Informacje z rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego

SZANOWNI PAŃSTWO,
z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce kolejny numer naszego kwartalnika „Energia i Gaz”, w którym
przekazujemy aktualne i interesujące informacje dotyczące rynku energii elektrycznej, gazu oraz szeroko
pojętej efektywności energetycznej, które będą mogli Państwo wdrożyć we własnej firmie.
W tym numerze poruszamy tematykę: samochodu elektrycznego w Polsce, efektywności energetycznej
budynków zimą, o kogeneracji i trigeneracji oraz nowelizacji ustawy o OZE. Cały numer został wzbogacony
o eksperckie komentarze.
Mamy nadzieję, że przekazane informacje będą wartościowe i przydatne dla Państwa i z chęcią sięgniecie
po kolejne odsłony naszego biuletynu.
CZY POLSKA ENERGETYKA JEST GOTOWA
NA POLSKI SAMOCHÓD ELEKTRYCZNY?
Wicepremier Mateusz Morawiecki w jednym z wywiadów zapowiedział silną obecność naszego kraju
w nowej rewolucji przemysłowej – produkcji pojazdów
elektrycznych. Według deklaracji Morawieckiego od
kilku miesięcy trwają prace w Ministerstwie Rozwoju
i Ministerstwie Energii nad projektem rozwoju polskiej
branży motoryzacyjnej, specjalizującej się głównie
w produkcji autobusów, w obszarze napędów elektrycznych.
W przypadku samochodów osobowych nie mamy
w Polsce wielu doświadczeń z produkcją pojazdów
napędzanych energią elektryczną (poza testowym
pojazdem ELV001, o czym poniżej) – jednak w segmencie pojazdów do transportu publicznego przeprowadzono już udane wdrożenia, zaprezentowane przez
firmy Solaris oraz Ursus. Elektryczne autobusy Solarisa
testowano już m.in. w Łodzi oraz Warszawie.
Czy w takim razie jesteśmy gotowi jako kraj na
produkcję i używanie samochodów elektrycznych?
Sfinansowany z unijnych środków prototyp samochodu elektrycznego ELV001 pozwala na pokonanie 100
km w cenie zaledwie 4 zł. Na jednym ładowaniu przejedzie 150 km, co byłoby wystarczające do codziennej
jazdy po mieście. Jednak samo ładowanie baterii
zajmuje od 6 do 8 godzin, a to ogranicza możliwość
wykorzystania samochodu na dłuższych trasach.
Samochód nie trafi na razie do masowej produkcji,
twórcy auta są na etapie poszukiwania inwestora.
Uwzględniając jednak doświadczenia wielu firm,
możemy zakładać, że stworzenie i produkcja auta
elektrycznego na masową skalę w Polsce byłaby
możliwa.
Pozostaje jednak problem infrastruktury niezbędnej do
ładowania aut – o ile część Polaków mogłaby ładować
samochód w garażu, to prawie 60% właścicieli aut nie
miałoby takich możliwości.
Dużo łatwiej natomiast wyobrazić sobie budowę stacji
ładowania dla transportu miejskiego. Biorąc pod
uwagę ogromne oszczędności związane ze spadkiem
kosztu eksploatacji po zmianie zasilania z paliw
tradycyjnych na energię elektryczną, na taki ruch
mogłyby sobie pozwolić miasta. Pojazdy zjeżdżające
do zajezdni byłyby ładowane przez noc.
Czy będziemy zatem świadkami rewolucji w transporcie miejskim? Biorąc pod uwagę fakt, że polskie miasta
są jednymi z najbardziej zakorkowanych w Europie,
coraz więcej osób będzie decydować się na transport
publiczny, o ile będzie on szybki i tani – a skoro napęd
elektryczny pozwala na obniżenie kosztów przejazdu
pojazdu kilkukrotnie, to taki scenariusz jest w perspektywie kilku lat jak najbardziej możliwy.
www.ewe.pl
NOWELIZACJA USTAWY O OZE
A ZWIĘKSZENIE RACHUNKÓW ZA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ
Nowelizacja ustawy o OZE z dnia 22 czerwca 2016
roku wprowadza w rozliczeniach za energię od 1 lipca
2016 br. nowy składnik – opłatę OZE, poprzez którą na
odbiorców końcowych zostały przerzucone koszty
dopłat do produkcji zielonej energii. Zapłacą ją wszyscy
konsumenci energii, w tym prosumenci.
