Autoreferat B.Urbaniak - Wydział Ekonomiczno
Transkrypt
Autoreferat B.Urbaniak - Wydział Ekonomiczno
Załącznik ….. AUTOREFERAT przedstawiający główne kierunki działalności naukowej i osiągnięcia naukowo-badawcze, odnośnie kształcenia kadr naukowych oraz działalności dydaktycznej, organizacyjnej i popularyzującej naukę dr hab. BOGUSŁAWA ELŻBIETA URBANIAK Bogusława E. Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Strona |2 Spis treści I. Podstawowe informacje o kandydatce ............................................................................................ 3 I.1.Dane personalne ............................................................................................................................. 3 I.2.Uzyskane tytuły zawodowe i stopnie naukowe ............................................................................. 3 I.3. Informacja o zatrudnieniu w jednostkach naukowych .................................................................. 4 II. Informacja o głównych kierunkach działalności naukowej i osiągnięciach naukowo-badawczych przed uzyskaniem stopnia doktora habilitowanego nauk ekonomicznych .............................................. 5 III. Informacja o głównych kierunkach działalności naukowej i osiągnięciach naukowobadawczych po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego nauk ekonomicznych ............................... 17 IV. Informacje uzupełniające: ............................................................................................................... 44 IV.1. Staże naukowe i zagraniczne.................................................................................................... 44 IV.2. Nagrody i odznaczenia za działalność naukową ...................................................................... 46 IV.3. Dalsze kierunki rozwoju naukowego ....................................................................................... 46 V. Informacja o osiągnięciach w zakresie kształcenia kadry naukowej ................................................ 48 VI. Informacja o działalności dydaktycznej .......................................................................................... 51 VII. Informacja o aktywnościach organizacyjnych na rzecz jednostki macierzystej ............................ 54 VIII. Informacja o współpracy z otoczeniem w zakresie naukowym, społecznym i gospodarczym .... 55 IX. Ilościowe zestawienie dorobku naukowo-badawczego [ujęcie całościowe] według rodzaju wykonanych prac................................................................................................................................... 60 Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Strona |3 I. Podstawowe informacje o kandydatce I.1.Dane personalne Imię i nazwisko: Bogusława Elżbieta Urbaniak Data i miejsce urodzenia: 13.05.1949, Łódź Adres korespondencyjny: Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, ul. POW 3/5, 90-255 Łódź; Katedra Pracy i Polityki Społecznej, ul. Rewolucji 1905r. nr 39, 90-214 Łódź Telefon: (42) 635 52 44 E-mail [email protected] I.2.Uzyskane tytuły zawodowe i stopnie naukowe Tabela 1.1. Chronologia uzyskanych tytułów zawodowych i stopni naukowych Data Nazwa tytułu Jednostka naukowa zawodowego/stopnia naukowego, dziedzina, dyscyplina naukowa 25.06.1971 magister ekonomii, w zakresie ekonomiki przemysłu Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny 30.06.1980 doktor nauk Uniwersytet Łódzki, ekonomiczWydział Ekonych nomicznoSocjologiczny Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Tytuł rozprawy Promotor i recenzenci Ryzyko w działalności dr Krystyna Tyszsocjalistycznego przed- kiewicz siębiorstwa przemysłowego na przykładzie Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Odzieżowego „Wólczanka” w Łodzi Ekonomiczne konsekwencje absencji tkaczy w przemyśle bawełnianym promotor: prof. dr hab. Władysław Piotrowski recenzenci: prof. dr hab. Stanisława Borkowska prof. dr hab. Władysław Holtzman Strona |4 19.10.1998 doktor habilitowany nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii – ekonomiki rynku pracy Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Praca zawodowa po przejściu na emeryturę. Społeczno-ekonomiczne przesłanki powrotu emerytów do aktywnego życia zawodowego recenzenci: wydawniczy: prof.dr hab. Janusz Meller; prof. dr hab. Stanisława Borkowska prof. dr hab. Lucyna Frąckiewicz Inne certyfikaty: świadectwo ukończenia Dwuletniego Studium Podyplomowego Języka Angielskiego na Uniwersytecie Łódzkim w 1985 r. oraz świadectwo ukończenia dwusemestralnego Studium Ekonomiki i Organizacji Turystyki dla Kierowników [pilotów] Wycieczek Zagranicznych organizowanego przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w Krakowie [1971-1972]. I.3. Informacja o zatrudnieniu w jednostkach naukowych Jednostka naukowa Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Stanowisko Okres pracy asystent stażysta w Zakładzie Ekonomiki Przemysłu, Instytut Ekonomiki Produkcji 1.10.1971-30.09.1972 asystent w Zakładzie Ekonomiki Przemysłu, Instytut Ekonomiki Produkcji 1.10-1972-30.09.1973 starszy asystent w Zakładzie Ekonomiki Przemysłu, Instytut Ekonomiki Produkcji 1.10-1973-30.09.1980 adiunkt w Zakładzie Ekonomiki Przemysłu, Instytut Ekonomiki Produkcji 1.10.1980-30.09.1991 adiunkt w Zakładzie Ekonomiki Pracy, Instytut Ekonomiki Produkcji [zmiana nazwy od 1.10.1992 na Katedrę Pracy i Polityki Społecznej Instytutu Ekonomik Stosowanych i Informatyki ] sekretarz Ośrodka Naukowo-Badawczego Ekonomiki Pracy i Stosunków Przemysłowych starszy wykładowca w Zakładzie Ekonomiki Pracy, Instytut Ekonomiki Produkcji adiunkt w Katedrze Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Ekonomik Stosowanych i Informatyki kierownik Ośrodka Naukowo-Badawczego Ekonomiki Pracy i Stosunków Przemysłowych Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim 1.10.1991-30.09.1996 1.10.1991 – 30.09.1999 1.10.1996-29.03.1999 30.03. 1999- 31.12.2001 1.10.1999-30.09.2008 Strona |5 Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny Uniwersytet Łódzki, Wydział EkonomicznoSocjologiczny adiunkt [drugie miejsce pracy] 1.10.1996-30.09.1998 profesor, kierownik Katedry Zarządzania Zasobami Ludzkimi [drugie miejsce pracy] 1.10.1998-30.09.2012 profesor nadzwyczajny w Katedrze Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Ekonomik Stosowanych i Informatyki kierownik Katedry Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Ekonomik Stosowanych i Informatyki 1.01.2002 do chwili obecnej 1.10.2010 do chwili obecnej Dodatkowo w latach 90. XX w. podejmowałam okresowo pracę w oparciu o umowę o dzieło w Wyższej Szkole Finansów i Informatyki im. prof. Janusza Chechlińskiego w Łodzi. Jestem aktualnie członkiem: Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk Zarządu Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, sekretarzem Wydziału II Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego od 23.10.2000r., Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej, European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing - od marca 2016. Byłam członkiem następujących międzynarodowych organizacji naukowych: COPE [Congress of Political Economists International], IFA [International Federation on Ageing], IAES [International Atlantic Economic Society]. II. Informacja o głównych kierunkach działalności naukowej i osiągnięciach naukowo-badawczych przed uzyskaniem stopnia doktora habilitowanego nauk ekonomicznych Mój rodowód naukowy jest związany z ukończonym kierunkiem studiów ekonomicznych w zakresie ekonomiki przemysłu na Uniwersytecie Łódzkim. Bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu magisterskiego [z wyróżnieniem] podjęłam pracę, najpierw jako asystent staży- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Strona |6 sta, później asystent i starszy asystent w Zakładzie Ekonomiki Przemysłu Instytutu Ekonomiki Produkcji na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Początkowo zajmowałam się zagadnieniami organizacyjnymi, społecznymi i ekonomicznymi pracy ludzkiej w przemyśle, na przykładzie rozwiniętego w owym czasie w Łodzi przemysłu włókienniczego i odzieżowego. Interesowałam się czynnikami wpływającymi na efekty pracy robotników bezpośrednio produkcyjnych, w tym głównie wykorzystaniem ich czasu pracy i warunkami pracy. Odbyłam jednosemestralny staż zawodowy w przedsiębiorstwach przemysłowych w Łodzi [rok ak.1977/1978] oraz dwumiesięczny zagraniczny staż naukowy w Leningradzkim Instytucie Włókiennictwa i Przemysłu Lekkiego, przeprowadziłam wówczas badania porównawcze na temat wykorzystania czasu pracy w polskim i radzieckim przedsiębiorstwie przemysłu bawełnianego. Zostały one opublikowane w formie artykułu: Urbaniak B., Wykorzystanie czasu pracy robotników przemysłu bawełnianego (na przykładzie tkalni ŁZPB im. Obrońców Pokoju i przedsiębiorstwa „Raboczij”), Przegląd Ekonomiczno-Społeczny Miasta Łodzi, PWN, Warszawa-Łódź, 1979, nr 5/1978, s. 203-224. Zwróciłam także uwagę na aspekt społeczny pracy włókniarek zatrudnionych w trudnych warunkach pracy wielozmianowej. Moje zainteresowania naukowo-badawcze pracą robotników w przemyśle włókienniczym zostały sfinalizowane w postaci rozprawy doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Władysława Piotrowskiego, pt.: Ekonomiczne konsekwencje absencji tkaczy w przemyśle bawełnianym, obronionej na Wydziale EkonomicznoSocjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego w 1980r., nagrodzonej następnie w 1982 r. Nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, indywidualną stopnia trzeciego. Główne obszary penetracji naukowo-badawczej, wokół których koncentrowały się i nadal koncentrują się moje zainteresowania naukowo-badawcze dotyczą społecznoekonomicznych aspektów pracy ludzkiej, w jej wymiarze jednostkowym i instytucjonalnym. Tematyką tą zajmuję się od początku mojej kariery zawodowej, czego dowodem jest zarówno obszar tematyczny pracy doktorskiej i habilitacyjnej. Zamieszczona na poniższym schemacie 1 struktura nurtów naukowo-badawczych w mojej pracy naukowej wskazuje na przesunięcie spektrum zainteresowań od zagadnień związanych z pracą i wykorzystaniem czasu pracy w przedsiębiorstwie [schemat 1, tematyka nr 1] i ekonomicznymi skutkami absencji pracowniczej [schemat 1, tematyka nr 2] po szersze Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Strona |7 aspekty związane z ekonomiką rynku pracy [schemat 1, tematyka nr 3] i polityką społeczną [schemat 1, tematyka nr 6] oraz związane z nimi tematycznie zbiorowe stosunki pracy – schemat 1, tematyka nr 4 – [zwane także w literaturze przedmiotu stosunkami przemysłowymi jako efekt tłumaczenia z języka angielskiego – industrial relations]. W niewielkim zakresie zwróciłam także uwagę na rodzący się sektor organizacji pozarządowych w polskich warunkach okresu transformacji – [schemat 1, tematyka nr 5]. Większość moich opracowań z okresu przedhabilitacyjnego dotyczyła: a) ekonomiki rynku pracy, w jej obszarze: a. czynników kształtujących aktywność zawodową osób w wieku emerytalnym, skutków dokonywanych wyborów między kontynuacją pracy zawodowej a jej zakończeniem w związku z przejściem na emeryturę, b. elastycznych form zatrudnienia i organizacji pracy, c. skuteczności instytucji rynku pracy - urzędów pracy, agencji zatrudnienia, b) zbiorowych stosunków pracy, w ich obszarze: a. rozwiązań modelowych zbiorowych stosunków pracy i ich skuteczności odnośnie kształtowania wynagrodzeń, b. kształtowania zbiorowych stosunków pracy w okresie transformacji systemowej w Polsce, w tym roli partnerów społecznych na rynku pracy, c) sektora organizacji pozarządowych – roli tego sektora w warunkach gospodarki rynkowej, d) polityki społecznej, w jej obszarze: a. polityki emerytalnej państwa z początków transformacji systemowej, w tym powiązań między zabezpieczeniem emerytalnym a aktywnością zawodową w ciągu życia, b. przemian w polityce społecznej zapoczątkowanych w okresie transformacji systemowej. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Strona |8 Schemat 1. Struktura nurtów naukowo-badawczych w rozwoju naukowym wraz ze wskazaniem najważniejszych dokonań słowa kluczowe: zainteresowania naukowobadawcze przed uzyskaniem stopnia doktora nauk ekonomicznych ekonomika pracy, ekonomika przemysłu, wykorzystanie czasu pracy 1. Praca i czas pracy w przedsiębiorstwie 2. Ekonomiczne skutki absencji pracowniczej 4. Zbiorowe stosunki pracy [ZSP] 3. Ekonomika rynku pracy osoby w wieku emerytalnym na rynku pracy elastyczne formy zatrudnienia i org. pracy skuteczność instytucji rynku pracy 6. Polityka społeczna 5. Sektor org. pozarządowych modele polityka emerytalna państwa uwarunkowania transformacyjne przemian modelowych przemiany systemowe po uzyskaniu stopnia doktora nauk ekonomicznych K O N T Y N U A C J A 7. Zarządzanie zasobami ludzkimi [ZZL] przemiany modelowe ZZL w okresie transformacji systemowej zarządzanie starzejącymi się zasobami ludzkimi zarządzanie różnorodnością 8. Ekonomika rynku pracy starzejące się zasoby pracy na rynku pracy, wsparcie aktywności zawodowej i przedsiębiorczość starszych pracobiorców elastyczność rynku pracy kształcenie w ciągu życia zawodowego 9. Zbiorowe stosunki pracy [ZSP] przemiany modelowe ZSP w okresie transformacji systemowej 10. Sektor org. pozarządowych aktywność społeczna osób starszych ZZL w kontekście ZSP ZZL w org. pozarynkowych N O W E P E R S P E K T Y W Y B A D A W C Z E Polityka senioralna słowa kluczowe: społeczno-ekonomiczne skutki zmian demograficznych, zarządzanie wiekiem, nowa ekonomia instytucjonalna Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim rozwój dyscypliny w obszarze akademickim po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego krajowe, lokalne i międzynarodowe aspekty polityki społecznej przemiany polityki społecznej w transformacji systemowej aktywność zawodowa osób starszych jako przedmiot dialogu społecznego Metodyka oceny efektów społeczno-ekonomicznych starzenia się społeczeństwa 11. Polityka społeczna Strona |9 Po uzyskaniu stopnia doktora nauk ekonomicznych zaczął krystalizować się profil moich zainteresowań naukowych. Przyczyniły się do tego staże naukowe, które odbyłam w instytucjach naukowych na terenie kraju - w Katedrze Ekonomiki Pracy SGPiS, Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych, Instytucie Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego [semestr letni 1987/1988] oraz za granicą, m.in. dwumiesięczny w Holenderskim Instytucie Ekonomicznym [NEI] w Rotterdamie [maj-czerwiec 1984]. Moje zainteresowania naukowo-badawcze rozwijałam uczestnicząc w krajowych i międzynarodowych projektach. Pierwsze doświadczenia badawcze zyskałam dzięki udziałowi w projekcie MR.III.4. „Człowiek – Praca” w latach 1981-1985 i w ogólnokrajowych badaniach CPBP 08.01.„Człowiek i Praca” w latach 1986-1990 [podgrupa 2.12], kiedy zajmowałam się problemami związanymi z przygotowywaną rozprawą habilitacyjną. Badałam je także podczas dwutygodniowego stażu w Wyższej Szkole Ekonomicznej im. Bruno Leuschnera w Berlinie [1988 r.]