Pani Agnieszka Pasikowska Dyrektor Rodzinnego Domu Dziecka Nr

Warszawa, 30 grudnia 2016 r.
WOJEWODA MAZOWIECKI
WPS-P.431.21.2016.JB
Pani Agnieszka Pasikowska
Dyrektor
Rodzinnego Domu Dziecka Nr 4
w Płocku
ul Janówek 3, 09-401 Płock
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575
z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, zespół inspektorów Oddziału Polityki Społecznej w Delegaturze
- Placówce Zamiejscowej w Płocku Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu
Wojewódzkiego w Warszawie: Justyna Bielak – starszy inspektor wojewódzki, Justyna
Pomianowska – starszy inspektor wojewódzki i Wojciech Masłowski - starszy inspektor
wojewódzki przeprowadził w dniach 24-26.10.2016 r. kontrolę kompleksową w placówce
opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego Rodzinny Dom Dziecka Nr 4 w Płocku, ul. Janówek 3,
09-401 Płock.
Zakres kontroli obejmował: przestrzeganie standardów opieki i wychowania w placówce
opiekuńczo-wychowawczej, działania placówki na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej,
utrzymanie z nią kontaktów, zaspokajanie potrzeb dziecka i respektowania jego praw,
przestrzeganie przepisów określających zasady działania placówki opiekuńczo-wychowawczej
oraz zgodność zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami, w okresie
od 1 stycznia 2015 r. do dnia kontroli.
Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli
przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) przekazuję Pani niniejsze wystąpienie pokontrolne.
W wyniku kontroli ustalono, że Rodzinny Dom Dziecka Nr 4 w Płocku jest całodobową
placówką opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego, prowadzoną w formie jednostki budżetowej
przez Gminę-Miasto Płock. Jednostka działa na podstawie zezwolenia wojewody mazowieckiego
wydanego decyzją nr 2130/2013 z 9.10.2013 r.
Placówka widnieje w Rejestrze placówek
opiekuńczo-wychowawczych województwa mazowieckiego pod pozycją 251.
Rodzinny Dom
Dziecka Nr 4 w Płocku funkcjonował w okresie objętym kontrolą na podstawie statutu
zatwierdzonego uchwałą nr 621/XXXVI/2013 Rady Miasta Płocka i regulaminu organizacyjnego
zatwierdzonego zarządzeniem
nr 3377/2013 z dnia 25.07.2013 r. prezydenta miasta Płocka,
zmienionego zarządzeniem nr 4637/2014 z 02.07.2014 r. prezydenta miasta Płocka.
Nadzór
nad działalnością domu sprawuje prezydent miasta Płocka przy pomocy Miejskiego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Płocku.
Kontrola wykazała, że jest Pani dyrektorem placówki od 01.09.2013 r. i legitymuje się
upoważnieniem prezydenta miasta Płocka do składania oświadczeń woli w imieniu Gminy-Miasta
Płock
w
zakresie
działalności
kierowanej
jednostki.
Placówka
przeznaczona
jest
dla 8 wychowanków, oraz osób które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej,
nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia w przypadku kontynuowania nauki. Według stanu
na 24 października 2016 r. w placówce umieszczonych było 8 wychowanków (3 rodzeństwa: dwa
dwuosobowe i jedno czteroosobowe) w wieku od 4-17 lat. Sześcioro wychowanków posiadało
uregulowaną sytuację prawną, w przypadku dwojga dzieci rodzice mieli ograniczoną władzę
rodzicielską.
Na podstawie dokonanych w toku kontroli ustaleń wojewoda mazowiecki pozytywnie
z nieprawidłowościami ocenił działalność placówki w zakresie zachowania standardu
świadczonych usług.
Placówka zapewniała dzieciom wyżywienie w formie: śniadania, drugiego śniadania
w postaci kanapek zabieranych do szkoły, jednodaniowego obiadu, i kolacji. Według przekazanych
przez Panią informacji, na dzień kontroli, żadne z dzieci nie wymagało stosowania specjalistycznej
diety, diety dostosowanej do potrzeb religijnych czy kulturowych, lub korzystania ze środków
spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Dwoje wychowanków uczęszczających
do przedszkola spożywało tam posiłki w postaci śniadania, obiadu i podwieczorku natomiast
wychowankowie
uczęszczający
do
szkół
nie
korzystali
w
szkołach
z
wyżywienia.
Przygotowywanie w placówce jednodaniowego obiadu dla wszystkich dzieci stanowiło w ocenie
kontrolujących naruszenie realizacji obowiązku wynikającego z § 18 ust.1 pkt 1 rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy
zastępczej (Dz.U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720) zapewnienia wszystkim wychowankom diety
dostosowanej do ich potrzeb rozwojowych. Kontrola wykazała, że wychowankowie po godzinie
20.00 mieli ograniczany dostęp do podstawowych produktów żywnościowych. Według złożonych
przez Panią wyjaśnień, wyżej wymienione ograniczenie wprowadzone w formie niepisanej zasady,
wynikało z chęci zapewnienia dzieciom higienicznego trybu życia i zdrowego żywienia. Było
to niezgodne z obowiązkiem wynikającym z § 18 ust.1 pkt 9 rozporządzenia w sprawie
instytucjonalnej pieczy zastępczej dotyczącym zapewnieniem dzieciom całodobowego dostępu
do podstawowych produktów żywnościowych.
