Poznajemy historię i przyrodę okolic szkoły

Poznajemy historię i przyrodę okolic szkoły

Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły.
Poznajemy historię i przyrodę okolic szkoły
1
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły.
Temat: Poznajemy
historię i przyrodę okolic szkoły.
CELE ŚCIEŻKI EDUKACYJNO – PRZYRODNICZO - HISTORYCZNEJ :





poznanie najbliższej okolicy i jej walorów historyczno- przyrodniczych,
poznanie historii Józefowa,
poznanie budowy fortyfikacji wojennych
integrowanie wiedzy z poszczególnych przedmiotów,
zdobycie umiejętności dostrzegania i interpretowania zjawisk z różnych
dziedzin życia,
 zdobycie wiedzy z zakresu posługiwania się mapą topograficzna, lupą,
kompasem, miarką centymetrową,
 wykonanie odkrywki glebowej.
Formy pracy: grupowa, zbiorowa
Metody pracy: pogadanka, obserwacja, aktywizująca(quiz), praca z materiałem
ilustracyjnym.
Środki dydaktyczne:
Karty pracy, quiz, kompasy, przybory do pomiarów, pisania, ilustracje fortyfikacji,
szpadel, lupy.
W fazie podsumowującej dokonano oceny uczniów.
2
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły.
Opis programu:
Jest to ścieżka historyczno-przyrodnicza usytuowana na ternie Szkoły w Szpitalu MCN.
Ścieżka ta prezentuje fortyfikacje Przedmościa Warszawskiego jak również walory
przyrodnicze terenu. Proponowana trasa obejmuje trzy bunkry oraz objęte ochroną drzewa.
Józefów cechuje się dużymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i klimatycznymi.
W okresie drugiej wojny światowej istniała aktywna działalność partyzancka. Urokowi
krajobrazu dodają kręte rzeki, wąwozy, starorzecza, uroczyska leśne i bagienne.
Jest to ścieżka historyczno-przyrodnicza usytuowana na ternie Szkoły w Szpitalu MCN.
Ścieżka ta prezentuje fortyfikacje Przedmościa Warszawskiego jak również walory
przyrodnicze terenu. Proponowana trasa obejmuje trzy bunkry oraz objęte ochroną drzewa.
Józefów cechuje się dużymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i klimatycznymi.
Walory krajobrazowe; krajobraz zdominowany dawnymi i współczesnymi procesami
erozyjnymi i eolicznymi, występują liczne formy związane z erozją i akumulacją wodną oraz
działalnością wiatru z późnego plejstocenu. Urokowi krajobrazu dodają kręte rzeki, wąwozy,
starorzecza, uroczyska leśne i bagienne.
Walory przyrodnicze; spotykamy na ścieżce unikalne, objęte ochroną rośliny oraz zwierzęta.
Doskonale nadające się do prowadzenia zajęć w terenie na każdym poziomie nauczania.
Walory historyczne; aktywna działalność partyzancka w okresie drugiej wojny światowej,
muzeum Armii Krajowej.
3
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły. – Przebieg ścieżki.
Przebieg ścieżki:
Przystanek I.
Historia Józefowa
Józefów – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w
aglomeracji warszawskiej, położone przy ujściu Świdra do Wisły. Józefów leży na Nizinie
Środkowomazowieckiej, w Dolinie Środkowej Wisły, u zbiegu rzek Wisły, Świdra i Mieni.
Historycznie
Józefów
leży
na
Mazowszu, w ziemi warszawskiej.
Józefów dzieli się umownie na części:
 Dębinka
 Emilianów
 Górki
 Jarosław Południowy
 Jarosław Północny
 Kolonia Błota
 Michalin
 Nowa Wieś
 Rycice
 Świdry Małej.
Na początku XIXw. tereny Józefowa
były
w większości zalesione,
przebiegało przez nie kilkanaście leśnych dróg, wzdłuż Wisły biegł tzw. trakt wołowy,
późniejsza Al. Nadwiślańska. W Świdrach Małych, według mapy, znajdowała się drewniana
karczma.