Jak tłumaczy Urząd Regulacji Energetyki, opłata wynika
z wprowadzonych ustawą o OZE mechanizmów
i instrumentów wspierania wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii oraz biogazu
rolniczego i ciepła w instalacjach OZE. Środki z tytułu
opłaty OZE będą przeznaczane na pokrycie ujemnego
salda powstałego u sprzedawcy zobowiązanego
wskutek obowiązku zakupu przez niego energii
elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji i małej
instalacji. Firmy energetyczne otrzymają zatem od
wszystkich klientów rekompensatę za to, że przyjmują
do swojej sieci zieloną energię.
bucji oraz w fakturach za usługę kompleksową i jest
wykazywana jako odrębny składnik. Do uiszczania
opłaty zobowiązani są wszyscy odbiorcy końcowi
w ramach opłat za usługę dystrybucji energii elektrycznej. Stawka opłaty wynosi 0,00251 zł za 1 kWh netto,
czyli 0,00308 zł/kWh brutto. Opłaty te dystrybutorzy
zaczęli pobierać od 1 lipca 2016 roku, tj. od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy o OZE. Opłata OZE
została uwzględniona w taryfach przedsiębiorstw
energetycznych na 2016 rok.
Dodatkowe pozycje w fakturze nie przełożą się na
znaczące podwyższenie rachunków za prąd –
przeciętne gospodarstwo domowe zapłaci ok. 6 zł
rocznie więcej, a mała firma o zużyciu rocznym na
poziomie 20 MWh – ok. 62 zł więcej.
Biorąc pod uwagę łączne zużycie energii elektrycznej
w Polsce, do budżetów operatorów sieci dystrybucji
(OSD) z tytułu opłaty OZE trafi ponad 318 mln zł.
Opłata OZE pojawiła się w fakturach za usługi dystry-
KOMENTARZ EKSPERTA
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ
W trzecim kwartale 2016 r. łączny wolumen obrotu energią elektryczną wyniósł 29 628 826 MWh i był o 29,67%
niższy niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.
Wrześniowy wolumen wszystkich transakcji na rynkach energii elektrycznej był najwyższym w trzecim kwartale.
W ostatnim miesiącu zawarte zostały transakcje zakupu i sprzedaży energii elektrycznej o łącznym wolumenie
11 770 687 MWh, który był o 24,7% wyższy niż odnotowany w sierpniu br.
Na Rynku Terminowym Towarowym (RTT) wolumen wyniósł 9 675 129 MWh i był wyższy w stosunku do poprzedniego miesiąca o 29,3% i tym samym niższy r/r o 19,13%.
Rynek Dnia Następnego i Bieżącego ukształtował się na poziomie 2 095 558 MWh, odnotowując wzrost m/m
o 7,2% i aż 25,82% wzrost r/r.
CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA TOWAROWEJ GIEŁDZIE ENERGII TRZECI KWARTAŁ 2016 r. (PLN/MWh)
161,42
158,93
157,96
157,20
147,25
142,31
lipiec 2016
sierpień 2016
wrzesień 2016
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie www.tge.pl
www.ewe.pl
2
KOGENERACJA
I TRIGENERACJA
Układy kogeneracyjne (z ang. Combined Heat and
Power-w skrócie CHP) służą do wytwarzania energii
elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu, tj. z jednego
urządzenia. Jako paliwo mogą one wykorzystywać
zarówno paliwa stałe, jak i płynne lub gazowe. W przypadku systemów o mocy do kilkunastu MW najpopularniejsze są układy kogeneracyjne zasilane gazem
ziemnym, które są najbardziej efektywne ekonomicznie. Wykorzystują one silniki spalinowe, czterosuwowe z zapłonem iskrowym, których konstrukcja jest
zbliżona do benzynowych silników samochodowych.
W silniku, podczas procesu spalania w cylindrach
wytwarzana jest energia mechaniczna oraz cieplna.
Energia mechaniczna zamieniana jest na energię
elektryczną w sprzężonej z silnikiem prądnicy, a energia
cieplna poprzez układ wymienników odbierana jest
w postaci gorącej wody lub pary.
Do produkcji tych samych ilości prądu i ciepła zużywa
się w skojarzeniu znacznie mniej energii pierwotnej niż
w przypadku produkcji rozdzielonej. Pozostałe po
wytworzeniu mocy elektrycznej ciepło, będące
w konwencjonalnych systemach odpadem jest wykorzystywane do celów grzewczych i technologicznych.
W systemach CHP energia pierwotna jest wykorzystywana do produkcji ciepła i energii elektrycznej w około
87%. W przypadku tradycyjnych systemów zasilania:
elektrownia plus sieć przesyłowa oraz ciepłownia i sieć
przesyłowa finalna produkcja ciepła i energii elektrycznej odpowiada 52% zużytej energii pierwotnej.
