Recenzja w postępowaniu habilitacyjnym

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
ks. prof. zw. dr hab. Wiesław Wenz
K ie r o w n ik K a t e d r y P r a w a K a n o n ic z n e g o
i
P r a w a W y z n a n io w e g o
50-329 W rocław; pl. Katedralny 12/6
e-mail: [email protected]
kom.: +48/694448176; 071/321-74-15
Recenzja w postępowaniu habilitacyjnym
ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO, przygotowana stosownie do decyzji Centralnej
Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych z dnia 3 czerwca 2014 roku w sprawie
powołania komisji habilitacyjnej dla przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego,
wszczętego w dniu 8 kwietnia 2014 roku w dziedzinie nauk praumych, w dyscyplinie
prawo kanoniczne, na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Warszawie.
Wiadomość o powołaniu mnie na recenzenta w postępowaniu habilitacyjnym
[decyzja Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych w Warszawie z dnia
3 VI 2014 roku Nr BCK-I-L-6454/2014] ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO została mi
przekazana przez Dziekana Wydziału Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała
Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, pismem z dnia 23 czerwca 2014 roku.
Zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 2003 roku O stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki [Dz. U. z 2003 r. Nr 65, poz. 595 ze zm.]
do postępowania habilitacyjnego może zostać dopuszczona osoba, która posiada stopień
naukowy doktora oraz osiągnięcia naukowe lub artystyczne, uzyskane po otrzymaniu
stopnia doktora, stanowiące znaczny wkład autora w rozwój określonej dyscypliny
naukowej lub artystycznej oraz wykazująca się istotną aktywnością naukową lub
artystyczną. Oczekiwane osiągnięcia naukowe może stanowić samodzielne dzieło
opublikowane w zwartej całości lub w zasadniczej części albo jedno-tematyczny cykl
publikacji;
zrealizowane
oryginalne
osiągnięcie
projektowe,
konstrukcyjne,
technologiczne lub artystyczne; część pracy zbiorowej, jeżeli opracowanie wydzielonego
zagadnienia jest indywidualnym wkładem osoby ubiegającej się o nadanie stopnia
doktora habilitowanego. Ponadto z Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego z dnia 1 września 2011 roku w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby
ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego wynika, że ocena merytoryczna
powinna objąć osiągnięcia naukowo-badawcze oraz dorobek dydaktyczny i
popularyzatorski, a także dorobek w zakresie współpracy międzynarodowej. W swojej
recenzji zechcę odnieść się do wymagań postawionych recenzentowi przez w/w akty
prawne, a więc Ustawę z 2003 roku i Rozporządzenie z 2011 roku.
1. Ocena aktywności naukowej ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO po
uzyskaniu stopnia doktora nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego
a. Osoba i wykształcenie Habilitanta, realizowane doświadczenie zawodowe,
praca dydaktyczna, aktywność ekspercka i recenzencka.
Z załączonego Autoreferatu wynika, że ks. Jarosław SOKOŁOWSKI urodził się
27 marca 1963 roku w Grajewie, na Ziemi Podlaskiej, gdzie sfinalizował edukację na
poziomie szkoły podstawowej i średniej, jak również ukończył Wyższe Seminarium
Duchowne Diecezji Łomżyńskiej, przyjmując w dniu 28 maja 1988 roku święcenia
kapłańskie. W dniu 1 września 1988 roku został skierowany na studia specjalistyczne do
Rzymu w zakresie prawa kanonicznego, które podjął na Papieskim Uniwersytecie św.
Tomasza z Akwinu - ANGELICUM. Tam 28 czerwca 1990 roku obronił pracę magisterską
nt. Sankcje karne w ustawodawstwie prawnym [Le sanzioni penali in legislazione giuridica],
której promotorem był prof. Josemaria Sanchis, a następnie na studiach speqalistycznych
przygotował rozprawę doktorską pod kierunkiem dziekana wydziału prawa
kanonicznego Angelicum - o. prof. Benito Gangoiti OP pt. Szkota i prawo do nauczania
religii w latach 1918-1939 w Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie aktów prawnych kościelnych i
państwowych. Analiza historyczno-prawna [La scuola e 1'insegnamento della religione in Polonia
negli anni 1918-1939 secondo gli atti giuridici ecclesiastici e statali. Analisi storico-giuridica,
której publiczna obrona odbyła się 7 czerwca 1994 roku. Dyplom doktorski został
nostryfikowany 4 kwietnia 2000 roku na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i
Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie, spełniając wymogi
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 22 lipca 1991 roku w sprawie nostryfikacji
stopni naukowych uzyskanych poza granicami Polski [Dz. U. Nr 69, poz. 296].
Habilitant we wspomnianym okresie korzystał również z edukacji lingwistycznej,
dlatego jakiś czas przebywał w różnych ośrodkach włoskich i niemieckich, łącząc pracę
pastoralną i duszpasterską ze zdobywaniem biegłości językowej. Następnie po
zakończeniu formacji naukowej zostaje mianowany Dyrektorem Diecezjalnych Dzieł
Misyjnych Diecezji Łomżyńskiej, Diecezjalnym Duszpasterzem Sportowców, a od 1
września 1994 roku wykładowcą prawa kanonicznego w Wyższym Seminarium
Duchownym w Łomży, redaktorem GłosuKatolickiego
- tygodnika Diecezji
Łomżyńskiej, członkiem Komisji ds. tekstów prawnych i przygotowania tekstów
synodalnych i Komisji ds. Środków Społecznego Przekazu I Synodu Diecezjalnego w
Łomży. Od stycznia 1996 roku zostaje sędzią Sądu Biskupiego Diecezji Łomżyńskiej,
następnie obrońcą węzła małżeńskiego. Urząd sędziego kościelnego pełnił również w
Sądzie Biskupim Diecezji Ełckiej od 2001 roku. Natomiast w Diecezji Łomżyńskiej pełnił
jeszcze wiele innych funkqi i urzędów, a w dziedzinie prac dydaktycznych angażował się
jako wykładowca w Kolegium a następnie w Instytucie Teologicznym w Łomży. Był
również Diecezjalnym Asystentem Instytutu Akcji Katolickiej w Diecezji Łomżyńskiej. Od
1999 roku związał się z periodykiem Episteme, gdzie od 2010 roku jest jego redaktorem
naczelnym. Periodyk ten stanowi serię wydawniczą Uniwersytetu Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Warszawie.
2
Aktualnie Habilitant przebywa na urlopie naukowym, ale od 1 października 2002
roku prowadził również zajęcia dydaktyczne na Wydziale Prawa Kanonicznego
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Od 2003 roku zajmował
stanowisko adiunkta, był przedstawicielem pracowników naukowych w Radzie
Wydziału, jak również w latach 2004 - 2008 sekretarzem Rady Wydziału Prawa
Kanonicznego czy też sekretarzem Wydziałowej Komisji Wyborczej. Powyższe
stanowiska wymagały sumiennej pracy, jak również bezpośredniego udziału Habilitanta
w organizowaniu m.in. sympozjów i konferencji naukowych, jak również regularnych
spotkań Rady Wydziału, udziału w przewodach doktorskich i habilitacyjnych
prowadzonych przez WPK UKSW. Od 2008 roku był członkiem Rady Wydziału,
promotorem prac magisterskich studentów, jak również pełnomocnikiem Dziekana ds.
praktyk studenckich na Wydziale Prawa Kanonicznego. Należał również do Uczelnianej
Komisji Rekrutacyjnej ds. Doktorantów, a od 2013 roku jest pełnomocnikiem Wydziału
ds. zamówień publicznych UKSW. Z relacji Habilitanta wynika, że Wydział Prawa
Kanonicznego UKSW jest pierwszym miejscem zatrudnienia do chwili obecnej.
