Windows XP

Technologia informacyjna
Obsługa systemu operacyjnego
Windows XP
Windows XP
Microsoft Windows XP (nazwa robocza Whistler) – wersja systemu operacyjnego
Windows z rodziny Microsoft Windows NT (oparty na jądrze NT) firmy Microsoft, wydana
oficjalnie 25 października 2001. Nazwa XP pochodzi od angielskiego słowa eXPerience,
czyli doświadczenie, doznanie. Windows XP jest oficjalnym następcą systemu Windows
Milenium Edition.
Istnieją dwie główne wersje:
* Home Edition – wersja dla użytkowników domowych
* Professional – wersja dla firm i komputerów przenośnych, zawierająca m.in. obsługę
wielu procesorów oraz mechanizm uwierzytelnienia sieciowego.
W listopadzie 2002 Microsoft opublikował dwie nowe wersje XP, przeznaczone dla
konkretnych zastosowań:
* Windows XP Media Center Edition – wersja dla komputerów HP Media Center
Computer, niektórych komputerów w sieci sklepów Vobis, Alienware Navigator oraz
Optimus. Wersja ta jest dostarczana tylko i wyłącznie z tymi komputerami i nie można jej
kupić w sklepie.
* Windows XP Tablet PC Edition – wersja dla urządzeń typu Tablet PC.
Wymagania sprzętowe
Instalacja systemu
●
●
Aktualizacja
poprzednich wersji
systemu do
Windows XP
Czysta instalacja
Windows XP
Instalacja oprogramowania
Dodaj/Usuń programy jest elementem Windows XP, który pozwala zarządzać
zainstalowanymi programami w systemie, a także składnikami samego Windows.
Zawiera on także wiele użytecznych informacji o oprogramowaniu, które pracuje pod
kontrolą okienek. Wraz z dodatkiem service pack 2 dla Windows XP został on
"dozbrojony" w nowe funkcje.
Aby otworzyć konsolę Dodawanie lub usuwanie programów przechodzimy do menu
Start\Panel sterowania, następnie naciskamy kontrolkę Dodaj lub usuń programy. Moduł
podzielony jest na cztery sekcje, mianowicie są to:
* Zmień lub usuń programy - odnajdziemy tutaj spis zainstalowanych aplikacji oraz
uaktualnień systemu i jego komponentów. Możemy tutaj także usuwać oraz modyfikować
programy.
* Dodaj nowe programy - umożliwia instalowanie nowych programów w Windows.
* Dodaj/usuń składniki Windows - dzięki tej przystawce możemy dodawać oraz
usuwać komponenty systemu operacyjnego.
* Określ dostęp do programów oraz ich ustawienia - pozwala skonfigurować domyślne
aplikacje w Windows, element wprowadzony wraz z service pack 2.
Zmień lub usuń programy
Dodaj nowe programy
Dodaj/Usuń składniki Windows
Konta użytkowników
Windows XP jest pierwszym systemem firmy Microsoft przeznaczonym do użytku
domowego, oferującym funkcjonalność tworzenia kont użytkowników.
Dawniej takie możliwości były zarezerwowane dla systemów przeznaczonych do użytku
korporacyjnego - Windows NT i Windows 2000.
Korzyści ze stosowania kont użytkowników
Konta umożliwiają każdemu użytkownikowi komputera personalizację swojego środowiska
pracy, czyli stosowanie własnych ustawień pulpitu, Eksploratora Windows i przeglądarki
internetowej - ulubionych witryn i historii. Zmiany tych ustawień nie wpływają na środowiska
pozostałych użytkowników.
Konta umożliwiają również kontrolę dostępu do plików (wraz z systemem NTFS) i zasobów
sieciowych, dzięki czemu każdy użytkownik może łatwo i bezpiecznie przechowywać i
korzystać z plików niedostępnych dla innych.
Dlatego każda osoba regularnie używająca komputera powinna posiadać na nim swoje
konto - ułatwi to korzystanie z systemu zarówno sobie jak i pozostałym użytkownikom.
Uprawnienia kont
Administrator - ma takie same prawa jak wbudowane konto Administratora.
