Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych

ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
DOBROSTAN I ZESPÓŁ
ROZDZIAŁ VI
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej
Wydział Nauki o Zdrowiu
Warszawski Uniwersytet Medyczny
BARBARA MAZURKIEWICZ, LIDIA MARAT,
EWA DMOCH-GAJZLERSKA
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
Opinion of midwives about the knowledge
of postpartum women about puerperium
Słowa kluczowe: położnica, położne, wiedza o połogu
Word keys: postpartum women, midwives, knowledge about puerperium
Okres po urodzeniu dziecka zarówno dla młodych rodziców jak i ich najbliższego otoczenia jest bardzo dużym wydarzeniem, ogromną radością, ale także niepewnością, której w głównym stopniu przyczyną jest barak wiedzy i doświadczenia [2]
Połóg jest specyficznym i dość trudnym okresem w życiu kobiety, dlatego niezmiernie ważne jest profesjonalne przygotowanie. Największa odpowiedzialność w
tej kwestii spoczywa na pracownikach ochrony zdrowia. To właśnie oni zobowiązani są podczas zajęć szkoły rodzenia, czy pracy z położnicami w oddziałach położniczych, przekazać wszelkie potrzebne informacje, by ułatwić pacjentkom wdrożenie
się do nowej roli. Każda kobieta powinna być świadoma, że dbając o swoje zdrowie
przyczynia się do lepszego rozwoju własnego dziecka. Uświadomić jej należy fakt,
iż z chwilą porodu staje się odpowiedzialna za bezpieczeństwo swoje i dziecka.
Macierzyństwo kobiety powinno być podbudowywane ciągłymi teoretycznoinstruktażowymi wskazówkami udzielanymi przez personel medyczny [6,15].
Najważniejszym z nich jest zrozumienie iż podczas ciąży, konieczne jest zapoznanie się z literaturą z tego zakresu a także korzystania z profesjonalnych porad
udzielanych przez personel medyczny. Może on mieć charakter indywidualny lub
grupowy jak to ma miejsce w Szkołach Rodzenia.
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
Proces edukacji kobiet powinien rozpocząć się już w ciąży a najlepszym do tego
miejscem jest podstawowa opieka zdrowotna oraz specjalistyczne gabinety położniczo-ginekologiczne. Wiadomości na temat ciąży, porodu i połogu przekazywane
powinny być w sposób czytelny, prosty i z zachowaniem ciągłości działań - położna
rodzinna/środowiskowa - położna Szkoły Rodzenia - położna na oddziale położniczo-noworodkowym. Tak realizowana opieka daje matce poczucie kompetencji
rodzicielskich, kontroli i łączności z dzieckiem. To sprzyja także tworzeniu profesjonalnego obrazu personelu medycznego [4].
Właściwe i wczesne przygotowanie małżeństw do rodzicielstwa, ciąży, porodu i
połogu oraz opieki nad noworodkiem ma znaczący udział w obniżaniu częstości
wcześniactwa i poprawie wskaźników umieralności okołoporodowej. Dobrze przygotowana do porodu kobieta bardziej ceni wsparcie i zachętę ze strony personelu niż
środki znieczulające. Lepiej współpracuje z personelem medycznym jak również
jest to jeden ze sposobów zmniejszenia częstości i stopnia nasilenia depresji poporodowej.
W ostatnich latach coraz częściej zwraca się uwagę na rozwój promocji zdrowia
poprzez wdrażanie programów edukacyjnych dla przyszłych rodziców, do których
zaliczyć można: Szkołę Rodzenia, Szkołę Matek i Ojców, Razem Łatwiej, Program
Upowszechniania Karmienia Piersią czy realizowanie inicjatywy Szpitala Przyjaznego Dziecku.
Do procesu edukacji oprócz położnych powinni się włączyć również lekarze położnicy sprawujący opiekę nad kobietą w ciąży, cały personel oddziałów patologii
ciąży oraz inni specjaliści, do których zwraca się o pomoc ciężarna, m.in. psychologowie, diabetolodzy czy interniści [4].
Wcześniejsze przygotowanie kobiety do opieki nad sobą i dzieckiem jest ważne,
jednak działania te powinny być kontynuowane w okresie poporodowym. Ta ciągłość edukacji daje kobiecie niezbędną wiedzę i potrzebne kompetencje w stosunku
do nowej sytuacji [1]. Warunkuje ona bowiem prawidłowe sprawowanie opieki nad
noworodkiem, a także odpowiednią samopielęgnację konieczną podczas tych sześciu tygodni od porodu. Stanowi także ważny czynnik profilaktyki przed zaburzeniami psychicznymi u kobiet po porodzie, dając poczucie własnej wartości i wiarę
we własne umiejętności [6].
Przed wiekami zdobywanie wiedzy było o wiele łatwiejsze ze względu na istnienie wielopokoleniowych rodzin. Kobiety w ciąży przygotowywane były do pełnienia nowej roli przez krewne, sąsiadki, które były już matkami. Dzięki temu przekazywanie informacji odbywało się naturalnie [11]. W dzisiejszych czasach sytuacja ta
stała się bardziej skomplikowana, a kobiety w ciąży chcąc przygotować się do porodu czerpią wiedzę ze wszystkich możliwych źródeł. Każda zainteresowana osoba
może pogłębić swoją wiedzę na interesujący ją temat nie wychodząc z domu. Jest to
bowiem możliwe dzięki niemal powszechnemu dostępowi do Internetu. Innymi
możliwościami zdobywania nowych wiadomości są wydawnictwa naukowe czy
czasopisma. Jednak nie wszystkie informacje zawarta w takich artykułach są praw80
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
dziwe czy rzetelne. Należy je zawsze skonfrontować z tym, co mówi personel medyczny dysponujący fachowa wiedzą [6].
Coraz częściej do przygotowania ciężarnej do porodu i połogu włącza się położna środowiskowo/ rodzinna. W ramach swoich kompetencji prowadzi ona systematyczne spotkania indywidualne na których możliwe jest zaplanowanie całego
procesu edukacyjnego zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami przyszłych rodziców.
Nie wszyscy jednak mają możliwość skorzystania z takiej formy pomocy, ponieważ
obecny system ochrony zdrowia nie wymaga, aby ciężarna pozostawała pod opieką
położnej środowiskowo / rodzinnej. Sytuacja taka zmusza kobiety do samodzielnego
szukania interesujących ich informacji, które niestety nie rzadko mijają się z prawdą.
Zdobywanie wiedzy potrzebnej do opieki nad własnym dzieckiem i samą sobą
możliwe jest również podczas pobytu na oddziale położniczym. Każda pacjentka ma
prawo zadawać pytania personelowi szpitala, a on z kolej zobowiązany jest do
udzielenia fachowych i jasnych odpowiedzi. Utrudnione, to jest jednak przez krótkie
pobyty położnic w szpitalu oraz małą liczbę personelu na oddziałach [7].
Rola położnej w opiece nad kobietą po porodzie jest bardzo ważna i wymaga
dokładnego, profesjonalnego przygotowania. Mimo, iż w społeczeństwie nadal
postrzegana jest jedynie jako osoba „odbierająca poród” lub ucząca matki karmienia
piersią, ma bardzo duży zakres obowiązków i wiele ról do spełnienia w czasie opieki
nad swoimi podopiecznymi.
