testowe sprawdzanie wiadomości w procesie
Transkrypt
testowe sprawdzanie wiadomości w procesie
Marek Cieciura TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Warszawa, wrzesień 2010 r. TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM W niniejszym opracowaniu przedstawiono podstawowe informacje dotyczące testowego sprawdzania wiedzy w procesie egzaminowania – szczegóły niektórych fragmentów zawiera pozycja: Marek Cieciura, Testowe sprawdzanie wiedzy – Poradnik dla egzaminujących i egzaminowanych, Vizja Press&IT, Warszawa 2008 http://et.vizja.net.pl SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE ..................................................................................... 3 2. PRZYGOTOWANIE I PRZEPROWADZANIE EGZAMINU ................ 6 2.1. UWAGI WSTĘPNE ....................................................................................... 6 2.2. CHARAKTERYZOWANIE PODSTAWOWYCH POJĘĆ ........................................ 8 2.3. PYTANIA TESTOWE .................................................................................... 9 3. WIELOWYMIAROWA ZASADA OCENY ODPOWIEDZI W PYTANIACH TESTOWYCH....................................................................... 10 3.1. ZASADA OCENY ODPOWIEDZI W POSZCZEGÓLNYCH PYTANIACH NA PODSTAWIE ZŁOśONOŚCI PYTAŃ – OCENA FORMALNA ..................................... 10 3.2. ZASADA OCENY ODPOWIEDZI W POSZCZEGÓLNYCH PYTANIACH NA PODSTAWIE TRUDNOŚCI / WAśNOŚCI – OCENA MERYTORYCZNA ....................... 11 3.3. ZASADA ŁĄCZNEJ OCENY ODPOWIEDZI W SEKWENCJI PYTAŃ – PROGI ZALICZENIOWE............................................................................................... 11 3.4. UPRASZCZANIE I ROZSZERZANE ZASADY OCENY ODPOWIEDZI ................... 12 3.5. PODSUMOWANIE ..................................................................................... 13 4. OBLICZANIE WYNIKÓW EGZAMINU ............................................... 14 4.1. KOLEJNOŚĆ PRZETWARZANIA .................................................................. 14 4.2. WSTĘPNE PRZETWARZANIE...................................................................... 14 4.3. OBLICZANIE WYNIKÓW EGZAMINU........................................................... 15 5. PLANOWANE ROZSZERZENIE MOśLIWOŚCI SPRAWDZANIA WIEDZY......................................................................................................... 16 5.1. UWAGI WSTĘPNE ..................................................................................... 16 5.2. MONITOROWANIE AKTYWNOŚCI I SKUTECZNOŚCI W OPANOWYWANIU WIEDZY ......................................................................................................... 17 5.3. EGZAMIN KOMPUTEROWY ....................................................................... 17 2 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM 1. WPROWADZENIE W tabeli 1. przedstawiono podstawowe warianty przeprowadzania testów wiadomości w procesie egzaminowania, w kolejności zwiększania zakresu informatycznego wspomagania oraz ich zalety i wady. Przedstawione w tabeli warianty egzaminów testowych są dwojakiego rodzaju1: • Wariant I i II – Egzaminowani otrzymują od razu cały komplet pytań testowych, na rozwiązanie których mają podany konkretny czas – przykładem są tu pytania podane w ksiąŜeczce testowej lub wyświetlane przez program komputerowy w kolejności, którą sami określają. Udzielanie odpowiedzi na poszczególne pytania moŜe następować w dowolnej kolejności, moŜna wracać do wcześniej udzielonych odpowiedzi i je poprawiać / zmieniać. W takim wypadku warto przeanalizować, ile czasu naleŜy maksymalnie poświęcić na jedno pytanie oraz na sprawdzenie udzielonych odpowiedzi. Oprogramowanie wariantu II moŜe być wykorzystane w procesie autosprawdzania wiedzy. • Wariant III – Pytania są udostępniane egzaminowanym pojedynczo na określony czas, nie ma moŜliwości powrotu do wcześniej udostępnionych pytań – przykładem są tu pytania wyświetlane przez program komputerowy bez moŜliwości zmiany ich kolejności lub wyświetlane z rzutnika na duŜy ekran. Odpowiedzi są udzielana na dedykowanych formularzach. Taki wariant jest szczególnie uŜyteczny