PrograM NaUCZaNia Plastyki dla klas 4–6 sZkoły PodstaWoWej

Program nauczania
plastyki dla klas 4–6
szkoły podstawowej
2 1. Wstęp
2 2. Założenia programowe
3 3. Nadrzędne cele w edukacji plastycznej
34. Cele kształcenia w świetle zapisów Nowej
podstawy programowej
3-4 5. Zagadnienia do zrealizowania
5-116. Plan pracy dydaktycznej do klasy 4. wraz
z przewidywanymi osiągnięciami ucznia
12-15 7. Plan pracy dydaktycznej do klasy 5.
16-19 8. Plan pracy dydaktycznej do klasy 6.
20-22 9. Zasady, metody i kryteria oceny osiągnięć ucznia
23 10. Materiały dydaktyczne
23 11. Uwagi do realizacji programu
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
1. Wstęp
Przestrzeń sztuki wypełniona jest dziełami, które zawierają najistotniejsze przekazy dotyczące kondycji humanistycznej człowieka. Język, za pomocą którego zostały
stworzone, posiada kształt i formę ujawniającą różnorodne kanony piękna. Wielość pomysłów i niekonwencjonalnych rozwiązań tworząca konstrukcję dzieł jest
niewyczerpanym zbiorem.
Istotą edukacji plastycznej jest konfrontacja naturalnych
cech twórczych dziecka z tradycją i wartościami sztuki,
próba połączenia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości w jeden ciąg zjawisk kulturowych. Nieustanne ożywianie języka sztuki, dla którego wyobraźnia dziecka jest
przyszłością świata. Znajomość tego języka pozwala porozumiewać się różnym kulturom, rozmawiać z twórcami za pośrednictwem ich dzieł poza czasem i przestrzenią. Przede wszystkim jednak pozwala rozwijać osobowość i twórcze zdolności dziecka. Sprzyja poszukiwaniu
i kształtowaniu uniwersalnych wartości.
2. Założenia
programowe
Twórczość plastyczna towarzyszy dzieciom od początków ich życia i jest naturalnie wpisana w jego rozwój.
Naukowcy tacy jak C. Burt, G. Kerschensteiner, S. Szuman, V. Lowenfeld, S. Popek od ponad stu lat poszukiwali zawiązków pomiędzy wytworami plastycznymi dzieci a ich rozwojem. Obecnie korzystając z ich doświadczenia wiemy, że jednym z najważniejszych zadań edukacji
plastycznej jest stymulowanie myślenia i działania twórczego. Należy przy tym pamiętać, że możliwości kreacyjne tkwią w każdym człowieku, a do ludzi dorosłych należy umiejętne ich wspieranie i rozwijanie. Dlatego we
współczesnej koncepcji wszelkie działania edukacyjne
nakierowane są na kształcenie i wychowanie człowieka
nastawionego na poszukiwanie.
W kształtowaniu postaw twórczych istotne znaczenie ma
swoista nauka czytania i pisania dzieła. Stąd w zagadnieniach programowych zwracamy się w kierunku kształcenia języka plastyki, poznawania pojęć, technik i form
plastycznych w bezpośrednim kontakcie z dziełem sztuki
lub jego reprodukcją oraz poprzez twórczość na jego
podstawie. Zwrócenie się w kierunku dzieła, obserwacja
i analiza jego komponentów ma na celu kształcenie
umiejętności odbioru, pobudzanie wrażliwości estetycznej, ale także wykształcenie umiejętności dostrzegania
zaskakujących, nowatorskich rozwiązań i pomysłów,
które mogą stać się inspiracją twórczości plastycznej
dziecka. Poszerzają jego przestrzeń kulturową, sprawiając jednocześnie, iż staje się świadomym, aktywnym odbiorcą i twórcą.
Proponowana koncepcja edukacyjna jest syntezą trzech
już istniejących w pedagogice. Wychowanie przez sztukę,
promowane przez Irenę Wojnar, oparte na teoriach
H. Reada czy B. Suchodolskiego zakłada, że sztuka posiada niezwykłe walory, które pozwalają na ujmowanie
faktów i zjawisk w nowych, wciąż innych układach i całościach. Odbiorca odkrywa nowe prawdy o świecie, które w dziele są swoistym uzupełnieniem, ukonkretnieniem
tych samych prawd, czynionych przedmiotem poznania
naukowego, a więc maksymalnie uogólnionego i zobiektywizowanego. Sztuka jest źródłem poznania nie tylko
w tym sensie, że odwołuje się do realnej rzeczywistości,
poznawanej na drodze myślenia wertykalnego, ale także
stanowi odrębną, swoistą rzeczywistość, możliwą do poznania w toku myślenia lateralnego.
Koncepcja edukacji przez sztukę (zawarta w tym programie) opiera się na: wykorzystaniu wytworów sztuki zarówno w roli przedmiotów poznania, jak też w roli środków służących do poszerzania wiedzy ucznia, kształtowania jego umiejętności oraz twórczej postawy. 1
Natomiast edukacja do sztuki jest naturalną jej kontynuacją i powinna być rozumiana jako przygotowanie ucznia
do świadomego odbioru dzieła sztuki, uczestnictwa
w kulturze.
Biorąc pod uwagę ryzyko wystąpienia kryzysu twórczego
w objętej programem nauczania grupie wiekowej, szczególny nacisk kładziemy na kształtowanie twórczej postawy dziecka, rozwój twórczej wyobraźni, doskonalenie
percepcji i recepcji oraz poszerzenie pola ekspresji przez
zastosowanie różnorodnych technik i form wyrazowych
w procesie twórczego działania.