. Prowadziłam badania na temat czasu pracy zawodowej i jego roli w strukturze życia ludzkiego oraz wynikające stąd kwestie aktywności zawodowej w wieku emerytalnym. Poszukiwałam uwarunkowań wyborów jednostkowych odnośnie pracy zawodowej i emerytury oraz wpływu na owe decyzje rozwiązań instytucjonalnych wynikających ze zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. W pracach z tego okresu zajmowałam się stosunkiem osób w wieku około- i post emerytalnym do dalszej pracy zawodowej. Temat ten zyskiwał na znaczeniu w dyskusji naukowej z tego okresu, odkąd zaczęto zwracać uwagę na relację między długością okresu pracy zawodowej i związanego z nim okresu wnoszenia składek na powszechne ubezpieczenie emerytalne do okresu pobierania świadczeń emerytalnych oraz wpływem stanu rzeczy na finanse publiczne. Reforma systemu emerytalnego była w Polsce konieczna [przeprowadzono ją w 1999 r.], ponieważ system ubezpieczeń społecznych ukształtowany w okresie gospodarki centralnie planowanej nie pasował do sytuacji, w jakiej kraj znalazł się po wprowadzeniu gospodarki rynkowej i do nadchodzących zmian demograficznych. Jednym z jej założeń było wydłużenie okresu aktywności zawodowej Polaków [na tle innych krajów europejskich była i jest ona w Polsce nadal stosunkowo niska] i dzięki temu ochrona systemu społecznych ubezpieczeń emerytalnych przed skutkami rosnącego obciążenia demograficznego. I wówczas, i obecnie stoję na stanowisku respektowania prawa starzejących się osób do kontynuowania pracy zawodowej w warunkach dostosowanych do ich kurczących się z wiekiem możliwości funkcjonalnych. Rozwiązania instytucjonalne powinny wspierać dążenia osób, które chcą wcześniej odejść na emeryturę i otrzymywać niższe świadczenia emerytalne z tytułu skróconego okresu stażowego. Jednocześnie nie powinno być Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 10 ograniczeń dla dalszej pracy zawodowej po nabyciu pełnych uprawnień emerytalnych. Praca po przejściu na emeryturę może być źródłem satysfakcji, a także pozwala uzupełnić dochody. Przemiany systemowe w byłych krajach socjalistycznych skierowały moją uwagę na problematykę rynku pracy. Wpływ reform systemowych na sytuację na rynku pracy badałam uczestnicząc w latach 1991-1993 w zespołowym projekcie realizowanym wspólnie przez pracowników Katedry Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego i słowackich naukowców z Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bratysławie [ACE numer Z/9109/0000/056 „Labour market and social consequences of economic reform in the Slovak Republic”]. W okresie od uzyskania stopnia doktora do czasu uzyskania stopnia doktora habilitowanego opublikowałam następujące pozycje na temat sytuacji osób w wieku emerytalnym na rynku pracy, które uznaję za najbardziej reprezentatywne moich badań nad ekonomiką rynku pracy [schemat 1, tematyka nr 3]: Urbaniak B., Emerytura czy dalsza praca zawodowa, Polityka Społeczna, 1987, nr 8, s.8-10; Urbaniak B., Wpływ wybranych czynników demograficznych i ekonomicznych na poziom aktywności zawodowej emerytów i rencistów w Polsce, Wiadomości Statystyczne, 1988, nr 3 s.13-15; Urbaniak B., Oczekiwania ludzi w wieku przedemerytalnym wobec przyszłej pracy na emeryturze, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1988, nr 9, s.41-46; Urbaniak B., Zatrudnienie emerytów, Polityka Społeczna,1989, Urbaniak B., Praca zarobkowa jako forma aktywności ludzi starszych [w:] Refleksje nr 9/10, s.7-9; nad starością- aspekty społeczne, edukacyjne i etyczne, Polskie Towarzystwo Gerontologiczne Oddział w Łodzi, Uniwersytet Łódzki, Zakład Oświaty Dorosłych 1992, s.79-83; Urbaniak B., Wlijanie postsocjalisticzeskich ekonomiczeskich izmienieni na rynok truda w Polsze [w:] Człowiek w socjalno-ekonomiczeskoi systemie. The Man in the Socio-Economics System, Akademia Nauk SSR, Moskwa 1992, s. 362-372; Urbaniak B., Możliwości pracy emerytów i rencistów w warunkach bezrobocia, Rynek Pracy, 1996, nr 9, s. 34-44; Urbaniak B., Społeczno-ekonomiczne skutki starzenia się społeczeństw [w:] Przeobrażenia demograficzne kraju i ich konsekwencje dla polityki społecznej, L. Frąckiewicz Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 11 [red.], Katedra Polityki Społecznej i Gospodarczej, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, Katowice 1998, s.89-99. Przejście polskiej gospodarki do gospodarki rynkowej skłoniło mnie do zainteresowania się elastycznymi formami zatrudnienia i organizacji pracy. Badania z tego zakresu podejmowałam w kolejnych etapach mojego rozwoju naukowego, czego efektem są następujące publikacje: Urbaniak B., Możliwości stosowania elastycznych form pracy w przemyśle [w:] Kierunki racjonalizacji działalności gospodarczej przedsiębiorstw przemysłowych, H. Bieniok [red.], Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, Katowice 1990, s. 185-193; Urbaniak B., Elastyczne formy zatrudnienia w sektorze prywatnym na terenie Łodzi, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 5-6 z 1992 r., s.43-50; Urbaniak B., Praca w niepełnym wymiarze czasu pracy - szanse i zagrożenia [w:] Zagrożenia społeczne- miejsce polityki społecznej w systemie nauk, L. Frąckiewicz [red.], Katedra Polityki Społecznej i Gospodarczej, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, Katowice 1997, s. 197-205; Urbaniak B., Rola peryferyjnego zatrudnienia w procesie elastycznego gospodarowania zasobami pracy w przedsiębiorstwie [w:] Współczesne tendencje w zarządzaniu zasobami pracy, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997, s. 273-281. Moje zainteresowania problematyką rynku pracy dotyczyły także skuteczności instytucji rynku pracy, takich jak urzędy pracy i agencje zatrudnienia. Poświęciłam im uwagę w artykułach: Urbaniak B., Rola i zakres działania pozarządowych agencji pośrednictwa pracy w Polsce, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1994 nr 5, s.26-33; Urbaniak B., Ocena efektywności działania urzędów pracy na przykładzie urzędów województwa łódzkiego, Acta Universitatis Lodzensis. Folia Oeconomica, 1996, Zeszyt nr 140, Bezrobocie w województwie łódzkim, s. 91-110. Przejście do gospodarki rynkowej przyniosło artykułowanie nowych wartości, takich jak partycypacja, dialog. Legły one u podstaw przeobrażeń życia społeczno-gospodarczego w Polsce. Wzrastające pod koniec lat 80. XX wieku nastroje demokratyczne w kraju skierowały moje zainteresowania na tematykę zbiorowych stosunków pracy [schemat 1, tematyka nr 4] i odmiennego ich modelu w gospodarce rynkowej w porównaniu do tego, który wykształcił się w okresie Polski socjalistycznej. Tematyka formowania się modelu stosunków przemysło- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 12 wych w Polsce w okresie przejścia do systemu rynkowego była dla mnie bardzo interesująca z uwagi na moje zaangażowanie w projekty międzynarodowe. W latach 1993-1995 uczestniczyłam w badaniach zbiorowych stosunków pracy w Polsce. Uzyskaną dzięki temu wiedzę wykorzystałam w przygotowaniu i realizacji programu studiów na temat zbiorowych stosunków pracy. Projekt był realizowany przez Uniwersytet Łódzki i zespoły z Holandii, Wielkiej Brytanii i Niemiec w ramach Wspólnotowego Programu Pomocy Tempus-Phare JEP 3369 „Study of industrial relations” [„Studia w zakresie stosunków pracy”]. W latach 1994-1997 wzięłam udział w Tessa-Phare PMU „Przygotowanie i uruchomienie kursów na poziomie policealnym pod tytułem „Stosunki przemysłowe”; PL 9210/02/0121. Partnerem obu projektów był Krajowy Ośrodek Prac Społeczno-Zawodowych KK NSZZ „Solidarność”. Efektem współpracy z uniwersytetami w Nijmegen, Warwick, Bielefeld był program studiów uruchomionych na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym w Ośrodku Naukowo Badawczym Ekonomiki Pracy i Stosunków Przemysłowych. Powstały także materiały dydaktyczne oraz podręczniki z których jeden został przetłumaczony na język polski. We wszystkich tych aktywnościach brałam czynny udział, odbyłam sześć krótkookresowych staży na uniwersytetach w Lauder College, Halbearth, Dunfermline oraz w Departamencie Zatrudnienia Regionu Fife [19-26.01.1992], w University of Warwick [22-28.03.1993 oraz 4-8.01.1997], uniwersytetach w Nijmegen i Groningen [4-15.01.1993 oraz 4-10.11.1995]. Dowodem moich zainteresowań zbiorowymi stosunkami pracy [negocjacjami zbiorowymi], kształtem dialogu społecznego i jego wpływem na zarządzanie zasobami ludzkimi [szczebel zakładu pracy] oraz sytuację na rynku pracy w kraju są moje publikacje ukazujące się od lat 90. ubiegłego wieku. Były one próbą uchwycenia istoty kształtowania relacji między pracodawcami, pracownikami i stroną rządową opartych na zasadach demokratycznych w gospodarce rynkowej. Moją wiedzę z zakresu stosunków pracy miałam możliwość poszerzyć dzięki stypendium NAVF Program for Research Collaboration between Norway and Central and East European Nations w 1992r., w ramach którego odbyłam krótkookresowy staż na Uniwersytecie w Bergen [2-18.06.1992]. W ramach współpracy z prof. Hansem Slompem z Holandii brałam czynny udział w przygotowaniu polskiego wydania jego książki [„Między rokowaniami i polityką”] jako tłumacz i współredaktor. Byłam także członkiem polskiego zespołu współpracującego z prof. Richardem Hymanem nad rolą organizacji przedstawicielskich w kształtowaniu warunków pracy i zatrudnienia na szczeblu mikro- [zakłady pracy], mezo- [branżowym, gałęziowym, regionalnym] i ogólnokrajowym. Tematyka stosunków przemysłowych była rozwijana przeze Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 13 mnie w ramach powołanego w 1991 r. na Uniwersytecie Łódzkim Ośrodka NaukowoBadawczego Ekonomiki Pracy i Stosunków Przemysłowych, w którym byłam najpierw sekretarzem [1991-2003], a w 2004 r. objęłam stanowisko kierownika, które sprawowałam aż do rozwiązania Ośrodka w 2008 r. Aktywność naukowo-badawcza Ośrodka oparta była na współpracy z partnerami reprezentującymi sferę gospodarki – organizacjami związków zawodowych [głównie NSZZ „Solidarność” Region Ziemia Łódzka] i organizacjami pracodawców. Osiągnięciem Ośrodka było uruchomienie studiów podyplomowych z zakresu zbiorowych stosunków pracy, dla których bazą była współpraca z uniwersytetami w Nijmegen, Warwick, Bielefeld oraz wypracowanie standardów kształcenia odnośnie zbiorowych stosunków pracy na szczeblu małych i średnich przedsiębiorstw. Było to możliwe dzięki projektowi realizowanemu w latach 2004-2006 pod tytułem „Sectoral training policies for SME’s”, w którym brałam czynny udział. Realizował go Uniwersytet Łódzki we współpracy z Nijmegen School of Management w Uniwersytecie Katolickim Nijmegen. Centrum prowadziło także współpracę na temat „Managing the Labour” z prof. Janem Mihalikiem z Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bratysławie, Henk’em Thierry z Tilburg University, Richard’em Hymanem z London School of Economics i Hansem Slompem z Uniwersytetu Katolickiego w Nijmegen. Plonem współpracy była publikacja pod moją redakcją „Gospodarowanie pracą”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2001. Moje zainteresowania badawcze rozwijającym się dialogiem społecznym w Polsce [w 1994 r. została powołana Trójstronna Komisja do spraw Społeczno-Gospodarczych] pogłębiałam biorąc czynny udział w części projektu realizowanego w latach 1998-1999 przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych poświęconej negocjacyjnemu mechanizmowi kształtowania wynagrodzeń [PBZ KBN Nr 02507 “Polityka społeczna państwa w procesie przebudowy ustroju i systemu społeczno-gospodarczego”, temat III zadanie 4]. Z tego obszaru badań przygotowałam rozdział w pracy zbiorowej: Urbaniak B., Ocena efektywności negocjacji trójstronnych w zakresie wynagrodzeń [w:] Dialog społeczny. Zasady, procedury i instytucje w odniesieniu do podstawowych kwestii społecznych, praca zbiorowa: K.W. Frieske, L.Machol-Zajda, B.Urbaniak, H.Zarychta, Opracowania PBZ, IPiSS, Warszawa 1999, zeszyt nr 7, s. 19-41. Prowadziłam analizy porównawcze modeli zbiorowych stosunków pracy występują- cych w różnych krajach. Badania nad modelowaniem stosunków przemysłowych z uwzględnieniem uwarunkowań społecznych, prawnych, politycznych i organizacyjnych, które rozpo- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 14 częłam w latach 90. ub. wieku pozwoliły mi przejść w dalszych etapach mojego rozwoju naukowego do bardziej zaawansowanych prac badawczych nad strategicznym zarządzaniem zasobami ludzkimi. Tematyka zbiorowych stosunków pracy była przeze mnie analizowana w badaniach naukowych, jak również podczas działalności dydaktycznej. Uzyskana dzięki temu wiedza i doświadczenie zaowocowały opublikowaniem, przed uzyskaniem stopnia doktora habilitowanego, przygotowanych samodzielnie lub we współautorstwie następujących artykułów: Borkowska S., Urbaniak B., Związki zawodowe- pracodawcy - rząd. Jak kształtować stosunki przemysłowe [współautor, udział własny 85%], Edukacja Dorosłych, 1996, nr 3 s.109-114; Urbaniak B., Zbiorowe stosunki pracy w Stanach Zjednoczonych i Japonii, Rynek Pracy, 1999, nr 5, s. 64-86; Współredagowałam także dwie pozycje książkowe: Borkowska S, Urbaniak B. [red.] - polskie wydanie książki H. Slompa, Między rokowaniami i polityką, Wydawnictwo Naukowe Ibidem, Łódź 1995 oraz Borkowska S, Urbaniak B. [red.], Materiały do studiowania stosunków przemysłowych, Wydawnictwo Naukowe Ibidem, Łódź 1996; oraz byłam współautorką: Stosunki pracy w Polsce [współautor, udział własny 25%] [w:] Zbiorowe stosunki pracy w procesie przemian, H. Moerel [red.], Wydawnictwo Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995, s. 107-116; Demokratyzacja życia społecznego w okresie transformacji systemowej skierowała moją uwagę na sektor organizacji pozarządowych. Interesowałam się nim zarówno w ujęciu teoretycznym jak i praktycznym, szczególnie w ich roli w życiu społecznym i gospodarczym [schemat 1, tematyka nr 5]. Inspiracją do zajęcia się tym obszarem tematycznym był mój udział w Salzburg Seminar in American Studies, Salzburg, sekcja 272 “The Role of NonProfit Organisations: Comparisons of Functions, Operations and Trends” w okresie 30.0412.05. 1989, a następnie udział w 1992 r. w konferencji w Cleveland na zaproszenie amerykańskiej organizacji Independent Sector. Wygłosiłam tam referat, który został opublikowany w materiałach konferencyjnych: “Territorial voluntary organizations as signs of democracy in Poland nowadays”, Leadership and Management, 1991 Spring Research Forum Working Pa- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 15 pers, Independent Sector, United Way Strategic Institute, Washington D.C.1991, s. 585-591. Moje zainteresowania naukowe organizacjami pozarządowymi zaowocowały opublikowaniem kolejnych artykułów: Urbaniak B., Działania dobrowolne jako forma aktywności społecznej, Polityka Społeczna, 1989 nr 11/12, s.13-17; Urbaniak B., Stany Zjednoczone. Organizacje niekomercyjne w gospodarce rynkowej, Gospodarka Narodowa, 1992 nr 9, s.39-42. Zainteresowania rozwojem sektora pozarządowego w Polsce rozwijałam w kolejnych latach po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego w odniesieniu do aktywizacji społecznej osób starszych. Transformacja ustrojowa oraz przemiany demograficzne w Polsce wpłynęły na konieczność dostosowania polityki społecznej państwa do nowych okoliczności [schemat 1, tematyka nr 6]. Zmiany demograficzne, które w perspektywie kolejnych dziesięcioleci przyniosą wieloaspektowe skutki natury ekonomicznej, skłoniły mnie w latach 80. ubiegłego wieku do zainteresowania się aktywnością zawodową starzejących się zasobów pracy. W szczególności interesowała mnie polityka emerytalna państwa i formuła zabezpieczenia społecznego w powiązaniu z długością pracy zawodowej. Reforma systemu społeczno-gospodarczego w Polsce według zasad rynkowych wymagała dostosowania systemu zabezpieczenia emerytalnego. Dające o sobie wówczas znać koncepcje neoliberalne oparte na indywidualizmie w kwestiach zabezpieczenia emerytalnego stały w sprzeczności wobec zasad opiekuńczości państwa w gospodarce socjalistycznej. Tematykę przemian polityki emerytalnej podjęłam w następujących artykułach: Urbaniak B., Sytuacja dochodowa emerytów, którzy powrócili do pracy zawodowej, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1989, nr 8-9, s.44-50. Urbaniak B., Emerytura a odpowiedzialność za własny los, Polityka Społeczna, 1991, nr 9, s.23-24. Urbaniak B., Ostaszewski K. [udział własny 50%], Głos w dyskusji o reformie ubezpieczeń społecznych w Polsce, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1995, nr 12, s. 23-30. [konfrontacja podejścia neoliberalnego i socjaldemokratycznego w podejściu do reformy systemu społecznych ubezpieczeń emerytalnych w Polsce]. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 16 Zabrałam także głos w dyskusji nad modelowymi rozstrzygnięciami ustroju polityki społecznej w artykule: Urbaniak B., Zmiany w polityce społecznej po przejściu do gospodarki rynkowej, Polityka Społeczna,1997 nr 3, s. 5-9; Łącznie w okresie po uzyskaniu stopnia doktora do czasu uzyskania stopnia dokto- ra habilitowanego napisałam i opublikowałam: 24 samodzielne artykuły naukowe w czasopismach, 6 we współautorstwie, 11 artykułów w opracowaniach zbiorowych [w tym jedno w innym języku niż polski], 3 zamieszczone w materiałach konferencyjnych [wszystkie w językach innych niż język polski]; byłam współredaktorem 2 monografii [w tym jedna współredakcja dotyczyła wydania w języku polskim] oraz jednej pozycji materiałów dydaktycznych. Łączna liczba publikacji w okresie po uzyskaniu stopnia doktora do czasu uzyskania stopnia doktora habilitowanego, tj. od 1980 do 1998 r. wyniosła 47 pozycji różnego rodzaju. Wzięłam czynny udział w 5 krajowych konferencjach naukowych z zakresu rynku pracy i polityki społecznej oraz w 5 naukowych konferencjach międzynarodowych organizowanych w kraju i za granicą, gdzie prezentowałam wyniki swoich badań. Uczestniczyłam łącznie w 6 projektach badawczych, w tym w 2 projektach krajowych finansowanych ze środków zewnętrznych oraz w 4 międzynarodowych zespołach badawczych, odbyłam 10 krótkookresowych staży zagranicznych. W otwartej procedurze konkursowej uzyskałam stypendium NAVF Program for Research Collaboration between Norway and Central and East European Nations w 1992r. oraz udział w Salzburg Seminar in American Studies w 1989 r. Dwukrotnie miałam możliwość wygłoszenia wykładów na zaproszenie uczelni zagranicznych, tj. University of Bergen w Norwegii, pt.: “Process of democratization as a main factor of transition from central planned to market economy system – case of Poland”, [maj 1990], oraz University of Groningen w Holandii, pt.: “Topical problems of labour and work utilization in Poland”, [maj 1984]. Moja wczesna działalność naukowo-badawcza zaowocowała monografią habilitacyjną: Urbaniak B. ,Praca zawodowa po przejściu na emeryturę. Społeczno-ekonomiczne przesłanki powrotu emerytów do aktywnego życia zawodowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998 [nagrodzonej dwiema nagrodami - Nagrodą Rektora Uniwersytetu Łódzkiego indywidualną stopnia drugiego w roku 2000 oraz indywidualną Nagrodą naukową Prezydenta Miasta Łodzi w 2001 roku]. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 17 III. Informacja o głównych kierunkach działalności naukowej i osiągnięciach naukowo-badawczych po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego nauk ekonomicznych W okresie po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego, który przypadł na czas transformacji polskiej gospodarki w gospodarkę rynkową, kontynuowałam badania nad społecznoekonomicznymi aspektami pracy ludzkiej. Mój wkład w rozwój nauki, który sytuuje się w obszarze ekonomii pracy dotyczy teoretycznych podstaw odpowiedzi na społeczno-ekonomiczne wyzwania stwarzane przez starzenie się społeczeństw, w szczególności w obszarze rynku pracy i zarządzania zasobami ludzkimi. Osią mojej działalności naukowo-badawczej są społeczne i ekonomiczne konsekwencje starzenia się zasobów pracy oraz teoretyczne i praktyczne rozwiązania uwzględniające oczekiwania jednostkowe i społeczne wobec aktywności zawodowej w starszym wieku. Społeczno-ekonomiczne skutki starzenia się polskiego społeczeństwa zajęły moją uwagę jako naukowca i badacza zjawisk społecznych w kontekście wpływu procesów demograficznych na politykę rynku pracy oraz konieczności uwzględnienia starzenia się zasobów pracy w zarządzaniu zasobami ludzkimi na poziomie organizacji. Jako zwolennik holistycznego podejścia do procesu starzenia się społeczeństw w swoich pracach akcentuję interdyscyplinarne podejście do zagadnień starzenia się rozpatrywanego z perspektywy całego życia człowieka. Główny nurt moich rozważań naukowo-badawczych należy do nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii i zarządzania. Moje badania w okresie pohabilitacyjnym można podzielić na następujące obszary [schemat 1]: zarządzanie zasobami ludzkimi [schemat 1, tematyka nr 7]: o przemiany zarządzania zasobami ludzkimi w okresie transformacji systemowej, o zarządzanie starzejącymi się zasobami ludzkimi, o zarządzanie różnorodnością, o zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacjach pozarynkowych, ekonomika rynku pracy [schemat 1, tematyka nr 8]: Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 18 o starzejące się zasoby pracy, wsparcie aktywności zawodowej i przedsiębiorczości starszych pracobiorców, o elastyczność rynku pracy, o kształcenie w ciągu życia zawodowego, zbiorowe stosunki pracy [schema1, tematyka nr 9]: o przemiany modeli zbiorowych stosunków pracy w okresie transformacji systemowej, o zarządzanie zasobami ludzkimi w kontekście zbiorowych stosunków pracy, o aktywność zawodowa osób starszych jako przedmiot dialogu społecznego, sektor organizacji pozarządowych [schemat 1, tematyka nr 10]: o aktywność społeczna osób starszych, polityka społeczna [schemat 1, tematyka nr 11]: o rozwój polityki społecznej jako dyscypliny akademickiej, o krajowe, lokalne i międzynarodowe aspekty polityki społecznej, o przemiany polityki społecznej w okresie transformacji systemowej w Polsce. Główny nurt moich prac naukowo-badawczych wpisuje się w ogólnoświatowy kierunek badań nad procesem starzenia się populacji ludzkiej. W tym obszarze występuje wiele kwestii dyskusyjnych, wywołujących niekiedy społeczne spory, np. długość pracy zawodowej w ciągu życia, warunki pracy osób w wieku 50+ , skala aktywności zawodowej starszych pracobiorców w sytuacji kryzysowej gospodarek, zagrożenia dla równowagi finansowej systemów ubezpieczeń społecznych związane z rosnącą liczbą starzejących się beneficjentów itp. Pojawiają się pytania o zakres społecznej i indywidualnej odpowiedzialności za dobrobyt ekonomiczny w starszym wieku, nawiązujące do praw ludzi starszych opracowanych przez Radę Europy we współpracy z Komisją Europejską. W moich pracach naukowo-badawczych prowadzę rozważania nad skutecznością aktywnej polityki państwa na rynku pracy [ALMP] wspierającej starszych pracobiorców, którzy niezależnie od stopnia rozwoju gospodarki należą do grupy osób defaworyzowanych na rynku pracy. Badania te, prowadzone w ramach teorii kapitału ludzkiego oraz teorii rynku pracy, uwzględniają działania o charakterze międzynarodowym [np. zawarte w Międzynarodowym Planie Działań Dotyczących Starzenia się – Madryt 2002]. W mojej pracy naukowej poszukuję teoretycznych podstaw dla odpowiedzi na społeczno-ekonomiczne wyzwania stwarzane przez starzenie się społeczeństw, w szczególności w obszarze rynku pracy, zarządzania zasobami ludzkimi i polityki społecznej, z uwzględnieniem roli i skuteczności dialogu społecznego. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 19 W okresie pohabilitacyjnym dodałam nową domenę do moich badań naukowych – zarządzanie zasobami ludzkimi [schemat 1, tematyka nr 7]. W początkach okresu transformacji systemowej nastąpiła zmiana kierunku badań nad zarządzaniem zasobami ludzkimi w związku z przechodzeniem od tradycyjnego zarządzania kadrami do HRM, które akcentuje znaczenie roli kapitału ludzkiego w osiąganiu trwałej przewagi konkurencyjnej. Skierowałam moją uwagę na kierunki zmian w strategiach, funkcjach i instrumentach [schemat 1, tematyka nr 7 przemiany zarządzania zasobami ludzkimi w okresie transformacji systemowej]. Jednym z powodów mojego zainteresowania tematyką zmian zachodzących w ZZL był to, że od 15 lat biorę udział jako członek Komitetu Oceniającego w pracach nad wyłonieniem laureatów konkursu Lider Zarządzania Zasobami Ludzkimi organizowanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. W okresie dwunastu lat [do 2012r.] zajmowałam się analizą informacji zawartych w ankietach służących ocenie profesjonalizacji ZZL w firmach, które przeszły pierwszy etap weryfikacyjny w ramach Konkursu. Efektem tych prac było 9 corocznych raportów opublikowanych wspólnie z Piotrem Bohdziewiczem [do 2009 roku, po tym roku raporty wyłącznie w wersji elektroniczne], które przedstawiały analityczną ocenę zaawansowania procesów unowocześnienia ZZL w polskich organizacjach aspirujących do miana liderów w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi: cykl 9 publikacji w latach 2001-2009 - Urbaniak B., Bohdziewicz P., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Kreowanie nowoczesności , Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa. Wyniki badań przeprowadzonych w ramach konkursu Lider Zarządzania Zasobami Ludzkimi wśród firm i instytucji dążących do unowocześnienia procesów i metod zarządzania zasobami ludzkimi stały się podstawą dla pogłębionych analiz kierunków przemian zarządzania zasobami ludzkimi w oddziałach przedsiębiorstw międzynarodowych działających w Polsce oraz w organizacjach o polskim rodowodzie. Analizy te dokumentowały zmieniające się podejście polskich organizacji do zarządzania zasobami ludzkimi coraz częściej traktowanego jako podstawowy czynnik przewagi konkurencyjnej. Wyniki badań nad stopniem profesjonalizacji i unowocześnienia zarządzania zasobami ludzkimi w organizacjach uczestniczących w konkursie Lider Zarządzania Zasobami Ludzkimi stały się podstawą do opracowań naukowych, które prezentowałam na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz opublikowałam w kraju i za granicą. Najbardziej reprezentatywne z nich to: Urbaniak B., New Approach to Human Resource Management: Polish Experience; Naujas požiūris į žmogiškųjų išteklių vadybą; Lenkijos patirtis Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim Viešasis, Admin- S t r o n a | 20 istravimas Public Administration, Viešojo Administravimo Lavinimo Asociacija Public Administration Training Association, Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie 2002-2003, No 3, s.71-79. Urbaniak B., Bohdziewicz P., Standardy zarządzania pracownikami wyznaczane w konkursie Lider Zarządzania Zasobami Ludzkimi [w:] Zarządzanie zasobami ludzkimi. Teraźniejszość i przyszłość, S. Borkowska [red.], IPiSS, seria Studia i Monografie, Warszawa 2006, s. 19-31. Urbaniak B., Ekonomiczno-społeczny nurt w rozwoju zarządzania zasobami ludzkimi, [w:] Zarządzanie zasobami ludzkimi w Polsce. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, S. Borkowska [red.], Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2007, s.95-101, Urbaniak B., W kierunku zarządzania zasobami ludzkimi, [w:] Zarządzanie zasobami ludzkimi w Polsce. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, S. Borkowska [red.], Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2007, s. 89-94, Urbaniak B., Tendencje zmian w zarządzaniu zasobami ludzkimi w świetle doświadczeń konkursu Lider ZZL, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2010, nr 3-4, s.81-88. Urbaniak B., Trends in human resources management in companies applying for title of Leader of Human Resources Management [w:] Contemporary Management Challenges in the Transition Period. The Perspectives of Poland and Spain, P. Buła, H. Łyszczarz, A.M. Ramirez, J. Teczke [sc.ed.], Universidad de Granada, Cracow University of Economics, Cracow School of Business, Cracow-Granada, 2011. Najwięcej miejsca w mojej pracy naukowej z zakresu ZZL poświęciłam zarządzaniu pracą starszych pracowników, zwłaszcza sytuacji zatrudnieniowej starszych pracobiorców w poziomie zakładu pracy [schemat 1, tematyka nr 7 - zarządzanie starzejącymi się zasobami ludzkimi]. Z jednej strony nawiązywałam do moich zainteresowań z czasów, gdy prowadziłam badania na temat organizacji i efektów pracy robotników w łódzkich przedsiębiorstwach [schemat 1, tematyka nr 1], a z drugiej strony do wcześniejszych badań na temat instytucjonalnych uwarunkowań aktywności zawodowej starzejących się pracobiorców. Wnioski z badań wskazywały, iż zbudowanie spójnego modelu zatrudnienia starzejących się pracowników wymaga komplementarnego ujęcia uwzględniającego szczebel makro [polityka społecznogospodarcza państwa i jej uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne], mezo [sytuacja podmiotów na szczeblu regionalnym i lokalnym i relacje między nimi] i mikro [polityka personalna w poszczególnych organizacjach, postawy pracodawców, przedstawicielstw pracowni- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 21 czych, organizacji związkowych]. Zaczęłam poszukiwać rozwiązań umożliwiających skuteczne zarządzanie starzejącymi się pracownikami, które przynosiłyby korzyści organizacjom i pozwalały starzejącym się pracownikom kontynuować pracę zawodową. Starałam się wprowadzić do krajowego czasopiśmiennictwa polski odpowiednik stosowanego w krajach anglojęzycznych pojęcia „zarządzanie wiekiem” [age management], utożsamianego najpierw w wąskim zakresie tylko z zarządzaniem starszymi pracownikami, a następnie w ujęciu rozszerzonym - z zarządzaniem pracownikami w kolejnych fazach cyklu życia zawodowego z uwzględnieniem ich wieku. Celem takiego zarządzania jest między dostosowywanie warunków pracy do możliwości starzejącego się pracownika, aby po 50. roku życia mógł on nadal być pracownikiem pożądanym przez pracodawców. Choć termin „zarządzanie wiekiem” jest dość zrozumiały, po pewnym czasie doszłam do wniosku, że bardziej precyzyjnym określeniem jest „zarządzanie starszymi pracownikami” [bądź w starszym lub dojrzałym wieku], gdyż „wiek” nie poddaje się zarządzaniu. Moje badania nad zarządzaniem starzejącymi się zasobami pracy w organizacji przyniosły następujące publikacje: Urbaniak B., Postawy pracodawców wobec pracowników w starszym wieku – studium europejskich doświadczeń [w:] Polityka społeczna w życiu społeczno-gospodarczym kraju, A.Rączaszek, W. Koczur [red.], Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2007,s. 337-346. Urbaniak B., Age Management - Polish Experiences [in:] The Ageing Societies of Central and Eastern Europe: Some Problems-Some Solutions, Andreas Hoff, Jolanta Perek-Białas [ed.], Jagiellonian University Press, Cracow 2008, s. 157-167. Urbaniak B., Zarządzanie starzejącymi się zasobami pracy w organizacji – w poszukiwaniu rozwiązań, [w:] Człowiek i praca w zmieniającej się organizacji, M. Gableta i A. Pietroń-Pyszczek [red.], Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 43, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009, s.401-409. Urbaniak B., Starzenie się zasobów pracy jako wyzwanie w warunkach konkurencyjnej gospodarki [w:] Wyzwania dla współczesnych organizacji w warunkach konkurencyjnej gospodarki”, D. Lewicka, L. Zbiegień-Maciąg [red.], Wydawnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2010, s. 243-252. Urbaniak B., Polish and UK experience in managing an ageing workforce, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2014, nr 6(101), s.117-134. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 22 Kolejnymi aspektami zarządzania zasobami ludzkimi, którymi zainteresowałam się w okresie pohabilitacyjnym były [schemat 1, tematyka nr 7]: zarządzanie różnorodnością i zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacjach pozarynkowych, takich jak administracja publiczna i organizacje pomocy społecznej. Pierwszy z tych obszarów obejmuje nie tylko zarządzanie pracownikami w różnym wieku [o czym pisałam wyżej], ale także pracownikami związanymi okresowo z pracodawcą. Moje zainteresowania ZZL w organizacjach nierynkowych skupiło się na administracji publicznej oraz skuteczności instytucjonalnej formy opieki nad ludźmi starszymi. Publikacje na ten temat obejmują: Urbaniak B., Zarządzanie różnorodnością zasobów ludzkich w organizacji, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2014, nr 3-4, s.63-78. Urbaniak B., Sobczak M., Zarządzanie pracownikami tymczasowymi w firmachużytkownikach [w:] B.Urbaniak, P.Oleksiak [red.], Praca tymczasowa. Droga do kariery czy ślepy zaułek?, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014, s. 185- 198. Urbaniak B., Bohdziewicz P., Wdrażanie zmian w administracji samorządowej: deficyty uczestnictwa pracowniczego, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2013 nr 2(91)/13 s. 51-66, Urbaniak B., Zmiany w zarządzaniu zasobami ludzkimi w pomocy społecznej. Przykład domów pomocy społecznej w Łodzi, Studia Oeconomica Posnaniensia, Zarządzanie ludźmi w sektorze publicznym i non-profit, 2015, przyjęty do druku. Szerokie badania na temat zmian ZZL w administracji publicznej prowadziłam jako członek zespołu realizującego projekt „Zdiagnozowanie potencjału administracji samorządowej, ocena potrzeb szkoleniowych kadr urzędów administracji samorządowej oraz przygotowanie profili kompetencyjnych kadr urzędów administracji samorządowej”, na zlecenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Raport końcowy z tego badania, opracowany przeze mnie i P. Bohdziewicza, został opublikowany pod adresem: https://administracja.mac.gov.pl/download/58/1353/Raportkoncowy.pd. W moich badaniach nad zarządzaniem zasobami ludzkimi w administracji samorządowej znalazła się problematyka szkoleń w służbie cywilnej. Na ten temat wygłosiłam przygotowany wspólnie z S.Borkowską referat „Continuing vocational training of civil servants in Poland na międzynarodowej konferencji w Moskwie „Democratic Governance for the XXI Century: Challenges and Responses in CEE Countries” zorganizowanej przez The Network of Institutes and Schools of Public Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 23 Administration in Central and Eastern Europe[NISPcee] oraz The School of Public Administration of the Moscow State University [2005]. Uzupełnieniem mojego dorobku na temat zarządzania zasobami ludzkimi są monografie pod moją redakcją, które powstały jako