Placówka zapewniała wychowankom, dostęp do podstawowej i specjalistycznej opieki
zdrowotnej, zaopatrzenie w produkty lecznicze, odzież, obuwie, bieliznę i środki higieny osobistej,
zabawki oraz inne przedmioty osobistego użytku. Wszystkie dzieci uczęszczały do placówek
oświatowych, a sposób nauki dostosowany był do ich indywidualnych potrzeb i możliwości.
Wychowawca i dyrektor placówki w razie potrzeby udzielali dzieciom pomocy w nauce. Placówka
zaopatrywała wychowanków w podręczniki i przybory szkolne. Wychowankowie uczestniczyli
w zajęciach specjalistycznych i wyrównawczych na terenie szkół oraz poza placówkami
oświatowymi. Kontrola wykazała, że w przypadku dwóch wychowanków diagnoza procesów
integracji sensorycznej zalecona w posiadanych przez dzieci opiniach z poradni psychologicznopedagogicznej nie została przeprowadzona. Dzieci w czasie wolnym uczęszczały do różnych kół
zainteresowań: karate, plastycznego, piłki nożnej, badmintona, chóru szkolnego. Wychowankowie
mieli zapewniony udział w różnego rodzaju imprezach kulturalno-rekreacyjnych, takich
jak wyjazdy do kina, do aquaparku, na pizzę, do parku linowego, na spływy kajakowe, nad morze.
Placówka pokrywała koszty przejazdu dzieci do i z miejsca uzasadnionego pobytu poza placówką.
Wyjątek stanowił zakup biletów szkolnych dla 2 najstarszych wychowanek. W jednym przypadku
bilet miesięczny finansowała szkoła, w drugim przypadku bilet miesięczny - kartę miejską wychowanka kupowała ze środków otrzymywanych co miesiąc w ramach przygotowania
do usamodzielnienia. Wszystkie dzieci dysponowały własnymi środkami finansowymi w postaci
kieszonkowego, które wypłacane było raz w miesiącu, w wysokości 30 zł dla każdego
wychowanka. W placówce nie opracowano regulaminu przyznawania kieszonkowego a o jego
wysokości decydowała Pani. Nie było przypadków niewypłacenia kieszonkowego.
Wychowankowie zamieszkiwali w dwóch pokojach dwuosobowych i jednym pokoju
czteroosobowym.
Okna
w
pokoju
czteroosobowym
nie
zostały
niczym
osłonięte,
co w szczególności w godzinach wieczornych gdy pokój był oświetlony, a dzieci widoczne
z zewnątrz, naruszało warunki intymności. Pomieszczenia były właściwie oświetlone,
a powierzchnia i wyposażenie zapewniały miejsce do swobodnego przechowywania rzeczy
osobistych oraz do spania i do nauki.
Do dyspozycji dzieci były trzy łazienki: łazienka dla chłopców, łazienka dla dziewcząt
oraz łazienka ogólnodostępna wyposażone m.in. w szafki, wc, pralkę, suszarki rozkładane
i suszarkę bębnową do ubrań. W dwóch łazienkach znajdował się prysznic a w jednej łazience
wanna. W dniach kontroli w łazience na półpiętrze uwagę kontrolujących zwrócił przepełniony
pojemnik na śmieci przy umywalce oraz brudna szafka.
Na parterze placówki znajdował się salon połączony z częścią jadalną i aneksem
kuchennym, stanowiące wspólną przestrzeń mieszkalną. Opiekę w godzinach wieczornych
i nocnych zapewniał dyrektor placówki.
Wojewoda pozytywnie z nieprawidłowościami ocenił działalność jednostki w zakresie
sposobu organizacji i dokumentowania pracy wychowawczej w placówce.
W placówce dla wszystkich dzieci prowadzone były: plan pomocy dziecku i karta pobytu
dziecka. Diagnoza psychofizyczna dziecka opracowana została w przypadku 3 wychowanków
przebywających w placówce, z tego dla 1 dziecka w okresie objętym kontrolą.
W związku ze złożonym przez Panią wnioskiem do Ośrodka Rodzinnej Pieczy Zastępczej
w Płocku, psycholog w terminie 2 miesięcy od czasu umieszczenia wychowanka w placówce
opracował diagnozę psychofizyczną dziecka. W diagnozie zawarto informacje dotyczące rozwoju
fizycznego, emocjonalnego, intelektualnego i społecznego dziecka oraz informacje na temat
bliskich mu osób, opis sytuacji środowiskowo-rodzinnej wychowanka wraz z informacją na temat
przyczyn kryzysu w rodzinie. W dokumencie zawarto analizę mocnych stron dziecka, informacje
dotyczące jego potrzeb, ogólne zalecenie dalszej pracy z wychowankiem w celu odpowiedniej
stymulacji jego poszczególnych sfer psychofizycznych w związku z nieharmonijnym przebiegiem
jego rozwoju oraz zalecenie regulacji kontaktów dziecka z rodziną. W diagnozie brakowało
konkretnych wskazań dotyczących dalszej pracy pedagogicznej z dzieckiem, programu
terapeutycznego, pracy z rodziną dziecka, pracy przygotowującej dziecko do umieszczenia
w
rodzinie
zastępczej
lub
rodzinnym
domu
dziecka,
przygotowywania
dziecka
do usamodzielnienia. Umieszczenie ww. wskazań w diagnozie wynika z wymogu określonego
w § 14 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r.
w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz.U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720).
W przypadku 5 wychowanków diagnoza psychofizyczna dziecka nie została sporządzona.