Osoby pracujące na oddziale położniczym zajmują centralne miejsce w opiece
położniczej [9]. Praca położnej z kobietami w połogu jest bardzo specyficzna, wymagająca ogromnej wiedzy i odpowiedniego charakteru. Niezbędna jest też wiedza
z zakresu psychologii, zwłaszcza dobrej komunikacji [10].
Wiedzę taką położna uzyskuje podczas całego toku kształcenia i przez cały okres
swojej pracy zawodowej. Pacjentka po dwóch godzinach od urodzenia dziecka trafia
do oddziału położniczego i zostaje objęta opieką personelu tam pracującego, którego
jedną z podstawowych zadań jest umiejętność rozpoznawania stanów zagrożenia
zdrowia lub życia u noworodka i matki [12].
Pierwszym zadaniem podczas całej współpracy z pacjentką jest pomoc kobiecie
w przystosowaniu się do nowej sytuacji oraz nowego, nieznanego środowiska. Ponad to podczas przyjmowania pacjentki zwrócić należy uwagę na umożliwienie jej
kontaktu z rodziną.
Szczególnie istotnym, ale zarazem niezmiernie trudnym elementem opieki nad
kobietą po porodzie jest obserwacja jej stanu emocjonalnego. Nie rozwiązane problemy emocjonalne w okresie połogu mogą mieć długotrwały wpływ nie tylko na
kobietę, ale również na jej rodzinę. Często u położnic zdarzają się chwilowe bądź
trwające dłużej zaburzenia nastroju objawiające się płaczliwością, rozdrażnieniem,
smutkiem, brakiem wiary we własne możliwości, które przeplatają się z radością,
euforią i zadowoleniem [8,12].
Uchwycenie zmian jakie zachodzą w psychice kobiety po porodzie, poradnictwo
oraz wsparcie emocjonalne są prawidłowymi reakcjami jakie powinny wystąpić u
osób pracujących na oddziale położniczym w stosunku do pacjentek. Położne oddziałów położniczo-noworodkowych powinny umieć rozpoznać rodzaje poporodo81
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
wych zaburzeń emocjonalnych (baby blues, depresja poporodowa, zespół stresu
pourazowego, psychoza poporodowa) [14].
Dla kobiety, która właśnie urodziła dziecko i zaczęła spełniać w swoim życiu
nową rolę, czyli bycie matką bardzo potrzebna jest bliskość jej ukochanego maleństwa. Problem ten zniknął z chwilą, gdy na szpitalnych oddziałach pojawił się system rooming-in. Dzięki możliwości bycia razem między matką, a dzieckiem tworzą
się więzi emocjonalne, które sprzyjają poprawie kondycji psychicznej kobiety. Zadaniem położnej nie jest diagnoza zaburzeń, ale umiejętność ich rozpoznania i zgłoszenie lekarzowi w sytuacji zauważenia niepokojących sygnałów [10,12].
Kolejnym aspektem pracy z położnicą jest stworzenie serdecznej atmosfery w
celu nauki nowych czynności, które powinny odbywać się w trzech etapach [12]. W
pierwszej dobie położna powinna instruować kobietę. W drugiej dobie do wykonywania np. pielęgnacji noworodka powinna zostać włączona matka. Natomiast w
dobie trzeciej zadanie położnej sprowadza się jedynie do obserwowania i ewentualnego korygowania błędów [13]. Położna powinna także udzielać porad w sytuacjach
tego wymagających oraz zaangażować ojca w opiekę nad noworodkiem, a także
kobietą po porodzie [12].
To właśnie na oddziałach położniczych po raz kolejny kobiety i ich bliscy mają
okazję usłyszeć wiadomości ze Szkół Rodzenia i wdrożyć je w działanie praktyczne.
Przed wypisaniem pacjentki do domu położna ma jeszcze jedno zadanie, którym
jest zapoznanie się z możliwościami środowiska domowego w zakresie opieki zarówno nad dzieckiem jaki i kobietą [3].
W okresie 6-8 tygodni po porodzie położna obejmuje opieką matkę i dziecko, ale
również edukuje rodzinę. Także ojca dziecka uczy prawidłowych zasad pielęgnacji
noworodka. Uczy jak efektywnie wykorzystywać czas zwykłych czynności pielęgnacyjnych do nawiązania kontaktów z dzieckiem. Fachowa edukacja i profesjonalne wsparcie młodych rodziców winna sięgać zdecydowanie poza datę przyjścia na
świat ich dziecka.
Opieka nad kobietą po porodzie nie kończy się jednak z chwilą opuszczenia
przez nią murów szpitala, w którym urodziła swoje dziecko. Dalsze wsparcie oferowane jest przez położną środowiskowo/rodzinną, która pomaga młodej matce podczas wizyt patronażowych, które powinny być realizowane do ukończenia przez
dziecko 2 miesiąca życia [10,12]. Realizuje ona kompleksową opiekę nad ciężarną i
jej rodziną, społecznością w miejscu zamieszkania w zakresie zgodnym z jej przygotowaniem zawodowym, obejmującym zakres obowiązków, odpowiedzialności i
kompetencji [7] .
CEL PRACY
Celem pracy jest ocena wiedzy kobiet po porodzie na temat okresu połogu i
przygotowania ich do opieki nad sobą i dzieckiem w opinii położnych pracujących
w sali porodowej i na oddziałach położniczych.
Z celu ogólnego wynikają następujące problemy badawcze:
1. Jak położne oceniają wiedzę położnic dotyczącą okresu poporodowego.
82
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
2. Czy istnieją różnice w ocenie wiedzy kobiet po porodzie w opinii położnych
oddziałów położniczych i sal porodowych.
3. Czy lata pracy położnych wpływają na ocenę wiedzy jaką posiadane o okresie połogu.
MATERIAŁ
Badania przeprowadzono w 2011 roku a objęto nimi 103 położne, jednak do
ostatecznych badań wybrano 101 respondentek. Badania realizowane były w Szpitalu Ginekologiczno-Położniczym w Warszawie, oraz wśród studentek- położnych
studiów niestacjonarnych drugiego stopnia na kierunku położnictwo Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego pracujących w warszawskich szpitalach.
METODA
Metodą zastosowaną do realizacji badań był sondaż diagnostyczny a narzędziem
badawczym był kwestionariusz ankiety.
OMÓWIENIE WYNIKÓW
Struktura wieku wśród badanych położnych wskazała, że najliczniejszą grupę
badanych stanowią respondentki powyżej 40 roku życia, bo aż 47,52%, czyli 48
badanych. Można zauważyć interesującą różnicę w liczebności położnych w wieku
20-25 lat i w przedziale wiekowym 26-30, ponieważ co piąta badana położna
20,79% (21 osób), to kobieta w wieku 20-25 lat, a co dwudziesta badana położna
4,95% (5 osób), to kobieta w wieku 26- 30 lat, a zarazem była to najmniej liczna
grupa. Położne w przedziale wiekowym 36-40 stanowiły 9,9% badanych (10 osób) a
w wieku 31-35 lat było 16.83% czyli 17 osób.