przy duŜej liczbie egzaminowanych, przykładowo w duŜej sali wykładowej moŜe być egzaminowanych równocześnie kilkuset studentów. Przy 30 stanowiskach w sali komputerowej przeegzaminowanie 300 studentów będzie się odbywało w 10 etapach i w kaŜdym musi uczestniczyć egzaminator. W wypadku testów komputerowych treść zadań poznawana jest bezpośrednio z ekranu monitora komputerowego, zaś ich rozwiązania wprowadzane są przez rozwiązującego test do programu przy pomocy urządzeń peryferyjnych, tj. klawiatury lub myszy. Ponadto, program moŜe na bieŜąco identyfikować poprawne i niepoprawne odpowiedzi, sygnalizując to rozwiązującemu test: bezpośrednio po udzieleniu kaŜdej odpowiedzi; na końcu testu; łącznie w w/w przypadkach. Bardzo waŜnym rodzajem pytań (zadań) testowych są pytania zamknięte, które mogą wymagać wyboru poprawnej (lub poprawnych) odpowiedzi spośród podanych. Jednak mogą teŜ zakładać wykazanie się wiedzą innego rodzaju, np. łączenie w pary elementów z dwóch zbiorów. Inną grupę pytań zamkniętych stanowią te, w których naleŜy wskazać prawidłową kolejność (porządek) kilku podanych elementów. Pytania zamknięte mają jednoznacznie zdefiniowane odpowiedzi, nie ma tu miejsca na radosną twórczość osoby testowanej. Podejście to umoŜliwia automatyczną ewaluację udzielonej odpowiedzi. Gdyby udzielenie odpowiedzi na pytanie wymagało jej wpisania, sformułowania (np. w polu tekstowym), do sprawdzenia jej poprawności potrzebny byłby człowiek lub bardzo zaawansowany i skomplikowany system, uwzględniający m.in. róŜne formy fleksyjne, niedający przy tym gwarancji poprawnego działania. Forma pytań zamkniętych (osoba testowana zaznacza poprawne wg niej odpowiedzi) jest obecnie jedyną skuteczną w sytuacji, gdy ocenę ma wystawić komputer. Charakterystykę zamkniętych zadań testowych przedstawiono w tabeli 2. 1 Tabela ta w syntetyczny sposób przedstawia podstawowe rodzaje sprawdzianów testowych oraz ich wady i zalety. Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 3 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Tabela 1. Podstawowe warianty przeprowadzania testów wiadomości oraz ich zalety i wady Kategorie Numer wariantu 2 I II III KsiąŜeczka / arkusz z pytaniami lub zadaniami Ekran monitora komputera podłączonego do sieci lokalnej Ekran wielkoformatowy, wyświetlanie pytań z rzutnika komputerowego Podawanie odpowiedzi Karta odpowiedzi, wczytywana po wypełnieniu za pomocą skanera Klawiatura Karta odpowiedzi, wczytywana po wypełnieniu za pomocą skanera Ograniczenie czasu odpowiedzi dla pytań N T/N T Udzielanie odpowiedzi w kolejności pytań N T/N T MoŜliwość powrotu do wcześniejszych pytań T T/N N MoŜliwość korekty odpowiedzi T/N T/N N Przedstawianie pytań • MoŜliwość stosowania wielu wersji testu • MoŜliwość udzielania odpowiedzi w dowolnej kolejności i w dowolnym tempie Zalety Wady Nie dotyczy • MoŜliwość asynchronicznego egzaminowania w róŜnym zakresie • DuŜa przepustowość • Udzielane odpowiedzi od razu są zapamiętane • Mały koszt • Konieczność drukowania ksiąŜeczek testowych • Konieczność drukowania i wczytywania odpowiedzi • DuŜy koszt inwestycyjny • Mała przepustowość – jednorazowo ok. 30 studentów przy standardowej pojemności laboratorium • Odpowiadanie zgodnie z rytmem wyświetlania pytań • Tylko dwie wersje testu • Konieczność drukowania i wczytywania kart odpowiedzi • DuŜa przepustowość . 2 4 Czasami pytania są drukowane na karcie odpowiedzi. MoŜliwe jest wtedy wprowadzenie wielu wersji testu. Taki wariant moŜna wykorzystywać np. przy pytaniach w postaci zadań. Poszczególne odpowiedzi stanowią przykładowe wyniki, jeden z nich jest poprawny. Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Tabela 2. Charakterystyka zamkniętych zadań testowych Klasa zadania Zadania typu prawdafałsz Typ zadania Zadania wyboru alternatywnego Zadania skalowalne Zadania jednokrotnego wyboru Zadania wielokrotnego wyboru Zadania wyboru Zadania na dobieranie Postać odpowiedzi Wybór jednej z dwóch odpowiedzi: tak – nie, poprawnie – niepoprawnie, dotyczy – nie dotyczy, większy – mniejszy, lepszy – gorszy. Wybór jednej z kilku odpowiedzi: kaŜdy – niektóry – Ŝaden, zawsze – często – rzadko – nigdy, większy – równy – mniejszy. Wybór prawidłowej odpowiedzi spośród kilku odpowiedzi podobnych. Wybór kilku prawidłowych odpowiedzi spośród odpowiedzi podobnych. Zadania analizujące Zadanie składa się z dwóch członów, sformułowanie zamieszczone w kaŜdym moŜe być prawdziwe lub fałszywe. Odpowiedź określa jedną z czterech moŜliwości stwierdzeń dotyczących prawdziwości lub fałszywości obu członów. Zadania problemowe Zadanie, które wymaga rozwiązania określonego probemu. Składa się z dwóch częći: pierwszej, prezentującej problem, i drugiej – podającej kilka odpowiedzi do wyboru. Zadania przyporządkowania Dwa warianty zadań: • Przyporządkowanie jednemu elementowi z pierwszej listy – jednego elementu z drugiej listy; • Przyporządkowanie elementom z pierwszej listy elementów drugiej listy. Odtworzenie hierarchii podanych elementów co do natęŜenia pewnej cechy, chronologii wydarzeń, etapów przebiegu procesu, itp. Zadania uporządkowania Zadania klasyfikacji Zadania wyłączenia pojedynczego Pogrupowanie symboli, słów, zdań, wyraŜeń matematycznych, itp. w określone klasy. Konstrukcja zadania składa się z dwóch części, w kaŜdej z nich podana jest określona liczba stwierdzeń. Przykładowo: • Stwierdzenia podane w pierwszej części, za wyjątkiem jednego, odpowiadają stwierdzeniom z drugiej części. NaleŜy wskazać stwierdzenie stanowiące wyjątek w pierwszej części, któremu odpowiadają pozostałe elementy drugiej części. Zwraca się uwagę, Ŝe zadanie wielokrotnego wyboru moŜe być sformułowane w postaci zadania klasyfikacji. Pytanie wielokrotnego wyboru w postaci klasycznej: Wybrać, które z poniŜszych określeń są tytułami zawodowymi: A. Doktor B. Magister C. InŜynier D. Adiunkt. E. Profesor Pytanie wielokrotnego wyboru w postaci zadania klasyfikacji: Wybrać, które z poniŜszych określeń są tytułami zawodowymi: 1-2 A. Doktor B. Magister C. InŜynier D. Adiunkt. E. Profesor 1. Tak 2. Nie Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 5 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM 2. PRZYGOTOWANIE I PRZEPROWADZANIE EGZAMINU 2.1. Uwagi wstępne W niniejszym punkcie opisano przeprowadzanie egzaminu w wariancie III podanym w tabeli 1. Na poniŜszym rysunku przedstawiono wyposaŜenie niezbędne do przeprowadzenia tej wersji egzaminu testowego. Komputer z testem Rzutnik komputerowy Ekran Karta egzaminacyjna Długopis i korektor Ołówek i gumka Rysunek 1. WyposaŜenie niezbędne do przeprowadzania III wariantu egzaminu testowego Pytania testowe przygotowuje się w dwóch wersjach w formie prezentacji programu PowerPoint – w obu występują takie same pytania, ale w róŜnej kolejności. Na kaŜdym slajdzie podawane jest jedno pytanie w postaci dla pierwszej wersji testu – w górnej lub lewej części slajdu, dla drugiej wersji testu – w dolnej lub prawej części slajdu. KaŜdy slajd wyświetlany jest przez ustalony czas, zaleŜny od trudności pytania. Podczas wyświetlania w prawym górnym rogu slajdu na bieŜąco podawana jest liczba sekund, przez które slajd będzie jeszcze wyświetlany. Po zakończeniu wyświetlania bieŜącego slajdu, następuje automatyczne przejście do wyświetlania slajdu następnego. Po zmianie obrazu, powrót do wcześniejszego pytania nie jest moŜliwy. Dla uzyskania takiego wyświetlania slajdów naleŜy: 1) Do kaŜdego slajdu naleŜy wkleić animowany gify (np. w prawym górnym rogu), który odlicza i pokazuje czas, jaki upłynął od momentu wyświetlenia slajdu – kilka gifów o róŜnych czasach trwania zamieszczono w odrębnej zakładce. 2) Na kaŜdym slajdzie ustawić Pokaz slajdów → Przejście slajdu → Przełączanie slajdu → Automatycznie po i wpisać taką samą liczbę sekund, jaką „zaszyto” we wstawianym gifie. Odpowiedzi są udzielane na specjalnych arkuszach: koloru białego dla pierwszej wersji oraz Ŝółtego – dla drugiej. Na karcie naleŜy napisać swoje nazwisko i imię, numer indeksu, datę zaliczenia oraz się podpisać. Na kartach naleŜy takŜe zakodować numer indeksu oraz na bieŜąco podawać odpowiedzi na wyświetlane pytania. 