,0008 m/s).
Parametry warstwy wodonośnej zmieniają się w pobliżu strefy zboczowej, ze
względu na drenowanie i zmniejszenie stopnia napięcia zwierciadła wód podziemnych. Dzięki tym obserwacjom można stwierdzić, że generalny kierunek spływu wód
podziemnych w tej warstwie na terenie gminy Pruszcz następuje z zachodu na
wschód. W strefie tej mamy do czynienia z licznymi źródłami i wysiękami wód gruntowych.
W obrębie wysoczyzny występują również niewielkie ilości wody na stropie glin tzw. „wierzchówki”, których przydatność użytkowa jest ograniczona z uwagi na ich
wydajność i stopień zanieczyszczenia.
Wody gruntowe pierwszego poziomu wodonośnego na terenie gminy narażone
są na zanieczyszczenia antropogeniczne. Stopień ich zagrożenia wynika z dwóch
czynników, tj. uwarunkowań naturalnych oraz sposobu użytkowania terenu. Silny sto-
pień zagrożenia zanieczyszczenia tego poziomu wodonośnego występuje jedynie w
dolinie Wisły i jest wypadkową braku naturalnej izolacji warstwy wodonośnej oraz intensywnego rolniczego użytkowania. Znaczne zagrożenie zanieczyszczenia pierwszego poziomu wodonośnego występuje także w środkowej części gminy w rejonie
Pruszcza, Mirowic oraz Nieciszewa i związane jest z nieciągłym charakterem poziomu
glin, intensywnym użytkowaniem rolniczym oraz silnym stopniem zurbanizowania terenu. Sposób użytkowania i zagospodarowania terenów spowodował antropogeniczne zmiany tych wód. Część północno –zachodnia oraz południowa gminy stanowi obszar o wodach niezmienionych lub w słabym stopniu zmienionych antropogenicznie.
30
Część środkowa i wschodnia gminy charakteryzuje się obszarami o wyraźnie
zmienionych wodach antropogenicznie. A niewielki obszar w rejonie samego Pruszcza stanowi obszar wód silnie zmieniony antropogenicznie.
Jakość wód podziemnych głównego poziomu wodonośnego badana była na ujęciu w Serocku przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w
cyklu corocznym w okresie od 2000 do 2003 roku. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że wody te charakteryzują się umiarkowaną jakością, określoną na II
klasę czystości (2000 – klasa Ib, 2001, 2002, 2003 – klasa II). Parametrami obniżającymi jakość, które sklasyfikowane zostały w III klasie i poza nią, były mętność i wodorowęglany. Można zatem stwierdzić, że budowa geologiczna predysponuje dobre warunki izolacyjne głównego poziomu użytkowego i skutecznie ogranicza wpływy antropogeniczne.
- Warunki klimatyczne i aerosanitarne
Pod względem klimatycznym gmina położona jest w obszarze przejściowym
między chłodnym i wilgotnym rejonem północnym, a bardziej suchym i cieplejszym rejonem południowym, w Dzielnicy Bydgoskiej (według. R. Gumińskiego).
Średnia roczna temperatura powietrza waha się od 7,50 do 8,50 C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 18,4oC, a najchłodniejszym styczeń ze średnią temperaturą – 1,7oC.
Dni z przymrozkiem jest w roku ok. 106 - 120. Dni gorących z temperaturą przekraczającą lub równą 25oC jest w roku około 32.
Dni pogodnych jest w roku około 25, a pochmurnych około 140. Średnie ciśnienie kształtuje się w granicach 1000 - 1010 hPa.
Okres wegetacji trwa od 210 do 215 dni.
Roczna wielkość opadów kształtuje się powyżej 550 mm.
Przeważającym kierunkiem wiatru jest zachodni 18,4 % i południowo-zachodni
16,2 %.
W zależności od lokalnych warunków rzeźby, stosunków wodnych, szaty roślinnej i innych, w obrębie gminy występują rejony o odmiennych, specyficznych dla danego obszaru cechach klimatycznych.
Specyficzny mikroklimat tworzy się w obszarze dna doliny Wisły, gdzie rzeka łagodzi znacznie wahania temperatury w ciągu roku, ale równocześnie wpływa na podwyższoną wilgotność powietrza. Odmienne warunki mikroklimatyczne panują w obrębie strefy zboczowej, gdzie ekspozycja terenu miejscami wyraźnie podnosi ilość odbieranej energii słonecznej.
Gminę charakteryzują na ogół relatywnie dobre warunki aerosanitarne.
Według tzw. „Klasyfikacji gmin pod względem występowania zagrożeń środowiska”, opracowanej przez GIOŚ, W-wa 1995 r., będącej weryfikacją obszarów ekolo-
gicznego zagrożenia, gmina została zaliczona do tzw. grupy „B” (od „najlepszej” A do
„najgorszej” D), czyli do jednostek administracyjnych, w obrębie których wyniki badań
nie wykazują na występowanie ponadnormatywnych zanieczyszczeń, mimo zakłóceń
równowagi w przyrodzie. Dla jakości powietrza na terenie gminy ważnym jest wspomniane wyżej przewietrzanie terenu przez dominujące wiatry zachodnie, z nad terenów Borów Tucholskich, oddziaływujące pozytywnie na czystość powietrza.
Według. WIOŚ w Bydgoszczy wynik rocznej oceny jakości powietrza za rok
2003 określony dla ochrony zdrowia na obszarze gminy określono klasą B (w czterostopniowej skali A, B, B/C i C).
31
Na ten wynik wpływ najważniejszy miały wyniki ilości pyłu PM 10, bo właśnie zanieczyszczenie powietrza obok hałasu rzutuje głównie na warunki aerosanitarne na
obszarze gminy.
Jest to związane z rozproszoną emisją zanieczyszczeń związanych z intensywną gospodarką rolną, procesami spalania związanymi z ogrzewaniem obiektów kubaturowych, działalnością produkcyjno-usługową, ciągami komunikacyjnymi oraz czynnikiem zewnętrznym w postaci strefy miejsko-przemysłowego miasta Świecia.
W celu poprawy warunków aerosanitarnych gminy zwrócić należy uwagę zgodnie z jej Programem Ochrony Środowiska na ograniczenie tzw. emisji niskiej poprzez
stosowanie źródeł energii o ograniczonej uciążliwości dla środowiska jak również wykorzystywanie energii odnawialnej, ponadto stosowanie Dobrych Praktyk Rolniczych
oraz wprowadzanie ekranów zieleni izolacyjnej.
Wobec faktu, że w gminie obserwuje się powolną, ale stale rosnącą tendencję
wzrostu zanieczyszczeń komunikacyjnych szczególnie w otoczeniu drogi krajowej nr
5, o znacznym natężeniu ruchu, wskazane jest wzmocnienie systemu oceny stanu
zanieczyszczeń na terenie gminy.
Głównym źródłem hałasu w obszarze opracowania jest hałas komunikacyjny, którego uciążliwość związana jest przede wszystkim z drogą krajową nr 5 i linią kolejową
znaczenia państwowego nr 131. Według WIOŚ natężenie hałasu związane z drogą
krajową kształtuje się w jej rejonie w granicach 75 - 80 dB(A) i odbierane jest jako
nieznośne. Z uwagi na przebieg drogi przez tereny otwarte stopień uciążliwości hałasu odczuwalny jest w pasie 75 - 100 m po obu stronach drogi.
Nałożony na Wojewodę obowiązek sporządzenia map akustycznych i programów
naprawczych dla terenów poza aglomeracjami, na których eksploatacja obiektów (w
tym linii kolejowych i dróg) może powodować przekroczenie dopuszczalnego poziomu
hałasu, będzie podstawą do podjęcia działań zmniejszających zagrożenie hałasem
poprzez budowanie ekranów akustycznych czy poprawę warunków ruchu w celu zapewnienia większej płynności ruchu.
- Ochrona środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego
Powierzchnia obszarów prawnie chronionych w gminie zajmuje ok. 18,5% jej
całkowitej powierzchni i związana jest głównie z Doliną Wisły.
Największy obszar chroniony ze względu na jego wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe w gminie stanowi Nadwiślański Park Krajobrazowy powołany rozporządzeniem Nr 20/2005 Wojewody Kujawsko – Pomorskiego z dnia 8 września
2005 r. (Dz. Urz. Woj. Kuj. – Pom. Nr 108, poz. 1874).
Nadwiślański Park Krajobrazowy łącznie z Chełmińskim Parkiem Krajobrazowym mają wspólną dyrekcję i siedzibę i razem tworzą Zespół Parków Krajobrazowych
Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
W granicach Nadwiślańskiego Parku krajobrazowego leży wschodnia część
gminy. Jest to najcenniejszy przyrodniczo i krajobrazowo fragment gminy – stanowiący równocześnie fragment wielkoprzestrzennego systemu obszarów chronionych województwa kujawsko – pomorskiego.
Ochroną objęto naturalny krajobraz doliny Wisły, gdzie zostały zachowane naturalne ekosystemy z przylegającymi do rzeki łąkami, lasami łęgowymi oraz stromymi
zboczami, dolinkami erozyjnymi, wąwozami porośniętymi grądami, miejscami roślinnością kserotermiczną i zbiorowiskami zaroślowymi. Dolina jest również miejscem
bytowania, a zwłaszcza szlakiem wędrówek wielu gatunków zwierząt a szczególnie
ptaków.
32
Celem jego utworzenia jest właśnie zachowanie i upowszechnianie tych wartości w
warunkach racjonalnego gospodarowania, które podlega pewnym rygorom i ograniczeniom określonym w wymienionym powyżej rozporządzeniu Wojewody KujawskoPomorskiego.
Od dłuższego czasu trwają prace nad sporządzeniem planu ochrony parku, którego ustalenia będą wiążące przy precyzowaniu ustaleń planów zagospodarowania
przestrzennego dla terenów położonych w granicach parku.
W granicach Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego, w pobliżu miejscowości
Cieleszyn projektuje się utworzenie rezerwatu krajobrazowego pod nazwą „Parów
Cieleszyński”. Obiektem ochrony są walory geomorfologiczne krawędzi Doliny Dolnej
Wisły (głębokie, dychotomicznie rozgałęzione wcięcie w krawędzi wysoczyzny) stanowiska piaskowców i zlepieńców plejstoceńskich oraz stanowiska rzadkich i interesujących gatunków roślin oraz zwierząt, jak również zespołów roślinnych- unikalnych
w tej części kraju. Szatę roślinną projektowanego rezerwatu tworzą głównie zbiorowiska leśne z dominacją grądu wysokiego, a także łąki i pastwiska. Prowadzenie rolniczej działalności i gospodarowanie w obszarze parku krajobrazowego podlega ograniczeniom, w celu ochrony wyróżniających się krajobrazowo terenów o zróżnicowanych ekosystemach, charakterystycznych dla danego regionu w tym szczególnie
ochrona zróżnicowanego krajobrazu rolniczego. Na tym terenie wskazane jest realizowanie zagospodarowania związanego z dotychczasowym rolniczym zagospodarowaniem i użytkowaniem w tym szczególnie polegającego na ochronie i formowaniu
nowych zadrzewień śródpolnych z wskazaniem do lokalizowania funkcji związanej z
wypoczynkiem czynnym i turystyką na bazie istniejących gospodarstw (tzw. agroturystyką).
Następny pod względem powierzchni obszar prawnie chroniony to Nadwiślański
Obszar Chronionego Krajobrazu powołany Rozporządzeniem Nr 11/2005 Wojewody
Kujawsko-Pomorskiego z 9 czerwca 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Kuj. – Pom. Nr 72, poz.
1375 ze zm.) w granicach, którego leży północno – wschodni fragment gminy.
Gospodarowanie na terenie obszaru chronionego krajobrazu podlega również
ograniczeniom, w celu ochrony wyróżniających się krajobrazowo terenów o zróżnicowanych ekosystemach, charakterystycznych dla danego regionu w tym szczególnie
ochrona zróżnicowanego krajobrazu rolniczego. Na tym terenie wskazane jest realizowanie zagospodarowania związanego z dotychczasowym rolniczym zagospodarowaniem i użytkowaniem w tym szczególnie polegającego na ochronie i formowaniu
nowych zadrzewień śródpolnych z wskazaniem do lokalizowania funkcji związanej z
wypoczynkiem czynnym i turystyką na bazie istniejących gospodarstw (tzw. agroturystyką). Obszar ten stanowi uzupełnienie w stosunku do parku krajobrazowego, pełniąc rolę korytarza ekologicznego, łączącego cenne przyrodniczo obiekty w jeden
system ekologiczny, chroniąc zarówno przyrodnicze jak i kulturowe elementy krajobrazu.
Kolejną formą ochrony przyrody występującą na terenie gminy są użytki ekologiczne położone w dwóch sołectwach Serock i Topolno, ustanowione na terenach
stanowiących własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych. Wymienione użytki ekologiczne zostały ustanowione Rozporządzeniem nr 64/97 Wojewody
Bydgoskiego z dnia 30 października 1997 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne
tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego – Dz. Urz. Woj. Bydg. Nr 42,
poz. 224, mające znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk.
33
W gminie Pruszcz wymienione użytki ekologiczne związane są z bagnami położonymi w północno – zachodniej części gminy w lasach leśnictwa Sucha oraz z terenami łąk i pastwisk w zachodniej części gminy w miejscowości Topolno w lasach leśnictwa Zamrzenica.
Wschodnia część gminy związana z doliną Wisły stanowi ważny szlak migracji
zwierząt, szczególnie ptactwa. Jest to ważny korytarz ekologiczny o znaczeniu międzynarodowym. Część tego obszaru położona w Nadwiślańskim Parku Krajobrazowym obejmująca teren Wisły do wału przeciw powodziowego została włączona do
sieci obszarów Natura 2000. Niniejszy obszar Natura 2000 stworzony dla ochrony
populacji dziko występujących gatunków ptaków, utrzymania i zagospodarowania ich
naturalnych siedlisk zgodnie z wymogami ekologicznymi utworzony został Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313 ze zm.) pod nazwą Dolina
Dolnej Wisły (kod obszaru PLB04003). Wymieniony obszar Natura 2000 na terenie
gminy Pruszcz zajmuje powierzchnię – 319 ha.
Gmina Pruszcz charakteryzuje się bardzo niskim wskaźnikiem lesistości. Lasy w
gminie zajmują powierzchnię ok. 401 ha co stanowi zaledwie - 2,8 % powierzchni
ogólnej gminy. Praktycznie zauważa się brak większych kompleksów leśnych. Te,
które istnieją ograniczają się jedynie do strefy zboczowej doliny Wisły.
W obszarze tym występują fragmentarycznie lasy mieszane i lasy świeże. Zajmują żyzne gleby zbielicowane o składzie mechanicznym piasków gliniastych. Są to
drzewostany mieszane sosnowo - dębowe z domieszkami buka i świerka. W podszycie występuje leszczyna, kalina, jarzębina, kruszyna. Bór wilgotny i bagienny oraz olsy
występują w dolinach o wysokim poziomie wody gruntowej.
W granicach gminy występują również pomniki przyrody zarówno ożywionej w
postaci pojedynczych drzew, zespołów drzew i alei drzew oraz jak i nieożywionej, które stanowi – w sołectwie Serock głaz narzutowy, w sołectwie Topolno - źródło „św.
Rocha”.
Wyróżnione na obszarze gminy pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej) zostały ustanowione Rozporządzeniem nr 322 Wojewody Bydgoskiego z dn. 29 grudnia
1995 r. (Dz. Urz. Woj. Bydgoskiego z 1996 r. Nr 6, poz. 30) oraz uchwałami Rady
Gminy nr XLIII/262/05 z dnia 9 grudnia 2005 r., które obejmują:
- 2 dęby szypułkowe 370 i 330 cm, Brzeźno, nr rej. woj. 1094,
- 2 dęby szypułkowe 442 i 375 cm, Gołuszyce, nr rej. woj. 527,
- 4 lipy drobnolistne 400 - 384 cm, park wiejski Grabowo, nr rej. woj. 1095,
- 4 dęby szypułkowe 390, 331, 330 i 290 cm, Luszkówko, nr rej. woj. 528,
- dąb czerwony 330 cm, robinia grochodrzew 278 cm, lipa drobnolistna 412 cm, wiąz
szypułkowy 377 cm, 2 platany klonolistne 305 i 300 cm, Luszkówko, nr rej. woj.
1096,
- klon jesionolistny 280 cm, park dworski Łaszewo, nr rej. woj. 1097,
- aleja przydrożna, 140 jarząbów szwedzkich 275 - 155 cm przy drodze Serock Pruszcz, Łowin nr rej. woj. 530,
- 2 wiązy szypułkowe 507 i 265 cm, 5 dębów szypułkowych 395 - 265 cm, kasztanowiec zwyczajny 340 cm, 3 lipy drobnolistne 402, 312 i 308 cm, grab zwyczajny 240
cm, żywotnik zachodni 123 cm, Łowinek, nr rej. woj. 529 i 10989,
- aleja przydrożna, 96 (dawniej 100) dębów szypułkowych 345 - 152 cm przy drodze
Serock - Łowin, Łowinek, nr rej. woj. 531,
- modrzew europejski 250 cm, sosna zwyczajna 240 cm, świerk pospolity 230 cm,
buk zwyczajny 156 cm, Łowinek, nr rej. woj. 1388,
34
- dąb burgundzki 400 cm, 3 dęby szypułkowe 310, 309 i 309 cm, oraz 12 dębów szypółkowych 246-342 cm, 4 wiązy górskie 253-300 cm, 1 lipa drobnolistna 295 cm, 3
klony pospolite 245-265 cm 1 jesion wyniosły 265 cm - park dworski Niewieścin, nr
rej. woj. 1099,
- dąb szypułkowy 333 cm przy drodze Wałdowo - Niewieścin, Niewieścin, nr rej. woj.
534,
- 2 lipy drobnolistne 332 i 303 cm, lipa drobnolistna dwuwierzchołkowa 403/180, buk
zwyczajny 300 cm, buk zwyczajny odmiany czerwonej 308 cm oraz klon jesionolistny
380 cm, park wiejski Parlin, nr rej. woj. 1100,
- dąb szypułkowy 410 cm przy drodze, Parlin, nr rej. woj. 1386,
- dąb szypułkowy 383 cm przy drodze, Parlin, nr rej. woj. 1387,
- topola osika 550 cm, cmentarz Pruszcz , nr rej. woj. 532,
- dąb szypułkowy 340 cm, Serock,
- głaz narzutowy 630 cm, nr rej. woj. 533,
- Źródło „Św. Rocha”, oddz. 1 Aj, leśnictwo Strzelce, Topólno - w Zespole Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych, nr rej. woj. 535.
4. Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków
oraz dóbr kultury współczesnej.
Gmina Pruszcz położona jest na obszarze historycznego pogranicza Kujaw i Kociewia. Na obszarze gminy wiele obiektów zabytkowych objętych jest ochroną
prawną przez wpisanie do rejestru zabytków i do ewidencji zabytków województwa
kujawsko - pomorskiego.
Badania archeologiczne ujawniły bardzo intensywne zasiedlanie tego obszaru od
epoki kamienia przez całe pradzieje po czasy średniowieczne.
Osadnictwo w tym rejonie jest bardzo ciekawe, o dużej wartości naukowej.
Przez obszar gminy już w XIII w. prowadził trakt nadwiślański (zwany też wschodnim),
łączący Kujawy i Mazowsze z Pomorzem Gdańskim, przebiegający przez Wyszogród
- Włóki - Gruczno - Świecie - Sartowice - Nowe - Gniew - Lubiszewo (Tczew) Gdańsk.
W pradolinie Wisły, kolonizacja - ze względu na częste wylewy rzeki - rozpoczęła się dopiero w XVI w., a w 2 poł. XVI w. osiedlili się tutaj holenderscy mennonici,
prowadzący gospodarkę rolną na trudnych terenach zalewowych (odgradzając rozległe rozlewiska, budując wały ochronne).
Na terenie gminy niżej wymienione obiekty wpisane są do rejestru zabytków:
1. Gołuszyce – założenie dworsko – parkowe, nr rej. A/259/1-3, (dwór, park, kaplica),
2. Luszkowo – budynek mieszkalno – gospodarczy (drewniany) – nr rej. A/193,
3. Luszkówko – zespół pałacowo – parkowy, nr rej. A/501/1-2,
4. Łowin – dom mieszkalny nr 31 z kuźnią – nr rej 142/A,
4. Nieciszewo – założenie dworsko – parkowe – nr rej. 156/A,
5. Niewieścin – wyposażenia kościoła parafialnego p.w. Św. Jakuba Apostoła – nr rej.
B/193/1-27,
6. Topolno – kościół parafialny Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny dawniej oo.
Paulinów – nr rej. AK II 673,
7. Wałdowo – kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża i Św. Andrzeja Boboli – nr rej.
A/492/1,
8. Topolno – grodzisko – nr rej. C/161,
35
Pozostałe obiekty zabytkowe lub zespoły obiektów na terenie gminy Pruszcz
opisano w „Katalogu Zabytków Województwa Bydgoskiego”, obiekty te znajdują się w
ewidencji zabytków. Niektóre z nich położone są w obszarach, które mają ustalone
strefy ochrony konserwatorskiej. Szereg miejscowości objęto tymi strefami z uwagi na
ich układ urbanistyczny, inne z uwagi na koncentracje obiektów zabytkowych.
W powyżej wymienionym katalogu (ewidencji) opisano szereg ciekawych obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy i w niektórych wsiach historycznie
udokumentowanych odpowiednimi opracowaniami.
Wykaz obiektów zabytkowych objętych strefami ochronnymi na obszarze gminy
Pruszcz przedstawia się następująco:
1. Wieś Serock
- zespół wiejski, strefa „B” ochrony konserwatorskiej,
- zespół kościelny, strefa „A”,
- zespół kościelny (dawny kościół ewangelicki), strefa „A”,
- cmentarz parafialny, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 14 stanowisk archeologicznych, strefa „W”,
osada Wątrobowo
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- stanowisko archeologiczne, strefa „W”.,
2. Wieś Łowinek
- zespół wiejski, strefa „B”,
- zespół dworsko-parkowy, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki - rodzinny, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 8 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
3. Wieś Łowin
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 8 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
4. Wieś Łaszewo
- zespół dworsko-parkowy, strefa „B”,
- zespół folwarczny i kolonia mieszkaniowa, strefa „B”,
- 5 stanowisk archeologicznych, strefa „W”.
5. Wieś Gołuszyce
- zespół wiejski, strefa „B”,
- zespół pałacowo-parkowy, strefa „A”,
- zespół folwarczny, strefa „B”,
- 2 cmentarze ewangelickie, strefa „B”,
- 7 stanowisk archeologicznych, strefa „W”.
6. Wieś Bagniewko
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 3 stanowiska archeologiczne, strefa „W”.
7. Wieś Parlin
- zespół pałacowo-parkowy, strefa „A”,
- 4 stanowiska archeologiczne, strefa „W”.
8. Wieś Brzeźno
- zespół wiejski, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
36
- 10 stanowisk archeologicznych, strefa „W”.
9. Wieś Pruszcz
- zespół dworski, strefa „A”,
- zespół kościelny, strefa „A”,
- cmentarz parafialny, strefa „B”,
- cmentarze ewangelicki i wojskowy, strefa „B”,
- 3 stanowiska archeologiczne, strefy „W”.
10. Wieś Małociechowo
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 2 stanowiska archeologiczne, strefy „W”.
11. Wieś Mirowice
- zespół wiejski, strefa „B”,
- 5 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
Wieś Nieciszewo
- zespół dworsko-parkowy, strefa „A”,
- zespół folwarczny z kolonią mieszkaniową, strefa „B”,
- 6 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
12. Wieś Wałdowo
- zespół wiejski, strefa „B”,
- zespół podworski, strefa „A”,
- zespół kościelny, strefa „A”,
- cmentarz parafialny, strefa „B”,
- 6 stanowiska archeologiczne, strefy „W”.
13. Wieś Luszkówko
- zespół pałacowo-parkowy, strefa „A”,
- zespół folwarczny, strefa „B”,
- cmentarz, strefa „B”,
- 7 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
Wieś Luszkowo
- zespół dworsko-parkowy, strefa „A”,
- zespół folwarczny, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 2 stanowiska archeologiczne, strefa „W”.
14. Wieś Zawada
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 3 stanowiska archeologiczne, strefa „W”.
15. Wieś Zbrachlin
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- 11 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
16. Wieś Niewieścin
- zespół pałacowo-parkowy, strefa „A”,
- zespół kościelny, strefa „A”,
- cmentarz, strefa „B”,
- 26 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
17. Wieś Cieleszyn
- zespół wiejski, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- cmentarz poepidemiczny, strefa „B”,
- 9 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
37
18. Wieś Topólno
- zespół kościelny, strefa „A”,
- zespół pałacowo-parkowy, strefa „B”,
- zespół folwarczny, strefa „B”,
- cmentarz parafialny, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”,
- cmentarz poepidemiczny, strefa „B”,
- 24 stanowiska archeologiczne, strefa „W”.
Wieś Konstantowo
- cmentarz poepidemiczny, strefa „B”.
19. Wieś Grabówko
- stanowisko archeologiczne, strefa „W”.
Wieś Grabowo
- zespół pałacowo-parkowy, strefa „A”,
- zespół folwarczny z kolonią mieszkaniową, strefa „B”,
- cmentarz ewangelicki, strefa „B”.
20. Wieś Rudki
- 11 stanowisk archeologicznych, strefy „W”.
Z obiektów zabytkowych o szczególnej wartości architektoniczno – artystycznej i
historycznej należy wymienić zarówno te wpisane do rejestru zabytków, jak i te charakterystyczne dla osadnictwa i budownictwa realizowanego na tym terenie:
a) - dawny kościół oo. Paulinów w Topolnie z lat 1691 – 93 - stanowiący interesujący
przykład barokowej architektury prowincjonalnej,
b) - klasycystyczny kościół w Serocku z lat 1791 - 92,
c) - klasycystyczny dwór w Łaszewie z 1 poł. XIX w.,
d) - kapliczka z 1616 r. w Grabowie, murowana, kwadratowa, sklepiona krzyżowo
kapliczka, wg tradycji wzniesiona w 1616 r. z fundacji ksieni benedyktynek chełmińskich Magdaleny Mortęskiej.
Zachowało się też kilka, niewielkich powierzchniowo (od 0,54 - 2,94 ha) XIXwiecznych, w części zdewastowanych, parków podworskich w takich wsiach jak: Gołuszyce, Luszkowo, Luszkówko, Nieciszewo i Niewieścin. Z wymienionych założenia
dworsko – parkowe w Gołuszycach, Luszkówku i Nieciszewie zostały wpisane do rejestru zabytków.
5. Uwarunkowania wynikające z warunków i jakości życia mieszkańców, w tym
ochrony ich zdrowia
Najczęściej przyjmuje się iż o warunkach i jakości życia mieszkańców decydują
przede wszystkim warunki mieszkaniowe oraz poziom wyposażenia w usługi.
Wyniki przeprowadzonych na potrzeby niniejszego studium analiz – wykazują że
poziom warunków mieszkaniowych i wyposażenia w usługi poszczególnych miejscowości w gminie jest mocno zróżnicowany. Wyraźnie dominującym ośrodkiem administracyjno – usługowym jest miejscowość gminna – Pruszcz, gdzie koncentrują się
wszystkie ważniejsze usługi i instytucje służące jednostce administracyjnej. Również
w Pruszczu zlokalizowanych jest przeważająca liczba zakładów produkcyjnych, usługowych i innych prowadzących tu działalność gospodarczą.
38
Takim ośrodkiem – jednostką uzupełniającą w odniesieniu do siedziby gminy
jest Serock również koncentrujący szereg usług służących obsłudze mieszkańców
tego rejonu gminy. Natomiast w wielu pozostałych wsiach istniejące usługi ograniczają się jedynie usług handlu.
Przedstawione poniżej dane, dotyczące wybranych aspektów sfery społecznej
gminy Pruszcz, należy uznać za bardzo istotne, gdyż wzajemne zależności zachodzące pomiędzy poszczególnymi jej czynnikami decydują i w przyszłości mogą decydować o jej potencjale rozwojowym.
Sytuacja demograficzna
Sytuacja demograficzna każdej gminy jest ważnym czynnikiem wpływającym na
docelowy zakładany rozwój społeczno – gospodarczy jej obszaru.
Gmina Pruszcz jest typową pod tym względem gminą wiejską w Polsce. Z uwagi
na liczbę mieszkańców gmina plasuje się w czołówce gmin wiejskich województwa
kujawsko – pomorskiego.
W latach poprzednich (stan na 30 czerwca 2003 r.) obszar gminy zamieszkiwało
przeciętnie ok. 9455 osób. Według danych Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy, w
2001 roku na obszarze gminy zamieszkiwała największa liczba mieszkańców – 9534
osób.
Stanowili oni - 0,45% ludności ogółem województwa kujawsko – pomorskiego i
zarazem 1,2% ludności wiejskiej regionu, co stawiało gminę Pruszcz na 15 miejscu
wśród wszystkich gmin wiejskich województwa i na 1 miejscu w powiecie świeckim.
Obecnie te dane uległy pewnym zmianom (według stanu na 31 grudnia 2008 r.)
na obszarze gminy, biorąc pod uwagę faktyczne zamieszkiwanie, zamieszkiwało tu –
9 472 osoby.
W analizowanym okresie liczba ludności gminy dość systematycznie ulegała
zmniejszeniu w odniesieniu do lat poprzednich w tym szczególnie do roku 2001, kiedy
była najwyższa w ostatnim dziesięcioleciu.
Na przestrzeni składających się na dekadę lat 1999 – 2008 zjawisko zmniejsza
się liczby mieszkańców gminy przedstawiało się następująco.
Liczba ludności w gminie Pruszcz w latach 1999 – 2008
Rok
Gmina Pruszcz
Liczba mężczyzn
Liczba kobiet
Liczba ludności – ogółem
1999
9431
4596
4835
2000
9468
4619
4849
2001
9525
4634
4891
2002
9501
4637
4864
2003
9479
4616
4863
2004
9492
4619
4873
2005
9470
4606
4864
2006
9435
4596
4839
2007
9459
4623
4836
2008
9472
4629
4843
Źródło: Referat Ewidencji Ludności Urzędu Gminy w Pruszczu
39
Na niezmienionym poziomie (od poprzedniego opracowania studium) pozostał
wskaźnik feminizacji, który wynosi 105.
Całkowita gęstość zaludnienia w gminie należy do jednej z najwyższych na obszarach wiejskich powiatu świeckiego i obecnie kształtuje się na poziomie 67 osób na
1 km2, (poprzednio wynosiła - 66 osób/km2).
Teren gminy tylko w 8% stanowi powierzchnia zajmowana przez łąki, pastwiska i
obszary leśne, co pozwala przypuszczać, iż stopień zaludnienia w najbliższych latach
będzie wzrastał, może również pozytywnie wpływać na rozwój społeczno – gospodarczy gminy.
Na liczbę ludności w gminie zasadniczy wpływ mają urodzenia i zgony, czyli tak
zwany naturalny ruch ludności. Przeciętna liczba urodzeń w latach 1999 – 2008
kształtowała się na poziomie – 101. W kolejnych latach liczba ta ulegała obniżeniu.
Jednocześnie temu obniżającemu się poziomowi urodzeń towarzyszyła zwiększająca
się liczba zgonów.
Zjawisko ruchu naturalnego ruchu ludności i jego wielkość w latach 1999 – 2008
zostało przedstawione w poniższej tabeli.
Naturalny ruch ludności w gminie Pruszcz w latach 1999 – 2008.
Rok
Urodzenia żywe
na 1000
ogółem
mieszkańców
Zgony
na 1000
ogółem
mieszkańców
Przyrost naturalny
na 1000
ogółem
mieszkańców
1999
105
12,2
105
12,2
0
0
2000
112
11,8
85
9,0
27
2,8
2001
107
11,2
92
9,6
15
1,6
2002
103
10,8
95
10,0
8
0,8
2003
89
9,4
100
10,5
- 11
- 1,1
2004
97
10,2
86
9,1
11
1,1
2005
94
9,9
87
9,2
7
0,7
2006
85
9,0
100
10,6
- 15
- 1,6
2007
98
10,4
110
11,6
- 12
- 1,2
2008
Powiat świecki –
2008
116
12,2
98
10,3
18
1,9
1204
12,3
864
8,8
340
3,5
23 253
11,2
20 027
9,7
3 226
1,5
Województwo
kujawskopomorskie –
2008
Źródło: Referat Ewidencji Ludności Urzędu Gminy w Pruszczu i Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS)
Gmina cechuje się nierównomiernym przyrostem naturalnym, występują naprzemiennie zjawiska przewagi liczby zgonów nad liczbą urodzeń i odwrotnie. Przekłada się to między innymi na ujemny przyrost naturalny.
W analizowanym 2008 r. zanotowano przyrost dodatni na poziomie 1,8. Wskaźnik przyrostu naturalnego w 2008 r. jest nieznacznie niższy niż w całym powiecie –
3,5, natomiast przewyższa średni wojewódzki – 1,5.
40
Na przyrost naturalny nakładają się również migracje ludności, mogące mieć
znaczny wpływ na faktyczną liczbę osób zamieszkujących na obszarze gminy. Gmina
jako całość w latach 1999 – 2008 charakteryzowała się dość korzystnym przebiegiem
procesów migracyjnych. Zanotowano solidarnie jednakowe wartości zarówno dodatnich jak i ujemnych sald ruchów migracyjnych występujących na obszarze gminy. W
tej sytuacji trudno jednoznacznie (na podstawie przeprowadzonego badania obejmującego okres ostatnich dziesięciu lat) wysnuć wniosek o przewadze grupy opuszczającej obszar gminy nad przybywającą do niej.
Zestawienie wartości charakteryzujących migracje wewnętrzne i zagraniczne na
pobyt stały w latach 1999 – 2008 przedstawiono w poniższej tabeli.
Naturalny ruch ludności w gminie Pruszcz w latach 1999 – 2008.
Zameldowania
Rok
Wymeldowania
ogółem
do
miast
na
wieś
za granicę
Saldo migracji
ogółem
z miast
ze wsi
z zagranicy
1999
131
88
43
-
109
59
49
1
22
2000
125
80
45
-
100
47
51
2
25
2001
129
74
54
1
76
37
38
1
53
2002
93
42
50
1
120
49
71
-
- 27
2003
97
52
45
-
119
72
47
-
- 22
2004
89
55
34
-
96
44
52
-
-7
2005
95
47
48
-
105
52
53
-
- 10
2006
105
55
48
2
121
44
60
17
- 16
2007
156
81
73
2
127
60
54
13
29
2008
109
49
56
4
103
34
59
10
6
Powiat świecki
– 2008
1 135
566
541
28
1 284
570
653
61
- 149
Województwo
kujawskopomorskie –
2008
23 974
13 373
10 013
588
25 655
11 610
12 835
1 210
- 1 681
Źródło: Bank Danych Regionalnych (BDR GUS)
Podsumowując można się jednak pokusić o stwierdzenie iż w całym analizowanym okresie gmina odnotowuje niewielkie, ale ujemne saldo ruchów migracyjnych.
Jest to charakterystyczne zjawisko dla gmin wiejskich (i małych gmin miejskowiejskich). Powoduje to, że nawet pomimo dodatniego przyrostu naturalnego zaludnienie na obszarze gminy nie rośnie, a wręcz maleje, co jest widoczne w analizie
łącznej liczby ludności w badanym okresie.
Zjawisko migracji zagranicznych nie wpływa istotnie na liczbę mieszkańców
gminy. Rozkład wskaźników migracyjnych można uznać za względnie korzystny. Zauważalne saldo migracji w powiązaniu ze stosunkowo stabilną liczbą ludności i w zasadzie dodatnim przyrostem naturalnym – w przyszłości może przełożyć się na docelowy rozwój gminy.