Ponad połowa 51,49% (52) badane położne pracuje dłużej, niż 15 lat. 10,89%,
czyli 11 położnych w badanej grupie pracuje w zawodzie od 6 do 10 lat. Niemal
jedna na cztery 24,75% to jest 25 badanych położnych ma krótki staż pracy, ponieważ pracuje od 1 do 5 lat. Dane zobrazowano na wykresie nr 1.
Wykres 1. Charakterystyka badanej grupy ze względu na staż pracy w zawodzie położnej
83
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
Najbardziej liczną grupą badanych kobiet są położne pracujące na oddziałach
położniczych, ponieważ stanowią one 58,42% - 59 badanych położnych. Odsetek
położnych pracujących na salach porodowych to 42 respondentki (41,58%).
Zdaniem większości badanych położnych wiedza kobiet na temat czasu trwania
połogu jest średnia tak wskazało 42,57% (43 badane) lub mała 34,65% (35 badanych). Żadna z położnych poddanych badaniu nie udzieliła odpowiedzi, że wiedza
kobiet na temat czasu trwania połogu jest bardzo duża. Tylko prawie, co dziesiąta
położna (8,91%-9 osób) uważa, że kobiety posiadają dużą wiedzę na ten temat.
Wyniki prezentuje wykres nr 2.
Wykres 2. Wiedza kobiet na temat czasu trwania połogu w opinii położnych
Położne praktycznie we wszystkich przedziałach związanych ze stażem pracy
najczęściej oceniają stan wiedzy pacjentek na temat czasu trwania połogu, jako
średni
Respondentki o najdłuższym stażu pracy, czyli powyżej 15 lat, są zdecydowanie
bardziej krytyczne w ocenie poziomu wiedzy kobiet na temat długości połogu, ponieważ odpowiedzi- mała wiedza pacjentek, wśród danej grupy położnych pojawiała
się najczęściej (40,38%). Wyniki zaprezentowano w tabeli nr 1.
Tabela 1. Opinia położnych na temat wiedzy kobiet na temat czasu trwania połogu a staż
pracy położnych
Opinia położnych
na temat wiedzy
kobiet o czasie
trwania połogu
bardzo mała
mała
średnia
duża
bardzo duża
Ogółem
84
Staż pracy
1 - 5 lat
N
1
5
16
3
0
25
%
4
20
64
12
0
100
6 - 10 lat
11 - 15 lat
N
1
4
6
0
0
11
N
3
4
5
1
0
13
%
9,09
36,36
54,55
0,00
0,00
100
%
23,08
30,77
38,46
7,69
0,00
100
> 15 lat
N
9
21
17
5
0
52
Ogółem
%
N
%
17,31 14 13,86
40,38 35 34,65
32,69 43 42,57
9,62
9
8,91
0,00
0
0,00
100 101 100
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
Połowa (50%) respondentek pracujących na sali porodowej ocenia stan wiedzy
kobiet na temat czasu trwania połogu na małym poziomie. Niemal połowa (49,15%)
położnych pracujących na oddziale położniczym, ocenia stan wiedzy pacjentek na
temat czasu trwania połogu, jako średni. Niemal połowa respondentek wykonujących swoją pracę na oddziale położniczym (16,95%), w porównaniu z pracującymi
na sali porodowej (9,52%) uważa, że kobiety posiadają bardzo małą wiedzę na temat
długości połogu. Wyniki obrazuje tabela nr 2.
Tabela 2. Opinia położnych na temat wiedzy kobiet o czasie trwania połogu a miejsce pracy
położnych.
Opinia położnych na
temat wiedzy kobiet o
czasie trwania połogu
bardzo mała
mała
średnia
duża
bardzo duża
Ogółem
Sala porodowa
N
%
4
9,52
21
50,00
14
33,33
3
7,14
0
0,00
42
100
Miejsce pracy
Oddział położniczy
N
%
10
16,95
14
23,73
29
49,15
6
10,17
0
0,00
59
100
Ogółem
N
%
14
13,86
35
34,65
43
42,57
9
8,91
0
0,00
101
100
Niemal, co druga badana położna 47,52% (48 osób) uważa, że świadomości kobiet o powrocie płodności po porodzie jest średnia. Dwie na pięć respondentek, czyli
37,62% (38 badanych) jest zdania, że świadomości kobiet o powrocie płodności po
porodzie jest mała, a niemal jedna na dziesięć położnych (0,99%, czyli 1osoba)
uważa, że świadomości kobiet o powrocie płodności po porodzie jest duża. 13,86%
badanych położnych (14 osób), jest zdania, że świadomości pacjentek jest na najniższym poziomie, czyli bardzo mała. Prezentacja danych na wykresie nr 3.
Wykres 3. Opinia położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie
Bez względu na staż pracy respondentki najczęściej oceniały świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie w kategoriach średnia, mała lub bardzo
85
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
mała. Staż pracy nie warunkuje oceny wydawanej przez położne odnoście do świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie. Najbardziej krytyczne w
ocenie świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie okazały się respondentki pracujące w zawodzie od 11 do 15 lat (23,08%) oraz od 6 do 10 lat
18,18%, czyli 19 osób, które oceniły świadomości pacjentek o powrocie płodności
po porodzie jako bardzo małą. Wyniki prezentuje tabela nr 3.
Tabela 3. Opinia położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie a staż pracy położnych.
Opinia położnych na
temat świadomości
pacjentek o powrocie
płodności po porodzie
bardzo mała
mała
średnia
duża
bardzo duża
Ogółem
Staż pracy położnych
1-5 lat
N
1
6
17
1
0
25
%
4
24
68
4
0
100
6-10 lat
N
2
3
6
0
0
11
11-15 lat
%
18,18
27,27
54,55
0,00
0,00
100
N
3
4
6
0
0
13
%
23,08
30,77
46,15
0,00
0,00
100
>15 lat
N
5
27
20
0
0
52
%
9,62
51,92
38,46
0,00
0,00
100
Ponad połowa respondentek pracujących na sali porodowej (52,38%) uważa, że
świadomość pacjentek o powrocie płodności po porodzie jest mała. Niemal identyczny odsetek położnych pracujących na oddziale położniczym (52,54%), czyli
również ponad połowa jest zdania, że świadomość pacjentek o powrocie płodności
po porodzie jest średnia. Mniejszy odsetek respondentek wykonujących swój zawód
na sali porodowej (11,90%) w porównaniu z odsetkiem położnych pracujących na
oddziale położniczym (15,25%) uważa, iż świadomość pacjentek o powrocie płodności po porodzie jest bardzo mała. Miejsce pracy nie ma wpływu na opinię położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie. Wyniki
prezentuje tabela nr 4.
Tabela 4. Opinia położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie a miejsce pracy położnych
Opinia położnych na temat
świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie
bardzo mała
mała
średnia
duża
bardzo duża
Ogółem
Sala porodowa
N
%
5
11,90
22
52,38
15
35,71
0
0,00
0
0,00
42
100
Miejsce pracy
Oddział położniczy
N
%
9
15,25
18
30,51
31
52,54
1
1,69
0
0,00
59
100
Ogółem
N
%
14
13,86
38
37,62
48
47,52
1
0,99
0
0,00
101
100
Zdaniem badanych położnych, położnice często bo aż 43,56%, czyli 44 respondentki zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia
piersią. Jedna na cztery 24,75% to jest 25 badanych położnych twierdzi, że położnice rzadko zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia
86
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
piersią, a niemal co czwarta położna 22,77% (23 osoby) twierdzi, że położnice bardzo często zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Wyniki opisane na wykresie nr 4.