Oznacza to, że w tradycyjnym systemie zasilania
zapotrzebowanie na energię pierwotną jest wyższe niż
w układzie kogeneracyjnym o około 69%. Oszczędność energii pierwotnej w układach kogeneracyjnych
przyczynia się w znaczącym stopniu do ograniczenia
emisji CO2 i do redukcji zanieczyszczenia powietrza
atmosferycznego oraz do obniżenia kosztów pozyskania energii elektrycznej i cieplnej.
Efektywność ekonomiczna wykorzystania układów
kogeneracyjnych jest tym większa im większa ilość
ciepła zostaje spożytkowana. W przypadku całorocznego zapotrzebowania na ciepło, np. wykorzystywanego w procesach technologicznych jest to
rozwiązanie znacznie tańsze niż odrębny zakup energii
elektrycznej i ciepła lub zakup energii elektrycznej i wytwarzanie ciepła we własnym zakresie.
Produkcja energii elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu
oraz rozproszone wytwarzanie energii elektrycznej
znajdują się wśród priorytetów polityki energetycznej
Unii Europejskiej dzięki czemu jest ona i będzie w przyszłości wspierana finansowo na wiele sposobów.
Wytwarzanie, z paliwa gazowego, energii elektrycznej
i cieplnej na własne potrzeby w przedsiębiorstwach
ogranicza także ryzyko przerw w dostawie energii
elektrycznej wskutek awarii. Trigeneracja stanowi
rozwinięcie układu kogeneracyjnego o absorpcyjny
agregat wody lodowej wykorzystywany do klimatyzacji
pomieszczeń. Woda lodowa jest w tym przypadku
uzyskiwana przy wykorzystaniu energii cieplnej
aktywującej proces odparowania czynnika chłodniczego. Efektem odparowania jest odebranie ciepła od
przepływającego przez parownik medium chłodzonego (wody lub roztworu glikolu). Rozwiązanie to pozwala
na zagospodarowanie ciepła w okresach letnich,
w których nie występuje zapotrzebowanie na ogrzewanie pomieszczeń.
Układy kogeneracyjne lub trigeneracyjne zasilane
gazem ziemnym stanowią bardzo korzystne rozwiązanie dla środowiska naturalnego, które może być także
efektywne ekonomicznie dla wielu przedsiębiorstw,
zwłaszcza o wysokim zapotrzebowaniu na ciepło lub
chłód.
Produkcja tradycyjna - rozdzielna (elektrownia i ciepłownia)
Kogeneracja - produkcja skojarzona
STRATA ~ 64%
115% PRĄD
STRATA ~ 13%
41% PRĄD
Elektrownia nel = 36%
41% PRĄD
169% GAZ
100% GAZ
STRATA ~ 15%
54% CIEPŁO
46% CIEPŁO
46% CIEPŁO
Ciepłownia nth = 85%
Źródło: Opracowanie własne.
www.ewe.pl
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA
BUDYNKÓW ZIMĄ
Zima to okres wzmożonego zużycia energii elektrycznej
i gazu ziemnego – zimą w Polsce wykorzystuje się ok.
15% więcej energii niż latem, w przypadku gazu ziemnego możemy mówić nawet o dwukrotnym wzroście.
Za ponad 1/3 zużycia szeroko pojętej energii
odpowiedzialny jest sektor budownictwa, rozumiany
jako budynki mieszkalne i budynki użyteczności
publicznej. Dwie trzecie tej energii wykorzystuje się do
zapewnienia odpowiednich warunków cieplnych, co
powoduje tak duże wzrosty zapotrzebowania na
energię zimą.
W budynkach użyteczności publicznej zużycie energii
jest od dwóch (biura) do sześciu (np. restauracje) razy
większe niż w budynkach mieszkalnych. Największe
znaczenie spośród czynników wpływających na
poziom energii zużywanej przez budynek mają
właściwości termofizyczne materiałów konstrukcyjnych wykorzystywanych do budowy ścian i stosowanych w oknach.
W naszej strefie klimatycznej należy wykorzystywać
materiały zmiennofazowe (PCM, ang. phase change
materials), które umożliwiają pochłanianie i oddawanie
ciepła. W większości przypadków są to elementy betonowe lub gipsowe wymieszane z materiałem PCM występującym w postaci mikrogranulatu – małych kulek
zawierających ok. 80% materiału PCM.
Aby ocenić efektywność materiałów PCM, należy
przeanalizować co najmniej 5 czynników, jednak do
najważniejszych należą pojemność cieplna i temperatura przemiany fazowej. Pierwszy z wymienionych
wskaźników określa zdolność materiału do akumulacji
ciepła – im wyższa wartość wskaźnika, tym lepiej.