Użytkownik zalogowany na profilu z prawami administratora ma pełny dostęp do wszystkich
ustawień komputera i rejestru systemowego, czyli może tworzyć i edytować inne konta,
instalować aplikacje, dokonywać zmian sprzętowych, ma dostęp do plików innych
użytkowników (za wyjątkiem plików oznaczonych jako prywatne).
Ograniczone - konto przeznaczone do zwyczajnej pracy na komputerze.
Użytkownik zalogowany na takim profilu posiada uprawnienia do zmian swoich ustawień
pulpitu, skrótów, wyświetlania, może również zmienić lub nawet usunąć swoje hasło. Nie
może instalować niektórych aplikacji i nie ma dostępu do ustawień i plików innych
użytkowników.
Zarządzanie kontami
●
●
Panel sterowania --> konta użytkowników
Zarządzać kontami może tylko administrator
Instalacja urządzeń Plug&Play
●
●
●
Technologia Plug&Play - Gdy instalujemy urządzenie typu Plug & Play po raz
pierwszy, system odczytuje identyfikator P&P znajdujący się w firmware sprzętu i
porównuje go z listą wszystkich znaczników pobranych z plików informacyjnych
zawartych w folderze Inf.
Gdy odpowiedni identyfikator zostanie odnaleziony, instalowany jest odpowiedni
plik sterownika.
Gdy nie można znaleźć sterownika automatycznie uruchamiany jest kreator
znajdowania sprzętu..
Instalacja urządzeń
niezgodnych z Plug&Play
1. Jeśli posiadamy płytę ze sterownikami, uruchamiamy
instalatora, który przekopiuje je na dysk.
2. Włączamy Kreatora dodawania sprzętu wchodząc w Panel
Sterowania a następnie klikając w moduł Dodaj sprzęt.
3. Klikamy Dalej, a Kreator zacznie wyszukiwać nowe urządzenie.
Nie znajdując żadnego nowego urządzenia zapyta nas, czy zostało
ono podłączone do komputera.
4. Zobaczymy okienko zawierające listę urządzeń. Jeśli sprzęt,
który chcemy zainstalować widnieje na niej - wybieramy go, w
przeciwnym wypadku wybieramy Dodaj nowe urządzenie sprzętowe
5. Następnie pojawi się okienko z zapytaniem, czy chcemy, by
kreator automatycznie wyszukał i zainstalował urządzenie, czy też
chcemy zrobić to samemu. Wybieramy drugą opcję.
6. Pokaże się okienko z listą urządzeń. Gdy urządzenie znajduje
się na liście - wybieramy je, gdy nie ma go wybieramy Pokaż
wszystkie urządzenia
7. Zobaczymy moduł, zawierający listę producentów sprzętu. Jeśli
uda się nam odnaleźć w niej producenta i model urządzenia, jakie
chcemy zainstalować wybieramy je i klikamy Dalej.
8. W przypadku, gdy posiadamy "czyste" pliki sterownika - bez
instalatora zapisane na dysku twardym korzystamy z przycisku Z
dysku... Podajemy ścieżkę dostępu do pliku .inf i klikamy Dalej.
Pojawi się nam lista zgodnych sterowników, z której wybieramy
właściwy i klikamy Dalej. Sprzęt został zainstalowany
System plików FAT32 i NTFS
# Bezpieczeństwo. Dzięki NTFS mamy możliwość ograniczać dostęp do wybranych plików
i folderów. Dodatkowo istnieje opcja szyfrowania plików. Zasoby woluminów FAT32 są
natomiast do dyspozycji dla wszystkich, którzy mają fizyczny dostęp do komputera.
# Kompatybilność. Starsze wersje systemu Windows (95/98/Me) nie rozpoznają
woluminów NTFS. Jeśli korzystamy z wielu systemów w jednym komputerze, musimy
korzystać z systemu FAT32 na każdym dysku lokalnym, który ma być dostępny po
uruchomieniu starszych systemów. Problem ten ma miejsce np. wtedy, gdy podłączamy
dysk, na którym są woluminy NTFS do komputera, na którym zainstalowany jest Windows
95/98/Me. Kłopot nie występuje natomiast dla dysków sieciowych.