Jak Pani wyjaśniła w przypadku czteroosobowego rodzeństwa nie sporządzono diagnozy, ponieważ
dzieci posiadały „opinię końcową” sporządzoną przez specjalistów z placówki, z której przybyły
do Rodzinnego Domu Dziecka Nr 4 w Płocku. Opinia zawierała informacje dotyczące rodziny
biologicznej i jej kontaktów z dziećmi, sytuacji zdrowotnej, funkcjonowania w ośrodku
oraz wskazania do dalszej pracy z wychowankami. W przypadku piątego wychowanka
brak diagnozy psychofizycznej uzasadniła Pani chęcią uniknięcia narażania chłopca na stres
związany z poczuciem poddania go następnej „ocenie”, ponieważ w taki sposób chłopiec pojmował
kolejne spotkanie ze specjalistą, a co wynikało z wcześniejszego diagnozowania w Poradni
Psychologiczno-Pedagogicznej nr 2 w Płocku. W obowiązujących uregulowaniach prawnych
nie przewidziano wyjątków dotyczących odstąpienia od sporządzenia diagnozy psychofizycznej
dziecka. Zgodnie z normą § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz.U. z 2011 r. Nr 292, poz.
1720) niezwłocznie po przyjęciu dziecka do placówki opiekuńczo-wychowawczej sporządza się
diagnozę psychofizyczną dziecka. Również treść § 8 ust. 1 obwiązującego w placówce regulaminu
organizacyjnego Rodzinnego Domu Dziecka Nr 4 w Płocku stanowiła, że niezwłocznie
po przyjęciu dziecka do Domu sporządza się diagnozę psychofizyczną dziecka.
Sporządzone przez Panią plany pomocy dziecku, zawierały podstawowe informacje dotyczące
dziecka: imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, datę przybycia wychowanka do placówki,
informacje na temat jego sytuacji prawnej i poziomu edukacyjnego. W planach i modyfikacjach
planów określono sytuację rodzinną, edukacyjną, mocne i słabe strony dziecka. Wyznaczono cele
długoterminowe i krótkoterminowe, obszary wymagające podjęcia działań, zadania do realizacji
oraz wskazówki i uwagi mogące mieć wpływ na realizację poszczególnych zadań i osiągnięcie
efektów. W przypadku każdego wychowanka jako cele długoterminowe wskazano zapewnienie
dziecku harmonijnego rozwoju poprzez wychowanie w warunkach rodziny oraz podtrzymywanie
więzi z rodziną. Pozostałe cele były zindywidualizowane i wynikały z bieżącej sytuacji dziecka.
Plany opracowano i modyfikowano na podstawie analizy informacji zawartych w dokumentacji
dzieci oraz analizy procesu zmian rozwoju psychicznego i fizycznego wychowanków w czasie ich
pobytu w placówce. Diagnoza psychofizyczna dziecka nie była elementem podstawy
opracowywania planu, ponieważ w przypadku 5 wychowanków nie została sporządzona,
a w pozostałych 3 przypadkach, w tym w 1 przypadku w okresie objętym kontrolą, została
sporządzona po opracowaniu planu pomocy dziecku. Wyznaczając w planie cel pracy z dzieckiem
w przypadku najstarszej wychowanki, uwzględniono przygotowanie do usamodzielnienia.
W przypadku pozostałych wychowanków w planach nie uwzględniono żadnego z celów
wskazanych w § 15 ust.3 pkt 2 rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej
tj. powrotu dziecka do rodziny, umieszczenia w rodzinie przysposabiającej, umieszczenia
w rodzinie zastępczej. Dokumenty zostały opatrzone datą sporządzenia ale nie określono ram
czasowych ich obowiązywania. W przypadku 2 wychowanków, którzy przybyli do placówki
w okresie objętym kontrolą, plany zostały opracowane w ciągu miesiąca od umieszczenia dzieci,
a ich modyfikacji dokonano po 4 miesiącach. W przypadku pozostałych 6 wychowanków
modyfikacji planów dokonywano co 6 miesięcy tj. w terminie wskazanym w § 15 ust. 5
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej
pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720). Plany pomocy dziecku zostały podpisane
przez wychowanków umiejących pisać. Modyfikacje planów opracowywane były w oparciu o
ustalenia dokonywane w ramach okresowej oceny sytuacji wychowanka, w których uczestniczyli
przedstawiciele Ośrodka Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Płocku, MOPS w Płocku oraz asystenci
rodzin. Kontrola wykazała, że modyfikacji planów sporządzonych w wyniku oceny sytuacji dziecka
z 09.05.2016 r., dokonano 25.06.2016 r. tj. w terminie 1,5 miesiąca od daty oceny.
Karta pobytu wychowanka prowadzona były dla każdego dziecka i zawierała obszary
wymienione w § 17 ust. 2 ww. rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. Jednak
nie w każdym obszarze zapisy w kartach były uzupełniane co miesiąc, co było niezgodne
z wymogami § 17 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej.
Informacje zawarte w kartach pobytu nie zawierały podpisu osoby dokonującej wpisu.
Ewidencja wychowanków prowadzona była w sposób prawidłowy i zawierała informacje
wymagane przepisami § 17 ust. 5 rozporządzenia.
Działania dotyczące pracy na rzecz powrotu dziecka do rodziny lub regulacji jego
sytuacji prawnej zostały ocenione pozytywnie.