Od chwili zatrudnienia na WPK prowadził zajęcia dydaktyczne ze studentami
stacjonarnymi i niestacjonarnymi. Na studiach stacjonarnych wykładał traktaty
kodeksowe o Ludzie Bożym, ustroju Kościoła, o uświęcającym zadaniu Kościoła, o
dobrach doczesnych i normy prawa karnego (sankcje w Kościele). Prowadził również
szeroki zakres ćwiczeń ze studentami z w/w zakresu norm prawnych, jak również
ćwiczenia z zakresu źródeł i literatury prawa, prawa małżeńskiego, procesu o nieważność
małżeństwa, czy też prawa konkordatowego. Zakresowe te ćwiczenia były również
podejmowane przez Habilitanta z grupami studentów niestacjonarnych.
W zakresie działalności recenzyjnej Habilitanta należy wskazać na opublikowanie
8 merytorycznych recenzji wydanych rozpraw i zwartych wydawnictw naukowych, które
opublikował w Studiach Teologicznych, Prawie Kanonicznym i innych wydawnictwach.
Jako sekretarz Rady Wydziału Prawa Kanonicznego przygotowywał również do druku
sprawozdania, które następnie były publikowane z kwartalniku WPK Prawo Kanoniczne:
sprawozdania z doktoratów, habilitacji, czy też wspólnych wyjazdów naukowych
studentów i pracowników naukowo-dydaktycznych [13 pozycji]. Jest autorem czterech
haseł specjalistycznych, 3 przygotowanych dla Leksykonu Prawa Kanonicznego [projekt
prowadzony przez Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL - 2013]
oraz 1 dla Polskiego Słownika Biograficznego PAN [2013].
Należy też wspomnieć o działalności eksperckiej Habilitanta, który od lat pracuje
Sądzie Biskupim Diecezji Łomżyńskiej i Sądzie Biskupim Diecezji Ełckiej. Uczestniczył w
wielu procesach o nieważność małżeństwa przygotowując wota i uwagi przedwyrokowe.
Za każdym razem musiał się zmierzyć z trudem aplikacji norm procesowych do
właściwej oceny stanu faktycznego, aby prezentowane jego stanowisko odzwierciedlało
właściwą aplikację norm kanonicznych, wypełniając służebność wobec stanu prawdy
obiektywnej. Aplikowanie norm i wierne stosowanie wymogów dyscypliny kanonicznej
wymaga od sędziego prawdziwej biegłości i wiarygodnej odpowiedzialności w sumieniu.
Należy też zauważyć, że ks. dr Jarosław SOKOŁOWSKI uczestniczył w środowisku pracy
i w środowisku naukowym kanonistów w wielu sympozjach naukowych, jest również
członkiem Stowarzyszenia Kanonistów Polskich.
3
W cząstkowej ocenie pozytywnie odnoszę się do zdobytego specjalistycznego
wykształcenia prawniczo-kanonicznego na Wydziale Prawa Kanonicznego Angelicum w
Rzymie, jak również do zdobytego doświadczenia zawodowego Habilitanta oraz do Jego
działalności dydaktycznej i organizacyjnej, do jakościowej zawartości opublikowanych
recenzji sygnalizowanych publikacji, sprawozdań, jak również działalności eksperckiej
jako sędzia Trybunałów Kościelnych czy też Obrońca Węzła Małżeńskiego. Tę ocenę
wstępną formułuję w oparciu o przesłane materiały, bowiem nie dysponuję informacjami
szczegółowymi o przebiegu pracy dydaktycznej, kontaktami ze studentami, czy też nie
mam relacji o jakości prowadzonych zajęć specjalistycznych. Pozytywna ocena jest oparta
na tych ogólnych informacjach, jak i osobistym doświadczeniu Recenzenta, który w
przeszłości podejmował się również podobnych zakresów czynności dydaktycznych i
edukacyjnych oraz działalności im towarzyszącej w zakresie organizowania życia
dydaktycznego, przygotowywania posiedzeń Rad Wydziału, uczestnictwa w edukacyjnej
działalności Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu i w Metropolitalnym
Sądzie Duchownym we Wrocławiu: jako notariusz, obrońca węzła małżeńskiego, czy też
jako wikariusz sądowy. Do bardziej pozytywnej oceny brakuje mi relacji i dokumentów,
które by potwierdzały udział Habilitanta w konkretnej promocji studentów do
magisterium, udziału w opracowywaniu pomocy naukowych dla studentów, skryptów,
podręczników, czy też prowadzenia praktycznych zajęć edukacyjnych z zakresu formacji
metodologicznej studentów. Jednakże istotną przesłankę do faktycznego podejmowania
takich działań może stanowić zaangażowanie się Habilitanta w prowadzenie zleconych
mu ćwiczeń specjalistycznych ze studentami stacjonarnymi i niestacjonarnymi, jak
również osobiste zaangażowanie Habilitanta w organizowanie praktyk studenckich, z
racji pełnionej funkcji na uczelni macierzystej.
b. Dorobek naukowy ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO po uzyskaniu stopnia
doktora nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego.
Z zawartości otrzymanej dokumentacji w postępowaniu habilitacyjnym ks. dra
Jarosława SOKOŁOWSKIEGO wynika, że Jego dorobek naukowy po uzyskaniu stopnia
doktora nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego można przyporządkować do
czterech umownych kategorii, a mianowicie: 1 - szczegółowych zagadnień kanonicznych
z uwzględnieniem małżeństwa i rodziny [8 opracowań], 2 - instytucji, osób i urzędów
kościelnych powierzanych i podejmowanych w strukturze powszechnej i partykularnej
Kościoła [7 pozycji], 3 - organizacja wydawnictw naukowych i okolicznościowych,
istotnych dla promocji formacji danej społeczności kościelnej z racji przeżywanych rocznic
i wydarzeń religijno-społecznych, opracowania Autorskie Habilitanta, współredakcja i
redakcja wydawnictw naukowych i popularno-naukowych [kilkanaście opracowań], 4 hasła [4], recenzje opublikowanych naukowych opracowań [8 pozycji], sprawozdania [13
pozycji].