pokłosie konferencji organizowanych przez Katedrę Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Są to: Urbaniak B., Gospodarowanie pracą, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Łódź 2001, ss.326, Urbaniak B. [red.], Zarządzanie zasobami ludzkimi. Problemy dydaktyki; Difin, Warszawa 2008, ss.224, Urbaniak B. [red.], Efektywność zarządzania zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011, ss.537. Istotna część moich badań w okresie pohabilitacyjnym skupiła się na ekonomice rynku pracy [schemat 1, tematyka nr 8], a zwłaszcza na sytuacji starszych pracobiorców na rynku pracy [starzejące się zasoby pracy na rynku pracy, wsparcie aktywności zawodowej i przedsiębiorczość starszych pracobiorców]. Pojęcie „ludzie starsi” jest nieostre ze względu na heterogeniczny przebieg jednostkowych procesów starzenia. W literaturze przedmiotu bywa zastępowane innymi terminami, takim jak np. w andragogice „późna dorosłość”. Piszę o tym m.in. w publikacji zbiorowej: Urbaniak B., Gładzicka-Janowska A., Żyra J. i inni, Socjoekonomika starzenia się współczesnych społeczeństw, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2015, s.15-31.) Z uwagi na ponadprzeciętne problemy z utrzymaniem się na rynku pracy, starsze osoby, które tracą pracę zostają objęte różnorodnymi programami aktywnej polityki rynku pracy [ALMP] zarówno w Polsce jak i w innych krajach UE. Pozycja pracobiorców, którzy przekroczyli 50 rok życia na rynku pracy jest nierówna, tak jak zróżnicowany jest kapitał ludzki, którym dysponują. Według objaśnień teorii insiders-outsiders, która jest jedną z teorii wyjaśniających przyczyny bezrobocia osób starszych , silna pozycja „swoich” starszych pracowników w przedsiębiorstwie wynika z ich trudnego do zastąpienia kapitału ludzkiego i unikalnych kompetencji. To spośród tej grupy rekrutują się mentorzy młodszych pracowników, którym przekazują wiedzę i umiejętności. Ponieważ grupa „obcych” należących do bezrobotnych w wieku starszym ma niewielkie szanse przedostania się w obręb wewnętrznego rynku pracy, w efekcie zasilają szeregi bezrobotnych długookresowo. Możliwość uniknięcia sytuacji „ob- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 24 cych” stwarza pomoc kierowana do bezrobotnych w ramach programów ALMP. Ich skuteczność należy oceniać przez pryzmat jakości ofert aktywizacji zawodowej dla osób defaworyzowanych. Jednak podstawowym czynnikiem mogącym poprawić sytuację osób starszych na rynku pracy jest ich postawa wobec pracy i chęć przejęcia odpowiedzialności za własny los, a także świadomość konieczności kształtowania własnej zatrudnialności w cyklu życia zawodowego, m.in. poprzez edukację ustawiczną. Polityka podnoszenia ustawowej granicy wieku emerytalnego na późniejsze lata życia skłania coraz częściej do podjęcia rozważań na temat indywidualnych decyzji w sprawie kontynuowania pracy w późniejszym wieku. Zakłada się, że ukształtowany w minionym wieku tradycyjny model emerytalny przekształci się w model transpozycyjny zakładający dostosowywanie wieku emerytalnego do zmian na rynku pracy, a ten w model opcjonalny, w którym przejście na emeryturę będzie coraz częściej decyzją indywidualną, podejmowaną na podstawie różnych przesłanek, takich jak wzrost niepewności na rynku pracy, zmiany demograficzne, malejące znaczenie powszechnych systemów emerytalnych, dostępność prywatnych ubezpieczeń emerytalnych, postawa wobec pracy, typ kariery zawodowej. Szerzej na ten temat piszę w: Urbaniak B., Polityka wieku emerytalnego: trend ku indywidualizacji rozwiązań, [w:] Rynek pracy i wykorzystanie potencjału pracy w Polsce. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia Profesora Mieczysława Kabaja,, A.Rajkiewicz, J. Orczyk [red.], IPiSS, 2014, s. 147-160. Sposobami pomagania osobom starszym w znalezieniu ofert zatrudnienia adekwatnych do kurczących się z wiekiem możliwości wykonywania pracy zajmowałam się w ramach trzech projektów naukowo-badawczych realizowanych w latach 2004-2013. Pierwszy z projektów poświęconych zagadnieniom osób starszych na rynku pracy, w którym brałam aktywny udział był „Sojusz dla pracy”, partnerstwo z tematu F EQUAL na rzecz osób w wieku 45+ realizowany w latach 2004-2008 w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Jego administratorem był UNDP Polska a partnerem Uniwersytet Łódzki. W tym projekcie byłam koordynatorką z ramienia Uniwersytetu Łódzkiego, kierownikiem merytorycznym Partnerstwa UŁ, realizatorką, redaktorką i współautorką raportów z badań oraz autorką publikacji, a także ekspertem w całym projekcie. Testowano w nim między innymi metodę jobcoaching’u mającą wspierać starszych pracobiorców napotykających trudności na rynku pracy. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 25 W mojej pracy naukowej dużą rolę odgrywała i nadal odgrywa współpraca w międzynarodowych projektach. Pełniłam w nich rolę kierownika i/lub realizatorki badań. Elementem wspomnianego wyżej projektu „Sojusz dla pracy” była współpraca międzynarodowa Age Alliance [2007]. Jej efektem była publikacja pod tytułem „Age Management. Age Alliance Group Good Practice Guide”, Rochester – Warsaw, której byłam współautorką. Wymiana doświadczeń międzynarodowych w ramach Age Alliance zainspirowała mnie do dalszych badań krajowych realizowanych w ramach IW EQUAL. Zaowocowały one, między innymi, powstaniem trzech niedużych publikacji, których byłam autorką i redaktorką lub współredaktorką: Urbaniak B. [red.], Pracownicy 45+ wobec barier na rynku pracy, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 2007, Urbaniak B. [red.], Pracownicy 45+ w naszej firmie, Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju [UNDP], Warszawa 2007, Urbaniak B. [red.], Jak zachęcić pracowników po 45 roku życia do dalszej edukacji. Rekomendacje praktyków. Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju [UNDP], Warszawa 2008. Wymienione wyżej pozycje znalazły się wśród publikacji, które podejmowały temat dość nowy jak na owe czasy, dotyczący możliwości przezwyciężania trudności na jakie napotykają starsi pracobiorcy na rynku pracy i w zakładzie pracy. Zakres moich empirycznych badań nad rynkiem pracy prowadzonych w kontekście starzenia się zasobów pracy został poszerzony dzięki uzyskaniu w drodze konkursu indywidualnego grantu na temat: Employment and labour market institutions for an aging workforce – a survey made for Poland, ufundowanego przez ERSTE Foundation Social Research Fellowships “Generations in Dialogue”[2008-2010]. Był to mój drugi projekt naukowobadawczy poświęcony zagadnieniom aktywności zawodowej osób starszych. Realizowałam go samodzielnie przy pomocy kilku osób. Program „Generations in Dialogue” dał mi możliwość nawiązania kontaktów międzynarodowych z naukowcami zajmującymi się szerokim spektrum problematyki starzenia się społeczeństw oraz umożliwił udział w konferencjach tematycznych w San Gallen, Wiedniu, Bukareszcie i w Splicie. Dzięki grantowi mogłam przeprowadzić w 13 łódzkich firmach badania z przedstawicielami działów odpowiedzialnych za zarządzanie zasobami ludzkimi oraz z młodymi i dojrzałymi pracownikami [poniżej 40 roku życia] i ze starszymi pracownikami [z umownie przyjętą granicą powyżej 40 lat]. Wyniki badań przedstawiłam w publikacji: Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 26 Urbaniak B., Zatrudnienie i instytucje rynku pracy w warunkach starzejących się zasobów pracy - badania dla Polski [wersja angielska: Employment and labour market institutions for an aging workforce – a survey made for Poland], Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2011. Poszukując uwarunkowań zwiększenia aktywności zawodowej osób starszych w Polsce [Polska należy do krajów UE28 o niskim poziomie wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata, np. w 2014 r. wyniósł 42,5% przy średniej w Unii 51,8%] podjęłam szeroko zakrojone prace w projekcie systemowym B.1.16 realizowanym przez Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich w partnerstwie z Uniwersytetem Łódzkim [Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+, 2010-2013]. Inicjatorem projektu był Departament Analiz Ekonomicznych MPiPS a środki finansowe pochodziły z EFS. Był to mój trzeci projekt poświęcony zagadnieniom pracy starszych pracobiorców. Udział w nim stanowił dla mnie duże wyzwanie, ponieważ wyniki badań i wyprowadzone z nich wnioski miały posłużyć do opracowaniu rządowego programu „Solidarność pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+”, co rzeczywiście miało później miejsce w postaci Uchwały nr 239 opublikowanej w Monitorze Polskim z dnia 4 lutego 2014. Jako uczestnik projektu zostałam także członkiem Rady Społecznej 50+ [powołanej Zarządzeniem nr 13 Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 kwietnia 2013 r.], która miała przygotować rekomendacje dla działań programu „Solidarność pokoleń”, określić kierunki jego zmian i opracować wytyczne dla działań wspierających na rynku pracy osoby po 60. roku życia. Dzięki udziałowi w projekcie uzyskałam dostęp do wielu empirycznych danych niezbędnych do analizowania polityki państwa polskiego wobec osób starszych na rynku pracy. W projekcie pełniłam rolę przewodniczącej Rady Ekspertów, współautorki koncepcji i metodyki badań oraz narzędzi badawczych, recenzentki wewnętrznych raportów cząstkowych i opracowań tematycznych. Przede wszystkim byłam jednak autorką rozdziałów raportów końcowych oraz ich współredaktorką, współautorką wniosków i rekomendacji, osobą współodpowiedzialną za merytoryczne efekty pracy zespołu badaczy z Uniwersytetu Łódzkiego. Wyniki prac badawczych zostały ujęte w dwu obszernych raportach wydanych w języku polskim: Urbaniak B., Wiktorowicz J., Raport z analizy programów skierowanych do osób 50+ zrealizowanych w Polsce w latach 2004–2009, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź 2011, oraz Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 27 Kryńska E., Krzyszkowski J., Urbaniak B., Wiktorowicz J., Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce. Raport końcowy, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013, oraz w języku angielskim : Urbaniak B., Wiktorowicz J., Analytical report on Programmes for People 50+ Implemented in Poland between 2004 and 2009An, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź 2011, Kryńska E., Krzyszkowski J., Urbaniak B., Wiktorowicz J., Diagnosis of the current situation of women and men aged 50+ on the labour market in Poland. Final Report, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013. W „Diagnozie obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce. Raport końcowy” znalazły się rozdziały mojego autorstwa, takie jak: Urbaniak B., Sytuacja zawodowa kobiet i mężczyzn w wieku 45/50+ , s. 65-108; Urbaniak B., Podstawowe charakterystyki zatrudnienia kobiet i mężczyzn w wieku 45/50, s. 109-167 Urbaniak B., Emerytura jako moment przełomowy w aktywności zawodowej kobiet i mężczyzn w wieku 45/50+, s. 168-183; Urbaniak B., Stosunek pracodawców oraz kobiet i mężczyzn w wieku 45/50+ do instytucjonalnego wsparcia aktywności zawodowej po 45./50. roku życia , s. 237-252; Wnioski generalne, s. 293-338. Raporty te zostały zacytowane jako pomoc w opracowaniu rządowego programu „Solidarność pokoleń” [Uchwała nr 239 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia Programu Solidarność pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+, Monitor Polski z 2014, poz.115, s. 11,13, 14 i dalej]. Bogaty materiał badawczy stał się dla mnie podstawą szeregu analiz naukowych, których wyniki zostały następnie opublikowane w czasopismach naukowych w języku polskim i angielskim. W poniższych publikacjach przedstawiłam rekomendacje na temat możliwości wzrostu zatrudnienia osób po 50 roku życia w polskich warunkach: Urbaniak B., Wiktorowicz J., Support for economic activity of people aged 50+ of Poland: the best solutions of the government's Programme Solidarity of Generations, Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 28 Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014, nr 1/2014, s. 77-91. Urbaniak B., Wiktorowicz J., Older employees and how to keep them in employment: The case of Poland, Global Ageing Journal, vol. 9, No2, International Federation on Ageing, 2015, s.20-23, http://www.ifa-fiv.org/global-ageing-journal-9-2-now- available/ Urbaniak B., Predicted impacts of pension reform on the labour market in Poland, Studia Humanistyczne AGH, 2014, tom 13.4, s. 125-143. Prace te wyrażają między innymi moje przekonanie, iż jednostka może aktywnie wpływać na swoją sytuację na rynku pracy w starszym wieku poprzez wcześniej dokonywane wybory w zakresie life-long learning, a rolą państwa jest stworzenie instytucjonalnego wsparcia dla jej wysiłków przy pomocy ALMP. Możliwość pogłębienia wiedzy na temat zatrudnienia ludzi starszych daje mi czynne uczestnictwo jako ekspert krajowy w konsultacjach na temat polityki unijnej wobec osób starszych i zakresu jej realizacji w krajach członkowskich w ramach Age Platform Europe [europejskiej sieci skupiającej ponad 150 organizacji, które reprezentują bezpośrednio ponad 40 mln osób w wieku 50+ w Europie]. Jako członek grupy zajmującej się głównie zatrudnieniem osób starszych przygotowuję krótkie opracowania tematyczne pokazujące stopień realizacji przez Polskę polityki aktywnego starzenia się względem celów Europejskiej Polityki Zatrudnienia, a także formułuję oceny założeń krajowej polityki uwzgledniającej potrzeby osób starszych, np. polityki senioralnej jako działania programowego państwa na rzecz osób starszych. W związku z moim udziałem w pracach grupy Task Force 4 na temat zatrudnienia i aktywnych postaw obywatelskich [employment and active citizenship] uczestniczę od 2008 r. średnio dwa razy w ciągu roku w spotkaniach roboczych i konferencjach tematycznych w Brukseli. Moje krajowe i międzynarodowe doświadczenie naukowo-badawcze w zakresie aktywizacji zawodowej osób w wieku 50+ zaowocowało ofertami udziału w projektach inicjowanych przez instytucje Unii Europejskiej. W 2012 r. uczestniczyłam w projekcie Mutual Learning Programme Komisji Europejskiej, przygotowując ekspertyzę na temat polityki senioralnej w Polsce i skali zainteresowania nią związków zawodowych i organizacji pracodawców. Był to mój głos w dyskusji na temat możliwości upowszechnienia rozwiązań norweskich w Polsce. Opracowanie: Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 29 Urbaniak B. From evaluation to action: the rise of Polish senior policy, PEER country comments paper: Poland, 2012, s.1-11, http://www.mutual-learning- employment.net/uploads/ModuleXtender/PeerReviews/94/Peer_country_discussion_paper_POLAND.pdf które przekazałam koordynatorom zostało następnie przedstawione przeze mnie jako prezentacja na konferencji: Extending Working Life: The tripartite cooperation and the role of the Centre for Senior Policy Programme w Oslo. W 2014 r. uczestniczyłam także na zaproszenie agendy Komisji Europejskiej w programie Biura Pomocy Technicznej i Wymiany Informacji [TAIEX]. W ramach Workshop on Integration and Participation of Elderly People in Economic and Social Development przygotowałam wystąpienie: Urbaniak B., Toward greater activity of people aged 50+ in the labour market. How to make older people more willing to take jobs ? które wygłosiłam w ramach warsztatów w Mińsku na Białorusi. Moje zainteresowanie badaniem aktywności zawodowej w starszym wieku jest ściśle związane z zagadnieniem elastyczności rynku pracy [schemat 1, tematyka nr 8], w tym elastycznych form zatrudnienia i organizacji pracy. Pierwszą moją publikację z zakresu elastycznych form pracy przygotowałam w latach 90. ub. wieku [Urbaniak B., Możliwości stosowania elastycznych form pracy w przemyśle, [w:] „Kierunki racjonalizacji działalności gospodarczej przedsiębiorstw przemysłowych”, pod redakcją H. Bienioka, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, 1990]. Obserwowana od kilku lat w polskiej praktyce gospodarczej skłonność do nadmiernego wykorzystywaniu pracy na czas określony jako jednej z form elastycznych skłoniła mnie do zainicjowania i pokierowania badaniami statutowymi w zespole Katedry Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego [2013r.]