Placówka zapewniała wychowankom kontakt z rodzinami i osobami bliskimi. Pracownicy
placówki utrzymywali kontakt telefoniczny i osobisty z rodzinami dzieci, informowali rodziców
o istotnych wydarzeniach w życiu dziecka, planowanych wyjazdach, postępach edukacyjnych,
wizytach lekarskich. Współpracowali z asystentami rodzin w monitorowaniu bieżącej sytuacji
rodzin. Działania te miały na celu wzmocnienie więzi rodzinnych, poprawę sytuacji wychowanków
i w konsekwencji powrót dzieci do środowiska rodzinnego. Pracownicy Ośrodka Rodzinnej Pieczy
Zastępczej w Płocku i MOPS w Płocku wspierali działania placówki m.in. uczestnicząc
w okresowej ocenie sytuacji dzieci. W okresie objętym kontrolą żadne z dzieci nie powróciło
do domu rodzinnego. W przypadku czwórki rodzeństwa z uregulowaną sytuacją prawną
umieszczonych w domu 15.10.2013 r. placówka nie miała obowiązku kierowania do sądu
wniosków, o których mowa w art.100 ust. 4a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej, w związku z art. 11 ustawy z dnia 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1188).
W wyniku uregulowania przez sąd sytuacji prawnej dwuosobowego rodzeństwa został
skierowany do Oddziału Zamiejscowego w Płocku Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego
w Warszawie wniosek o zakwalifikowanie dzieci do przysposobienia. W aktach wychowanków
brakowało kopii wniosku, jednak w dokumentacji wychowanków znajdowała się pisemna
informacja Oddziału Zamiejscowego w Płocku WOA w Warszawie o zakwalifikowaniu dzieci
na posiedzeniu w dniu 15.09.2016 r. do przysposobienia. W czasie trwania kontroli dzieci były
odwiedzane przez kandydatów na rodzinę adopcyjną. W przypadku drugiego dwuosobowego
rodzeństwa, które miało nieuregulowaną sytuację prawną, 20.09.2016 r. tj. w terminie 14 miesięcy
od umieszczenia dzieci, w związku z brakiem zainteresowania rodziców sytuacją dzieci, został
złożony wniosek do sądu o wydanie zarządzeń i pozbawienie praw rodzicielskich.
W zakresie ustalania zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce wojewoda
mazowiecki ocenił działalność jednostki pozytywnie z nieprawidłowościami.
W Rodzinnym Domu Dziecka Nr 4 w Płocku w okresie objętym kontrolą trzykrotnie
dokonano okresowej oceny sytuacji wychowanków. Odstęp czasu pomiędzy pierwszą a drugą oceną
wynosił 7 miesięcy, w drugim przypadku 5 miesięcy. W pierwszym przypadku nastąpiło naruszenie
normy art.138 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.) tj. okresowej oceny sytuacji
dzieci dokonano w terminie dłuższym niż pół roku. Nie dokonywano wstępnej oceny sytuacji
wychowanków umieszczonych w placówce w okresie objętym kontrolą, ale sytuacja dzieci została
omówiona z asystentem rodziny tuz po ich przybyciu do jednostki. W okresowej ocenie sytuacji
dziecka uczestniczyli przedstawiciele MOPS w Płocku, Ośrodka Rodzinnej Pieczy Zastępczej
w Płocku, asystenci rodzin, jednorazowo przedstawiciel Oddziału Zamiejscowego w Płocku
Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego w Warszawie. W wyniku okresowej oceny sytuacji dziecka
w przypadku dwóch rodzeństw sformułowano wniosek o konieczności pozostania dzieci
w placówce, w przypadku trzeciego rodzeństwa o pozostaniu dzieci w placówce do czasu
uregulowania sytuacji prawnej wychowanków. Jak wynikało z dokumentacji po uregulowaniu
sytuacji prawnej wychowanków i wyznaczeniu przez sąd opiekuna prawnego, do właściwego
ośrodka adopcyjnego skierowany został wniosek o zakwalifikowanie dzieci do przysposobienia
wraz ze stosowną dokumentacją, o której mowa w art. 139a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie
pieczy zastępczej.
Placówka realizowała obowiązek dotyczący wysłuchania wychowanków wynikający
z art. 4a ustawy mimo, że poza dwoma przypadkami fakt ten nie był dokumentowany. W aktach
dwóch wychowanków, zakwalifikowanych do adopcji, znajdowała się informacja z wysłuchania
dziecka i wyrażenia przez nie zgody na adopcję. W aktach pozostałych wychowanków brak było
dokumentacji potwierdzającej wprost wysłuchanie dziecka przy dokonywaniu okresowej oceny,
natomiast dzieci potwierdziły własnoręcznym podpisem fakt uwzględnienia ich zdania
przy opracowywaniu planu pomocy dziecku. Dzieci w rozmowie z kontrolującymi poinformowały,
że ich zdanie brane było pod uwagę w sytuacjach ich dotyczących.
Na podstawie dokonanej oceny placówka formułowała pisemną opinię zawierającą
informacje
dotyczące
aktualnego
miejsca
pobytu
dziecka,
sytuacji
rodzinnej
i kontaktów z rodziną biologiczną i osobami bliskimi, funkcjonowania wychowanka w placówce,
sytuacji edukacyjnej. Opinie nie zawierały informacji na temat stosowanych metod pracy
z dzieckiem i rodziną oraz oceny stanu zdrowia dziecka i jego aktualnych potrzeb,
których wymóg ustalenia podczas dokonywania okresowej oceny wychowanka wynikał
z art. 136 ustawy. Zawierały wnioski w sprawie zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce.