41
Oprócz ogólnej liczby ludności w gminie, bardzo ważną cechą struktury demograficznej jest podział na poszczególne grupy wiekowe. W tym szczególnego znaczenia nabierają przede wszystkim tzw. grupy ekonomiczne, tj. mieszkańcy w wieku produkcyjnym (od 18 do 64 lat dla mężczyzn i od 18 do 59 lat dla kobiet). Duże znaczenie ma również grupa mieszkańców w wieku nieprodukcyjnym.
Podział mieszkańców gminy Pruszcz na poszczególne grupy ekonomiczne w
ostatnich 10 latach przedstawia kolejna tabela.
Grupy ekonomiczne w gminie Pruszcz w latach 1999 – 2008.
Liczba osób w wieku
Rok
przedprodukcyjnym
poprodukcyjnym
(18-60 K)
(>60 K)
(18-65 M)
(>65 M)
2 682
2 616
2 554
2 451
2 357
2 307
2 239
2 159
2 107
2 085
5 485
5 592
5 722
5 795
5 877
5 945
5 998
6 065
6 141
6 160
1 264
1 260
1 249
1 255
1 245
1 240
1 233
1 211
1 211
1 227
71,9
69,3
66,5
63,9
61,3
59,7
57,9
55,6
54,0
53,8
20 884
63 109
13 318
54,2
(0-17 lat)
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Powiat świecki
– 2008
produkcyjnym
Ludność
w wieku
nieprodukcyjnym
na 100 osób
w wieku
produkcyjnym*
Województwo
kujawskopomorskie –
2008
413 722
1 336 920
317 276
54,7
Źródło: Referat Ewidencji Ludności Urzędu Gminy w Pruszczu i Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS)
* wskaźnik obciążenia ekonomicznego
W całym analizowanym okresie systematycznie spadała liczebność osób w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat), podobnie jak również liczebność osób w wieku poprodukcyjnym (od 65 lat dla mężczyzn i od 60 lat dla kobiet). Natomiast grupa wieku
produkcyjnego stale wzrastała. Nie jest to żaden dynamiczny wzrost grupy mieszkańców wieku produkcyjnego, jednak zaznacza on wyraźną tendencję stałego obniżania
wskaźnika obciążenia ekonomicznego.
Pomimo malejącej corocznie liczby osób wieku poprodukcyjnego, wskaźnik obciążenia ekonomicznego osób w wieku produkcyjnym, początkowo dość wysoki, dopiero w 2007 r. stał się niższy do poziomu odniesionego do powiatu świeckiego i do
całego województwa kujawsko – pomorskiego.
Analiza zjawisk i trendów demograficznych w gminie wskazuje, że cechuje się
ona niskim wskaźnikiem przyrostu naturalnego i jednocześnie ujemnym saldem stałej
migracji ludności do większych ośrodków miejskich.
42
Sumarycznie w ostatnich latach liczba ludności wykazuje tendencję spadkową,
która jednak może ulec zahamowaniu wraz z utrzymywaniem się pozytywnych zjawisk
demograficznych, jakie pojawiają się w skali całego kraju.
Kolejnym mało korzystnym zjawiskiem w skali gminy będzie zapewne starzenie
się ludności, związane z przechodzeniem na emeryturę następujących po sobie kolejnych roczników powojennego wyżu demograficznego.
Prognozując liczbę ludności gminy na najbliższe lata przyjęto następujące założenia:
1. wejście obecnie w dorosłe życie roczników wyżu demograficznego z lat 1977 –
1985, czego konsekwencją powinien być wzrost wskaźnika przyrostu naturalnego,
2. wzrost poziomu życia mieszkańców jako czynnik determinujący przypływ (lub odpływ) ludności na teren gminy,
3. wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym wydłużonym
czasie życia tej grupy wiekowej.
Biorąc powyższe pod uwagę można założyć, że liczba ludności na terenie gminy
będzie utrzymywała się na poziomie zbliżonym do obecnego, a na jej wielkość wpłyną
procesy migracyjne i warunki życia ludności.
Właśnie warunki życia mieszkańców determinowane są przez politykę przestrzenną gminy, w tym głównie przez uruchamianie nowych terenów rozwojowych dla
budownictwa (mieszkalnictwa oraz terenów działalności gospodarczej).
- Zasoby mieszkaniowe
Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy udało się zanalizować za krótszy okres
obejmujący lata 2002 – 2007. Wynika to z bazy danych dostępnej a przy tym niezbędnej dla właściwego przedstawienia przedmiotowego zagadnienia
Zasób mieszkaniowy na obszarze gminy Pruszcz w wymienionych latach obrazuje poniżej przedstawiona tabela.
Zasób mieszkaniowy na obszarze gminy w latach 2002-2007.
Liczba mieszkań ogółem
Rok
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Powiat świecki –
2007
Województwo
kujawskopomorskie –
2007
Powierzchnia użytkowa (m2)
ogółem
1 mieszkania
na 1 osobę
2 212
2 240
2 244
2 251
2 260
2 266
198 120
204 571
205 174
206 370
207 538
208 727
94,3
91,3
91,4
91,7
91,8
92,1
20,8
21,6
21,6
21,8
22,0
22,1
29 433
2 104 966
71,5
21,5
678 582
44 778 544
66,0
21,7
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS) i Materiały własne Urzędu gminy Pruszcz
W analizowanym okresie przyrost zasobów mieszkaniowych nie był zbyt wielki i
wynosił - 54 mieszkania (średnio ok. 9 mieszkań rocznie).
43
Pomimo tych nowych inwestycji nie wzrosła lecz uległa zmniejszeniu przeciętna
powierzchnia użytkowa mieszkania.
Obecnie powierzchnia ta (według stanu na koniec 2007 r.) wynosi - 92,1 m² i
jest zdecydowanie większa od przeciętnej dla województwa kujawsko – pomorskiego
(66,0 m²) oraz od przeciętnej dla powiatu świeckiego (71,5 m²).
Zwiększała się natomiast przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na 1 osobę, która również jest wyższa od średniej dla powiatu i województwa.
Na wymienioną sytuację w zakresie wzrostu przeciętnej powierzchni użytkowej
mieszkania przypadającej na 1 osobę może również mieć wpływ efekt stałego odpływu ludności poza teren gminy.
Istotnym również jest struktura własności zarówno mieszkań ostatnio oddawanych do użytku jak i całego zasobu.
Strukturę własności zasobu mieszkaniowego na obszarze gminy w latach 20022007 przedstawia kolejna tabela.
Struktura własności zasobu mieszkaniowego gminy w latach 2002-2007.
Liczba mieszkań
Rok
2002
2003
2004
2005
ogółem
zasób osób
fizycznych
zasób gminny (komunalny)
2 212
2 240
2 244
2 251
2 019
2 081
2 085
2 095
52
18
18
23
zasób spółdzielni mieszkaniowych
zasób zakładów pracy
zasób innych podmiotów
14
12
119
133
133
113
8
8
8
8
2006
2007
Powiat
świecki –
2007
Województwo kujawskopomorskie
– 2007
2 260
2 266
2 105
2 144
22
21
12
12
113
81
8
8
29 433
21 675
2 069
3 876
1 480
146
678 582
418 281
57 081
174 625
19 541
5 585
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS)
Opisany powyżej przyrost mieszkań (nowe inwestycje) dokonywał się wyłącznie
w zasobie osób fizycznych. Udział własności tej grupy mógł się zwiększyć również
częściowo wskutek przekształceń własnościowych (wykupu) mieszkań komunalnych i
zakładowych.
Pozostałe wskaźniki odzwierciedlające potencjał lokalnej infrastruktury komunalnej na terenie gminy Pruszcz, biorąc pod uwagę dane porównawcze z 2007 roku,
na tle przeciętnych wartości charakteryzujących całościowo zasoby mieszkaniowe
powiatu świeckiego i województwa kujawsko – pomorskiego kształtowały się w następujący sposób:
1. liczba mieszkań na 1000 osób – wskaźnik dla gminy – 239, wobec 301 dla powiatu
i 328 dla województwa,
44
2. przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 – wskaźnik – 92,1 wobec
71,5 (powiat) i 66,0 (województwo),
3. liczba osób przypadająca przeciętnie na 1 mieszkanie – wskaźnik - 4,2, wobec 3,3
(dla powiatu) i 3,0 (dla województwa).
Analiza zasobu mieszkaniowego na obszarze gminy wskazuje na dwie główne
cechy tego zasobu. Pierwszą są wyższe parametry ilościowe mieszkań w stosunku
do całości zasobu mieszkaniowego powiatu i województwa, a drugą jest stały, choć
niewielki, wzrost tych parametrów.
Wyposażenie w instalacje techniczne (sanitarne) mieszkań znajdujących się na
koniec 2007 r. na terenie gminy, w odniesieniu do ich ogólnej liczby, przedstawiało się
następująco:
1.wodociąg – 2174 mieszkań – 96,0%,
2. ustęp spłukiwany – 1923 mieszkań - 84,9%,
3. łazienka – 1930 mieszkań - 85,2%,
4. centralne ogrzewanie – 1541 mieszkań - 68,0%.
Standard wyposażenia mieszkań jest dość korzystny, jednak wymaga podejmowania dalszych działań celem jego poprawy, w tym szczególnie przez dalszą sukcesywną rozbudowę sieci infrastruktury technicznej.
Na obszarze gminy w sposób szczególnie uciążliwy (zarówno dla mieszkańców
jak również dla środowiska) ujawniają się braki sieci kolektorów sanitarnych dla odprowadzenia wyprodukowanej ilości ścieków.
Nadal najpopularniejszym rozwiązaniem przy realizowaniu nowej zabudowy jest
budowa zbiorników wybieralnych. Ostatnio dosyć często znajdują zastosowanie przydomowe ekologiczne oczyszczalnie ścieków. A przecież istnieją pewne rejony gminy
(kompleksy zabudowy i pojedyncze obiekty), które do tej pory nie mają rozwiązanych i
uporządkowanych spraw związanych z gospodarką ściekową.
Gmina Pruszcz również nie korzysta z gazowej sieci przewodowej pomimo iż
przez jej obszar przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Również przez teren gminy
ustalony jest przebieg drugiej nitki gazociągu wysokiego ciśnienia.
Pożądane jest podejmowanie wszelkich działań mających na celu gazyfikację
gminy, jeżeli nawet w pierwszym okresie będzie się ona odnosiła do jej części obejmującej miejscowości skupiające największą liczbę mieszkańców.
- Rynek pracy
Gmina Pruszcz należy do gmin o średnim poziomie bezrobocia. W analizowanym okresie 2003 – 2008 tylko w roku 2008 (wg stanu na koniec roku), zanotowano
wzrost liczby osób pozostających bez pracy w stosunku do poprzedniego okresu
sprawozdawczego.
Liczba osób pracujących oraz bezrobotnych na obszarze gminy w latach 20032008 została przedstawiona w kolejnej tabeli.
45
Liczba pracujących i bezrobotnych na obszarze gminy w latach 2003-2008.
Rok
Liczba pracujących
w głównym miejscu
pracy
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Powiat – 2008
788
805
744
783
893
995
19 330
Liczba bezrobotnych
863
863
819
580
429
477
5 763
Województwo
440 632
110 256
– 2008
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS)
Udział bezrobotnych zarejestrowanych do ludności w wieku produkcyjnym [%]
14,7
14,5
13,6
9,6
7,0
7,7
9,1
8,2
Od 2005 roku można zauważyć systematyczny spadek liczby bezrobotnych, który w 2007 roku osiągnął najniższą wartość 429 osób nie posiadających stałego zajęcia przynoszącego dochód.
Generalnie w gminie Pruszcz można założyć w analizowanym okresie, biorąc
pod uwagę zestawienie porównawcze z 2008 roku, korzystniejszą sytuację, jeżeli
chodzi o udział osób pozostających bez pracy w wieku produkcyjnym w stosunku do
średniej wartości tego wskaźnika na terenie całego powiatu świeckiego oraz województwa kujawsko – pomorskiego.
Sytuacja ta zdaje się potwierdzać wspomniany powyżej fakt malejącej sukcesywnie w latach 2002 – 2007 liczby bezrobotnych, aż do najniższego w 2007r. poziomu, wynoszącego 7,0%
W analizowanym okresie, zgodnie z ogólnopolskimi tendencjami systematycznie
(chociaż w niewielkim stopniu) rosła liczba osób pracujących i jednocześnie spadała
liczba osób bezrobotnych. Jest to czynnik dobrze rokujący na następne lata szczególnie, że gmina ma typowo wiejski charakter.
Zauważalna jest duża rozbieżność między spadkiem liczby bezrobotnych a przyrostem liczby pracujących w głównym miejscu pracy. Wiąże się ona m.in. z zakładaniem własnej działalności gospodarczej czy podejmowaniem pracy poza gminą.
To drugie koresponduje ze stwierdzoną przy analizie struktury migracji ludności
przewagą odpływu mieszkańców z gminy, powodowaną również przez ograniczone
możliwości tworzenia się nowych miejsc pracy na lokalnym rynku.
Zatem dla ograniczania emigracji z gminy niezbędne byłoby z jednej strony
wspieranie tworzenia stanowisk pracy na miejscu, w tym przez wspieranie nowych
inwestycji, a z drugiej strony poprawa powiązań komunikacyjnych, w tym komunikacją
zbiorową, z pobliskimi większymi miastami (np. Bydgoszcz, Świecie, Grudziądz), położonymi w zasięgu możliwości codziennego dojazdu do pracy.
- Działalność gospodarcza
Na terenie gminy Pruszcz w analizowanym okresie, obejmującym lata 1999 –
2008, zarejestrowanych było przeciętnie 586 podmiotów prowadzących działalność
gospodarczą.
46
Na podstawie danych, dotyczących liczby podmiotów ujętych w ewidencji działalności gospodarczej na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat, można stwierdzić:
a) łączny wzrost, odpowiednio o 142 i 39, liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w dwóch okresach obejmujących odpowiednio lata 1999 –
2003 i 2004 – 2008,
b) spadek liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w 2004 roku o 38, biorąc pod uwagę stosowną wartość z poprzedniego okresu sprawozdawczego.
Ilość podmiotów gospodarki narodowej w gminie Pruszcz w rejestrze REGON
(bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne) w wymienionych latach
obrazuje poniżej przygotowana tabela.
Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w latach 1999 - 2008.
Ogółem
Sektor
Stan na
31.XII.
Ogółem
1999
2000
2001
spółki handlowe
razem
w tym z udziałem
kapitału zagranicznego
spółdzielnie
fundacje, stowarzyszenia i
organizacje
społeczne
osoby fizyczne
prowadzące działalność gospodarczą
publiczny
prywatny
487
514
579
19
20
22
468
494
557
1
1
2
1
1
1
7
7
7
16
16
16
411
433
494
2002
607
22
585
4
1
7
17
518
2003
2004
629
591
22
21
607
570
7
8
1
1
7
6
18
21
539
499
2005
2006
2007
2008
Powiat 2008
Województwo – 2008
594
612
613
630
7 310
192 182
22
22
21
21
265
5 773
572
590
592
609
7 045
186 409
8
9
10
9
259
10 400
1
40
1 617
6
6
6
6
40
968
21
22
23
24
183
4 750
498
509
507
525
5 774
151 475
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS)
W analizowanym okresie następował w gminie może niezbyt niewielki, lecz systematyczny wzrost ilości podmiotów gospodarczych. Przede wszystkim zwiększała się
ilość osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, na co wpływ mogła
mieć też wzrastająca ilość programów mających w swym założeniu prowadzenie działań i udzielanie dotacji dla osób bezrobotnych, które pragnąć wyjść z bezrobocia rozpoczynały własną działalność gospodarczą.
W przedmiotowym okresie najpopularniejszą formę prowadzenia działalności
gospodarczej na terenie gminy Pruszcz stanowił handel i drobne usługi. W latach
1999 – 2008 ten rodzaj działalności stanowił statystycznie podstawowe źródło dochodu dla zarejestrowanych (188 podmiotów - tabela poniżej).
Kolejnymi ważnymi formami prowadzenia działalności gospodarczej są budownictwo i przetwórstwo przemysłowe. Wśród zakładów przemysłowych przeważają firmy zajmujące się przerobem surowca mięsnego.
Z punku widzenia planowania ekoenergetycznego rozwoju gminy, zauważyć należy również lokalny rozwój gospodarczy związany z energetyką odnawialną (produkcja kotłów na biomasę, produkcja brykietu z biomasy, handel brykietem z biomasy).
47
Ten kierunek ekspansji rozwoju gospodarczego gminy łączy się w dużym zakresie z równoległym rozwojem lokalnego rynku konsumentów paliw z biomasy i kotłów
opalanych biomasą.
W najbliższej perspektywie czasowej kompleksowa polityka władz gminy, obejmująca inwestycje w szeroko pojętym zakresie dotyczącym infrastruktury wiejskiej,
może tylko sprzyjać lokowaniu na terenie Pruszcza i okolic kolejnych form działalności
gospodarczej przez potencjalnych inwestorów, a tym samym tworzyć nowe miejsca
pracy dla lokalnej społeczności.
Poza tym duża ilość podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, powinna spowodować zwiększone wpływy do budżetu z tytułu wpłat z podatku od nieruchomości i pośrednio z udziału w podatku od dochodów osobistych.
Podział wymienionych podmiotów gospodarki narodowej pomiędzy poszczególne sekcje działalności w latach 1999-2008 przedstawia przygotowana tabela.
Podmioty gospodarki narodowej wg PKD w latach 1999 - 2008.
Sekcja
Rodzaj działalności
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
A
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię
elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze
do układów klimatyzacyjnych
Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana
z rekultywacją
26
35
35
36
43
20
25
30
32
31
72
76
79
84
85
86
86
82
73
75
-
1
2
2
2
2
2
2
2
2
Budownictwo
Handel hurtowy i detaliczny, naprawa
samochodów
79
83
89
87
91
91
89
90
98
115
155
158
186
200
204
190
194
203
195
188
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
Transport i gospodarka magazynowa
Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
Informacja i komunikacja
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Działalność związana z obsługą rynku
nieruchomościami
Działalność profesjonalna, naukowa i
techniczna
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia
społeczne
13
15
19
19
19
17
17
20
20
18
38
35
42
47
48
45
40
37
37
39
12
28
14
31
20
40
21
42
20
43
18
42
18
42
17
45
19
44
19
44
16
16
16
16
16
16
16
16
16
16
11
10
9
8
11
11
10
10
11
11
16
17
17
18
16
17
18
22
24
25
21
23
25
27
31
36
37
38
42
47
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS) i Materiały własne Urzędu Gminy
W analizowanym okresie największy wzrost liczby podmiotów odnotowany został w sekcjach: budownictwo, handel oraz administracja publiczna, natomiast nie
uległa zmianie działalność z zakresu obsługi rynku nieruchomości i działalności naukowej i technicznej, które pozostały na tym samym poziomie. Wydaje się, że rok
2003 i 2006 były najkorzystniejszymi liczby podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na obszarze gminy.
W przypadku budownictwa i transportu, rozwój wiąże się m.in. z obsługą klientów spoza terenu gminy, ze względu na mniejszy potencjał lokalnego rynku uwarunkowany typowo rolniczym charakterem gminy.
48
Istotne i zapewne podstawowe znaczenie ma dobra dostępność komunikacyjna
do potencjalnych rynków zbytu, w tym większych miast powiatu świeckiego i innych
powiatów sąsiednich np. bydgoskiego, a nawet sąsiedniego województwa pomorskiego. Jest to zapewne podstawowy czynnik decydujący o konkurencyjności podmiotów, które mają siedzibę na terenie gminy.
Liczebność pozostałych poszczególnych sekcji podmiotów gospodarki narodowej cechuje się wahaniami i nie można jednoznacznie wskazać i określić docelowych
kierunków zmian. Właściwie w analizowanym okresie obejmującym dekadę 1999 –
2008, żadna sekcja nie zaznaczyła znaczącego obniżenia lub wzrostu liczby występujących podmiotów (poza wymienionymi powyżej).
Przy czym biorąc pod uwagę występujące uwarunkowania gminy i jej nadal rolniczy charakter wskazane byłoby wyspecjalizowanie – wyszczególnienie kilku znaczących sekcji działalności gospodarczej, przy jednoczesnym zachowaniu innych tu
wymienionych dla potrzeb różnorodności występujących podmiotów.
- Oświata i wychowanie
Na terenie gminy funkcjonują dwa publiczne przedszkola samorządowe w
Pruszczu i Serocku oraz punkt przedszkolny w Zbrachlinie. Ponadto przy przedszkolach w Pruszczu i Serocku działają oddziały „zerówki”: Przedszkole w Pruszczu jest 6
oddziałowe, w Serocku 2 oddziałowe, natomiast punkt w Zbrachlinie stanowi 1 oddział.
Przedszkolne placówki oświatowe w gminie Pruszcz w 2009 r.
Lp.
Przedszkola
Liczba oddziałów
Liczba dzieci
1.
2.
3.
Przedszkole Samorządowe
w Pruszczu
Przedszkole Samorządowe w Serocku
Punkt Przedszkolny przy Szkole w
Zbrachlinie pn. „Uśmiech dziecka”*
6
102
2
44
1
17
OGÓŁEM
9
163
Źródło: Materiały własne Urzędu Gminy Pruszcz - Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu
ds. Obsługi Ekonomiczno – Administracyjnej Szkół i Przedszkoli Gminnych w Pruszczu
* – Punkt Przedszkolny przy Szkole w Zbrachlinie pn. „Uśmiech dziecka” funkcjonuje
od roku szkolnego 2009/2010, powstał dzięki wydatnemu wsparciu finansowemu pochodzącemu z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu IX, zakładającego
m.in. wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych, świadczonych w systemie oświaty. Dofinansowanie pozwoliło na dokonanie
adaptacji stosownych pomieszczeń, wybudowanie sanitariatów, placu zabaw oraz
stanowiło gwarancję finansową pokrycia kosztów działalności punktu przedszkolnego
przez okres najbliższych 3 lat. Obok zajęć z wychowania przedszkolnego w utworzonej placówce prowadzone są warsztaty muzyczne, plastyczne, teatralne oraz zajęcia
z języka angielskiego, pozwalające w pełni kształtować skryte zdolności i umiejętności
najmłodszych mieszkańców gminy Pruszcz.
49
„Zerówki” przy przedszkolach samorządowych w gminie Pruszcz w 2009 roku
Lp.
1.
2.
„Zerówki”
„Zerówka” przy Przedszkolu Samorządowym w Pruszczu
„Zerówka” przy Przedszkolu Samorządowym w Serocku
Liczba oddziałów
Liczba dzieci
1
18
1
12
OGÓŁEM
2
30
Źródło: Materiały własne Urzędu Gminy Pruszcz - Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu
ds. Obsługi Ekonomiczno – Administracyjnej Szkół i Przedszkoli Gminnych
„Zerówki” przy szkołach podstawowych w gminie Pruszcz w 2009 roku
Lp.
1.
2.
3.
„Zerówki”
„Zerówka” przy Szkole Podstawowej w
Pruszczu
„Zerówka” przy Szkole Podstawowej w
Łowinku
„Zerówka” przy Szkole Podstawowej w
Niewieścinie
Liczba oddziałów
Liczba dzieci
1
21
1
13
1
15
OGÓŁEM
3
49
Źródło: Materiały własne Urzędu Gminy Pruszcz - Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu
ds. Obsługi Ekonomiczno – Administracyjnej Szkół i Przedszkoli Gminnych
Łącznie do placówek przedszkolnych w gminie Pruszcz w 2009 r. uczęszczało
193 dzieci (oddziały przedszkolne i „zerówki”).
Szkolnictwo podstawowe na terenie gminy obejmuje cztery szkoły: w Pruszczu
Serocku, Łowinku i Niewieścinie. Do czerwca 2009 r. działała jeszcze szkoła podstawowa w Zbrachlinie, która wydała swoich ostatnich 12 absolwentów. W miejsce wygaszonej szkoły podstawowej został utworzony punkt przedszkolny.
Szkoły podstawowe w gminie w 2009 r.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Szkoła
Szkoła Podstawowa w Pruszczu
Szkoła Podstawowa w Serocku
Szkoła Podstawowa w Łowinku
Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej
w Niewieścinie
Zespół Szkół im. Kazimierza Łusiewicza
w Zbrachlinie*
Liczba
uczniów
Liczba
absolwentów
308
127
64
65
28
17
118
12
12
12
OGÓŁEM
629
134
Źródło: Materiały własne Urzędu Gminy Pruszcz - Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu
ds. Obsługi Ekonomiczno – Administracyjnej Szkół i Przedszkoli Gminnych w Pruszczu
*– Zespół Szkół im. Kazimierza Łusiewicza w Zbrachlinie z końcem roku szkolnego
2008/2009 uległ rozwiązaniu (począwszy od roku szkolnego 2003/2004 – ostatni
nabór uczniów do klasy I.
50
W systemie wygasającym funkcjonował oddział szkoły podstawowej, tzn. prowadzono edukację na poszczególnych poziomach kształcenia do czasu przejścia
przez wszystkie szczeble drabiny edukacyjnej uczniów, którzy w roku szkolnym
2003/2004 rozpoczęli naukę na poziomie szkoły podstawowej.
Współczynnik skolaryzacji dla szkół podstawowych na terenie gminy Pruszcz –
96,2% (na podstawie danych Zespołu ds. Obsługi Ekonomiczno – Administracyjnej
Szkół i Przedszkoli Gminnych w Pruszczu oraz Referatu Ewidencji Ludności Urzędu
Gminy w Pruszczu.
Szkoły podstawowe w Pruszczu, Łowinku i Niewieścinie prowadziły również oddziały „zerówkowe”, do których w 2009 r. łącznie uczęszczało – 49 wychowanków.
W szkole w Pruszczu prowadzonych jest 12 oddziałów natomiast w pozostałych
(Serock, Łowinek, Niewieścin) po 6 oddziałów.
Łącznie do wymienionych czterech szkół podstawowych w 2009 r. uczęszczało
617 uczniów. Wymienione szkoły opuściło – 122 absolwentów.
Wymienione szkoły podstawowe są dość równomiernie rozmieszczone na obszarze gminy, co pozwala wysnuć wniosek o bardzo dobrej dostępności do placówek
oświatowych prowadzących nauczanie na poziomie podstawowym. Część uczniów
zamieszkujących na terenie gminy pobiera naukę w szkołach położonych w sąsiednich gminach jak również uczniowie z gmin sąsiednich korzystają z naszych placówek.
Szkolnictwo ponadpodstawowe - gimnazjalne obejmuje trzy placówki publiczne
zlokalizowane w Pruszczu, Serocku i Zbrachlinie.
Usytuowanie placówek gimnazjalnych w tych miejscowościach podyktowane jest
było ich dominującą rolą w strukturze sieci osadniczej gminy oraz jego w miarę ich
centralnym położeniem w strukturze przestrzennej obszaru, który miały obsługiwać.
Szkoły ponadpodstawowe w gminie Pruszcz w 2009 r.
Lp.
1.
2.
3.
Szkoła
Gimnazjum Nr 1 im. Mikołaja Kopernika
w Pruszczu
Gimnazjum Nr 2 w Serocku
Gimnazjum Nr 3 im. Ziemi Nadwiślańskiej w Zbrachlinie*
Liczba uczniów
Liczba absolwentów
197
69
123
44
60
17
OGÓŁEM
380
130
Źródło: Materiały własne Urzędu gminy Pruszcz - Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu
ds. Obsługi Ekonomiczno – Administracyjnej Szkół i Przedszkoli Gminnych w Pruszczu
*– do końca roku szkolnego 2008/2009 gimnazjum w Zbrachlinie wchodziło w struktury Zespołu Szkół im. Kazimierza Łusiewicza. Począwszy od roku szkolnego
2009/2010 zespół szkół w Zbrachlinie, skupiający, obok gimnazjum, również szkołę
podstawową uległ likwidacji, a w ślad za tym zaprzestano kształcenia na poziomie
szkoły podstawowej.
W 2009 r. do wyszczególnionych powyżej placówek gimnazjalnych położonych
na obszarze gminy uczęszczało łącznie 370 uczniów, a 130 z nich zostało ich absolwentami.
Szkolnictwo ponad gimnazjalne jest realizowane przez placówki położone poza
obszarem gminy
51
Współczynnik skolaryzacji brutto w gminie Pruszcz w 2009 r. (na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS - BDR GUS) wynosił dla szkolnictwa podstawowego - 97,79 %, a dla szkolnictwa gimnazjalnego 93,75 % i był niższy niż w powiecie i województwie.
- Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Placówki ochrony zdrowia na terenie gminy zlokalizowane są w Pruszczu i Serocku, co wynika i podyktowane jest znaczącą rolą wymienionych miejscowości w
strukturze osadniczej gminy. Ponadto w przypadku wymienionych miejscowości dodatkowym czynnikiem jest liczba mieszkańców tych miejscowości, a w przypadku
Pruszcza jego w miarę centralne położenie w strukturze przestrzennej gminy.
Do funkcjonujących placówek z zakresu ochrony zdrowia należą:
1. w Pruszczu:
a) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Nowy Szpital” Sp. z o.o. z siedzibą w
Szczecinie, Przychodnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Pruszczu,
b) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Agamed” Przychodnia „Medyk” w
Pruszczu.
2. w Serocku:
a) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Nowy Szpital” Sp. z o.o. z siedzibą w
Szczecinie, Przychodnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Serocku,
Ponadto zaopatrzenie w leki prowadzone jest przez trzy apteki zlokalizowane w
Pruszczu i punkt apteczny w Serocku.
Pełniejsza oferta z zakresu ochrony zdrowia, w tym np. leczenie szpitalne oraz
apteki czynne całodobowo i w niedziele i święta - dostępne są w większych ośrodkach miejskich, przede wszystkim w Świeciu, Bydgoszczy i Koronowie.
Inne instytucje opieki społecznej działające na obszarze gminy to:
- prowadzony przez Związek Gmin – Międzygminny Ośrodek Opiekuńczy w Pruszczu,
w którym aktualnie przebywa – 117 pensjonariuszy,
- prowadzony przez Starostę Świeckiego – Dom Pomocy Społecznej w Gołuszycach
sprawujący opiekę nad 133 pensjonariuszami, które stanowią osoby upośledzone
umysłowo i przewlekle chorych psychicznie. ,
- prowadzony przez gminę Gminny Ośrodek Rehabilitacji w Pruszczu,
- Kultura, sport i rekreacja
Na terenie gminy placówki kulturalne reprezentowane są przez – domy kultury,
świetlice wiejskie i biblioteki.
Na obszarze gminy podstawową działalność o charakterze kulturalno - oświatowym, obejmującą szeroki wachlarz działań na rzecz społeczności lokalnej, prowadzona jest przez - Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji mający siedzibę w Pruszczu oraz domy kultury będące jego filiami zlokalizowane w Serocku i Łowinku.
Działalność wymienionych placówek obejmuje pewne cykliczne imprezy np.
związane z obchodami Dni Gminy, np. festynów – powitanie lata, strażackich, pikników rodzinnych, Eko – teatr itp.
Propagowaniem czytelnictwa zajmuje się Gminna Biblioteka Publiczna w Pruszczu z filią w Serocku. Czytelnictwo w gminie, w okresie ostatnich lat np. 2006 – 2007 2008) utrzymuje się zbliżonym poziomie. Liczba osób korzystających z biblioteki w
ciągu roku wynosi odpowiednio 1070 – 1111 – 1063 osób. Liczba czytelników bibliotek na 1000 ludności gminy oscyluje wokół ok. 120 osób.
52
Ponadto w gminie funkcjonuje szereg świetlic wiejskich, które są zlokalizowane
w następujących miejscowościach: Bagniewo, Brzeźno, Cieleszyn, Gołuszyce, Luszkówko, Łaszewo, Łowin, Małociechowo, Mirowice, Parlin, Rudki, Topolno, Wałdowo i
Zawada.
Wymienione powyżej świetlice wykorzystywane są w różnym stopniu, niektóre
prowadzą różnorodną działalność dla lokalnej społeczności danego sołectwa, inne
obiekty wykorzystywane są sporadycznie.
Część wymienionych świetlic wiejskich zlokalizowana jest łącznie z obiektami
ochotniczej straży pożarnej – np. Brzeźno, Łowin, Topolno i Wałdowo.
Stan techniczny obiektów świetlic jak i wyposażenie niektórych z nich wymaga
dużych nakładów inwestycyjnych. Z istniejących w nowym obiekcie zlokalizowana jest
świetlica w Brzeźnie, która wymaga jeszcze pozyskania środków na jej wyposażenie.
Natomiast w świetlicy w Parlinie – utworzono Centrum Kształcenia na Odległość
na Wsiach, które wyposażono w sprzęt komputerowy z bezpośrednim dostępem do
internetu oraz w niezbędny sprzęt biurowy. Centrum promuje ideę kształcenia przez
całe życie w tym poprzez umożliwienie łatwego dostępu do wiedzy na wszystkich jej
poziomach, od edukacji ponad gimnazjalnej do ustawicznego kształcenia osób dorosłych.
Ten sam rodzaj działalności prowadzony jest placówce zlokalizowanej w Pruszczu w Centrum Kształcenia na Odległość pn. Wioska internetowa – kształcenie na
odległość na wsiach. Dodatkowo placówka w Pruszczu wyposażona jest w tzw. biblioteczkę multimedialną zawierającą pakiet komputerowych programów edukacyjnych.
Natomiast w miejscowości Zawada istnieje Świetlica Socjoterapeutyczna przeznaczona dla dzieci z rodzin niedostosowanych społecznie. Działanie tej świetlicy jest
szczególnie istotne i ważne społecznie – umożliwia i pokazuje dzieciom i młodzieży
sposoby wychodzenia z zagrożenia powodowanego przez rodziny, chroniąc przed ich
marginalizacją.
Gmina Pruszcz obecnie nie ma hali sportowej - pełnowymiarowej umożliwiającej
jej całoroczne wykorzystywanie dla krzewienia kultury fizycznej mieszkańców. Istniejące obiekty sportowe na terenie gminy najczęściej zlokalizowane są w połączeniu z
placówkami oświatowymi i obejmują: salę gimnastyczną pełnowymiarową w miejscowości Serock przy gimnazjum i szkole podstawowej, która jest stopniu dostatecznym
wyposażona w sprzęt sportowy oraz podobną salę przy szkole w Zbrachlinie. Natomiast szkoła podstawowa w Pruszczu nie ma własnej sali gimnastycznej, korzysta z
pomieszczenia sali Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Pruszczu oraz
niewielkiej salki przy szkole podstawowej i gimnazjum.
W gminie przy placówkach szkolnych istnieją boiska sportowe o różnym stopniu
wyposażenia. W najlepszym stanie jest obecnie boisko przy szkole w Pruszczu, wybudowane w 2006 r., wielofunkcyjne, wykorzystywane do Streetballa, umożliwiające
prowadzenie zajęć lekkoatletycznych, zaspakajające zarówno podstawowe potrzeby
szkoły, a po godzinach zajęć lekcyjnych służące pozostałym mieszkańcom.
Istniejące boisko w Serocku ma nawierzchnię asfaltową. Dlatego Gmina przymierza się do zrealizowania przy tej placówce boiska typu Orlik 2012. Poczyniono
starania aby na terenie gminy powstał zespół boisk sportowych wybudowany w ramach Programu Rządowo – Samorządowego "Moje boisko - Orlik 2012".
53
Ponadto w Pruszczu i Serocku istnieją boiska sportowe użytkowane przez właściwe miejscowo LKS, z odpowiednio utrzymanym boiskami piłkarskimi i zapleczem
sportowym.
W niektórych miejscowościach jak np. Łowin, Wałdowo – istnieją wiejskie boiska sportowe wykorzystywane przez miejscową młodzież i mieszkańców.