. Badania te porównywały korzyści i straty ponoszone przez pracowników tymczasowych z ich nadziejami na poprawę zatrudnialności. Wyniki badań zostały przedstawione w publikacjach: Urbaniak B., Oleksiak P., Praca tymczasowa. Droga do kariery czy ślepy zaułek?, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014 [wyróżniona Nagrodą Rektora Uniwersytetu Łódzkiego trzeciego stopnia w 2015 r.] Urbaniak B., Nadzieja pracowników na poprawę własnej sytuacji na rynku pracy w konfrontacji z realiami pracy tymczasowej, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 2015, nr 30(3)/2015, s.15-28. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 30 Urbaniak B., Zarządzanie pracownikami tymczasowymi w organizacji użytkującej ich pracę, [w:] Procesy innowacyjne w polskiej gospodarce – potencjał zmian, [red.] A. Francik, K. Szczepańskiej-Woszczyna, J. Ďad’o, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2016. Moje badania na temat pracy tymczasowej stanowią część szerszych rozważań dotyczących niestabilności współczesnego rynku pracy i ceny jaką muszą płacić pracobiorcy permanentnie zawieszeni między zatrudnieniem i bezrobociem. Ich wyniki pokazują w jakim stopniu osoby młode, wkraczające na rynek pracy i osoby w wieku starszym są w stanie zaakceptować niepewność sytuacji – obie te grupy są ze względu na swój wiek w sposób ponadprzeciętny narażone na trudności na rynku pracy. W przypadku osób młodych, które nie ukończyły 26 lat [np. studentów studiów stacjonarnych], praca tymczasowa, choć niepewna i niskopłatna, umożliwia zdobycie doświadczenia zawodowego, a więc poprawia ich zatrudnialność; jest ona ceną jaką płaci się za lepsze perspektywy na pracę stałą. Osobom po 40. roku życia, które podejmują pracę tymczasową nie tylko ze względu na brak ofert stałego zatrudnienia pracy, lecz także z powodu nieporadności w samodzielnym poszukiwaniu pracy, daje ona możliwość „przeczekania” do emerytury. Badania pracodawców korzystających z pracy tymczasowej pokazują, że szanse na pracę stałą po okresie zatrudnienia tymczasowego są niewielkie. Rozbudzona nadzieja na poprawę sytuacji zatrudnieniowej okazuje się złudna, w polskich warunkach praca tymczasowa coraz częściej ulega petryfikacji. Powszechność pracy tymczasowej na rynkach lokalnych zdominowanych przez tradycyjną działalność produkcyjno-usługową, która nie wymaga wiedzy i charakteryzuje się niskim poziomem zaawansowania technologicznego sprzyja utrwalaniu się niekorzystnych struktur gospodarczych i niskich dochodów z pracy. Uzupełnieniem moich badań odnośnie rynku pracy [schemat 1, tematyka nr 8] jest wątek kształcenia w ciągu życia zawodowego, w tym roli szkoleń pracowniczych [także dla starszych pracobiorców]. Idea lifelong learning służy ochronie wartości kapitału ludzkiego w ciągu życia zawodowego i tym samym wspiera zatrudnialność. Temat kształcenia w ciągu życia podejmowałam w takich publikacjach jak: Urbaniak B., Rozwój społeczeństwa wiedzy. Szanse dla Polski, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica nr 210, Edukacja a rozwój społeczeństwa wiedzy, 2007, s. 7-19. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 31 Urbaniak B., Wyzwania wobec edukacji starszych pracowników w Polsce, [w:] Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk o pracy i polityce społecznej, J.T. Kowaleski i P. Szukalski [red.], Zakład Demografii i Gerontologii Społecznej UŁ, Łódź 2008 s. 68-83. Urbaniak B., Imperatyw kształcenia ustawicznego w gospodarce opartej na wiedzy [w:] M. Znajmiecka-Sikora i E. Roszko [red.], Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z, pod red., Wydawnictwo ego, Łódź 2010, s. 15-41, Urbaniak B., Bariery udziału polskiego społeczeństwa w kształceniu ustawicznym, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Polityka edukacyjna wobec rynku pracy, 2012, nr 115, s.179-188. Nadzieję na poprawę sytuacji pracowników na rynku pracy, także starszych osób, pokłada się w rozwoju ich przedsiębiorczości, która przybiera formę samodzielnej działalności gospodarczej [schemat 1, tematyka nr 8 – zachęcanie do przedsiębiorczości i jej efekty dla rynku pracy]. O roli rozwoju przedsiębiorczości jako czynnika poprawiającego położenie na rynku pracy pisałam w publikacji: Urbaniak B., Samozatrudnienie szansą poprawy sytuacji na rynku pracy, [w:] Psychologiczne wyznaczniki efektywności poszukiwania pracy i samozatrudnienia, H. Skłodowski, E. Stawasz [red.], Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Fundacja Inkubator, Łódź 2002, s.41-55. Pewne wątpliwości co do skuteczności tej formy pobudzania aktywności zawodowej w przypadku starszych pracobiorców wyraziłam w opracowaniu: Urbaniak B., Przedsiębiorczość jako szansa wzrostu aktywności zawodowej w starszym wieku,[w:] Zarządzanie zasobami ludzkimi w małych i średnich przedsiębiorstwach, Z. Wiśniewski [red.], Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013, s. 81-89. Wątek zbiorowych stosunków pracy [schemat 1, tematyka nr 9], któremu poświęciłam dość dużą uwagę na wcześniejszych etapach kariery naukowej badałam także w okresie pohabilitacyjnym pod kątem: zmian modeli zbiorowych stosunków pracy w okresie transformacji systemowej, ze szczególnym uwzględnieniem przekształceń w kierunku zdecentralizowanego modelu zbiorowych stosunków pracy , Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 32 zarządzanie zasobami ludzkimi w kontekście zbiorowych stosunków pracy, w tym powiązania między systemem ZZL a formułą partycypacyjną uwzględniającą związki zawodowe na szczeblu organizacji lub inne formy artykułowania zbiorowych interesów pracowniczych, miejsce aktywności zawodowej osób starszych w dialogu społecznym, postawy związków zawodowych i organizacji pracodawców wobec przemian demograficznych na rynku pracy. W okresie transformacji systemowej w polskiej gospodarce zaczęły kształtować się nowe relacje między pracownikami i pracodawcami oparte na rokowaniach zbiorowych. W ostatnich latach jednak ich rola uległa osłabieniu. Z powodów strukturalnych i politycznych spada uzwiązkowienie [przynależność do związków zawodowych deklaruje nie więcej niż 10-12% pracowników najemnych], co budzi pewne obawy odnośnie przyszłości partycypacyjnej formuły zarządzania. W moich publikacjach zwracałam uwagę na zmianę oczekiwań pracowników wobec formuły partycypacyjnej zarządzania zasobami ludzkimi oraz wobec roli jaką mogą odgrywać rady pracownicze w zakładzie pracy. W Polsce wykształca się obecnie nowy model stosunków pracy, oparty na indywidualizacji relacji pracodawcy-pracownicy i słabszej pozycji pracobiorców zatrudnianych coraz częściej na podstawie cywilno-prawnych umów o pracę. Ponieważ kształtowanie się zbiorowych stosunków pracy było i jest niedostatecznie rozpoznane w polskiej literaturze przedmiotu z zakresu ekonomii i zarządzania, starałam się, aby wyniki moich prac choć częściowo mogły uzupełnić istniejącą lukę. Szeroko zakrojone badania nad kształtowaniem stosunków pracy na poziomie zakładu pracy, w tym zbiorowych stosunków pracy, podjęłam w ramach grantu KBN [Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi a kształtowanie stosunków pracy - nr projektu 1 H02D 014 29, 2005-2008]. Projekt, którym kierowałam był realizowany przez zespół pracowników Katedry Pracy i Polityki Społecznej. Sprawowałam nadzór naukowy nad przyjętą metodyką badań, a także nad całością analiz i wyników badań. Projekt zaowocował zespołową publikacją pod tym samym tytułem. Jej redaktorami byłam ja jako kierownik grantu oraz sekretarz projektu dr Anna RogozińskaPawełczyk: Urbaniak B., A. Rogozińska - Pawełczyk [red.], Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi a kształtowanie stosunków pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, ss. 256. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 33 Celem naszych badań było określenie wpływu modeli ZZL na poziom zaspokojenia podstawowych interesów pracowników firm, przede wszystkim na poziom ich zadowolenia z warunków pracy i zatrudnienia. Punktem wyjścia była koncepcja strategicznego ZZL, zakładająca istnienie wspólnoty interesów pracowników i pracodawców w dążeniu do osiągnięcia celów strategicznych. Przyjęliśmy założenie, że malejąca popularność związków zawodowych może sprzyjać dążeniom pracowników do partycypacji w osiąganiu celów strategicznych organizacji. Badania były prowadzone na dużą skalę, ponieważ objęły w sumie 210 przedsiębiorstw różnej wielkości. Ich wyniki dowiodły, że w Polsce większość pracowników deklaruje zainteresowanie partycypacją bezpośrednią i przedstawicielską ponieważ może ona poprawić warunki pracy i zatrudnienia, a nie w wyniku świadomej potrzeby współuczestnictwa w dążeniach do osiągnięcia celów strategicznych firm, w których pracują. Grupa publikacji na ten temat obejmuje, oprócz wymienionej powyżej książki, takie pozycje jak: Urbaniak B., Związki zawodowe jako interesariusz w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi [w:] Sukces w zarządzaniu kadrami. Perspektywa globalna i lokalna, T. Listwan [red.], Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2004, nr 1032, s.555-567. Urbaniak B., Borkowska S., Managing Human Resources in the Context of Changing Labour Relations [udział własny 50%], [w:]”New World Order: Economic, Social and Political Tendencies at the Beginning of Third Millennium”, S.Rudolf [ed.], Lodz University Press, 2005, vol.2, s. 681-696. Urbaniak B., Współpraca i zaangażowanie w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi – stosunki przemysłowe w okresie przemian [w:] Praca i zarządzanie kapitałem ludzkim w perspektywie europejskiej, A. Pocztowski [red.], Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s.69-85. Urbaniak B., Standard zarządzania zasobami ludzkimi w firmach uzwiązkowionych w Polsce [w:] Perspektywy rozwoju partycypacji pracowniczej w Polsce w warunkach Unii Europejskiej, S. Rudolf [red.], Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007, s. 511-528. Urbaniak B., Aspiracje partycypacyjne pracowników i możliwości ich realizacji a występowanie związków zawodowych w firmie [w:] Zarządzanie organizacjami w gospodarce opartej na wiedzy. Kluczowe relacje organizacji w gospodarce opartej na wie- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 34 dzy, B. Godziszewski [red.], Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania, „Dom Organizatora”, Toruń 2008, s. 479-488. Urbaniak B., Zbiorowe stosunki pracy jako przedmiot rozważań naukowych. Refleksje nad amerykańskimi doświadczeniami, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2008, nr 34(62-63)/08, s. 79-93. Do publikacji reprezentatywnych dla mojego dorobku naukowego, które dotyczą sku- teczności rozwiązań w zakresie zbiorowych stosunków pracy zaliczam również: Urbaniak B., Zbiorowe stosunki pracy [w:], Rynek pracy w wybranych krajach. Metody przeciwdziałania bezrobociu, E. Kryńska [red.], Studia i Materiały, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1999, s. 140-176. Urbaniak B., Ocena efektywności negocjacji trójstronnych w zakresie wynagrodzeń [w:] K.W. Frieske, L.Machol-Zajda, B.Urbaniak, H.Zarychta, Dialog społeczny. Zasady, procedury i instytucje w odniesieniu do podstawowych kwestii społecznych, Opracowania PBZ, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1999, zeszyt nr 7, s. 19-41. Urbaniak B., Międzynarodowe zbiorowe stosunki pracy [w:] Międzynarodowe zarządzanie zasobami ludzkimi, A. Pocztowski [red.], Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s.163-205. Urbaniak B., Oleksiak P., Borkowska S., Negocjacje i konsultacje płacowe [w:] Wynagrodzenia – rozwiązywanie problemów w praktyce, S. Borkowska [red.], Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004, s. 239-286. Urbaniak B., Oleksiak P., Borkowska S., Rokowania zbiorowe a polityka wynagrodzeń [w:] Wynagrodzenia-praktyczne sposoby rozwiązywania problemów, S. Borkowska [red.], Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012, s. 285-309. Osobny wątkiem w moim piśmiennictwie z zakresu zbiorowych stosunków pracy [ schemat 1, tematyk nr 9] jest aktywność zawodowa ludzi starszych jako przedmiot dialogu społecznego. Moje opracowania na ten temat obejmują: Urbaniak B., Związki zawodowe wobec polityki senioralnej na rynku pracy w Norwegii i Francji , M. Bsoul, F. Bylok [red.], Związki zawodowe w procesie przemian społeczno-gospodarczych w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe Śląsk 2013, s.19-33. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 35 Urbaniak B., Miejsce aktywizacji zawodowej osób starszych w dialogu społeczny, A. Rączaszek, W. Koczur [red.], Polityka społeczna wobec przemian demograficznych, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2014, s.184-191. Urbaniak B., Topics concerning social dialogue and the extension of working life in Europe, Journal of International Relations (Medzinárodné vzťahy), Faculty of International Relations, University of Economics, Bratislava 2014, no. 1/2014, pp. 8-25. Zwracałam w nich uwagę na inne podejście związków zawodowych i organizacji pracodawców w krajach skandynawskich do wydłużania aktywności zawodowej osób starszych w porównaniu z prezentowanym przez polskich partnerów społecznych. Różnica ta przekłada się między innymi na poziom zatrudnienia osób starszych. W Szwecji i Norwegii jest on wysoki, np. wskaźniki zatrudnienia w grupie wiekowej 65-69 lat wynoszą odpowiednio 21,0%, i 27,6% [2014 rok], podczas gdy w Polsce jest to zaledwie 9,7% [dane Eurostatu: lfsaergan.tsv]. Zmieniające się w Polsce podejście do aktywności zawodowej osób starszych wywołane starzeniem się ludności jest uwarunkowane zmianami krajowej polityki społecznej w okresie transformacji systemowej. Aby dokonać analizy całokształtu zmian należy także uwzględnić nie tylko krajowe ale także lokalne i międzynarodowe wymiary polityki społecznej [schemat 1, tematyka nr 11]. Wymiary te analizowałam w następujących publikacjach: Urbaniak B., Rynek pracy wobec pracowników w starszym wieku. Doświadczenia krajów rozwiniętych gospodarczo, Polityka Społeczna, 1999, nr 9, s.20-23, Urbaniak B., Praca emerytów w sektorze prywatnym ( na przykładzie łódzkiej gospodarki), Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, Rynek pracy. Wybrane problemy, 1999, nr 124, s. 33-45. Urbaniak B., Polityka społeczna gmin [w:] Gminy u progu III tysiąclecia, Związek Gmin Regionu Łódzkiego, Wydawnictwo TOM-2000, Łódź 2001, s. 127-139, Urbaniak B., Batalia UE o jakość pracy, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2003, nr 2, s.9-16, Urbaniak B., Starsi pracownicy na rynku pracy UE w perspektywie do roku 2050 [w:] Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, J.T. Kowaleski i P. Szukalski [red.], Zakład Demografii UŁ, Łódź 2006, s.13-19, Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 36 Urbaniak B., Flexicurity – moda czy nowa szansa dla osób po 50. roku życia [w:] Polityka społeczna w procesie integracji europejskiej - przegląd problemów, A. Rączaszek i W. Koczur [red.], Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2009, s.277 – 286, Urbaniak B., redaktor wydania polskiego książki: Paula Spickera, Polityka społeczna-teoria, seria: Nowa Praca Socjalna, wydawca Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, 2014, nr 21,ss.200. Wątek rozwoju polityki społecznej jako dyscypliny akademickiej badałam w kontekście wieloletnich doświadczeń i osiągnięć Uniwersytetu Łódzkiego. Pokłosiem tych badań są następujące publikacje: Urbaniak B., Ekonomiki stosowane – przeszłość i teraźniejszość, [w:] Mistrzowie i szkoły łódzkiej ekonomii i socjologii. Szkice do portretu Wydziału EkonomicznoSocjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego, A. Pilichowski, P. Starosta [red.], Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2005, s.73-86, Urbaniak B., Polityka społeczna w Uniwersytecie Łódzkim, [w:] Polityka społeczna. Badania, dydaktyka, rozwój, A. Rączaszek [red.], Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2008, s. 105-119, Urbaniak B., Alianse naukowo-badawcze zarządzania zasobami ludzkimi i polityki społecznej w Katedrze Pracy i Polityki Społecznej, [w:] J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski [red.], „Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale EkonomicznoSocjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015, s.324-337. Moje zainteresowania sektorem pozarządowym z okresu przedhabilitacyjnego konty- nuuję w badaniach nad aktywnością społeczną osób starszych [schemat 1, tematyka nr10]. Znalazły one wyraz w publikacjach: Urbaniak B., Seniorzy aktywni społecznie, Polityka Społeczna, 2013, nr 4, s. 6-11. oraz charakteryzując osoby starsze w rozdziale Rola oraz znaczenie osób starszych w społeczeństwie i gospodarce, Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 37 Urbaniak B., Rola oraz znaczenie osób