Szczegółowy opis projektu - Muzeum Historyczne w Legionowie

Archeologia w pięciu zmysłach
zgłoszenie projektu do forum Platforma Kultury
1. Krótki opis wprowadzający ok. 400 znaków (miejsce, metoda, narzędzie dziedzina, hasło, instytucja)
Projekt Archeologia w pięciu zmysłach – nowa oferta edukacyjna muzeum dla grup
integracyjnych i niepełnosprawnych prowadzony jest przez Muzeum Historyczne w
Legionowie i związany z wystawą De Profundis… Archeologia ziem powiatu legionowskiego.
Jego celem jest stworzenie ciekawych zajęć edukacyjnych dla nowych odbiorców muzeum i
opracowanie pomocy do ich prowadzenia. Projekt finansowany jest ze środków Ministerstwa
Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
2. Opis przebiegu projektu - na czym polegał projekt (do 3000 znaków)
Z nową wystawą stałą Muzeum Historycznego w Legionowie De Profundis…
Archeologia ziem powiatu legionowskiego wiąże się projekt edukacyjny, jaki Muzeum
prowadzi w roku 2014 dzięki finansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt Archeologia w pięciu zmysłach – nowa oferta edukacyjna muzeum dla grup
integracyjnych
i
niepełnosprawnych
jest
odpowiedzią
na
rosnącą
liczbę
osób
niepełnosprawnych w powiecie legionowskim oraz na wciąż zbyt ubogą ofertę edukacyjną i
kulturalną przystosowaną do ich sposobów percepcji. Proponowane przez nas spotkania mają
na celu usunąć przeszkody, z jakimi spotykają się osoby niepełnosprawne w odbiorze
zabytków muzealnych oraz w przekazywaniu treści historycznych. Pracownicy Muzeum
przeszli szkolenie poprowadzone przez Fundację Kultury bez Barier z zakresu współpracy z
gościem niepełnosprawnym oraz z zakresu audiodeskrypcji. Projekt prowadziliśmy przy
współpracy z Powiatowym Zespołem Szkół i Placówek Specjalnych (PZSiPS), mieszczącym
się przy ul. Jagiellońskiej 69 w Legionowie. Od września dzieci i młodzież z tej szkoły
odkrywają wspólnie z pracownikami Muzeum zwyczaje plemion wandalskich, które
zamieszkiwały tereny ziem powiatu legionowskiego od II w. przed Chr. aż po II w. po Chr. W
czasie zajęć uczestnicy korzystają ze specjalnie przygotowanych zeszytów edukacyjnych.
Każda z grup uczestniczy w zajęciach poświęconych: archeologii jako nauce, życiu
codziennemu przed dwoma tysiącami lat oraz kwestii wierzeń i uzbrojenia dawnych plemion
mieszkających na terenie powiatu legionowskiego. W czasie zajęć wiele miejsca poświęcamy
dotykaniu surowców, kopii zabytków, a także pracujemy różnymi kanałami percepcji –
wszystkimi zmysłami. Lekcje tego typu stały się również stałą ofertą Muzeum. Chętnie
korzystają z niej placówki z terenu powiatu prowadzące oddziały integracyjne.
Jednym z elementów projektu były także integracyjne warsztaty dla najmłodszych
zwiedzających (od 5 roku życia) prowadzone od 30 czerwca do 11 lipca w ramach akcji Lato
w Muzeum. Zapraszaliśmy wtedy do odwiedzenia z nami starożytnych krain i kultur. W
pierwszym tygodniu warsztatów wybraliśmy się w podróż do starożytnego Egiptu, Grecji,
Bizancjum i do Rzymu z czasów imperium. Drugi tydzień natomiast spędziliśmy na terenach
powiatu legionowskiego. Dowiedzieliśmy się wiele o życiu ludności kultury przeworskiej – o
tym, jak mieszkali, jakie wykonywali zawody, jak się bronili i w co wierzyli. Każdy dzień
wiązał się z ciekawą prezentacją multimedialną oraz z różnego rodzaju działaniami
plastycznymi, które miały na celu utrwalenie uzyskanych wiadomości.