Wykres 4. Opinia położnych o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką
powinny stosować w okresie karmienia piersią
Badane położne o krótszym stażu pracy, czyli 1-5 lat oraz 6-10 lat najczęściej
wskazywały na odpowiedź często lub bardzo często położnice zadają pytania na
temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Zdaniem badanych
położnych pracujących w zawodzie od 1 do 5 lat, położnice często zadają pytania na
temat diety, taką opinię wyraża ponad połowa respondentek (64%). Również ponad
połowa (54,55%) badanych położnych o stażu pracy od 6 do 10 lat jest tego samego
zdania. Nieco więcej, bo niemal co trzecia (27,27%) respondentka o stażu pracy 610 lat twierdzi, że położnice bardzo często zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią, w porównaniu z położnymi o stażu
pracy 1-5 lat, wśród których takiego samego zdania jest co piąta badana (20%).
Podział opinii wśród respondentek o stażu pracy od 11 do 15 lat i powyżej 15 lat jest
bardzo podobny. Badane położne z tych przedziałów najczęściej wskazywały na
odpowiedź rzadko (30,77% i 30,77%), często (30,77% i 34,62%) i bardzo często
(30,77% i 21,15%). Wyniki opisano w tabeli nr 5.
Tabela 5. Opinia położnych o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką
powinny stosować w okresie karmienia piersią a staż pracy położnych
Opinia położnych o tym jak
często położnice
zadają pytania
na temat diety w
okresie karmienia piersią
bardzo rzadko
rzadko
często
Staż pracy
1-5 lat
6-10 lat
11-15 lat
Ogółem
>15 lat
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
0
4
16
0
16
64
1
1
6
9,09
9,09
54,55
1
4
4
7,69
30,77
30,77
7
16
18
13,46
30,77
34,62
9
25
44
8,91
24,75
43,56
87
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
bardzo często
Ogółem
5
25
20
100
3
11
27,27
100
4
13
30,77
100
11
52
21,15
100
23
101
22,77
100
Miejsce pracy położnych nie ma wpływu na ich opinię o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Jedna na cztery (26,19%) położnych pracujących na sali porodowej i jedna na
pięć (22,03%)- pracująca na oddziale położniczym uważa, że położnice rzadko zadają pytania na temat diety. Podobny rozkład procentowy odnosi się do opinii- bardzo często położnice zadają pytania na temat diety, to jest 26,19% respondentek
pracujących na sali porodowej i 20,34%- pracujących na oddziale położniczym.
Największy odsetek położnych pracujących na sali porodowej (40,48%) i oddziale
położniczym (47,46%), twierdzi, że położnice często zadają pytania na temat diety.
Wyniki obrazuje tabela nr 6.
Tabela 6. Opinia położnych o tym jak często położnice zadają pytania na temat
diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią a miejsce pracy położnych
Opinia położnych o tym jak
często położnice zadają
pytania na temat diety jaką
powinny stosować w okresie
karmienia piersią
bardzo rzadko
rzadko
często
bardzo często
Ogółem
Miejsce pracy
Sala porodowa
N
%
3
11
17
11
42
7,14
26,19
40,48
26,19
100
Oddział położniczy
N
%
6
13
28
12
59
10,17
22,03
47,46
20,34
100
Ogółem
N
%
9
25
44
23
101
8,91
24,75
43,56
22,77
100
Zdaniem większości respondentek 57,43% (58 osób) rzadko pacjentki potrafią
ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Zaledwie niemal jedna czyli 0,99% na
dziesięć badanych położnych jest zdania, że bardzo często pacjentki potrafią ocenić,
kiedy nie powinny karmić piersią. Często wskazało 20 położnych - 19,80%, a bardzo rzadko 22 czyli 21,78%. Wyniki przedstawia wykres nr 5.
88
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
Wykres 5. Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny
karmić piersią
Respondentki o stażu pracy 1-5 lat (76% i 16%) i 6-10 lat (45,45% i 36,36%)
najczyściej wskazywały na odpowiedź rzadko i często pacjentki potrafią ocenić,
kiedy nie powinny karmić piersią. Z kolei respondentki pracujące w zawodzie 11-15
lat (61,54% i 30,77%) i powyżej 15 lat (50% i 25%) najczyściej wskazywały na
odpowiedź rzadko i bardzo rzadko pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny
karmić piersią. Z analizy wynika, że badane położne o dłuższym stażu pracy, czyli
powyżej 11 lat są bardzie krytyczne w wydawaniu opinii czy pacjentki potrafią
ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Wyniki przedstawia tabela nr 7.
Tabela 7. Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie
powinny karmić piersią a staż pracy położnych
Opinia położnych o
tym jak często pacjentki potrafią
ocenić kiedy nie
powinny karmić
piersią
bardzo rzadko
rzadko
często
bardzo często
Ogółem
Staż pracy
1-5 lat
N
2
19
4
0
25
%
8
76
16
0
100
6-10 lat
N
2
5
4
0
11
11-15 lat
%
18,18
45,45
36,36
0,00
100
N
4
8
1
0
13
%
30,77
61,54
7,69
0,00
100
>15 lat
N
13
26
12
1
52
%
25,00
50,00
23,08
1,92
100
Miejsce wykonywania pracy badanych respondentek nie ma wpływu na ich opinie o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią.
Zarówno wśród położnych pracujących na salach porodowych (54,76%) jak i oddziałach położniczych (59,32%), największy odsetek stanowiły odpowiedzi- rzadko
pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Wyniki zaprezentowane
w tabeli nr 8.
Tabela 8. Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie
powinny karmić piersią a miejsce pracy położnych
Opinia położnych o tym
jak często pacjentki
potrafią ocenić kiedy nie
powinny karmić piersią
bardzo rzadko
rzadko
często
bardzo często
Ogółem
Miejsce pracy
Sala porodowa
Oddział położniczy
Ogółem
N
%
N
%
N
%
10
23
9
0
42
23,81
54,76
21,43
0,00
100
12
35
11
1
59
20,34
59,32
18,64
1,69
100
22
58
20
1
101
21,78
57,43
19,80
0,99
100
Ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki, takiego
zdania jest największy odsetek 44,55%, czyli 45 badanych położnych. Nieco mniej89
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
szy odsetek respondentek (39,60%, 40 respondentek) uważa, że pacjentki nie są
świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie. Najmniejszą grupę (15,84%
to jest 16 badanych) stanowią opinie położnych, które mówią o tym, że pacjentki są
świadome zmian, jakie zachodzą w macicy. Wyniki prezentuje wykres nr 6.