Opracowania pierwszej kategorii odnoszą się do wybranych szczegółowych
zagadnień kanonicznych z zakresu małżeństwa i rodziny, dyscypliny normatywnej i
procesowej. Na uwagę zasługują następujące pozycje, a mianowicie: Sprawy o stwierdzenie
nieważności małżeństwa z udziałem biegłych, w: Prawo Kanoniczne 56(2013) nr 4, s. 101-115;
Posiadanie wiedzy przez narzeczonych niezbędnej do ważności zawarcia małżeństwa, w: Studia
4
nad Rodziną - ISnR UKSW 33(2013), rok XVII, nr 2, ss.16; Instytucja rodziny w prawie
kanonicznym, w: Studia nad Rodziną - ISnR UKSW 32(2013), rok XVII, nr 1, s. 291-313;
Choroba alkoholowa i jej wpływ na stwierdzenie nieważności małżeństwa, w: Łódzkie Studia
Teologiczne, 22(2013), s. 159-173; Sposoby powoływania biegłego do udziału w procesie
kanonicznym, w: Studia Teologiczne - Białystok, Drohiczyn, Łomża 30(2012), s. 339-353;
Struktura organizacyjna Sądu Biskupiego Diecezji Ełckiej w latach 1992-2004, w: Prawo
Kanoniczne 48(2005) nr 1-2, s. 135-155; Kościół Katolicki wobec rozwodu cywilnego, w: Studia
Ełckie 15(2013) nr 4, s. 515-536; Zagadnienie małżeństw mieszanych - aspekt ekumenizmu
różnych wyznań na podstawie KPK 1983, w: Studia Teologiczne - Białystok, Drohiczyn,
Łomża 31(2013), s. 347-371.
Prace stanowiące korpus drugiej kategorii umownego podziału zawierają
refleksję naukową i popularyzatorską Habilitanta dotyczącą instytucji, osób, pełnionych
urzędów kościelnych, powierzanych i podejmowanych w strukturze powszechnej i
partykularnej Kościoła. Część opracowań nosi charakter naukowo-poznawczy, natomiast
część ma charakter relacyjno-dokumentacyjny, sporządzony dla uporządkowania wkładu
i ukazania bogactwa poszczególnych wspólnot Kościoła partykularnego, jak również
wzajemnych relacji prawno-dyscyplinamych. Tych zagadnień dotyczą m.in.: Parafia
Osowiec w środowisku społecznym i przyrodniczym, Episteme 5, Olecko 2000, ss. 212;
Uwarunkowania historyczno-prawne i ich wpływ na strukturę organizacyjną parafii Osowiec w
diecezji łomżyńskiej, w: Kapłan i Rektor UKSW ks. Stanisław Dziekoński, Episteme UKSW
106, Warszawa-Łomża 2012, s. 373-390; Błogosławiony Jan Paweł II Wielki, w: Błogosławiony
Jan Paweł II Wielki, Episteme UKSW 105, Warszawa - Łomża 2012, s. 17-91; Księga
Jubileuszowa Ks. Józef Marceli Dołęga - pokorny uczony, człowiek o wielkim sercu, Episteme
UKSW 100, Warszawa - Łomża 2010, ss. 500; Wykłady z prawa kanonicznego, w: Księga
Jubileuszowa Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży (1919-2000), Łomża 2000, s.
111-116; Wspomnienia o zmarłych Rektorach i Profesorach Wyższego Seminarium Duchownego w
Łomży, w: Księga Jubileuszowa Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży (19192000), Łomża 2000, s. 235-304; Nauka w Wyższym Seminarium Duchownym w Łomży, w:
księga Jubileuszowa Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży (1919-2000), Łomża
2000, s. 73-192; Autokefaliczne Kościoły prawosławne, w: Periodyk Naukowy Akademii
Polonijnej. Polonia University Scientific Journal, t. 7, Częstochowa nr 1(7)2013, s. 255-272.
Trzecia kategoria opracowań odzwierciedla działalność naukowo-menadżerską
w zakresie opieki merytorycznej i praktycznej organizacji finalizowania edytorskiego
wydawnictw naukowych i okolicznościowych, które stają się istotne dla promocji
wybranej społeczności kościelnej, szczególnie z racji przeżywanych rocznic i wydarzeń
religijno-społecznych. W tej części znajdują się autorskie opracowania Habilitanta, prace,
których był współredaktorem lub redaktorem wydawniczym lub naukowym.
Opracowania w tej kategorii mają zróżnicowany charakter, a więc naukowy, popularno­
naukowy lub historyczno-dokumentujący. W tym zakresie należy wskazać na wszelką
działalność edytorską Habilitanta, działalność menadżerską, jak również Jego udział w
promocji naukowego środowiska łomżyńskiego, zwłaszcza promocję osób i instytucji
kanonicznych związanych z Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Łomżyńskiej,
dorobku naukowego tego środowiska w zakresie teologii i prawa kanonicznego. Traktują
o tym m.in. publikacje pod redakcją Habilitanta czy też przyczynki Jego autorstwa: L.
Michnowski, Ekohumanizm w przezwyciężaniu globalnego kryzysu, wyd. II poprawione i
5
uzupełnione, Episteme UKSW 103, Warszawa - Łomża 2011, ss. 268; Niepokoje dzisiejszego
świata - to jutro Chrześcijaństwa, Episteme UKSW 99, Warszawa - Łomża 2011, ss. 246;
Uczestnictwo Kościoła Łomżyńskiego w cierpieniu i śmierci Ojca Świętego Jana Pawła II, w: Jan
Paweł II Wielki, Episteme 50, Olecko 2005, s. 259-264.
Czwartą kategorię przyjętego podziału tworzą hasła [4], recenzje opublikowanych
naukowych opracowań innych autorów [8], sprawozdania [13]. Habilitant opracował 3
hasła do Leksykonu Prawa Kanonicznego KUL, a mianowicie: kościół katedralny, świadectwo
święceń i wiek. Natomiast do Polskiego Słownika Biograficznego PAN przedłożył biogram ks.
Walerian Szubzda (1908-1978). Autorstwa Habilitanta są również recenzje wydawnictwa
naukowych, m.in.: Steczkowski P., Penitencjaria Apostolska (XIII - XVI w.). Powstanie,
ewolucja, odnowienie, Rzeszów 2013, ss. 275, w: Studia Teologiczne - Białystok, Drohiczyn,
Łomża 31(2013), s. 503-507; Domaszk A., Możliwości zastosowania Internetu w misji Kościoła
katolickiego, Kraków 2013, ss. 464, w: Studia Teologiczne - Białystok, Drohiczyn, Łomża
31(2013), s. 497-502; Adamczyk J., Kanoniczna figura pielgrzyma w korelacji z duszpasterstwem
poprzez sanktuarium, Sandomierz 2011, ss. 526, w: Studia Teologiczne - Białystok,
Drohiczyn, Łomża 31(2013), s. 490-496; Bączek R., Recepcja uchwał Soboru Watykańskiego II
oraz norm Kodeksu Prawa Kanonicznego w prawie partykularnym Kościoła łomżyńskiego,
Warszawa - Łomża 2010, ss. 504, w: Studia Teologiczne - Białystok, Drohiczyn, Łomża
30(2012), s. 468-473; Guzewicz W. [red.], Profesor i przyjaciel Ks. Edmund Przekop (19371999), Olecko 2005, ss. 176, w: Prawo Kanoniczne 50(2007) nr 1-2, s. 322-324; Woźniak W.