Kolejnym elementem projektu będą lekcje dla osób niedowidzących. Pracownicy
Muzeum spotkają się z dziećmi uczącymi się w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w
Laskach, a także uczestnicy zajęć przyjadą do Muzeum, aby wziąć udział w opracowanych
dla nich związanych z wystawą lekcjach opartych na technice audiodeskrypcji. Cała oferta
Muzeum Historycznego w Legionowie jest bezpłatna.
3. Główne i szczegółowe cele projektu
Główne cele projektu:
- wzmocnienie uczestnictwa w kulturze osób niepełnosprawnych intelektualnie,
- stworzenie płaszczyzny dialogu dla instytucji w celu poszerzenia propozycji edukacyjnej –
zbudowanie trwałego partnerstwa,
- przygotowanie nowej oferty edukacyjnej Muzeum Historycznego w Legionowie w oparciu o
wystawę stałą De Profundis... Archeologia w pięciu zmysłach organizowanych zarówno w
Muzeum, jak i lekcji prowadzonych poza Muzeum w innych instytucjach,
- poszerzenie dostępności Muzeum Historycznego w Legionowie,
Szczegółowe cele projektu:
- opracowanie atrakcyjnej formy prowadzenia zajęć:
 stworzenie i wykorzystywanie nowych metod edukacji muzealnej,
 opracowanie dodatkowych materiałów i pomocy edukacyjnych: biletów-map skarbów,
zeszytów komunikacyjno-edukacyjnych, mapy basenu Morza Śródziemnego,
magnesów z kopiami zabytków, kopii strojów ludności kultury przeworskiej
- zyskanie umiejętności pracy z grupami niepełnosprawnymi oraz integracyjnymi,
- przeszkolenie pracowników merytorycznych Muzeum w zakresie kontaktu z gościem
niepełnosprawnym oraz w zakresie audiodeskrypcji,
- opracowanie atrakcyjnych scenariuszy lekcji dla osób niepełnosprawnych i niedowidzących
(w tym lekcji prowadzonych poza Muzeum)
4. Do kogo kierowany był projekt - uczestnicy / odbiorcy
Bezpośrednimi odbiorcami zadania byli:
1. Mieszkańcy Legionowa i powiatu legionowskiego (dzieci i młodzież): mogli brać udział
bezpłatnie w zajęciach integracyjnych w okresie letnim – uczestniczyli w warsztatach
plastycznych o tematyce historycznej związanych z dziedzictwem kulturowym ich regionu;
2. Uczniowie szkół i placówek specjalnych z Legionowa i powiatu legionowskiego (także
szkół, placówek i instytucji warszawskich) oraz grupy zorganizowane (dzieci i młodzież):
mogli brać bezpłatnie udział w dostosowanych do ich wieku i sposobu komunikacji lekcjach
muzealnych, będących elementem nowej oferty edukacyjnej muzeum. Otrzymali bezpłatnie
zeszyty edukacyjne do uzupełniania w trakcie zajęć oraz pamiątkę – skarb z wyprawy w
czasy prahistorii ziem powiatu legionowskiego;
3. Uczniowie niedowidzący z Zakładu dla Niewidomych w Laskach – Ośrodek SzkolnoWychowawczy oraz dzieci i młodzież zrzeszona w Polskim Związku Niewidomych – wzięli
udział w przygotowanych dla nich zajęciach z kopiami zabytków w placówce muzeum oraz
mogli uczestniczyć w zajęciach w ich placówkach;
4. Rodziny z dziećmi z różnym poziomem niepełnosprawności z terenu powiatu
legionowskiego i okolic – mogą zwiedzać wystawę De Profundis… Archeologia ziem powiatu
legionowskiego dostosowaną do potrzeb ich dzieci i aktywnie uczestniczyć w procesie
kształcenia;
Pośrednimi odbiorcami zadania byli:
1. Muzealnicy (szczególnie z muzeów mazowieckich, także współpracujący z portalem
Edukacja Muzealna.pl): poznają specyfikę zastosowania nowoczesnych metod edukacyjnych
dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Pozwoli to na stworzenie możliwości
wymiany dobrych praktyk z innymi muzealnikami w tym zakresie;
2. Wszyscy zainteresowani dostępnością osób niepełnosprawnych do dóbr kultury za sprawą
promocji zadania w Internecie.