W okresie przedwojennym przebywało tu w sezonie do 3 tys. kuracjuszy i letników, a stałych
mieszkańców było ok. 1 500. W latach 1914-1952 miejscowość była połączona
komunikacyjnie z Warszawą za pośrednictwem kolejki wąskotorowej.
Po II wojnie światowej nastąpił szybki rozwój miejscowości. Napłynęło dużo ludności ze
zniszczonej Warszawy. W okresie powojennym rozwinięto tu lecznictwo sanatoryjne dla
dzieci. Na początku lat 60. mieszkało na stałe w Józefowie około 15 000 osób. Znaczny
odsetek mieszkańców trudnił się rzemiosłem, co spowodowało, że charakter miejscowości w
latach 80 zmienił się z letniskowego na
rzemieślniczo-usługowy.
Decyzją Rady Państwa z 1962 roku Józefów został
podniesiony do rangi miasta. W jego skład weszły
następujące miejscowości: Józefów, Emilianów,
Dębinka, Górki, Nowa Wieś, Kolonia Błota,
Michalin oraz Rycice, które to od tego momentu
stały się zarazem dzielnicami miasta.
Przystanek II
Rozpoznawanie gatunków drzew w oparciu o
informacje zawarte w karcie pracy .
Może być „brzydka”, bo pada deszcz i dokucza porywisty wiatr, lub „ładna”, bo świeci słońce
i jest ciepło, ale jest zawsze „Jaką mamy dziś pogodę” (umiejętność posługiwania się
prostymi przyrządami meteorogicznymi, obserwacja zachmurzenia).
4
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły. – Przebieg ścieżki.
Przystanek III
Bunkier I
Budowę umocnień „Brückenkopf Warschau”
(„Przedmoście Warszawy”) Niemcy zaczęli w
sierpniu 1915 r. Niemcy po zajmują opuszczoną
przez Rosjan Warszawę. Wtedy to niemiecki sztab
podjął decyzje o budowie umocnień polowych na
prawym brzegu Wisły mających za zadanie
utrzymanie przepraw przez Wisłę i Narew w
przypadku rosyjskiego kontrnatarcia na Warszawę.
Przebieg fortyfikacji typu półstałego ustalono na
linię Ostrów, Beniaminów, Struga, Zielonka, Rembertów, Stara Miłosna, Majdan, Michalin i
Józefów. Wykorzystano naturalne elementy obronne takie jak wał wydmowy ciągnący się na
wschód od Warszawy oraz przejęte po armii carskiej fortyfikacje Warszawskiego Rejonu
Fortecznego leżącego w widłach Wisły i Narwi (twierdza Modlin, Warszawa i Zegrze) oraz
niedokończone fortyfikacje biegnące wzdłuż drogi fortecznej Wawer-Nieporęt, wybudowano
kilkadziesiąt stanowisk artyleryjskich., wykopano kilometry okopów (do dziś widoczne są w
lasach bardzo nikłe pozostałości po nich) wzdłuż, których ciągnęły się zasieki
przeciwpiechotne z drutu kolczastego o szerokości
3m, rozciągnięte na trzech rzędach palików
drewnianych lub metalowych.
Przystanek IV
Określanie kierunków geograficznych za pomocą
kompasu i innych metod (za pomocą roślin i
obiektów w otoczeniu).
Przystanek V
Bunkier II
Wybudowano ponad sto żelbetonowych schronów ,z których większość stanowiły niewielkie
schrony obserwacyjno-bojowe i pogotowia, a co 500-800m znajdował się schron na ckm.
składający się z wydłużonego pomieszczenia 4 x 2m z małą strzelnicą z przodu. Grubość
ścian wszystkich rodzajów schronów wynosiła
około 50cm. Linię tę nazwano „Brückenkopf
Warschau” („Przedmoście Warszawskie”).