6 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Karty egzaminacyjne moŜna wypełniać czarnym długopisem lub miękkim ołówkiem. Dla poprawy błędnie zakodowanych danych (numer indeksu i udzielone odpowiedzi) oraz udzielonych odpowiedzi naleŜy przynieść ze sobą korektor lub gumkę. Skreślanie na karcie nie będzie uwzględniane – zakodowane dane będą automatycznie odczytywane techniką OCR. Stąd kodowanie powinno być wyraźne: Rysunek 2. Dwa warianty kart egzaminacyjnych Kodowanie przykładowego numeru indeksu 6501 przedstawiono poniŜej. 6 5 0 INDEKS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 6 1 X X X POPRAWNIE 5 0 1 INDEKS 1 X X X BŁĘDNIE Rysunek 3. Kodowanie numeru indeksu PoniŜej opisano dwa etapy egzaminowania podane w propozycjach dydaktycznych dla kaŜdego przedmiotu. Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 7 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM 2.2. Charakteryzowanie podstawowych pojęć Na poniŜszych rysunkach przedstawiono przykładowy slajd i przykładową kartę egzaminacyjną. Rysunek 4. Przykładowy slajd z podstawowymi pojęciami Rysunek 5. Przykładowa karta do sporządzania opisu podstawowych pojęć 8 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM 2.3. Pytania testowe Na poniŜszych rysunkach przedstawiono przykładowy slajd i przykładową kartę egzaminacyjną. Rysunek 6. Przykładowy slajd z pytaniami testowymi Rysunek 7. Przykładowa karta odpowiedzi dla pytań testowych Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 9 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Na kartach trzeba kodować odpowiedzi w określony sposób. Przykładowo dla pytania 1 z I wersji podanego na rys. 5 (jest to pytanie przyporządkowania) prawidłowe odpowiedzi są następujące: A -1, B – 4, C – 2, D – 3. Powinny być one zakodowane na górnym lewym fragmencie karty przeznaczonym do zaznaczania odpowiedzi w sposób następujący: 1 2 3 4 A X B C D E F X X X Rysunek 8. Przykład kodowania odpowiedzi Zwraca się uwagę, Ŝe w kaŜdej kolumnie i wierszu występuje tylko jeden znak X. 3. WIELOWYMIAROWA ZASADA OCENY ODPOWIEDZI W PYTANIACH TESTOWYCH 3.1. Zasada oceny odpowiedzi w poszczególnych pytaniach na podstawie złoŜoności pytań – ocena formalna Proponowaną zasadę podano na przykładach róŜnych pytań. Przykład 1. Zadanie jednokrotnego wyboru Ilu jest uŜytkowników Internetu w Polsce (w milionach): Sposób oceny: Za prawidłową odpowiedź przydziela się liczbę punktów równych liczbie moŜliwych odpowiedzi, tzn. równą 4. Przy udzieleniu wiekszej liczby odpowiedzi niŜ jedna zapytania przydziela się liczbe punktów równą 0. Przykład 2. Zadanie przyporządkowania Skojarzyć dwie kolumny: Sposób oceny: Oddzielnie ocenia się odpowiedzi dla poszczególnych pozycji pierwszej kolumny oznaczonych literami – w tym przypadku 5, są tzw. pytania składowe. Za prawidłowe skojarzenie pozycji z pierwszej kolumny z pozycją z drugiej kolumny („litery” z „cyfrą”) przydziela się liczbę punktów równą liczbie pozycji w drugiej kolumnie (liczba cyfr) – w tym przypadku 5. Liczba punktów za pytanie jest równa sumie punktów uzyskanych za poszczególne pozycje pierwszej kolumny. W tym przypadku maksymalna liczba punktów jest równa 5*5=25. 10 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Przykład 3. Zadanie uporządkowania Określić kolejność: Sposób oceny: Oddzielnie ocenia się odpowiedzi dla poszczególnych pozycji pierwszej kolumny oznaczonych literami – w tym przypadku 4. Za prawidłowe określenie kolejności pozycji z pierwszej kolumny przydziela się liczbę punktów równą liczbie pozycji w pierwszej, tzn. 4. Liczba punktów za pytanie jest równa sumie punktów uzyskanych za poszczególne pozycje pierwszej kolumny. W tym przypadku maksymalna liczba punktów jest równa 4*4=16. Przykład 4. Zadanie klasyfikacji Dokonać klasyfikacji: Sposób oceny: Oddzielnie ocenia się odpowiedzi dla poszczególnych pozycji pierwszej kolumny oznaczonych literami – w tym przypadku 5. Za prawidłowe sklasyfikowanie pozycji z pierwszej kolumny pozycją z drugiej kolumny („litery” z „cyfrą”) przydziela się liczbę punktów równą liczbie pozycji w drugiej kolumnie (liczba cyfr) – w tym przypadku 3. Liczba punktów za pytanie jest równa sumie punktów uzyskanych za poszczególne pozycje pierwszej kolumny. W tym przypadku maksymalna liczba punktów jest równa 5*3=15. 