Miody Sejneńskie - LGD "Sejneńszczyzna"

Miody Sejneńskie
Terenowe Koło Pszczelarzy w Sejnach
Stowarzyszenie Pszczelarzy Sejn i Puńska
Sejneńszczyzna leży w rejonie Zielonych Płuc Polski. Nie ma tutaj żadnych zakładów
przemysłowych. Powietrze, woda i gleba nie wykazują śladów jakiegokolwiek skażenia.
Okoliczne lasy tworzą swoisty mikroklimat przyjazny dla ludzi i zwierząt. Liczne pasieki i żyjące
w nich rodziny pszczele dostarczają ekologicznie czystego miodu. Jest on wysokogatunkowy o
charakterystycznym smaku i aromacie oraz spełnia wszystkie normy unijne.
Receptura
Właściwości fizyczne i skład chemiczny miodu zależą od surowca, z którego powstaje.
Rozróżnia się trzy typy miodu: nektarowy, spadziowy i nektarowo - spadziowy. Miód może mieć
różne barwy od jasnej do ciemnej wpadającej w czerń u miodów spadziowych. Miód ulega
krystalizacji i przechodzi z fazy płynnej - patoki, w postać stałą - krupiec. Na Sejneńszczyźnie
uzyskuje się miody nektarowe: mniszkowy, malinowy, faceliowy, lipowy, nostrzykowy, gryczany
oraz występujące co kilka lat miody spadziowe i nektarowo-spadziowe. Miód wielokwiatowy
charakteryzuje się silnym aromatem i specyficznym goryczkowym smakiem, który jest
spowodowany dużą różnorodnością roślin entomofilnych tego terenu. Miód posiada dużo
wartości odżywczych oraz właściwości lecznicze.
Historia
1/3
Miody Sejneńskie
Dzieje pszczelarstwa na Sejneńszczyźnie sięgają czasów średniowiecznych. Rozwijało się
wówczas bartnictwo, które z czasem przekształciło się w pszczelarstwo. Mieszkańcy
puszczańskich osad na podstawie nadanego im prawa użytkowania barci (wchody bartne)
trudnili się korzystaniem z bogactwa natury, którym jest miód pszczeli. Istniały takie wchody w
XVI wieku między innymi w uroczysku u Wałów nad jeziorem Sejwy. Liczba barci i bartników
była ściśle określona. Barcie znajdowały się w dużych starych drzewach. Bartnicy oddawali
daniny miodowe, około 15 kg od jednej barci, urzędnikom królewskim klucznikom. Bartnictwo
upadło w okresie rozbiorów Polski, przekształcając się w pasiecznictwo przydomowe, o którym
pierwsze zapisane wzmianki pojawiają się już za czasów panowania króla Jana Kazimierza.
Pszczelarstwo na przestrzeni wieku przeżywało okresy zastoju i rozkwitu. Pierwsze Koło
Pszczelarskie powstało na Sejneńszczyźnie w 1873 r. i było jedyną w tym czasie organizacją
pszczelarską w Królestwie Polskim, która prężnie działa do dzisiaj.
WIĘCEJ O HISTORII PSZCZELARSTWA:
Historia pszczelarstwa na Ziemiach Sejneńskiej, Suwalskiej i Augustowskiej a także części
Mazur sięga czasów, kiedy tereny te zamieszkiwały plemiona Jaćwingów. Prastarą formą
użytkowania lasów było bartnictwo, od którego wywodzi się bezpośrednio współczesne
pszczelarstwo. Bartnictwem trudniła się ludność leśnych i puszczańskich osad, które pojawiły
się w końcu średniowiecza na obszarach obecnej Ziemi Sejneńskiej.
Po wyniszczeniu plemion jaćwieskich, tereny te zostały włączone w skład Wielkiego Księstwa
Litewskiego. Bartnictwo istniało tutaj nadal, gdyż ludność miejscowa mogła korzystać z
bogactw puszczy. Gwarantował jej to również układ z Krzyżakami z 1379 r., a potwierdził
także list Wielkiego Księcia Litewskiego – Witolda, do cesarza Zygmunta (1420 r.), w którym
pisał, że w Ziemi Sudowów (Jaćwingów), w sukcesji po przodkach należą do niego łowy,
rybołówstwo, barcie itp.
W XIV i XV wieku książęta litewscy nadawali na obszarze obecnej Suwalszczyzny prawa
korzystania z bogactw puszczańskich, m. in. prawo użytkowania łąk (wchody sianożętne) i
prawo użytkowania barci (wchody bartne). W połowie XVI wieku poddani książęcy posiadali
wchody m. in. w uroczysku u Wałów nad jeziorem Serwy, w Sejneńskiem oraz nad Dowspudą
(obecnie Rospuda) w Puszczy Dowspudzkiej.
Normy prawne określające stosunki pomiędzy bartnikami oraz między nimi a właścicielami
puszcz, prawa i obowiązki bartników, zawarte zostały w tzw. “Statutach Litewskich” (1529,
1566, 1588 r). W statutach przewidziano również kary. I tak np. za uszkodzenie drzewa
bartnego, jego umyślne spalenie lub ścięcie, groziła kara od 60 do 300 groszy litewskich. W
przypadku porąbania barci i wybrania miodu, kara wynosiła aż 600 groszy litewskich. Dla
porównania roczny czynsz z włóki (16,80 ha) wynosił 60–80 groszy litewskich.
W XV i XVI wieku książęta rozdają większość jezior możnym i kościołowi oraz organizują
2/3
Miody Sejneńskie
zarząd puszczy i straż leśną, tzw. osoczników, których osiedlają na granicy puszczy nad rzeką
Wołkusz, pod Sejnami, a następnie w wieku XVI wzdłuż rzeki Dowspudy. Osocznikom tym
nadają prawa trudnienia się bartnictwem. W wieku XVII i XVIII liczne barcie znajdowały się w
dobrach zakonu kamedułów nad Wigrami (1682–1700 r.) oraz w okolicach Sejn i Suwałk.
Surowe kary przetrwały do końca państwa polsko–litewskiego. Niestety nie zahamowały one
zapoczątkowanego w drugiej połowie XVI w. kryzysu bartnictwa, spowodowanego głównie
wzmożoną kolonizacją, rozwojem gospodarki zbożowej i wyrobem towarów leśnych (ruda
darniowa, smoła, dziegieć), a pogłębionego XVII wiecznymi wojnami i zarazami.
Całkowity upadek bartnictwa nastąpił w okresie rozbiorów, kiedy to w 1827 r. rząd rozkazał
usunąć barcie z lasów Augustowskich, motywując tym, że bartnictwo niszczy najlepsze pnie
drzew, dozór lasu jest utrudniony, ułatwione kradzieże, ponieważ pod pozorem pracy przy
barciach można wyrządzić szkody. Jak pisał Gloger, barcie spotykano często w XIX w, a na
terenie obecnej Puszczy Augustowskiej w okolicy Stanowiska, Okółka, Mikaszówki i Rygola
występowały jeszcze w okresie międzywojennym.
3/3