# Niezawodność. System NTFS bardzo dobrze radzi sobie z przywracaniem danych po
wystąpieniu błędów na dysku. Jest to jedno z podstawowych założeń tego formatu i
wyraźnie przewyższa w tej kwestii FAT32. NTFS rejestruje i zapisuje w odpowiednich
plikach wszystkie operacje na dysku. Dane te są wykorzystywane do automatycznego
naprawiania błędów w plikach systemowych w sytuacji, kiedy następuje awaria systemu.
Kolejną zaletą NTFS jest to, że dynamicznie zaznacza klastry zawierające uszkodzone
sektory, dzięki czemu system operacyjny nie próbuje już ich używać.
# Wydajność. NTFS zarządza wydajniej od FAT32 partycjami większymi od 8 GB. Dla
woluminów o większym rozmiarze pod tym względem lepszy jest więc NTFS
Pulpit systemu Windows
Ikony na pulpicie:
Kosz,
skróty, aplikacje,
dokumenty, itp
Pasek szybkiego
uruchamiania
Menu
Start
Aplikacje na
pasku zadań
Pasek
zadań
Obszar
powiadomień
Okno systemu Windows
Belka tytułowa
Menu systemowe
Menu okna
(programu)
Pasek narzędzi
Przyciski
sterujące oknem
Okno główne
Pasek przewijania
pionowego
Pasek przewijania
poziomego
Panel sterowania
Zarządzanie systemem polega
przede wszystkim na:
· Określeniu sposobu uruchamiania
komputera.
· Zmianie wyposażenia systemu
poprzez instalowanie nowych urządzeń
lub programów i usuwaniu już
zainstalowanych.
· Zmianie uprawnień użytkowników.
· Przyznawanie prawa dostępu do
komputera lub odbieranie tego prawa.
W kontekście zdefiniowanych w ten
sposób funkcji zarządzania największe
znaczenie mają programy w Panelu sterowania:
· Dodaj lub usuń programy.
· Dodaj sprzęt.
· Konta użytkowników.
· Narzędzia administracyjne.
· Opcje zasilania.
· System.
Narzędzia systemowe
Polecenie:
Start > Wszystkie programy > Akcesoria > Narzędzia systemowe >...
prowadzi do grupy ważnych programów służących do wykonywania
podstawowych zabiegów związanych z utrzymaniem systemu w
sprawności:
· Defragmentacji dysków.
· Sporządzania kopii zapasowych.
· Oczyszczania dysków
z niepotrzebnych elementów.
· Planowania zadań do
wykonywania automatycznego.
· Przywracania systemu po awarii.
Opis narzędzi systemowych
Defragmentacja dysków jest zabiegiem, który należy wykonywać systematycznie w celu
zachowania sprawności systemu przede wszystkim pod względem szybkości uruchamiania
programów i otwierania plików. Fragmentacja dysków jest zjawiskiem nieuniknionym - nie
można jej zapobiec, ale można i należy usuwać jej skutki.
●
Fundamentalne znaczenie dla zachowania ciągłości pracy systemu jest systematyczne
wykonywanie kopii zapasowych.
●
Oczyszczanie dysków z niepotrzebnych już elementów (pozostałości po nieużywanych
już programach) ma znaczenie głównie z punktu widzenia efektywnego wykorzystywania
pojemności dysków. Dla szybkości działania systemu duże znaczenie ma oczyszczenie
rejestru z niepotrzebnych zapisów, ale program Oczyszczanie dysku nie realizuje tego
zadania.
●
Przywracanie systemu jest funkcją ratunkową, która pozwala na odtworzenie
poprzedniego stanu systemu w sytuacji, gdy wskutek awarii niemożliwe jest normalne jego
użytkowanie. Jeżeli w systemie wiele się dzieje w sensie instalowania nowych programów,
to stan systemu warto zapisywać dosyć często. Wymaga to jednak dość dużych rezerw
pojemności dysków.