[red.], Przestępca i skazany nie tracą godności osoby, Olecko 2005, ss. 212, w: Prawo
Kanoniczne 50(2007) nr 1-2, s. 319-321. Następnie Habilitant w swoim wykazie dorobku
naukowego zamieścił 13 sprawozdań, które zostały generalnie opublikowane w Prawie
Kanonicznym, periodyku wydawanym przez Wydział Prawa Kanonicznego
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
W ocenie merytorycznej zgromadzonych w powyższych kategoriach opracowań
autorskich Habilitanta należy wskazać, że:
• Artykuły i inne opracowania habilitanta zostały opublikowane w czasopismach
naukowych i recenzowanych, co jest istotnie ważne dla jakości tekstów i
prezentacji szczegółowych tez badawczych. Należy zauważyć, że periodyk
Episteme UKSW, którego Habilitant jest od 2010 roku redaktorem naczelnym jest
na liście punktowanych czasopism sporządzonej przez Ministerstwo Nauki i
Szkolnictwa Wyższego, jak również jest odnotowane przez Index Copernicus
International.
• Publikacje Habilitanta są notowane w internetowej wersji Polskiej Bibliografii
Naukowej (PBN), co oznacza, że Autor dba o promoq'ę swoich osiągnięć
naukowych, również w wymiarze informacyjnym. Jednakże należy też zauważyć,
iż Habilitant od czasu zdobycia stopnia naukowego doktora nauk prawnych w
zakresie prawa kanonicznego i nostryfikacji dyplomu na Wydziale Prawa, Prawa
Kanonicznego i Administracji KUL w 2000 roku znacząco poszerzył swój dorobek
naukowy, bowiem ilość opublikowanych opracowań, zwłaszcza w ostatnich
latach (2010-2013) jest znacząca. Publikacje zostały ogłoszone w periodykach o
zróżnicowanych charakterze i zasięgu. Część prezentowanych opracowań nie ma
6
charakteru ściśle naukowego, choć jest ważna dla promocji samej nauki,
dyscypliny kanonicznej małżeństwa, rodziny oraz innych instytucji kościelnych i
społecznych.
•
Publikacje ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO, zwłaszcza artykuły naukowe,
hasła, recenzje i sprawozdania spełniają wymogi podstawowego warsztatu
metodologicznego, jednak zauważalne są liczne i częste potknięcia językowe,
nieporadności stylistyczne, jak również czasami brak merytorycznego odniesienia
się Autora do zasadniczego i wiodącego tematu prezentowanego opracowania, w
samym podsumowaniu - a więc w rekapitulacji treści zasadniczej (por.
podsumowanie artykułu: Kościół Katolicki wobec rozwodu cywilnego, w: Studia Ełckie
15(2013) nr 4, s. 515-536).
•
W prezentowanych opracowaniach Habilitant stara się odpowiadać na aktualne
zapotrzebowania danych środowisk kościelnych i społecznych, stąd podjęte przez
Niego tematy i zagadnienia z zakresu prawa kanonicznego oscylują wokół
płaszczyzny prawa małżeńskiego, stwierdzenia nieważności małżeństwa,
pełnienia urzędów kościelnych, należnych wiernym praw i obowiązków. Nie
każde opracowanie Habilitanta jest nowatorskie, co stwierdziłem powyżej, stąd
nie cały dorobek pisarski można postrzegać w wymiarze ściśle naukowych
osiągnięć. Dlatego z prezentacji autorskiej Habilitanta i materiałów, którymi
dysponowałem starałem się wydobyć te, które uważam za najistotniejsze dla
osobistego rozwoju naukowego Autora, w których mógł się On wykazać jako
osoba zainteresowana pracą naukową, jako pracowity i sumienny, choć mający
jeszcze trudności z wyznaczeniem sobie specjalistycznej przestrzeni badawczej.
Zapoznając się z dorobkiem naukowym Habilitanta nabyłem przekonania, że
dotychczas ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO inspirowało i angażowało zbyt
wiele problemów i tematów - chociaż integralnie związanych z dyscypliną
kanoniczną, a Kandydat do samodzielności naukowej powinien był się skupić na
konkretnej dziedzinie prawa kanonicznego, w której chciał być specjalistą i
ekspertem. Wtedy publikowane teksty naukowe mogłyby zawierać bardziej
pogłębioną analizę naukowo-badawczą, dokonaną chociażby na podstawie już
ogłoszonej literatury przedmiotu, istotnej dla prezentowanych tez badawczych.
Cieszę się jednak, że pewnym dobrym znakiem (zwiastunem) w tej materii jest
dołączona do wykazu publikacji monografia habilitacyjna, a mianowicie Urząd
Biskupa Pomocniczego w prawie powszechnym Kościoła Łacińskiego. Studium
historyczno-prawne, Warszawa 2014, ss. 280, stanowiąca w zamyśle tematycznie
spójne dzieło, traktowane jako główne osiągnięcie naukowe Habilitanta po
uzyskaniu stopnia naukowego doktora. Może to wskazywać, że ta
ukierunkowanie badań dokonuje się w sposób coraz bardziej przemyślany i
dojrzały.
•
Częściowa konkluzja: Dotychczas opiniowane osiągnięcia ks. dra Jarosława
SOKOŁOWSKIEGO świadczą o tym, że od chwili uzyskania stopnia naukowego
doktora nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego w dość krótkim czasie (20102013) opublikował znaczną liczbę opracowań w postaci artykułów, recenzji,
sprawozdań, jak również przejawiał zaangażowanie w prowadzeniu zajęć
7
dydaktycznych, pełnił również funkcję sekretarza Rady Wydziału Prawa
Kanonicznego i jej członka, działał w środowisku UKSW i Diecezji Łomżyńskiej,
był redaktorem serii naukowej Episteme UKSW, jak również uczestniczył w
pracach Trybunałów Kościelnych jako obrońca węzła małżeńskiego i sędzia. Jedne
opracowania autorskie Habilitanta stanowią trzon Jego dorobku naukowego i
przekonują do posiadanych zdolności naukowo-badawczych, inne natomiast
stanowią pracę o znaczeniu pomocniczym dla dyscypliny prawa kanonicznego,
jeszcze inne działania świadczą o nabytym doświadczeniu Habilitanta w
prowadzeniu
działalności
dydaktycznej i menadżerskiej
w zakresie
organizowania dydaktyki, promocji wydawnictw specjalistycznych, jak również
podjęcia się prac popularyzatorskich. Nie ukrywam, że mam poważną trudność
decyzyjną, aby zanalizowany zbiór osiągnięć zakwalifikować i uznać za znaczący
wkład Autora w rozwój dyscypliny prawa kanonicznego, chyba, że w wymiarze
bardzo podstawowym. Natomiast pozytywnie oceniam przejawy działalności
dydaktycznej, naukowo-menadżerskiej, eksperckiej oraz aktywność Habilitanta w
środowisku Jego pracy (WPK UKSW oraz Diecezja Łomżyńska). Nie posiadam
wiedzy na temat wygłoszonych referatów i czynnego udziału Habilitanta w
konferencjach, sesjach i sympozjach krajowych i zagranicznych. Nie wydaje mi się,
aby tak zaangażowany i dynamiczny człowiek był z dala od tej formy aktywności
naukowej.