W przypadku temperatury przemiany fazowej ważne
jest dostosowanie jej poziomu do średniej temperatury
w pomieszczeniu – temperatura przemiany powinna
być o 1-3 stopnie wyższa. W ten sposób zapewnimy
odpowiednią efektywność energetyczną budynku.
Przed podjęciem jakichkolwiek inwestycji ważne jest
wykonanie tzw. mapy cieplnej budynku za pomocą
termografu, przyrządu wskazującego miejsca, w których ucieka nam ciepło. Miejsca oznaczone na wydruku
z termografu na czerwono charakteryzują się największą stratą ciepła.
Termomodernizacja budynków przebiega w Polsce
bardzo wolno, ale stanowi to też problem całej Unii
Europejskiej – w ciągu roku tylko 1% budynków poddawanych jest termomodernizacji. To bardzo niski wskaźnik, biorąc pod uwagę fakt, że każda złotówka zainwestowana w efektywne energetycznie technologie
zwraca się czterokrotnie.
Do technologii efektywnych energetycznie zaliczamy
nie tylko nowoczesne materiały budowlane PCM, ale
także systemy grzewcze wykorzystujące odnawialne
źródła energii, rekuperację, oświetlenie oraz rozwiązania architektoniczne pozwalające lepiej zarządzać
przepływem ciepła.
www.ewe.pl
4
KOMENTARZ EKSPERTA
RYNEK GAZU ZIEMNEGO
W trzecim kwartale 2016 r. łączny wolumen obrotu na rynku spot osiągnął wartość 17 864 422 MWh i był o 28,41%
niższy niż w analogicznym okresie w roku ubiegłym.
Całkowity wolumen transakcji zawartych we wrześniu 2016 r. na rynkach gazu ziemnego wyniósł 5 633 925 MWh.
Na Rynku Dnia Następnego i Bieżącego wolumen gazu osiągnął wartość 985 740 MWh i z rezultatem 44,26% r/r
utrzymał wzrost, który pozwolił na to, aby wolumen obrotu z roku bieżącego przekroczył wynik z całego 2015 r. We
wrześniu wolumen obrotu gazem ziemnym na RTT wyniósł 4 648 185 MWh i był niższy w porównaniu z poprzednim rokiem o 26,28%.
We wrześniu 2016 r. średnioważona cena na RDNiBg ukształtowała się na poziomie 58,63 zł/MWh, co stanowi
spadek w stosunku do sierpnia br. o 2,14 zł/MWh. Miesięczna cena spot była tym samym niższa niż w marcu br.
i osiągnęła najniższą wartość w historii tego rynku. Biorąc pod uwagę RTT, największą część wolumenu obrotu
stanowił kontrakt roczny z dostawą w 2017 r. (GAS_BASE_Y-17). Cena średnioważona tego kontraktu we
wrześniu wyniosła 71,74 zł/MWh. Jest to spadek w stosunku do sierpnia br. o 1,87 zł/MWh i zarazem najniższa
cena miesięczna GAS_BASE_Y-17 od kwietnia br.
CENY GAZU ZIEMNEGO NA TOWAROWEJ GIEŁDZIE ENERGII TRZECI KWARTAŁ 2016 r. (PLN/MWh)
78,49
67,66
lipiec 2016
73,61
71,46
60,09
58,15
sierpień 2016
wrzesień 2016
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie www.tge.pl
EWE energia sp. z o.o.
ul. 30 Stycznia 67
66-300 Międzyrzecz
EWE Polska Sp. z o.o.
ul. Małe Garbary 9
61-756 Poznań
Infolinia: 801 100 800
www.ewe.pl
Napisz do nas!
Niniejszy biuletyn oraz wszelkie zawarte w nim informacje sporządzone zostały z największą starannością oraz w oparciu o źródła, które w momencie sporządzania biuletynu uznane zostały za
najbardziej wiarygodne. Wszelkie zawarte informacje odzwierciedlają najlepszy stan wiedzy fachowej a także poglądy i zapatrywania EWE. Ze względu na zmienność rynków, obowiązujących
przepisów oraz możliwość odmiennej interpretacji danych źródłowych niniejsza biuletyn nie może być jednak traktowany jako poradnik inwestycyjny lub ofertę zawarcia jakichkolwiek umów
lub transakcji. Niniejszy biuletyn ma zatem charakter wyłącznie informacyjny mająca za celu możliwie dokładne przedstawienie sytuacji panującej na rynku wraz z mechanizmami rynkowymi
i przewidywanymi tendencjami. Podejmowanie jakichkolwiek decyzji w oparciu o niniejsze informacje następuje na wyłączne ryzyko danego podmiotu, zaś EWE nie odpowiada za jakiekolwiek
szkody z tym związane.
5