●
Pliki i foldery
●
●
●
●
●
W starszych systemach nazwa pliku składała
się z nazwy właściwej i rozszerzenia (8
znaków, kropka, 3 znaki)
Obecnie długość nazwy jest dowolna,
dozwolone są spacje i inne znaki
Rozszerzenie określa typ pliku
Folder (dawniej katalog) nie posiada
rozszerzenia – umożliwia przechowywanie
innych plików i folderów
System plików jest systemem hierarchicznym
Znane typy plików (systemowe)
●
●
●
●
●
●
●
●
Pliki wykonywalne: exe, com
Pliki wsadowe: bat
Biblioteki systemowe: dll
Pliki informacji o sterowniku sprzętu: inf
Pliki dziennika: log
Pliki tymczasowe: tmp
Pliki inicjalizujące (ustawienia dla programów): ini
Pliki konfiguracyjne: cfg
Typy plików - dokumenty
●
●
●
●
●
●
●
●
Dokument tekstowy: txt
Dokument MS Word: doc
Dokument MS Excel: xls
Prezentacja MS Powerpoint: ppt
Baza danych MS Access: mdb
Dokument programu Adobe: pdf (portable dokument
format)
Dokumenty pakietu OpenOffice: odt (tekstowy), ods
(arkusz), odp (prezentacja), odb (baza danych)
Dokument – strona sieci WWW: html, htm
Pliki graficzne
●
Bitmapowe (rastrowe):
–
–
–
–
–
–
–
●
BMP (bez kompresji lub kompresja bezstratna)
GIF (kompresja bezstratna)
JPG, JPEG (kompresja stratna)
PCX (kompresja bezstratna)
PSD (Adobe Photoshop)
PNG (kompresja bezstratna)
TIF, TIFF (kompresja bezstratna)
Wektorowe
–
–
–
–
SVG
CDR (Corel Draw)
SWF (Adobe Flash)
DXF (AutoCad)
Grafika rastrowa
Grafika rastrowa - reprezentacja obrazu za pomocą
pionowo-poziomej siatki odpowiednio kolorowanych pikseli
na monitorze komputera, drukarce lub innym urządzeniu
wyjściowym.
Bez zastosowania kompresji kolor każdego piksela jest
definiowany osobno. Obrazki z głębią kolorów RGB często
składają się z kolorowych pikseli zdefiniowanych przez trzy
bajty – jeden bajt na kolor czerwony, jeden na zielony i
jeden na kolor niebieski.
Mniej kolorowe obrazki potrzebują mniej informacji na
piksel, np. obrazek w kolorach czarnym i białym wymaga
tylko jednego bitu na każdy piksel.
Bitmapę charakteryzują następujące podstawowe
właściwości:
* wysokość i szerokość bitmapy liczona jako liczba pikseli
* liczba bitów na piksel opisująca liczbę możliwych do
uzyskania kolorów
Grafika wektorowa
Grafika wektorowa (obiektowa) – obraz opisany jest za pomocą figur
geometrycznych (w przypadku grafiki dwuwymiarowej) lub brył geometrycznych (w
przypadku grafiki trójwymiarowej), umiejscowionych w matematycznie zdefiniowanym
układzie współrzędnych, odpowiednio dwu- lub trójwymiarowym.
Pliki dźwiękowe
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
MIDI (mid) - plik nie zawiera spróbkowanego dźwięku, lecz specyficzny
rodzaj zapisu nutowego danego utworu.
WAV – spróbkowany dźwięk, zazwyczaj bez kompresji
AIF, AIFF, AIFC, AIFR – format Macintosh, popolarny też na PC
MP2, MPG, MPE, MPEG, MPEG2 - Pliki o dużym stopniu kompresji,
poprzednicy standardu MP3
MP3 - Format wykorzystujący standard kompresji MPEG-1 Audio Layer 3
MP4 - Format ten oparty jest na technologii MPEG-4 i standardzie AAC zawiera w sobie odtwarzacz, więc użytkownik nie musi posiadać programu
obsługującego ten format.