Opinie dotyczące zasadności dalszego pobytu wychowanka w placówce sformułowane przez Panią
po dokonaniu okresowej oceny sytuacji dziecka, przekazywane były do sądu, o czym świadczyła
pieczęć wpływu, znajdująca się na dokumencie. Na opiniach z 16.12.2015 r. nie było ww. pieczęci
potwierdzającej wpływ dokumentów do sądu. Opisaną wyżej sytuację wyjaśniła Pani
stemplowaniem przez sekretariat sądu pieczęcią wpływową tylko jednego dokumentu mimo,
że składane były opinie dotyczące kilkorga dzieci. Nie zmienia to faktu, że na żadnej z poddanych
kontroli opinii z 16.12.2015 r. nie było pieczęci świadczącej o wpływie dokumentów do sądu.
Zakres i jakość działań zmierzających do usamodzielnienia wychowanków realizowanych
przez placówkę zostały ocenione pozytywnie.
Jak wykazała kontrola w Rodzinnym Domu Dziecka nr 4 w Płocku w okresie objętym
kontrolą nie było wychowanków realizujących indywidualny program usamodzielnienia. Dyrektor
i wychowawcy placówki na co dzień uczyli dzieci samodzielności. W domu obowiązywały dyżury
obejmujące sprzątanie określonych pomieszczeń wspólnych, przygotowywanie kanapek do szkoły.
Informacja na temat osób odpowiedzialnych za wykonanie poszczególnych czynności znajdowała
się w kuchni, na lodówce. Dyżury były ustalane wspólnie i zmieniane w zależności od sugestii
dzieci, średnio raz na 3 miesiące. Dwie najstarsze wychowanki, na zmianę, przygotowywały
obiady w weekendy dla wszystkich mieszkańców domu. Za wykonanie dodatkowych obowiązków
(gotowanie obiadów w weekendy, doglądanie toalety najmłodszych wychowanków, mycie okien,
sprzątanie samochodu, grabienie , zamiatanie wokół domu) dzieci otrzymywały dodatkowe kwoty
do kieszonkowego w wysokości od 5 do 15 zł. Ponadto dzieci odpowiadały za porządek w swoich
pokojach, pomagały przy sortowaniu ubrań do prania (chłopcy swoich i maluchów, dziewczynki
swoich). Dzieci sprzątały w swoich pokojach pod nadzorem dyrektora placówki.
Najstarsza wychowanka zgodnie z dokonanymi z Panią ustaleniami, w ramach
przygotowania do usamodzielnienia co miesiąc dysponowała kwotą 300 zł, przelewaną na jej
osobisty rachunek bankowy. Z tych środków w ramach treningu ekonomicznego miała dokonywać
zakupu karty miejskiej, prezentów dla znajomych, doładowań do telefonu komórkowego,
kosmetyków, ubrań i butów ponad podstawowe potrzeby zaspokajane przez placówkę.
Wojewoda pozytywnie ocenił placówkę pod względem spełniania przez pracowników
wymagań kwalifikacyjnych.
Kontrola wykazała, że posiada Pani wykształcenie wyższe w zakresie fizjoterapii.
Ukończyła Pani szkolenie w zakresie przewidzianym dla kandydatów do pełnienia funkcji
dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej o charakterze rodzinnym i posiada pozytywną
opinię organizatora rodzinnej pieczy zastępczej a zatem spełnia wymogi określone w art. 97 ust. 4
pkt 1-3. W okresie objętym kontrolą w placówce zatrudnionych było dwóch wychowawców
w tym jeden w ramach umowy na zastępstwo, którzy spełniali wymogi art. 98 ust. 2 ustawy
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W aktach wszystkich pracowników Rodzinnego
Domu Dziecka Nr 4 znajdowały się zaświadczenia o niekaralności oraz zaświadczenia lekarskie
potwierdzające zdolność do zatrudnienia w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
Sposób
realizacji
praw
dziecka
w
placówce
został
oceniony
pozytywnie
z nieprawidłowościami.
Zapisy dotyczące praw i obowiązków dzieci znajdowały się w regulaminie organizacyjnym
jednostki oraz w obowiązującym w jednostce Katalogu praw dziecka – wychowanka
instytucjonalnej pieczy zastępczej typu rodzinnego, określającym prawa i obowiązki wychowanków,
rodzaje zachowań pozytywnych, rodzaje zachowań negatywnych, konsekwencje zachowań –
nagrody
i
kary,
sposób
postepowania
dyscyplinarnego.
Fakt
zapoznania
z ww. katalogiem, dzieci potwierdziły własnoręcznym podpisem. W dokumencie zawarto również
informacje o tym, że każdy wychowanek ma prawo do obrony i odwołania się od ponoszonych
konsekwencji do dyrektora placówki, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Płocku,
Rzecznika Praw Dziecka, Wydziału Polityki Społecznej w Warszawie oraz Oddziału Polityki
Społecznej w Płocku. Podane w dokumencie numery telefonów do ww. instytucji w Płocku
oraz do Wydziału Polityki Społecznej w Warszawie były nieaktualne. W placówce nie opracowano
procedury na wypadek naruszenia praw dziecka.
W celu zbadania sposobu przestrzegania praw dziecka w placówce przeprowadzono
rozmowę i badanie ankietowe oddzielnie z wychowankami i odrębnie z kadrą placówki.