•
Mając zatem na uwadze powyższy zasób dokonań Habilitanta na płaszczyźnie
naukowej, podejmowanej pracy dydaktycznej, realizowania doświadczenia
zawodowego, aktywności eksperckiej i recenzenckiej, jak również w zakresie
troski o właściwy poziom merytoryczny kierowanego przez Niego periodyku
Episteme UKSW, podstawową i miejscami pogłębioną refleksję kanoniczną w
zasobie prezentowanego i przedłożonego mi do oceny dorobku naukowego, całej
aktywności naukowej - uważam, że tylko w części wyczerpuje ona w
podstawowym wymiarze wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Nauki i
Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 roku w sprawie kryteriów oceny
osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego (Dz. U.
nr 196, poz. 1165). Liczba pozycji ocenionych pozytywnie nie stanowi jednak jak
na tym etapie zasobu wystarczającego do naukowej promocji. Wszystko zależy od
jakości najważniejszego osiągnięcia naukowego, o którym w tej recenzji poniżej.
2. Ocena krytyczna osiągnięcia naukowego ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO
- monografii pt. Urząd Biskupa Pomocniczego w prawie powszechnym Kościoła
Łacińskiego. Studium historyczno-prawne, Wydawnictwo UKSW, Warszawa
2014, ss. 280
Habilitant przedłożył w dokumentacji postępowania habilitacyjnego w/w monografię,
jako Jego główne osiągnięcie naukowe po uzyskaniu stopnia doktora nauk prawnych w zakresie
prawa kanonicznego. Monografia została wydana w Wydawnictwie Uniwersytetu Kardynała
Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, z numerem ISBN 978-83-64181-23-8, jako pozycja
recenzowana, co wskazuje na zamierzony profesjonalizm publikowanych badań naukowych
oraz zobowiązuje Habilitanta do zapewnienia merytorycznej wartości prezentowanej pozycji
naukowej. Procedura recenzowania artykułów, opracowań i rozpraw na stopniu wydawniczym
8
obiektywnie podnosi ich walor i wartość, jako naukowych tekstów, jak również już na wstępie
przyczynia się do rzetelniejszej obiektywizacji naukowej wartości dzida.
a. Podjęde problemu, sprecyzowanie tematu rozprawy i walor poznawczy
Wyrażam przekonanie, że wybór problemu do badań naukowych i sformułowanie go
w przyjętym temacie rozprawy habilitacyjnej wypływa z ze speqalistycznych poszukiwań
Habilitanta, szczegółowej precyzacji badań w obszarze dotychczas pomijanym ze względu na
pozycję kanoniczną biskupa diecezjalnego i pierwotnego zamysłu prawno-dyscyplinamego,
jaki wynikał w faktycznej pozycji urzędu biskupa tak w Kościele pierwszych wieków, jak
również później w zakresie realizacji władzy hierarchicznej. Pełniejsza dyskusja, która znalazła
odbicie merytoryczne w naukowej refleksji na temat urzędu biskupa została zainspirowana
przez Ojców Soboru Watykańskiego D, z zachowaniem jednak istoty prymatu Papieża i
pozostających z nim w kolegialnej i zintegrowanej wspólnotowości biskupów. Z treści i
sposobu podejścia Habilitanta do rozpracowania tezy o urzędzie biskupa pomocniczego może
wynikać, że niewątpliwie przy podjędu i realizacji powyższego zagadnienia naukowego
kierował się zainteresowaniami badawczymi, zwłaszcza że na polskim rynku wydawniczym w
zakresie naukowych opracowań, do tej pory nie znalazła się taka szczegółowa propozycja
monograficznego opracowania. W tej kwestii sam Habilitant zauważa, że postawiona teza
należy do wąskiego zakresu (s. 10) badań, choć zainteresowanie tym tematem nie jest
niezauważalne. Aktualnie odczuwa się faktyczny brak całośdowego polskiego opracowania
tego zagadnienia, choć w wydanych komentarzach kanonicznych można odnaleźć
satysfakcjonującą egzemplifikację obowiązujących norm kanonicznych w tym zakresie.
Budowa treśdowa komentatorskich relacji nie pozwala jednak na podanie spójnej, całościowej,
wyczerpującej - a więc szczegółowej egzemplifikacji obranego zagadnienia. Temu mają służyć
monografie tematyczne. Takiego zadania podjął się ks. dr Jarosław SOKOŁOWSKI w swoim
najważniejszym osiągnięciu naukowym po uzyskaniu stopnia doktora. Jak sam zauważył Jego
opracowanie ma charakter historyczno-prawnego spojrzenia na postawiony problem
badawczy (por. s. 10). Pierwsze czytanie rozprawy skłania mnie do przekonania, że Habilitant
zaprezentował w środowisku polskich kanonistów pierwszą i zasadniczo pogłębioną refleksję
naukowo-prawną. Czytelnik dotychczas nie zaznajomiony z postawioną tezą badawczą zyskał
sposobność, aby wejść w meandry historyczno-teologiczne i prawno-dyscypliname urzędu
biskupa pomocniczego w hierarchicznym i ministerialnym posługiwaniu szafarzy w Kościele
Łacińskim. Dostarczona do oceny krytycznej rozprawa i dorobek ks. dra Jarosława
SOKOŁOWSKIEGO już na wstępie pozwala stwierdzić, że Habilitant w swoich badaniach
obrał ścieżkę pewnej oryginalności - zwłaszcza w zakresie zgłębiania tez szczegółowych,
co zostało uwidocznione w proponowanej rozprawie. W kanonistyce polskiej do tej pory
nie znajdujemy monograficznego opracowania z zakresu postawionego problemu, choć można
spotkać opracowania cząstkowe. Habilitant w prezentowanej rozprawie obrał poprawny klucz
naukowych badań i czynności metodologicznych, choć nieco gorzej przedstawia się sprawa
poprawności i rzetelności w jego stosowaniu, co niewątpliwie staje się widocznym
mankamentem pisarstwa Habilitanta, ale o tym poniżej w szczegółowych uwagach recenzenta.
b. Struktura rozprawy habilitacyjnej i jej ocena
Analizując całościowo wstęp do zaprezentowanej rozprawy (s. 9-13), zwłaszcza od
strony metodologicznej, należy stwierdzić, że został napisany pobieżnie, zbyt ogólnikowo,
9
chociaż Habilitant starał się podać motywy istotne dla zakresu i tematyki swojej tezy
badawczej, jak również w sposób sobie właściwy nakreślił strukturę całej rozprawy. Również
ogólnikowo odniósł się do źródeł i literatury przedmiotu, która integralnie jest powiązana z
postawioną tezą badawczą. Zasygnalizował historyczno-źródłowe i kodeksowe postrzeganie
urzędu i pozycji kanonicznej biskupa pomocniczego, jak również symbolicznie dokonał
charakterystyki treści istotnej dla postawionej tezy badawczej. W treści wstępu znajduje się
kilka trafionych stwierdzeń naukowych, ale one ze względu na zbyt wysoki poziom
uogólnienia, nie są w stanie zastąpić metodologicznych wymagań stawianych autorom
naukowych opracowań, zwłaszcza w zakresie wyczerpującej prezentacji elementów
formalnych wprowadzenia przy rozprawie habilitacyjnej. Poniżej odniosę się do pozostałych
części opracowania.
