docPsychologiczne Mechanizmy Uzale¿nienia nr
download 
Reklamacja Transkrypt
Psychologiczne Mechanizmy Uzale¿nienia nr
PMU Psychologiczne Mechanizmy Uzależ Uzależnienia Nałogowe funkcjonowanie dotyczy rozmaitych obszarów ludzkiej aktywności. Charakteryzuje się tym, Ŝe: Opracowanie na podstawie wykł wykładó adów i publikacji prof. prof. dr hab Jerzego Mellibrudy 1-uporczywie dąŜy się do zaŜywania substancji lub wykonywania odpowiedniej czynności, a siła dąŜenia daje nieodparte poczucie przymusu wewnętrznego, 2-uporczywie powtarza się te czynności, pomimo szkód, które powodują, a próby powstrzymania się od tych czynności załamują się i doznaje się poczucia utraty kontroli 3-pojawiają się przykre stany psychiczne i fizyczne (cierpienie), kiedy przedłuŜa się okres przerwy w zaŜywaniu substancji lub wykonywania czynności oraz doznaje sie oczekiwanej ulgi, kiedy przerwa się kończy. Jacek Telesfor Kasprzak Studium Psychoterapii UzaleŜ UzaleŜnień nień PTPU (za J. Mellibruda) 2 1 Podstawą Podstawą do tworzenia się się u nas mechanizmu uzależ uzależnienia jest dążenie ążenie do uzyskania kontroli nad swymi emocjami w celu złagodzenia cierpienia i uzyskania przyjemnoś przyjemności Kiedy wię więc i jak chcemy nagrodzić nagrodzić się się = „zrobić zrobić sobie dobrze” dobrze”... ? 3 PMU PMU Istnieją czynniki, które wywierają wpływ na wybór narzędzia zapewniającego szczęście. Jednym z nich jest indywidualna preferencja sposobu doświadczania dobrostanu; •Relaksacja(relaks , spokój, dobre jedzenie, picie alkoholu, Poczucie dobrostanu nie pojawia się samoczynnie i człowiek potrzebuje coraz częściej i łapczywiej korzystać ze sztucznych sposobów poprawienia sobie samopoczucia, zredukowania cierpienia. oglądanie TV) • 4 Powtarzanie tego coraz częściej i intensywniej prowadzi nas wprost do uzaleŜnienia! Ekscytacja(pobudzenie, wibrowanie, zachowania ekstremalne, amfetamina) • Fantazjowanie(mistyczne doświadczenia, wschodnie rytuały, LSD) 5 6 1 POPĘ Ę D (drive) CZYNNOŚ ŚCO PRZYGOTOWAWCZE (drug seeking) CZYNNOŚ ŚCI KONSUMACYJNE (drug taking) ZASPOKOJENIE POPĘ Ę DU (drive satsfaction) UZALEŻ ŻNIENIE Tygrysek sięę zagapiłł ! PROCESY HAMUJĄ ĄCE DALSZY POPĘ Ę D (antydrive) + ANALZUJĄ ĄCY UKŁ Ł AD POZNAWCZY (HIPOKAMP) Tygrysek czuwa ! 7 8 PMU PMU Umysł człowieka, który się uzaleŜnia, przestaje być zdolny do racjonalnego myślenia i ulega zniewoleniu przez popędy i pragnienia. Po pewnym czasie następuje rozdwojenie pracy umysłu. Człowiek inaczej funkcjonuje w sprawach uzaleŜnienia ( nie dostrzega wielu zagroŜeń) • inaczej w innych obszarach (moŜe być ekspertem w sprawach uzaleŜnień) Zaczyna dominować myślenie magiczno- Ŝyczeniowe! Jest to silna irracjonalna wiara w to co się wymyśliło, aby było nam dobrze. Funkcja ta jest pierwotna i podstawowa dla umysłu. 9 10 OSOBOWOŚĆ ŚĆ A STRUKTURA JA PMU Dośś wiadczanie Cywilizacja XX i XXI wieku coraz silniej wpływa na przekonania człowieka na jego własny temat Aktywność ść umysł u : - myśś li, oceny, - obrazy, wartośś ci - podstawowe reakcje emocjonalne - przekonan Organizm - stany emocjonalne duchowe P.TOŻSA ŻŻ P. WAR - MOŚCI ŚŚ - TOŚCI ŚŚ - dialog, rozmowa P. Aktywność ść KONTROLI percepcyjna zewnę ę trzna - - widzenie, - słł yszenie, - dotykanie - wą ą chani - smakowanie Temperamentalny ludzi awowe behawioralne - Ś wiat podst PowyŜsze doświadczenia zaczynają kształtować osobowość osoby uzaleŜnionej! reakcje styl aktywnośś ci innych 11 PMU - wewnę ę trzny Ja Aktywność ść - mentalne - dośś wiadczenia mam być coraz lepszy mam mieć wszystko pod kontrolą wszystko mi się naleŜy Ŝycie powinno płynąć bez cierpienia ia, - scenariusze - poczucia Ja zachowania celowe - umieję ę tnośś ci - postawy Zaczyna się kształtować nowa struktura JA 12 2 PMU PMU Mechanizm nałogowej regulacji emocji Działanie PSYCHOLOGICZNYCH