Wiosną 1916r. zmodyfikowano prawe skrzydło
wysuwając je do przodu wzdłuż rzek Świder i
Mienii, przez Wiązownę do Majdanu. Linia
przebiegała teraz od Wisły (na wysokości stacji
Józefów) na wschód przez teren obecnego
Józefowa i dochodziła w rejonie mostu
kolejowego(dawna kolej Nadwiślańska) do
rzeki Świder, następnie wzdłuż rzek Świder i Mienia(dopływ Świdra) do wsi Emów, Z
Emowa dochodziła do Wiązowny skąd skręcała na północ i grzbietami wydm dochodziła
przez Majdan do Starej Miłosnej, przecinała szosę Warszawa- Terespol i wzgórzami przez
Zieloną dochodziła do wschodniego skraju obecnego Rembertowa, Dalej biegła wzdłuż linii
kolejowej będącej łącznikiem pomiędzy Koleją Terespolską oraz dawną Koleją Petersburską
(czyli przez teren obecnego poligonu rembertowskiego) do nieistniejącego folwarku Pustelnik
(dziś północna część Zielonki), następnie grzbietami wydm przez Maciołki, Wólkę
5
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły. – Przebieg ścieżki.
Radzymińską leśniczówkę Dąbkowizna do Fortu Beniaminów i dalej na północ skrajem lasu
do rzeki Rządza i jej lewym brzegiem do Narwi.
Przystanek VI
Ile lat ma drzewo?
Określanie wieku drzewa znajdującego się w okolicy
boiska szkolnego. Wypełnienie karty pracy.
Przystanek VII
Bunkier III
Linia miała długość 55km.,dobrze rozwiniętą sieć
drogową i kolejową, co dawało możliwość szybkiego
manewrowania odwodami. Mogły na niej walczyć
według niemieckich założeń 4 dywizje piechoty wzmocnione 80 bateriami artylerii. Do
początku 1918r. umocnienia były pilnowane, ale nie dbano o nie ponieważ nie miały już
żadnego znaczenia strategicznego. W związku z tym dowództwo niemieckie wydało rozkaz o
ich likwidacji. W tym samym roku Polska po 123 latach zaborów odzyskała niepodległość. W
styczniu 1919r. polskie władze wojskowe wstrzymały rozbiórkę umocnień oraz przydzieliły
wojskową ochronę, która okazała się nie wystarczająca do zabezpieczenia obiektów.
Miejscowa ludność rozgrabiła wszystkie mogące
się do czegokolwiek przydać materiały. W związku
z czym późnym latem 1919r. wydano zgodę na
rozbiórkę umocnień, które wstrzymano pod
koniec czerwca 1920r., a już w sierpniu tegoż roku
stanowiło druga linie obronną wojsk polskich w
czasie Bitwy Warszawskiej
6
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły.
Analiza uzyskanych efektów:
Uczniowie z dużym zaangażowaniem brali udział w zajęciach terenowych. Mieli możliwość
współpracy w grupie, pomagania sobie nawzajem, wymiany doświadczeń i wiedzy. Bardzo
ważne jest to, że uczniowie mieli możliwość wykorzystać wiedzę teoretyczną w praktyce.
Wielu z nich było bardzo zainteresowanych historią i przyrodą najbliższego otoczenia szkoły.
Zajęcia te w dużym stopniu urozmaiciły zajęcia dydaktyczne. Szczegółowy opis ścieżki
zamieściłam na stronie internetowej szkoły: http://zsogong.neostrada.pl/
7
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły. – Quiz historyczny.
QUIZ
1)
Ile bunkrów znajduje się na terenie Józefowa?
2)
Jakiej grubości są ściany bunkrów?
3)
Jakie rodzaje schronów znajdują się na naszym terenie?
4)
Jaka liczba schronów mieści się na terenie naszej szkoły?
5)
Jak nazywała się dawniej droga wiodąca wzdłuż Wisły?
6)
Zaznacz na mapie miejsca usytuowania bunkrów.
