Projekt Nobel`14

Projekt Nobel'14
Adam Adamski
W 1997 roku Szwedzka Królewska akademia nauk zdecydowała o przyznaniu nagrody banku
Szwedzkiego w dziedzinie ekonomii imienia Alfreda Nobla dla dwóch wielkich naukowców.
Pierwszym z nich był profesor Myron Samuel Scholes z uniwersytetu w Stanford, a drugim
nie mniej zasłużonym profesor Robert Cox Merton z uniwersytetu Harvarda. Panowie
otrzymali nagrodę za "za nowatorską metodę wyznaczania wartości instrumentów
pochodnych", nie można jednak zapomnieć o tak znamienitej osobie jaką był profesor Fisher
Black bez którego być może pozostali dwaj panowie nie otrzymaliby nagrody im. Alfreda
Nobla.
Robert C. Merton został urodzony 31 lipca 1944 roku w Nowym
Yorku, wychował się razem z dwoma siostrami w miasteczku
Hastings które było zdominowanie przez fabrykę kabli oraz zakłady
chemiczne. Dzięki tym firmom lokalne szkoły publiczne dawały
możliwość otrzymania dobrej edukacji. Merton nie był czołowym
uczniem w szkole, bardziej niż przedmiotami ścisłymi interesował
się baseballem oraz samochodami którymi w wieku 15 lat jak tylko
uzyskał prawo jazdy zaczął się ścigać. Na studiach na uniwersytecie
w Columbii odbył wiele kursów głównie matematycznych i kilka o
tematyce ekonomicznej. Z biegiem czasu i tytułów naukowych
Merton coraz bardziej zagłębiał się w aspekty ekonomiczne w których górowała giełda na
której rozpoczął grę jeszcze na studiach i z powodzeniem na niej zarabiał. Z drugim noblistą
Myronem Scholesem oraz z Fisherem Blackiem poznali się dopiero na MIT gdzie Merton
został profesorem.
Myron S. Scholes urodził się 1 lipca 1941 roku w miasteczku
Timmins w Kanadzie którym wydobywano złoto. w wieku dziesięciu
lat razem z matką i bratem przenieśli się z przyczyn ekonomicznych
do położonego o 500 mil miasta Hamilton. Życie nie oszczędzało
Sholesa za młodu krótko po przyjeździe do nowego miasta jego
matka zmarła na raka a on miał problemy ze wzrokiem na które
pomogła dopiero operacja w wieku 26 lat. W przeciwieństwie do
Mertona, Sholes był uczniem z czołówki klasy. Od samego początku
jego zamiłowania skłaniały się do ekonomii dzięki jego mamie która
za życia prowadziła sklepy. Myron tak jak drugi nagrodzony grał na
giełdzie na studiach i także sobie na tym dorabiał , jednak w pewnym momencie
postanowił jak najszybciej dostać się na MIT gdyż uważał że tam są najlepsi ekonomiści oraz
matematycy a on chciał się uczyć od najlepszych.
Ich burzliwe kariery naukowe ciągną się przez wiele wydziałów i uniwersytetów, panowie w
swoim port folio mogą się pochwalili pracą dla największych gigantów w branży giełdowej i
pokrewnych. Napisali także lub byli współautorami setek prac naukowych oraz artykułów .
Nagroda Nobla została im przyznana za wymyślenie oraz rozszerzenie rozumienia modelu
Blacka-Sholesa. Przed opracowaniem formuły Blacka-Scholesa w 1973 roku, inwestorom
brakowało rzetelnych i skutecznych środków do określenia przyszłej wartości opcji. Chociaż
było to skomplikowane i wymagało zaangażowania wielu założeń i ograniczeń, formuła
wykazała, że można połączyć akcje i opcje call, tworząc wolny od ryzyka portfel giełdowy. To
podejście zostało przyjęte przez traderów na całym świecie jako główna metoda wyceny
opcji na akcje. Merton natomiast rozszerzył formułę do innych dziedzin finansów, takich jak
kredyty hipoteczne, oraz do zarządzania ryzykiem w ogóle.
Laureaci rozwiązali jeden z wcześniejszych problemów, uznając, że nie jest konieczne
stosowanie jakiegokolwiek ryzyka dodatkowego przy wycenie opcji. To nie znaczy, że ryzyko
dodatkowe znika, ale to, że znajduje się ono już w cenie akcji. W 1973 roku Fischer Black i
Myron Scholes opublikowali formułe na cene opcji. Pracowali oni w ścisłej współpracy z
Robertem Mertonem, który w tym samym roku opublikował artykuł, który także zawierał
formułę i jej różne rozszerzenia.
Model podstawowy :
•
C cena opcji call
•
S cena jednostki(akcji,towaru)
•
R stopa zwrotu
•
T zapadalność
•
L cena rozliczenia opcji
•
σ współczynnik zmienności jednostki
gdzie:
Według tego wzoru wartość opcji jest równa różnicy oczekiwanej ceny akcji oraz
oczekiwanych kosztów w momencie realizacji opcji.
Za sprawą Mertona model Blacka-Sholesa był i zapewne jest w dalszym ciągu ale w
zmienionej formie używany do takich dziedzin ekonomi i przemysłu jak :
•
•
•
amortyzacja maszyn
gwarancje i ubezpieczenia
rozpatrywanie opcji inwestycyjnych oraz strategicznych przedsiębiorstw
Słowem zakończenia formuła wymyślona przez Blacka i Sholesa oraz jej rozszerzenia
wymyślone przez Mertona rozwiązały 70 letni problem z wyceną opcji i tworzeniem portfeli z
małym lub bez ryzyka. Formuła ta była tak innowacyjna że w nie długim czasie na
Chicagowskiej giełdzie nie było osoby która by nie miała kalkulatora z wbudowaną funkcją
do liczenia formuły BS. Jedynym minusem tej historii jest to iż jeden z twórców formuły która
zrewolucjonizowała giełdę nie dożył chwili wręczenia nagrody Nobla której pośmiertnie się
niestety nie wystawia.
Literatura oraz grafiki:
http://www.hbs.edu/faculty/Pages/profile.aspx?facId=6511
http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_C._Merton
http://en.wikipedia.org/wiki/Myron_Scholes
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/541483/Myron-S-Scholes
http://www.nobelprize.org/