3.2. Zasada oceny odpowiedzi w poszczególnych pytaniach na podstawie trudności / waŜności – ocena merytoryczna W zaleŜności od waŜności lub/oraz trudności pytania przydziela mu się współczynniki, np. w postaci liczb całkowitych: 1, 2 lub 3. W poniŜszej tabeli podano przykładowe wartości takich współczynników dla przykładowych pytań podanych w punkcie 1. Nr przykładu 1 2 3 4 Współczynnik 1 2 3 2 3.3. Zasada łącznej oceny odpowiedzi w sekwencji pytań – progi zaliczeniowe Oblicza się maksymalnie moŜliwą liczbę punktów jako sumę moŜliwych punktów dla poszczególnych pytań, które oblicza się jako iloczyn moŜliwej liczby punktów i współczynnika zaleŜnego od trudności, czy waŜności pytań. Przykładowo dla czterech pytań opisanych w punkcie 1 maksymalnie moŜna uzyskać liczbę punktów równą: Smax = 4*1 + 25*2 + 16*3 + 15*2 = 4 + 50 + 48 +30 = 132 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 11 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Z reguły przyjmuje się zadawalający poziom odpowiedzi, jeŜeli łączna liczba uzyskanych punktów jest większa niŜ 50% punktów moŜliwych do uzyskania – moŜna oczywiście przyjąć inną wartość. Tak więc wynik pozytywny jest przy uzyskaniu co najmniej 67 punktów – jest to tzw. próg zaliczeniowy. Dzieląc równomiernie lub nierównomiernie zakres punktów od 67 do 132 otrzymuje się granice dla ocen, np. 3, 4, 5 i 6. Dla uzyskania porównywalnej oceny róŜnych sekwencji pytań moŜna normować uzyskane wyniki do przedziału [0 ; 100] dzieląc otrzymany wynik przez maksymalnie moŜliwą liczbę punktów. Udzielane odpowiedzi na pytanie jednokrotnego wyboru czy pytania składowe pytań złoŜonych ocenia się w oparciu o przyjętą dla nich liczbę punktów i współczynnik zaleŜny od trudności, czy waŜności pytań. Wzór do obliczania liczby punktów S jest więc następujący: N S = ∑ zi ⋅ w i ⋅ Si i =1 gdzie: N – liczba pytań; zi – współczynnik złoŜoności pytań; wi – współczynnik waŜności/trudności i-tego pytania; Si – liczba poprawnych odpowiedzi na pytania składowe pytania i-tego. Liczbę poprawnych odpowiedzi na pytania składowe pytania i-te Si oblicza się w sposób następujący: Mi Si = ∑ δij j=1 gdzie: Mi – liczba pytań składowych w pytaniu i-tym; 1 δij = 0 jeŜeli odpowiedź na j-te pytanie składowe i-tego pytania jest poprawna jeŜeli odpowiedź na j-te pytanie składowe i-tego pytania jest błędna 3.4. Upraszczanie i rozszerzane zasady oceny odpowiedzi Największym uproszczeniem opisanej zasady jest przydzielanie takiej samej liczby punktów dla kaŜdego pytania w przypadku udzielenia całkowicie poprawnej odpowiedzi. Podejście to nie jest do przyjęcia z dwóch powodów: • złoŜoność pytań jest bardzo zróŜnicowania – patrz przykład 1 vs. przykład 3; • nie dostarcza informacji o udzieleniu poprawnej odpowiedzi na składowe części pytania; • nie uwzględnia trudności pytania. W takim przypadku przy przyznawaniu jednego punktu za udzielone prawidłowe odpowiedzi dla kaŜdego z czterech pytań podanych w punkcie 1 wynik zawierałby się pomiędzy 0 i 4 – jest to bardzo nieprecyzyjna informacja, poniewaŜ pytania te są bardzo zróŜnicowane. Mniej uproszczony wariant polega na ocenie binarnej poprawności odpowiedzi, tzn. ocenia się czy została udzielona całkowicie poprawna odpowiedź, tzn. poprawne odpowiedzi na składowe części pytania i dodatkowo uwzględnia się złoŜoność pytań i / lub ich trudność. Przy uwzględnieniu złoŜoności i trudności pytań wynik określający poprawność udzielonych odpowiedzi byłby jedną z kilku liczb całkowitych z przedziału od 0 do 132. Przykładowo przy udzieleniu tylko poprawnej odpowiedzi na jedno pytanie wynik ten byłby równy: 4, 50, 48 lub 30 – w zaleŜności na które pytanie byłaby udzielona odpowiedź prawidłowa. Do rozwaŜania jest takŜe modyfikacja zasady przyznawania punktów za odpowiedzi na pytania cząstkowe w niektórych pytaniach przyporządkowania i uporządkowania. Wróćmy do przykładu 2 – określając znaczenie dla pierwszego z akronimów (niekoniecznie podanego 12 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM jako pierwszy, ale wybieranego jako najpewniejszy) mamy do wyboru 4 znaczenia, tak więc za prawidłowy wybór przydziela się 4 punkty. Określając znaczenie kolejnego akronimu mamy do wybory trzy znaczenia, tak