Glejaki – nowotwory ośrodkowego układu nerwowego

Glejaki – nowotwory ośrodkowego układu nerwowego

Glejaki – nowotwory ośrodkowego
układu nerwowego
Marcelina Piskorz
Glejaki są guzami pochodzenia neuroepitelialnego, wywodzącymi się
z prekursorów komórek glejowych.
glej wyściółkowy
oligodendroglej
makroglej
Tkanka glejowa
mikroglej
http://www.biologia.studies.uj.edu.pl
Glejaki…




Występują z częstością od 3 do 5 przypadków na 100 000 osób
Częściej występują u osób rasy kaukaskiej niż pochodzenia
azjatyckiego lub afrykańskiego
Są częstsze u mężczyzn niż u kobiet
Średni czas przeżycia chorych na glejaki złośliwe nie przekracza
1 roku
http://www.google.com/imgres
Czynniki sprzyjające występowaniu glejaków
Czynniki środowiskowe:




Ekspozycja na promieniowanie
jonizujące
Kontakt z pestycydami,
chlorkiem winylu
Zatrudnienie w przemyśle
gumowym i przy rafinacji ropy
naftowej
Urazy głowy
Czynniki genetyczne:


Rodzinne występowanie
glejaków mózgu
Niektóre choroby dziedziczne:
Zespół Turcota,
neurofibromatoza typu 1,
stwardnienie guzowate
http://www.google.com/imgres?
Morfologicznie wyróżnia się cztery typy glejaków:

Gwiaździaki

Skąpodrzewiaki

Skąpogwiaździaki

Wyściółczaki
1%
21%
Gwiaździaki
Skąpodrzewiaki
3%
Skąpogwiaździaki
Wyściółczaki
75%
Gwiaździaki (astrocytoma)

Wywodzą się z komórek makrogleju - astrocytów

Najczęściej występują w przedziale 30 - 60 roku życia, głownie
u mężczyzn

U gwiaździaków występują wszystkie cztery stopnie zezłośliwienia
(wg Światowej Organizacji Zdrowia: I – IV):
Stopień złośliwości
I
II
III
IV
Nazwa
gwiaździaki włosowatokomórkowe
gwiaździaki rozlane
gwiaździaki anaplastyczne
glejaki wielopostaciowe
Wtórny glejak
wielopostaciowy
Pierwotny glejak
wielopostaciowy

Rozwija się z glejaków
o niższym stopniu złośliwości

Mutacje genów:
Jedna lub kilka komórek prekursorowych
- TP53
- PDGF
Aktywacja szlaków
MAPK, PI3K
Inaktywacja szlaku p53
Inaktywacja szlaku RB
- PTEN
- EGFR
- IDH
Charakterystyczne fenotypowe cechy glejaków
wielopostaciowych
Inwazyjność
Struktury satelitarne
Struktury palisadowe
HIPOKSJA
Zdolność do wytwarzania swoistego unaczynienia
Skąpodrzewiaki (oligodendroglioma)

Wywodzą się z komórek gleju skąpowypustkowego

Najczęściej występują w obrębie płatów czołowych

Średni wiek pojawienia się objawów chorobowych wynosi ok. 40 lat

Guzy te w 1-2% przypadków mogą rozprzestrzeniać się drogą płynu
mózgowo - rdzeniowego
http://www.google.com/imgres
Skąpogwiaździaki (oligoastrocytoma)

Występują najczęściej u dorosłych mężczyzn ze szczytem zapadalności
w okresie 35 - 45 roku życia

Lokalizują się głownie w płacie czołowym i skroniowym

Skąpogwiaździaki to nowotwory anaplastyczne (WHO III), są to nowotwory
mieszane o utkaniu histologicznym podobnym do skąpodrzewiaków
i gwiaździaków
http://www.google.com/imgres
Wyściółczak (ependymoma)

Bardzo rzadki typ glejaka, wywodzi się z gleju wyściółkowego

Rozrasta się wolno, jest dość dobrze ograniczony

Występuje w okolicach dna komory IV mózgu

Wyściółczaki mogą rozwinąć się u osób w każdym wieku, ale obserwuje się
zróżnicowanie lokalizacji zmiany: wewnątrzczaszkowe najczęściej rozwijają
się u osób młodych (w pierwszych dwu dekadach życia),
wewnątrzrdzeniowe dotyczą zazwyczaj osób dorosłych
www.google.com/imgres
Jedna lub kilka komórek prekursorowych
Mutacje IDH, TP53
Wzrost PDGF
Gwiaździak
o niskim stopniu
złośliwości
Amplifikacja CDK4
Mutacje RB1
Nadekspresja MDM2
Gwiaździak anaplastyczny
Amplifikacja EGFR, Nadekspresja VEGF
Wtórny glejak wielopostaciowy
Mutacje IDH
Utrata 1p/19q
Wzrost PDGF
Skąpodrzewiak
Mutacje RB1
Mutacja/Utrata PTEN
Skąpogwiaździak
Wzrost ciśnienia
wewnątrzczaszkowego
Dezorientacja
Bóle głowy
Symptomy występujące
u chorych na glejaka
Nudności
Napady padaczkowe
Ograniczenie
czynności mózgu
Metody diagnostyczne

Tomografia komputerowa (TK)

Rezonans magnetyczny (MRI)

Pozytronowa tomografia emisyjna (PET)

Komputerowa tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (SPECT)
http://www.google.com/imgres
Metody terapeutyczne
Leczenie operacyjne
 całkowite usunięcie guza
 zmniejszenie ciasnoty wewnątrzczaszkowej
 ustalenie rozpoznania histopatologicznego
Brachyterapia
 polega na wprowadzeniu do guza izotopów
promieniotwórczych
Radioterapia
 metoda leczenia za pomocą
promieniowania jonizującego
Chemioterapia
 klasyczna chemioterapia ma ograniczone
zastosowanie w leczeniu glejaków mózgu

Temozolomid – lek przeciwnowotworowy o działaniu alkiliującym

Cele: - hamowanie aktywności białek szlaków sygnałowych: PDGFR, EGFR
(Imatinib)
- hamowanie niedotlenienia (Digoksyna)
- hamowanie inwazyjności (AMD3100)
Rokowanie

Czynnikami prognostycznymi dla czasu przeżycia są: rodzaj
histopatologiczny nowotworu, lokalizacja guza, zakres operacji

Prawdopodobieństwo przeżycia 5 lat po zdiagnozowaniu glejaka złośliwego
jest mniejsze od 5%, a średni czas przeżycia rzadko przekracza 12 miesięcy

W większości przypadków do wznowy glejaka złośliwego dochodzi
w czasie 6 - 12 miesięcy
Bibliografia









Baluk P.: Cellular abnormalities of blood vessels as targets in cancer
Brennan C.: Glioblastoma Subclasses Can Be Defined by Activity
among Signal Transduction Pathways and Associated Genomic
Alterations
Hofer S., Lassman AB.: Molecular markers in gliomas: impact for the
clinician
Potemski P.: The molecular basis for treatment of gliomas
Szala S., Jarosz M.: Tumor blood vessels. Postępy Hig. Med. Dośw.,
2011; 65: 437–446
Szala S., Jarosz M., Smolarczyk R., Cichoń T.: Błędne koła glejaków:
unaczynienie i inwazyjność
Wen P.Y.: Malignant Gliomas in Adults
http://www.onkologia.org.pl/pl/p/29
http://85.128.14.124/krn/