Brak na obszarze gminy uciążliwego przemysłu oraz warunki naturalne części
gminy położonej w dolinie rzeki Wisły (z siecią dróg przebiegających układzie zbliżonym do równoległego w odniesieniu do koryta rzeki istniejący wał przeciwpowodziowy, stanowiący granicę obszaru Natura 2000) – stwarzają wyjątkowo korzystne uwarunkowania umożliwiające wytyczenie w tym rejonie szlaków turystycznych, które miałyby wpływ na rozwój turystyki krajoznawczej - wędrownej, jak np. rowerowej, kajakarskiej, żeglarskiej i wędkarskiej.
Obecnie w tym rejonie przebiega – mało znany szerszemu ogółowi lecz wykorzystywany przez aktywnych miłośnikom turystki – oznakowany zielony szlak turystyki
pieszej. Wymieniony szlak w dużej części przebiega po wale przeciwpowodziowym w
pozostałej prowadzony jest w pasie istniejących dróg gminnych.
Istniejący szlak turystyczny jest wykorzystywany zarówno przez turystów pieszych jak i rowerowych. Szczególnie odcinki szlaku prowadzone w drogach gminnych, z uwagi na ich zaniżone parametry techniczne, a korzystają z nich zarówno turyści jak i pozostali uczestnicy ruchu samochodowego - stwarzają zagrożenie dla turystów.
Ostatnio podejmowane są pewne starania aby wymieniony szlak (na szczeblu
europejskim) został uznany i wytyczony jako Nadwiślański Szlak Rowerowy z pełnym
niezbędnym zagospodarowaniem terenów przyległych, w sposób umożliwiających w
miarę komfortowe korzystanie z tego szlaku.
Gmina korzystając z możliwości uzyskania pewnych środków poza budżetowych
podjęła starania związane z szczegółowym opisaniem szlaku, jego oznakowaniem,
wyznaczeniem miejsc postojowych i wypoczynku oraz wskazaniem takich atrakcyjnych sąsiadujących miejscowości, zabytkowych obiektów historycznych, ciekawostek
przyrodniczych i krajobrazowych. Można przyjąć, że wymienione działania gminy docelowo przełożą się łatwiejsze przeprowadzenie procedur związanych z utworzenie
Nadwiślańskiego Szlaku Rowerowego.
- Usługi pozostałe
Większość placówek handlowych i usługowych zlokalizowana jest w miejscowości Pruszcz. Znajdują się tu m.in. placówki handlowe, (prowadzące sprzedaż towarów
różnych branż), gdzie oprócz obiektu wielko powierzchniowego (o powierzchni sprzedaży ok. 1200 m2) znajduje się szereg mniejszych obiektów i pawilonów o powierzchni sprzedaży od ok. 500 m2 do 20 m2.
Ponadto znalazły tu swoje miejsce zarówno placówki administracyjne - Urząd
Gminy, Posterunek Policji, Bank Spółdzielczy oraz ajencje bankowe innych banków,
placówka pocztowa i szereg innych. Również Serock ma rozbudowaną bazę handlową. W pozostałych miejscowościach gminy zlokalizowane są najczęściej usługi prowadzące działalność handlową.
Obecnie w gminie funkcjonuje jedna stacja paliw (w Pruszczu) prowadząca
sprzedaż paliw płynnych i paliwa gazowego benzynowych. Przewiduje się że w niedługim czasie po przebudowie podobną działalność w zakresie zaopatrzenia mieszkańców w paliwo gazowe będzie prowadziła jeszcze stacja w Zbrachlinie.
54
Na terenie gminy istnieje 6 obiektów kościelnych parafialnych w: Pruszczu z kościołem filialnym w Wałdowie, Niewieścinie, Topolnie i dwa kościoły w Serocku. Kościoły te swym zasięgiem obejmują prawie cały obszar gminy, z wyjątkiem Łaszewa,
które przynależy do parafii w Polskich łąkach oraz Parlina i Małociechowa, które
przynależą do parafii w Grucznie.
Kościoły w gminie Pruszcz mają swoje cmentarze parafialne, innych czynnych
cmentarzy nie ma. O ile cmentarze w Serocku i Niewieścinie mają jeszcze rezerwy
miejsc do grzebania zmarłych, to w najbliższym okresie problem ten może wystąpić w
Pruszczu. Na cmentarzu w Pruszczu realizowana jest największa liczba pochówków i
ostatnio drastycznie zmniejszyła się powierzchnia terenu przeznaczonego do ich realizacji.
6. Uwarunkowania w zakresie zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia
Za zapewnienie bezpieczeństwa ludności i jej mienia na obszarze gminy
Pruszcz odpowiedzialne są:
1. Posterunek Policji w Pruszczu podlegający bezpośrednio Komendzie Powiatowej
Policji w Świeciu,
2. jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej.
W gminie zlokalizowanych jest 14 strażnic – remiz ochotniczej straży pożarnej
(OSP) w takich miejscowościach jak: Brzeźno, Cieleszyn Gołuszyce, Luszkówko, Łaszewo, Łowin, Łowinek, Mirowice, Parlin, Pruszcz, Serock, Topolno, Wałdowo i Za-
wada. Z wymienionych jednostek OSP dwie w Pruszczu i Brzeżnie są wpisane do
Krajowego Systemu Ratowniczego.
Na obszarze gminy Pruszcz w jej części położonej w dolinie Wisły występują
obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią, tzn. tereny narażone na zalanie w
przypadku przelania się wód przez koronę wału przeciwpowodziowego. Wprawdzie
istniejący wał przeciwpowodziowy przebiega wzdłuż Wisły na długości obejmującej
obszar naszej gminy i aktualnie znajduje się w dobrym stanie technicznym. (Regularnie poddawany jest przeglądowi i niezbędnej konserwacji.) Kolejnym zagrożeniem
może być zniszczenie lub uszkodzenie istniejącego wału i budowli odprowadzających
nadmiar wód z między wala.
Obecnie na terenie pomiędzy brzegiem rzeki a wałem brak jakiejkolwiek zabudowy rosną jednak liczne drzewa i krzewy powstałe z samozasiewu. Natomiast poza
wałem do granicy stopy skarpy zlokalizowane są dwie wsie Grabowo i Topolno oraz
szereg pojedynczych zagród powstałych w okresie historycznym.
7. Uwarunkowania wynikające z potrzeb i możliwości rozwoju gminy
Jedną z najlepszych form określenia potrzeb i możliwości rozwoju gminy
Pruszcz jest analiza SWOT. Pozwala ona na określenie słabych i silnych stron gminy
oraz wynikających z tej analizy - potencjału, czynników zewnętrznych i wewnętrznych,
szans i zagrożeń rozwoju.
Dla potrzeb mniejszego opracowania wykorzystano taką analizę przygotowaną
do Strategii Rozwoju Gminy Pruszcz na lata 2008 – 2015.
Wykorzystano tu materiały z przeprowadzonej kompleksowej analizy czynników
wewnętrznych i zewnętrznych związanych z rozwojem gminy stanowiących dane i
informacje wykorzystywane powszechnie w uspołecznionym procesie planowania.
55
Materiały te powstały na bazie analizy dokonanej przez liderów lokalnej społeczności
Gminy Pruszcz, podczas warsztatów strategicznych.
Przyjęto również, za Strategią Rozwoju Gminy, dla identyfikacji czynników analizy schemat dzielący czynniki analizy SWOT na cztery kategorie:
1. zewnętrzne pozytywne (szanse lub okazje) – czynniki kluczowe w otoczeniu, które
pozwolą na utrzymanie pozycji lub jej ekspansję, jednocześnie osłabią zagrożenia;
wyszczególnione szanse mają pozytywny wpływ na rozwój i pokonywanie barier płynących z otoczenia,
2. zewnętrzne negatywne (zagrożenia) - zidentyfikowane w otoczeniu kluczowe czynniki, które są przeszkodą dla utrzymania pozycji, rozwoju lub ekspansji; zagrożenia
mają negatywny wpływ przede wszystkim na utrzymanie pozycji, jak również na perspektywy rozwoju; skuteczna ich identyfikacja pozwala ustalić które czynniki zewnętrzne mogą raz mogą być szansą, a w innym przypadku zagrożeniem,
3. wewnętrzne pozytywne (mocne strony) - identyfikacja mocnych stron wynika ze
znajomości przedmiotu analizy; im głębsza ich znajomość - tym wynik analizy jest
bardziej efektywny; mocne strony są wynikiem wszelkiego rodzaju zasobów i kwalifikacji przedmiotu analizy.
4. wewnętrzne negatywne (słabe strony) - identyfikacja słabych stron przebiega podobnie jak mocnych stron przedmiotu analizy, jest wynikiem znajomości przedmiotu
analizy, słabe strony są wynikiem braku różnego rodzaju zasobów i kwalifikacji
przedmiotu analizy.
Analiza ogólnej sytuacji Gminy Pruszcz (SWOT)
Słabe strony
Silne strony
1. Korzystne położenie gminy przy ważnych
szlakach komunikacyjnych (droga krajowa nr
5, linia kolejowa znaczenia państwowego nr
131),
2. Dobrze rozwinięta sieć dróg: powiatowych
zapewniającą dobrą komunikację na terenie
gminy oraz z gminami sąsiednimi,
3. Dobry dostęp do środków komunikacji publicznej – PKP (bezpośrednie połączenie z
Bydgoszczą),
4. Pełne zwodociągowanie gminy,
5. Uporządkowana gospodarka odpadami i ich
segregacja,
6. Wysoki poziom telefonizacji,
7. Korzystne warunki do rozwoju rolnictwa i wysoka kultura rolna gospodarstw,
8. Dobre warunki do rozwoju przedsiębiorczości
z uwagi na korzystne położenie w odniesieniu
do dwóch kluczowych miast: Bydgoszczy stolicy województwa i Świecia ośrodka powiatowego,
9. Wysoka aktywność społeczności lokalnej,
10. Atrakcyjne zasoby dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego (szczególnie w części położonej w dolinie Wisły, zabytki, kościoły).
1. Zły stan techniczny dróg gminnych i części
dróg powiatowych – brak chodników, ścieżek
rowerowych,
2. Przewaga dróg gminnych o nawierzchni gruntowej,
3. Niski poziom kanalizacji gminy (zaledwie
15%),
4. Brak gazyfikacji gminy,
5. Słabo rozwinięta infrastruktura społeczna
(brak nowoczesnych obiektów oświatowych,
skwerów, placów zabaw, obiektów sportowych,
żłobka, placówek opieki zdrowia),
6. Brak większych kompleksów leśnych (poziom
lesistości 2,8%),
7. Niska przedsiębiorczość rejestrowana,
8. Niski poziom integracji mieszkańców,
9. Niewielka ilość organizacji pozarządowych na
terenie gminy,
10. Zły stan zabytków i niski stopień ich wykorzystania na cele publiczne i komercyjne.
Zagrożenia
Szanse
1. Dostępność zewnętrznych środków finansowych UE i krajowych,
2. Zwiększenie atrakcyjności wsi dzięki modernizacji i doposażeniu obiektów i miejsc spotkań mieszkańców,
3. Promocja wsi jako atrakcyjnego miejsca do
życia i prowadzenia działalności gospodarczej,
4. Wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa,
5. Członkostwo w Lokalnej Grupie Działania
szansą na zrównoważony rozwój lokalny przy
współpracy z sąsiednimi gminami.
1. Ograniczony dostęp do środków UE i trudne
procedury aplikacyjne,
2. Ubożenie społeczeństwa,
3. Emigracja ludzi młodych,
4. Trudności wychowawcze dzieci i młodzieży,
5. Zwiększanie się dysproporcji pomiędzy
dziećmi z terenów wiejskich w porównaniu z
rówieśnikami z miast, pod względem ich rozwoju,
6. Bezrobocie w grupie osób w wieku produkcyjnym.
Analiza stanu społeczeństwa i zasobów ludzkich
Silne strony
1. Liczba mieszkańców gminy utrzymująca się
od kilku lat na zbliżonym poziomie,
2. Dobry dostęp do edukacji dzięki rozwiniętej
Słabe strony
1. Brak żłobka,
2. Brak sali gimnastycznych przy wszystkich
placówkach oświatowych,
sieci szkół i przedszkoli (4 szkoły podstawowe, 3 gimnazja, 2 przedszkola i 1 punkt
przedszkolny),
3. Wysoki poziom nauczania w szkołach (dobre
wyniki sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych),
4. Dobrze rozwinięta sieć lokalnych ośrodków
kultury (Pruszcz, Serock i Łowinek),
5. Aktywnie działające kluby sportowe (LKS
Pruszcz i Serock),
6. Działająca od wielu lat orkiestra strażacka,
7. Lokalizacja na terenie gminy instytucji
ochrony zdrowia i opieki społecznej – jak np.
Gminny Ośrodek Rehabilitacyjny, Międzygminny Ośrodek Opiekuńczy, Dom Pomocy
Społecznej,
8. Istniejące jednostki ( w tym OSP) wpisane do
krajowego systemu ratownictwa drogowego,
3. Brak dostępu do szkół ponad gimnazjalnych,
4. Mała atrakcyjność proponowanych zajęć w
świetlicach i ośrodkach kultury
5. Brak dobrze wyposażonych świetlic środowiskowych,
6. Brak możliwości rozwijania uzdolnień i zainteresowań,
7. Słabe więzi sąsiedzkie,
8. Słaby stopień integracji społecznej
9. Mała ilość lekarzy specjalistów w ośrodkach
zdrowia,
9. Niska współpraca między istniejącymi organizacjami i stowarzyszeniami,
10. Mała promocja działań gminy i organizacji
działających na terenie gminy, (wewnątrz i na
zewnątrz gminy),
11. Brak zapewnienia całodobowej dostępności
policji,
12. Mała liczba miejsc wypoczynku i integracji
mieszkańców (brak dobrze zagospodarowanych i urządzonych placów zabaw, dobrze wyposażonych zapleczy sportowych i terenów
ogólnodostępnej rekreacji,
Szanse
Zagrożenia
1. Opracowanie planów zagospodarowania
przestrzennego dla terenów atrakcyjnych do
realizacji różnorodnych funkcji,
2. Zainteresowanie gminą Pruszcz – jej promocja pod hasłem „atrakcyjne miejsce zamieszkania”,
1. Postępujące zubożenie społeczeństwa w małych miejscowościach,
2. Odpływ młodej ludności (w wieku produkcyjnym),
3. Negatywny wpływ mediów,
4. Wzrost przestępczości,
3. Zachowanie rolniczego charakteru części
gminy w tym życia mieszkańców,
4. Kultywowanie tradycji lokalnych,
5. Konsolidacja społeczeństwa,
6. Zagospodarowanie i odpowiednie wyposażenie miejsc wypoczynku dla młodszych i starszych mieszkańców gminy,
7. Promocja gminy i podnoszenie atrakcyjności
poszczególnych wsi poprzez podejmowanie
oddolnych inicjatyw,
8. Stworzenie nowych miejsc pracy
9. Systemowe rozwiązania związane z organizacją czasu wolnego dzieci i młodzieży,
5. Wzrost dysproporcji pomiędzy dziećmi wiejskimi i miejskimi,
6.Wzrost patologii społecznych spowodowanych
brakiem atrakcyjnych ofert oferty ofert spędzania czasu wolnego,
7. Niska konsolidacja społeczeństwa (bierność
społeczna) – mała ilość stowarzyszeń, organizacji, itp.,
Analiza środowiska przyrodniczego i Infrastruktury technicznej
Silne strony
1. Dobry układ – rozmieszczenie jednostek
osadniczych,
2. Dobry układ drogowy i kolejowy,
3. Pełne zwodociągowanie gminy,
Słabe strony
1. Zły stan techniczny dróg – brak chodników,
ścieżek rowerowych
2. Mała ilość terenów inwestycyjnych,
3. Niski poziom kanalizacji gminy (ok.15%),
4. Dwie oczyszczalnie ścieków,
5. Zastosowanie ekologicznych technologii w
ogrzewaniu budynków użyteczności publicznej (kotłownie do spalania biomasy),
6. Dobrze rozwinięta edukacja ekologiczna
mieszkańców gminy,
7. Lokalizacja na terenie gminy składowiska
odpadów niebezpiecznych,
8. Dobrze rozwinięta selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy (pojemniki do zbiórki
odpadów w newralgicznych miejscach poszczególnych wsi),
9. Występowanie na obszarze gminy terenów
cennych przyrodniczo i krajobrazowo, objecie
ich ochroną prawną (Nadwiślański Obszar
Chronionego Krajobrazu, Nadwiślański Park
Krajobrazowy, Obszary NATURA 2000,
4. Niski stan techniczny – konieczna modernizacja sieci wodociągowej,
5. Brak gazyfikacji przewodowej,
6. Ograniczony dostęp do Internetu,
7. Słabe połączenia (ograniczona ilość) komunikacji publicznej,
8. Słabo rozwinięta baza usług hotelowogastronomicznych,
9. Niedostateczna baza do rozwoju kultury fizycznej i rekreacji dla mieszkańców,
10. Mała ilość obiektów pełniących funkcje kulturalne oraz społeczne,
11. Niski wskaźnik lesistości gminy,
12. Brak kąpieliska,
13. Bardzo duża ilość azbestu konieczna do
likwidacji,
14. Odprowadzanie ścieków do układu melioracyjnego,
15. Brak należycie wyposażonej bazy edukacyjno – oświatowej (szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie),
Zagrożenia
Szanse
1. Budowa drogi ekspresowej - S5,
2. Możliwość rozbudowy sieci kanalizacji,
3. Planowana budowa hali sportowo - widowiskowej,
4. Możliwość wykorzystania bocznic kolejowych
(Serock, Pralin, Pruszcz),
5. Wyznaczenie terenów inwestycyjnych i
mieszkaniowych na terenie gminy,
6. Sprzyjająca polityka gminy w likwidacji pokryć dachowych zawierających azbest zagrażających zdrowiu ludzi,
1. Rosnące koszty życia (paliwo, jedzenie)
2. Ograniczony dostęp do środków UE oraz
trudne procedury aplikacyjne,
3. Budowa S5 dla miejscowości Niewieścin i
Zbrachlin,
4. Brak spójności i niezgodności w zakresie
prawa polskiego z unijnego, szczególnie w
zakresie ochrony środowiska co wpływa
czas przeprowadzania określonych procedur i blokowanie inwestycji,
7. Zagospodarowanie pod kątem rekreacyjno –
wypoczynkowym terenów „Nadwiślańskich” i
pozostałych terenów gminy (jak np. Serock,
Niewieścin),
8. Poprawa estetki wszystkich miejscowości w
gminie,
9. Budowa lokali socjalnych,
Analiza stanu gospodarki i przedsiębiorczości w gminie
Silne strony
Słabe strony
1. Duża ilość mieszkańców i zasobność mieszkańców
2. Niskie bezrobocie,
3. Duża siła nabywcza,
4. Duża ilość punktów handlowych,
5. Dobre położenie w odniesieniu do aglomeracji miejskich, dobra dostępność,
6. Technicznie dobrze rozwinięte rolnictwo,
1. Mała ilość terenów inwestycyjnych,
2. Mała liczba dużych przedsiębiorstw,
3. Niewystarczające zachęty dla inwestorów ze
strony gminy – słaba promocja,
4. Wysokie podatki od nieruchomości pod działalność gospodarczą,
5. Mała ilość atrakcyjnych miejsc pracy na terenie gminy,
6. Mała ilość wysoko wykwalifikowanych pracowników i fachowców,
7. Słabe doradztwo dla przedsiębiorców,
8. Brak grup producenckich,
7. Dobrej klasy gleby i wysoka kultura rolna,
8. Dobrze rozwinięta produkcja zwierzęca,
9, Dobrze rozwinięte przetwórstwo mięsne,
10. Funkcjonowanie Gminnej Spółdzielni
Zagrożenia
Szanse
1. Brak wystarczającej siły roboczej (migracja
młodych ludzi),
2. Ubożenie społeczeństwa,
3. Zawiłe procedury korzystania z zewnętrznych
źródeł finansowania (np. dla MŚP),
4. Brak stabilizacji cen w rolnictwie oraz cen
energii i paliw,
5. Niejasne i niestabilne przepisy prawa,
1. Budowa drogi ekspresowej S5,
2. Wyznaczenie nowych terenów inwestycyjnych,
3. Rozwój przemysłu rolno-spożywczego,
4. Budowa i stosowanie alternatywnych źródeł
energii np. elektrownie wiatrowe, biogazownie
i inne,
5. Możliwość pozyskanie środków unijnych,
- Uwarunkowania wykorzystania i realizacji innych zasobów naturalnych, w
tym odnawialnych źródeł energii
Warunki klimatyczne gminy, w tym w szczególności wiejące na jej obszarze wiatry, umożliwiają wykorzystanie siły wiatru do produkcji energii elektrycznej. Do jej produkcji wymagane będzie jednak sytuowanie na obszarze gminy odpowiednich wież
elektrowni wiatrowych.
Farmy wiatrowe, produkujące energię elektryczną wykorzystującą siłę wiatru są
przykładem wykorzystywania alternatywnych źródeł energii w tym nie powodujących
powiększania nadmiernego efektu cieplarnianego.
Wprawdzie na obszarze gminy aktualnie brak możliwości budowy i wykorzystania energii biogazowych, można jednak przypuszczać, ze w najbliższych latach takie
inicjatywy zostaną podjęte.
Korzystanie z tego rodzaju źródeł energii docelowo spowoduje znaczne ograniczenie stosowania niekorzystnie oddziaływujących na środowisko konwencjonalnych
źródeł energii.
59
8. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów
W 2008 r. na ogólną powierzchnię 14 249 ha, grunty komunalne, tworzące
gminny zasób nieruchomości, obejmowały ogółem 389 ha, to jest – ok. 2,73 % całkowitej powierzchni gminy. W tym 6,0 ha stanowią grunty przekazane w użytkowanie
wieczyste z tego 2,0 ha – osobom fizycznym.
Wykaz gruntów stanowiących gminny zasób nieruchomości został przedstawiony w poniższej tabeli.
Wykaz gruntów gminnego zasobu nieruchomości – stan na 31 XII 2008 r.
Wyszczególnienie
Grunty użytkowane rolniczo
Grunty leśne i zadrzewione
Powierzchnia
[ha]
138
9
Wskaźnik
% udział w gruntach
% udział w odniesieniu do
zasobu gminy
powierzchni gminy
35,5
2,3
0,97
0,06
Grunty zabudowane
Grunty pod komunikacją
Grunty pod wodami
Nieużytki
31
193
10
8
8,0
49,6
2,6
2,0
OGÓŁEM
389
100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Pruszczu
0,22
1,35
0,07
0,06
2,73
Ponadto, oprócz gruntów tworzących gminny zasób nieruchomości, na obszarze
gminy występowały grunty wchodzące w skład zasobu własności rolnej Skarbu Państwa – które obejmowały – 1141 ha, z tego 268 ha stanowiły grunty oddane w użytkowanie wieczyste.
W wyniku powyższej analizy można z całą stanowczością stwierdzić iż przeważającą grupę właścicieli gruntów w gminie Pruszcz – stanowią osoby fizyczne.
9. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych
Na obszarze gminy Pruszcz tereny podlegające ochronie na podstawie przepisów odrębnych - zostały szczegółowo opisane we wcześniejszej części niniejszych
uwarunkowań w punkcie „3. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska w tym
stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych
oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego”, w części nazwanej „ochrona środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego” (strona 28-30) oraz
w punkcie 4 Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków
oraz dóbr kultury współczesnej” (strona 30-34).
Wymienione twory przyrody i działalności człowieka podlegają ochronie między
innymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) i ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zm.).
60
Ponadto ochronie podlegają zwarte kompleksy gruntów rolnych klas I- III (na terenie gminy występują grunty klas II-III) w oparciu o przepisy ustawy z dnia 3 lutego
1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze
zm.),
Szczególnym zasadom ochrony podlega część obszaru gminy położona w zlewni rzeki Brdy, którą ustanowiono strefą pośrednią zewnętrzną ujęcia wód „Czyżkówko”, stanowiące źródło zaopatrzenia w wodę mieszkańców Bydgoszczy.
Ponadto na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
(Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.) – ochronie podlegają wszystkie wody będące własnością Skarbu Państwa, a więc stanowiące wody publiczne.
10. Uwarunkowania wynikające z występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych
Na obszarze gminy Pruszcz nie występują obszary naturalnych zagrożeń geologicznych. Zasadniczo można przyjąć tak przyjąć, jedna obserwuje się sporadycznie
występujące samoistne obsunięcia skarpy wiślanej. Odczuwalny jest brak jej ustabilizowania.
Skarpa jest tworem naturalnym, jej budowa geologiczna (szczególnie w miejscu
występowania piasków i żwirów) zachęca do nielegalnych poborów tego kruszywa. W
konsekwencji występują samoistne jej obsunięcia. Czasami nakłada się na to zjawisko również szczególnie intensywne prowadzona gospodarka i intensywne rolnicze
użytkowanie gruntów.
11. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych
Na obszarze gminy nie występują żadne udokumentowane złoża surowców kopalin. W chwili obecnej brak eksploatowanych i udokumentowanych złóż kopalin pospolitych.
Na terenie gminy występują dość powszechnie jedynie niewielkie skupiska kopalin pospolitych takich jak surowce ilaste, okruchowe i torfy. Stanowią one surowiec
niskiej jakości nie nadający się do pełnego wykorzystania.
Wśród surowców okruchowych pojawiają się piaski, pospółki i żwiry, w większości pochodzenia lodowcowego i wodnolodowcowego rzadziej rzecznego lub deluwialnego.
Prace poszukiwawcze dla określenia warunków występowania kopalin pospolitych na terenie gminy prowadzone przez Przedsiębiorstwo Geologiczne przyniosły
negatywne wyniki, potwierdzając jedynie niewielką bazę surowcową.
Pomimo braku znaczących zasobów złóż kopalin, gmina ma inne możliwości
wykorzystania surowców odnawialnych w postaci energii słonecznej, ciepła geotermalnego czy biomasy, które mogą służyć do celów grzewczych. Ponadto wykorzystanie energii wiatru może przyczynić się do rozwoju energetyki wiatrowej w postaci lokalnych elektrowni wiatrowych.
Gmina Pruszcz leży poza granicami Głównych Zbiorników Wód Podziemnych.
61
12. Uwarunkowania wynikające z występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych
Na terenie gminy Pruszcz nie występują oraz nie wyznaczono żadnych obszarów ani terenów górniczych w oparciu o ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.).
13. Uwarunkowania wynikające ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury
technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej,
energetycznej oraz gospodarki odpadami
Komunikacja
- Drogi
Miejscowość Pruszcz jako siedziba gminy – ma dogodne położenia w odniesieniu do jednostek samorządowych wyższego rzędu.
Połączenie z Bydgoszczą stanowią droga krajowa nr 5 /E-261/ i droga powiatowa nr 1266 C, z Toruniem drogi krajowe nr 5 i nr 80 i droga powiatowa nr 1266 C lub
drogi krajowe nr 5 i nr 1 i droga powiatowa nr 1266 C oraz ze Świeciem droga krajowa nr 5 i droga powiatowa nr 1266 C.
Podstawowy układ drogowy w gminie tworzą: 1 droga krajowa, 1 droga wojewódzka i 18 dróg powiatowych. Układ ten uzupełniony jest siecią 43 dróg gminnych.
Droga krajowa przebiegająca przez gminę to droga nr 5 /E-261/ relacji Świecie
nad Wisłą – Bydgoszcz – Poznań – Wrocław – Lubawka.
Ze względu na standard techniczny droga zaliczona jest do klasy GP (droga
główna ruchu przyspieszonego), a z uwagi na pełnioną funkcję w europejskim układzie drogowym ma status drogi międzynarodowej /E-261/.
Droga krajowa przeznaczona jest dla wszystkich użytkowników, zapewnia
spójność całej sieci dróg krajowych, stanowi połączenie ponadregionalnych ośrodków
gospodarczych, administracyjnych i turystycznych oraz obsługuje międzynarodowy
ruch tranzytowy i ma znaczenie obronne.
Drogi wojewódzkie również przeznaczone są dla wszystkich użytkowników,
stanowią połączenie regionalnych ośrodków gospodarczych i administracyjnych w
województwie oraz mają znaczenie obronne.
W gminie przebiega 1 droga wojewódzka: droga nr 248 Zbrachlin – Topolno –
Borówno (powiat chełmiński).
Pod względem standardu technicznego droga ta zaliczona jest do klasy Z - droga zbiorcza.
Drogi powiatowe to drogi stanowią połączenie regionalnych ośrodków z gminnymi ośrodkami i ośrodków gminnych między sobą. Zaliczone są do różnych klas, np.
klasy G - drogi główne, do klasy Z - drogi zbiorcze i do klasy L drogi lokalne.
Obszar gminy Pruszcz obsługuje 18 dróg powiatowych.
1) - nr 1240 C Błądzim – Łowin - klasa G,
2) - nr 1265 C Świekatowo – Serock - klasa G,
3) - nr 1266 C droga nr 56 – Serock – Łowin - Zbrachlin - klasa G,
4) - nr 1267 C Wudzyn - Pruszcz - klasa G,
5) - nr 1268 C Serock - Stronno - klasa Z,
6) - nr 1269 C Nieciszewo – Trzebień - Kotomierz - klasa L,
7) - nr 1270 C Pruszcz - Trzebień - klasa L,
8) - nr 1271 C Pruszcz - Zawada - klasa Z,
62
9) - nr 1272 C droga nr 1271 C - Niewieścin - klasa Z,
10) - nr 1273 C Luszkówko - Zbrachlin - klasa L,
11) - nr 1274 C Zbrachlin – Cieleszyn - klasa L,
12) - nr 1275 C Bukowiec – Stanisławie – Łaszewo - klasa G,
13) - nr 1277 C Polskie Łąki – Pruszcz - klasa G,
14) - nr 1278 C Pruszcz stacja kolejowa – Pruszcz - klasa L,
15) - nr 1282 C Stążki – Gruczno - klasa Z,
16) - nr 1284 C Pruszcz – Gruczno - klasa Z,
17) - nr 1285 C Dworzysko – Topolno - klasa G,
18) - nr 1295 C Topolno – Trzeciewiec - klasa Z,
Najniższą kategorię połączeń stanowią drogi gminne, które zaliczone są do klasy L - drogi lokalne. Są to drogi o znaczeniu lokalnym służące miejscowym potrzebom.
W gminie Pruszcz ewidencją dróg objęte są 43 niżej wymienione drogi gminne:
1) - nr 031101 C Łaszewo – droga nr 1240 C - Łaszewo - klasa L,
2) - nr 031102 C Łaszewo – droga nr 1277 C - klasa L,
3) - nr 031103 C Brzeźno – Bagniewo - klasa L,
4) - nr 031104 C Gołuszyce – Niewieścin - klasa L,
5) - nr 031105 C Gołuszyce – Bagniewko - klasa L,
6) - nr 031106 C Różanna – Bagniewo - klasa L,
7) - nr 031107 C Bagniewo – Wałdowo - klasa L,
8) - nr 031108 C Parlin – Małociechowo - klasa L,
9) - nr 031109 C Małociechowo- Luszkówko - klasa L,
10) - nr 031110 C droga nr 031107 C - Luszkówko - klasa L,
11) - nr 031111 C Małocieszewo –Wałdowo - klasa L,
12) - nr 031112 C Wałdowo – Luszkówko – Luszkowo - klasa L,
13) - nr 031113 C Parlin – Parlin stacja kolejowa - klasa L,
14) - nr 031114 C Pruszcz – Pruszcz Nowe Osiedle - klasa L,
15) - nr 031115 C Lubania Lipiny – Serock - klasa L,
16) - nr 031116 C Lubania Lipiny – Łowinek - klasa L,
17) - nr 031117 C Łowinek – Brzeźno - klasa L,
18) - nr 031118 C Serock – Serock stacja kolejowa - klasa L,
19) - nr 031119 C Serock – Aleja 1000-lecia - klasa L,
20) - nr 031120 C Serock – Brzeźno - klasa L,
21) - nr 031121 C Łowin – Nieciszewo - klasa L,
22) - nr 031122 C Wudzynek – Nieciszewo - klasa L,
23) - nr 031123 C Niewieścin – Topolno - klasa L,
24) - nr 031124 C Pruszcz – ul. Pocztowa - klasa L,
25) - nr 031125 C Pruszcz – ul. Sportowa - klasa L,
26) - nr 031126 C Zawada – Niewieścin - klasa L,
27) - nr 031127 C Serock – Kurpiszewo - klasa L,
28) - nr 031128 C Serock – Wątrobowo - klasa L,
29) - nr 031129 C Serock – ul. Mostowa - klasa L,
30) - nr 031130 C Łowinek – Łaszewo - klasa L,
31) - nr 031131 C Mirowice – Niewieścin - klasa L,
32) - nr 031132 C Mirowice – Sienno - klasa L,
33) - nr 031133 C Pruszcz – Łaszewo - klasa L,
34) - nr 031134 C Luszkówko – Luszkowo - klasa L,
35) - nr 031135 C Wałdowo – Zawada - klasa L,
63
36) - nr 031136 C Zbrachlin – Zbrachlin Wybudowanie - klasa L,
37) - nr 031137 C Zbrachlin – Pruszcz - klasa L,
38) - nr 031138 C Topolno – Topolinek - klasa L,
39) - nr 031139 C Topolno – Cieleszyn - klasa L,
40) - nr 031140 C Topolno – Suponin - klasa L,
41) - nr 031141 C Cieleszyn – Rudki - klasa L,
42) - nr 031142 C Grabówko – Suponin - klasa L,
43) - nr 031143 C Grabówko – Trępel - klasa L,
Długości dróg na obszarze gminy Pruszcz, w podziale na poszczególne kategorie została zastawiona w poniższej tabeli:
Długość dróg na terenie gminy Pruszcz
Kategoria drogi
Ogółem
W tym o nawierzchni twardej
Droga krajowa
Droga wojewódzka
Drogi powiatowe
Drogi gminne
Ogółem
/km/
8,95
4,6
73,2
97,0
183,75
/km/
8,95
4,6
68,1
34,0
115,65
Źródło: Materiały własne Urzędu Gminy
Analizując powyższe zestawienie dochodzimy do następujących wniosków:
1) droga krajowa stanowi - 4,9% ogólnej długości dróg w gminie,
2) droga wojewódzka stanowi - 2,5%,
3) drogi powiatowe stanowią - 39,8%,
4) natomiast objęte gminną ewidencją dróg – drogi gminne - 52,8%.
Analizując wymienione drogi pod kątem stanu i rodzaju nawierzchni - 62,9%
dróg ma nawierzchnię twardą, w tym droga krajowa i droga wojewódzka w całości,
drogi powiatowe w 93,0%, a drogi gminne w 35,0%.
Istotnym elementem charakteryzującym gminę pod względem infrastruktury drogowej jest wskaźnik gęstości dróg twardych. Określa on długość dróg o nawierzchni
twardej przypadającą na 100 km2 powierzchni.
W 2004 r. wskaźnik ten w gminie wynosił 81,4 km/100 km2 wobec średniej wojewódzkiej 79,2 km/100 km2. Gęstość dróg w gminie stawia ją w rzędzie gmin o stosunkowo wysokim stopniu wyposażenia w sieć drogową.
Innym ważnym parametrem charakteryzującym stan sieci drogowej jest wielkość
ruchu. Np. na obszarze gminy na drodze krajowej nr 5 systematycznie wzrasta, i w
odniesieniu do 2000 r. wzrósł o 25%, przy średnim wzroście ruchu na drogach krajowych w województwie - 32%.
Ruch na odcinku drogi krajowej nr 5/E-261/ w gminie ma charakter gospodarczy, tzn. średni dobowy ruch w poszczególnych miesiącach jest zbliżony do średniorocznego, a w dni robocze jest większy niż w dni świąteczne.
