Identities In-Between The Ethno-National under Scrutiny The Case

Identities In-Between
The Ethno-National under Scrutiny
The Case of L’viv / Lwów / Lemberg
Romanian Cultural Institute
Austrian Cultural Forum and Polish Cultural Institute
Jan Fellerer (Oxford)
Rynek
Śródmieście (?1914)
Vereščagin, V. A.: Staryj Lvov
(Petrograd 1915) 74.
Lubomirski Palace
1895 “Prosvita”
1898 Krajevyj sojuz
kredytovyj (since 1892)
?E. Bankowski; A. O.
Thon; Droguerya (in
1895)
Ukrainian satirical magazine:
Zerkalo 13/14 (1893) 4.
Editor: Kornylo N.
Ustyjanovyč
Turtle (‘Out-of-the-eggshell’)
Filjuncju, is this already the end
of the world … I’ve never seen
anything like this! I just arrived in
the office, when his excellency
summoned me. God, I’m thinking
what is this going to be about,
some new attack, and beneath me
my feet crumble. I come in, his
excellency looks at me ominously
and asks: “Are you a Ukrainian?”
Demographics: Lviv before WW II
K.K. Statistische Zentralkommission (red.): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900 in den im Reichsrate
vertretenen Königreichen und Ländern. 1. Heft: Die Summarischen Ergebnisse der Volkszählung (=Österreichischen Statistik
63/1, Wien: Hof- und Staatsdruckerei 1902).
Language of everyday communication (‘Umgangssprache’):
Polish 77%; Ukrainian (‘Ruthenian’) 10%; German 13%; Yiddish not eligible.
Relig ion:
Roman-Catholic 52%; Jewish 28%; Greek-Catholic 18%.
Główny Urząd Statystystyczny Rzeczypospolitej Polskiej: Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII 1931 r. Miasto Lwów
(Warszawa 1937).
Native language (‘język ojczysty’):
Polish 63%; Ukrainian 8%, Ruthenian (‘ruski’) 4%; Yiddish 22%; Hebrew 4%; German 1%.
Confession:
Roman-Catholic 50%; Jewish 32%; Greek-Catholic 16%.
Demographics: Lviv district before WW II
Główny Urząd Statystystyczny Rzeczypospolitej Polskiej: Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII 1931 r.
Województwo lwowskie bez miasta Lwowa (Warszawa 1938).
Native language (‘język ojczysty’):
Polish 57%; Ukrainian 19%, Ruthenian (‘ruski’) 22%; Yiddish 1%;
Hebrew 0,01%; German 1%.
Confession:
Roman-Catholic 47%; Greek-Catholic 47%; Jewish 4%.
Languages in contact in Lviv
Ukrainian:
South-western dialect: ‘Dniester’ variety (‘наддністрянський
говір’): Lviv city variety;
Galician written koiné.
Атлас україньскої мови, vol. 2: Волинь, Наддністрянщина, Закарпаття і суміжні землі (Київ 1988).
Rudnyc’kyj, Ja.: Lemberger ukrainische Stadtmundart (Znesinnja) (Berlin 1943).
Shevelov, G. Y.: Die ukrainische Schriftsprache 1798-1965. Ihre Entwicklung unter dem Einfluss der Dialekte (Wiesbaden 1966).
Polish:
‘Polszczyzna połudionowokresowa’: ?based on Lesser Polish dialect,
strongly ukrainized, but with no Polish-Ukrainian transitional dialects;
Standard Polish.
Lehr-Spławiński, T.: Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój (Warszawa 1947).
Kurzowa, Z.: Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku (Warszawa; Kraków 1983).
Yiddish:
Eastern Yiddish: Mideastern (‘Polish’) variant.
Katz, D.: Zur Dialektologie des Jiddischen. In: Besch, W. et al. (eds.): Dialektologie. Ein Handbuch zur deutschen und allgemeinen
Dialektforschung. Zweiter Halbband (Berlin; New York 1983) 1018-41.
Brzezina, Maria: Języki mniejszości narodowych w tekstach literackich. I: Południowokresowa polszczyzna Żydów (=Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze 65, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1979).
German superstrat.
One Lviv dialect before WW II: General characterstics
•  Polish based: one variant of ‘south-eastern borderland’ Polish (cf., e.g., for the Chełm region:
Kość, J.: Polszczyzna południowakresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej (Lublin 1999); further
north: Janiak, B.L: Pogranicze językowe polsko-wschodniosłowiańskie (na podstawie fleksji ukraińskiej i polskiej gwary Niemirowa nad
Bugiem) (Łódź 2014).
•  Substantial Ukrainian substrat, both grammatical and lexical.
•  Lexical influences from Yiddish and, to a lesser extent, from German.
•  Variety as a result of specifically modern urban, intense language mixing.
•  Socially stratified, with dominant Standard Polish and the ‘contesting’ GalicianUkrainian koiné as points of reference.
Kurzowa, Z.: Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku (Warszawa; Kraków 1983).
One Lviv dialect
before WW II: Sample
‘Szczepko i
Tońko’ (‘Laurel &
Hardy’):
(Kazimierz Wajda,
Henryk Vogelfaenger)
‘Na granicy’ (Polskie
Radio Londyn 1945)
The Lviv dialect before WW II: Sample
-  You know, Szeczpcio, I dream about
her night after night, but she is so
terribly angry with me, as if it wasn’t
my Karolina.
-  Just a nightmare, who believes in
dreams, Tonciu?
-  Yes, but if you could see how sad she
is.
-  Please. Why should she be happy?
-  Oh, Szczepko, as if you know what
love is, oh God.
-  Don’t be silly, Toncio, it won’t last
long, pull yourself together and go out
there; why don’t you go to the club?
-  The club; there’s no chocolate, and
those paper models, I’ve put them
together a thousand times ...
-  I tak Szczepciu wisz, śni mi się noc za
nocu, i taka jakaś zła na mnie ukrutnie, ja
nie moja Karolcia.
-  Sen mara, sen mara, kto wierzy, Tońciu,
sny.
-  Nu, ali żeby ty widział jakaś taka smutna
-  Nu ja ci przepraszam. Ta z czego una tam
ma być wesoła?
-  Ah Szczepku, abo ty wisz, co to jest miłu
Bożeś mój, Boże, Boże.
-  A ty nie bądź durny, Tońciu, ta to już nie
długo, ty się trzymaj, ty się weź do kupy,
się ruzrywaj, czemu ty nigdy do świetlicy
nie przychodzisz?
-  A co w świetlicy czekulady nie ma. Te
klocki papirzane ja już ze sto razy
puskładał ... Two Ukrainian substrat features
•  o > u in pre- and post-tonic unstressed syllables: ukrutnie, miłuść, Szczepciu, nocu
(elsewhere: kumitytowy, puwiedziałym, widzym gu).
BUT apparently inconsistent: korpusu, wesoło, ?podawał.
Widely reported, incl. Rudnyc’kyj (1943): матку!, субі; inconsequential,
acc. to Kurzowa (1983), due to normative pressure.
•  rz > r: rucać (elsewhere: trymać, krepić, kędzierawy).
BUT clearly sporadic only: wierzy, trzymaj, przedział.
Sporadically reported, e.g Лесів, M.: Українські говікри у Польщі
(Warszawa 1997). Acc. to Kurzowa (1983), also archaic rž for rz before C (vieržba).