więc za prawidłowy wybór przydziela się 3 punkty. Dalej określając znaczenie następnego akronimu mamy do wybory dwa znaczenia, tak więc za prawidłowy wybór przydziela się 2 punkty. Po określeniu znaczeń trzech z czterech akronimów jednoznacznie jest określone znaczenie ostatniego akronimu – nie ma więc uzasadnienia przyznawania punktów za określenie jego znaczenia. Tak więc za udzielenie prawidłowych odpowiedzi na 4 pytania składowe, tzn. za prawidłowe określenie znaczenia czterech akronimów przydzielamy 4 + 3 + 2 = 9 punktów. PoniewaŜ określamy znaczenie czterech akronimów w dowolnie wybieranej kolejności to za kaŜde prawidłowe określenie znaczenia akronimu naleŜy przydzielić liczbę punktów równą ilorazowi sumy punktów i liczby pytań składowych tzn. równą 9/4=2,25. Tak więc przy takim podejściu za pytanie to moŜna uzyskać maksymalnie 9 punktów, a nie 16, jest prawie dwa razy mniej! W przedstawionej zasadzie moŜna takŜe wprowadzić ujemne punkty za nieprawidłowe odpowiedzi, np. poprzez przyznawanie za kaŜdą nieprawidłową odpowiedź 50% punktów przyznawanych za odpowiedź prawidłową pomnoŜoną przez -1. Inny wariant to wprowadzenie punktów ujemnych za brak odpowiedzi, np. w wysokości 25% punktów przyznawanych za odpowiedź prawidłową pomnoŜoną przez -1 z pozostawieniem lub nie „kary” za niepoprawną odpowiedź. I tak w przykładzie 1 za nieprawidłową odpowiedź przyznawane byłyby – 2 punkty, a za brak odpowiedzi – 1 punkt. Dodatkowo moŜna uwzględnić jeszcze udzielenie odpowiedzi względem ustalonego momentu. Wzór do obliczania liczby punktów byłby przy takim podejściu następujący: N Mi i =1 j=1 S = ∑ zi ⋅ w i ⋅ t i ⋅ ∑ cij gdzie: N – liczba pytań; zi – współczynnik złoŜoności pytań; wi – współczynnik waŜności/trudności i-tego pytania; 2 ti = 1 jeŜeli odpowiedź na i-te pytanie została udzielona przed ustalonym momentem jeŜeli odpowiedź na i-te pytanie została udzielona po ustalonym momencie Mi – liczba pytań składowych w pytaniu i-tym; 1 cij = −0, 5 −0, 25 jeŜeli odpowiedź na j-te pytanie składowe i-tego pytania jest poprawna jeŜeli jeŜeli odpowiedź na j-te pytanie składowe i-tego pytania jest błędna brak jest odpowiedzi na j-te pytanie składowe i-tego pytania 3.5. Podsumowanie Przedstawiona zasada umoŜliwia jednolitą i zagregowaną ocenę odpowiedzi dla róŜnych rodzajów pytań. Nie wydaje się celowe rejestrowanie i podawanie wykładowcy udzielonych odpowiedzi dla pytań jednokrotnego wyboru oraz dla składowych części pytań złoŜonych: przyporządkowania, uporządkowania i klasyfikacji – jest to informacja o zbyt duŜej objętości do analizy. Punktowa ocena udzielanych pytań zaleŜy od ich złoŜoności – ocena formalna i ich trudności czy waŜności – ocena merytoryczna. NaleŜy podkreślić, Ŝe zaproponowane warianty są generalnie arbitralne mimo, Ŝe powstały na bazie logicznego podejścia. Stąd moŜliwa jest ich dowolna modyfikacja wynikająca z załoŜeń przyjętych przez sprawdzającego wiedzę. Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 13 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM 4. OBLICZANIE WYNIKÓW EGZAMINU 4.1. Kolejność przetwarzania 1. 2. 3. 4. 5. Skanowanie kart odpowiedzi, OCR i zapisanie w pliku Excel Zapisanie odpowiedzi w pliku ASCII Wstępne przetwarzanie – patrz poniŜej Analiza testu i obliczenie wyników Sprawdzenie poprawności pytań, ewentualna poprawa odpowiedzi czy eliminacja niektórych pytań – szczegóły podano w w/w podręczniku oraz powtórne obliczenie wyników testu 6. Poprawienie powtarzających się numerów na kartach odpowiedzi 7. Obliczenie premii 8. Obliczenie ocen w oparciu o wyniki testu i premie. Obliczenia wykonywane są dedykowanymi programami. PoniŜej podano kilka szczegółów dotyczących przetwarzania. 