Bezpośrednim czynnikiem wpływającym na obciążenie sieci drogowej jest szybki
wzrost motoryzacji indywidualnej i znaczny wzrost ruchu wynikający z dynamicznie
rozwijającej się gospodarki rynkowej.
64
Wymienione czynniki oraz wieloletnie niedoinwestowanie drogownictwa ograniczyły możliwość utrzymania odpowiedniego standardu technicznego poszczególnych
kategorii dróg. Dotyczy to szczególnie ich nie normatywnych parametrów geometrii
trasy i skrzyżowań, szerokości jezdni i poboczy, nośności i jakości nawierzchni, (z
wyjątkiem zmodernizowanej drogi krajowej nr 5, gwarantującej warunki ruchu i jego
bezpieczeństwa odpowiednie do standardu drogi klasy GP – drogi głównej ruchu
przyspieszonego).
- Urządzenia komunikacyjne
Z wielkością ruchu występującego na sieci drogowej, związane są urządzenia
komunikacyjne obsługujące ten ruch. Są to głównie stacje paliw, parkingi przydrożne
oraz obiekty hotelowe, gastronomiczne i handlowe. Zaspokajają one potrzeby kierowców i podróżnych zarówno bezpośrednio związane z samochodem (zaopatrzenie w
paliwo, usługi techniczne), jak i ich potrzeby osobiste (wypoczynek, nocleg, gastronomia).
Na obszarze gminy istnieje 1 stacja paliw (prowadząca sprzedaż zarówno paliw
płynnych i gazowych) zlokalizowana w miejscowości Pruszcz przy drodze powiatowej
nr 1266 C. Aktualnie powstaje (jest w trakcie modernizacji) stacja w Zbrachlinie, która
będzie zaopatrywała w paliwa gazowe.
Brak jest w gminie urządzonych parkingów przydrożnych w szczególności przy
drodze krajowej nr 5, gdzie wynika to z jej przebiegu w odniesieniu do sąsiednich terenu mało atrakcyjnych dla wykonania takich miejsc zatrzymania.
Niewielkie parkingi służące zatrzymaniu podróżnych zlokalizowane są przy istniejących obiektach gastronomicznych w miejscowościach Zawada i Zbrachlin.
- Komunikacja pasażerska
Obsługę komunikacyjną mieszkańców gminy zapewniają trzy rodzaje transportu:
kolejowy, autobusowo-mikrobusowy i indywidualny – samochodowy.
Komunikację kolejową zapewniają 2 linie kolejowe:
a) linia znaczenia państwowego nr 131 Tczew – Bydgoszcz – Chorzów poprzez 2
stacje: w Pruszczu i w Parlinie, obsługuje gminę w zakresie pasażerskich przewozów regionalnych i częściowo lokalnych, pociągi kwalifikowane, tj. pospieszne i
ekspresowe nie zatrzymują się na tych stacjach,
b) linia znaczenia regionalnego nr 201 Gdynia - Kościerzyna – Bydgoszcz – Nowa
Wieś Wielka, poprzez stację w Serocku.
Komunikacja autobusowa (PKS) zapewnia przewozy przede wszystkim o charakterze lokalnym i regionalnym. Funkcjonuje również komunikacja mikrobusowa w
relacjach Koronowo – Pruszcz – Świecie i Serock – Bydgoszcz.
Obecnie coraz większą rolę w obsłudze komunikacyjnej spełnia transport indywidualny (realizowany samochodami osobowymi poszczególnych mieszkańców).
Wymieniony środek transportu nagminnie wykorzystywany jest z uwagi na jego
elastyczność, brak uzależnienia od sztywno ustalonych godzin przez przewoźników
transportu zbiorowego. Samochód osobowy zastąpił inne środki transportowe, jest
dynamicznie rozwijającym się i wykorzystywanym „przewoźnikiem” szczególnie w
ostatnich latach, dogodnym i uniwersalnym środkiem transportu, chociażby z uwagi
na położenie gminy w niewielkiej odległości od ważnych jednostek koncentrujących
miejsca pracy i usług.
65
- Kolej
Przez obszar gminy Pruszcz przebiegają 2 linie kolejowe.
Główna linia to linia znaczenia państwowego nr 131 /C-E 65/ Tczew - Bydgoszcz - Inowrocław – Chorzów. Pod względem technicznym - stanowi magistrala,
dwutorowa, zelektryfikowana. Linia przebiega w VI paneuropejskim korytarzu transportowym i jest ujęta w systemach: AGC /międzynarodowe linie-E dla transportu pasażerskiego/ i AGTC /międzynarodowe linie dla transportu kombinowanego/ jako linia
uzupełniająca.
Dla potrzeb korzystania z wymienionej trasy w gminie znajdują się 2 stacje kolejowe w Pruszczu i w Parlinie, na których oprócz obsługi pasażerskiej prowadzona jest
rozładunek towarów dostarczanych koleją i przeładunek na inne środki transportowe.
Na linii Tczew - Chorzów wykonywana jest znaczna praca przewozowa, zarówno w
sektorze pasażerskim, jak i towarowym. Linia obsługuje połączenia międzynarodowe
w relacjach: Gdynia – Berlin, Gdynia – Praga i Gdynia – Odessa.
Druga linia kolejowa jest linią znaczenia regionalnego nr 201 Gdynia - Kościerzyna – Maksymilianowo – Bydgoszcz – Nowa Wieś Wielka, jednotorową, niezelektryfikowaną ze stacją w Serocku. Linia ta czynna jest dla przewozów pasażerskich na
odcinku Bydgoszcz – Wierzchucin, dla relacji w kierunku Chojnic.
- Lotnisko
Gmina znajduje się w III strefie (obszar o promieniu do 100 km) zasięgu obsługi lotniska komunikacyjnego w Bydgoszczy. Port lotniczy w stosunku do gminy
Pruszcz jest korzystnie położony pod względem dostępności drogowej (ponadto posiada nowoczesne techniczno-nawigacyjne wyposażenie do obsługi ruchu pasażerskiego).
Na wymienionym lotnisku wybudowany został nowoczesny terminal pasażerski,
port lotniczy nie jest w pełni wykorzystywany, regularne loty odbywają się w relacji
Bydgoszcz – Warszawa – Bydgoszcz. Z innymi miastami Polski i Europy połączenia
istnieją tylko przez Warszawę lub są to połączenia czarterowe. Lotnisko posiada więc
regularną, ograniczoną do jednej relacji, obsługę pasażerską w ruchu krajowym i nieregularną w ruchu międzynarodowym.
W ostatnich latach znacząco wzrósł ruch pasażerski na wymienionym lotnisku
krajowy jak i międzynarodowy. Port lotniczy w Bydgoszczy należy obecnie do kategorii portów lotniczych regionalnych drugorzędnych i posiadających status lotniska międzynarodowego (stałe przejście graniczne).
- Droga wodna
Wschodnią granicę gminy stanowi rzeka Wisła. Jest to droga wodna sklasyfikowana w II klasie żeglownej.
Pod względem technicznym jest to rzeka swobodnie płynąca bez urządzeń hydrotechnicznych. Droga ta, mimo niskiego wykorzystania jej funkcji transportowej, ma
znaczenie krajowe.
Gospodarka wodno – ściekowa i odpadami
- Zaopatrzenie w wodę
Źródłem wody pitnej dla gminy Pruszcz są ujęcia wodociągów grupowych. Woda
dostarczana jest do odbiorców grupowych, zakładowych i ujęć indywidualnych zlokalizowanych na poszczególnych działkach.
66
Gmina zwodociągowana jest w 100 %. Łączna wydajność ujęć wodociągów
zbiorowego zaopatrzenia wynosi około 400 m3/godzinę. Długość sieci wodociągowej
wynosi około 262 km, a ilość przyłączy na koniec 2008 roku wynosiła - 1930 sztuk, a
na koniec 2007 r. wyniosła 2061.
W układzie gminy woda dostarczana jest z ujęć zlokalizowanych we wsiach:
Pruszcz, Serock i Topolno.
Wydajność poszczególnych ujęć przedstawia się następująco:
1. ujęcie – Pruszcz - wydajność 140 m3/godzinę - pobór wody z utworów czwartorzędowych, wodę otrzymują mieszkańcy wsi: Pruszcz, Wałdowo, Mirowice, Gołuszyce, Łowin, Bagniewo i Łaszewo;
2. ujęcie – Serock - wydajność 126 m3/godzinę - pobór wody z utworów czwartorzędowych, wodę otrzymują mieszkańcy wsi: Serock, Łowinek, Brzeźno, Nieciszewo i
Wudzynek w gminie Dobrcz,
3. ujęcie – Topolno - wydajność 134 m3/godzinę - pobór wody z utworów czwartorzędowych, wodę otrzymują mieszkańcy wsi: Topólno, Zbrachlin, Niewieścin,
Luszkówko, Zawada, Luszkowo, Rudki, Grabówko, Cieleszyn, Małociechowo i Parlin;
Zużycie wody z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w gospodarstwach domowych systematycznie zmienia się. W latach 2006 - 2008 zużycie wody w dam i na
1 mieszkańca w m3 w gminie Pruszcz przedstawia poniższa tabela:
Zużycie wody w gospodarstwach domowych
gminy Pruszcz
Gmina
Pruszcz
Zużycie wody
w gospodarstwach
domowych dam3
Zużycie wody
m3/1 M
2006
324,0
34,3
2007
327,0
34,6
2008
335,6
35,4
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS) i Materiały własne Urzędu Gminy
Porównując zużycie wody na 1 mieszkańca w gminie Pruszcz z podobnym
wskaźnikiem dla powiatu i województwa - kształtowało się ono na poziomie podobnym do średniego zużycia wody na 1 mieszkańca wsi w województwie kujawsko- pomorskim.
Ujęcia wody w gminie Pruszcz mają opracowaną dokumentację hydrogeologiczną i na jej podstawie odstąpiono od wyznaczania stref ochrony pośredniej.
Zachodnia część gminy Pruszcz leży w granicy strefy ochrony pośredniej zewnętrznej ujęcia wody „Czyżkówko” na rzece Brdzie dla miasta Bydgoszczy. Przez
teren gminy przebiega dział wodny Brda – Wisła.
Długość sieci oraz ilość przyłączy wodociągowych w gminie na przestrzeni lat
2006 – 2008 kształtowała się następująco, co przedstawiono w poniższej tabeli:
67
Długość sieci wodociągowych i ilość przyłączy wodociągowych
w latach 2007 – 2008
Rok
Długość sieci wodociągowych (km)
Ilość przyłączy
wodociągowych(sztuk)
2007
262,2
2061
2008
262,2
1930
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS) i Materiały własne Urzędu Gminy
Zużycie wody obserwowane w gminie Pruszcz zależne jest od:
a) wzrostu ilości odbiorców (np. w roku 2003 w gminie było – 1969 przyłączy a w roku
2008 - 1930, zmniejszająca się ilość przyłączy wynika zapewne z porządkowania
gospodarki wodą w związku z wprowadzeniem opomiarowania każdego gospodarstwa domowego),
b) podnoszenia standardu wyposażenia mieszkań,
c) instalacji większej ilości urządzeń wodochłonnych,
Wzrost zapotrzebowania na wodę wymusza konieczność rozbudowy istniejących sieci wodociągowych. Celem rozwoju sieci wodociągowych będzie bezkolizyjne
dostarczenie wody do nowych odbiorców w tym szczególnie w wyniku realizacji i oddawania do użytkowania nowych obiektów, gwarantujące pełne pokrycie zapotrzebowania na wodę. Ważne jest aby w przypadkach awarii zapewniać dwustronne doprowadzenia wody do odbiorców a także zapewnić ciągłość dostawy wody.
Bezpośrednimi przyczynami ciągłego rozwoju sieci wodociągowych są: wymagania odbiorców wody co do jej jakości, jej bezawaryjna dostawa jak również powstawanie nowej zabudowy.
- Odprowadzenie ścieków
Położenie gminy Pruszcz w zlewni rzeki Brdy i Wisły wymusza zwracanie
szczególnej uwagi na sprawy związane z uregulowaniem spraw gospodarki wodno ściekowej. Gospodarka ściekowa na terenie gminy przedstawia się następująco:
W południowej części wsi Pruszcz (na styku działu wodnego Brda – Wisła)
zlokalizowana jest mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 670 m3/dobę, zmodernizowana i przebudowana w 2007 r. spełniająca obecnie
obowiązujące wskaźniki i normy oczyszczania ścieków.
Do tej oczyszczalni układem kanalizacji i przepompowni ścieków podłączonych
jest około 1200 mieszkańców gminy (przeważnie miejscowości Pruszcz), dwa zakłady
przetwórstwa mięsnego oraz dowożone są ścieki wozami asenizacyjnymi. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rowu melioracyjnego i tym rowem odprowadzane
są do Wisły.
Długość sieci kanalizacyjnych w gminie wg stanu na koniec 2008 roku wynosiła
15,7 km. W stosunku do długości wodociągów w gminie to zaledwie 5,9%.
We wschodniej części gminy, w miejscowości Luszkowo zlokalizowana jest mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 46 m3/dobę.
68
Do oczyszczalni układem kanalizacji i przepompowni ścieków podłączone są
trzy miejscowości: Niewieścin, Luszkowo i Luszkówko (osiedla mieszkaniowe po byłym państwowym gospodarstwie rolnym) około 500 mieszkańców. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych również jest rów melioracyjny.
Długość sieci oraz ilość przyłączy kanalizacyjnych w gminie na przestrzeni lat
kształtowała się następująco:
Długość sieci kanalizacyjnych i ilość przyłączy kanalizacyjnych
w latach 2006 – 2008
Rok
Długość
sieci kanalizacyjnej
(km)
2006
15,6
266
2007
15,7
268
2008
15,7
270
Ilość przyłączy
kanalizacyjnych
(sztuk)
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS (BDR GUS) i Materiały własne Urzędu Gminy
Poprawa stanu i rozwiązań w zakresie gospodarki ściekowej w gminie rozpoczyna się w roku 2003. Wpływ ma na to zdecydowanie budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Pruszcz, systematyczne podłączanie nowych mieszkańców i
powiększanie obszaru gminy obsługiwanego przez system kanalizacji.
Gmina Pruszcz systematycznie czyni działania związane z podniesieniem standardu oczyszczania ścieków np. przez egzekwowanie budowy podczyszczalni ścieków dla zakładów, które wymagają takich inwestycji, i których ścieki nie mogą być
bezpośrednio odprowadzane do oczyszczalni oraz przez rozbudowę istniejących
oczyszczalni i budowę nowych odcinków sieci kanalizacyjnej.
Działania takie docelowo wpłyną zarówno na poprawę stanu środowiska całego
obszaru gminy jak i na zwiększenie atrakcyjności gminy dla zamieszkania i lokalizowania na jej terenie zakładów działalności gospodarczej.
- Składowanie odpadów komunalnych
W północno – wschodniej części gminy we wsi Małociechowo zlokalizowane jest
gminne składowisko odpadów o pojemności 14398 Mg. W ocenie Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska wysypisko wymaga modernizacji.
W gminie Pruszcz odpady są segregowane a selektywna zbiórka prowadzona
była w dobry sposób, zebrano ok. 4 % materiałów, które poddano recyklingowi.
Obecnie odpady komunalne z terenu gminy składowane są na gminnym składowisku odpadów komunalnych, które ma jeszcze duże rezerwy.
Ponadto na terenie gminy zlokalizowane jest działające od 2006 r. składowisko
odpadów niebezpiecznych zawierających azbest z materiałów pochodzących z rozbiórki obiektów budowlany.
- Melioracje
Gmina Pruszcz według stanu w 2002 r. (Powszechny Spis Rolny) ma - 12 329
ha użytków rolnych, w tym 12 128 ha to grunty orne a łąki trwałe i pastwiska zajmowały powierzchnię – 723 ha.
69
Ogólna powierzchnia terenów zmeliorowanych w gminie Pruszcz wynosi ok.
5447 ha, w tym 5144 ha gruntów ornych a 303 ha użytków zielonych.
Na ogólną powierzchnię terenów zmeliorowanych 760 ha odwadnianych jest rowami, a 5 039 ha jest zdrenowanych.
Na obszarze gminy występuje szereg cieków melioracji podstawowej, są to następujące cieki:
Struga Niewieścińska, Struga Luszkówko, Kanał Pyszczyński, Struga Kotomierzyca,
Struga Graniczna, Struga Kręgiel.
Energetyka
- Elektroenergetyka
Źródło zasilania, sieć najwyższych i wysokich napięć
Źródłem zasilania gminy Pruszcz w energię elektryczną są główne punkty zasilania (GPZ) WN/SN (wysokich napięć / średnie napięcia), zlokalizowane w Świeciu –
Przechowie i Kotomierzu (gmina Dobrcz). Z tych GPZ-ów w kierunku gminy wyprowadzone zostały po dwie linie napowietrzne średniego napięcia, które poprzez stacje
transformatorowe zasilają obszar gminy.
Przez obszar gminy przebiegają następujące linie najwyższych i wysokich napięć:
1) linia napowietrzna najwyższych napięć (NN) - 220 kV z zespołu elektrowni KoninAdamów-Pątnów, poprzez Bydgoszcz - Jasiniec w kierunku Gdańska; linia ta
przebiega na osi północny-wschód – południe w środkowej części gminy,
2) linia wysokiego napięcia (WN) - 110 kV relacji elektrownia wodna Żur (gmina Osie)
– GPZ Kotomierz, przebiegająca na osi północ-południe, również w środkowej części gminy,
3) linia wysokiego napięcia (WN) - 110 kV relacji Bydgoszcz - Jasiniec – GPZ Świecie; linia ta przebiega na osi północ – południe we wschodniej części gminy.
Wymienione trasy tych linii przewidziane są do utrzymania.
- Sieć średniego napięcia
Z głównego punktu zasilania zlokalizowanego w Przechowie, w kierunku obszaru gminy Pruszcz wyprowadzone zostały dwie linie napowietrzne średniego napięcia, przewodami stalowo-aluminiowymi. Są to linie:
1. „Gruczno” - z której zasilani są odbiorcy zamieszkali w Wałdowie oraz częściowo w
Małociechowie, Luszkówku i Niewieścinie,
2. „Poledno” - zasila odbiorców zlokalizowanych w Łaszewie, Gołuszycach, Bagniewku, Parlinie i częściowo Małociechowie oraz w rejonie jednej stacji transformatorowej w Pruszczu – stacja Osiedle (w północnej części siedziby gminy).
Z kolei z głównego punktu zasilania zlokalizowanego w Kotomierzu, w kierunku
obszaru gminy Pruszcz wyprowadzone zostały również dwie linie napowietrzne średniego napięcia, przewodami stalowo-aluminiowymi. Są to linie:
1. „Świecie” - z której zasilani są odbiorcy zamieszkali w Zawadzie, Niewieścinie,
Zbrachlinie, Luszkowie, Topolnie, Cieleszynie, Grabowie, Grabówku, Mirowicach,
Nieściszewie, oraz częściowo w Luszkówku i Pruszczu (w zachodniej części wsi),
2. „Serock” - zasila odbiorców zlokalizowanych w Serocku, Łowinku, Łowinie, Brzeźnie oraz Pruszczu.
70
Linie główne, wyprowadzone z głównych punktów zasilania wykonane zostały
jako linie napowietrzne, odgałęzienia z linii głównych zasilających poszczególne stacje
wykonane zostały liniami napowietrznymi.
Jedynie jedna stacja transformatorowa Pruszcz 9 zasilana jest krótkim odcinkiem linii kablowej średniego napięcia.
Budowa każdej nowej stacji transformatorowej spowoduje rozbudowę sieci
średniego napięcia.
- Stacje transformatorowe
Na terenie gminy zlokalizowanych zostało 105 stacji transformatorowych, pracujących na potrzeby bytowo-komunalne mieszkańców i drobnego przemysłu oraz jedna
stacja dla zasilania oczyszczalni ścieków w Pruszczu.
Większą część stanowią stacje słupowe nowego typu: STS 20/250 (42 sztuki) i
STS 20/100 (46 sztuk), 14 stacji żelbetowych typu ŻH15, dwie stacje wieżowe oraz
jedna stacja parterowa w Pruszczu.
Łączna moc zainstalowanych transformatorów w tych stacjach wynosi ok. 9.460
kVA. Na podstawie gabarytów stacji transformatorowych istnieje możliwość ustawienia w nich transformatorów o łącznej mocy 18.770 kVA. Moc ta jest w stanie pokryć
wszystkie potrzeby gminy w okresie docelowym.
Jednakże z uwagi na zbyt długie w niektórych przypadkach obwody niskiego
napięcia, jak również i na przestarzały typ stacji ŻH, konieczne będzie w niektórych
miejscowościach dogęszczenie stacji oraz wymiana na nowy typ. Również dla każdej
nowej większej inwestycji, lokalizowanej na terenie gminy, konieczna jest budowa
urządzeń elektroenergetycznych zgodnie z warunkami technicznymi wydanymi przez
odpowiednie służby energetyczne.
Zużycie energii elektrycznej
Do 1999 roku brak jest statystyki dotyczącej ilości i zużycia energii elektrycznej
na terenach wiejskich województwa w rozbiciu na poszczególne gminy. Taka statystyka prowadzona była łącznie dla wszystkich obszarów wiejskich województwa.
Zużycie energii elektrycznej na terenie gminy Pruszcz w latach 1999 - 2004
przedstawiono w tabeli. W obliczeniach pominięto zużycie energii przez PKP.
71
Zużycie energii elektrycznej na terenie gminy Pruszcz
Zużycie energii elektrycznej w poszczególnych grupach odbioru
Rok
Gospodarstwa domowe
Usługi + drobny przemysł
ilość
odb.
ilość
odb.
zużycie
w
MWh
zużycie na
1 odb.
w
kWh/o
1
2
3
4
zużycie w
MWh
Gospodarstwa rolne
zużycie na
1 odb.
w
ilość
odb.
zużycie w
MWh
7
8
kWh/o
5
6
Oświe
tlenie
ulic
nielegalny
pobór
Ogółem
zużyzu- zużycie
cie na życie w MWh
ilość
1
w
odb.
odb. MWh
w
kWh/o
9
1999 1550 3995 2577 367 1645 4483 997 4392 4405
2000 1601 4218 2635 356 1740 4888 915 4123 4506
2001 1762 4677 2655 357 1791 5016 750 3366 4476
2002 1804 4710 2611 379 2059 5432 703 3170 4509
2003 1824 4633 2540 386 1978 5123 691 3033 4390
2004 1843 4662 2529 388 2199 5669 672 2933 4365
Źródło: materiały z ENEA SA, Oddział w Bydgoszczy i obliczenia własne
zużycie
w MWh
10
11
12
13
431
502
524
536
723
534
26
79
85
99
43
42
2916
2875
2868
2882
2900
2901
10.488
10.663
10.442
10.572
10.410
10.370
W latach 1999-2004 ilość odbiorców ogółem utrzymuje się mniej więcej na tym
samym poziomie i oscyluje w granicach 2.900 odbiorców. Również zużycie energii
elektrycznej w tych samych latach wykazuje tylko niewielkie wahania. Rośnie natomiast i to znacznie w poszczególnych latach ilość odbiorców i zużycie energii w grupie
gospodarstwa domowe, przy znacznym zmniejszaniu się w tych samych latach ilości
odbiorców i zużycia energii w grupie gospodarstwa rolne. Z kolei ilość odbiorców w
grupie usługi i drobny przemysł utrzymuje się na niezmienionym poziomie i waha się
w granicach 360 – 390 odbiorców, przy znacznym wzroście zużycia energii elektrycznej.
Przytoczone powyżej dane obejmują część opracowania branżowego z zakresu
elektroenergetyki sporządzonego za okres 1999 – 2004. Należy przyjąć z dużym
prawdopodobieństwem, że wymienione zjawiska utrzymały się na podobnym poziomie.
Poniżej pokazano jak kształtuje się zużycie energii elektrycznej w poszczególnych grupach odbioru, jak zmienia się ilość odbiorców energii oraz jaki jest udział procentowy podstawowych grup odbioru w ogólnym bilansie energetycznym gminy.
Pierwszy wykres obrazuje zużycie energii elektrycznej w zależności od ilości odbiorców w grupie gospodarstwa domowe, a więc dotyczących bezpośrednio samych
mieszkańców gminy.
72
Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej
w grupie gospodarstwa domowe
1850
4750
1800
4650
4550
1750
4450
1700
1650
4350
4250
1600
zużycie w MWh
odbiorcy
4150
4050
1550
1500
3950
1999
2000
2001
2002
2003
ilość odbiorców
2004
zużycie energii
Z przedstawionych danych wynika, że w kolejnych latach następuje systematyczny wzrost ilości odbiorców. Wzrost ten związany jest z podłączaniem do sieci
elektrycznej nowych odbiorców zwłaszcza w zabudowie jednorodzinnej. Zużycie
energii wykazuje tendencję rosnącą do 2002 roku, a w latach 2003 i 2004 niewielki
spadek.
Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych na odbiorcę w przeliczeniu na 1 odbiorcę zużycie wykazuje pewne wahania a od 2001 roku silny spadek.
W 1999 roku zużycie to wyniosło 2.577,5 kWh/odb. i było znacznie wyższe od średniej dla wszystkich wsi na terenie byłego województwa bydgoskiego wynoszącej
2.093,6 kWh/odb.
Kolejny wykres obrazuje zużycie energii elektrycznej oraz ilość odbiorców w
grupie usługi i drobny przemysł (zakłady produkcyjne).
odbiorcy
390
2200
2100
380
2000
370
1900
zużycie w MWh
Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej
w grupie usługi i drobny przemysł
1800
360
1700
350
1600
1999
2000
2001
ilość odbiorców
2002
2003
2004
zużycie energii
W grupie tej od 2001 roku systematycznie rośnie ilość odbiorców. Ilość zużywanej energii wykazuje również tendencję rosnącą, poza małym załamaniem w 2003
roku. W przeliczeniu na jednego odbiorcę, zużycie to również rośnie (poza 2003 r.),
co obrazuje kolejny wykres. Zużycie to jest znacznie niższe od średniej dla wsi w byłym województwie bydgoskim.
73
Na jednego odbiorcę w grupie tej w 1999 r. zużycie wyniosło 4.483,1 kWh/odb.
przy średniej dla wsi w byłym województwie, wynoszącej 6.758 kWh/odb.
W kolejnej grupie odbiorów, a mianowicie w rolnictwie na terenie gminy, ilość
odbiorców i zużycie energii elektrycznej wykazują tendencję malejącą. Natomiast w
przeliczeniu na jednego odbiorcę, zużycie to wykazuje nieznaczne wahania. Średnie
zużycie energii elektrycznej w grupie gospodarstwa rolne w 1999 r. wyniosło 4.404,8
kWh/odb. i było nieznacznie wyższe od średniej dla wsi w byłym województwie, wynoszącej 4.224 kWh/odb.
Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej
w grupie rolnictwo na terenie gminy
1000
4400
950
4200
900
4000
850
3800
800
3600
750
3400
700
3200
650
3000
600
zużycie w MWh
odbiorcy
2800
1999
2000
2001
ilość odbiorców
2002
2003
2004
zużycie energii
Procentowy bilans zużycia energii elektrycznej na terenie gminy w 2004 roku
przedstawiał się następująco: zużycie w grupie gospodarstwa domowe wyniosło 45%,
w grupie rolnictwo 28,3%, w grupie pozostali odbiorcy – 21,2%, na oświetlenie – 5,2%
oraz potrzeby własne i nielegalny pobór w wysokości 0,3%. Przedstawiony bilans pozwala wysnuć wniosek iż Gmina Pruszcz nie jest typową gminą rolniczą.
- Sprawność funkcjonowania infrastruktury elektroenergetycznej
W ostatnich latach awaryjność na sieciach zmniejszyła się dwukrotnie. Większość awarii związana jest z usterkami u odbiorców. Przeciętnie raz na 10 lat wykonywany jest generalny przegląd sieci, a sukcesywnie w miarę potrzeb przeglądy bieżące. Przeglądy planowe, poprzedzone komunikatami w prasie, związane z wyłączeniem sieci trwają przeciętnie kilka godzin.
Stacje elektroenergetyczne WN/SN zasilane są dwustronnie, stąd brak jest
przerw w dopływie energii elektrycznej do sieci średniego napięcia, a tym samym i do
odbiorców. Linie napowietrzne wykonane są głównie o przekrojach 50 i 35 mm2 Są to
przekroje zapewniające prawidłową pracę układu elektroenergetycznego.
Dużym problemem na terenach wiejskich jest stan sieci niskiego napięcia, a
więc sieci zasilających bezpośrednio odbiorców. Większość z nich nie jest dostosowana do zwiększonego obciążenia. Ponadto część sieci niejednokrotnie przekracza
optymalne długości ze względu na spadki napięć i ochronę od porażeń.
Dlatego pilnym zadaniem dla służb energetycznych jest modernizacja sieci niskiego napięcia w tych miejscowościach, w których nie była ona dotąd przeprowadzona.
74
Na terenie gminy zlokalizowanych jest jeszcze 14 stacji słupowych starego typu
ŻH 15, budowanych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Stan ich można
uznać ogólnie jako dostateczny. Z reguły wymagają one modernizacji i wymiany, co
jest sukcesywnie realizowane w miarę posiadanych środków finansowych przez
ENEA SA, Oddział w Bydgoszczy.
Dużym problemem na terenach wiejskich są również kradzieże odcinków linii
napowietrznych niskiego napięcia, zwłaszcza wykonanych przewodami aluminiowymi
gołymi. Corocznie uzupełnia się kilkanaście kilometrów sieci przewodami w powłoce.
Ciepłownictwo
Na obszarze objętym opracowaniem studium, brak jest scentralizowanych systemów zaopatrzenia gminy w energię cieplną. Budynki wielorodzinne, jednorodzinne
oraz zabudowa zagrodowa ogrzewane są z indywidualnych, względnie lokalnych źródeł ciepła, opalanych głównie węglem kamiennym, miałem węglowym, względnie
koksem.
Tylko niewielki procent obiektów stosuje jako media paliwa ekologiczne takie jak
olej opałowy, energię elektryczną czy gaz płynny.
Natomiast obiekty użyteczności publicznej ogrzewane są ze źródeł, dla których
paliwem są brykiety ze słomy.
Zestawienie większych źródeł ciepła zlokalizowanych na terenie gminy przedstawiono w poniższej tabeli. Dla wszystkich tych kotłowni paliwem są brykiety ze słomy.
Zestawienie źródeł ciepła na terenie gminy
Lp.
Obiekt
Miejscowość
1
2
3
1.
Szkoła i przedszkole
Pruszcz
2.
Urząd Gminy
Pruszcz
3.
Ośrodek zdrowia
Pruszcz
4.
Szkoła
Serock
5.
Przedszkole
Serock
6.
Ośrodek zdrowia
Serock
7.
Dom Kultury
Serock
8.
Szkoła
Łowinek
9.
Dom Kultury
Łowinek
10. Szkoła
Niewieścin
źródło: Materiały własne - dane Urzędu Gminy w Pruszczu
Moc w kW
4
200
120
45
320
60
120
70
75
55
80
Gazownictwo
- Gazociągi wysokiego ciśnienia
Przez teren gminy, we wschodniej jego części przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 200 relacji Grudziądz - Chełmno - Świecie – Bydgoszcz.
Gazociągi wysokiego ciśnienia wprowadzają duże ograniczenia dostępności terenów położonych w pobliżu przebiegu gazociągu.
Przy lokalizacji nowych inwestycji należy zachować odległości zgodne z Rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 listopada 1995 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 139 z 7 grudnia 1995 r.).
75
W stanie istniejącym żadna miejscowość położona na terenie gminy nie jest
zgazyfikowana przewodowo gazem ziemnym. Przygotowywanie posiłków i ciepłej wody użytkowej na potrzeby gospodarstw domowych odbywa się na kuchniach węglowych, elektrycznych i z uwagi na łatwość użytkowania i dużą dostępność, przy pomocy gazu propan - butan, dostarczanego w butlach 11 kg.
Z uwagi na przebiegający przez teren gminy gazociąg wysokiego ciśnienia istnieje możliwość gazyfikacji gminy gazem ziemnym. Gaz ze względu na czystość i wygodę użytkowania go do przygotowywania posiłków i ciepłej wody użytkowej jak również i konkurencyjną cenę w stosunku do innych źródeł energii należy do czynników
energetycznych, z którego chętnie korzystają mieszkańcy miasta i w coraz większym
zakresie mieszkańcy wsi (głównie na ogrzewanie pomieszczeń). Gaz ziemny jest gazem bezwonnym, nietrującym. Gazociągi, ułożone w ziemi na głębokości 0,8 - 1,4 m.,
oraz stacje redukcyjno - pomiarowe są obiektami szczelnymi i w normalnych warunkach pracy nie powodują wydzielania się gazu na zewnątrz i zanieczyszczenia atmosfery.
Wynikiem gazyfikacji gminy będzie zwiększenie komfortu warunków życia
mieszkańców wsi a także znaczne ograniczenie zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego poprzez użytkowanie gazu do ogrzewania pomieszczeń i tym samym
zmniejszenie wydzielania szkodliwych substancji do atmosfery podczas opalania pomieszczeń węglem lub koksem.
Telekomunikacja
Na terenie gminy zlokalizowane zostały trzy centrale telefoniczne operatora Telekomunikacji Polskiej SA. Do dwóch z nich, a mianowicie do central cyfrowych w
Pruszczu i Niewieścinie podłączeni zostali abonenci większości miejscowości na terenie gminy. Abonenci miejscowości Serock i Łowinek podłączeni są do centrali telefonicznej w Serocku, natomiast mieszkańcy wsi Parlin i częściowo Małociechowa do
centrali telefonicznej cyfrowej w Grucznie.
Od 1988 roku na terenie gminy działa drugi operator sieci - El-Net, obecnie Netia. Operator ten swym zasięgiem obejmuje obszar prawie całej gminy, oprócz abonentów zamieszkałych na terenie wsi Serock. W pierwszym roku swej działalności do
sieci Netii (dawniej El-Netu) podłączono aż 471 abonentów. Abonenci tego operatora
zlokalizowani są głównie w Łowinku, Łowinie, Parlinie, Łaszewie, Brzeźnie, Topolnie,
Małociechowie i Bagniewku.
Na początku lat 90-tych gmina Pruszcz należała do obszarów o średnio rozwiniętej sieci telefonicznej.
Większy przyrost wystąpił w 1995 roku i od tego roku na terenie gminy Pruszcz,
podobnie jak na terenach pozostałych gmin województwa, występuje szybki rozwój
telekomunikacji. W bardzo szybkim tempie realizuje się założenia polityki inwestycyjnej rozwojowej zmierzającej do nadrobienia wieloletnich opóźnień w tej dziedzinie.
Obecnie większość realizowanych inwestycji związana jest z realizacją sieci
światłowodów, umożliwiających wykorzystanie i zapewnienie dostępu do sieci internetowej.
76
14. Uwarunkowania dotyczące zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Uwarunkowania odnoszące się do zadań służących realizacji ponadlokalnych
celów publicznych na obszarze gminy Pruszcz zostały zapisane w punkcie 2 pt. „Uwarunkowania zewnętrzne – wynikające z planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko – pomorskiego” (od strony 8 niniejszego opracowania).
IV.
KIERUNKI
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
78
Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy
Niniejsze studium – nazwane „Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz” zastępując dotychczasowe studium
uchwalone w 1998 r. – przenosi część rozwiązań przestrzennych odnoszących się do
kierunków rozwoju gminy zapisanych w uprzednim studium.
W niniejszym studium wprowadzono jednak szereg nowych terenów, które w
wyniku realizacji zainwestowania na terenach wcześniej wyznaczonych lub w wyniku
rozbudowy sieci komunikacji i infrastruktury, bądź tez wykorzystania nowych technologii stały się atrakcyjne dla realizacji określonych inwestycji.