5. Efekty (merytoryczne, trwałe) - jaką zmianę społeczną wprowadził projekt?
Najważniejszym efektem trwałym, jaki wprowadził projekt Archeologia w pięciu
zmysłach, jest stworzenie nowej i stałej oferty edukacyjnej w Muzeum Historycznym w
Legionowie dla osób niepełnosprawnych. Pracownicy placówki zostali przeszkoleni w
zakresie prowadzenia zajęć z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, niedowidzącymi i
niedosłyszącymi. Zyskali także umiejętność tworzenia audiodeskrypcji. Stworzone zostały
również scenariusze lekcji dla osób niepełnosprawnych intelektualnie i dla osób
niedowidzących.
Ważną zmiana społeczną jest stworzenie stałej współpracy między Muzeum
Historycznym w Legionowie a Powiatowym Zespołem Szkół i Placówek Specjalnych.
Oprócz działań związanych z projektem, organizujemy w szkole także warsztaty edukacyjnoplastyczne związane z ciekawym nauczaniem historii. Obecnie Muzeum przyjmuje także na
praktyki grupy ze Szkoły Przyspasabiającej do Pracy z PZSiPS. Rezultatem projektu jest
stworzenie wielozmysłowej percepcji wystawy. Zaowocowało to także nowymi propozycjami
i potrzebą spojrzenia w ten sposób na inne wystawy i projekty prowadzone w Muzeum.
Udało się także aktywizować inne podmioty. Współpracujemy z Przedszkolem Miejskim
nr 7 z oddziałami integracyjnymi oraz ze szkołą podstawową w Łasjkach, gdzie także
funkcjonują takie oddziały. Efektem prowadzenia projektu jest także nawiązanie kontaktów z
Fundacją Kultury bez Barier, Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym w Laskach oraz Polskim
Związkiem Niewidomych. Są to trwałe partnerstwa, które z pewnością zaowocują następnymi
wspólnymi działaniami.
Projekt także ma silnie działanie inspirujące. Muzeum Historyczne w Legionowie stawia
sobie teraz za cel stałe poszerzanie swojej dostępności dla tej grupy odbiorców. Pozyskaliśmy
chętnych i wiernych słuchaczy, którzy potrzebują aktywnego uczestnictwa w kulturze.
Planujemy już nowe projekty edukacyjne na przyszłe lata, a także dostosowane do tych
odbiorców wystawy. Obecnie pracownicy Muzeum opracowują audiodeskrypcje wybranych
zabytków, które zostaną zamieszczone na stronie internetowej Muzeum. Przygotowany został
także specjalny scenariusz zwiedzania ekspozycji De Profundis... Archeologia ziem powiatu
legionowskiego dla osób niedowidzących.
6. Wykorzystane metody (warsztaty, dyskusje, spotkania, zabawy, gry itp.)
W czasie trwania projektu wykorzystano następujące metody pracy:
a) Podczas akcji Lato w Muzeum były to głównie warsztaty. Przez dwa tygodnie uczestnicy
zajęć korzystali z przygotowanych przez pracowników Muzeum prezentacji multimedialnych,
podczas których dyskutowaliśmy wspólnie o historii i obyczajach dawnych ludzi. Następnie
uczestnicy zamieszczali na mapie basenu Morza Śródziemnego magnesy z własną wizją
zabytków z danej kultury, układali w grupach puzzle przedstawiające znane zabytki. Druga
część zajęć wiązała się z różnymi działaniami plastycznymi. Skupialiśmy się na
charakterystycznych dla danego kręgu kulturowego technikach artystycznych. Kiedy
rozmawialiśmy o Egipcie – dzieci tworzyły królewski pektorał, w temacie związanym z
Rzymem – wykonywaliśmy makietę budowli rzymskich, w Grecji – lepiliśmy ceramikę
czarno i czerwonofigurową, w Bizancjum – tworzyliśmy mozaiki. Często stosowaliśmy
różnego rodzaju wyklejanie (tkaniny, plastelina, bibuła) i ćwiczenia związane z
kolorowaniem lub odtwarzaniem kształtów.