W rozmowie uczestniczyło siedmioro dzieci, a troje wychowanków z tej grupy wypełniło arkusz
anonimowej ankiety.
Z badania wynikało, że dzieci informowane były na temat organizacji i zasad obowiązujących
w placówce przez Panią zaraz po przybyciu. Według uzyskanych informacji dzieci zamieszkujące w
placówce miały prawo m. in. do: własnego zdania, wyrażania swoich opinii, do nauki, do czasu
wolnego, kontaktów z rodziną i osobami bliskimi, kontaktów z kolegami i koleżankami. Dzieci
wśród swoich obowiązków wymieniały sprzątanie, naukę, grzeczne zachowanie, przestrzeganie
dyżurów wyznaczonych w placówce, przygotowywanie posiłków, pomaganie młodszym
wychowankom. Wśród przysługujących dzieciom praw wychowawcy wymienili m.in. prawo
do bezpieczeństwa, zaspokajania podstawowych potrzeb bytowych, emocjonalnych, społecznych,
nauki, prywatności, wypoczynku, do poszanowania godności. Jako obowiązki należące do dzieci
wychowawcy wymienili obowiązek szkolny, dbanie o higienę, wspólne mienie, słuchanie
opiekunów i przestrzeganie zasad obowiązujących w placówce, dbanie o wspólny ład i porządek
w domu, wzajemną troskę o siebie.
Dzieciom przysługiwało prawo do czasu wolnego, który spędzały grając w piłkę na pobliskim
boisku, jeżdżąc na rolkach, grając w gry planszowe, korzystając z komputera, oglądając telewizję,
spotykając się z kolegami i koleżankami ze szkoły czy przedszkola. Organizowane były wspólne
wyjazdy wszystkich mieszkańców domu do kina, muzeum, na pizzę, do parku linowego, na spływy
kajakowe. W placówce obchodzone były uroczyście imieniny czy urodziny wychowanków.
Dzieci poinformowały kontrolujących, że posiłki w placówce im smakują i przygotowywane są
w wystarczającej dla nich ilości oraz, że zawsze mogą sobie w kuchni przyrządzić coś do jedzenia.
Kontrola wykazała jednak, że w placówce, o czym poinformowali kontrolujących wychowankowie
i Pani, obowiązywała niepisana zasada, nieopuszczania pokojów po godzinie 20.00,
a w szczególności nie schodzenia do salonu lub do kuchni i niekorzystania z posiłków. Dzieci
wyjaśniły, że w wyjątkowych sytuacjach wolno im wyjść ze swojego pokoju i/lub zejść na dół
ale zasadniczo starają się przestrzegać wskazanej wyżej zasady, a zwłaszcza nie korzystać
z jedzenia. Ze złożonych przez Panią w tej sprawie wyjaśnień wynikało, że wprowadzone
ograniczenia miały na celu zapewnienie dzieciom higienicznego trybu życia i zdrowego żywienia.
W ocenie kontrolujących z rozmowy z dziećmi wynikało, że nie do końca rozumieją, iż opisana
wyżej zasada jest jedynie pewnym ograniczeniem mającym na celu ich dobro. Dzieci postrzegały
to ograniczenie jako zakaz, którego starały się przestrzegać co w konsekwencji ograniczało
swobodę poruszania się dzieci po domu, całodobowy dostęp do podstawowych produktów
żywnościowych, zaburzało poczucie bezpieczeństwa dzieci i ograniczało prawo do wychowywania
w warunkach rodzinnych.
Wychowankowie placówki mogli zawsze zwrócić się o pomoc do dyrektora, który był
dla nich dostępny, również w godzinach nocnych. Mieli prawo do wyrażenia własnego zdania,
w sprawie wyboru stroju, dostosowanego do warunków atmosferycznych, fryzury, dekoracji
pokoju, wyboru szkoły. Dzieci postrzegały jako obowiązkowy udział w praktykach religijnych
i uczęszczanie do pobliskiego kościoła, ale wynikało z ich przekonań religijnych
i nie czuły potrzeby zmiany tej sytuacji. Potwierdziło to również badanie ankietowe,
w którym wychowankowie wskazali możliwość odmowy udziału we wspólnej modlitwie
czy uroczystości religijnej.
Dzieci informowane były o decyzjach podejmowanych w ich sprawach, planowanych terminach
wizyt
lekarskich
czy
badań
specjalistycznych.
Dyrektor
i
wychowawcy przedstawiali
wychowankom na bieżąco ich sytuację rodzinną i prawną. Dzieci korzystały z podstawowej
i specjalistycznej opieki zdrowotnej, na wizyty lekarskie udawały się pod opieką dyrektora
placówki. Leki przechowywane w bezpiecznym miejscu, w razie potrzeby wydawał dyrektor
lub wychowawca. Placówka nie prowadziła rejestru wydawanych leków. Placówka zaopatrywała
dzieci w odzież, obuwie i bieliznę osobistą.
W placówce przestrzegane było prawo do prywatności i własności osobistej. Dzieci same
dysponowały kieszonkowym, które wypłacane było raz w miesiącu w ustalonej, określonej
przez dyrektora kwocie. W placówce nie został opracowany regulamin kieszonkowego.