Wykres 6. Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych
Respondentki o średnim stażu pracy 6-10 lat (72,73%) i 11-15 lat (53,85%) najczęściej wskazywały na odpowiedź, że ból, zwiększone krwawienie są powodem
strachu i paniki u pacjentki. Badane położne o najkrótszym (1-5 lat- 44%) i najdłuższym (powyżej 15 lat- 42,31%) stażu pracy najczęściej wskazywały na odpowiedź,
że pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie. Wyniki
obrazuje tabela nr 9.
Tabela 9. Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych a
staż pracy położnych
Ocena wiedzy położnic na temat
inwolucji macicy według położnych
Staż pracy
1-5 lat
6-10 lat
11-15
lat
>15 lat
N
%
N
%
N
%
N
%
pacjentki są świadome zmian,
jakie zachodzą w macicy
4
16
1
9,09
0
0,00
11
21,15
pacjentki nie są świadome zmian
zachodzących w macicy po
porodzie
11
44
2
18,18
6
46,15
22
42,31
ból, zwiększone krwawienie są
powodem strachu i paniki u
pacjentki
10
40
8
72,73
7
53,85
19
36,54
Ogółem
25
100
11
100
13
100
52
100
Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych pracujących na salach porodowych i oddziałach położniczych jest do siebie zbliżona. Nie90
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
mal identyczny odsetek respondentek (42,86 – sala porodowa i 45,76%- oddział
położniczy) jest zdania, że pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie. W przypadku położnych pracujących na oddziale położniczym
wśród wszystkich kategorii odpowiedzi najczęściej (45,76%) wybierano odpowiedź,
iż ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki. Zdaniem
najmniejszej liczby respondentek wśród położnych pracujących na salach porodowych (16,67%) i oddziałach położniczych (11,86%) pacjentki są świadome zmian,
jakie zachodzą w macicy. Dane zaprezentowano w tabeli nr 10.
Tabela 10. Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych a
miejsce pracy położnych
Miejsce pracy
Ocena wiedzy położnic na temat
inwolucji macicy według położnych
pacjentki są świadome zmian, jakie
zachodzą w macicy
pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie
ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki
Ogółem
Sala porodowa
Oddział
położniczy
N
%
N
%
Ogółem
N
%
7
16,67
7
11,86
16
15,84
18
42,86
25
42,37
40
39,60
17
40,48
27
45,76
45
44,55
42
100
59
100
101
100
Zdaniem najmniejszego odsetka 1,98%, czyli 2 badanych położnych, położnice z
pełną świadomością dbają o ranę po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim, zaś
ponad połowę stanowią położone (51,49%- 52 badane), których zdaniem położnice
często boją się mycia rany wodą i mydłem ograniczając się do stosowania nawilżonych chusteczek. Niemal jedna na cztery 23,76% (24 położne) uważa, że położnice
po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o higienę rany
niż pacjentki po cięciu cesarskim. Ponad jedna na pięć 22,77% to jest 23 respondentki jest zdania, że najczęściej położnice myją całe ciało omijając okolicę rany.
Dane obrazuje wykres nr 7.
Wykres 7. Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po
cięciu cesarskim według położnych
91
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
Staż pracy położnych nie ma wpływu na ich opinie na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim. Jednakże można zauważyć pewne różnice,
ponieważ największy odsetek położnych pracujących w zawodzie 1-5 lat (56%)
uważa, że położnice często boją się mycia rany, podobnego zdania są również położne pracujące w zawodzie 11-15 lat (61,54%) oraz powyżej 15 lat (51,92%). Natomiast największy odsetek położnych o stażu pracy 6-10 lat (45,45%), uważa, że
pacjentki po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o
higienę rany niż pacjentki po cięciu cesarskim. Wyniki przedstawiono na wykresie
nr 11.
Tabela 11. Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu
cesarskim według położnych a staż pracy położnych
Ocena wiedzy położnic na temat
higieny rany po nacięciu krocza lub
po cięciu cesarskim według położnych
położnice z pełną świadomością dbają
o ranę po nacięciu krocza lub po
cięciu cesarskim
położnice po porodzie siłami natury są
bardziej świadome konieczności
dbania o higienę rany niż pacjentki po
cięciu cesarskim
położnice często boją się mycia rany
wodą i mydłem ograniczając się do
stosowania nawilżonych chusteczek
najczęściej położnice myją całe ciało
omijając okolicę rany
Ogółem
Staż pracy
1-5 lat
N
%
6-10 lat
N
%
11-15 lat
N
%
>15 lat
N
%
0
0
0
0,00
1
7,69
1
1,92
5
20
5
45,45
1
7,69
11
21,15
14
56
4
36,36
8
61,54
26
51,92
6
24
2
18,18
3
23,08
14
26,92
25
100
11
100
13
100
52
100
Miejsce wykonywania pracy przez położne nie determinuje ich opinii na temat
higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według położnych. Opinie
położnych pracujących zarówno na sali porodowej jak i oddziale położniczym są
zbliżone. Różnicę, da się zauważyć, w przypadku odpowiedzi- najczęściej położnice
myją całe ciało omijając okolicę rany, ponieważ nieco większy odsetek położnych
pracujących na oddziałach położniczych (25,42%) w porównaniu z położnymi pracującymi na salach porodowych (19,05%) jest tego zdania. W przypadku odpowiedzi- położnice po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania
o higienę rany niż pacjentki po cięciu cesarskim jedna na cztery (26,19%) położne
pracujące na sali porodowej oraz jedna na pięć (22,03%) położnych pracujących na
oddziale położniczym jest tego zdania. Wyniki zapisano w tabeli nr 12.
92
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
Tabela 12. Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu
cesarskim według położnych a miejsce pracy położnych
Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po
nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według
położnych
położnice z pełną świadomością dbają o ranę po
nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim
położnice po porodzie siłami natury są bardziej
świadome konieczności dbania o higienę rany niż
pacjentki po cięciu cesarskim
położnice często boją się mycia rany wodą i mydłem
ograniczając się do stosowania nawilżonych chusteczek
najczęściej położnice myją całe ciało omijając okolicę
rany
Ogółem
Miejsce pracy
Sala porodo- Oddział
wa
położniczy
N
%
N
%
Ogółem
N
%
0
0,00
2
3,39
2
1,98
11
26,19
13
22,03
24
23,76
23
54,76
29
49,15
52
51,49
8
19,05
15
25,42
23
22,77
42
100
59
100
101
100
Więcej położnych uważa, że świadomość położnic na temat częstości karmienia
piersią jest bardzo mała (3,96%) natomiast opcję bardzo duża wybrała tylko jedna
położna (0,99%). Z podobną częstotliwością pojawiały się opinie wśród położnych,
że świadomość położnic na temat częstości karmienia piersią jest duża (19,8%) i
mała (21,78%). Zdecydowanie najbardziej dominującą opinią wśród badanych położnych jest świadomość położnic na temat częstości karmienia piersią oceniana na
poziomie średnim (53,47%). Wyniki przedstawiono na wykresie nr 8.
Wykres 8. Ocena przez położne świadomości położnic na temat częstości karmienia
piersią
W opinii położnych bez względu na ich staż pracy najczęściej pojawiającą się
odpowiedzią dotyczącą świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią
93
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
była, że wiedza ta jest na poziomie średnim. Tylko położne o najkrótszym stażu
pracy, czyli 1-5 lat nie oceniły świadomości położnic na temat częstości karmienia
piersią jako bardzo mała.