1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów
Obszar gminy Pruszcz w jej granicach administracyjnych – biorąc pod uwagę
uwarunkowania fizyczne, przyrodnicze oraz wynikające z dotychczasowego zagospodarowania - został podzielony na dwie strefy strukturalne: strefę I i strefę II, charakteryzujące się odmiennymi warunkami wpływającymi na ich obecne i docelowe przeznaczenie, zagospodarowanie i użytkowanie.
Strefa I – o podstawowej - funkcji „osadniczo – rolnej”. Obejmuje ok. 80 % powierzchni gminy i zamieszkiwana przez ok. 90 % ogółu jej mieszkańców. Dominującą funkcją strefy jest rolnictwo, oparte na glebach o bardzo wysokiej i
wysokiej przydatności dla potrzeb prowadzenia wysoko towarowej gospodarki
rolnej. Strefa „I” skupia w swoich granicach największe jednostki osadnicze z
terenu gminy z miejscowością gminną włącznie.
W strefie tej skupione są wszystkie podstawowe usługi, służące zaspokojeniu
potrzeb własnych mieszkańców gminy oraz ponad lokalne usługi z zakresu
rehabilitacji osób niepełnosprawnych i opieki społecznej, służące również
mieszkańcom gmin przyległych (Świecia, Bukowca, Świekatowa i Lniana).
W granicach obszaru Strefy „I” wydzielono tylko jeden obszar – obszar osadniczo – rolny, o zróżnicowanym sposobie zagospodarowania, który oznaczono jako obszar A-I. W wymienionym obszarze A-I wydzielono granicami określonymi na załączniku mapowym: obszary osadnicze oraz obszary rolne. Dla
obszarów osadniczych przewiduje się ich docelowe przeznaczenie i zmianę
użytkowania na tereny zainwestowane (lub pozostawienie ich w obecnym
stanie) zależnie od występujących potrzeb oraz po spełnieniu warunków wynikających z dalszych zapisów niniejszego studium oraz z przepisów odrębnych. Natomiast dla obszarów rolnych przewiduje się ich pozostawienie w dotychczasowym rolniczym użytkowaniu z możliwością lokalizowania nowych
siedliski (zagród) w oparciu o przepisy odrębne. Dopuszcza się lokalizowanie
na części obszarów rolnych, z zachowaniem granic określonych na załączniku mapowym do niniejszego studium, elektrowni wiatrowych przy jednoczesnym zachowaniu warunków określonych w dalszej części niniejszego studium oraz wynikających z przepisów odrębnych i szczególnych.
Strefa „II” -„rolno-przyrodniczo-osadnicza” - obejmuje ok. 20 % obszaru gminy. W
granice strefy „II” w całości wchodzi obszar Doliny Wisły z oddzielającą ją od
wysoczyzny wysoką krawędzią. Obszar strefy „II” obejmuje swoimi granicami
100 % powierzchni znajdującego się w granicach gminy Nadwiślańskiego
79
Parku Krajobrazowego. Dominująca na tym obszarze funkcja rolnicza ograniczona jest uwarunkowaniami wynikającymi z cech fizjograficznych środowiska
przyrodniczego. Dla określenia kierunków i sposobów zagospodarowania
Strefę „II” podzielono na trzy obszary o zróżnicowanych warunkach: A-II - obszar osadniczo – rolny; B – obszar rolno osadniczo przyrodniczy: i C – obszar
przyrodniczo osadniczy. W poszczególnych wydzielonych obszarach osadniczych dokonano dalszych podziałów na obszary osadnicze, rolne, przyrodnicze oraz rolno-przyrodnicze i ekologiczne. W dalszej części niniejszego studium zapisano przewidywane zagospodarowanie i użytkowanie poszczególnych wydzielonych obszarów.
Dla przybliżenia podziału obszaru gminy Pruszcz na strefy i obszary funkcjonale
i określenia przewidywanych kierunków zagospodarowania i rozwoju gminy ujęto je w
poniższą tabelę.
Kierunki zagospodarowania gminy – podział funkcjonalny
Strefy
strukturalne
Strefa I
osadniczo-rolna
Strefa II
rolnoosadniczoprzyrodnicza
Obszary funkcjonalne
A-I
osadniczo-rolny
A-II
osadniczo-rolny
B
rolno-przyrodniczoosadniczy
C
przyrodniczo-osadniczy
obszary osadnicze
obszary rolne
obszary osadnicze
obszary rolne
obszary osadnicze
obszary rolne
obszary przyrodnicze
obszar rolno-przyrodniczy
obszar ekologiczny
Źródło: Opracowanie własne
Strefa I - stanowi w miarę jednorodny obszar pod względem funkcji – której jako
podstawową zapisano funkcję „osadniczo – rolną”.
Strefę I charakteryzuje zabudowa zlokalizowana wzdłuż istniejących dróg, różnych kategorii, stwarzając łatwą możliwość jej docelowego uzupełnienia (zagęszczenia) i rozbudowy oraz dogodne warunki doprowadzenia niezbędnych sieci i urządzeń
infrastruktury technicznej. W strefie I występują - dobre warunki dla wyznaczenia
pasm zabudowy, natomiast w obrębie obecnych jednostek osadniczych w oparciu o
istniejący układ drogowy występują skupiska zabudowy. Zabudowa występująca w
granicach tej strefy charakteryzuje się pewną różnorodnością pod względem funkcji.
Strefa I w całości stanowi obszar funkcjonalny A-I – o funkcji osadniczo rolnej. W wymienionym obszarze A-I - położone w nim tereny pod względem funkcjonalnym podzielono na:
a) obszary osadnicze,
b) obszary rolne.
Występujące w granicach obszaru funkcjonalnego A-I obszary osadnicze zostały wyznaczone w oparciu o istniejące jednostki osadnicze, uwzględniając wielkość
ruchu budowlanego w ostatnich latach i zgłoszone wnioski o przeznaczenie gruntów
rolnych na cele inwestycyjne.
80
Do obszarów o największej powierzchni i koncentrujących znaczącą w skali
gminy liczbę ludności - należy zaliczyć obszar powstały na bazie miejscowości gminnej wraz z przylegającymi sąsiednimi miejscowościami ciążącymi w tym kierunku. Tak
wyznaczono „obszar osadniczy Pruszcz” z przyległymi miejscowościami Gołuszyce
Łowin i Wałdowo oraz częścią Mirowic i Niewieścina.
Kolejne obszary osadnicze o dość znacznej powierzchni stanowią „obszar osadniczy Serock” i obszar osadniczy Łowinek”. Również w strefie I, w obszarze funkcjonalnym A-I znalazła się część „obszaru osadniczego Niewieścin – Zawada” oraz obszar osadniczy Zbrachlin – Luszkówko”.
Ponadto w granicach obszaru funkcjonalnego A-I znalazły się inne obszary
osadnicze wyznaczone w oparciu o istniejące jednostki osadnicze jak np.: Bagniewo,
Bagniewko, Brzeźno, Małociechowo, Mirowice, Nieciszewo, Łaszewo i Parlin, oraz
nowe obszary osadnicze stanowiące obecnie tereny rolne, które docelowo mogą być
przeznaczone do zainwestowania.
Nowe obszary osadnicze najczęściej położone są w rejonie:
- Serocka - z przewidywaną funkcją mieszkaniową, rekreacyjną i wypoczynkową,
- Mirowic – nastawieniem na lokalizowanie funkcji mieszkaniowej i usług,
- Małociechowa z przewidywanym wykorzystaniem związanym głównie ze składowiskiem odpadów niebezpiecznych ale również inne nie kolidujące z już wymienionym.
Wydzielone obszary osadnicze w niniejszym studium traktowane są jako obszary wielofunkcyjne, centro twórcze - na różnym poziomie, w zależności od obecnego i
docelowo przewidywanego ich rozwoju.
Obszary osadnicze w strukturze przestrzennej gminy ustanawia się jako obszary
rozwoju ośrodków osadniczych w zakresie przeznaczenia terenów.
W tych obszarach dopuszcza się tereny zabudowy:
- zagrodowej – preferowane lokalizacje Łaszewo, Łowinek, Bagniewo, Bagniewko,
Parlin, Małociechowo, Brzeźno,
- mieszkaniowej (jednorodzinnej i wielorodzinnej) – wskazane Pruszcz, Serock, dopuszczalne Gołuszyce, Łowin, Wałdowo, Niewieścin,
- usługowej o różnych funkcjach – wskazane w Pruszczu, Serocku, również w Niewieścinie,
- techniczno – produkcyjnej - wskazany Pruszcz, Serock, Zawada, Niewieścin i Zbrachlin,
- oraz towarzyszące im niezbędne tereny komunikacji, infrastruktury technicznej, a
także zieleni w tym publicznej (np. cmentarze, parki, skwery) i wód,
Nie wskazuje się (wyznacza) w granicach wymienionych obszarów osadniczych
terenów o jednym ściśle określonym rodzaju przeznaczenia i zabudowy.
Zabudowę mieszkaniową jednorodzinną dopuszcza się lokalizować przeważająco w układzie wolno stojącym, zabudowa usługowa obejmuje również zabudowę
związaną ze sportem, rekreacją, turystyką i wypoczynkiem.
Ponadto w obszarach osadniczych dopuszcza się wyznaczanie terenów nowej
zabudowy zagrodowej, łącząc ją z terenami obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz w ewentualnych gospodarstwach leśnych i
rybackich.
Natomiast przy brzegach jezior, mających odpowiednie uwarunkowania dopuszcza się również tereny zabudowy rekreacyjnej, uwzględniającej obowiązujące przepisy odrębne w tym np. z zakresu ochrony środowiska, ochrony przyrody itp.
81
takie tereny przewiduje się w obrębie obszaru osadniczego Serock w części położonej na zachód od tej miejscowości.
W granicach wyznaczonych w obszarze A-I obszarów osadniczych i rolnych
podstawowe funkcje i kierunki obejmują:
1. obszary osadnicze:
a) tereny już istniejącej zabudowy, o rożnych funkcjach jak np.: zagrodowa, mieszkalnictwo jednorodzinne i wielorodzinne, wszelkiego rodzaju usługi od zabezpieczających podstawowe potrzeby mieszkańców np. handlu, sportu, kultury
poprzez niezbędne usługi publiczne jak oświata, opieka zdrowotna i społeczna,
itp. oraz usługi produkcyjne, działalność gospodarczą – usługową i produkcyjną,
niezbędne tereny publiczne jak drogi, ulice i place, cmentarze, parki, skwery, sieci
i urządzenia infrastruktury technicznej, itp.,
b) tereny przewidywane do docelowej zmiany przeznaczenia, zagospodarowania i
do zabudowy o wielu funkcjach (np. jak wyżej), stanowiące wraz z obecnym zainwestowaniem tereny aktywizacji gospodarczej, stymulujące rozwój poszczególnych jednostek osadniczych, gdzie o możliwości lokalizacji wybranych funkcji
zdecydują obowiązujące przepisy odrębne i szczególne oraz rozwiązania przyjęte
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
c) ponadto każdy z wyznaczonych obszarów osadniczych w miejscowościach wiejskich oraz poza nimi należy traktować jako lokalne centra, nowe inwestycje należy lokalizować w pierwszej kolejności w zasięgu terenów, na których istnieje infrastruktura techniczna lub najłatwiej ją rozbudować, a granice poszczególnych
terenów o różnym przeznaczeniu określać powinny miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego o ile będzie to wynikało z przepisów odrębnych lub innych lokalnych uwarunkowań.
2. obszary rolne: o dominującej funkcji rolniczej, zagospodarowane i użytkowane
rolniczo, obejmujące:
a) tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej z położoną na tych obszarach rozproszoną zabudową zagrodową i również z istniejącą na dzień sporządzania niniejszego studium rozproszoną zabudową mieszkaniową powstałą zarówno w wyniku
oddzielenia gruntów rolnych dawnej zabudowy siedlisk rolniczych jak również w
oparciu o istniejące przepisy odrębne,
b) z dopuszczeniem lokalizowania nowych siedliski rolniczych, z uwagi na ochronę
gruntów rolnych wysokich klas bonitacyjnych oraz konieczność wyposażenia zabudowy w infrastrukturę techniczną, w tym kanalizację sanitarną, należy przeciwdziałać dalszemu rozpraszaniu się zabudowy zagrodowej, nowa zabudowa zagrodowa powinna być lokalizowana wzdłuż istniejących dróg publicznych,
c) preferuje się przeznaczanie do zalesień terenów fizjograficznie nie przydatnych
dla rolnictwa,
d) w niniejszych obszarach rolniczych (tylko w części wyznaczonej odpowiednimi
granicami na załączniku mapowym stanowiącym rysunek niniejszego studium)
dopuszcza się lokalizację elektrowni wiatrowych, uwzględniając uwarunkowania i ograniczenia wynikające z istniejącego zainwestowania i przepisów od-
rębnych; lokalizowane elektrownie wiatrowe powinny spełniać następujące warunki:
- najmniejsza odległość pojedynczej projektowanej elektrowni (siłowni) wiatrowej
od wyznaczonej granicy obszaru osadniczego powinna wynosić – ok. 500 m,
dopuszcza się przybliżenie pojedynczej siłowni do granicy terenu osadniczego
82
pod warunkiem występowania w tej granicy terenów niezabudowanych, a ta odległość nie może być mniejsza niż 450 m,
- miejsce lokalizacji każdej poszczególnej elektrowni (siłowni) wiatrowej każdorazowo będzie analizowane i ustalane indywidualnie, zależnie od obowiązujących
przepisów odrębnych dla tego rodzaju inwestycji, w tym przepisów z zakresu
ochrony środowiska,
- lokalizacja tego rodzaju inwestycji polegających na realizacji parków wiatrowych
(obejmujących większą liczbę elektrowni (siłowni) wskazana o sporządzony dla
tego terenu plan miejscowy,
- przy lokalizowaniu elektrowni wiatrowych należy zachować bezpieczne odległości od istniejących i projektowanych sieci infrastruktury i komunikacji (kolejowej,
drogowej, powietrznej) itp.,
Strefa II – już obecnie stanowi zróżnicowany obszar pod względem zagospodarowania i użytkowania. Charakteryzuje się dużą zmiennością zarówno pod kątem budowy fizycznej i geologicznej poszczególnych obszarów jak również wynikającą z dotychczasowego wykorzystywania, zagospodarowania i użytkowania terenów położonych w tej strefie.
Dla Strefy II uzasadnione jest zapisanie jako podstawowej funkcji „rolno przyrodniczo – osadniczej”.
W granicach wymienionych Strefy II wydzielono obszary funkcjonalne:- A-II, B,
C, w swym zasadniczym przeznaczeniu zgodne z funkcjami zapisanymi dla całej strefy jednak zróżnicowane z uwagi na dotychczasowe zagospodarowanie oraz warunki
geomorfologiczne i fizjograficzne.
W wymienionych obszarach funkcjonalnych – A-II, B, C - wydzielone obszary
osadnicze obejmują tereny w różnym stopniu już zainwestowane (częściowo zurbanizowane) jak i wskazane do docelowej zmiany przeznaczenia (urbanizacji), oraz tereny
rolnicze, przyrodnicze i przyrodniczo - ekologiczne.
W Strefie II – z uwagi na występujące zróżnicowania zostały wydzielone
trzy obszary funkcjonalne – A-II, B, C – różniące się stanem i sposobem zagospodarowania oraz ich użytkowaniem. W strefie II wydzielono:
1. Obszar funkcjonalny A-II - o funkcji osadniczo – rolnej. W granicy tego obszaru
wydzielono obszary osadnicze oraz obszary rolne.
Wydzielone w tym obszarze funkcjonalnym obszary osadnicze w przeważającej
części pokrywają się z obecnymi jednostkami osadniczymi jak np.: Topolno (część
Górna), Cieleszyn, Konstantowo, czy też Luszkowo. Wyznacza się również obszar
osadniczy Niewieścin – Zbrachlin położony wzdłuż drogi krajowej S-5, a także nowy
obszar położony w Zawadzie.
Przewiduje się iż obszar osadniczy Topolno (część Górna) będzie docelowo
koncentrował zabudowę mieszkaniową i usługową oraz w miarę występujących potrzeb zabudowę mieszkaniową.
Natomiast obszary osadnicze Zawada i Niewieścin – Zbrachlin oprócz zabudowy
mieszkaniowej wskazuje się do lokalizowania usług i działalności produkcyjno – usługowej.
W granicach wyznaczonych w obszarze funkcjonalnym A-II obszarów osadniczych i rolnych podstawowe funkcje i kierunki obejmują:
1) obszary osadnicze:
a) tereny już istniejącej zabudowy, o rożnych funkcjach jak np.: zagrodowa, mieszkalnictwo jednorodzinne i wielorodzinne, wszelkiego rodzaju usługi od
83
zapewniających podstawowe potrzeby mieszkańców np. handlu, sportu, kultury
poprzez niezbędne usługi publiczne jak oświata, opieka społeczna itp. oraz usługi
produkcyjne, działalność gospodarczą – usługową i produkcyjną, niezbędne tereny publiczne jak drogi, ulice i place, cmentarze, parki, skwery, sieci i urządzenia
infrastruktury technicznej, itp.,
b) tereny przewidywane do docelowej zmiany przeznaczenia, zagospodarowania i
do zabudowy o różnych funkcjach (z ograniczeniem dla działalności produkcyjnej), stanowiące wraz z obecnym zainwestowaniem tereny aktywizacji gospodarczej, stymulujące rozwój poszczególnych jednostek osadniczych, gdzie o możliwości lokalizacji wybranych funkcji zdecydują obowiązujące przepisy odrębne i
szczególne oraz rozwiązania przyjęte w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego,
c) ponadto każdy z wyznaczonych obszarów osadniczych (w tym nowe wyznaczone w oparciu o istniejące zainwestowanie) należy traktować jako lokalne centra,
nowe inwestycje należy lokalizować w pierwszej kolejności w zasięgu terenów, na
których istnieje infrastruktura techniczna lub najłatwiej ją rozbudować, a granice
poszczególnych terenów o różnym przeznaczeniu określać powinny miejscowe
plany zagospodarowania przestrzennego.
2) obszary rolne, o dominującej funkcji rolniczej, zagospodarowane i użytkowane
rolniczo, obejmujące:
a) tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej z położoną na tych obszarach rozproszoną zabudową zagrodową i również z istniejącą na dzień sporządzania niniejszego studium rozproszoną zabudową mieszkaniową powstałą zarówno w wyniku
oddzielenia gruntów rolnych dawnej zabudowy siedlisk rolniczych jak również w
oparciu o istniejące przepisy odrębne,
b) z ograniczeniem lokalizowania nowych siedliski rolniczych i zabudowy mieszkaniowej, z uwagi na ochronę gruntów rolnych wysokich klas bonitacyjnych oraz konieczność wyposażenia zabudowy w infrastrukturę techniczną, w tym kanalizację
sanitarną: należy przeciwdziałać dalszemu rozpraszaniu się zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej, nowa zabudowa (wskazana wyłącznie) zagrodowa powinna być lokalizowana wzdłuż istniejących dróg publicznych, pod
uwagę należy brać położenie części terenów w granicy Nadwiślańskiego Parku
Krajobrazowego, którego obszar podlega ochronie na podstawie przepisów odrębnych, w tym ustawy o ochronie przyrody,
c) preferuje się przeznaczanie do zalesienia terenów fizjograficznie nie przydatnych
dla rolnictwa, w tym szczególnie skarp, terenów o dużych spadkach, terenów występowania zjawisk erozyjnych, itp.,
d) w niniejszych obszarach rolniczych zakaz lokalizowania elektrowni (siłowni) wiatrowych,
2. Obszar funkcjonalny B – o podstawowej funkcji rolno - przyrodniczo - osadniczej. W wymienionym obszarze wydzielone obszary osadnicze oparte na istniejących jednostkach osadniczych jak Grabowo, Rudki i Topolno (część Dolna).
Wyznaczono natomiast nowy obszar osadniczy w obrębie miejscowości Luszkowo
(w kierunku północnym od obecnej miejscowości). Przedmiotowy obszar z uwagi
na swoje położenie i walory krajobrazowe przewiduje się przeznaczyć dla lokalizowania zabudowy rekreacyjno – wypoczynkowej, usług nieprodukcyjnych, z pewnym
ograniczeniem mieszkalnictwa oraz z wyłączeniem zabudowy produkcyjnej. Wskazane jest lokalizowanie w tym obszarze obiektów służących wypoczynkowi, z nastawieniem na agroturystykę lub podobne.
84
Dla poszczególnych wydzielonych obszarów (osadniczych, rolnych i przyrodniczych) położonych w obszarze funkcjonalnym – B zakłada się następujące zagospodarowanie:
1) obszary osadnicze – jako tereny o różnym przeznaczeniu, dla których przewiduje
się zasady zagospodarowania podobne jak zapisane dla tego rodzaju obszarów w
obszarze funkcjonalnym – A-II. W granicach obszarów osadniczych wydzielonych
w obszarze funkcjonalnym B wprowadza się zakaz lokalizowania funkcji i zabudowy produkcyjnej;
2) obszary rolne – obejmujące tereny produkcji rolnej stanowiące rolniczą przestrzeń
produkcyjną z istniejącą rozproszoną zabudową zagrodową i mieszkalnictwem
(powstałym najczęściej w wyniku oddzielenia siedlisk od gruntów rolnych), z ograniczeniem lokalizowania nowych siedlisk (zagród), z zakazem lokalizowania nowej
zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej poza obszarami osadniczymi, zagrody lokalizowane tylko w przypadkach uzasadnionych i z zachowaniem przepisów odrębnych, z uwagi na ochronę gruntów rolnych wysokich klas, konieczność wyposażenia zabudowy w infrastrukturę techniczną, w tym kanalizację sanitarną, należy
przeciwdziałać dalszemu rozpraszaniu się zabudowy zagrodowej dążyć do jej
ograniczenia, wskazane jest przeznaczania do zalesień terenów fizjograficznie nieprzydatnych dla rolnictwa w tym szczególnie położonych w zasięgu oddziaływania
zjawisk erozyjnych związanych z występowaniem terenów o dużych spadkach, zakaz lokalizowania elektrowni wiatrowych,
3) obszary przyrodnicze – wyznaczone granice obszarów przyrodniczych w większości pokrywają się z zaznaczonymi na załączniku mapowym terenami oznaczonymi jako „większe kompleksy leśne”, w przeważającej części obejmują tereny o
dużych spadkach, stanowiące zbocze wysoczyzny morenowej – skarpę Wiślaną,
która podlega ochronie na podstawie przepisów odrębnych, najczęściej na tych terenach występują w stopniu silnym niekorzystne zjawiska erozyjne (erozja wodna i
zboczowa), wymagane zachowanie wymienionych terenów w stanie naturalnym lub
prowadzenie działań zabezpieczających przed nadmierną erozją, zakaz lokalizowania na tym terenie jakiejkolwiek zabudowy.
3. Obszar funkcjonalny C – o podstawowej funkcji przyrodniczo – ekologicznej. W
niniejszym obszarze funkcjonalnym wyodrębniono dwa obszary: rolno - przyrodniczy i ekologiczny.
Dla tych wyżej wymienionych obszarów granicę podziału stanowi istniejący wał
przeciwpowodziowy. Dla tych obszarów ustala się następujące kierunki w przeznaczaniu i zagospodarowaniu:
1) obszar rolno – przyrodniczy – obejmujący tereny stanowiące dno doliny Wisły,
położone pomiędzy istniejącą zabudową miejscowości Grabowo wzdłuż drogi powiatowej do Strugi Niewieścińskiej i dalej wzdłuż tej strugi do jej ujścia a wałem
przeciwpowodziowym, obszar zagrożony występowaniem powodzi przy wysokich
stanach wód Wisły, w granicy tego obszaru wskazane prowadzenie upraw polowych, zachowaniu podlega istniejąca rozproszona zabudowa zagrodowa i mieszkaniowa jednorodzinna, z dopuszczeniem rozbudowy istniejącej zabudowy mającej
na celu poprawę jej stanu i standardu, na warunkach i z zachowaniem przepisów
odrębnych w tym ustawy Prawo wodne, dopuszcza się realizację w niezbędnym
wymiarze terenów komunikacji i jej obsługi w tym wynikających np. z potrzeb turystyki krajoznawczej, infrastruktury technicznej, zieleni i wód, z jednoczesnym zakazem lokalizowania nowej zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej jednorodzinnej,
85
2) obszar ekologiczny – granicę, którego stanowi wał przeciwpowodziowy przebiegający całą swoją długością przez obszar gminy, przedmiotowy obszar w całości
objęty formami ochrony przyrody - włączony do sieci obszarów Natura 2000, stworzony dla ochrony populacji dziko występujących gatunków ptaków, utrzymania i
zachowania ich naturalnych siedlisk zgodnie z wymogami ekologicznymi, utworzony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313 ze zm.) pod
nazwą Dolna Dolnej Wisły (kod obszaru PLB04003), obszar całkowicie wyłączony
z zabudowy, działania na tym obszarze wyłącznie wynikające z zachowania bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i naturalnego przebiegu rzeki. Dopuszcza się
realizację w tym obszarze obiektów związanych z krajoznawczym i gospodarczym
wykorzystaniem rzeki Wisły stanowiącej na tym odcinku drogę wodną nr 70 i pokrywającą się z nią drogę nr 40. Wymienione obiekty muszą spełniać wymogi wynikające z przepisów odrębnych, w tym z położenia w obszarze Natura 2000.
2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy
Na obszarze gminy Pruszcz w zagospodarowaniu terenów należy dążyć do porządkowania rodzajów – funkcji zabudowy, dla uzyskania chociażby niewielkich terenów mono funkcyjnych, pozwalających zastosować dla nich jednorodne przepisy odrębne.
Należy dążyć do wykształcania przestrzeni publicznych, niezbędnych do wytworzenia lokalnych centrów – takich jak np. parki, skwery, place, ciągi piesze i inne tereny ogólnodostępnej zieleni, połączone z istniejącymi jednostkami oświatowymi, kulturalnymi, kultowymi i sportowymi, z którymi będą się identyfikować mieszkańcy poszczególnych jednostek osadniczych i całej gminy i wpływających na ich integrację.
Ponadto w siedzibie gminy – w Pruszczu w obszarze centralnym miejscowości
należy działać w kierunku wykształcania przestrzeni publicznych o wysokim poziomie
estetycznym i funkcjonalnym, intensyfikacji funkcji centrotwórczych, w tym zwiększania atrakcyjności usług, koncentracji usług, i koncentracji działalności gospodarczej
na wydzielonych terenach i działkach.
Również należy dążyć do ochrony obecnego wartościowego zainwestowania,
przekształceń obiektów o niskich walorach architektonicznych - tak aby centrum było
miejscem, w którym koncentruje się życie mieszkańców, i z którym się identyfikują.
Nowa zabudowa powinna być zharmonizowana z istniejącymi wartościowymi
obiektami, pod względem zasad podziałów płaszczyzn i brył, proporcji wymiarów, pochylenia dachów, rozwiązań detali, kolorystyki oraz zastosowanych materiałów.
W miejscowościach wiejskich takich jak np. Łowinek, Niewieścin należy dążyć
do poprawy wyposażenia w usługi.
Na całym obszarze gminy wskazane jest dążenie do zwiększenia wielkości powierzchni użytkowej mieszkania na jedną osobę, wskazane docelowe osiągnięcie
wskaźnika 25 m² powierzchni użytkowej mieszkania, przypadającej na jedną osobę,
jako wartości przeciętnej dla obszaru gminy.
Na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w miejscowościach
Pruszcz i Serock - wysokość zabudowy nie powinna być wyższa niż 12 m npt., i nie
powinna przekraczać maksymalnie 3 (trzech) kondygnacji nadziemnych.
86
Na pozostałych terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej zasadniczo
wysokość zabudowy nie powinna być wyższa niż 9 m npt., i nie powinna przekraczać
maksymalnie – 2 (dwóch) kondygnacji nadziemnych.
Udział powierzchni biologicznie czynnej na terenach zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej nie powinien być niższy niż 40% powierzchni całkowitej poszczególnej
działki w przypadku zabudowy w układzie wolno stojącym i bliźniaczym, a w przypadku realizowania ewentualnej zabudowy w układzie szeregowym - 30%,.
W zakresie gabarytów, linii zabudowy i rodzajów dachów należy nawiązywać do
charakteru przeważającej zabudowy w danym zespole urbanistycznym lub ruralistycznym.
Minimalna powierzchnia działki zabudowy jednorodzinnej w przypadku zabudowy w układzie wolno stojącym nie powinna być mniejsza niż 500 m², w układzie bliźniaczym 400 m², a w ewentualnym układzie szeregowym 200 m².
Na terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej wysokość zabudowy nie
powinna być większa niż 15 m npt., oraz nie powinna przekraczać - 4 (czterech) kondygnacji nadziemnych. Ten rodzaj zabudowy wskazane jest lokalizować w takich
miejscowościach jak: Pruszcz, Serock oraz w tych miejscowościach gdzie już taka
zabudowa występuje np. Łaszewo, Luszkowo itp.
Udział powierzchni biologicznie czynnej dla tej funkcji nie może być mniejszy niż
25% jej powierzchni całkowitej. Dopuszcza się odstępstwo od ustalonego wskaźnika
powierzchni biologicznie czynnej na obszarze centrum miejscowości Pruszcz i Serock, jeżeli będzie to wynikało z potrzeby zachowania historycznego charakteru zabudowy tych miejscowości.
Na terenach zabudowy usługowej, w tym sportu i rekreacji kultury i oświaty wysokość zabudowy nie powinna przekraczać 16 m npt., i 4 (czterech) kondygnacji
nadziemnych, z dopuszczeniem odstępstw, jeżeli wymagają tego względy technologiczne oraz gdy nie będzie to kolidowało z charakterem zabudowy terenu i zasadami
ładu przestrzennego zabudowy. Wysokość ta odnosi się to wyłącznie do terenów położonych w miejscowości Pruszcz. Natomiast dla innych miejscowości wskazane nie
przekraczania wysokości 12 m npt. Szczególnie dla miejscowości Luszkowo i nowego
terenu realizacji funkcji wypoczynkowej należy pod względem wysokości obiektów nie
przekraczać wysokości 12 m npt.
Udział powierzchni biologicznie czynnej dla funkcji usługowej nie może być
mniejszy niż 20% powierzchni działki, z dopuszczeniem odstępstw dla terenów już
istniejącej zwartej zabudowy oraz gdy ten wskaźnik już jest niższy. (Wtedy wymagane
jest dążenie do zachowania najwyższego możliwego wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej).
Dla obiektów produkcyjnych przewidywanych do realizacji w obszarach osadniczych – w tym położonych w rejonie miejscowości Pruszcz, Zawada, Niewieścin i
Zbrachlin wysokość zabudowy nie powinna przekraczać 16 m npt., i 4(czterech) kondygnacji nadziemnych, z dopuszczeniem odstępstw, jeżeli wymagają tego względy
technologiczne oraz gdy nie będzie to kolidowało z charakterem zabudowy terenu i
zasadami ładu przestrzennego tego obszaru.
Udział powierzchni biologicznie czynnej dla funkcji produkcyjnej i produkcyjno usługowej nie może być mniejszy niż 20% powierzchni działki, z dopuszczeniem od-
stępstw dla terenów już istniejącej zwartej zabudowy oraz gdy ten wskaźnik już jest
niższy. Wtedy należy dążyć do zachowania najwyższego możliwego wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej.
87
Przy realizowaniu wszelkiego rodzaju zabudowy na obszarze gminy należy dążyć do określenia obowiązujących linii zabudowy, tworzących pierzeje ulic zbiorczych i
lokalnych wpływających pośrednio na kształtowanie ładu przestrzennego.
Na terenach zabudowy zagrodowej i terenach obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz gospodarstwach leśnych i rybackich, wysokość budynków mieszkalnych nie powinna być większa niż 10 m i 2
(dwóch) kondygnacji nadziemnych, dopuszcza się 3(trzy) kondygnacje, a wysokość
pozostałych obiektów budowlanych (inwentarskich, gospodarczych jak również silosy
na zboże) nie powinna przekraczać wysokości - 35 m npt., z dopuszczeniem odstępstw, jeżeli wymagają tego względy technologiczne i nie będzie to w zasadniczy
sposób kolidowało z charakterem zabudowy terenu i zasadami ładu przestrzennego.
Lokalizację obiektów telefonii komórkowej w granicach obszarów osadniczych –
dopuszcza się wyłącznie na terenach działalności produkcyjnej, o ile nie sprzeciwiają
się inne ustalenia i zapisy wynikające z prawa miejscowego. Dopuszcza się lokalizowanie takich obiektów na obszarach rolnych, przy zachowaniu warunków wynikających z przepisów odrębnych. Wyłączeniu z takich obiektów powinny podlegać tereny
położone w granicach Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego.
Na terenach łączących dwie lub więcej funkcji, parametry i wskaźniki zabudowy
i zagospodarowania terenu powinny być dobierane tak, aby umożliwić realizację
wszystkich dopuszczonych rodzajów zabudowy i zagospodarowania terenu, jednocześnie zachowując przepisy odrębne odnoszące się do tego rodzaju zabudowy.
Dla przewidywanych na obszarach rolnych, położonych wyłącznie w obszarze
funkcjonalnym A-I (wyznaczonych na rysunku studium), dla dopuszczalnej lokalizacji
elektrowni wiatrowych, należy: uwzględniając uwarunkowania i ograniczenia wynikające z istniejącego zainwestowania i przepisów odrębnych, zachować również poniższe warunki:
a) odnoszące się do najmniejszej odległości pojedynczej elektrowni (siłowni) wiatrowej od wyznaczonej granicy obszaru osadniczego, która powinna wynosić – ok.
500 m, dopuszcza się tolerancję in minus wynoszącą 50 m, przybliżenie nie może
przekraczać odległości 450 m,
b) miejsca lokalizacji poszczególnych elektrowni (siłowni) wiatrowych, które należy
ustalać indywidualnie analizując każdorazowo wyżej wymienione uwarunkowania i
obowiązujące przepisy odrębne dla tego rodzaju inwestycji,
c) dla lokalizacji elektrowni wiatrowych (w tym np. realizacji parków wiatrowych) wymagane jest sporządzanie planów miejscowych obejmujących lokalizowany obiekt i
obszar jego oddziaływania,
d) przy lokalizowaniu elektrowni wiatrowych należy zachować bezpieczne odległości
od istniejących i projektowanych sieci infrastruktury i komunikacji (kolejowej, drogowej, powietrznej) itp.,
e) wymagane jest zachowanie norm wynikających z przepisów ochrony środowiska
(np. ograniczenie hałasu), które musi zamykać się w terenie ograniczonym 500 m
(a w szczególnych przypadkach dopuszcza się 450 m) odległością od istniejącej
zabudowy,
Na obszarze gminy wyłączone spod zabudowy będą: - tereny przyrodnicze, o
których mowa w strefie II w obszarze funkcjonalnym – B oraz w teren obszaru ekologicznego, wyznaczonego w ramach obszaru funkcjonalnego – C.
Ponadto wyłączeniu z zabudowy podlegają:- tereny lasów, (remiz śródpolnych),
wód, i innych terenów zieleni (np. cmentarzy, parków wiejskich w tym historycznych,
skwerów).
88
Przy czym na cmentarzach oraz terenach zieleni urządzonej (parki, skwery) dopuszcza się lokalizację obiektów niezbędnych dla ich prawidłowego funkcjonowania, a
jeżeli sprzyjają temu warunki miejscowe tworzenie miejsc integracji lokalnych społeczności.
Niniejsze ograniczenia lokalizowania zabudowy w szczególności powinny obejmować wyznaczone na rysunku studium tereny lokalnych ciągów ekologicznych.