starszych w społeczeństwie i gospodarce, [w:] B.Urbaniak, A. Gładzicka-Janowska, J. Żyra i inni, Socjoekonomika starzenia się współczesnych społeczeństw, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa, 2015, s.15-31. W podsumowaniu chcę wskazać, że wyniki mojej pracy naukowo-badawczej prezentowałam na konferencjach organizowanych przez ośrodki akademickie i instytucje naukowo-badawcze w kraju i za granicą. W ramach konferencji brałam udział w dyskusjach panelowych, przewodniczyłam sesjom naukowym, zasiadałam w radach programowych. W okresie między uzyskaniem stopnia doktora i doktora habilitowanego wystąpiłam z referatami na 5 konferencjach krajowych i 5 zagranicznych, a w okresie pohabilitacyjnym brałam aktywny udział prezentując referaty w 44 konferencjach krajowych i 35 międzynarodowych. Jako redaktor prowadzący przygotowałam 7 numerów tematycznych czasopism naukowych, wchodzę w skład kolegium redakcyjnego dwumiesięcznika Zarządzanie Zasobami Ludzkimi od początku powstania periodyku w 1999 r. oraz rady programowej kwartalnika Rynek Pracy. Za istotny dla moich osiągnięć uznaję cykl 10 publikacji składający się z dwóch monografii, których byłam współredaktorem [efekt projektu KBN oraz badań statutowych], 7 artykułów/rozdziałów autorskich i jednego artykułu współautorskiego. Publikacje te powstały głównie w ostatnich latach mojej pracy naukowej i najlepiej obrazują przekrój moich zainteresowań naukowych. W mojej ocenie ich treść – wyniki badań i poglądy – może być traktowana jako mój autorski wkład w rozwój nauki. Wymieniam je poniżej według obszarów badań. Pierwszy obszar moich zainteresowań naukowych dotyczy zbiorowych stosunków pracy. Poświęciłam mu istotną część moich badań naukowych, zarówno przed jak i po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego. Moje najważniejsze publikacje w tym obszarze to: Urbaniak B., A. Rogozińska-Pawełczyk [red.], Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi a kształtowanie stosunków pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, ss. 256, Urbaniak B., Zbiorowe stosunki pracy jako przedmiot rozważań naukowych. Refleksje nad amerykańskimi doświadczeniami, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2008, nr 3-4(62-63)/08, s.79-93, Urbaniak B., Topics concerning social dialogue and the extension of working life in Europe, Journal of International Relations (Medzinárodné vzťahy), Faculty of Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 38 International Relations, University of Economics, Bratislava 2014, no. 1/2014, pp.8-25. Urbaniak B., Współpraca i zaangażowanie w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi – stosunki przemysłowe w okresie przemian [w:] Praca i zarządzanie kapitałem ludzkim w perspektywie europejskiej, A. Pocztowski [red.], Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s.69-85. Drugim obszarem osiągnięć naukowych jest aktywność zawodowa osób w wieku starszym, którą rozpatruję w analizach dotyczących rynku pracy, zarządzania zasobami ludzkimi oraz zbiorowych stosunków pracy. Graficzną ilustrację tego obszaru stanowi schemat 2. Schemat 2. Trzy wymiary rozważań nad aktywnością zawodową osób starszych aktywność zawodowa osób starszych Ekonomika rynku pracy Zarządzanie zasobami ludzkimi Zbiorowe stosunki pracy Źródło: opracowanie własne. Przekrojowe rozważania na temat aktywności zawodowej starszych pracobiorców zawarłam w następujących – oprócz książki habilitacyjnej - wiodących 2 pozycjach: Urbaniak B., Predicted impacts of pension reform on the labour market in Poland, Studia Humanistyczne AGH, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, 2014, tom 13/4, s. 125-143. Urbaniak B., Wiktorowicz J., Support for economic activity of people aged 50+ of Poland: the best solutions of the government's Programme Solidarity of Generations, Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014, nr 1/2014, s. 77-91. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 39 W obszarze badań nad rynkiem pracy za najważniejsze dla mojego dorobku należy uznać 2 publikacje: Urbaniak B., P. Oleksiak [red.], Praca tymczasowa - droga do kariery czy ślepy zaułek?, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014, s. 264, Urbaniak B., Nadzieja pracowników na poprawę własnej sytuacji na rynku pracy w konfrontacji z realiami pracy tymczasowej, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 2015, nr 30(3)/2015, s.15-28 . Wiodące publikacje z zakresu polityki społecznej oraz zarządzania zasobami ludzkimi to: Urbaniak B.: Polityka wieku emerytalnego: trend ku indywidualizacji rozwiązań [w:] A.Rajkiewicz, J. Orczyk [red.], Rynek pracy i wykorzystanie potencjału pracy w Polsce. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia Profesora Mieczysława Kabaja, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2014, s.147-160. Urbaniak B., Polish and UK experience in managing an ageing workforce, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2014, no. 6(101), pp.117-134. jak również 9 publikowanych corocznie opracowań przedstawiających wyniki konkursu Lider Zarządzania Zasobami Ludzkimi w okresie 2001-2009, których byłam współautorem. Mój łączny dorobek naukowo-badawczy zgromadzony w trakcie pracy na Uniwersytecie Łódzkim obejmuje: po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego do chwili obecnej łącznie 143 pozycje opublikowane, w tym: a/ 26 artykułów autorskich b/ 25 artykułów współautorskich, c/ 55 publikacji w opracowaniach zbiorowych d/ 13 monografii, w tym 11 monografii redagowanych i współredagowanych e/ redakcja 7 numerów tematycznych czasopism f/ jedna w materiałach konferencyjnych g/ 12 recenzji h/4 pozostałe krótkie formy publikacyjne; w trakcie procesu wydawniczego znajdują się; a/ 4 artykuły, b/ jedna publikacja w opracowaniu zbiorowym; po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego do chwili obecnej sporządziłam a/ 17 recenzji wydawniczych [ w tym 2 prac habilitacyjnych], b/ 5 wniosków projektowych, c/ 9 recenzji prac doktorskich i 1 habilitacyjnej, d/9 recenzji raportów projektowych na zlecenia zewnętrzne e/ 5 recenzji raportów wewnętrznych projektowych oraz 14 raportów i Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 40 ekspertyz projektowych; łącznie od 1971 r. do chwili obecnej: 189 publikacji, na które składają się: a/149 artykułów i rozdziałów w opracowaniach zbiorowych, b/3 monografie, w tym 2 autorskie, 1 wieloautorska oraz c/14 prac redagowanych i współredagowanych, d/4 publikacje w materiałach konferencyjnych, e/12 publikowanych recenzji i omówień; f/redakcja 7 numerów tematycznych czasopisma „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”, numeru tematycznego Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica. Wraz z 5 pozycjami w procesie wydawniczym oraz 5 tzw. innymi tekstami publikowanymi oznacza to łącznie 199 pozycji; udział w 48 konferencjach krajowych i 38 konferencjach międzynarodowych organizowanych w kraju i za granicą [po uzyskania stopnia doktora], w tym w okresie od uzyskania stopnia doktora habilitowanego odpowiednio: w 43 konferencjach krajowych i 33 zagranicznych; wykłady na zaproszenie dwóch uczelni zagranicznych: 1/ Process of democratization as a main factor of transition from a centrally planned to market economy system – the case of Poland, Norwegia, University of Bergen, maj 1990, oraz 2/ Topical problems of labour and work utilization in Poland, Holandia, University of Groningen, maj 1984 udział w 16 projektach naukowo-badawczych krajowych i międzynarodowych po uzyskania stopnia doktora, z których 10 został zrealizowanych po uzyskania przeze mnie stopnia doktora habilitowanego; kierowanie 4 zespołami badawczymi i realizacja projektów wygranych w konkursach krajowych i zagranicznych; udział w pracach 4 międzynarodowych zespołów eksperckich [jako ekspert krajowy bądź doradca]; przygotowanie 11 wewnętrznych ekspertyz, raportów i recenzji wykonanych na potrzeby projektów naukowo-badawczych; prace translatorskie – 6 publikacji naukowych przetłumaczonych z języków obcych na polski. Po 2000 roku kierowałam czterema projektami naukowo-badawczymi [pozycje 4, 5, 6,7 w tabeli 1] finansowanymi ze źródeł zewnętrznych [KBN, ERSTE Foundation, Europejski Fundusz Społeczny] oraz badaniami statutowymi, realizowanymi przez zespół pracowników Ka- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 41 tedry Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwszy z nich to projekt KBN pod tytułem Rola szkoleń w rozwoju kompetencji pracowników bezpośredniego kontaktu w bankach został sfinansowany z grantu promotorskiego i zakończył się obroną doktoratu Anny Rogozińskiej-Pawełczyk w 2006 roku. Drugi to uzyskany przeze mnie grant indywidualny w konkursie międzynarodowym ogłoszonym w ramach Fellowship for Social Research 2009/2010 przez ERSTE Foundation z Austrii. Trzeci projekt, którym kierowałam z ramienia Uniwersytetu Łódzkiego to projekt partnerski z Tematu F EQUAL, na rzecz osób w wieku 45+ realizowany w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, zaś czwarty to projekt Komitetu Badań Naukowych przyznany mi w konkursie na badania własne. Tabela 1 poniżej przedstawia wykaz projektów, które realizowałam w okresie pohabilitacyjnym. Tabela 1. Wykaz projektów naukowo-badawczych [krajowych i międzynarodowych] zrealizowanych w okresie pohabilitacyjnym Okres Lp. Nazwa projektu Rola w projekcie Źródła finansowania objęty projektem 1. 2. 3. Dialog społeczny. Zasa- PBZ KBN Nr 02507 dy, procedury i instytu- “Polityka społeczna cje w odniesieniu do współrealizatorka, au- państwa w procesie podstawowych kwestii torka części raportu przebudowy ustroju i społecznych, w ramach systemu społeczno- projektu gospodarczego”, Rynek pracy wobec in- współrealizatorka, au- tegracji z Unią Europej- torka raportu tema- ską tycznego Praca kobiet w sektorze współautorka opraco- Indywidualny Projekt prywatnym. Szanse i wania badawczego Badawczy KBN nr bariery “Koszty pracy kobiet” 1H02F02018 1999-2001 2002 Nr 1H02D 083 27 Rola szkoleń w rozwoju 4. PCZ (001 16/01) 1998-1999 kompetencji pracowni- kierownik projektu ków bezpośredniego badawczego kontaktu w bankach Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim [promotorski], Komitet Badań Naukowych, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji 8.10.2004 – 28.02.2006 S t r o n a | 42 Sectoral Training Policies for SME’s, partnerstwo Uniwersytetu 5. Łódzkiego i Uniwersyte- współrealizatorka Leonardo da Vinci nr 074123/PI/III.3.a/FPC 2004-2006 tu Katolickiego w Nijmegen PRR „Sojusz dla pracy” projekt partnerski Partnerstwo z Tematu F EQUAL, na rzecz osób w wieku 45+ realizowa6. nego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL [administrator kierownik merytoryczny partnerstwa, nadzór PIW EQUAL, Euro- naukowy, realizatorka, pejski Fundusz Spo- redaktorka i autorka łeczny 2004-2008 publikacji UNDP Polska, partner Uniwersytet Łódzki] kierownik projektu 7. Strategiczne zarządzanie badawczego, inicjaty- zasobami ludzkimi a wa badawcza, nadzór kształtowanie stosunków naukowy, kierownik pracy merytoryczny, współ- Nr 1 H02D01429 [badania własne], Komitet Badań Naukowych 05.12.2005 – 2008; autorka książki grant Fundacji ERSTE „Ensuring Income Security and Welfare Employment and labour market institutions for an 8. aging workforce – a survey made for Poland], kierownik badań własnych [inicjatywa badawcza i wykonanie] in Old Age”, http://www.erstestiftun g.org/socialresearch/fellows/20092010/Fellowship for Social Research 2009/2010 Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim 2009-2012 S t r o n a | 43 Zdiagnozowanie potencjału administracji samorządowej, ocena potrzeb szkoleniowych kadr urzędów administracji samo9. rządowej oraz przygotowanie profili kompetencyjnych kadr urzędów administracji samorządowej. Raport końcowy 10. współautorka raportu końcowego [B.Urbaniak, P. Bohdziewicz] opubli- współfinansowany z kowanego pod adre- Europejskiego Fundu- sem: szu Społecznego 2009 https://administracja.mac .gov.pl/download/58/135 3/Raportkoncowy.pd Wyrównanie szans na współautorka koncepcji rynku pracy dla osób badań i metodyki ba- 50+, w ramach Działania dań, recenzentka we- 1.1 Wsparcie systemowe wnętrzna raportów współfinansowany z instytucji rynku pracy wewnętrznych, prze- Europejskiego Fundu- Priorytetu I Zatrudnienie wodnicząca Rady Eks- szu Społecznego i integracja społeczna, pertów, współautorka i Program Operacyjny współredaktorka dwu Kapitał Ludzki. raportów końcowych 2010-2013 Moje publikacje, szczególnie te przedstawione powyżej, stanowią mój wkład do nauk ekonomicznych w następujących płaszczyznach: teoretycznej: charakterystyka uwarunkowań rozwoju zbiorowych stosunków pracy, polityki rynku pracy i zarządzania zasobami ludzkimi na szczeblu organizacji; wskazanie na ich synergiczny wpływ na aktywność zawodową osób starszych [w wieku około- i postemerytalnym]; empirycznej: analiza modeli zbiorowych stosunków pracy istniejących w polskim systemie społeczno-gospodarczym w okresie transformacji rynkowej; badanie zmieniających się uwarunkowań aktywności zawodowej starszych pracowników; metodologicznej: przedstawienie metod zarządzania starszymi pracownikami oraz kierunków ich instytucjonalnego wsparcia, aby mogli wydłużyć swą aktywność zawodową w wieku dojrzałym i starszym; Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 44 aplikacyjnej: identyfikacja barier utrudniających wzrost aktywności zawodowej osób starszych [w wieku okołoemerytalnym] w Polsce; ocena instytucjonalnego wsparcia aktywności zawodowej starszych pracobiorców; wskazanie przyczyn utrzymującej się relatywnie niskiej aktywności zawodowej osób starszych w Polsce, ukazanie możliwych zmian sytuacji w zależności od wzrostu lub spadku liczby starszych osób decydujących się wycofać z aktywności zawodowej. IV. Informacje uzupełniające: IV.1. Staże naukowe i zagraniczne Współpracę naukową z uczelniami i instytucjami zagranicznymi rozpoczęłam już w okresie przedhabilitacyjnym. Przed uzyskaniem stopnia naukowego doktora habilitowanego odbyłam w sumie 10 krótkookresowych staży naukowych [tabela 2], a po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego 4 [tabela 3]. Tabela 2. Staże naukowe zagraniczne krótkookresowe [wraz z określeniem czasu ich trwania] w okresie od uzyskania stopnia doktora nauk ekonomicznych do uzyskania stopnia doktora habilitowanego Lp. Instytucja zapraszająca Leningradzki Instytut Włókiennictwa i Przemysłu Lek- 1. 2. kiego Holenderski Instytut Ekonomiczny [NEI] w Rotterdamie Wyższa Szkoła Ekonomiczna im. Bruno Leuschnera 3. [wymiana bezpośrednia] w Berlinie Okres 02 - 03 1977 05 - 06 1984 05.12-19.12 1988 Salzburg Seminar in American Studies, sekcja 272 “The 4. Role of Non-Profit Organisations: Comparisons of Func- 30.04-12.05 1989 tions, Operations and Trends” w Salzburgu Lauder College, Departament Zatrudnienia Regionu Fife 5. w Wielkiej Brytanii Stypendium NAVF ,Program for Research Collaboration 6. between Norway and Central and East European Nations Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim 19.01 - 26.011992 02.06 - 18.06.1992 S t r o n a | 45 University of Warwick, w ramach programu Tempus 7. 22.03 -28.03.1993 “Study of industrial relations”, Wielka Brytania Katholieke Universiteit Nijmegen, w ramach programu 04.01 -15.01.1993 8. Tempus w Holandii Katholieke Universiteit Nijmegen, University of Gro- 04.11-10.11.1995 9. ningen, w ramach programu Phare-Tessa w Holandii University of Warwick, w ramach programu Phare- 04.01 - 8.01.1997 10. Tessa w Wielkiej Brytanii Tabela 3. Staże naukowe zagraniczne krótkookresowe [wraz z określeniem czasu ich trwania] w okresie po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego Lp. Instytucja zapraszająca Okres University de Santiago de Compostela, Związek Uni1. 23.10 -28.10 1999 wersytetów Unternehmerverband Norddeutschland MecklenbergSchwerin e.V.; PRR „Sojusz dla pracy” Partnerstwo z 2. Tematu F EQUAL, na rzecz osób w wieku 45+ reali- wyjazdy tygodniowe w roku zowanego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQU- 2005 i 2006 AL – Bielefeld, Schwerin Institut fȕr Innovative Arbeitsgestaltung ; Social Af3. fairs Programme ERSTE Stiftung, Wiedeń 04.05-10.05.2009 Summer School, Mediterranean Institute for Life Sci4. ences, Split, Social Affairs Programme ERSTE 07.07-15.07.2009 Stiftung Stale współpracuję z AGE Platform Europe, na zaproszenie której wyjeżdżam ok. dwóch razy w ciągu roku na spotkania w Brukseli [począwszy od 2010 r.], poświęcone omawianiu i ocenie kierunków działań krajowych w zakresie aktywnego i zdrowego starzenia w konfrontacji z rekomendacjami przygotowywanymi przez Komisję Europejską. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 46 IV.2. Nagrody i odznaczenia za działalność naukową Uzyskałam następujące nagrody za działalność naukową: Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki indywidualna stopnia trzeciego za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych za pracę doktorską pt. „Ekonomiczne konsekwencje absencji tkaczy w przemyśle bawełnianym”; 1.10.1982; Indywidualną nagrodę trzeciego stopnia Rektora Uniwersytetu Łódzkiego za osiągnięcia w badaniach naukowych w roku 1989 [za cykl prac dotyczących aktywności zawodowej emerytów]; 12.10.1990; Indywidualną nagrodę drugiego stopnia Rektora Uniwersytetu Łódzkiego za osiągnięcia naukowo-badawcze w roku 1998 [za książkę „Praca zawodowa po przejściu na emeryturę. Społeczno-ekonomiczne przesłanki powrotu emerytów do aktywnego życia zawodowego”, Wyd. UŁ, Łódź 1998]; 13.10. 2000; Indywidualną Naukową Nagrodę Prezydenta Miasta Łodzi za pracę „Praca zawodowa po przejściu na emeryturę. Społeczno-ekonomiczne przesłanki powrotu emerytów do aktywnego życia zawodowego” ;26.09.2001; Zespołową nagrodę trzeciego stopnia Rektora Uniwersytetu Łódzkiego za osiągnięcia naukowo-badawcze w roku 2014 [książka „Praca tymczasowa. Droga do kariery czy ślepy zaułek?”, Urbaniak B., Oleksiak P. [red.], Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014; 2015. IV.3. Kierunki dalszego rozwoju naukowego Nowe badania, które rozwijam na kanwie dotychczasowych osiągnięć dotyczą głównie starzenia się społeczeństw. Uzyskane przeze mnie do tej pory wyniki wskazują na konieczność przeanalizowania metodyki oceny społeczno-ekonomicznych skutków starzenia się społeczeństwa, szczególnie pod kątem rozwoju srebrnej gospodarki, w której decydenci podejmują decyzje na poziomie krajowym, regionalnym czy lokalnym nie tylko po to, aby zaspokoić potrzeby starzejących się społeczeństw, ale także aby zmiany demograficzne stały się impulsem do wykreowania nowych szans rozwojowych. Przygotowałam na ten temat artykuł, który został pozytywnie zrecenzowany i czeka w wydawnictwie na opublikowanie: Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 47 Urbaniak B., W kierunku srebrnej gospodarki - konieczność czy szansa na rozwój, Studia Prawno-Ekonomiczne, 2016, nr 98. Rozwój srebrnej gospodarki wymaga wsparcia przez politykę senioralną państwa na szczeblu krajowym i lokalnym. Aby producenci i usługodawcy zainteresowali się gospodarką senioralną polityka senioralna musi mieć wyraźnie zakreślone obszary nawiązujące do ich potrzeb, wykraczające poza Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020 [Monitor Polski z 14 grudnia 2013, poz. 118,s.4.]. Dotyczy to między innymi unowocześnienia i profesjonalizacji usług społecznych. Tematyką tą zajęłam się w kolejnym artykule, który już został zaakceptowany przez recenzentów i czeka na publikację: Urbaniak B., Zmiany w zarządzaniu zasobami ludzkimi w pomocy społecznej. Przykład domów pomocy społecznej w Łodzi, Studia Oeconomica Posnaniensia, zeszyt tematyczny „Zarządzanie ludźmi w sektorze publicznym i non-profit” . Efektem moich stałych zainteresowań tematyką rynku pracy jest kolejny, pozytywnie zrecenzowany artykuł, który czeka na publikację: Urbaniak B., W poszukiwaniu recepty na złagodzenie skali bezrobocia długookresowego w Unii Europejskiej, Przedsiębiorczość i Zarządzanie. W wyniku współpracy interdyscyplinarnej grupy osób zajmujących się problematyką starzenia się ludności powstała praca zbiorowa, która została przyjęta do druku w Wydawnictwie Uniwersytetu Łódzkiego. Przygotowałam w tej książce rozdział : Urbaniak B., Era ludzi starszych. Demografia i prawo [w:] „Jesień życia - wiosna możliwości! Przewodnik po późnej dorosłości”, pod red. M. Mularska-Kucharek i E. Czernik. Dotychczasowe rozważania na temat rządowej polityki rynku pracy wobec starszych osób skłoniły mnie do napisania artykułu przedłożonego wydawnictwu na Uniwersytecie Warszawskim: Urbaniak B., Polityka państwa wobec osób starszych na rynku pracy, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, nr 2/2016. Łącznie na publikację oczekuje 5 moich prac. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 48 V. Informacja o osiągnięciach w zakresie kształcenia kadry naukowej Sprawowałam opiekę nad pracami licencjackimi, magisterskimi, doktorskimi i podyplomowymi przygotowywanymi na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Wyższej Szkole Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie [lata 1998-2012]. Prowadzone przeze mnie seminarium doktorskie dotyczyło początkowo zarządzania zasobami ludzkimi. Stopień doktora nauk ekonomicznych z tej dziedziny uzyskała: 1) Anna Rogozińska-Pawełczyk: Rola szkoleń w rozwoju kompetencji pracowników bezpośredniego kontaktu w bankach, identyfikator pracy nr 201825, data uzyskania stopnia doktora nauk ekonomicznych: 21.09.2006; W kolejnych latach prowadziłam seminarium doktorskie dotyczące ekonomicznych aspektów rynku pracy. Moi doktoranci interesowali się zwłaszcza sytuacją szczególnych grup pracobiorców na rynku pracy, takich jak migranci z Ukrainy, osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, podejmujące pracę w tzw. „zielonych” sektorach gospodarki. Stopnie doktorskie zostały uzyskane przez następujące osoby: 2) Dariusz Klimek: Funkcja ekonomiczna migracji zarobkowej z Ukrainy do Polski z perspektywy polskich przedsiębiorców, identyfikator pracy nr 296290, data uzyskania stopnia doktora nauk ekonomicznych: 22.06.2015; praca wyróżniona w XVII edycji konkursu na najlepsze prace magisterskie i doktorskie w dziedzinie pracy i polityki społecznej organizowanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych [2015 rok]; 3) Michał Jerzy Sobczak: Spółdzielczość socjalna jako metoda ograniczania wykluczenia społecznego w Polsce na przykładzie województwa łódzkiego, data uzyskania stopnia doktora nauk ekonomicznych: 14.12.2015; praca otrzymała nagrodę I stopnia w kategorii prac doktorskich i habilitacyjnych w XII edycji konkursu na najlepszą pracę badawczą z zakresu spółdzielczości organizowanego przez Krajową Radę Spółdzielczą Spółdzielczy Instytut Badawczy w Warszawie [2016 rok]. Obecnie jestem promotorem studenta III roku studiów doktoranckich na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego: 1) Łukasz Kozar: Rola „zielonych” miejsc pracy w rozwoju lokalnego rynku pracy, otwarty przewód doktorski: 18.04.2016. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 49 Sprawuję również opiekę naukową nad rozprawą doktorską przygotowywaną przez słuchacza IV roku studiów doktoranckich na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego: 2) Dominik Majewski, Zrównoważony personel w procesie rozwoju zrównoważonej gospodarki (na przykładzie przedsiębiorstw produkcyjnych województwa łódzkiego). Przygotowałam łącznie 9 recenzji rozpraw doktorskich w uczelni macierzystej, na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu i na Politechnice Łódzkiej oraz jedną recenzję habilitacyjną i dwie wydawnicze dla rozpraw habilitacyjnych [wykaz w tabeli 4]. Tabela 4. Wykaz recenzowanych prac doktorskich i habilitacyjnych Lp Recenzje prac doktorskich i habilitacyjnych [tytuł rozprawy] Autor Rok Uwarunkowania waloryzacji świadczeń emerytalnych 1. w Polsce, pod kierunkiem prof. dr hab. Lily Mackie- mgr Aldona Klim- wicz-Golnik, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, kiewicz 2001 Uniwersytet Łódzki [doktorska] Systemy wynagrodzeń w układach zbiorowych w sek2. torze przedsiębiorstw, pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisławy Borkowskiej, Wydział Ekonomiczno- mgr Piotr Oleksiak 2003 Socjologiczny Uniwersytet Łódzki [doktorska] Systemy emerytalne w Niemczech i w Wielkiej Bryta3. nii wobec nowych wyzwań, Wydział Ekonomiczno- dr Zofia Czajka 2004 Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki [habilitacyjna] Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organiza4. cyjne, pod kierunkiem dr hab. Alicji Miś, Wydział Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych Uniwer- mgr Teresa Myjak 2008 sytetu Ekonomicznego w Krakowie [doktorska] Wpływ niestandardowych form zatrudnienia na po- 5. ziom kapitału społecznego, pod kierunkiem prof. dr hab. Jolanty Szaban w Akademii Leona Koźmińskie- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim mgr Małgorzata Skrzek-Lubasińska 2009 S t r o n a | 50 go [doktorska] Transfer efektów szkolenia kadry kierowniczej i jego organizacyjne uwarunkowania, pod kierunkiem prof. 6. dr hab. Aldony Andrzejczak, Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu mgr inż. Aneta Pisarska 2009 [doktorska] Pracownicy wobec kontynuowania zatrudnienia w wieku emerytalnym na przykładzie województwa podkarpackiego, pod kierunkiem dr hab. Andrzeja 7. Ochockiego, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyń- mgr Marek Fura 2010 mgr Marcin Kaliński 2010 skiego w Warszawie, przedstawiona do obrony na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego [doktorska] Rozwój zasobów ludzkich w administracji podatkowej 8. województwa dolnośląskiego, pod kierunkiem dr hab. inż. Zofii Hasińskiej, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu [doktorska] Pomiar i uwarunkowania efektów szkoleń współfinan- 9. sowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, mgr Elżbieta Ko- pod kierunkiem prof. dr hab. Aldony Andrzejczak, śmicka-Ślesińska 2011 Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu [doktorska] Kształtowanie systemu motywowania kadry menedżerskiej średniego szczebla (na przykładzie firm bu- 10. dowlanych z województwa podlaskiego), pod kierunkiem dr hab. inż. Wiesława Matwiejczuka, Politech- mgr Anna Tomaszuk 2012 nika Białostocka na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej w Łodzi [doktorska] Zarządzanie sprawnością zawodową człowieka w 11. organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie; [wydawnicza habilitacyjna] dr Małgorzata Adamska-Chudzińska 2011 Uczestnictwo pracobiorców w gospodarowaniu po- 12. tencjałem pracy przedsiębiorstwa, Wydawnictwo dr Anna Cierniak- Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu; [wy- Emerych dawnicza habilitacyjna] Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim 2012 S t r o n a | 51 Ponadto jako sekretarz komisji habilitacyjnej powołanej w styczniu 2015r. na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego brałam udział w postępowaniu habilitacyjnym dr. Leszka Kucharskiego „Bezrobocie równowagi w Polsce. Ujęcie teoretyczne i empiryczne”. W 2016 zostałam powołana na członka Komisji habilitacyjnej na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego w postępowaniu habilitacyjnym dr Magdaleny Kalisiak-Mędelskiej „Partycypacja społeczna na poziomie lokalnym jako wymiar decentralizacji administracji publicznej w Polsce”. Przygotowałam opinię o dorobku naukowym i dydaktyczno-wychowawczym dr. hab. Macieja Ławrynowicza, który ubiegał się o stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu [2015]. Byłam egzaminatorem przedmiotu „Polityka społeczna” w ramach prac Wydziałowej Komisji V do przeprowadzenia obron rozpraw doktorskich w zakresie ekonomii stosowanej i informatyki ekonomicznej [Agata Żółtaszek, Maciej Jewczak] . W swojej wieloletniej karierze nauczyciela akademickiego byłam opiekunem prac licencjackich, magisterskich [jedna w języku angielskim] i dyplomowych na studiach podyplomowych na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego, w Wyższej Szkole Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie oraz w Wyższej Szkole Finansów i Informatyki im. prof. Janusza Chechlińskiego w Łodzi. VI. Informacja o działalności dydaktycznej Pracę na Uniwersytecie Łódzkim rozpoczęłam w 1971 r., przechodząc kolejne szczeble w pracy nauczyciela akademickiego. Moim drugim miejscem pracy w latach 1996 - 2012 była Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie, gdzie zajmowałam się głównie dydaktyką. Za szczególnie istotne z moich osiągnięć dydaktycznych uważam udział w przygotowaniu programu nauczania, a następnie w uruchomieniu studium podyplomowego pt. Stosunki przemysłowe w ramach Ośrodka Naukowo-Badawczego Ekonomiki Pracy i Stosunków Przemysłowych na Uniwersytecie Łódzkim oraz takiej samej specjalności na Uzupełniających Studiach Magisterskich na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Uruchomienie studiów podyplomowych oraz specjalności na studiach II stopnia z zakresu stosunków przemysłowych było możliwe dzięki międzyuczelnianym projektom międzynarodowym, w których brałam udział: Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 52 Sectoral training policies for SME’s , projekt Leonardo da Vinci nr 074123/PI/III.3.a/FPC realizowany w latach 2004-2006 w celu przygotowania nowego profilu kształcenia na temat zbiorowych stosunków pracy; w przygotowaniu programu studiów brali udział specjaliści reprezentujący małe i średnie przedsiębiorstwa, Wspólnotowy Program Pomocy TEMPUS PHARE JEP 3369, numer PL 9210/02/0121, realizowany wspólnie z Katholieke Universiteit Nijmegen w Holandii, w okresie 1.10.1994 – 31.01.1997] pod tytułem „Studia w zakresie stosunków pracy” [Study of Industrial Relations]; byłam sekretarzem projektu oraz współautorką programu studiów, który w 1997 r. został uznany przez Netherlands Organization for International Cooperation in Higher Education [NUFFIC] za spełniający standardy obowiązujące w uczelniach holenderskich. Efektem współpracy z Katholieke Universiteit Nijmegen w Holandii było przygotowanie podręczników dla polskich studentów. Brałam czynny udział w ich powstaniu jako współredaktor, współautor i tłumacz na język polski tekstów przygotowanych do publikacji przez stronę holenderską. Zbiorowe stosunki pracy w procesie przemian, H. Moerel [red.], redaktor wydania polskiego J. Kulpińska, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1995 [Urbaniak B. współautorka jednego z rozdziałów] Materiały do studiowania stosunków przemysłowych, S. Borkowska, B. Urbaniak [red.], Wydawnictwo Ibidem, 1996, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji TESSA PMU, Slomp H., Między rokowaniami i polityką. Wstęp do europejskich zbiorowych stosunków pracy, redakcja naukowa wydania polskiego S. Borkowska, B. Urbaniak, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 1997. Kolejnym moim osiągnięciem dydaktycznym było zainicjowanie na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego kierunku studiów II stopnia pod nazwą „Polityka społeczna” realizowanego wspólnie z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego od roku akademickiego 2007/2008. Jestem także współautorką koncepcji i programu studiów o profilu ekonomiczno-prawnym na kierunku polityka społeczna I i II stopnia. W 2015r. moderowałam anglojęzyczną dyskusję panelową “Similarities and Differences in the Development of Regions within the Globalization process – legal, social and po- Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 53 litical aspects” zorganizowaną dla doktorantów na Uniwersytecie Łódzkim w ramach International Forum of Public Universities [IFPU] Summer School for PhD Students. Wspieram dwa studenckie koła naukowe działające przy Katedrze Pracy i Polityki Społecznej UŁ wygłaszając wykłady wprowadzające na przygotowywanych przez młodzież konferencjach naukowych. W okresie pohabilitacyjnym prowadziłam wykłady, ćwiczenia i seminaria licencjackie, magisterskie, doktorskie, m.in. na następujące tematy [w języku polskim]: gospodarowanie kapitałem ludzkim, polityka rynku pracy, ekonomika rynku pracy, elastyczne formy zatrudnienia, elastyczne gospodarowanie czasem pracy, polityka społeczna, nowe trendy współczesnej polityki społecznej, zarządzanie kadrami, międzynarodowe zarządzanie zasobami ludzkimi, polityka personalna, systemy motywacyjne, gerontologia społeczna, pozyskiwanie kompetencji z zewnętrznego rynku pracy, zbiorowe stosunki pracy, stosunki przemysłowe. Prowadzę także wykład konwersatoryjny z przedmiotu Human Resource Management w języku angielskim [od r.ak.2003/2004], który najpierw był oferowany studentom zagranicznych uczelni przyjeżdżających na Uniwersytet Łódzki w ramach programu studiów międzynarodowych Sokrates, a obecnie studentom Erasmus i Erasmus+. Wykład o tej samej tematyce prowadziłam i nadal prowadzę także dla polskich studentów. Inne wykłady realizowane przeze mnie w języku angielskim to Labour economy i Collective bargaining. Ponadto prowadziłam wykłady w ramach Studiów Podyplomowych organizowanych przez Ośrodek NaukowoBadawczy Ekonomiki Pracy i Stosunków Przemysłowych UŁ. Moje obciążenia dydaktyczne na Uniwersytecie Łódzkim w ostatnich latach przewyższały pensum dydaktyczne wynoszące 200 godzin obliczeniowych w roku akademickim na stanowisku profesora nadzwyczajnego UŁ. W kolejnych latach akademickich było to: 2015/2016 – 327 godzin, 2014/2015 - 333 godzin, 2013/2014 - 313 godzin, 2012/2013 - 200 godzin, 2011/2012 - 385 godzin, 2010/2011 – 274 godziny, Moja działalność organizacyjna wiązała się najpierw z pełnieniem funkcji sekretarza [1994-2003], a później kierownika [2004-2008] Ośrodka Naukowo-Badawczego Ekonomiki Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 54 Pracy i Stosunków Przemysłowych, który zajmował się badaniem sytuacji na łódzkim rynku pracy i prowadzeniem studiów podyplomowych z zakresu stosunków przemysłowych. Jako wieloletni członek [od 2000 r.] Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego biorę aktywny udział w organizowanych przez Oddział Łódzki PTG spotkaniach naukowych, konferencjach [np. wygłosiłam wykłady: Szanse realizacji programu „Racjonalizacji Wydatków Społecznych” J. Hausnera w odniesieniu do ludzi starszych [marzec 2004]; Zarządzanie zasobami ludzkimi w łódzkich domach pomocy społecznej na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród kierownictwa [maj 2015]. Byłam także okazjonalnie wykładowcą na Uniwersytecie Trzeciego Wieku im. Heleny Kretz [rok ak. 2002/2003 i 2005/2006], wygłaszałam referaty dla studentów na konferencjach organizowanych przez koła naukowe, np. 20 kwietnia 2005 r. wygłosiłam na konferencji SKN „HRM” „Student w oczach pracodawców” wykład Studiujesz-pracujesz. To nieprawda, że po studiach nie znajdziesz pracy. Otrzymałam od Rektora Uniwersytetu Łódzkiego nagrody za osiągnięcia dydaktyczne, wychowawcze i organizacyjne w latach 1976, 1982, 1987, 2013. VII. Informacja o aktywnościach organizacyjnych na rzecz jednostki macierzystej W okresie ostatnich 10 latach angażowałam się w prace organizacyjne na rzecz wydziału i uniwersytetu jako: członek Komisji V do przeprowadzenia obron rozpraw doktorskich w zakresie ekonomii stosowanej i informatyki ekonomicznej Wydziału Ekonomiczno- Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego [od 2001r. do chwili obecnej]; członek Komisji ds. naboru na studia doktoranckie w zakresie ekonomii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego; członek komisji senackiej Uniwersytetu Łódzkiego – Komisji dyscyplinarnej dla nauczycieli akademickich [od kadencji 2002-2005 do chwili obecnej]. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 55 VIII. Informacja o współpracy z otoczeniem w zakresie naukowym, społecznym i gospodarczym Na zamówienie instytucji publicznych i przedsiębiorców wykonałam 9 recenzji zespołowych prac badawczych [projektów badawczych] zrealizowanych przez zespoły naukowobadawcze oraz 5 recenzji wniosków projektowych: Recenzję krajowego standardu kwalifikacji zawodowych dla zawodu: nauczyciel przedsiębiorczości, numer klasyfikacji: 232119, zleconą przez Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w 2007 roku; standard ten został opracowany w ramach projektu: „Opracowanie i upowszechnianie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych” i sfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. Projekt ten realizowało konsorcjum wykonawców składające się z Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych i innych partnerów. Recenzję opracowania „Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej przygotowanego w ramach badań statutowych” [nr tematu: 39/KPiI/1/2008/S/455]. Opracowanie zostało przygotowane przez zespół pracowników Katedry Przedsiębiorczości i Innowacji Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie pod kierunkiem dr. hab. Jana Targalskiego, prof. UEK, na zlecenie Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie w 2009 roku; Recenzję wyników badań naukowych „Międzynarodowe porównanie wskaźników dotyczących osób starszych [w tym w zakresie decyzji związanych z przejściem na emeryturę]”, przeprowadzonych przez dr Jolantę Perek-Białas w ramach badań statutowych 03/S/0063/08 nt.: „Postawy i zachowania Polaków wobec decyzji związanych z przejściem na emeryturę” w Instytucie Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie; Recenzję części I publikacji “Fachowcy 45+. Raport z badania postaw pracodawców wobec pracowników w wieku 45+ w województwie łódzkim”, autorstwa Justyny Wiktorowicz, Izabeli Kołodziejczyk-Olczak, Iwony Wieczorek, przygotowanej w ramach projektu „Promocja zatrudnienia osób 45+ w woj. łódzkim”. Recenzja została przygotowana na zlecenie Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi w 2010 roku; Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 56 Recenzję wniosku projektowego przygotowanego przez Annę Kurowską: “Joint influence of family and labour market policies on labour market participation and fertility decisions of men and women”. Recenzję wykonałam na zlecenie Fundacji Nauki Polskiej, Parent Bridge Programme (POMOST), COMPETITION No. 2/2010 w 2011 roku; Recenzję raportu końcowego dotyczącego projektu „Kompleksowy program aktywizacji osób starszych 50+”, który został przygotowany pod redakcją naukową Czesława Szmidta, w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie przy współpracy Millward Brown SMG/KRC. Projekt był współfinansowany ze środków EFS w związku z Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki. Recenzję wykonałam na zlecenie Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie w 2012 roku; Recenzję raportu syntetycznego „Zatrudnienie osób niepełnosprawnych – perspektywy wzrostu” przygotowanego w ramach projektu zrealizowanego w 2013 r. przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych [lider] oraz Fundację Centrum Badania Opinii Społecznej [partner]; raport został opracowany przez Elżbietę Kryńską i Krzysztofa Paterę. Recenzję przygotowałam na zlecenie Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych w 2013 roku; Recenzję raportu syntetycznego „Zarządzanie osobami 50+. Teoria a praktyka”, przygotowanego w ramach projektu „Metodyka zarządzania wiekiem jako innowacyjne rozwiązanie wspierające aktywność zawodową pracowników 50+” przez zespół realizatora projektu, to jest „HRP Czernecka, Jaszczyński”. Projekt był współfinansowany ze środków EFS, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Działanie 8.3 Projekty Innowacyjne i był realizowany w okresie 03.01. 2011 – 31.12.2013. Recenzję wykonałam na zlecenie „HRP Czernecka, Spółka jawna w 2013 roku; Recenzję raportu końcowego z badania: „Praca nierejestrowana – charakterystyka zjawiska w województwie łódzkim”, realizowanego na zlecenie Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi, w ramach Poddziałania 6.1.1. Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Badanie wykonało konsorcjum składające się z IBC GROUP Central Europe Holding S.A. oraz Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych. Raport został opracowany przez Łukasza Arendta, Iwonę Kukulak-Dolatę i Iwonę Poliwczak pod redakcją Elżbiety Kryńskiej w 2015 roku. Recenzję wykonałam na zlecenie Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi; Recenzję raportu końcowego z realizacji projektu „Potencjał rynku pracy województwa łódzkiego w obszarze zielonej gospodarki” przygotowanego przez konsorcjum Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 57 firm PCG Polska Sp. z o.o., Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, Agencja Analiz Statystyczno-Ekonomicznych An-Stat. Badanie zleciło Regionalne Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi. Raport przygotowali Maciej Konewski, Iwona Gruczyńska i Waldemar Dubla pod redakcją Macieja Konewskiego w 2015 roku. Recenzję wykonałam na zlecenie Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi. Dodatkowo przygotowałam: 4 recenzje wniosków projektowych na zlecenie Komitetu Badań Naukowych w 2008, pod tytułem: 1/„Ocena wpływu rynku pracy na neutralizowanie popytowych i podażowych szoków asymetrycznych w unii walutowej”; 2/„Przeobrażenia struktur zatrudnienia w nowoczesnych sektorach polskiej gospodarki w latach 1996-2008”; 3/„Wpływ unijnej i krajowej pomocy oraz swobodnego przepływu osób na rynek pracy w województwie zachodniopomorskim”; 4/„Wynagrodzenie za pracę we współczesnej gospodarce” . Jako biegła z zakresu tematyki rynku pracy zostałam powołana przez Sąd Rejonowy w Łodzi do sporządzenia opinii eksperckich; od roku 2010 sporządziłam 9 opinii w sprawach dotyczących niewywiązywania się podsądnych z obowiązków alimentacyjnych. Przygotowałam 15 recenzji wydawniczych wymienionych poniżej pozycji: H. Sierpińska, „Podręcznik dla liderów klubów aktywnego poszukiwania pracy”, Fundacja Akcji Demokratycznej i Fundacja Mazowsze, Warszawa, 1994; „Prace z zakresu zarządzania personelem”, Zeszyt Naukowy Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 2001; „Gerontologia”, Zeszyt Naukowy, nr 2/2002 Wyższa Szkoła HumanistycznoEkonomiczna w Łodzi, 2002; „Gerontologia. Ludzie starsi jako jednostkowe siły społeczne”, nr 7/2002 Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi,2002; „Ubezpieczenia”, seria III. Nauki Ekonomiczne i Informatyka, nr 1(30)/2003 Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, 2003; S. Borkowska [red.], „Motywować skutecznie”, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, 2004; H. Worach-Kardas [red.],”Ubezpieczenia społeczne i życiowe”, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź, 2004; Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 58 S. Borkowska [red.], „Przyszłość pracy w XXI wieku”, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2004; E. Dubas, J. Pyżalski, M. Muszyński, J. Pavel [red.], „Wspieranie rozwoju bezrobotnych 50+. Doświadczenia projektu ADULTS MENTORING”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008; Z. Hasińska [red.], „Losy zawodowe absolwentów WSH, WSE i AE we Wrocławiu. Wyniki badania uczestników jubileuszowego zjazdu absolwentów w 2007 r.”, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2008; J. Auleytner [red.], „Wieloaspektowa diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy w Polsce”, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament do Spraw Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania Dyskryminacji, Warszawa 2008; E. Roszko, I. Wieczorek, J. Wiktorowicz, „Kształcenie ustawiczne – kierunek na wiedzę”, CeDeWu, Łódź 2010; M. Gableta [red.], „Interesy pracowników oraz warunki ich respektowania w przedsiębiorstwach”, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012; D. Klimek, „Funkcja ekonomiczna migracji zarobkowej z Ukrainy do Polski”, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2015; M. Frączek [red.], „Polityka rynku pracy – teoria i praktyka”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2015. Do działań popularyzujących naukę i jej osiągnięcia, mających na celu upowszechnianie idei aktywności zawodowej wśród osób na emeryturze należą moje wypowiedzi i rozmowy z dziennikarzami prasy popularnej: „Pracowici emeryci”, rozmowa z Pawłem Patorą w Dzienniku Łódzkim, 5 listopada 2001, s. 19. „Pewna jest tylko niepewność”, rozmowa z Joanną Leszczyńską w Dzienniku Łódzkim. Panorama, 31 stycznia, 1 lutego 2004, s. 15. „Starsze Polki wolą pracować krócej”, rozmowa z Joanną Leszczyńską z Polska Dziennik Łódzki, 7 grudnia 2007, dział „Opinie”, s.11. „Okiem eksperta: Zarządzanie wiekiem”, internetowe wydanie elektroniczne dostępne na stronie Dziennik.Pl „Jak odnaleźć się w firmie ?” z 19 stycznia 2008, Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 59 http://www.dziennik.pl/dziennik/akcje/maszszanse/article110803/Okiem_eksperta_Za rzadzanie_wiekiem.html; Inne formy mojego zaangażowania na rzecz społeczności lokalnej to: prace w Zespole ds. Opracowania Wieloletniego Planu Działań na Rzecz Promocji i Upowszechnienia Ekonomii Społecznej w Województwie Łódzkim, wykłady dla Uniwersytetu III Wieku im. Heleny Kretz w r.ak. 2003/2004 i 2005/2006, udział w kampanii informacyjno-promocyjnej Fundacji Uniwersytetu Łódzkiego realizowanej w ramach projektu „Kształcenie ustawiczne – stan aktualny i perspektywy rozwoju; „Rozwój indywidualny poprzez kształcenie ustawiczne” oraz cykl wykładów dla społeczności lokalnej i młodzieży szkolnej: o „W jakim wieku młody człowiek może zakończyć swoją edukację ?” – Łask, 01.10.2010; o „Inwestycje w rozwój kapitału ludzkiego w ciągu życia”- Bełchatów, 22.10.2010; o „Imperatyw kształcenia ustawicznego w gospodarce opartej na wiedzy” - Pabianice, 14.05.2010; o „ Wzrost indywidualnej przedsiębiorczości w budowie własnego kapitału ludzkiego” – Dzierżązna [25.05.2010] i Łódź [16.12.2009]; udział w pracy Rady Społecznej 50+ w 2013 roku, wykład dla młodzieży szkolnej w liceum w Łasku w ramach projektu Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego pt. „Szkoła patronacka” wykłady w ramach I i II Forum Społeczno-Naukowego o Zdrowym Starzeniu się zorganizowanych przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi i Uniwersytet Łódzki w 2013 i 2014 roku, udział w pracach Klastra „Żyjmy Zdrowiej” powołanego w Łodzi; reprezentuję Uniwersytet Łódzki, praca członka-reprezentanta Uniwersytetu Łódzkiego w Kapitule Konkursu o nagrodę Lignum Generationes [”Drzewo Pokoleń”] organizowanego przez Uniwersytet Medyczny oraz Fundację dla Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. wsparcie merytoryczne organizacji związkowych działających na Uniwersytecie Łódzkim, które prowadziły negocjacje płacowe z władzami uniwersytetu w 2014 roku Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 60 przygotowanie merytoryczne i współprowadzenie panelu w formie debaty oksfordzkiej pt. Czy potrzebna nam współpraca międzypokoleniowa?, który odbył się w ramach Targów Aktywnego i Zdrowego Seniora [maj 2016]. IX. Ilościowe zestawienie dorobku naukowo-badawczego [ujęcie całościowe] według rodzaju wykonanych prac Tabela 5. Ilościowe zestawienie dorobku naukowo-badawczego [ujęcie całościowe] według rodzaju wykonanych prac Rodzaje prac liczba prac przed uzyskaniem stopnia doktora habilitowanego [197018.10.1998] liczba prac po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego [19.10.1998] łączna liczba prac naukowobadawczych 1.Autorskie publikacje naukowe w czasopismach krajowych 24 22 46 2. Współautorskie publikacje naukowe w czasopismach krajowych 6 21 27 3. Autorskie publikacje naukowe w czasopismach międzynarodowych - 4 4 4. Współautorskie publikacje naukowe w czasopismach międzynarodowych - 5 5 5. Publikacje w ramach opracowań zbiorowych 11 56 67 6. Publikacje w materiałach konferencyjnych 3 1 4 7. Autorskie publikowane recenzje i omówienia - 12 12 8. Autorskie monografie - 2 2 9.Wieloautorskie monografie - 1 1 10. Redakcje prac zbiorowych - 6 6 11. Współredakcja prac zbiorowych 1 4 5 12. Redakcja i współredakcja naukowa wydawnictw obcojęzycznych w języku polskim 1 1 2 13. Redakcja numerów tematycznych czasopism naukowych - 7 7 Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 61 14. Współredakcja podręczników i skryptów 1 - 1 15. Referaty na konferencjach naukowych 10 79 89 5 5 44 35 49 40 42 42 5 5 krajowych międzynarodowych 16. Recenzje ogółem, w tym: wniosków projektowych wydawnicze wydawnicze prac habilitacyjnych - 15 2 15 2 prac doktorskich - 9 9 prac habilitacyjnych - 1 1 wewnętrzne [raporty z badań cząstkowych] - 5 5 raportów projektowych na zlecenie zewnętrzne - 7 7 10 4 14 4 4 - 3 3 6 10 16 17. Raporty i ekspertyzy projektowe 18.Promotorstwo przewodów doktorskich, w tym: przewody zakończone 19. Realizacja projektów badawczych, w tym: projekty krajowe ze środków zewnętrznych 2 5 7 projekty międzynarodowe 4 5 9 20. Prace na rzecz otoczenia społecznogospodarczego - 19 19 21. Prace popularyzatorskie z zakresu nauki i jej osiągnięć - 10 10 RAZEM prace 73 310 383 w tym oryginalne prace twórcze opublikowane [1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11+12+13+14] 47 142 189 W procesie wydawniczym znajdują się 4 artykuły autorskie oraz rozdział w monografii zespołowej. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim S t r o n a | 62 Informacja o liczbie cytowań oraz indeksie H dla paneli nauk humanistycznych i społecznych źródło: Publish or Perish łączna liczba cytowań wszystkich dotychczasowych publikacji bez autocytowań: 176 indeks h: 7 25 czerwca 2016 r. Bogusława Elżbieta Urbaniak, Autoreferat w języku polskim