O wysokości kieszonkowego decydował dyrektor. Jak poinformowały dzieci i wychowawcy,
w placówce nie było sytuacji, w której kwota kieszonkowego nie została wypłacona
jakiemukolwiek dziecku. Wątpliwości kontrolujących wzbudziła sytuacja przedstawiona
przez dyrektora placówki związana z ewentualnym poniesieniem przez najstarszą wychowankę
konsekwencji w postaci zwrotu z własnego kieszonkowego równowartości otrzymanego prezentu
(komplet pościeli), który został przez dziewczynkę wyniesiony z placówki w nieokreślonym celu.
Wychowanka nie ponosiła wskazanych wyżej konsekwencji ponieważ przyniosła prezent
z powrotem do placówki, ale opisana sytuacja stanowiła naruszenie zasady prawa do własności
prywatnej. Dzieci miały możliwość bezpiecznego przechowywania rzeczy osobistych w swoich
pokojach. Szafy i szuflady kontrolowane były w przypadku sprawdzania porządków o czym
wychowankowie byli poinformowani. O swoich sprawach osobistych wychowankowie mogli
porozmawiać na osobności, w dogodnym, wybranym przez siebie do tego miejscu. Jako osobę,
do której najczęściej zwracały się w sytuacjach trudnych wskazały Panią dyrektor. Placówka
przestrzegała prawa dzieci do kontaktów z rodziną i osobami bliskimi. Nie było na terenie
placówki, co potwierdzili również wychowankowie, przypadków ograniczania dzieciom kontaktów
z rodzinami lub osobami bliskimi za karę. Dzieci poinformowały, że mogą być odwiedzane
przez kolegów i koleżanki ze szkoły. Decyzje w tych sprawach podejmował dyrektor
lub wychowawca. Spotkania z osobami bliskim, odbywały się w pokojach dzieci lub w pokoju
zabaw. Dzieci utrzymywały również kontakt telefoniczny z rodzinami i osobami bliskimi lub były
urlopowane do domów rodzinnych.
Z badania wynikało, że na terenie placówki miały miejsce konflikty miedzy wychowankami,
czasami również z użyciem przemocy. Występowały również konflikty pomiędzy wychowankami
a wychowawcami. Z wypowiedzi dzieci wynikało, że konflikty wynikały z różnicy zdań, czasem
bez konkretnego powodu lub „za konsekwencje”. W placówce nie było procedury postępowania
w przypadku wystąpienia przemocy rówieśniczej czy stosowania przemocy kadry wobec
wychowanków czy wychowanków wobec kadry. Konflikty zgłaszane były zazwyczaj do dyrektora
lub wychowawcy i przez nich łagodzone. Wobec wychowanków wyciągane były konsekwencje
w postaci ograniczenia dostępu do Internetu, telewizji, korzystania z telefonu komórkowego
i
innych
przyjemności
typu
swobodne
wyjścia
poza
teren
placówki,
udział
w imprezach, wycieczkach szkolnych, dostęp do słodyczy. Prowadzone były również rozmowy
wychowawców z wychowankami. Według informacji dzieci w przypadku gdy wychowankowie
nie zgadzali się z przyznaną karą, mieli prawo odwołać się do dyrektora lub według przekazanych
informacji „do kogo chcieli”, ale nie korzystali z tego prawa, ponieważ wiedzieli za jakie
negatywne zachowania wyznaczane były konsekwencje. Dyrektor placówki i wychowankowie
poinformowali kontrolujących, że w wyniku konfliktu ze współlokatorami z pokoju, jeden
z chłopców na zasadach ustalonych z dyrektorem placówki przeniesiony został na okres dwóch
tygodni, na czas odrabiania lekcji i noclegu, do pokoju zabaw. Decyzje w sprawie stosowania
ograniczeń lub konsekwencji podejmował dyrektor, wychowawca lub mąż dyrektora niebędący
pracownikiem placówki, a zatem osoba nieuprawniona do ingerowanie w sprawy placówki,
a w szczególności w sprawy dotyczące opieki i wychowania dzieci.
W badaniu ankietowym przeprowadzonym z kadrą placówki jeden z pracowników wskazał,
że w Rodzinnym Domu Dziecka Nr 4 Płocku nie opracowano i nie realizowano procedury
związanej
z
ewentualnym
wystąpieniem
przemocy
rówieśniczej,
przemocy
ze
strony
wychowanków wobec kadry, czy kadry wobec wychowanków a także procedury odwoławczej
związanej z otrzymanymi konsekwencjami czy procedury skargowej. Drugi pracownik wskazał,
że takie procedury istnieją i jest nią opracowany przez dyrektora „Sposób postępowania
dyscyplinarnego”.
Za zachowania pozytywne m.in. za przestrzeganie zasad obowiązujących w placówce, pomoc
innym wychowankom, wzorowe wypełnianie obowiązków, bardzo dobre wyniki w nauce dzieci
otrzymywały nagrody w postaci dodatkowych słodyczy, dodatkowych wyjść poza placówkę
w
czasie
wolnym,
dodatkowego
czasu
na
komputer,
oglądanie
telewizji,
wyjścia
do kina, na pizzę, dodatkowe zakupy z dyrektorem placówki.
Nie wszyscy wychowankowie potrafili wskazać konkretne, przysługujące im prawa, ale posiadali
wiedzę na temat możliwości zwrócenia się do różnych osób i instytucji w przypadku
nieprzestrzegania praw dziecka, wskazując w wypełnionej przez siebie ankiecie MOPS w Płocku,
sąd,
Policję.