Dla pewnej przejrzystości niektóre wybrane wskaźniki zostały przedstawione w
poniższej tabeli.
Wybrane wskaźniki odnoszące się do niektórych rodzajów zabudowy
Lp.
Rodzaj
zabudowy
Wysokość obiektów
m npt.
liczba
kondygnacji
Minimalna
powierzchnia
biologicznie
czynna
%
Minimalna
powierzchnia
działki
m2
1.
Zabudowa mieszkaniowa
jednorodzinna (MN)
9-12*
2-3
30-40
500-400-200x
2.
Zabudowa mieszkaniowa
wielorodzinna (MW)
15
4
20
-
3.
Zabudowa usługowa, w tym:
obsługa mieszkańców (U, UH, UG,
UA) i inne,
usługi sportu rekreacji, oświaty, kultury
(US, UO, UK) i inne,
12
3
20
-
16
4
20
-
Uwagi
*wysokość zależna od miejsca w którym położona jest działka,
x
minimalna powierzchnia działki zależna od rodzaju zabudowy: wolnostojąca, bliźniacza, szeregowa,
Ponadto dla wszystkich obiektów o wysokości 50 m npt. i wyższych, przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę należy ich realizację zgłosić właściwym
służbom ruchu lotniczego sił zbrojnych, zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi.
3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk
Na obszarze gminy znalazły się niżej wymienione obszary, które już zostały objęte ochroną prawną oraz obszary, które z uwagi na swoje oddziaływanie na lokalne
uwarunkowania hydro i geomorfologiczne powinny podlegać zachowaniu i ochronie,
stanowiąc lokalne formy mające wpływ na środowisko, dla których określa się następujące podstawowe zasady ochrony środowiska i jego zasobów:
1. obszar Natura 2000 - związany ściśle z doliną Wisły stanowi ważny szlak migracji
zwierząt, szczególnie ptactwa, ważny korytarz ekologiczny o znaczeniu międzynarodowym, stworzony dla ochrony populacji dziko występujących gatunków ptaków,
utrzymania i zagospodarowania ich naturalnych siedlisk zgodnie z wymogami ekologicznymi, utworzony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca
89
2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr
229, poz. 2313 ze zm.) pod nazwą Dolina Dolnej Wisły (kod obszaru PLB04003),
2. projektowany obszar Natura 2000 – na obszarze gminy powierzchniowo pokrywający się z obszarem już istniejącym – pod nazwą Solecka Dolina Wisły (kod
PLH040003) - tworzony dla ochrony mozaiki siedlisk nadrzecznych charakterystycznych dla doliny dużej rzeki nizinnej i związanej w niej fauny,
3.projektowany rezerwat geomorfologiczny „Parów Cieleszyński”, desygnowany dla
ochrony występujących walorów geomorfologicznych, to jest unikalnych piaskowców i zlepieńców plejstoceńskich, (głębokie, dychotomicznie rozgałęzione wcięcie
w krawędzi wysoczyzny), oraz przyrodniczych i krajobrazowych, wymagane poniesienie znacznych nakładów na właściwe oznakowanie utworzenie ścieżek pokazujących występujące na tym terenie zjawiska oraz obrazujących zachodzące zmiany, w tym związane z występującą erozją, powodowaną różnymi czynnikami,
4. największy chroniony obszar gminy stanowiący część Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego powołany rozporządzeniem Nr 20/2005 Wojewody Kujawsko – Pomorskiego z dnia 8 września 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Kuj. – Pom. Nr 108, poz.
1874), w ramach którego ochronie podlegają wartości przyrodnicze, historyczne i
kulturowe terenów nim objętych, gdzie zostały zachowane naturalne ekosystemy z
przylegającymi do rzeki łąkami, lasami łęgowymi oraz stromymi zboczami, dolinkami erozyjnymi, wąwozami porośniętymi grądami, miejscami roślinnością kserotermiczną i zbiorowiskami zaroślowymi, leżąca w granicach Nadwiślańskiego Parku
Krajobrazowego wschodnia część gminy stanowi równocześnie fragment wielkoprzestrzennego systemu obszarów chronionych województwa kujawsko – pomorskiego,
5. kolejny znaczący pod względem powierzchni obszar to Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu powołany Rozporządzeniem Nr 11/2005 Wojewody KujawskoPomorskiego z 9 czerwca 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Kuj. – Pom. Nr 72, poz. 1375 ze
zm.) gdzie ochronie podlegają wyróżniające się krajobrazowo tereny o
zróżnicowanych ekosystemach, charakterystycznych dla danego regionu w tym
szczególnie walory zróżnicowanego krajobrazu rolniczego,
6. wyznaczone na rysunku studium - uznane za niezbędne do objęcia szczególną
ochroną środowiskową, lokalne ciągi ekologiczne, związane z przepływającymi
przez obszar gminy strugami między innymi: Kręgiel i Niewieścińską, oraz istniejącymi zadrzewieniami śródpolnymi i oczkami wodnymi (remizami) – wskazane do
ochrony przed ich rolniczym przekształceniem na grunty orne, na tych terenach
wskazane jest realizowanie zagospodarowania związanego z dotychczasowym rolniczym zagospodarowaniem i użytkowaniem z szczególnym nastawieniem na
ochronę i formowanie nowych zadrzewień śródpolnych z wskazaniem do lokalizowania roślinności rodzimej, w sposób umożliwiający pełnienie roli korytarzy ekologicznych, łączących cenne przyrodniczo obiekty w jeden system, wpływając i chroniąc zarówno przyrodnicze jak i kulturowe elementy krajobrazu,
7. kolejną formą ochrony przyrody występującą na terenie gminy są użytki ekologiczne mające znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i biotopów, w
gminie Pruszcz wymienione użytki ekologiczne związane są z bagnami położonymi
w północno – zachodniej części gminy w lasach leśnictwa Sucha w sołectwie Serock oraz w lasach Nadleśnictwa Zamrzenica w sołectwie Topolno w południowo –
wschodniej części gminy,
8. jako kolejne formy podlegające ochronie są wymienione w części III, punkt 3 podpunkt 3 (str. 33) - pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej,
90
9. ponadto ochronie podlegają wpisane do rejestru zabytków lub też do ewidencji zabytków województwa kujawsko – pomorskiego zespoły dworsko – parkowe, założenia parkowe i parki wiejskie oraz zadrzewienia na dawnych nieczynnych cmentarzach, które zostały zapisane w części III, punkt 3 podpunkt 4 (str. 34-37).
Ponadto szczególnej ochronie, raczej przed zabudową i zagospodarowaniem
powodującym uciążliwość dla wód powierzchniowych, powinien podlegać teren objęty
strefą ochrony pośredniej ujęcia wody dla Bydgoszczy, położonego na Brdzie w miejscowości „Czyżkówko” . Ba obszarze gminy Pruszcz obszar ten w większości pokrywa się z granicą wododziału Wisła – Brda.
Niniejsze studium ustanawia następujące formy ochrony odnoszące się do całego obszaru gminy:
1. ochronę wymienionych powyżej obszarów, terenów, pojedynczych i grupowych
obiektów - zgodnie z zasadami ochrony przyrody określonymi w przepisach odrębnych i szczególnych,
2. wprowadzanie nasadzeń drzew oraz zalesień, wiążących we wspólny system przestrzenny istniejącą zieleń naturalną, leśną, parki wiejskie, zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, przywodne i przydrożne ze wskazaniem rodzimych występujących na określonym terenie gatunków drzew i krzewów,
3. zalesienie gruntów o niskiej przydatności dla rolnictwa lub wyłączonych z produkcji
rolnej, z uwzględnieniem ustaleń części IV punkt 10 (str. 111),
4. regulację stosunków wodnych na ciekach i strugach przepływających przez obszar
gminy, z uwzględnieniem małej retencji, w tym szczególnie dla potrzeb rolnictwa,
5. rozbudowę sieci wodociągowej – w miarę występujących lokalnie potrzeb,
6. rozbudowę sieci kanalizacyjnej i urządzeń gospodarki ściekowej, zgodnie z ustaleniami części IV punkt 5 Gospodarka wodna, ściekowa i odpadami (str. 100 - 102),
oraz konsekwentne działania mające na celu całkowitą eliminację wprowadzania
nieoczyszczonych ścieków do wód i do gruntu,
7. dążenie do poprawy stanu czystości wód jezior i cieków występujących na terenie
gminy, oraz działania na rzecz ochrony wód rzeki Wisły przed niespodziewanymi
zanieczyszczeniami w jej przebiegu przez obszar gminy,
8. modernizację źródeł zaopatrzenia w ciepło, w tym indywidualnych źródeł ciepła,
celem dalszego ograniczania emisji zanieczyszczeń powietrza,
9. działania na rzecz realizacji ekranów przy przebudowie tras komunikacyjnych wyższych kategorii (drogi krajowa i wojewódzka), w celu zmniejszania oddziaływania
hałasu na przyległe tereny zabudowy mieszkaniowej i wzdłuż terenów wymagających zachowania komfortu akustycznego,
10. lokalizację obiektów łączności (np. telefonii komórkowej, radiokomunikacyjnych,
itp.) na zasadach określonych w obowiązujących przepisach odrębnych i w normach technicznych oraz zgodnie z ustaleniami części IV punkt 2 (str. 87), punkt 5
(str. 108),
11. usprawnienie selektywnej zbiórki, prowadzenie działań pod kątem recyklingu i
utylizacji odpadów komunalnych oraz zbiórkę odpadów niebezpiecznych zawierających azbest pochodzący z rozbiórki obiektów budowlanych, i ewentualną utylizację odpadów przemysłowych, zgodnie z przepisami odrębnymi i ustaleniami części
IV punkt 5 (str. 102- 103),
12. bieżącą likwidację i rekultywację terenów po samoistnie powstających składowisku odpadów oraz terenów po dzikiej eksploatacji złóż kopalin pospolitych.
91
13. sprawowanie ochrony (zgodnie z art. 40 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody) nad
drzewami stanowiącymi pomniki przyrody do czasu ich samoistnego, (całkowitego)
rozpadu – na terenach niezabudowanych, o ile nie stanowią zagrożenia dla ludzi
lub mienia,
14. z uwagi na niski wskaźnik lesistości gminy podjęcie działań mających na celu zalesianie gruntów rolnych najniższych klas bonitacyjnych oraz gospodarowanie i
ochrona w zakresie zadrzewień w przestrzeni rolniczej, w sposób wpływający na
podniesienie walorów środowiskowych i krajobrazowych tej przestrzeni,
15. dla zachowania ochrony wód podziemnych oraz obszarów ich zasilania, a szczególnie dla zmniejszania ryzyka zanieczyszczenia tych wód i dla utrzymywania równowagi ich zasobów, niezbędne jest respektowanie ograniczeń obowiązujących w
strefach ochronnych ujęć wody, tworzonych na zasadach określonych ustawą
Prawo wodne,
16. dla obszaru gminy Pruszcz w tym szczególnie w zlewni strugi Kotomierzycy konieczne jest prowadzenie odpowiedniej gospodarki rolnej (i leśnej) w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniom jej wód substancjami erodowanymi z gleby, w tym
związkami fosforu i azotu z nawozów sztucznych oraz substancjami toksycznymi
ze środków ochrony roślin stosowanych w rolnictwie,
Ponadto zachodnia część gminy Pruszcz położona w granicach zlewni rzeki
Brdy stanowiącej zasoby wody pitnej dla miasta Bydgoszczy (ujęcie „Czyżkówko”). W
wymaganiach ochrony zlewni rzeki Brdy wymagane jest prowadzenie kompleksowych
działań w zakresie uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej istniejących zakładów położonych w tej zlewni, prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami pochodzącymi z ferm i gospodarstw rolnych (obornik, gnojówka, gnojowica), gospodarki
odpadami oraz budowę i prowadzenia sieci i urządzeń infrastruktury technicznej. Pozwoli to na poprawę jakości wód rzeki Brdy i wykorzystanie ich na cele komunalne.
Działania te opisane zostały szczegółowo w części IV punkt 5 (str. 100 - 102).
Drogi i linie kolejowe, a przede wszystkim odbywający się na nich ruch, oddziałują na otaczające je środowisko, rozumiane zarówno jako środowisko przyrodnicze,
jak i środowisko życia i pracy człowieka. Oddziaływanie to jest ze swej istoty negatywne i dotyczy w szczególności hałasu, wibracji, zanieczyszczenia powietrza, gleb i
wód powodowanych przez ruch. Niezależnie od negatywnego oddziaływania drogi na
środowisko należy brać pod uwagę również pozytywne aspekty wynikające z budowy
i modernizacji tras drogowych i kolejowych. Ruch odbywać się będzie więc w znacznie lepszych warunkach. Budowa obwodnicy powoduje zmniejszenie ruchu w obszarze zurbanizowanym, nowe i zmodernizowane rozwiązania komunikacyjne wpływają
na uporządkowanie układów urbanistycznych i odciążenie istniejących dróg, a zatem i
na poprawę warunków ekologicznych w skali globalnej np. zmniejszenie ogólnej emisji zanieczyszczeń, hałasu. Dla dróg i linii kolejowych, zarówno istniejących jak i pro-
jektowanych, powodujących zagrożenie dla otoczenia powinny być stosowane środki
biernej i czynnej ochrony środowiska.
Bierna ochrona środowiska, odnosząca się prawie wyłącznie do tras projektowanych, polega na prowadzeniu ich od obszarów i obiektów wrażliwych środowiskowo (budynki mieszkalne, szkoły, szpitale, ujęcia wody, tereny rekreacji) w odległości
zapewniającej im zachowanie ich właściwych stref ochronnych oraz na płynnym
kształtowaniu drogi w planie i w przekroju poprzecznym oraz właściwie projektowanej
niwelecie.
92
Czynna ochrona środowiska, dotycząca zarówno istniejących jak i projektowanych dróg, powinna być realizowana przez stosowanie rozwiązań i urządzeń techniczno-przestrzennych np. wykopy, wały ziemne, pasy zieleni i technicznoinżynieryjnych np. ekrany akustyczne, ekrany do tłumienia wibracji i innych ograniczających negatywne oddziaływanie dróg na środowisko.
W zależności od zastosowania rodzaju ochrony i jej szczegółowych rozwiązań
określić można strefy uciążliwości w stosunku do środowiska. Określenie wielkości
poszczególnych stref uciążliwości dróg i kolei, czyli negatywnego ich oddziaływania
na środowisko, wynika głównie z dwóch warunków: wielkości natężenia ruchu i rodzaju stosowania środków ochrony czynnej i biernej.
Orientacyjne wielkości stref negatywnego oddziaływania dróg i kolei
na środowisko (mierzone od krawędzi jezdni drogi i osi toru kolejowego)
(* wielkości stref na terenie zabudowy miast i wsi)
Bierna i czynna ochrona środowiska
Rodzaj
strefy
Strefa
oddziaływania
ekstremalnego
Strefa
zagrożenia
Strefa
uciążliwości
Jest
stosowana
Nie jest stosowana
Autostrady
Drogi
ekspresowe
Drogi
krajowe
Średni dobowy
ruch
>10000
Średni dobowy
ruch
>5000>10000
Średni dobowy
ruch
>5000
>10000
Średni dobowy
ruch
<5000 >5000
40
25
20
30
30*
50
50
30*
120150
>150 >150
Drogi
Drogi
wojewódzkie powiatowe
Drogi
gminne
Linie kolejowe
Ilość pociągów/dobę
<60 60-120
>120
20
15
(w granicach
pasa
drogowego)
(w granicach
pasa
drogowego)
20*
40-100
10*
25-70
8*
20-40
8*
20-40
6*
15-20
100-200
70-100
40-100
40-80
>20
20 20 20
20-120
>120
Wartości określone w powyższej tabeli w większości uwzględniają i nie przekraczają odległości lokalizacji projektowanych obiektów budowlanych od krawędzi rożnych kategorii i klas dróg i linii kolejowych określonych w przepisach odrębnych(ustawy o drogach publicznych i o transporcie kolejowym).
W niniejszym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wyżej wymienione strefy określono jako strefy ograniczonego zagospodarowania o różnym stopniu oddziaływania, i tak:
- strefa oddziaływania ekstremalnego – występują tu najwyższe zanieczyszczenia
powietrza, gleb i wód, największy hałas i wibracje, powinno dążyć się do zagospodarowana jej prawie wyłącznie zielenią izolacyjną,
93
- strefa zagrożenia – powinna być wyłączona z działalności budowlanej związanej z
lokalizacją mieszkalnictwa, dopuszcza się działalność usługową o charakterze
produkcyjno-magazynowym z zachowaniem linii zabudowy wynikających z odpowiednich przepisów odrębnych, może być wykorzystywana do określonej produkcji rolnej, jak: rośliny przemysłowe, szkółki drzew oraz do lokalizacji infrastruktury technicznej,
- strefa uciążliwości – której obszar jest uzależniony od wielkości natężenia ruchu i
od tego czy i jakiego rodzaju są stosowane środki ochrony czynnej lub biernej, w
strefie tej można lokalizować wszystkie obiekty budowlane, z wyjątkiem szpitalnych i sanatoryjnych, z zachowaniem linii zabudowy wynikających z odpowiednich przepisów odrębnych i szczególnych, (mogą występować pewne ograniczenia dla upraw polowych)
Na obszarze gminy brak uzdrowisk (jak również miejsc o stwierdzonych wyjątkowych walorach predestynujących wybrane tereny do ich lokalizowania), dlatego też
nie określa się zasad ich ochrony.
4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr
kultury współczesnej
Dla obiektów stanowiących dziedzictwo kulturowe położonych na obszarze gminy Pruszcz, obowiązują zasady ich ochrony określone w przepisach odrębnych – w
tym w ustawie z dnia z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.).
W stosunku do obiektów wpisanych do rejestru zabytków opisanych w części III,
punkt 3, podpunkt 4 (str. 34) - zgodnie z wymienionymi przepisami dotyczącymi
ochrony zabytków, obowiązuje: dla potrzeb prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, oraz przy
ewentualnym umieszczaniu na zabytku urządzeń technicznych, tablic, reklam i napisów – wymóg uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Delegatura w Bydgoszczy).
Ochronę zabytków wpisanych do rejestru obowiązkowo uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
W odniesieniu do obiektów znajdujących się w ewidencji zabytków, a nie wpisanych do rejestru zabytków, należy: ujawniać wymienione obiekty w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego określając szczegółowe zasady ich ewentualnej przebudowy, rozbudowy i nadbudowy, przyjmując zasadę zachowania wysoko-
ści, kształtu bryły oraz układu artykulacji, z dopuszczeniem odstępstw w sytuacjach,
gdy będzie to kolidowało z wymaganiami ładu przestrzennego.
Ponadto w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy
uwzględnić opisane poniżej zasady, obowiązujące w ustanowionych strefach ochrony
konserwatorskiej „A”, „B” i „W”.
W strefie pełnej ochrony konserwatorskiej „A” nakazuje się:
1) zachowanie zasadniczych proporcji wysokościowych zabudowy kształtujących sylwetę zespołu,
2) zachowanie rozplanowania ulic i placów z zachowaniem historycznych linii zabudowy, wysokości i proporcji budynków oraz geometrii dachów,
3) zachowanie charakteru wnętrz urbanistycznych,
94
4) zachowanie historycznego podziału działek, ewentualnie nawiązanie do dawnych
podziałów,
5) zachowanie zabudowy historycznej i jej konsekwencja rewaloryzacja,
6) zachowanie towarzyszącej, historycznej zieleni komponowanej,
7) dostosowanie nowej, wprowadzanej w obszarze zabudowy do historycznej kompozycji urbanistycznej w zakresie sytuacji, skali i bryły,
8) usuwanie obiektów dysharmonizujących,
9) dostosowanie współczesnej funkcji do wartości zespołu zabytkowego przez nawiązanie do historycznego programu mieszkaniowo – usługowego i eliminacji funkcji
uciążliwych,
10) wprowadzanie elementów reklamy wizualnej jedynie w miejscach dopuszczalnych
przez WKZ,
11) prowadzenie badań archeologicznych wyprzedzających działalność inwestycyjną,
jeśli wymagają tego przepisy odrębne.
W strefie ochrony konserwatorskiej „B” nakazuje się:
1) zachowanie klimatu odrębnych zespołów przestrzennych,
2) zachowanie środowiska urbanistycznego i ruralistycznego z jego historycznymi
elementami tj. układ ulic, linie zabudowy, proporcje gabarytów i wysokość zabudowy,
3) zachowanie historycznego podziału działek, ewentualnie nawiązanie do dawnych
podziałów,
4) zachowanie historycznej zabudowy,
5) zachowanie kompozycji i układów zieleni historycznej, parków i cmentarzy,
6) uczytelnienie granic i odpowiednie zagospodarowanie terenów dawnych cmentarzy
np. ewangelickich, poepidemiologicznych, i in.,
7) dostosowanie nowej, wprowadzanej w obszarze zabudowy do historycznej kompozycji urbanistycznej,
8) usuwanie obiektów dysharmonizujących.
W strefach ścisłej ochrony archeologicznej i ochrony archeologicznej „W”:
1) zakazuje się prowadzenia wszelkiej działalności budowlanej, nie związanej bezpośrednio z rewaloryzacją tych terenów,
2) nakazuje się ekspozycję zachowanych obiektów zabytkowych w terenie, względnie
zaznaczenie ich śladów,
3) nakazuje się pozostawienie terenów jako otwartych, pełniących funkcje muzealne.
4) dopuszcza się działalność inwestycyjną pod warunkiem przeprowadzenia wyprzedzających badań archeologicznych, jeśli wymagają tego przepisy odrębne.
Na terenie gminy Pruszcz zasięg strefy „A” i strefy „B” połączono i na rysunku
studium stanowiącym załącznik nr 2 wniesiono jako jedną strefę konserwatorską.
Ponadto na rysunku studium ujawniono wszystkie tereny objęte strefą „W” archeologicznej ochrony konserwatorskiej.
Powyżej wymienione i zapisane nakazy, zakazy, ograniczenia i dopuszczenia są
jedynie zasadami ogólnymi.
Szczegółowe wytyczne konserwatorskie, które należy uwzględniać przy sporządzaniu planów miejscowych dla określonych terenów należy każdorazowo pozyskać
od właściwych służb ochrony zabytków, gdyż zapisy te mogą być różne dla poszczególnych obiektów i terenów.
95
Z uwagi na charakter dokumentu, jakim jest Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy (nie jest przepisem prawa miejscowego)
wyżej wymienione strefy nie stanowią z mocy prawa obowiązującej formy ochrony.
Może zatem wystąpić zmiana przebiegu granic określonej strefy w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków dla potrzeb sporządzanego projektu planu miejscowego.
Na terenie gminy brak wyznaczonych stref ekspozycji i krajobrazu. Wskazane
jest przy sporządzaniu planu miejscowego dla terenu położonego w kierunku północnym od miejscowości Luszkówko ustalenie takich stref w porozumieniu i w ścisłej
współpracy ze służbami ochrony zabytków.
Na obszarze gminy Pruszcz nie określa się zasad ochrony dóbr kultury współczesnej, ze względu na brak występowania takich walorów w realizowanej w ostatnich latach zabudowie, podziale gruntów i układach urbanistycznych które mogłyby
podlegać lub zasługiwać na taką ochronę.
5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej
Komunikacja
Strategia rozwoju gminy jest integralnie związana z rozwojem infrastruktury komunikacyjnej, która jest jednym z ważniejszych elementów decydujących o dostępności gminy. Dostępność komunikacyjna jest z kolei istotnym kryterium gwarantującym
rozwój różnych dziedzin gospodarki, m.in. w aspekcie potencjalnej możliwości dopływu kapitału (polskiego i zagranicznego) niezbędnego do osiągnięcia planowanych
zamierzeń.
Priorytetowym zadaniem powinno więc być dążenie do nieograniczonej dostępności komunikacyjnej obszaru gminy, realizowanej głównie poprzez modernizację i
rozbudowę sieci drogowej wraz z niezbędnymi urządzeniami, mogącej przejąć spodziewany wzrost ruchu samochodowego oraz utrzymanie co najmniej istniejących
połączeń kolejowych. Będzie to gwarancja właściwej i kompleksowej obsługi transportowej gminy.
- Drogi
Wzrost motoryzacji, a przede wszystkim samochodów osobowych i średni
wzrost ruchu drogowego w ostatnich latach w gminie i w województwie, odpowiednio
o 25% i 32% oraz przewidywany w latach następnych dalszy intensywny ich wzrost,
wynikający z szybko rozwijającej się gospodarki rynkowej, spowoduje znaczne zwięk-
szenie obciążenia sieci drogowej. Obciążona dużym ruchem cała sieć drogowa wymagać będzie przebudowy i rozbudowy.
W okresie perspektywicznym priorytetowym zadaniem będzie przebudowa drogi
krajowej nr 5 /E-261/ Świecie – Bydgoszcz – Poznań – Wrocław – Lubawka - na drogę ekspresową S-5. Wymieniona droga wpłynie zasadniczo na wielkość ruchu na
odcinku od autostrady A-1 (węzeł Nowe Marzy) przez Bydgoszcz, Poznań do Wrocławia i dalej do węzła z drogą S-8.
Droga S-5 łącząca autostradę A-1 z Europą Południowo-Wschodnią (w układzie
międzynarodowym) i Wybrzeże z Dolnym Śląskiem (w relacji krajowej) znajduje się w
VI A paneuropejskim korytarzu transportowym.
W ramach przebudowy drogi krajowej nr 5 do wymogów drogi ekspresowej S-5
realizowana będzie budowa drugiej jezdni, budowa w zależności od potrzeb ruchu
lokalnego dróg wspomagających, budowa utwardzonych poboczy, wzmocnienie na
96
wierzchni oraz ograniczenia bezpośredniej dostępności do drogi stosownie do jej kategorii i klasy technicznej.
Na terenie gminy przewidywany jest węzeł drogowy „Zbrachlin”, tj. dwupoziomowe skrzyżowanie drogi ekspresowej S-5 z drogą wojewódzką nr 248 i drogą powiatową nr 1266 C (Koronowo) - Serock – Pruszcz – Zbrachlin. Węzeł zapewni dostępność do planowanej drogi ekspresowej poprzez umożliwienie połączenia z istniejącym podstawowym układem komunikacyjnym gminy. Na przecięciach drogi ekspresowej S-5 z pozostałymi drogami (powiatowymi, gminnymi) w miejscowościach Niewieścin i Zawada przewiduje się budowę dwupoziomowych bezkolizyjnych skrzyżowań, ale bez dostępności do drogi ekspresowej, tj. przejazdów drogowych nad lub
pod drogą ekspresową. Dla zapewnienia łatwiejszego dostępu części mieszkańców
gminy i gmin sąsiednich wskazane byłoby przyjęcie takiego rozwiązania, które umożliwiałoby wykonywanie wjazdów i zjazdów z drogi ekspresowej w miejscowości Niewieścin.
Realizacja drogi ekspresowej S-5 wraz z węzłem drogowym „Zbrachlin” (dwupoziomowym skrzyżowaniem drogi S-5 szczególnie z drogą wojewódzką nr 248) będzie
miała również pozytywne efekty o charakterze regionalnym i nawet lokalnym. Wyrażą
się one w poprawie dostępności komunikacyjnej, a tym samym w podwyższeniu
atrakcyjności lokalizacyjnej obszarów położonych w szczególności wokół węzła
„Zbrachlin”. Na przecięciach drogi ekspresowej S-5 z pozostałymi drogami powiatowymi i gminnymi przewiduje się budowę dwupoziomowych bezkolizyjnych skrzyżowań, ale bez dostępności do drogi ekspresowej, tj. przejazdów drogowych nad lub
pod tą drogą.
Długość odcinka drogi ekspresowej S-5 na obszarze gminy Pruszcz – wyniesie
ok. 9,0 km.
Podobny jak na drodze krajowej nr 5, był wzrost ruchu na drodze wojewódzkiej
nr 248 i na sieci dróg powiatowych. Przy czym największy wzrost dotyczy odcinku
dróg powiatowych łączących się z drogą krajową.
Przebudowy i inwestycje konieczne będą więc również na tych drogach, które
wraz z drogą krajową nr 5 tworzą podstawowy układ komunikacyjny w gminie.
Mimo, że droga wojewódzka w całości i 93,0% dróg powiatowych ma nawierzchnię twardą, to jednak ich stan techniczny powinien być dostosowany do normatywnych standardów, głównie w zakresie geometrii trasy i skrzyżowań, jakości i
nośności nawierzchni oraz organizacji ruchu (oznakowanie) przypisanych odpowiednio klasom technicznym drogi wojewódzkiej i poszczególnych dróg powiatowych.
Najniższą kategorię połączeń tworzą drogi gminne, których tylko ok. 34,0% ma
nawierzchnię twardą. Konieczna będzie dalsza sukcesywna rozbudowa tych dróg do
normatywnych parametrów dróg klasy L (dróg lokalnych) i twardej nawierzchni.
- Urządzenia komunikacyjne
Przewidywany w latach następnych dalszy wzrost motoryzacji i dalszy rozwój
gospodarki rynkowej spowodują zwiększenie obciążenia sieci drogowej ruchem samochodowym. Wzrośnie zatem zapotrzebowanie na usługi związane z obsługą samochodów i podróżnych. Modernizacja istniejących i budowa nowych urządzeń, tj.
stacji paliw, parkingów przydrożnych pozwoli na coraz lepsze zaspokojenie potrzeb
kierowców i podróżnych związanych z zaopatrzeniem w paliwo oraz ich potrzeby osobiste.
97
Przy drodze krajowej nr 5, drodze klasy GP (drodze głównej ruchu przyspieszonego) docelowo drodze krajowej ekspresowej S-5 najwłaściwszym rozwiązaniem, w
aspekcie konieczności ograniczenia dostępności i zwiększenia bezpieczeństwa ruchu, są miejsca obsługi podróżnych (MOP) tj. wielofunkcyjne stacje paliw z szerokim
zakresem usług typu parking, handel, gastronomia, hotel, zlokalizowane oddzielnie
dla każdego kierunku ruchu.
Na terenie gminy przy planowanej drodze ekspresowej S-5 nie przewiduje się
miejsc obsługi podróżnych (MOP).
- Komunikacja pasażerska
Obsługa ludności gminy jest i będzie oparta przede wszystkim na komunikacji
kolejowej, autobusowej i indywidualnej samochodowej.
Kolej pozostanie przewoźnikiem na duże odległości, a więc w skali międzyregionalnej i częściowo regionalnej. Ponieważ na stacjach Pruszcz i Parlin nie zatrzymują
się pociągi pospieszne i ekspresowe, a tylko pociągi osobowe i nie przewiduje się w
tym zakresie zmian, obsługa gminy będzie miała więc charakter regionalny i częściowo lokalny.
Może zaistnieć również potrzeba zwiększenia ilości regionalnych i lokalnych połączeń autobusowych obsługiwanych zarówno przez PKS jak i przez innych przewoźników oraz dalszy rozwój komunikacji mikrobusowej.
Samochód osobowy na pewno spełniać będzie coraz większą rolę w kategorii
wszystkich rodzajów przewozów, tj. międzyregionalnych, regionalnych i lokalnych,
zwłaszcza w aspekcie dynamicznej modernizacji i rozbudowy sieci drogowej realizowanej przy pomocy środków finansowych z Unii Europejskiej.
- Kolej
Przebiegająca przez gminę linia kolejowa znaczenia krajowego nr 131 (C-E 65)
Tczew - Bydgoszcz - Inowrocław – Chorzów, pod względem technicznym linia magistralna, dwutorowa, zelektryfikowana ze stacjami w Pruszczu i w Parlinie, znajdująca
się w VI paneuropejskim korytarzu transportowym i ujęta w systemie AGTC (międzynarodowe linie–E dla transportu kombinowanego) i w systemie AGC (międzynarodowe linie kolejowe dla ruchu pasażerskiego) jako linia uzupełniająca.
Przewidziana jest przez PKP do rozwoju, zarówno w zakresie przewozów pasażerskich jak i towarowych i przekształcenie jej w linię dużych prędkości: dla przewozów pasażerskich zgodnie z wymogami Unii Europejskiej – 160 - 220 km/h, z pocią-
gami kwalifikowanymi. W tym również, z planowanymi połączeniami Inter City i dla
przewozów towarowych – 120 km/h oraz utrzymanie linii dla połączeń międzynarodowych w relacjach: Gdynia – Berlin, Gdynia – Praga i Gdynia – Odessa.
Natomiast linię kolejową znaczenia regionalnego nr 201 Gdynia – Kościerzyna –
Maksymilianowo – Bydgoszcz - Nowa Wieś Wielka, która na obszarze gminy Pruszcz
jest linią jednotorową, niezelektryfikowaną ze stacją w Serocku, przewiduje się utrzymać dla przewozów pasażerskich i towarowych. PKP ze względów ekonomicznych.
PKP dąży do ograniczania lub zawieszania przewozów pasażerskich na wymienionej
linii. Utrzymanie linii powinno być uzależnione od występowania potrzeb przewozowych realizowanych przez PKP lub wspólnie z samorządem wojewódzkim.
Zawieszenie przewozów pasażerskich jednostronnie przez PKP nie musi oznaczać likwidacji linii. Według założeń i planów samorządu województwa wszędzie tam,
gdzie będą występowały potrzeby przewozowe, przewiduje się uruchomienie nowo
98
czesnych pojazdów - autobusów/ szynowych dla lokalnych przewozów pasażerskich
oraz ewentualnie turystycznych.
- Lotnisko
Mimo dogodnego położenia, lotnisko komunikacyjne w Bydgoszczy nie jest właściwie wykorzystywane i komunikacja lotnicza nie spełnia jeszcze znaczącej roli.
Obecny niski stan przewozów należy jednak uznać za przejściowy. Port lotniczy
ma dalsze potencjalne możliwości rozwoju, a prognozowany wzrost popytu na usługi
przewozowe transportem lotniczym stworzy warunki uruchomienia dogodnych połączeń w komunikacji krajowej i zagranicznej. Obecnie wybudowany jest nowoczesny
terminal pasażerski, który zapewni obsługę 200 tys. pasażerów rocznie oraz uruchomienie lotniczego przejścia granicznego umożliwiającego bezpośrednie (a nie przez
Warszawę) połączenia międzynarodowe.
W najbliższej przyszłości planowane są stałe połączenia w ruchu krajowym z
Gdańskiem, Szczecinem, Krakowem i Katowicami, a w ruchu międzynarodowym z
Wilnem, Kopenhagą, Sztokholmem, Frankfurtem nad Menem, Pragą. i ewentualnie
innymi miastami Europy.
Przewiduje się również, że w najbliższym czasie dojdzie do uruchomienia,
utrzymania i powiększania znaczenia tzw. tanich linii lotniczych, które w znaczący
sposób mogą przyczynić się do aktywizacji gospodarczej i turystycznej regionu.
W dalszej perspektywie przewidywana jest realizacja terminalu cargo. Zakłada
się, że docelowo lotnisko uzyska kategorię portu regionalnego gwarantującego kompleksową obsługę przewozów w ruchu krajowym i międzynarodowym.
- Droga wodna
Transport wodny powinien być odgrywać większą rolę niż dotychczas szczególnie w aspekcie bardzo dogodnego położenia dróg wodnych w naszym regionie i dobrego połączenia z drogami wodnymi Europy Zachodniej.
Istnieje zatem potencjalna możliwość reaktywowania funkcji transportowej na
drodze wodnej rzeki Wisły.
Modernizacja drogi wodnej Wisły zależna jest jednak przede wszystkim od określenia zapotrzebowania na usługi przewozowe transportem wodnym i od przyjętego
wariantu modernizacji dróg wodnych w tym drogi wodnej Wisły: - dla transportu krajowego do III klasy żeglownej lub skaskadowanie dolnej Wisły gwarantującej jej mo-
dernizację do IV klasy żeglownej tj. do właściwego standardu techniczno – eksploatacyjnego dla transportu międzynarodowego.