Z kolei położne pracujące w zawodzie od 11 do 15 lat jako jedyne wskazały odpowiedź – że wiedza ich jest bardzo duża z tematu świadomości położnic dotyczącej
częstości karmienia piersią. Staż pracy położnych nie determinuje ich opinii na temat świadomości położnic odnoście, co do częstości karmienia piersią. Wyniki
opisane w tabeli nr 13.
Tabela 13. Ocena przez położne świadomości położnic na temat częstości karmienia
piersią a staż pracy położnych
Ocena przez położne świadomości położnic na temat
częstości karmienia piersią
bardzo mała
mała
średnia
duża
bardzo duża
Ogółem
Staż pracy
1-5 lat
N
%
0
0
5
20
15
60
5
20
0
0
25 100
6-10 lat
11-15 lat
N
%
N
%
1
9,09
1
9,09
2 18,18 3 27,27
6 54,55 7 63,64
2 18,18 1
9,09
0
0,00
1
9,09
11 100 13 100
>15 lat
N
%
2
3,85
13 25,00
25 48,08
12 23,08
0
0,00
52
100
Największy odsetek położnych pracujących na sali porodowej (59,52%) i na oddziale położniczym (49,15%), uważa że świadomości położnic na temat częstości
karmienia piersią jest średnia. Bez względu na miejsce pracy położne najczęściej
wskazywały na to, iż świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest
średnia, mała lub duża. Tylko respondentki pracujące na salach porodowych stwierdziły, że świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest bardzo duża
(4,76%) i tylko respondentki pracujące na oddziałach położniczych, stwierdziły, że
świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest bardzo mała
(5,08%). Dane zobrazowano w tabeli nr 14.
Tabela 14. Ocena przez położne świadomości położnic na temat częstości karmienia
piersią a miejsce pracy położnych
Ocena przez położne świadomości położnic na temat
Sala porodowa
częstości karmienia piersią
N
%
bardzo mała
0
0,00
mała
8
19,05
średnia
25
59,52
duża
7
16,67
bardzo duża
2
4,76
42
100
Ogółem
Miejsce pracy
Szpital położniczy
N
%
3
5,08
13
22,03
29
49,15
14
23,73
0
0,00
59
100
Ogółem
N
%
4
3,96
22 21,78
54 53,47
20 19,80
1
0,99
101
100
Zdaniem większości (59,41%) badanych położnych, pacjentki rzadko proszą o
pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego. Podobny odsetek respondentek uważa, że pacjentki proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich sta94
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
niu emocjonalnego bardzo rzadko (20,79%) i często (17,82%). Graficzna prezentacja danych na wykresie nr 9.
Wykres 9. Częstotliwość proszenie przez pacjentki o pomoc w sytuacji pogarszania
się ich stanu emocjonalnego
Największy odsetek (84%) badanych położnych, w tym respondentek o najkrótszym stażu (1-5 lat) uważa, że pacjentki proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się
ich stanu emocjonalnego rzadko. Tego samego są również najczęściej położne o
najdłuższym stażu pracy, czyli powyżej 15 lat (57,69%) oraz położne pracujące w
zawodzie 6-10 lat (45,45%). Największy odsetek respondentek o stażu pracy 11-15
lat, tym samym wśród wszystkich badanych, którzy wybrali dana odpowiedź, uważa
że pacjentki proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego
bardzo rzadko. Wyniki przedstawiono w tabeli nr 15.
Tabela 15. Opinia na temat częstotliwości proszenia przez pacjentki o pomoc w
sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego a staż pracy położnych
Opinia na temat
Staż pracy
częstotliwości proszenia przez pacjentki o
1-5 lat
6-10 lat 11-15 lat > 15 lat
pomoc w sytuacji
pogarszania się ich
%
N % N
%
stanu emocjonalnego N % N
bardzo rzadko
4
16 1
9,09
6 46,15 10 19,23
rzadko
21 84 5 45,45 4 30,77 30 57,69
często
0
0
4 36,36 3 23,08 11 21,15
Bardzo często
0
0
1
9,09
0
0
1
1,92
25 100 11 100 13 100 52 100
Ogółem
Ogółem
N
%
21 20,79
60 59,41
18 17,82
2
1,98
101 100
Opinie respondentek na temat częstotliwości proszenia przez pacjentki o pomoc
w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego, pracujących na sali porodowej i
oddziale położniczym są podobne. Respondentki pracujące na sali porodowej
95
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
(59,52%), a także pracujące na oddziale położniczym (61,02%) najczęściej uważają,
że pacjentki rzadko proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego. Jedna na pięć respondentek pracujących na sali porodowej (21,43%) uważa że
pacjentki proszą często o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego
bardzo rzadko. Jedna na pięć położnych pracujących na oddziale położniczym
(22,03%) uważa, że pacjentki proszą bardzo rzadko o pomoc w sytuacji pogarszania
się ich stanu emocjonalnego bardzo rzadko. Wyniki opisano w tabeli nr 16.
Tabela 16. Opinia na temat częstotliwości proszenia przez pacjentki o pomoc w
sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego a miejsce pracy położnych
Opinia na temat częstotliwości
proszenia przez pacjentki o
pomoc w sytuacji pogarszania
się ich stanu emocjonalnego
bardzo rzadko
rzadko
często
Bardzo często
Ogółem
Miejsce pracy
Sala porodowa Oddział położniczy
Ogółem
N
%
N
%
N
%
8
25
9
0
42
19,05
59,52
21,43
0,00
100
13
36
8
2
59
22,03
61,02
13,56
3,39
100
21
60
18
2
101
20,79
59,41
17,82
1,98
100
DYSKUSJA
Prawidłowy przebieg połogu warunkuje wiele współgrających ze sobą elementów. Posiadanie optymalnego poziomu wiedzy na ten temat jest niezbędnym czynnikiem sprawowania prawidłowej opieki nad noworodkiem, jak również odpowiedniego stosowania zaleceń związanych z samoopieką i samopielęgnacją. Wszystko to
stanowi także bezcenną profilaktykę zaburzeń emocjonalnych jakie pojawić się
mogą po porodzie. [4]
Pierwszym tematem, do którego chciałabym się odnieść przedstawiając i porównując swoje wyniki badań z badaniami innych autorów jest temat higieny pacjentek
po porodzie.
Autorki Sanarska K., Jarocka I. [13] w swoich badaniach, które obejmowały 100
położnic przed upływem szóstego tygodnia połogu przebywających w środowisku
domowym, stwierdziły, że pacjentki po porodzie w 80% zmieniały wkładki 1-2 razy
w ciągu dnia, natomiast toaletę krocza w 80% wykonywały 1-2 razy dziennie.