4.2. Wstępne przetwarzanie Uzupełnienie indeksu Transformacja UA.PAR UA.ERR Program PROG1 UA.TXT MQ.TXT Program PROG2 UA.MON Dane UA.ERR – zeskanowane odpowiedzi UA.TXT - zeskanowane odpowiedzi po poprawie indeksów - uzupełnieniu indeksu do stałej liczby pozycji UA.PAR – liczba kolumn i wierszy dla pytań złoŜonych UA.ODP – wersja testu na poziomie pytań złoŜonych UA.PRN Wyniki UA.UAN – wyniki monitorowania transformacji UA.PRN – udzielone odpowiedzi na pytania pojedyncze Program PROG1 poprawia błędnie zakodowane indeksy – patrz rys. 3. Program PROG2 transformuje udzielone odpowiedzi na pytania pojedyncze. Odpowiedzi na pytania jednokrotnego wyboru pozostają bez zmian. Odpowiedzi na pytanie wielokrotnego wyboru po transformacji są ciągiem cyfr 1 lub 2 o długości równej liczbie moŜliwych odpowiedzi. Odpowiedzi na pytanie złoŜone po transformacji są ciągiem cyfr zamieszczonych w prawej „części” pytania o długości równej liczbie liter umieszczonych w lewej „części” pytania. Takie postępowanie umoŜliwia analizę pytań i ocenę testu niezaleŜnie od rodzaju pytań składowych za pomocą tych samych programów, którymi przetwarzano wyniki odpowiedzi z testu jednokrotnego wyboru. 14 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM UAQ.PAR UA.ODP Program PROG3 UA.WER UA.PRA UA.ILO Rysunek 9. Schemat wstępnego przetwarzania wyników egzaminu Dane UA.PAR – liczba kolumn i wierszy dla pytań złoŜonych UA.ODP – wersja testu na poziomie pytań złoŜonych Wyniki UA.PRA – prawidłowe odpowiedzi dla pytań pojedynczych – plik do wpisania ręcznego UA.WER – wersja testu na poziomie pytań pojedynczych UA.ILO – ilości odpowiedzi na poziomie pytań pojedynczych Program PROG3 automatycznie tworzy plik z wersją pytań przetransformowanych na podstawie wersji testu dla pytań złoŜonych. Tworzy takŜe plik do którego ręcznie naleŜy wpisać prawidłowe odpowiedzi dla pytań przetransformowanych. 4.3. Obliczanie wyników egzaminu UA.PRN UA.WER UA.ILO UA.PRA Program PROG4 Obliczanie wyników testu UA.WYN UA.ANA UA1.PRN Program PROG5 Obliczanie sumarycznych wyników i ocen UA.SUM Rysunek 10. Schemat obliczania wyników egzaminu Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 15 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Dane UA.ILO – liczby odpowiedzi na kolejne pytania UA.PRA – prawidłowe odpowiedzi UA.WER – wersja testu UA.PRN – odpowiedzi na pytania pojedyncze UA1.PRN – uzyskane premie Wyniki UA.WYN – wyniki testu UA.ANA – analiza pytań UA.SUM – wyniki sumaryczne + oceny Program PROG4 dokonuje: • analizy pytań zamieszczając dla kaŜdego pytania procenty wyboru poszczególnych odpowiedzi, prawdopodobieństwo udzielenia poprawnej odpowiedzi p oraz iloczyn p*(1-p); Oblicza takŜe średnią liczbę i wariancję uzyskanych punktów, średnie liczby uzyskanych dla obu wersji testu oraz współczynnik Kudera-Richardsona. W końcu sprawdza powtarzanie się numerów indeksu. PowyŜsze informacje są podstawą wykonania określonych korekt. • oceny poprawności udzielonych odpowiedzi zamieszczając dla kaŜdego studenta sumaryczną liczbę uzyskanych punktów z podziałem na dwie grupy pytań. Program PROG5 oblicza: • dla kaŜdego studenta sumaryczną liczbę punktów i ocenę zgodnie z przyjętą zasadą – podawane są liczba punktów z testu, premia uzyskana, premia uwzględniona, sumaryczna liczba punków i ocena. • rozkład uzyskanych punktów sumarycznych • rozkład uzyskiwanych ocen 5. PLANOWANE ROZSZERZENIE MOśLIWOŚCI SPRAWDZANIA WIEDZY 5.1. Uwagi wstępne Korzystanie z narzędzie udostępnianych na stronie internetowej http://cieciura.net/zsw/ nie jest w Ŝaden sposób monitorowane, bo takie było załoŜenie projektowe. Jedyny „ślad” z korzystania z nich jaki moŜe, ale nie musi pozostać to zgłoszona opinia z wykorzystaniem udostępnianego formularza ankiety: http://www.ankietka.pl/ankieta/47067/ankieta-dotyczaca-strony-wwwcieciuranetzsw.html Z drugiej strony strony w procesie dydaktycznym w postaci papierowej zbierane są róŜne informacje, które są podstawą przyznawania premii – patrz dostępne na w/w stronie „Propozycje dydaktyczne” dla trzech przedmiotów. W końcu opisane w niniejszym opracowaniu zasady egzaminowania dotyczą wariantu III – patrz tabela 1. Stąd w niniejszym punkcie opisano planowane wykorzystanie opracowanych narzędzie w procesie egzaminowania z wykorzystaniem komputerów – wariant II podany w tabeli 1 oraz monitorowanie aktywności i skuteczności w opanowywaniu wiedzy. NiezaleŜnie od tego w udostępnionych narzędziach i w konsekwencji w planowanych rozszerzeniach planuje się: • „ukrycie” przyporządkowania haseł i ich objaśnień w postaci programu dla krzyŜówek; • zapewnić losowanie dystraktorów w teście 1; • wprowadzić pojęcia synonimiczne w zadaniach z lukami; • uzupełnić testy pytaniami w postaci graficznej, co dotyczy przede wszystkim przedmiotu „Metody probabilistyczne i statystyka”. 