Pierwszy rozdział [s.15-128] Urzędy biskupie w Kościele powszechnym (aspekt
teoretyczno-historyczny) został zrealizowany w tematach i zagadnieniach cząstkowych, a
mianowicie w 5 paragrafach: pierwszy - Instytucja urzędu biskupa w ujęciu historycznym (s. 1540); drugi - Pojęcie urzędu biskupiego (s. 40-47); trzeci - Obowiązujące regulacje prawne - sposoby
powoływania (s. 47-52); czwarty - Podział biskupów - ich zadania i wykonywane obowiązki (s. 5379); piąty - Nominacje biskupie w przeszłości (s. 80-128). Rozpoczynając lekturę rozdziału
pierwszego można było spodziewać się, że będzie to bardzo źródłowo podbudowana
refleksja Habilitanta na temat urzędu biskupa w Kościele powszechnym w historycznodogmatycznym rozwoju. Faktycznie Habilitant zamieścił w tej części rozprawy sporą liczbę
znanych faktów i stwierdzeń, jednakże swoje dociekania i przedłożenie oparł źródłowo i
metodologicznie na zaledwie kilku naukowych opracowaniach, skądinąd bardzo dobrych i
wartościowych, cenionych w literaturze kanonistycznej. Jednakże zamieszczone te
opracowania w kontekście zaproponowanym przez Habilitanta mogą się czuć jak
sprofanowane dzieła, metodologiczne zatyczki dla podbudowania wyglądu tzw. naukowego
opracowania. Dlatego z wielką przykrością jako Recenzent muszę wskazać, że praktycznie
najważniejszą dla monografii i tematu część opracowania Habilitant potraktował z zupełną
lekkością, bez faktycznej odpowiedzialności, bez oczekiwanej uporządkowanej i zarazem
pogłębionej refleksji merytorycznej, jaka winna towarzyszyć opracowaniom habilitacyjnym.
Przecież Habilitant wcześniej osobiście zapewnił w swoim Autoreferacie o poważnym
podejściu do obranej tezy badawczej, jak również uczynił to deklaratywnie we wstępie do
rozprawy. Jednakże po wnikliwej lekturze pierwszego rozdziału mam poważne wątpliwości
co do zasadności zapisanych sformułowań cząstkowych, a więc tytułów rozdziału i
paragrafów, zważywszy na realną treść, jaka została zamieszczona w tych częściach
opracowania. Powyżej wskazałem na bardziej obiektywny tytuł rozdziału, a w mojej ocenie i
rozeznaniu paragrafy mogłyby brzmieć, m.in. np.: Kształtowanie się urzędu biskupa we
wspólnocie kościelnej, Pojęcie urzędu biskupa, Sposób kanonicznego powołania na urząd
biskupa i jego powierzenie, Historyczny kształt powierzenia urzędu wybranym kandydatom.
Muszę stwierdzić, że sama myśl i postawienie problemu do naukowej rzetelności zasługuje
na uwagę, jest godne rzetelnego opracowania i potraktowania zagadnienia z naukową
wiarygodnością i odpowiedzialnością. Natomiast moja ocena merytoryczna, odnosząca się do
zawartości i sposobu zrealizowania postawionego problemu w opublikowanym tekście
pierwszego rozdziału jest zdecydowanie negatywna, co uzasadniam następująco:
•
W treści i pisowni znajdują się błędy w zapisie (co stawia pytanie o ortografię,
korektę i poprawność tekstu: s. 15, 16, 19 - zwłaszcza pisownia łączna i
10
rozdzielna). Komentując problem Dwunastu umieszcza w zapisie cyfrę 72 (s. 17).
•
Habilitant całość tej części opracowania oparł jedynie na kilkunastu naprzemiennie
cytowanych pozycjach bibliograficznych, niekoniecznie związanych dokładnie z
narracją tekstu, a w samych odniesieniach do kwestii szczegółowych odsyła
zwykle do poważnego przedziału stron np. w przypisie 1 - do s. 121-125; w
przypisie 5 - do s. 517-711. Przypisy nie różnią się pod względem merytorycznego
zapisu. Natomiast w innych przypadkach umieszcza cytowane dzieło i nie odsyła
do żadnej konkretnej strony cytowanego opracowania, tylko kończy zapis rokiem
wydania. Por. przypis 7, 36, 37, 38, 39, 44, 45, 49, 55, 65, 67, 73, 76, 78, 79, 82, 85, 90,
91,94, 96, 97,99,102,103,105,108,110,111,113,114,115,120,124,125.
•
W narracji tekstu Habilitant odnosi się do władzy prymatu, kolegialnej
działalności Apostołów, podaje w treści tekst z Dziejów Apostolskich bez
wskazania właściwych skrótów biblijnych, cytuje kursywą część tekstu a w
przypisie 6 zamieszcza: Directorium Ecclesiae Imago wydane w polskiej wersji
językowej w pozycji: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, red. W. Kacprzyk. M.
Sitarz, Lublin 2006, s. 403-516.
•
Na s. 19 Habilitant przywołuje ważne dla opracowania stwierdzenie ks. Kardynała
Stanisława Nagy'ego nie załączając żadnej informacji źródłowej. Tak samo Autor
czyni przywołując niezwykle ważne dla rozprawy świadectwa historyczne
(źródłowe) dla urzędu biskupa w Kościele. Chodzi o teksty z Listu św. Ignacego
Antiocheńskiego. Potwierdzeniem źródłowym ma być dobre opracowanie W.
Aymansa, Biskupia posługa rządzenia Kościołem partykularnym. O władzy biskupiej i jej
wykonywaniu w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego, w: Kościół i Prawo, t. 6, red. J.
Krukowski, Lublin 1989, s. 23-42. Podobny zabieg został dokonany wobec
Tertuliana, od którego pochodzi stwierdzenie ordo Episcoporum, jak i św. Cypriana
- collegio, wobec dyscyplinarnych postanowień synodów i soborów (np. przypis
13, 14, 20), czy też poglądów innych autorów. Habilitant nie skorzystał z
opublikowanych zapisów źródłowych, nie przywołał tych zapisów, koniecznych
dla wiarygodnego potraktowania tezy badawczej. Edycje i komentarze są
powszechnie dostępne, ale prościej było odwołać się naprzemiennie do kilku
pozycji bibliograficznych. Podobnie rzecz się ma z prezentacją doktryny św.
Tomasza, którą w przypisie 22 potwierdził opracowaniem E. Corecco, Biskup głową
Kościoła partykularnego, prorektorem i obrońcą karności lokalnej, w: Concilium 110(1968), s. 443-454. Analogicznie Habilitant uczynił prezentując opinię ks. prof. E.