W badania własnych nie ma bezpośredniej analogi to powyższych wyników jednak odnosimy się do ogólnej świadomości dotyczącej higieny miejsc po naciętym
kroczu lub cięciu cesarskim. Położne, które udzieliły odpowiedzi na pytania zawarte
w ankiecie w większości bo ponad połowa twierdzą, że położnice boją się myć rany
po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim ograniczając się jedynie do stosowania
chusteczek nawilżonych. Prawie co czwarta z ankietowanych zaobserwowała, że
pacjentki myją całe ciało omijając jednak miejsce rany. Zauważyć jednak należy, iż
prawie taka sam grupa położnych udzielające odpowiedzi na pytania zawarte w
96
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
ankiecie oceniło, że położnice po porodzie siłami natury lepiej dbają o higienę rany
niż te, których poród zakończył się drogą cięcia cesarskiego.
W kolejnym artykule autorstwa Gałęziewskiej E., Domżał- Drzewickej R. [4],
które przeprowadzały badania od maja 2001r. do maja 2003 r. wykonane wśród 442
pacjentek wypisanych ze szpitala po porodzie, z których wynika, że położnice w
zdecydowanej większości wiedzą, iż zalecane karmienie piersią to karmienie „na
żądanie”. W ten właśnie sposób odpowiedziało 86,3% pacjentek.
Położne zapytane o wiedzę pacjentek na temat częstości karmienia piersią w
większości po ponad 50% badanych odpowiadały, że występuje ona na poziomie
średnim. Co piąta respondentka uważa, że wiedza ta jest mała. Przyczyną zaprezentowanych wyników może być fakt, iż położnice stosunkowo krótki czas po porodzie
spędzają w szpitalu, a swoje problemy dotyczące laktacji starają się rozwiązywać w
poradniach laktacyjnych lub u Certyfikowanych Doradców Laktacyjnych, którzy od
niedawna istnieją w Polsce. [16]
W ankietach przeprowadzanej dla potrzeb tej pracy zawarte zostało pytanie, które dotyczyło zasad diety matki karmiącej piersią. Wśród odpowiedzi na zadane pytanie nie zawarta została odpowiedz o używkach, ponieważ wydaje mi się, że dla
kobiet, które zostały właśnie matkami oczywiste być powinno nie stosowanie ich
podczas karmienia piersią. Przeprowadzono jednak badania wyżej wymienionych
autorek [4], w których ten temat został podjęty, stwierdzono, że pacjentki podczas
karmienia dziecka piersią są świadome konieczności rozstania się z nałogiem palenia papierosów (90,5%). W innym artykule [5] tych samych autorek, przebadana
została grupa 442 położnic, które urodziły swoje dzieci w lubelskich szpitalach,
zwrócono także uwagę na to, że podczas wizyt patronażowych położnej środowiskowo/rodzinnej 54% położnic oczekuje informacji na temat odżywiania matki
karmiącej piersią.
Według położnych najbardziej interesującym pacjentki tematem w połogu jest
dieta podczas karmienia piersią. Respondentki deklarują w 43,56%, że rozmowy na
ten temat w czasie ich pracy z położnicami odbywają się często. Natomiast prawie,
co 4 położna deklaruje, że rozmowy takie mają miejsce bardzo często.
Augustyniuk K., Grochans E., Rudnicki J. [1] w badaniach przeprowadzonych
wśród 110 pacjentek zamieszkałych w Szczecinie i jego okolicach, przebywających
na oddziale położniczym, na temat zapotrzebowania na edukację poporodową w
oddziale położniczo- neonatologicznym napisali, iż prawie co 10-ta (9%) badana
zainteresowana była zdobywaniem wiedzy na temat zagadnień związanych z depresją poporodową.
W materiale własnym, który oceniał m.in. jak często pacjentki proszą o pomoc
personel medyczny w sytuacji pogorszenia się samopoczucia po porodzie dowiedziono, że rozmowy na ten temat między położnymi, a pacjentkami odbywają się.
Odpowiedzi takiej udzieliło prawie 60% respondentek. Natomiast 1/5 położnych
uznało, że takie rozmowy odbywają się bardzo rzadko. Wynikać to może z tego, że
pacjentki wstydzą się własnych odczuć w czasie połogu i nie chcą rozmawiać o nich
z obcymi osobami.
Dodatkowym problemem w tej kwestii może okazać się zbyt mała liczba personelu pracującego na oddziałach położniczych, a co za tym idzie brak czasu na wni97
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
kliwe rozmowy z pacjentkami, które umożliwiłyby rozpoznanie stanu psychicznego
położnicy.
WNIOSKI
1. Wiedza położnic dotycząca okresu połogu w opinii położnych jest zróżnicowana
w zależności od zagadnienia. Najwyżej położne oceniły poziom wiedzy kobiet
po porodzie w zakresie pielęgnacji rany krocza lub rany po cięciu cesarskim a
najniżej w przypadku powrotu płodności po porodzie.
2. Miejsce pracy położnych nieznacznie wpływa na opinię o wiedzy kobiet po
porodzie. Położne pracujące w sali porodowej w większości niżej oceniły poziom wiedzy położnic w stosunku do koleżanek z oddziału położniczo - noworodkowego. Może mieć na to wpływ krótszy czas przebywania z pacjentką w sali
porodowej w stosunku do pobytu w oddziale położniczym.
3. Wyniki w poszczególnych grupach dotyczących stażu pracy wykazały, że na
opinie na temat wiedzy kobiet po porodzie ma wpływ czas pracy położnych. Położne w poszczególnych grupach dotyczące lat pracy w zawodzie miały podobne
zdanie dotyczące wiedzy położnic o połogu.
PIŚMIENNICTWO
1. Adamski J.: Rozwój położnictwa w Polsce. Pielęgniarka i Położna, 1961, 3: 1415.
2. Augustyniuk K., Grochans E.,Rudnicki J.: Zapotrzebowanie na edukacje poporodową w oddziałach położniczo- neonatologicznych. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2005, 3: 87-89.
3. Cekański A.: Wybrane zagadnienia z położnictwa i ginekologii dla położnych.
Śląska Akademia Medyczna, Katowice 1999: 218- 222.
4. Chazan B.: Medycznie chronione macierzyństwo: profilaktyka niepowodzeń
macierzyńskich .(w:) Oblicza macierzyństwa. RW KUL, Lublin 1999: 163-177
5. Czajkowski K., Szymański W.: Położnictwo. Wydawnictwo Rudolfa Klimka,
Kraków 2008: 161- 180.
6. Gałęziewska E., Domżał- Drzewicka R.: Wiedza i umiejętności kobiet po porodzie Ne temat opieki nad noworodkiem i niemowlęciem- analiza wybranych zakresów. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2006, 3: 167- 172.
7. Gałęziewska E., Domżał- Drzewicka R., Stasiak E.: Środowiskowa opieka nad
noworodkiem i niemowlęciem- oczekiwania kobiet po porodzie a ich realizacja
przez położne środowiskowe/ rodzinne. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2006, 3:
197- 201.
8. Hanvetty K. P.: Położnictwo. Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006: 350- 351.
98
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
9. Iwanowicz- Palus G., J., Gross E.: Kształcenie położnych w Polsce a prezentowane modele opieki okołoporodowej. Międzynarodowy Kongres „Witajcie na
świecie- o perspektywach i kierunkach rozwoju światowego i polskiego położnictwa.”. Pielęgniarka i położna, 2007, 1: 23- 26.