MECHANIZMÓW UZALEśNIENIA Długotrwałe i intensywne picie alkoholu powoduje powaŜne uszkodzenia Ŝycia jest zakorzenione w podstawowych elementach struktury emocjonalnego i doprowadza do wytworzenia się specyficznego systemu psychofizycznej jednostki regulacji psychicznej w tej sferze. Dynamika procesów emocjonalnych osoby uzaleŜnionej ukierunkowana jest na inicjowanie i potęgowanie pragnienia intensywne i długotrwałe picie pozostawia trwałe ślady w alkoholu. Oznacza to, Ŝe róŜnorodne stany i reakcje emocjonalne, niezaleŜnie od procesach emocjonalnych, w aktywności umysłowej oraz w ich rzeczywistych źródeł, bardzo często są doświadczane przez osobę centrum osobowości, określającym toŜsamość i poczucie uzaleŜnioną jako pragnienie alkoholu. NajwaŜniejszą rolę spełnia dąŜenie do szybkiego złagodzenia lub uśmierzenia przykrych stanów emocjonalnych przy wartości, w którym powstają decyzje sterujące postępowaniem człowieka, czyli w tzw. systemie JA. 13 PMU pomocy alkoholu. 14 PMU Mechanizm iluzji i zaprzeczeń Mechanizm nałogowej regulacji emocji Niski poziom odporności na cierpienie, W świadomości osoby, u której rozwija się proces uzaleŜnienia, Paniczne poszukiwania ulgi, coraz częściej ścierają się negatywne informacje o szkodach ObniŜona tolerancja na monotonię, powodowanych przez picie oraz sygnały wskazujące na rosnące Nasilona potrzeba wzbudzania szybkich i bezpośrednich zmian w stanie zapotrzebowanie na pozytywne emocjonalne efekty picia. emocjonalnym. Dysonans ten coraz częściej redukowany jest przez Przyjemne oczekiwania związane z pozytywnymi skutkami alkoholu. zaprzeczanie informacjom o szkodach, co doprowadza do Uśmierzanie przykrości jest głównym sposobem uzyskiwania przyjemnych doświadczeń. wytworzenia się patologicznego systemu regulacji psychicznej, 15 PMU który nazywamy mechanizmem iluzji i zaprzeczania. 16 PMU Mechanizm rozpraszania i rozdwajania JA Mechanizm iluzji i zaprzeczeń W strukturze JA powstaje trzeci mechanizm, który uszkadza zdolność Zniekształcenia poznawcze dotyczą wszystkich wymiarów do kierowania postępowaniem i do podejmowania decyzji przez osobę uzaleŜnioną. poznawczych procesów człowieka, a szczególnie Uszkodzenia te dotyczą podstawowych funkcji struktury Przeszłości (wypieranie, zapominanie, zniekształcanie wspomnień) • JA, czyli utrzymywania poczucia toŜsamości i Teraźniejszości (racjonalizowanie, intelektualizowanie, zaprzeczanie) Przyszłości (myślenie magiczno-Ŝyczeniowe, katastroficzne myślenie) • • indywidualności, poczucia kompetencji, wpływu na własne •Zniekształcenia językowe- personalizacja, unikanie postępowanie, poczucia wartości osobistej i sensu Ŝycia odpowiedzialności, zdrobnienia, nieokreślone pojęcia, brak odniesienia do oraz poczucia moralności. siebie, 17 18 3 PMU KIM jesteś jesteśmy? my? Mechanizm rozpraszania i rozdwajania JA Co nas odró odróżnia od innych? innych? Uszkodzenia dotyczą poczucia toŜsamości i indywidualności Osoba uzaleŜniona nie wie kim jest i co ją odróŜnia od innych 19 PMU 20 PMU Mechanizm rozpraszania i rozdwajania JA Mechanizm rozpraszania i rozdwajania JA Uszkodzenia dotyczą poczucia kompetencji, wpływu na własne postępowanie Uszkodzenia dotyczą poczucia wartości osobistej i sensu Ŝycia. Osoba uzaleŜniona nie wie jak Ŝyć godnie i czym się kierować w swoim Ŝyciu Alkoholik traci poczucie mocy, nie wie co moŜe na co ma wpływ! 21 Konsekwencje rozpraszania „JA” 22 PMU • Odcinanie się od poczucia winy • Stany depresyjne – brak oparcia w sobie, nie rozumienie siebie • Stany załamania – kryzysy przeŜywane w zaleŜności od destrukcyjnej orientacji Ŝyciowej • Nawroty Mechanizm rozpraszania i rozdwajania JA Uszkodzenia dotyczą poczucia moralności Osoba uzaleŜniona nie wie co jest dobre a co złe. Gubi się w podąŜaniu za ulgą i redukcją cierpienia za wszelką cenę 23 24 4