Sztafrowskiego o koncyliarystach, którą potwierdził artykułem W. Aymansa. W
tekście przywoływał również wiele wydarzeń historycznych bez wskazania na
dokumentację źródłową, której nie brakuje w aktualnych zasobach bibliotecznych i
opracowaniach naukowych. W przypisie nr 25 (s. 30-31) odnoszącym się do tekstu
dokumentów Soboru w Konstancji potwierdza je źródłowo opracowaniem L.
Adamowicza, Władza biskupa diecezjalnego w odniesieniu do majątku kościelnego, w:
Biskup pasterz diecezji: materiały z sympozjum Biskup diecezjalny a duszpasterstwo i
apostolstwo wiernych... Kraków 2003, s. 121-125. Również to samo opracowanie
stanowi źródło przypisowe dla przypisu nr 41, a więc dla stwierdzeń zawartych w
dokumentach Soboru Watykańskiego II: Lumen gentium 18-29, Christus Dominus.
11
Natomiast nr LG 45 zajmuje s. 105-166; nr ChD 2-3 strony 236-258. Wskazane
strony odnoszą się do całych dokumentów. Natomiast numer LG 22 został
potwierdzony szacownym opracowaniem J. Krukowskiego, Biskup diecezjalny, w:
Kompendium wiedzy administracyjnej, red. S. Wrzosek, Lublin 2008, s. 642. W
momencie, kiedy Habilitant omawiał szczegółowe procedury powołania na urząd
biskupa to w treści przypisu odesłał do cytowanego już opracowania Ks. Prof.
Leszka Adamowicza, jak i W. Aymansa.
•
Habilitant te same dokumenty cytuje raz z wydania polskiego, raz z wydania
łacińskiego, można w tym cytowaniu zauważyć istotne niedokładności i zbytnią
ogólnikowość. Również w pracy kanonicznej nieprawidłowo cytuje Kodeks Prawa
Kanonicznego. W niektórych przypisach Habilitant odsyła do podręczników ks.
Pawluka, Sztafrowskiego, jednakże nie podaje stron i kwestii szczegółowych. Na
wielu stronach opracowania nie ma żadnych przypisów, żadnej dokumentacji
metodologicznej, a Habilitant nie zaznaczył, że jest to ta część opracowania, której
jedynie On jest autorem i pomysłodawcą, bowiem ta narracja autorska jest jedynie
relacją piszącego.
•
W mojej ocenie jako recenzenta nie są to drobne ułomności, które by nie miały
wpływu na wartość i jakość merytoryczną rozprawy. Wielość nieprawidłowości,
powtarzające się zabiegi nieprawidłowej dokumentacji metodologicznej, zupełne
pominięcie źródeł historyczno-prawnych dla tej tezy badawczej sprawia, że
przedstawiony rozdział nie spełnia wymogów istotnego opracowania naukowego,
nie potwierdza też samodzielności naukowej Kandydata i odpowiedzialności za
wiarygodność prezentowanych treści. Podobny sposób działania i podobne
zabiegi Habilitant zastosował w następnych rozdziałach pracy. W moim
przekonaniu dla oczekiwanej wysokiej jakości badań i ich prezentacji w zakresie
postawionego problemu pierwszy rozdział miał mieć charakter źródłowy.
Niestety Autor nie zdołał tego osiągnąć i zaprezentować, nad czym bardzo
ubolewam.
Wobec powyższych konstatacji, istotnych dla zintegrowanego postrzegania
wartości merytorycznej całej rozprawy habilitacyjnej, uważam za bezzasadne
dokonywanie w dalszej części recenzji szczegółowej analizy krytycznej następnych części
opracowania, bowiem w tej formie rozprawa nie spełnia nawet w dostatecznym stopniu
wymogów rzetelnej pracy naukowej, nawet na szczeblu niższym od toczącego się
postępowania.
c. Końcowa ocena rozprawy habilitacyjnej
Ze smutkiem muszę stwierdzić, że Habilitant przygotowując recenzowane i
wskazane przez Niego jako główne osiągnięcie naukowe opracowanie - rozprawę nt. Urzędu
Biskupa Pomocniczego w prawie powszechnym Kościoła Łacińskiego. Studium historyczno-prawne nie
wykazał się odpowiednim do stopnia naukowego doktora habilitowanego warsztatem
naukowym. Rozprawa tylko skromnie i częściowo zawiera poprawne stwierdzenia - w
dalszych rozdziałach, ale nie noszą one znamion novum naukowego, zwłaszcza w zakresie
aktualnego stanu badań. Praca posiada istotne wady i usterki zarówno co do właściwego
określenia przestrzeni badawczej, konstrukcji i sposobu realizacji postawionych celów. W
12
mojej ocenie ze względu na tak podstawowe uchybienia nie można jej uznać za wkład, tym
bardziej znaczący w rozwój dyscypliny naukowej jaką jest prawo kanoniczne. Tak więc w mojej
ocenie prezentowana rozprawa ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO nie spełnia wymogów
stawianych przez Ustawodawcę opracowaniom habilitacyjnym w Rzeczypospolitej Polskiej,
zgodnie z art. 16 ust.l Ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, Dz. U. Nr 65, poz. 695 z późn. zm. i
w moim przekonaniu nie stanowi znaczącego i istotnego wkładu Habilitanta w rozwój
dyscypliny.
3. Wnioski końcowe w zakresie oceny osiągnięcia naukowego oraz aktywności
naukowej ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO po uzyskaniu stopnia doktora nauk
prażonych w zakresie prawa kanonicznego
W podsumowaniu pragnę zwrócić uwagę na następujące konstatacje, do których
doszedłem po gruntownej i wnikliwej analizie materiału dostarczonego mi do oceny z
racji wszczętego postępowania habilitacyjnego ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO.
Ocena recenzenta musi być rzetelna i wiarygodna, jak po osiągnięciu stanu pewności
moralnej, zwłaszcza co do wypowiadanych i formułowanych kwestii. Dlatego w poczuciu
odpowiedzialności naukowej stwierdzam, co następuje:
•
Bardzo pozytywnie odnoszę się do czasu podstawowej i specjalistycznej formacji
kanonicznej Habilitanta, a więc do okresu jego studiów kanonicznych na
Angelicum i zdobytego stopnia naukowego doktora nauk prawnych w zakresie
prawa kanonicznego. Zostało to potwierdzone przez procedurę nostryfikacyjną,
jakiej Habilitant poddał się na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i
Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, co z kolei otwarło drogę ks.
Jarosławowi SOKOŁOWSKIEMU do podjęcia pracy dydaktycznej na Wydziale
Prawa Kanonicznego UKSW, a wcześniej w Wyższym Seminarium Duchownym
w Łomży. W środowisku swojej diecezji powierzano mu liczące się zadania i
urzędy.