8
Elżbieta Czajkowska i Jolanta Nojszewska
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły – KARTA PRACY
KARTA PRACY
Członkowie grupy:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zadanie 1:
Jaką mamy dziś pogodę? Wraz z kolegami i koleżankami, oceńcie elementy pogody takie jak
zachmurzenie, temperatury powietrza, opady atmosferyczne, siłę wiatru.
Wypełnijcie tabelę, podkreślenie lub wpiszcie właściwą odpowiedź.
Zachmurzenie
Całkowite, częściowe, niewielkie, bezchmurnie.
Temperatura powietrza
Temperatura wynosi:
Wiatr (zaobserwujcie liście na
drzewach, gałęzie, czy się poruszają)
Opady (jeśli występują wpiszcie jakie
zaobserwowaliście)
Słaby, umiarkowany, silny, porywisty
Zadanie 2:
Co to za drzewo? Ile ma lat?
Korzystając z karty wzorów Liści (załącznik 1) określcie nazwę drzewa wskazanego przez
nauczyciela. Uzupełnijcie tabelkę (wpiszcie nazwę drzewa oraz wytnijcie odpowiedni
rysunek gałązki i wklejcie w odpowiednim miejscu w tabeli).
Rozpoznajcie nazwy drzew:
Nazwa drzewa
Odpowiedni rysunek
Oszacujcie wiek drzewa (postępujcie według instrukcji):
1. Zmierzcie obwód pnia drzewa na wysokości 130 cm od ziemi.
2. Obliczcie średnicę pnia drzewa według wzoru:
3. Z tabeli odczytajcie przybliżony wiek drzewa. (załącznik nr 2)
Nazwa drzewa
Obwód pnia na
Średnica pnia
wysokości 130cm
Elżbieta Czajkowska
i Jolanta Nojszewska
9
Przybliżony wiek
drzewa
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły – KARTA PRACY
Zadanie 3:
Poznajemy glebę. Wypełnijcie tabelę:
Grubość warstwy próchniczej
Skład warstwy próchniczej
Pod warstwą próchniczą występuje poziom o barwie
Zadanie 4:
Budowa warstwowa lasu.
1. Zaznacz na rysunku poszczególne warstwy lasu.
2. Zaobserwuj jakie rośliny budują warstwę podszytu, podkreśl „ zaznacz x we
właściwym kwadracie.
Rośliny zielne
krzewinki
krzewy młode
niskie drzewka.
3. Zaobserwujcie najniższą warstwę lasu, i odpowiedzcie na pytania:
Najniższą warstwą w lesie jest :…………………………….
Zbudowana jest z …………………………………………..
4. W warstwie najwyższej dominują drzewa, zaznacz x w odpowiednim kwadracie:
Drzewa iglaste
drzewa liściaste
tyle samo drzew liściastych i iglastych
Elżbieta Czajkowska
i Jolanta Nojszewska
10
Ścieżka edukacyjna: Poznajemy historię i przyrodę okolic naszej szkoły – KARTA PRACY
Wyznaczanie kierunków geograficznych w terenie.
Zadanie 5:
W grupie wyznaczcie główne kierunki świata za pomocą kompasu (w okolicy szkoły).
Wskażcie najpierw ręką kierunek północny, a później pozostałe kierunki główne.
Pamiętaj: jeżeli p łnoc masz przed sobą, za tobą jest południe, po prawej ręce masz wsch d,
a po lewej zach d.
Zadanie 6:
Wymień obiekty znajdujące się na północ, południe, wschód i zachód od waszego miejsca
obserwacji. Zapisz je poniżej.
Od północy: …………………………………………………………………
Od wschodu: …………………………………………………………………
Od zachodu: …………………………………………………………………
Od południa …………………………………………………………………
Zadanie dodatkowe:
Jeśli podczas wycieczki zauważyłeś zwierzęta to wpisz ich nazwy:
Dziękujemy za wspólnie spędzony czas pani od przyrody i historii.
Elżbieta Czajkowska
i Jolanta Nojszewska
11