Modernizacja drogi wodnej Wisły umożliwi dogodne połączenie układu dróg
wodnych Europy Zachodniej z Gdańskiem i Kaliningradem. Wymaga jednak znaczących nakładów i budowy miejsc dostępu do tego rodzaju komunikacji.
Poza wykorzystywaniem gospodarczym (transportowym) drogi wodnej w związku z projektowaną rewitalizacją Drogi wodnej E 70 (oraz być może Drogi wodnej E
40) wskazane jest podjęcie działań mających na celu turystyczne i rekreacyjne przystosowanie terenów położonych w obszarze oddziaływania tej drogi. Docelowo wskazuje się możliwość zlokalizowania w miejscowości Topolno przystani kajakowej.
Projektowane przedsięwzięcie mogłoby obejmować: budowę miejsc postojowych
dla małych jednostek turystycznych systemem pomostów pływających, budowę slipupochylni. Wskazana również budowa zaplecza sanitarno-socjalnego i obiektów małej
architektury wyłącznie w przypadku realizacji niniejszej przystani kajakowej oraz wyłącznie dla jej potrzeb.
99
- Komunikacja rowerowa
W ostatnich latach zaistniała moda na rower. Znaczenia nabierać będzie zagadnienie roli i miejsca ruchu rowerowego przede wszystkim w dziedzinie turystyki i rekreacji, ale także w systemie transportowym. Zaszła więc potrzeba uwzględnienia
problematyki komunikacji rowerowej i stworzenia systemu spójnej sieci dróg rowerowych: międzyregionalnych, regionalnych i lokalnych.
Ze względu na charakter podróży można wyodrębnić trasy turystyczne i rekreacyjne. Trasy turystyczne łączą różne miejscowości, a ich przebieg powinien nawiązywać do walorów historycznych, kulturowych i krajoznawczych. Do kategorii tras turystycznych należeć będą trasy międzyregionalne i regionalne. Trasy lokalne zaś
związane są głównie z jakimś ośrodkiem lub pojedynczym obiektem kulturowym, przyrodniczym lub wypoczynkowym i mają charakter pętli rekreacyjnej.
Ścieżki lokalne oprócz funkcji rekreacyjnej powinny stwarzać alternatywę dojazdów do pracy, szkół i usług, atrakcyjną i konkurencyjną w stosunku do samochodu
osobowego.
Nieodłącznym elementem zagospodarowania tras rowerowych powinno być
miejsce obsługi rowerowej (tzw. MOR). Miejsca te wyposażone w odpowiednie usługi
mogłyby decydować o poziomie obsługi turystyki rowerowej. W gminie nie wyznacza
się miejsca obsługi rowerowej.
Przez teren gminy przez miejscowości Serock i Parlin przebiega międzynarodowa droga rowerowa R-1 łącząca kraje Europy Zachodniej z krajami nadbałtyckimi.
Niezbędne jest jej utrzymanie i systematyczna modernizacja, która szczególnie
powinna polegać na wydzieleniu bądź oddzieleniu pasm ruchu rowerowego od ruchu
samochodowego.
Planowana jest również na obszarze gminy Pruszcz realizacja dróg (ścieżek)
rowerowych regionalnych dla celów turystyczno-rekreacyjnych i lokalnych. Preferowany jest do tego rodzaju działań obszar położony pomiędzy droga krajową nr 5 a
Wisłą. Obszar ten jest szczególnie wartościowy i atrakcyjny krajobrazowo i przyrodniczo, obejmuje te fragmenty gminy, które powinny być udostępnione do krajoznawczego wykorzystania.
Jednocześnie, w miarę posiadanych możliwości, gmina czyni starania i podejmuje działania umożliwiające wykorzystanie takiego środka transportu jakim jest ro-
wer dla dojazdów do pracy, szkół i usług, w sposób gwarantujący pełne bezpieczeństwo ich użytkowników.
Gmina Pruszcz popiera starania i działania na rzecz wytyczenia, utworzenia i
budowy Nadwiślańskiej Trasy Rowerowej o znaczeniu regionalnym, krajowym i międzynarodowym, która przechodząc prze obszar naszej gminy wpływałaby na jej popularyzację, przybliżając nasze lokalne walory znacznej grupie mieszkańców kraju i Europy.
W gminie przebiegają odcinki dróg rowerowych regionalnych i lokalnych:
1. Bydgoszcz – Koronowo - Tuchola – Charzykowy – Chojnice przez Serock,
2. Bydgoszcz – Ostromecko - Chełmno - Fordon (Bydgoszcz) przez Grabowo i Topolno,
3. Bydgoszcz – Maksymilianowo – Dobrcz – Tleń – Śliwice – Czersk przez Nieciszewo, Łowin i Łaszewo,
100
Gospodarka wodna, ściekowa i odpadami
Głównym celem rozwoju gminy jest podniesienie standardu życia jej mieszkańców. Jednym z podstawowych czynników wpływających na warunki i standard życia
mieszkańców jest dostęp do sieci i urządzeń infrastruktury technicznej. Ma to również
zasadniczy wpływ na zrównoważony i optymalny docelowy rozwój gminy. Stąd konieczna jest rozbudowa i budowa wszystkich mediów składających się na infrastrukturę techniczną, w tym również zapewnienie stałego dostępu do sieci i urządzeń wodno
– kanalizacyjnych.
Rozbudowa sieci wodociągowej jest konieczna dla zapewnienia stałego odbioru
wody nowym odbiorcom. Wprawdzie obszar gminy jest zwodociągowany w 100 %,
jednak obserwowany w ostatnich latach rozwój terenów przeznaczonych na lokalizację budownictwa (tereny mieszkalnictwa, działalności gospodarczej – usługowej i produkcyjnej) spowodował, że Gmina jest zmuszona stale rozbudowywać zarówno istniejące sieci jak również miejsca ujęć wód dla celów bytowych i komunalnych.
Rozbudowa sieci kanalizacyjnych (eliminująca dotychczas użytkowane zbiorniki
wybieralne) wpływa na ochronę środowiska oraz zapewnia rozwój poszczególnych
jednostek osadniczych.
Prowadzenie właściwej gospodarki odpadami to minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrażanie nowoczesnego systemu ich wykorzystywania i
unieszkodliwiania.
Dla gmin rolniczych bardzo ważne jest prowadzenie odpowiedniej gospodarki
rolnej w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniom jej wód substancjami erodowanymi
z gleby, w tym związkami fosforu i azotu z nawozów sztucznych oraz substancjami
toksycznymi ze środków ochrony roślin stosowanych w rolnictwie, a także wynikających z składowania i zagospodarowania naturalnych nawozów (obornik, gnojówka i
gnojowica).
Prawidłowe wykorzystywanie tych środków jest istotne chociażby z uwagi na położenie zachodniej części gminy w granicach zlewni rzeki Brdy stanowiącej zasoby
wody pitnej dla miasta Bydgoszczy (ujęcie „Czyżkówko”). Dla ochrony wód zlewni
rzeki Brdy wymagane jest prowadzenie kompleksowych działań w zakresie uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej istniejących zakładów położonych w tej zlew-
ni, prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami pochodzącymi z ferm i gospodarstw rolnych (obornik, gnojówka, gnojowica), gospodarki odpadami oraz budowę i
prowadzenia sieci i urządzeń infrastruktury technicznej.
Duże znaczenie szczególnie dla takiej gminy, która w swej zasadniczej części
zachowuje swój rolniczy charakter a ponadto ma zróżnicowaną budowę hydrogeologiczną jest prowadzenie właściwej gospodarki melioracyjnej. Melioracja ma wpływ na
zachowanie równowagi w poziomie wód gruntowych zarówno na terenach użytkowanych rolniczo - grunty orne, użytki zielone, jak również na terenach inwestycyjnych,
które uprzednio objęte były systemem melioracji oraz które również obecnie wymagają takich systemów.
- Zaopatrzenie w wodę
Przewiduje się dalszą sukcesywną rozbudowę istniejących systemów i urządzeń
zapewniających stałe zaopatrzenie w wodę mieszkańców gminy.
101
W tym szczególnie należy dążyć do tzw. połączeń pierścieniowych umożliwiających
w przypadku nagłych awarii zasilanie poszczególnych jednostek z różnych ujęć, np. w
tym:
1. połączenie w pierścień wodociągu Pruszcz - Gołuszyce – Łaszewo – Łowinek – Łowin
- Pruszcz,
2. połączenie wodociągu Zbrachlin z wodociągiem Cieleszyn,
3. rozbudowę wodociągu Pruszcz do terenów rozwojowych,
4. rozbudowę wodociągu Serock do terenów rozwojowych,
5. rozbudowę wodociągu Topolno do terenów rozwojowych,
Przewiduje się również docelową, sukcesywną wymianę odcinków istniejącej sieci
wodociągowej zrealizowanej z rur zawierających azbest. Zgodnie z obowiązującymi
przepisami odrębnymi należy inwestycje związane z tym działaniem zakończyć do 2030
roku.
Ponadto w miarę występujących potrzeb należy przebudować i rozbudować istniejące czynne ujęcia wody, podnosząc ich wydajność oraz instalować urządzenia podnoszące jakość wody dostarczanej użytkownikom.
- Odprowadzenie ścieków
Dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju poszczególnych jednostek osadniczych w gminie oraz dla ograniczenia uciążliwości dla środowiska przyrodniczego, w tym
dla usunięcia zagrożeń zanieczyszczenia wód wgłębnych - szczególny nacisk w gminie
został postawiony na realizację sieci i urządzeń gospodarki ściekowej.
W zakresie odnoszącym się do realizacji wymienionych inwestycji z zakresu gospodarki ściekowej planuje się:
1. realizację kolektorów tłocznych oraz przepompowni ścieków dla terenów, których
system odprowadzania ścieków może być połączony z układem kanalizacji w
Pruszczu,
2. realizację kolektorów tłocznych oraz przepompowni ścieków we wsi Pruszcz w kierunku oczyszczalni ścieków,
3. realizację kolektorów tłocznych oraz przepompowni ścieków we wsi Gołuszyce w
kierunku wsi Pruszcz,
4. realizację kolektorów tłocznych oraz przepompowni ścieków we wsi Łaszewo w
kierunku wsi Łowin, (i dalej w kierunku do Pruszcza),
5. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Łowin w kierunku wsi
Pruszcz,
6. realizację kolektorów tłocznych oraz przepompowni ścieków we wsi Łowinek w kierunku wsi Łowin,
7. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów tłocznych we wsi Serock w kierunku wsi Łowinek (lub Brzeźno i dalej do Pruszcza),
8. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Brzeźno w kierunku wsi
Pruszcz,
9. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Nieciszewo w kierunku
wsi Pruszcz,
10. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Mirowice w kierunku
wsi Pruszcz,
11. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Zawada w kierunku wsi
Pruszcz,
12. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Niewieścin w kierunku
wsi Zawada lub Pruszcz,
102
13. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Parlin w kierunku wsi
Małociechowo (i dalej w kierunku Pruszcza),
14. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Małociechowo w kierunku wsi Bagniewko (i dalej do Pruszcza),
15. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Bagniewko w kierunku
wsi Pruszcz,
16. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Zbrachlin w kierunku
wsi Wałdowo (dalej w kierunku Pruszcza),
17. realizację przepompowni ścieków oraz kolektorów we wsi Wałdowo w kierunku
wsi Pruszcz,
Ponadto dla obszaru gminy położonego pomiędzy drogą krajową nr 5 a Wisłą
jak również dla pozostałego obszaru nie objętego gminnym systemem zbiorczej kanalizacji – niniejsze studium zakłada realizację nowoczesnych indywidualnych biologicznych oczyszczalni ścieków w miejscowościach, w których budowa systemu kanalizacji
zbiorczej nie ma ekonomicznego uzasadnienia.
Wyżej wymienione zamierzenia pokrywają się z innym przyjętym przez radę
gminy dokumentem odnoszącym się do sposobu odprowadzania ścieków w aglomeracji Pruszcz powstałym zgodnie z przepisami ustawy Prawo wodne.
Należy jednak przewidzieć możliwość innego rozwiązania problemów gospodarki ściekowej gminy. Należy dopuścić aby większe obszary gminy (w tym wymienione
w powyższych punktach), z wyłączeniem Pruszcza i ewentualnie innych jednostek
osadniczych bezpośrednio z nim graniczących - mogły być objęte indywidualnymi
sposobami odprowadzania ścieków, w tym przez realizację biologicznych oczyszczalni ścieków.
- Gospodarka odpadami
Planuje się prowadzenie działań w zakresie usuwania odpadów zgodnie z „Planem gospodarki odpadami dla gminy Pruszcz” przyjętym do stosowania przez radę
gminy i okresowo zgodnie z przepisami odrębnymi aktualizowanym. Wymieniony
Gminny Plan Gospodarki Odpadami powinien, po ewentualnych aktualizacjach pozostawać w zgodności z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami.
W kolejnych latach planuje się:
1. objęcie wszystkich mieszkańców gminy zorganizowaną zbiórką odpadów,
2. skierowanie na składowisko całkowitej ilości odpadów komunalnych nie ulegających biodegradacji,
3. podnoszenie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów,
4. modernizację i wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania
odpadów,
5. podejmowanie działań związanych z możliwą docelową likwidacją gminnego składowiska odpadów komunalnych – z uwzględnieniem warunków wynikających z
przepisów odrębnych (np. ustawy o odpadach) w tym zaangażowanie gminy w budowę ponadgminnego zakładu zagospodarowania odpadów,
6. koordynację działań mających na celu przeciwdziałanie powstawaniu likwidacji tzw.
dzikich składowisk,
Zachowaniu podlega istniejące w sąsiedztwie gminnego składowiska odpadów
komunalnych - składowisko odpadów niebezpiecznych zawierających azbest pochodzących z rozbiórki obiektów budowlanych i infrastrukturalnych. Przewiduje się dalsze
powiększenie terenu składowiska materiałów niebezpiecznych.
103
Docelowo wskazane jest nie powiększanie wymienionego składowiska poza
granice terenu określone w niniejszym studium lecz działanie w kierunku innych technologii unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest np. termiczne itp.
- Melioracje
Zachowaniu podlegają obszary gminy objęte systemami melioracyjnymi. W zakresie działań mających wpływ na systemy melioracji w gminie planuje się:
1. modernizację i odbudowę melioracji szczegółowych objętych ewidencją (pozostającej w zarządzie Gminnej Spółki Wodnej w Pruszczu),
2. utrzymanie w melioracji podstawowej – otwartych i skanalizowanych odcinków rowów, kanałów, strug i innych cieków we właściwym stanie technicznym.
Energetyka
Elektroenergetyka
- Cel rozwoju sieci elektroenergetycznych
Na obszarach wiejskich obserwuje się znaczne wahania zużycia energii elektrycznej na 1 odbiorcę domowego w poszczególnych latach.
Nie zauważono silnego wzrostu zużycia, związanego z instalowaniem w gospodarstwach domowych dużych ilości urządzeń energochłonnych. Porównując wskaźniki w odniesieniu do średniej zużycia energii na odbiorcę domowego w gminach wiejskich - w gminie Pruszcz są one jednakże wyższe. Świadczy to o znacznie większym
wyposażeniu gospodarstw domowych w urządzenia energochłonne niż na terenach
pozostałych gmin.
Dlatego też elektroenergetyczny system sieciowy ze względu na powszechność
użytkowania energii elektrycznej przez odbiorców powinien stale się rozwijać. Bezpośrednimi przyczynami rozwoju są m.in.:
1) wzrost liczby odbiorców, a więc i wzrost zapotrzebowanej przez nich energii elektrycznej,
2) wzrost urządzeń energochłonnych instalowanych w gospodarstwach domowych,
takich jak kuchenki elektryczne, podgrzewacze wody, ogrzewanie elektryczne itp.,
3) wzrost wymagań odbiorców w zakresie jakości dostawy energii elektrycznej,
4) starzenie się istniejących obiektów i urządzeń sieciowych, co w konsekwencji przy
odtwarzaniu ich, uwzględniając postęp techniczny powoduje ich wzrost.
Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną wymusza konieczność rozbudowy istniejących sieci elektroenergetycznych, wymiany transformatorów w stacjach i
budowy nowych stacji transformatorowych.
Celem rozwoju sieci elektroenergetycznych będzie bezproblemowe, niezawodne, pewne, oraz zdolne do pokrycia pełnego obciążenia szczytowego odbiorców w
stanach awaryjnych, zapewnienie dostawy energii elektrycznej do odbiorców. Energia
elektryczna należy do nośników energetycznych całkowicie czystych ekologicznie i
bezpiecznych. Należy więc przypuszczać, że zastosowanie jej w gospodarstwach
domowych w następnych latach, mimo stosunkowo wysokiej ceny jednej kilowatogodziny, będzie systematycznie wzrastać.
- System i standardy zaopatrzenia w energię elektryczną
Przyjmuje się następujący system i standardy zaopatrzenia obszarów wiejskich
w energię elektryczną:
104
a) źródłem energii elektrycznej pozostaną główne punkty zasilania (gpz) WN/SN, zlokalizowany w Przechowie i Kotomierzu, projektuje się lokalizowanie na terenie
gminy gpz w rejonie miejscowości Mirowice,
b) projektowane tereny mieszkaniowe, usługowe i produkcyjne wymagają głównie
wymiany transformatorów w istniejących stacjach, tereny lokalizowane poza 500metrową odległością od istniejących stacji wymagają realizacji nowych odcinków
sieci średniego napięcia, budowy kolejnych stacji transformatorowych oraz budowy sieci niskiego napięcia,
c) zaleca się realizację stacji transformatorowych słupowych oraz napowietrznych a
terenach zurbanizowanych kablowych linii średniego napięcia,
d) na terenach osiedli mieszkaniowych całą sieć niskiego napięcia należy przewidywać jako kablową,
e) w kolejnych latach sukcesywna wymiana stacji typu ŻH na stacje słupowe nowej
generacji,
f) w założeniach docelowych należy przyjąć, że dostarczana do odbiorców energia
elektryczna winna bez żadnych ograniczeń pokrywać potrzeby gminy na cele komunalno - bytowe mieszkańców, rolnictwa, usług i drobnego przemysłu.
Na jakość dostawy energii elektrycznej do odbiorców wpływ mają m.in. ciągłość
zasilania i jakość napięcia. Ciągłość może być przerwana wskutek planowanego wyłączenia napięcia, związanego z przeglądem sieci elektroenergetycznych, względnie
wskutek zakłóceń w sieci. Należy dążyć do ograniczenia zarówno przerw zakłóceniowych jak i planowych. Zapewnienie właściwej jakości napięcia (bliskiej znamionowemu) stanowi podstawowy obowiązek służb energetycznych.
- Sieci elektroenergetyczne
W kolejnych latach przewiduje się lokalizację na terenie gminy głównego punktu
zasilania (gpz), którego lokalizację wymusza projektowana budowa na części obszaru
gminy Pruszcz - parku wiatrowego.
Przewidywana jest lokalizacja wymienionego głównego punktu zasilania w rejonie miejscowości Mirowice. Budowa gpz podyktowana jest potrzebą włączenia w istniejący system energetyczny wyprodukowanej energii pochodzącej z odnawialnych
źródeł (oze), w tym przypadku energii wiatru.
Na obecnym etapie brak jednoznacznego przesądzenia o potrzebie budowy nowych linii energetycznych najwyższych i wysokich napięć. Nie można jednak wykluczyć takiej konieczności i potrzeby, które mogą wynikać chociażby z przewidywanej
budowy elektrowni atomowej (położonej poza obszarem naszego województwa) i
ewentualnego przesyłu wyprodukowanej energii w inne rejony kraju.
Dopuszcza się ewentualną budowę takich nowych linii energetycznych w przebiegu przez gminę jednak ich trasy nie mogą powodować ograniczeń dla istniejącego
i projektowanego zainwestowania. Zakaz prowadzenia ewentualnych nowych linii
energetycznych w obszarze Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego, dopuszcza się
taki przebieg w przypadku braku wyboru innego wariantu oraz przy zachowaniu uwarunkowań wynikających z przepisów ochrony środowiska.
Trasy istniejących linii najwyższych i wysokich napięć zostaną utrzymane. Dopuszcza się możliwość przebudowy, remontów tych linii, przy niezmienionych trasach.
W związku z projektowaną lokalizacją Parku wiatrowego jako odnawialnego
źródła energii będzie zachodziła potrzeba budowy nowych wyprowadzeń linii średniego napięcia na teren gminy oraz poza jej teren np. z głównych punktów zasilania.
105
Przewiduje się również rozbudowę i przebudowę istniejących linii średnich napięć, budowę i wymianę stacji transformatorowych w zakresie niezbędnym dla zapewnienia pełnego zaopatrzenia w energię elektryczną.
Niniejsze studium wskazuje część obszaru gminy – licząc od strony zachodniej
od linii kolejowej znaczenia regionalnego nr 201 Gdynia – Nowa Wieś Wielka do drogi
krajowej nr 5 (docelowo drogi ekspresowej S-5) jak teren przewidywanej lokalizacji
parków wiatrowych, stanowiących odnawialne źródła energii.
Lokalizacja poszczególnych wież i turbin wiatrowych – musi uwzględniać istniejącą zabudowę – zarówno tą objętą granicami terenów zurbanizowanych – obszarów
osadniczych, jak również rozproszone zagrody i inne budynki nie ujawnione na załączniku mapowym stanowiącym rysunek niniejszego studium.
Projektowane obiekty, urządzenia i sieci infrastruktury technicznej związane z
produkcją energii wiatru z przeznaczeniem do włączenia do publicznych sieci energetycznych - nie mogą powodować uciążliwości dla zabudowy, muszą spełniać wszystkie warunki wynikające z przepisów odrębnych w tym z zakresu ochrony środowiska
w tym niżej wymienione:
a) lokalizacja elektrowni (siłowni) wiatrowych obejmujących pojedyncze obiekty jak
farmy i parki wiatrowe tylko na podstawie sporządzonych z zachowaniem obowiązujących przepisów – miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
b) obszar – granica opracowania planu miejscowego dla potrzeb lokalizacji elektrowni
wiatrowych powinien obejmować planowaną lokalizację elektrowni (siłowni) oraz
obszar stanowiący strefę przewidywanych uciążliwości,
c) na etapie sporządzania planu miejscowego wyprzedzająco lub w trakcie jego Sporządzania należy wykonać:
- studium ochrony krajobrazu kulturowego, którego zakres powinien ustalić Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków,
- wykonanie wstępnej oceny ornitologicznej i chiropterologicznej w celu określenia
występowania, rozpoznania siedlisk (lęgowych, żerowiskowych i in.) oraz szlaków
migracji ptaków i nietoperzy, wskazane jest ujęcie (przeprowadzonej np. na podstawie wizji terenowej) ilościowej i jakościowej a w miarę posiadanej wiedzy gatunkowej oceny występujących siedlisk,
- analizę fizjografii terenu pod kątem występowania elementów jego topografii, które powinny podlegać ochronie z różnych względów, w tym również wynikających z
ochrony prawa do ochrony interesu publicznego ogółu społeczeństwa,
d) ustala się obowiązek wyłącznie kablowego podłączania elektrowni (siłowni) wiatrowych do publicznych urządzeń i sieci energetycznych,
e) z uwagi na stopień zurbanizowania gminy wskazane dążenie do zachowania odległości ok. 600- 800 m od terenów osadniczych określonych na rysunku studium
stanowiącym załącznik nr 2.
Inne szczegółowe warunki, oprócz tu zapisanych, jakie muszą spełniać projektowane elektrownie (siłownie wiatrowe zostały zapisane w części IV punkt 1 (str. 8182, 83 i 84) i pkt 2 (str. 87).
Zakaz lokalizowania wież i turbin wiatrowych (elektrowni – siłowni wiatrowych) na obszarze gminy położonym na wschód i południowy wschód pomiędzy drogą krajową nr 5 a brzegiem rzeki Wisły.
- Potrzeby elektroenergetyczne gminy
Przewiduje się, że w okresie docelowym dla obszaru gminy systematycznie będzie rosło zapotrzebowanie na energię elektryczną.
106
Dla założonego programu inwestycyjnego na terenie gminy, konieczna będzie
wymiana transformatorów w stacjach zlokalizowanych na terenach rozwojowych, oraz
realizacja kilku stacji transformatorowych (ale tylko w przypadku znacznego zapotrzebowania na energię elektryczną.
Preferuje się budowę stacji transformatorowych słupowych.
- Uzbrojenie w energię elektryczną terenów rozwojowych na terenie gminy
Ustalono następujący sposób zaopatrzenia w energię elektryczną obszarów
rozwojowych na terenie gminy:
1. dla zasilania niewielkich terenów rozwojowych, położonych wokół istniejącej zabudowy, w poszczególnych miejscowościach możliwe jest wykorzystanie istniejących
stacji transformatorowych, po dostosowaniu ich do zwiększonego poboru mocy,
2. dla zasilanie większych terenów, w tym położonych z dala od istniejących urządzeń
elektroenergetycznych wymagana jest budowa stacji transformatorowych, głównie
słupowych i rozbudowy sieci średniego napięcia,
3. dla terenu rozwojowego wsi Pruszcz, położonego w północno-wschodniej części
wsi przewidziano wykorzystanie istniejących stacji transformatorowych Pruszcz
Osiedle i Pruszcz Wybudowanie, dla terenu rozwojowego położonego w północnej
części wykorzystanie stacji Pruszcz 6 i 9 oraz projektowana jest jedna stacja słupowa, również jedna stacja projektowana jest dla terenu rozwojowego położonego
w południowo-zachodniej części wsi i wykorzystanie stacji Pruszcz 2 i 7,
4. dla terenu rozwojowego wsi Serock, położonego w północnej części wsi przewidziano wykorzystanie stacji Serock 5 i 8, we wschodniej części ze stacji Serock 8,
12 i 13, dla terenu rozwojowego położonego poza zachodnią częścią wsi (w kierunku wsi Wątrobowo) ewentualnie projektowana jest jedna stacja; dla ubojni kurcząt (w północnej części wsi) projektowana jest stacja transformatorowa abonencka,
5. wieś Zbrachlin – tereny rozwojowe zasilane będą z istniejących stacji Zbrachlin 1 i
3, po wymianie w nich transformatorów na większe jednostki,
6. wieś Niewieścin – projektowana jest jedna stacja dla terenu przewidzianego pod
usługi i przemysł (po wschodniej stronie drogi Bydgoszcz – Świecie) a dla terenu
rozwojowego wsi wykorzystanie stacji Niewieścin 2 i 6,
7. dla terenów ewentualnej rekreacji i wypoczynku w rejonie miejscowości Luszkowo
przebudowa istniejącej stacji lub budowa nowego transformatora zależnie od występującego zapotrzebowania,
Na pozostałych obszarach, na których przewiduje się rozbudowę i modernizację
istniejących obiektów zasilanie w energię elektryczną odbywać się będzie z istniejących stacji transformatorowych słupowych, po ich ewentualnym dostosowaniu do
zwiększonego obciążenia.
Sposób zasilania poszczególnych terenów rozwojowych ma jedynie charakter
orientacyjny i uzależniony będzie od docelowego zainwestowania na poszczególnych
terenach. Każdorazowo przed przystąpieniem do realizacji należy uzyskiwać warunki
techniczne zasilania, wydawane przez odpowiednie służby energetyczne.
Na terenach przewidzianych pod lokalizację budownictwa mieszkaniowego i
podstawowych usług, stacje transformatorowe budowane będą przez służby energetyczne, na terenach przewidzianych pod lokalizacje usług produkcyjnych, obiektów
wodociągowo-kanalizacyjnych, składów itp. budowane będą stacje transformatorowe
abonenckie tj. stanowiące własność odbiorcy.
107
W obszarach zurbanizowanych należy dążyć aby projektowane sieci energetyczne były realizowane jako skablowane.
Ciepłownictwo
Docelowo nie przewiduje się znaczących zmian w sposobie zaopatrzenia gminy
w ciepło. Źródłem zaopatrzenia w ciepło zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i
zagrodowej pozostaną indywidualne źródła ciepła, a budownictwa wielorodzinnego i
obiektów usługowych - lokalne kotłownie oraz indywidualne źródła ciepła.
Przyjmuje się następujące standardy zaopatrzenia gminy w ciepło:
1. uciepłownienie gminy oparte zostanie o lokalne kotłownie oraz indywidualne źródła
ciepła,
2. na terenach wiejskich, dla ogrzewania zabudowy mieszkaniowej gazem ziemnym,
konieczna jest gazyfikacja całej gminy,
3. należy dążyć do wyeliminowania źródeł ciepła opartych o paleniska węglowe w
mieszkaniach, celem ograniczenia zużycia paliw stałych w budynkach mieszkalnych, a tym samym zmniejszenie wydzielania do atmosfery szkodliwych substancji,
wskazane jest wykonanie dociepleń budynków jednorodzinnych, usługowych i produkcyjnych i wymiany okien.
Projektowane tereny rozwojowe, przewidziane pod lokalizację zabudowy mieszkaniowej winny być zaopatrywane w ciepło z indywidualnych źródeł opalanych wyłącznie ekologicznymi paliwami.
Ponadto dla ograniczenia zanieczyszczenia i uciążliwości powodowanych przez
indywidualne źródła ciepła zakłada się docelową lokalizację na obszarze gminy biogazowni opartych na nowoczesnych technologiach. Nie uszczegółowia się miejsca
lokalizacji biogazowi, przyjmując, że decydującym czynnikiem będzie możliwość pozyskania surowca oraz wielkość terenów możliwych do zaopatrzenia w ciepło. Lokalizacja i realizacja tego rodzaju zabudowy powinna odbywać się w oparciu o miejscowy
plan zagospodarowania przestrzennego. Biogazownia powinna być lokalizowana w
miejscu gdzie nie będzie powodowała uciążliwości i negatywnego oddziaływania w
odniesieniu do terenów już zabudowanych.
Gazownictwo
Gmina jest w posiadaniu dość starej koncepcji programowej gazyfikacji całej
gminy, opracowanej przez Wielobranżowe Ogólnopolskie Przedsiębiorstwo „Aladyn”
w Bydgoszczy z 1992 r.
Warunkiem przystąpienia do gazyfikacji gminy jest uzyskanie zapewnienia dostawy gazu z Pomorskiej Spółki Gazownictwa. Konieczne jest uaktualnienie koncepcji
programowej gazyfikacji gminy, która szczegółowo określi lokalizację stacji redukcyjnej gazu, przebieg gazociągu wysokiego ciśnienia do stacji redukcyjnej gazu I0, sposób rozprowadzenia gazu do odbiorców z określeniem średnic i tras przebiegu gazociągów średniego ciśnienia.
Zgodnie z posiadaną koncepcją programową gazyfikacji, zakłada się docelowo
gazyfikację całej gminy. Jest to zadanie trudne, wymagające poniesienia znacznych
nakładów finansowych przez Zakład Gazowniczy i Gminę oraz indywidualnych odbiorców.
Doprowadzenie gazu od stacji redukcyjno - pomiarowej I0 do poszczególnych
miejscowości (jednostek osadniczych) odbywać się będzie gazociągami średniego
ciśnienia.
108
Rozprowadzenie gazu na terenie poszczególnych miejscowości do odbiorców
będzie również odbywało się gazociągami średniego ciśnienia. Redukcja ciśnienia
gazu odbywać się będzie za pomocą indywidualnych reduktorów R-10.
Gazociągi rozdzielcze średniego ciśnienia powinny być prowadzone na terenach
zabudowanych w ciągach komunikacyjnych, a poza obszarami zabudowanymi w bezpośrednim sąsiedztwie dróg.
Zgodnie z koncepcją programową maksymalne godzinowe zapotrzebowanie gazu dla całej gminy Pruszcz (przy założeniu przeznaczenia w 100% gazu na cele
grzewcze) docelowo wyniesie Qh = 8.645 Nm3/h.
Obecnie istnieje małe prawdopodobieństwo gazyfikacji obszarów wiejskich gminy gazem ziemnym. Spółka Gazownictwa kieruje się przede wszystkim zasadą ekonomicznej oceny efektywności inwestycji. Przygotowywanie posiłków i ciepłej wody
użytkowej a sporadycznie ogrzewanie pomieszczeń przez odbiorców komunalno –
bytowych daje zbyt małe jego zużycie. Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne znacznie
przekroczą korzyści osiągnięte przez Spółkę z tytułu opłat pobieranych za jego zużycie. Sytuację taką może jedynie zmienić poszukiwanie przez władze gminy strategicznego odbiorcy, który zużywałby duże ilości gazu na cele produkcyjne i technologiczne.
Telekomunikacja
Praktycznie telefonizacja na obszarze gminy została zakończona. Obecnie występują sporadyczne przypadki podłączania nowych abonentów do sieci telekomunikacyjnej.
Celem zwiększenia ilości abonentów na terenie gminy, a zwłaszcza na terenach
sołectw o stosunkowo niskim procencie stelefonizowania, możliwa jest rozbudowa
istniejących central telefonicznych, oraz rozbudowa i budowa sieci, zwłaszcza kabli
światłowodowych, pokrywających obszar całej gminy.
W zakresie telekomunikacji zakłada się osiągnięcie pełnej dostępności do łączy
telekomunikacyjnych, rozwój sieci teleinformatycznych.
Przewiduje się dla zwiększenia dostępności sieci internetowej i stworzenia społeczeństwa informacyjnego dalszą rozbudowę i rozwój szerokopasmowego dostępu
do Internetu i szeroki rozwój sieci bezprzewodowych.
Wysoki wskaźnik telefonizacji ma wpływ nie tylko na poprawę warunków życia
mieszkańców, ale jest również postrzegany jako element konkurencyjności inwestycyjnej i warunek wdrażania nowych technologii między innymi rozwoju internetu i
usług towarzyszących. Wskaźnik ten ma więc ważne znaczenie marketingowe i powinien być wykorzystywany w działalności promocyjnej gminy.
6. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym
Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym wyznaczone na rysunku studium na planszy kierunki zagospodarowania przestrzennego są ważniejsze drogi
gminne. Większość z nich wymaga przebudowy w zakresie ich parametrów technicznych dla poprawienia warunków ruchu i bezpieczeństwa. Ponadto istnieje szereg dróg
gminnych aktualnie nie objętych ewidencją które mają ważne znaczenie.
Ponadto na obszarze gminy dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym przede wszystkim w granicach obszarów osadniczych i w
poszczególnych jednostkach osadniczych.
109
W niezbędnym wymiarze, głównie w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej, dopuszcza się również lokalizację inwestycji celu publicznego na obszarach
rolnych, rolno – przyrodniczych i przyrodniczych.
Przy czym w obszarach przyrodniczych należy dążyć do minimalizacji ewentualnych kolizji z podstawowymi funkcjami obszarów.
W obszarach osadniczych należy rezerwować tereny pod realizację sieci dróg
gminnych, niezbędnej infrastruktury a w miejscowości gminnej (Pruszcz) dodatkowo
tereny pod rozbudowę cmentarza, placówek oświatowych, kulturalnych i sportowych.
W zakresie infrastruktury technicznej szczególnego znaczenia nabiera konieczność uporządkowania gospodarki ściekowej realizowanej przez budowę oczyszczalni
ścieków, przepompowni i niezbędnej sieci kolektorów ściekowych, a to z uwagi na
położenie znacznego obszaru gminy w chronionej zlewni rzeki Brdy a w pozostałej w
bezpośredniej zlewni rzeki Wisły.
Omawiane inwestycje, ze względu na swoje lokalne znaczenie, są bardzo trudne do wychwycenia i enumeratywnego spisania w takim dokumencie jak studium.