b) W czasie trzech spotkań związanych już bezpośrednio z realizacja tematów
archeologicznych stosowaliśmy prezentacje multimedialne, kontakt z kopiami zabytków – w
tym różne zabawy i zgadywanki. Wprowadziliśmy także różnego rodzaju zajęcia
interaktywne – przędliśmy, przymierzaliśmy dzieciom rekonstrukcje ubrań, dotykaliśmy kopii
zabytków. Pracowaliśmy także z przygotowanymi przez nas zeszytami edukacyjnymi –
wykonywaliśmy wspólnie ćwiczenia (kolorowanie, rysowanie zabytków, przyklejanie
naklejek). Część pracy pozostawialiśmy do wykonania w domu lub w szkole.
c) Zajęcia dla osób niedowidzących wiązały się z dodatkowymi metodami pracy. Oprócz
zwiększenia liczby zajęć interaktywnych, opartych na dotykaniu kopii i zabytków,
stosowaliśmy audiodeskrypcję.
7. Inspiracje - jak pojawił się pomysł na projekt?
Inspirację dla powstania założeń projektu Archeologia w pięciu zmysłach stanowiła
przede wszystkim zauważona przez nas potrzeba spojrzenia na stałą wystawę archeologiczną
w trochę inny sposób. Chcieliśmy wzmocnić jej percepcję właśnie wprowadzając ją w świat
poznawania wieloma zmysłami. Zabytki archeologiczne muszą być zabezpieczone przed
zwiedzającymi i kontaktem ze zmiennymi warunkami środowiska. Chcieliśmy, aby
uczestnicy zajęć mogli doświadczyć tego, co ważne w pracy archeologa – kontaktu z
przedmiotem. Wykorzystaliśmy też doświadczenie pracy metodą dramy (angażowanie pięciu
zmysłów) i spróbowaliśmy przełożyć to na strukturę scenariusza lekcji muzealnej.
W roku ubiegłym z dużym powodzeniem realizowaliśmy projekt Przemysł Legionowa
jako czynnik miastotwórczy w okresie międzywojennym finansowany z programu Patriotyzm
Jutra prowadzonego przez Muzeum Historii Polski. Prowadziliśmy wtedy lekcje muzealne, w
czasie których po raz pierwszy zastosowaliśmy opracowane przez nasz Zespół zeszyty
edukacyjne. Projekt ten także koncentrował się wokół warsztatów letnich i cykli lekcji.
Zastosowaliśmy zatem nieco podobną strukturę i w tym roku.
Widzieliśmy także swój brak umiejętności w pracy z grupami osób niepełnosprawnych.
Powiatowy Zespół Szkół i Placówek Specjalnych znajduje się w dość bliskim sąsiedztwie
siedziby Muzeum i nierzadko grupy uczniów z tej szkoły nas odwiedzały. Nasze zajęcia nie
były wówczas dostosowane do ich potrzeb. Dzięki szkoleniu a także ogromnej praktyce, jaką
zyskaliśmy w czasie trwania projektu, kontakt z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie
stał się dla nas czymś naturalnym. Wzajemnie dużo się uczymy. Zmienił się także nasz język
prowadzenia zajęć oraz nauczyliśmy się budować je stopniując zainteresowanie i budując
napięcie emocjonalne.
8. Partnerzy - kto tworzył i współtworzył projekt?
Przy realizacji projektu uczestniczył przede wszystkim Powiatowy Zespół Szkół i
Placówek Specjalnych z Legionowa. Mgr Anna Skiścim – nauczycielka w tym Zespole,
pedagog specjalny prowadziła stały nadzór merytoryczny nad działaniami projektu a w czasie
warsztatów letnich organizowała zajęcia o charakterze integracyjnym. Ponadto konsultacje z
zakresu współpracy z gościem niedowidzącym prowadziła mgr Małgorzata Karwowska –
nauczycielka w szkole podstawowej w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Laskach.
Szkolenie dla pracowników Muzeum w zakresie kontaktu z gościem niepełnosprawnym oraz
audiodeskrypcji prowadziła Fundacja Kultury bez Barier w osobach Pauliny Gul, Roberta
Więckowskiego.