•
Okres zatrudnienia na Wydziale Prawa Kanonicznego UKSW również obfitował
w funkcje i zajęcia dydaktyczne, organizacyjne, a później menadżerskie, zwłaszcza
jako organizującego środowisko edytorskie dla kierowanego przez Niego
periodyku Episteme UKSW. Habilitant jako redaktor naczelny zatroszczył się o
uznawalność i punktację dla tego recenzowanego czasopisma oraz zróżnicowaną
środowiskowo Radę Naukową. Niewątpliwie na tej płaszczyźnie Habilitant dał się
poznać jako bardzo sprawny i konsekwentny mecenas powierzonego mu dzieła.
Wykazał się również dynamiką w prowadzeniu i organizowaniu praktyk i
wyjazdów studenckich, jak i pracowników środowiska warszawskiego i
łomżyńskiego.
•
Ożywienie badawcze Habilitanta ujawniło się co do liczby publikacji w ostatnich
latach, szczególnie od 2010 roku, a najwięcej prac z zakresu naukowo-badawczego
zostało opublikowanych w latach 2012-2013. Jak zauważyłem wyżej w recenzji nie
13
wszystkie publikowane opracowania (zwłaszcza artykuły) zostały uszlachetnione
zwłaszcza przez dogłębną analizę prezentowanego problemu czy zjawiska, nie
wszystkie zawierają w swojej treści istotne dla naukowych publikacji novum, jako
osobisty i znaczący wkład Autora w rozwój dziedziny wiedzy jaką jest prawo
kanoniczne. Takie przekonanie winno dominować w zamyśle badawczym, tym
bardziej jeśli Autor w swoim rozwoju naukowym planował zdobycie kolejnych
stopni naukowych.
•
Dorobek naukowy ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO cechuje tak zwane
rozproszenie tematyczne. W recenzji wskazałem, że to jakoś rozumiem, bowiem
publikacje i opracowania Habilitanta były jakby odpowiedzią na istotne dla
środowiska, w którym je publikował sprawy, zwłaszcza dla odbiorców. Mają te
publikacje walor poznawczy, formacyjny, ale zasadniczo w podstawowym
wymiarze, zasadniczo nie rozwijając twórczo myśli badawczej o własne elementy i
proponowane przyczynki (stanowisko - zdanie - nowa teza). Dlatego dla mnie
jako recenzenta pewną trudnością było zakwalifikowanie Habilitanta do jakiegoś
wyraźnego nurtu czy kierunku badawczego, w którym by się przyczynkowo
ujawniał jako rodzący się i pojawiający nowy specjalista, jako kandydat do
samodzielności naukowej.
•
Tak więc dotychczasowa aktywność w zakresie działalności organizacyjnej i
wydawniczej zostaje przeze mnie oceniona bardzo pozytywnie. Natomiast
publikacje, ogłoszone drukiem opracowania, stanowiące dotychczasowy dorobek
naukowy, a zwłaszcza wskazana przez Habilitanta jako Jego główne osiągnięcie
badawcze monografia pt. Urząd Biskupa Pomocniczego w prawie powszechnym
Kościoła Łacińskiego. Studium historyczno-prawne, w mojej skromnej ocenie nie
stanowią istotnego i zarazem znaczącego wkładu w rozwój dyscypliny jaką jest
prawo kanoniczne. W powyższych partiach recenzji szczegółowo uzasadniłem to
co zaważyło na takiej ocenie, a zwłaszcza zauważalny poziom ogólności
stwierdzeń, brak źródłowego potraktowania treści monografii, którą Autor
prezentował jako najważniejsze własne dokonanie naukowo-badawcze. Habilitant
nie zdobył się na sumienność badawczą, co jest niejako prowokacyjne dla
odbiorców opracowania, zwłaszcza kiedy mają ocenić tę rozprawę w
postępowaniu promocyjnym Autora. Habilitant nie wykazał głębszej, własnej i
niezbędnej, dla toku ubiegania się o nadanie stopnia naukowego doktora
habilitowanego nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego, analizy
naukowej w tej specjalistycznej i wąskiej tezie badawczej. Sam Autor zauważył we
wstępie, że jest to problem trudny i wymagający, a nie zadbał o jego pozytywną i
satysfakcjonującą realizację naukową. Zwłaszcza monografia została oparta na
powierzchownie cytowanych prawdach i dotychczasowych osiągnięciach, co
potwierdza słabość warsztatową i metodologiczną. Wykazano również w wielu
miejscach braki Autora o należytą staranność i rzetelność dokumentacyjną
prezentowanych treści w zakresie szczegółowych zagadnień. Na tle niektórych
dobrych i wartościowych artykułów Autora jakość monografii jawi się jako dzieło
w moim przekonaniu nieadekwatne do nadania stopnia doktora habilitowanego i
dokonania dalszej promocji na ścieżce rozwoju naukowego.
14
•
Powyższe stwierdzenia o ocenę wyraziłem z ogromnym bólem serca, ale z
wiernością dla wiarygodności mojej oceny. Uczyniłem to z przykrością, bowiem
szanuję wynikającą z działalności organizacyjnej, edytorskiej i eksperckiej
dynamikę pracy i posługiwania ks. dra Jarosława SOKOŁOWSKIEGO. Wykazał,
że posiada prawdziwe talenty na wielu płaszczyznach swego zaangażowania.
Mam przekonanie, że badania naukowe i ich dotychczasowa jakość nie zostały
postawione przez Habilitanta na pierwszym miejscu, czego wymaga żmudna
praca naukowca zwłaszcza w zakresie dobrze sprecyzowanych tematycznie badań
szczegółowych. Do tej pory można było zaobserwować zbytnie rozproszenie
intelektualne i w zakresie podejmowanych licznych zadań towarzyszących
środowisku organizowania pracy naukowej. Dlatego ufam, że ks. dr najbliższe lata
swojej pracy naukowej poświęci wyłącznie realizacji obranych tez badawczych, a
dla środowiska polskich kanonistów stanie się autorytetem w prezentowanych
egzemplifikacjach
szczegółowych.
Niewątpliwie
posiada
odpowiednie
przygotowanie, energię, osobiste zdolności, które należy właściwie skanalizować
dla dobra nauki polskiej i nie tylko. Bardzo do tego zachęcam.
•
Rekapitulując powyższe uważam, że przedłożony mi do oceny dorobek naukowy
Habilitanta, a więc publikacje po uzyskaniu stopnia doktora nauk prawnych w
zakresie prawa kanonicznego, a szczególnie monografia wskazana jako główne
osiągnięcie, nie spełnia kryteriów wskazanych w art. 16 ust.l Ustawy z dnia 14
marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i
tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 695 z późn. zm. i nie stanowi w moim
przekonaniu istotnego i znaczącego wkładu Habilitanta w rozwój wskazanej
dyscypliny naukowej. Dlatego z przykrością wnoszę do powołanej w dniu 3
czerwca 2014 roku Komisji Habilitacyjnej o odmowę nadania ks. drowi
Jarosławowi SOKOŁOWSKIEMU stopnia doktora habilitowanego nauk prawnych w
zakresie prawa kanonicznego.
Wrocław, dnia 31 lipca 2014 roku
Papieski Wydział Teologiczny
fcs. pro/, zw . d r hah. W leskzuj Werut
Kierownik Katedry Prawa Kanonicznego
1 Prawa W y m a a J n r r ^ o
15