Dzieci
poinformowały
również
kontrolujących,
że
numery
telefonów
do instytucji związanych z przestrzeganiem praw dziecka są wywieszone w jednej z szafek
w salonie. Wychowankowie zarówno w rozmowie z kontrolującymi jak i w wypełnionej ankiecie
poinformowali, że w placówce nikt ich nie obraził ani nie skrzywdził.
Za stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości dotyczące realizacji zadań placówki
odpowiedzialność ponosi Pani.
Na podstawie art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie
pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.) oraz na podstawie rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania
kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) i wobec stwierdzonych nieprawidłowości zobowiązuję Panią
do realizacji następujących zaleceń pokontrolnych;
1. Zapewnić wszystkim dzieciom dietę dostosowaną do ich potrzeb rozwojowych zgodnie
z § 18 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia
2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz.U. z 2011 r. Nr 292,
poz. 1720).
2. Zapewnić w sposób nie budzący wątpliwości wychowankom Rodzinnego Domu Dziecka
Nr 4 w Płocku całodobowy dostęp do podstawowych produktów żywnościowych zgodnie
z § 18 ust.1 pkt 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia
2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz.U. z 2011 r. Nr 292,
poz. 1720).
3. Opracowywać plan pomocy dziecku w każdym przypadku po sporządzeniu diagnozy
psychofizycznej dziecka, zgodnie z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej
(Dz. U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720).
4. W planach pomocy dziecku wyznaczać cel pracy z dzieckiem zgodnie § 15 ust.3 pkt 2
rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej.
5. Dokonywać modyfikacji planów pomocy dziecku niezwłocznie po okresowej ocenie
sytuacji dziecka oraz określać ramy czasowe obowiązywania planów.
6. Kartę pobytu dziecka prowadzić zgodnie z wymogami § 17 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia
w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej.
7. Każdorazowo dokonywać okresowej oceny sytuacji dziecka w terminie określonym
w art. 138 ust. 1 ustawy.
8. W opiniach formułowanych w wyniku okresowej oceny sytuacji dziecka zamieszczać
informacje na temat stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną oraz stanu zdrowia
dziecka i jego aktualnych potrzeb, których wymóg oceny wynika z art. 136 ustawy.
9. W prowadzonej dokumentacji, w tym dotyczącej okresowej oceny sytuacji dziecka,
zamieszczać informacje potwierdzające wypełnianie obowiązku wysłuchania dziecka,
wynikającego z treści art. 4a ustawy.
10. Zaktualizować informację znajdującą się w placówce o instytucjach zajmujących się
przestrzeganiem praw dziecka o właściwe numery telefonów.
11. Ograniczyć wyłącznie do pracowników placówki osoby wyznaczające wychowankom
konsekwencje w ramach opieki i wychowania sprawowanych przez placówkę.
12. Przestrzegać w placówce w sposób niebudzący wątpliwości prawa dziecka do własności,
poczucia bezpieczeństwa i wychowania w warunkach rodzinnych.
Ponadto wnoszę o :
1. Podjęcie działań zmierzających do uzyskania w przypadku każdego wychowanka, zgodnie
z normą § 14 ust. 1 rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej, diagnozy
psychofizycznej dziecka spełniającej wymogi, o których mowa w § 14 ust. 4 rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej
pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720).
2. Podjęcie działań
w
celu uzyskania
diagnozy procesów
integracji
sensorycznej
wychowanków, w przypadku których zalecenie takie zawarte było w posiadanych
przez dzieci opiniach poradni psychologiczno-pedagogicznej.
3. Uzyskiwanie każdorazowo i na wszystkich egzemplarzach przekazywanych do sądu opinii
zawierających wnioski w sprawie zasadności dalszego pobytu wychowanków w placówce,
potwierdzenia wpływu pisma do sądu.
4. Podjęcie działań zmierzających do poprawy warunków bytowych w placówce i zapewnienia
intymności dzieciom zamieszkującym w pokoju czteroosobowym poprzez osłonięcie okien
oraz zwiększenie nadzoru w zakresie zapewnienia czystości i higieny w pomieszczeniach
sanitarnych.
5. Określenie w formie pisemnej zasad i reguł dotyczących przydzielania kieszonkowego
poprzez opracowanie regulaminu zatwierdzonego przez dzieci.
6. Podjęcie działań mających na celu zaktualizowanie wiedzy zarówno wśród wychowanków
jak i wśród kadry dotyczącej przestrzegania praw dziecka, obowiązującej procedury
związanej z ewentualnym wystąpieniem przemocy rówieśniczej, przemocy ze strony
wychowanków wobec kadry, czy kadry wobec wychowanków a także procedury
odwoławczej związanej z otrzymanymi konsekwencjami czy procedury skargowej.
Pouczenie
Stosownie do postanowień art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.) oraz § 14 ust. 1
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie
przeprowadzania
kontroli
przez
wojewodę
oraz
wzoru
legitymacji
uprawniającej
do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) kontrolowana jednostka może
w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zgłosić do wojewody
mazowieckiego zastrzeżenia do wydanego wystąpienia lub/i do zawartych w nim zaleceń
pokontrolnych na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac
Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa.
W przypadku nieuwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń, kontrolowana jednostka jest
obowiązana w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody w tej sprawie
powiadomić o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych Wydział Polityki Społecznej
Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, a w przypadku ich uwzględnienia
należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu.
z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO
Marcin Wodziński
Zastępca Dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej
STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI
Justyna Bielak
STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI
Justyna Pomianowska
STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI
Wojciech Masłowski