16 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM 5.2. Monitorowanie aktywności i skuteczności w opanowywaniu wiedzy Dla zapewnienia moŜliwości monitorowania aktywności i skuteczności w opanowywaniu wiedzy naleŜy zapewnić spersonalizowane zbieranie informacji o czasie wykorzystywania narzędzi i uzyskanych wynikach oraz rejestrowanie tych informacji. Tak więc naleŜy dokonać zmian w funkcjonalności poszczególnych narzędzi, aby generowały informację o prawidłowości udzielanych odpowiedzi i czasie wykorzystywania, jak i czasie sumarycznym oraz zaprojektować i wykonać „nakładkę” nad wykorzystywanymi narzędziami, aby zrealizować w/w zadania. Dodatkowo naleŜy zapewnić moŜliwość kontynuowania rozwiązywania krzyŜówki od stanu poprzedniego, poprzez zapamiętanie na swoim komputerze. Na poniŜszym rysunku przedstawiono ideę takiego monitorowania. Zebrane informacje Zbieranie informacji o czasie wykorzystywania narzędzi i uzyskanych wynikach KrzyŜówka Test 1 Test 2 Zadania z lukami Zadania opisowe Logowanie się do zestawu narzędzi Rysunek 11. Idea monitorowania aktywności i skuteczności w opanowywaniu wiedzy 5.3. Egzamin komputerowy Dla uzyskania moŜliwości przeprowadzenia egzaminu komputerowego na bazie opracowanych narzędzia naleŜy zapewnić generowanie określonej liczby zestawów egzaminacyjnych o takiej samej liczbie pytań i zadań, róŜniących się kolejnością występowania. W szczególności naleŜy: • opracować kilka „małych krzyŜówek” i zapewnić losowanie jednej z nich; • zapewnić losowanie ustalonej liczby pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru; • zapewnić losowanie ustalonej liczby pytań złoŜonych, np. po jednym z kaŜdego działu; • zapewnić losowanie np. 1 zadania z lukami; • zapewnić losowanie np. 1 tematu z zadań opisowych; • zapewnić mierzenie czasu udzielania odpowiedzi i informowanie o nim zdającego, a takŜe zablokowanie udzielania odpowiedzi po upływie czasu egzaminu; • obliczanie i wyświetlanie wyniku egzaminu po zakończeniu udzielania odpowiedzi. Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 17 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Na poniŜszym rysunku przedstawiono ideę takiego generowania zestawu egzaminacyjnego. Logowanie się do zestawu egzaminacyjnego Zestaw egzaminacyjny Losowanie pytań i zadań z poszczególnych narzędzi zgodnie z przyjętym rozkładem KrzyŜówka Test 1 Test 2 Zadania z lukami Zadania opisowe Rysunek 12. Idea egzaminu komputerowego Dodatkowo naleŜy zapewnić spersonalizowane rejestrowanie udzielanych odpowiedzi oraz ocenę ich poprawności. Na tej podstawie zgodnie z przyjętą zasadą „punktowania” będzie obliczany sumaryczny wynik, który po porównaniu z kryteriami wystawiania ocen umoŜliwi wygenerowanie stopnia z egzaminu. Tak więc naleŜy dokonać zmian w funkcjonalności poszczególnych narzędzi, aby generowały informację o prawidłowości udzielanych odpowiedzi oraz zaprojektować i wykonać „nakładkę” nad wykorzystywanymi narzędziami, aby zrealizować w/w zadania. Na zakończenie naleŜy podkreślić, Ŝe udostępniane narzędzia pozwalają na treściowe unormowanie stopni, najprostszy przykład poniŜsza tabela (właściwszym rozwiązaniem jest dokonanie podziału elementów kaŜdego z narzędzi na wyróŜniane treści kształcenia – elementy niektórych narzędzi mają stosowne oznaczenia). Rodzaje treści kształcenia Narzędzie sprawdzające Stopień K – treści konieczne KrzyŜówka, Test 1 Dostateczny Z – treści zasadnicze: (K + Z) Zadania z lukami Dobry P – treści pełne: (K + Z + P) Test 2 Bardzo dobry D – treści dopełniające: (K + Z + P + D) Zadania opisowe, Wybrane cytaty Celujący 18 Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 TESTOWE SPRAWDZANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE EGZAMINOWANIA W UJĘCIU PRAKTYCZNYM Treści dopełniające Treści pełne Treści zasadnicze Treści konieczne Rysunek 13. ZaleŜność pomiędzy wyróŜnianymi rodzajami treści kształcenia Data ostatniej aktualizacji: wtorek, 2 listopada 2010 19