Dlatego tak ważne jest aby inwestycje publiczne, które stanowią zadania własne
gminy w oparciu o przepisy odrębne, obecnie trudne do przewidzenia, były każdorazowo rozpatrywane przy wywoływaniu uchwał o przystąpieniu do sporządzenia
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dlatego też ich szczegółowa
lokalizacja powinna być dokonywana na etapie sporządzania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Jest to podstawowa przesłanka powodująca nie ujawnienie na rysunku studium
oraz w jego tekście terenów na których przewiduje się lokalizację inwestycji celu publicznego o znaczeniu gminnym. Kolejna przesłanką jest skala rysunku studium
1:25000, która uniemożliwia wskazanie szczegółowej lokalizacji terenów ewentualnej
lokalizacji inwestycji publicznych z uwagi na skalę jego opracowania.
7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym
Na obszarze gminy przewiduje się lokalizację inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, wynikających z uwzględnionych w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
Zadania te obejmują, między innymi:
1) realizację programu zwiększenia lesistości i zadrzewień województwa kujawsko –
pomorskiego w latach 2001 – 2020,
2) ochrona przed degradacją walorów przyrodniczych i kulturowych decydujących o
atrakcyjności gminy,
3) zachowanie korytarzy ekologicznych zapewniających ciągłość między obszarami
prawnie chronionymi, w tym w dolinie Wisły,
4) ochronę zasobów gleb o wysokiej przydatności dla rolnictwa przed przeznaczaniem
ich na cele nierolnicze,
5) przebudowa i modernizacja linii kolejowej nr 131 znaczenia państwowego Chorzów
Batory – Tczew,
6) rozbudowę drogi krajowej nr 5 na drogę ekspresowa S-5,
7) przebudowę drogi wojewódzkiej nr 248,
8) budowę gazociągu wysokiego ciśnienia Dn 300 relacji Świecie – Mrocza,
110
9) ewentualną budowę stacji redukcyjnej gazu od istniejącego gazociągu wysokiego
ciśnienia, dla zaopatrzenia w gaz przewodowy mieszkańców gminy,
10) przebudowę i budowę istniejących dróg powiatowych.
W prowadzonych działaniach na rzecz inwestycji publicznych nie można pominąć potrzeby ochrony obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków, które
podnoszą walory i atrakcyjność turystyczną gminy i województwa.
8. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w
tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości,
a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2.000 m² oraz obszary przestrzeni publicznej
Na obszarze gminy nie wyznacza się obszarów, dla których obowiązkowe jest
sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie
przepisów odrębnych, ze względu na niewystępowanie takich obszarów.
Jednak w razie wystąpienia potrzeby np. po przyjęciu przez sejmik województwa
kujawsko – pomorskiego planu ochrony nadwiślańskiego parku krajobrazowego, o
którym mowa w części IV punkt 3 podpunkt 3 (str. 80), dla obszaru tego parku, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony Środowiska, wystąpi obowiązek sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Również na obszarze gminy nie wyznacza się obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości w rozumieniu ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
Gmina Pruszcz, gdzie największe skupisko mieszkańców występuje w miejscowości Pruszcz – obecnie nie jest szczególnie atrakcyjna dla lokalizowania na jej terenie wielkopowierzchniowych obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej
2000 m2. Tym samym w niniejszym studium nie wyznacza się obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m².
Na terenie gminy nie wyznacza się obszarów przestrzeni publicznej, istotnych w
skali całej gminy. Przestrzenie publiczne o znaczeniu lokalnym, nie wyróżnione na
rysunku Studium z uwagi na przyjętą skalę jego opracowania, będą szczegółowo lokalizowane na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
9. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia
gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne
Gmina, analizując napływające informacje oraz prowadząc uproszczony monitoring terenów dla których ich obecni właściciele zgłaszają chęć zmiany przeznaczenia
na inne niż rolnicze użytkowanie – zamierza w najbliższym okresie sporządzić kilka
(cztery-pięć) miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla dwóch terenów
parków wiatrowych oraz po jednym dla terenów w Niewieścinie, Pruszczu i Serocku.
W przypadku terenów przewidywanej lokalizacji parków wiatrowych wystąpi
pewna dwoistość sytuacji. Gdyż np. z uwagi na liczbę lokalizowanych wież i turbin
wiatrowych będzie zapewne zachodzić potrzeba uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze w oparciu o przepisy ustawy z dnia 3
111
lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz.
1266 ze zm.), z drugiej strony wszystkie grunty położone w obszarze akustycznego
oddziaływania wymienionej inwestycji będą wyłączone z innego niż rolnicze użytkowanie i nie będą podlegały naciskom w kierunku przeznaczenia ich pod zabudowę.
Pozostałe zamierzenia planistyczne będą dotyczyć również gruntów w granicach
obszarów osadniczych, które będą rezerwą dla rozwoju zabudowy mieszkaniowej,
usługowej, technicznej i produkcyjnej w tym wymagających zmiany przeznaczenia na
cele nierolnicze i nieleśne.
10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
W celu intensyfikacji produkcji rolnej, dostosowanej do standardów Unii Europejskiej przyjmuje się na obszarze gminy rozwój intensywnego rolnictwa w gospodarstwach towarowych o wykształconej i zróżnicowanej specjalizacji z uprawą roślin
przemysłowych oraz z produkcją zwierzęcą.
Przewiduje się także rozwój i unowocześnienie przetwórstwa rolno – spożywczego.
Na obszarze rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy podstawowym kierunkiem
jej kształtowania jest ochrona i rozwój jakościowy, w tym poprawa stosunków wodnych i stanu gleb.
W tym celu określa się następujące zasady kształtowania tej przestrzeni:
1) ochrona gruntów o wysokiej klasie bonitacyjnej przed zmianą sposobu użytkowania, z wyjątkiem przypadków wynikających z ustaleń części IV punkt 1 i pkt 10,
2) ochrona, uzupełnianie i wprowadzanie nowych zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, przywodnych i przydrożnych,
3) ochrona torfowisk i oczek wodnych, stanowiących naturalne zbiorniki wodne,
4) ochrona i dążenie do powiększania użytków zielonych, stanowiących system pochłaniania wód opadowych,
5) stosowanie systemów melioracyjnych i retencyjnych, regulujących odpływ wód,
6) stosowanie odpowiedniej praktyki rolniczej, w tym Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, zapobiegającej negatywnemu oddziaływaniu intensywnej produkcji rolnej na
środowisko (m.in. odpowiednie stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz zagospodarowywanie gnojowicy).
Ponadto część rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zwłaszcza grunty o najsłabszych klasach bonitacyjnych, przewidziana jest do zalesienia i tym samym stania się
częścią leśnej przestrzeni produkcyjnej. Preferowane do zalesień są przede wszystkim obszary gleb klas V i VI oraz obszary sąsiadujące z istniejącymi kompleksami
leśnymi.
Na obszarze leśnej przestrzeni produkcyjnej gminy podstawowym kierunkiem jej
kształtowania jest ochrona oraz rozwój ilościowy i jakościowy. W tym celu określa się
następujące zasady kształtowania tej przestrzeni:
1) ochrona gruntów leśnych przed zmianą sposobu użytkowania,
2) zalesianie gruntów rolnych o najsłabszych klasach bonitacyjnych, przy czym zalesienia powinny wiązać się we wspólny system przestrzenny z istniejącymi lasami,
jak również zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, przywodnymi i przydrożnymi,
3) pozostawianie na granicy polno – leśnej szerszych nie oranych pasów, stanowiących strefę ekotonu, szczególnie ważną dla rozwoju bioróżnorodności,
112
4) stosowanie odpowiedniej praktyki w gospodarce leśnej, zapobiegającej negatywnemu oddziaływaniu na środowisko (m.in. odpowiednie stosowanie środków
ochrony roślin).
Zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne
planuje się na obszarach wynikających z ustaleń rozdziału IV punkt 1 i punkt 9, w
szczególności na terenach w granicach obszarów osadniczych poszczególnych miejscowości i pozostałych, będących rezerwą dla rozwoju zabudowy mieszkaniowej i
techniczno – produkcyjno – usługowej, oraz punktowo na terenach, na których dopuszcza się lokalizację elektrowni wiatrowych tzn. w rejonach predestynowanych do
lokalizacji parków - farm wiatrowych.
11. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas
ziemnych
Na obszarze gminy Pruszcz określa się teren położony w obszarze funkcjonalnym C od Wisły do wału przeciwpowodziowego jako obszar bezpośredniego zagrożenia powodzią. Natomiast pozostałą część obszaru funkcjonalnego C jako obszar
pośrednio narażony na zalanie i infiltrację podpiętrzonych wód Wisły.
Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że również część obszaru
funkcjonalnego B, stanowiąca dno doliny Wisły, może być narażona, w szczególnie
niekorzystnych warunkach, na zalanie wodami Wisły.
Na obszarze gminy Pruszcz nie określa się obszarów narażonych na niebezpieczeństwo osuwania się mas ziemnych, ze względu na ich niewystępowanie.
12. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar
ochronny
Na terenie gminy nie określa się obiektów lub obszarów, dla których wyznacza
się w złożu kopaliny filar ochronny, ze względu na ich niewystępowanie.
13. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na
nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej
Na terenie gminy nie określa się obszarów pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujących na nich ograniczeń prowadzenia działalności gospodarczej, ze względu na ich niewystępowanie.
14. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji
Na terenie gminy wyznacza się obszary wymagające przekształceń, obejmujące
grunty rolne przewidziane do przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne, zgodne z
ustaleniami części IV punkt 1 i punkt 9.
W granicach administracyjnych gminy nie wyznacza się obszarów wymagający
rehabilitacji.
Również dla gminy Pruszcz nie wyznacza się obszarów wymagające rekultywacji. Miejscowo mogą występować przypadki rekultywacji gruntów zdegradowanych
rolniczo polegające na przywróceniu ich do rolniczego użytkowania lub też przez
wprowadzenie zalesień.
113
Działania w zakresie rekultywacji należy prowadzić zgodnie z obowiązującymi w
tej materii przepisami, na podstawie wydawanych przez właściwe organy decyzji administracyjnych.
15. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych
Na obszarze gminy, zgodnie z decyzją nr 62 Ministra Infrastruktury z dnia 26
września 2005 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe,
jako terenów zamkniętych, terenami zamkniętymi, zastrzeżonymi ze względu na
obronność i bezpieczeństwo państwa są działki, po których przebiegają:
1) linia kolejowa znaczenia państwowego nr 131 Chorzów Batory – Tczew,
2) linia kolejowej znaczenia regionalnego nr 201 Gdynia – Kościerzyna - Bydgoszcz –
nowa Wieś Wielka.
Z uwagi na skalę opracowania rysunku Studium – precyzyjne wrysowanie granicy działek ,na których położone są wyżej wymienione linie kolejowe nie jest niemożliwe. Granice te i działki należy każdorazowo uwzględniać na etapie sporządzania
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z powyżej wymienioną decyzją Ministra Infrastruktury.
Dla działek stanowiących tereny zamknięte nie zgłoszono konieczności
uwzględnienia ich stref ochronnych, stąd na obszarze gminy nie wyznacza się takich
stref.
Działki stanowiące tereny zamknięte mogą utracić ten status na podstawie decyzji właściwego ministra, co nie spowoduje nieważności Studium w tym zakresie,
natomiast na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego należy zawsze sprawdzić aktualność stanu działek tworzących tereny zamknięte i należy uwzględniać aktualne granice terenów zamkniętych.
16. Inne obszary problemowe
Na terenie gminy nie określa się innych obszarów problemowych, ze względu na
ich nie występowanie.
V.
SYNTEZA USTALEŃ
PROJEKTU STUDIUM
I
UZASADNIENIE
PRZYJĘTYCH
ROZWIĄZAŃ
115
1. Uwagi ogólne
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
zwane w dalszej części niniejszego opracowania “studium” jest dokumentem planistycznym, który określa politykę przestrzenną gminy, a w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego, uwzględniając zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa.
Niniejsze opracowanie pn. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pruszcz – zastępuje wcześniejsze studium uchwalone uchwałą Nr XXXI/184/98 Rady Gminy w Pruszczu z dnia 16 czerwca 1998 r.
Niniejsze studium jest kontynuacja poprzednio przyjętych rozwiązań (nie stanowi
ich rewizji) w zakresie podstawowych zasad i kierunków polityki przestrzennej w obszarze gminy. Ogranicza się ono do korekt związanych z dynamiką procesów inwestycyjnych w gminie oraz koniecznych zmian wynikających z obowiązujących przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) oraz zmiana przepisów innych ustaw.
Studium nie jest aktem prawa miejscowego i nie stanowi podstawy do
wydawania decyzji o warunkach zabudowy terenu. Ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych i podejmowanych działaniach w zakresie jej polityki przestrzennej.
Głównym celem opracowania studium jest skorygowanie kierunków dalszego
rozwoju w zakresie polityki przestrzennej gminy, w związku z występującą w ostatnim
okresie potrzebą wyznaczania nowych terenów i dynamiką procesów inwestycyjnych
w gminie. Wyznaczenie nowych obszarów wskazanych do przyszłościowego zainwestowania pozwoli również na realizację zamierzeń władz samorządowych w zakresie
działalności inwestycyjnej, zmierzającej do aktywizacji gminy i poprawy jakości życia
jej mieszkańców, z wyodrębnieniem zadań lokalnych i ponad lokalnych, oraz stworzenie podstawy do koordynacji sporządzania planów miejscowych.
W tym celu przyjęto następujące kierunki działania:
1. wzmocnienie funkcji miejscowości gminnej Pruszcz, jako siedziby gminy –
umożliwiając i stwarzając jej dalszy rozwój jako wielofunkcyjnego ośrodka mieszkalnictwa, usług i przedsiębiorczości, z realizacją wszystkich niezbędnych sieci infrastruktury technicznej; przygotowania terenów do prowadzenia zorganizowanej
działalności inwestycyjnej, dbając o jakość środowiska i mając na uwadze potrzebę
jego poprawy stanu; sporządzenie planów miejscowych – szczególnie dla częściowo zainwestowanych dla rozwiązania problemów konfliktowych w zakresie układu
komunikacyjnego oraz przeznaczenia,
2. aktywizacja gospodarcza pozostałych jednostek osadniczych i obszaru gminy poprzez stworzenie możliwości dalszego rozwoju istniejącego potencjału i wskazanie
ofertowych terenów inwestycyjnych, w celu pozyskania inwestorów tworzących
nowe miejsca pracy,
3. dalszy rozwój mieszkalnictwa i usług z jednoczesnym rozwojem infrastruktury technicznej, poprzez przygotowanie i promowanie terenów ofertowych,
4. dążenie do restrukturyzacji rolnictwa w celu zwiększenia jego efektywności i dostosowanie do istniejącej sytuacji gospodarczej oraz stymulowanie rozwoju lokalnego
przetwórstwa oraz sprzedaży produktów wytwarzanych przez miejscowe rolnictwo,
116
5. zwiększenie atrakcyjności turystyczno-wypoczynkowej gminy, promowanie jej walorów przyrodniczo-krajobrazowych, dążenie do zabezpieczenia możliwości rozwoju
obszarów turystyczno-rekreacyjnych i ekologicznych, jak również rozwoju ogólnodostępnej bazy krajoznawczej i agroturystycznej, co przy zastosowaniu działań
kompleksowych będzie zmierzało do ochrony, przybliżenia i poznania wartościowych kulturowo i przyrodniczo rejonów gminy, przy zachowaniu zasad ochrony
środowiska,
6. ochrona istniejących zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz prowadzenie działań zmierzających do poprawy jego stanu,
7. dalsza systematyczna rozbudowa i budowa sieci dróg o znaczeniu lokalnym i nowej
niezbędnej infrastruktury technicznej, w szczególności w zakresie systemu gospodarki ściekowej, jako podstawy do dalszego rozwoju.
2. Synteza ustaleń projektu studium i uzasadnienie przyjętych rozwiązań
Jako podstawowy - główny cel rozwoju gminy Pruszcz przyjęto dążenie do aktywizacji gminy i poprawy jakości życia jej mieszkańców, przy zachowaniu równowagi
pomiędzy aktywnością gospodarczą a ochroną środowiska przyrodniczego i kulturowego.
Dla potrzeb realizacji tych działań konieczne jest wprowadzenie korekt w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, które odniesiono do wyznaczonych stref i obszarów, w postaci ustaleń, które zapisano bardziej ogólnie lub
szczegółowo zależnie od występujących innych uwarunkowań wpływających na przyszłościowe – kierunkowe zagospodarowanie przestrzeni gminy.
3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy
Biorąc pod uwagę istniejące i planowane struktury funkcjonalno-przestrzenne w
granicach administracyjnych dla gminy Pruszcz, w niniejszym studium, wyznaczono
dwie strefy (I i II) różniące się strukturą wynikającą z dotychczasowego zagospodarowania i użytkowania oraz budowy geomorfologicznej decydującej o potrzebie ochrony
znacznego obszaru gminy.
Ponadto wydzielono obszary funkcjonalno - przestrzenne, dla których zapisano
zróżnicowaną politykę przestrzenną I tak dla każdego obszaru zapisano podstawowe
funkcje i kierunki zgodne z przypisaną funkcją.
1. Obszar funkcjonalny A –I i A-II - o funkcji osadniczo – rolnej.
2. Obszar funkcjonalny B – o funkcji rolno - przyrodniczo - osadniczej.
3. Obszar funkcjonalny C – o funkcji przyrodniczo – ekologicznej.
W wyżej wymienionych obszarach dodatkowo wydzielono:
1) obszary osadnicze, traktowane jako obszary wielofunkcyjne, centro twórcze (na
różnym poziomie) – obejmujące:
a) tereny już istniejącej zabudowy, o rożnych funkcjach jak np.: zagrodowa, mieszkalnictwo jednorodzinne i wielorodzinne, wszelkiego rodzaju usługi od za
bezpieczających podstawowe potrzeby mieszkańców poprzez niezbędne usługi
publiczne jak oświata, opieka zdrowotna i społeczna oraz usługi produkcyjne,
działalność gospodarczą – usługową i produkcyjną, niezbędne tereny publiczne
jak drogi, ulice i place, cmentarze, parki, skwery, sieci i urządzenia infrastruktury
technicznej, itp.,, w strukturze przestrzennej gminy ustanawia się te obszary jako
obszary rozwoju ośrodków osadniczych, przewidywane do docelowej zmiany
117
przeznaczenia, zagospodarowania i do zabudowy o wielu funkcjach (np. jak wyżej), stanowiące wraz z obecnym zainwestowaniem tereny aktywizacji gospodarczej, stymulujące rozwój poszczególnych jednostek osadniczych, gdzie o możliwości lokalizacji wybranych funkcji zdecydują obowiązujące przepisy odrębne i
szczególne oraz rozwiązania przyjęte w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego, ponadto każdy z wyznaczonych obszarów osadniczych w miejscowościach wiejskich oraz poza nimi należy traktować jako lokalne centra, nowe
inwestycje należy lokalizować w pierwszej kolejności w zasięgu terenów, na których istnieje infrastruktura techniczna lub najłatwiej ją rozbudować, a granice poszczególnych terenów o różnym przeznaczeniu określać powinny miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
2) obszary rolne – obejmujące tereny produkcji rolnej stanowiące rolniczą przestrzeń produkcyjną z istniejącą rozproszoną zabudową zagrodową i mieszkalnictwem jednorodzinnym (powstałym najczęściej w wyniku oddzielenia siedlisk od
gruntów rolnych), z dopuszczeniem lokalizowania nowych siedliski rolniczych i
nowej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej tylko w przypadkach uzasadnionych i z zachowaniem przepisów odrębnych, obszary rolne w wyznaczonych strefach różnicuje się dodatkowo dopuszczeniem lub zakazem lokalizowania elektrowni wiatrowych,
3) obszary przyrodnicze – granice obszarów przyrodniczych pokrywają się z zaznaczonymi na załączniku mapowym terenami oznaczonymi jako „większe kompleksy leśne”, w przeważającej części obejmujące tereny o dużych spadkach,
stanowiące zbocze wysoczyzny morenowej – skarpę Wiślaną, najczęściej na tych
terenach występują w stopniu silnym niekorzystne zjawiska erozyjne (erozja wodna i zboczowa), wymagane zachowanie wymienionych terenów w stanie naturalnym lub prowadzenie działań zabezpieczających przed nadmierną erozją, zakaz
lokalizowania na tym terenie jakiejkolwiek zabudowy,
4) obszar rolno – przyrodniczy – obejmujący tereny stanowiące dno doliny Wisły,
w granicy terenu zachowaniu podlega istniejąca rozproszona zabudowa zagrodowa i mieszkaniowa jednorodzinna, z dopuszczeniem rozbudowy istniejącej zabudowy mającej na celu poprawę jej stanu i standardu, dopuszcza się realizację
w niezbędnym wymiarze terenów komunikacji i jej obsługi w tym wynikających z
potrzeb turystyki krajoznawczej, infrastruktury technicznej, zieleni i wód, z jednoczesnym zakazem lokalizowania nowej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
5) obszar ekologiczny – granicę, którego stanowi wał przeciwpowodziowy przebiegający całą swoją długością przez obszar gminy, w całości objęty formami
ochrony przyrody - włączony do sieci obszarów Natura 2000, stworzony dla
ochrony populacji dziko występujących gatunków ptaków, utrzymania i zagospodarowania ich naturalnych siedlisk zgodnie z wymogami ekologicznymi, utworzony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313 ze zm.)
pod nazwą Dolna Dolnej Wisły (kod obszaru PLB04003), obszar całkowicie wyłączony z zabudowy, działania na tym obszarze wyłącznie wynikające z zachowania
bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i naturalnego przebiegu rzeki Wisły.
118
W zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej, ustala się:
a) w zakresie komunikacji stanowiącej lokalny cel publiczny – ciągłe systematyczne
działania w zakresie przebudowy i budowy nowych nawierzchni i nowych dróg, które wpływają oraz będą miały znaczny wpływ na poprawę dostępności mieszkańców
gminy do układów komunikacyjnych wyższej kategorii i tym samym po-prawę warunków i bezpieczeństwa ruchu, oraz niezbędnej dla obsługi działających na jej obszarze podmiotów gospodarczych,
b) w zakresie komunikacji ponadlokalnej – stałą współpracę ze starostwem powiatowym w celu poprawy stanu technicznego dróg powiatowych w tym mając na uwadze przebudowę szczególnie niebezpiecznych skrzyżowań, i odcinków dróg przebudowę i budowę nowych nawierzchni, przebudowę odcinków przebiegających w
terenach zabudowy poszczególnych jednostek na drogi spełniające parametry jak
dla ulic,
c) utrzymanie istniejącej i możliwość rozbudowy, przebudowy i budowy nowej infrastruktury technicznej w tym szczególne działania na rzecz rozbudowy i budowy
zbiorczej kanalizacji sanitarnej (zarówno w miejscowości gminnej oraz w innych
dużych jednostkach osadniczych), a niezbędnej dla prawidłowej obsługi gminy lub
działających na jej obszarze podmiotów gospodarczych,
d) dopuszczeniu docelowego indywidualnego oczyszczania ścieków w przydomowych
oczyszczalniach lub odprowadzanie do szamb, tylko na obszarze który z uzasadnionych ekonomicznie względów nie zostanie przewidziany do objęcia zbiorczą kanalizacją.
Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania i użytkowania terenów
w tym tereny wyłączone spod zabudowy
Ustala się następujące kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania i użytkowania terenów na obszarze objętym studium:
1. dążenie do ochrony i zachowania walorów środowiska przyrodniczego, cech krajobrazu i wartości kulturowych terenów, które przewidziane są utworzenia rezerwatu
2.
3.
4.
5.
„Parów Cieleszynski”, położonych w granicach Nadwiślańskiego, Parku Krajobrazowego i Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, ponadto terenach
wskazanych do zachowania jako lokalne ciągi ekologiczne,
działania w kierunku poprawy ładu przestrzennego i architektury istniejących obiektów np. przez konkursy, działania edukacyjne, promocje itp.,
zachowanie i wzbogacanie wartościowego zainwestowania poprzez remonty, konserwacje i wprowadzanie uzupełniającej zabudowy, dostosowanej do historycznej
kompozycji urbanistycznej w zakresie skali zabudowy, przy założeniu harmonijnego
współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej z uwzględnieniem wymogów ochrony konserwatorskiej,
w obszarach osadniczych poszczególnych jednostek osadniczych realizacja zabudowy usługowej i produkcyjnej nie powinna ograniczać rozwoju budownictwa
mieszkaniowego, podobnie budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne nie powinno
ograniczać istniejącej zabudowy zagrodowej,
dążyć do sporządzania planów miejscowych obejmujących nowe wskazane tereny
w obszarach osadniczych biorąc pod uwagę istniejącą zabudowę, wskaźniki i parametry obiektów odnoszące się do istniejącego i projektowanego zainwestowania
– ustalać indywidualnie umożliwiając harmonijne kształtowanie nowej zabudowy,
119
zgodnie z obowiązującymi przepisami, na etapie sporządzania planu miejscowego
lub decyzji o warunkach zabudowy,
6. ograniczać zabudowę w terenach o spadkach o dużych spadkach, a wyznaczone
w studium obszary przyrodnicze wyłączyć z zabudowy,
7. na terenach rozwojowych w obszarach osadniczych wskaźniki dotyczące kształtowania zabudowy określać na etapie sporządzenia planu miejscowego lub decyzji o
warunkach zabudowy uwzględniając następujące zalecenia:
a) na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wysokość zabudowy nie
powinna być wyższa niż 9 i 12 m npt., i nie powinna przekraczać maksymalnie – 2
i 3 kondygnacji nadziemnych, udział powierzchni biologicznie czynnej na tych terenach nie powinien być niższy niż 40% powierzchni całkowitej działki w przypadku zabudowy w układzie wolno stojącym i bliźniaczym, a w przypadku realizowania ewentualnej zabudowy w układzie szeregowym - 30%, w zakresie gabarytów,
linii zabudowy i rodzajów dachów należy nawiązywać do charakteru przeważającej zabudowy w danym zespole urbanistycznym lub ruralistycznym, minimalna
powierzchnia działki w przypadku zabudowy w układzie wolno stojącym nie powinna być mniejsza niż 500 m², w układzie bliźniaczym 400 m², a w ewentualnym
układzie szeregowym 200 m².
b) na terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej wysokość zabudowy nie
powinna być większa niż 15 m npt., oraz nie powinna przekraczać - 4 kondygnacji
nadziemnych, udział powierzchni biologicznie czynnej nie może być mniejszy niż
25% jej powierzchni całkowitej, dopuszcza się odstępstwo od ustalonego wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej na obszarze centrum miejscowości Pruszcz
i Serock, jeżeli będzie to wynikało z potrzeby zachowania historycznego charakteru zabudowy tych miejscowości.
c) na terenach zabudowy usługowej, w tym sportu i rekreacji kultury i oświaty - wysokość zabudowy nie powinna przekraczać 16 m npt., i 4 kondygnacji nadziemnych, z dopuszczeniem odstępstw, jeżeli wymagają tego względy technologiczne
oraz gdy nie będzie to kolidowało z charakterem zabudowy terenu i zasadami ła-
du przestrzennego zabudowy, udział powierzchni biologicznie czynnej nie może
być mniejszy niż 20% powierzchni działki, z dopuszczeniem odstępstw dla terenów już istniejącej zwartej zabudowy oraz gdy ten wskaźnik już jest niższy. (wymagane jest wtedy dążenie do zachowania najwyższego możliwego wskaźnika
powierzchni biologicznie czynnej.
d) przy realizowaniu wszelkiego rodzaju zabudowy na obszarze gminy należy dążyć do określenia obowiązujących linii zabudowy, tworzących pierzeje ulic zbiorczych i lokalnych.
e) na terenach zabudowy zagrodowej i terenach obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz gospodarstwach leśnych i rybackich, wysokość budynków mieszkalnych nie powinna być większa niż 12 m i 3
kondygnacje nadziemne, a wysokość pozostałych obiektów budowlanych, nie
powinna przekraczać wysokości - 30 m npt., z dopuszczeniem odstępstw, jeżeli
wymagają tego względy technologiczne i nie będzie to w zasadniczy sposób kolidowało z charakterem zabudowy terenu i zasadami ładu przestrzennego.
f) lokalizację obiektów telefonii komórkowej w granicach obszarów osadniczych –
dopuszcza się wyłącznie na terenach działalności produkcyjnej, o ile nie sprzeciwiają się inne ustalenia i zapisy wynikające z prawa miejscowego.
120
g) na terenach łączących dwie lub więcej funkcji, parametry i wskaźniki zabudowy i
zagospodarowania terenu powinny być dobierane tak, aby umożliwić realizację
wszystkich dopuszczonych rodzajów zabudowy i zagospodarowania terenu, jednocześnie zachowując przepisy odrębne odnoszące się do tego rodzaju zabudowy.
Na obszarze gminy wyłączone spod zabudowy będą: - tereny przyrodnicze, o
których mowa w strefie II w obszarze funkcjonalnym – B oraz w teren obszaru ekologicznego, wyznaczonego w ramach obszaru funkcjonalnego – C. Ponadto wyłączeniu
z zabudowy podlegają:- tereny lasów, (remiz śródpolnych), wód, i innych terenów zieleni (np. cmentarzy, parków wiejskich w tym historycznych, skwerów).
Przy czym na cmentarzach oraz terenach zieleni urządzonej (parki, skwery) dopuszcza się lokalizację obiektów niezbędnych dla ich prawidłowego funkcjonowania, a
jeżeli sprzyjają temu warunki miejscowe tworzenie miejsc integracji lokalnych społeczności.
Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk
Obszary oraz zasady w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego zdiagnozowane zostały w części III pkt. 3 ppkt 3, ppkt 4 i ppkt 9.
Uwarunkowania wynikające z ich występowania uwzględniono w kierunkach zagospodarowania poszczególnych obszarów funkcjonalnych, a zdiagnozowane obszary i
obiekty objęte ochroną prawną wprowadzono na rysunku studium (załącznik nr 2 do
uchwały).
Obowiązujące w ich granicach zakazy i nakazy wynikają z obowiązujących
przepisów prawa. Określono też w oparciu o uwarunkowania gminy i program ochrony środowiska dla gminy Pruszcz i określoną w nim ekopolitykę gminy zmierzającą do
ochrony systemu środowiska, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego i działania
niezbędne do jej realizacji.
Ponadto na obszarze gminy wyznaczono obszary proponowane do objęcia
ochroną środowiska:
1) obszar od wielu lat wnioskowany do utworzenia rezerwatu geomorfologicznego
„Parów Cieleszyński”,
2) obszary ciągów ekologicznych o znaczeniu lokalnym położonych w obrębie cieków
podstawowych (jak Struga Kręgiel, Struga Graniczna, Struga Kotomierzyca, Struga
Niewieścińska i Struga Luszkówko), wskazanych do zachowania dla zapewnienia
różnorodności przyrodniczej gminy; stanowiących ważne miejsca – ostoje zwierząt
i ptactwa, oraz zbiorowiska roślinności naturalnej.
Obszary oraz zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr
kultury współczesnej
Dla obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy Pruszcz obowiązują następujące strefy ochrony konserwatorskiej, które wprowadzono na rysunku studium (załącznik nr 2 do uchwały):
a) Strefa „A” - pełnej ochrony konserwatorskiej. Strefa pełnej ochrony konserwatorskiej wyznaczona jest dla obiektów i obszarów szczególnie wartościowych, do
bezwzględnego zachowania, najczęściej już wpisanych do rejestru zabytków.
Wszystkie prace na obszarze strefy „A” wymagają uzgadniania z Wojewódzkim
Konserwatorem Zabytków,
121
b) Strefa „B” ochrony konserwatorskiej. Strefa „B” ochrony konserwatorskiej wyznaczona dla terenów zawierających znaczną część elementów historycznie
ukształtowanej struktury przestrzennej o wartościach kulturowych. Obszary objęte
strefą „B” podlegają rygorom w zakresie utrzymania historycznego rozplanowania i
zasadniczych elementów istniejącej substancji o wartościach kulturowych oraz przy
ustalaniu formy i skali nowej zabudowy. Na obszarze strefy„B” uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków winny być remonty, modernizacje, adaptacje
obiektów zabytkowych, uzupełnienia zabudowy, wprowadzanie małych form architektonicznych, lokalizacje nowych obiektów, korekty układu przestrzennego.
c) Strefy „W” ochrony archeologicznej. Strefa „W” obejmuje tereny o rozpoznanej,
na podstawie badań, zawartości ważnych reliktów archeologicznych. Na obszarze
strefy wszelka działalność inwestycyjna musi być poprzedzona badaniami archeologicznymi na koszt inwestora. Zakres prac archeologicznych określony zostaje
na etapie uzgadniania projektu budowlanego. Na obszarze strefy „W” wszelkie
prace ziemne wymagają uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.
Wyżej wymienione zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków są wiążące w sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i ustaleń warunków zabudowy w trybie decyzji o warunkach zabudowy.
Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym
Ujęte niżej inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym należą do zadań
własnych gminy, a ich wykonanie warunkuje realizację celów rozwoju gminy:
1) w zakresie komunikacji budowę, przebudowę sieci wszystkich dróg gminnych dla
podniesienia ich stanu technicznego, poprawy warunków i bezpieczeństwa ruchu i
zwiększenia dostępności komunikacyjnej do poszczególnych jednostek osadniczych,
2) w zakresie infrastruktury technicznej budowę zbiorczych systemów w tym szczególnie kolektorów ściekowych, a to z uwagi na położenie znacznego obszaru gminy
w chronionej zlewni rzeki Brdy, ponadto budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach i terenach gdzie sieć zbiorcza nie znajduje ekonomicznego i
technicznego uzasadnienia,
3) dopuszcza się również lokalizację inwestycji celu publicznego na obszarach rolnych, rolno – przyrodniczych i przyrodniczych, przy czym na tych obszarach należy
dążyć do minimalizacji ewentualnych kolizji z podstawowymi funkcjami obszarów,
4) na wyznaczonych obszarach osadniczych należy rezerwować tereny pod realizację
sieci dróg gminnych, niezbędnej infrastruktury a w miejscowości gminnej (Pruszcz)
dodatkowo tereny pod rozbudowę cmentarza, placówek oświatowych, kulturalnych
i sportowych, działania na rzecz obszarów zieleni poprzez porządkowanie, ochronę
i tworzenie nowego ich zagospodarowania,
5) ponadto przewiduje się realizację inwestycji z zakresu infrastruktury społecznej
głównie w dziedzinie szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego, pomocy i
opieki społecznej, sportu i rekreacji, oraz działania na rzecz rozwoju turystyki krajoznawczej poprzez wytrasowanie lokalnych szlaków turystycznych (pieszych i rowerowych) i realizację tras rowerowych,
6) tworzenie prawa miejscowego sprzyjającego rozwojowi gminy w zakresie wszystkich form zagospodarowania przestrzeni, w tym utrzymaniu i powiększaniu liczby
miejsc pracy.
122
Obszary na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania
przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w
art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Na terenie gminy Pruszcz występują obszary służące realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu ponadlokalnym będące zadaniami rządowymi, o których
mowa w art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Do
zadań tych należy przewidywana rozbudowa drogi krajowej nr 5 (E-261) na drogę
ekspresową S-5 Nowe Marzy (węzeł autostradowy) – Bydgoszcz – Poznań - Wrocław
– Lubawka. Kolejną inwestycją zapewne o znaczeniu krajowym, która na obecnym
etapie nie jest jeszcze ostatecznie zdiagnozowana i ustalona jest modernizacja linii
kolejowej znaczenia państwowego nr 131 Chorzów Batory – Tczew.
Ponadto na obszarze gminy występują obszary służące realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu ponadlokalnym zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa, które obejmują:
1) przebudowę drogi wojewódzkiej nr 248,
2) budowa gazociągu Dn 300 Świecie – Mrocza,
3) ewentualna likwidacja składowiska odpadów wynikająca z obowiązujących przepisów odrębnych,