Z ramienia Muzeum Historycznego w Legionowie projekt prowadzili:
1. dr Aleksandra Jakóbczyk-Gola – Kierownik Działu Edukacji i Projektów w Muzeum
Historycznym w Legionowie, dr nauk humanistycznych w zakresie kulturoznawstwa,
wieloletni sekretarz projektów badawczych i pracownik merytoryczny firm zajmujących się
wystawiennictwem, instruktor teatralny;
funkcje w projekcie: kierownik i koordynator projektu, konsultacje w zakresie procesu
edukacji muzealnej, przygotowanie prezentacji multimedialnych, prowadzenie warsztatów;
2. mgr Wawrzyniec Orliński –Kierownik Działu Archeologicznego i Zastępca Dyrektora w
Muzeum Historycznym w Legionowie, doktorant w Instytucie Archeologii UW, stały
kierownik badań wykopaliskowych od 2008 roku;
funkcje w projekcie: prowadzenie konsultacji merytorycznych, nadzór nad treściami
merytorycznymi związanymi z wystawą De Profundis… Archeologia ziem powiatu
legionowskiego, prowadzenie lekcji muzealnych;
3. mgr Malwina Piorun –pracownik Działu Edukacji i Projektów w Muzeum Historycznym w
Legionowie, doktorantka w Instytucie Archeologii UW;
funkcje w projekcie: opracowanie zeszytów edukacyjnych, przygotowanie prezentacji
multimedialnych, prowadzenie warsztatów, prowadzenie lekcji muzealnych.
4. mgr Magdalena Woińska – pracownik Działu Archeologicznego w Muzeum Historycznym
w Legionowie, doktorantka w Instytucie Archeologii UW;
funkcje w projekcie: przygotowanie prezentacji multimedialnych, prowadzenie warsztatów,
prowadzenie lekcji muzealnych;
5. mgr Zuzanna Dudzińska – absolwentka Instytutu Archeologii UW, współpracownik Działu
Archeologicznego w Muzeum Historycznym w Legionowie;
funkcje w projekcie: prowadzenie lekcji muzealnych.
9. Źródło finansowania
Projekt Archeologia w pięciu zmysłach – nowa oferta edukacyjna muzeum dla grup
integracyjnych i niepełnosprawnych finansowany jest ze środków Ministerstwa Kultury i
Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Edukacja, priorytet Edukacja kulturalna.
10. Opis organizatora
Muzeum Historyczne w Legionowie jest samorządową instytucją kultury, działającą od 2006
roku, upowszechniającą dziedzictwo kulturowe i historyczne regionu w kontekście kultury
polskiej i europejskiej. Jednym z najważniejszych celów instytucji jest popularyzacja myśli
naukowej i udział w badaniach, szczególnie z zakresu historii wojskowości, historii miasta,
historii obyczajów, kultury i archeologii. Głównym celem Muzeum jest gromadzenie
zabytków związanych z historią Legionowa i regionu. W siedzibie głównej przy ul.
Mickiewicza 23 w zabytkowym budynku wilii znajduje się wystawa W krainach lodu i
książek – rzecz o Alinie i Czesławie Centkiewiczach, poświęcona sławnym mieszkańcom
miasta – pisarzom i polarnikom. W pawilonie natomiast znajduje się ekspozycja De
Profundis... Archeologia ziem powiatu legionowskiego prezentująca wyniki badań
archeologicznych prowadzonych przez Muzeum. Tutaj też pokazywane są wystawy czasowe.
Niebawem
zostanie
tu
także
otwarta
wystawa
poświęcona
historii
miasta.
W
zrekonstruowanym drewnianym budynku koszarowym z 1892 roku działa filia Muzeum –
„Piaski”. Prezentowana jest w niej ekspozycja poświęcona wojskowym tradycjom Legionowa
– Dzieje garnizonu w Legionowie 1892-2012 – wybór najciekawszych pamiątek. Muzeum
prowadzi także szeroką działalność edukacyjną i animacyjną. Dwukrotnie (w 2013 i 2014
roku) zostało nagrodzone I nagrodą za swoje wystawy w Konkursie Mazowieckie Zdarzenia
Muzealne „Wierzba”.
11. Kontakt / strona www
Zachęcamy do kontaktu i zapisywania grup pod numerem: 22 784 59 88. Więcej informacji o
projekcie i działalności placówki znajdą Państwo na stronie: www.muzeum.legionowo.pl