10. Kowalczyk-Nowakowska J., Dmoch- Gajzlerska E.: Zadania położnej środowiskowo- rodzinnej. Położna nauka i praktyka, 2009, 4: 48- 51.
11. Lisius E. lic.: Uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia jako forma psychoprofilaktyki. Położna nauka i praktyka, 2008, 4: 42- 49.
12. Łapecka- Klusek C. (red.): Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i
ginekologii. Podręcznik dla studentów studiów pielęgniarskich, studiów licencjackich. Wydawnictwo CZELEJ Sp. Zoo, Lublin 2003: 199- 227.
13. Rabiej M.: Proces pielęgnowania jako metoda indywidualnej opieki na oddziałach położniczych. Położna nauka i praktyka, 2009, 2: 8- 11.
14. Rutkowska A., Kłudka- Sternik M., Kraczkowski J.: Symptomy zaburzeń depresyjnych w pierwszym tygodniu po porodzie- aspekt medyczny i psychologiczny.
Przegląd ginekologiczno- położniczy, 2007, 7: 153- 156.
15. Rychta I.: Rola położnej w edukacji rodziców w okresie okołoporodowym. Biuletyn edukacyjno/informacyjny Szkoła Matek i Ojców Razem Łatwiej 2011,1:
14-15.
16. Sztyber B.: Profesjonalna pomoc laktacyjna. Położna nauka i praktyka, 2008, 4:
54- 57.
STRESZCZENIE
W życiu kobiety jednym z najważniejszych i najpiękniejszych momentów jest
akt narodzin dziecka. Zmiany jakie zachodzą w tym czasie w organizmie i psychice
matki są niezwykle silne. Zmienia się jej nastrój, wygląd fizyczny, status społeczny,
kariera, zakres obowiązków czy relacje międzyludzkie. Z tego powodu kobiety po
porodzie muszą szybko dostosować się do nowej sytuacji w jakiej znalazły się one i
cała rodzina po narodzinach dziecka. Przejście do nowej roli może być trudne ponieważ rzeczywisty obraz macierzyństwa różni się od tego przedstawianego w reklamach i filmach. Młodzi rodzice często są zagubieni w nowej sytuacji i potrzebują
pomocy, aby zaadaptować się do nowej, nieznanej roli- matki i ojca. Dzieje się tak
między innymi dlatego, że okres połogu bardzo często wypierany jest ze świadomości przyszłych rodziców. Nie zawracają oni na niego uwagi, ponieważ w czasie
ciąży dla kobiet oczekujących dziecka oraz ich najbliższych najważniejsze jest urodzenie zdrowego noworodka. To, co dzieje się później uznawane jest za naturalne,
proste, niesprawiające trudności. Takie myślenie doprowadza do tego, że nawet
najmniejszy problem pojawiający się w okresie połogu może wywołać strach i stres.
Okazuje się także, że tworzony wcześniej obraz grzecznego maleństwa nijak się ma
do rzeczywistości. Stanowi to dla młodych rodziców, sytuację bez wyjścia, co spowodowane jest tylko i wyłącznie brakiem wiedzy na ten temat. W okresie tym rola
99
ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014
Dobrostan i zespół
położnej dla młodych rodziców jest nieoceniona. To właśnie ona poprzez swoje
działania edukacyjne uświadamia położnicę i jej rodzinę, że połóg to realny, rzeczywisty stan, w którym właśnie się znaleźli. Otocza ich życzliwością, troską i opieką. Zadania stawiane przed tą grupą zawodową są bardzo trudne, gdyż polegają na
wprowadzeniu zarówno kobiety jak i mężczyzny w świat rodzicielstwa. Ważne jest
uświadomienie rodzicom, że wraz z rozwojem dziecka dorastamy do bycia rodzicem, uzyskując coraz większe kompetencje. W ostatnich latach powstało wiele programów promocji zdrowia dotyczących zarówno teoretycznego jak i praktycznego
przygotowania przyszłych rodziców do ciąży, porodu i połogu. Dzięki wdrażaniu i
upowszechnianiu programów szkoleniowych dla rodziców łatwiejsze stało się zdobywanie fachowych i rzetelnych informacji z tego zakresu. Jest to bardzo ważny
czynnik, który powoduje zwiększenie pewności siebie i wiary we własne możliwości. Promocja zdrowia w połogu sprzyja psychicznemu i fizycznemu zdrowiu nie
tylko matki, ale także całej rodziny. Celem pracy jest ocena wiedzy kobiet po porodzie na temat okresu połogu i przygotowania ich do opieki nad sobą i dzieckiem w
opinii położnych pracujących w sali porodowej i na oddziałach położniczych. Wnioski wynikające z pracy dowodzą, że w opinii położnych wiedza położnic dotycząca
okresu połogu jest zróżnicowana w zależności od zagadnienia. Miejsce pracy położnych nieznacznie wpływa na opinię o wiedzy kobiet po porodzie. Wyniki badań
powinny dowiodły także że położne w tych samym stażu pracy mają podobne zdanie o wiedzy położnic.
ABSTRACT
In every woman’s life one of the most important and the most beautiful moments
is the act of childbirth. Changes that take place in the organism and mentality of a
mother are extremely strong. The mood, physical appearance, social status, career,
responsibilities and human relations change. That is why women who has just given
birth and their families should adapt to a new situation that has taken place after the
childbirth. This new role can be difficult because the actual and real image of maternity differs from the one that is shown in commercials and films. Young parents are
often lost in this new situation and they need help to adapt to a new and unknown
role of a mother and a father. This happens because puerperium is often repressed by
future parents. They do not pay any attention to it, because the most important issue
for women expecting a child and their close people is to give birth to a healthy infant. The next steps are perceived as natural, simple and uncomplicated. This way of
thinking leads to the fact that even the smallest problem that appears during puerperium elicits fear and stress. It suddenly appears that the created image of a wellbehaved child has nothing to do with reality. This is a dead-end for young parents
and it is mainly caused by the lack of knowledge. During this period the role of a
midwife is irreplaceable for young parents. Her educational role and activity raises
parents’ awareness that puerperium is an actual stage of their life. A midwife treats
them with kindness, attention and care. The tasks that midwives have to face are
very difficult, because they deal with introducing both a woman and a man with
parenthood. It is essential to make mothers and fathers aware of the fact that we gain
100
Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych
greater competence as parents with the growth and development of our child. In
recent years many programs connected with theoretical and practical preparation of
future parents to the period of pregnancy, delivery and puerperium have appeared.
Due to the fact that those programs are implemented and widespread, it is easier to
get professional and reliable information about this subject. This is an essential factor, which leads to the increase of self-confidence and the belief in our possibilities.
Health promotion during the period of puerperium fosters mental and physical
health of not only a woman, but also the whole family. The goal of this work is to
evaluate the knowledge of postpartum women about the period of puerperium as
well as to prepare them to take care of themselves and their children. The work is
based on the opinion of midwives working at labour and maternity wards. The conclusions show that according to midwives the knowledge of women who has just
given birth is differentiated based upon the issue. The workplace of midwives has
little influence on the opinion about the knowledge of postpartum women. The
research results also prove that the midwives of the same seniority have the same
opinion about the knowledge of postpartum women.
Artykuł zawiera 50075 znaków ze spacjami + grafika
101