OGG - stratny format audio – zapewnia stosunek jakości do objętości
wynikowego pliku lepszy od MP3, kosztem większych wymagań przy
odtwarzaniu
WMA – Windows Media Audio (kompresja stratna)
Real Audio (RA) – strumieniowe przesyłanie dźwięku
QuickTime Audio (QT)
Pliki video
●
●
●
●
●
AVI – Audio-Video Interleave - kompresja za pomocą
kodeków :XviD, DivX, Intel Real Time Video, Indeo, Cinepak,
MJPEG, Editable MPEG, VDOWave, QPEG, MPEG-4 część 2 i
inne
MPG, MPEG – Moving Picture Experts Group
WMV – Windows Media Video
RV – Real Video
Kodek jest skrótem od "koder/dekoder", co oznacza urządzenie
lub program zdolny do przekształcania strumienia danych lub
sygnału. Kodeki mogą zmienić strumień danych w formę
zakodowaną (często w celu transmisji, składowania lub
zaszyfrowania) lub odzyskać (odkodować) strumień danych z
formy zakodowanej, by umożliwić ich odtwarzanie bądź obróbkę.
Rejestr systemowy
Rejestr to centralna baza danych, przeznaczona do przechowywania informacji o
konfiguracji systemu operacyjnego.
Zawiera informacje o ustawieniach systemu, oprogramowania, sprzętu, ustawienia
indywidualne użytkowników i ich preferencji. Z bazy danych Rejestru korzysta Windows, a
także pracujące w nim aplikacje. W trakcie pracy sytemu, Windows odwołuje się cały czas
do rejestru sprawdzając np. jaki typ dokumentu może otworzyć, a jaki nie, itp.
Fizycznie na Rejestr składają się pliki, których nazwy i położenie są różne w
poszczególnych wersjach systemu Windows
Rejestr znajduje się w kilku różnych plikach umieszczonych w folderach: Documents and
Settings\nazwa użytkownika i Windows\System32\Config
Podczas uruchamiania systemu / logowaniu użytkownika, pliki te są łączone w jedną
całość i tworzą Rejestr.
Umiejscowienie plików gałęzi rejestru w systemie możemy sprawdzić w kluczu
HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Control\HiveList
HiveList zawiera wpisy lokalizację katalogu rejestru (nazwa wpisu) oraz fizyczną lokalizację
katalogu (jako wartość wpisu).
Struktura rejestru
HKEY_CALSSES_ROOT (klasy obiektów)
Zawiera informacje o rozszerzeniach wszystkich typów plików, ich ikon, rozszerzeń, danych
związanymi z tymi plikami, itp. Korzysta z HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Classes i
HKEY_CURRENT_USER\Software\Classes
HKEY_CURRENT_USER (bieżąca konfiguracja użytkownika)
Zawiera informacje o zalogowanym aktualnie użytkowniku. Przechowuje ustawienia "własne"
aktualnie zalogowanego użytkownika takie jak rozdzielczość ekranu, kompozycje pulpitu, ustawienia
systemu, itp.
HKEY_LOCAL_MACHINE (konfiguracja systemu)
Zawiera informacje, które dotyczą wszystkich urządzeń i całego oprogramowania zainstalowanego na
komputerze i są przypisane wszystkim użytkownikom. Interesująca w tej gałęzi jest podgałąź
Software, która zawiera wszelkie informacje dotyczące zainstalowanych na komputerze aplikacji.
HKEY_USERS (konfiguracje użytkowników)
Zawiera informacje o wszystkich użytkownikach, którzy kiedykolwiek zalogowali się na danym
komputerze.
Najczęciej znajduje się tylko jeden użytkownik o nazwie default (domyślny).
HKEY_CURRENT_CONFIG (bieżąca konfiguracja sprzętowa)
Zawiera informacje dotyczące aktualnego sprzętu zainstalowanego na komputerze. Klucz ten nie
zawiera żadnych danych,
ale korzysta z HKEY_LOCAL_MACHINE\config
Edycja i modyfikacja rejestru
Do przeglądania Rejestru i jego modyfikacji służy systemowy Edytor Rejestru.
Aby uruchomić Edytor Rejestru kliknij: Start -> Uruchom -> regedit.exe
Zakończenie
●
Windows XP
●
Windows Vista
●
Windows 7