Program jest przeznaczony do nauczania plastyki na
II etapie kształcenia, czyli w klasach 4–6 szkoły podstawowej. Został dostosowany do obowiązujących wymagań prawa oświatowego. Autorzy zastosowali układ spiralny (narastania stopni trudności). Treści zostały ujęte
według klucza podstawy programowej. Etap II jest kontynuacją zagadnień z I etapu i przygotowaniem do etapu
III. Jego realizacja pozwoli nie tyko na rozwój jednostki
kreatywnej, ale również takiej, która potrafi wyszukać potrzebne informacje i zastosować je we własnej działalności twórczej. Praca z dziełem jest również niezbędnym
elementem przygotowania do uczestnictwa w kulturze,
a nabyta wiedza i zdobyte umiejętności będą kompetencjami niezbędnymi podczas sprawdzianu po klasie 6.
1
Maria Guśpiel, Jerzy Dyląg, Robert Małoszowski, Edukacja przez Sztukę, Nauczyciel i uczeń w edukacji zintegrowanej w klasach I–III (Nowoczesna
Szkoła), Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2001
2
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Zagadnienia do zrealizowania
3. Nadrzędne cele
w edukacji plastycznej
Biorąc pod uwagę koncepcje stadialne, określające jasno
cechy charakterystyczne dla wytworów dzieci w poszczególnym wieku, należy przyjąć, że w plastyce mamy do
zrealizowania dwa nadrzędne cele:
• rozwijanie naturalnych mechanizmów twórczości plastycznej,
• przygotowanie dziecka do świadomego uczestnictwa
w kulturze poprzez kształcenie percepcji i recepcji wybranych dzieł sztuki.
4. Cele kształcenia
w świetle zapisów
Nowej podstawy
programowej
PODSTAWA PROGRAMOWA
PRZEDMIOTU PLASTYKA
II etap edukacyjny: klasy 4–6
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I.Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich
informacji – percepcja sztuki.
II.Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę.
III.Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych
w nich informacji – percepcja sztuki. Uczeń:
1)określa swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i tradycją
w swoim środowisku lokalnym i regionalnym, a także
uczestniczy w życiu kulturalnym tego środowiska (zna
placówki kultury działające na jego rzecz);
2)korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora).
Komentarz autora:
Zapis ten należy rozumieć jako budowanie i kształtowanie
poczucia związku z tradycją narodową, która ma stanowić
postawę szacunku i tolerancji wobec jej różnorodności
oraz przekonanie o konieczności uczestnictwa w życiu kulturalnym.
2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę.
Uczeń:
1)podejmuje działalność twórczą, posługując się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego i innych dziedzin sztuki (fotografika, film) w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały,
narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki);
2)realizuje projekty w zakresie form użytkowych, w tym
służące kształtowaniu wizerunku i otoczenia człowieka oraz upowszechnianiu kultury w społeczności
szkolnej i lokalnej (stosując także narzędzia i wytwory
multimedialne).
Komentarz autora:
Zapis ten należy rozumieć jako umiejętność wyrażania siebie poprzez środki rozwijające predyspozycje twórcze (na
podstawie wiedzy pozwalającej na posługiwanie się nimi
w innych sferach) oraz docenianie znaczenia estetyki w życiu codziennym.
3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja
sztuki. Uczeń:
1)rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach
jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki (fotografika, film) i przekazach medialnych (telewizja, Internet);
2)rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury oraz opisuje ich funkcje i cechy charaktery styczne na tle epoki (posługując się podstawowymi terminami i pojęciami właściwymi dla tych dziedzin
sztuki).
Komentarz autora:
Zapis ten należy rozumieć jako znajomość najważniejszych
dzieł stanowiących dziedzictwo kultury (jako umiejętność
przyswajania sobie wartości i operowania symbolami) oraz
posługiwanie się językiem sztuki.
5. Zagadnienia do
zrealizowania
Zagadnienia są uszczegółowieniem celów i treści kształcenia zawartych w podstawie programowej. Materiał
został przygotowany w taki sposób, aby stworzyć nauczycielowi możliwość wyboru. Może wykorzystywać
gotowy materiał w postaci propozycji ćwiczeń i jednocześnie może być kreatorem własnych działań.
Treści w klasie 4. zostały ujęte w jednostki tematyczne,
opatrzone bogatym materiałem ilustracyjnym oraz tekstem skierowanym do dzieci. Każdy tekst ma formę krót-
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
3
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
kiego opowiadania o dziele, w którym pojawiają się podstawowe terminy plastyczne. W ten sposób dochodzi do
zdobywania wiedzy bez konieczności pamięciowego
przyswajania informacji. Całość uzupełniają ćwiczenia
praktyczne, w których uczeń sam może sprawdzić swoją
wiedzę i umiejętności. Każdy dział jest zakończony lekcją
kontrolną.
Materiał ilustracyjny został dobrany w sposób jak najbardziej charakteryzujący dane zagadnienie. Wśród dzieł
znajdują się prace artystów polskich i zagranicznych
z różnych epok, zaliczanych do kanonu sztuki. Wybór
ten pozostaje jednak otwarty.
Działy programowe
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
Dział poświęcony jest:
• w klasie 4. – wyobraźni, podstawowemu czynnikowi
twórczości artystycznej,
• w klasie 5. – percepcji, która jest podstawą kształtowania twórczej wyobraźni,
• w klasie 6. – ekspresji, w której ujawnia się potrzeba
artystycznej kreacji.
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
Dział poświęcony:
• w klasie 4. – tematyce malarstwa przedstawieniowego
(pojawiają się tematy poświęcone portretom, martwym
naturom i pejzażom),
• w klasie 5. – sztuce abstrakcyjnej (abstrakcja geometryczna, liryczna),
• w klasie 6. – sztuce dekoracyjnej.
O emocjach w sztuce
Dział poświęcony kategoriom emocjonalnym:
• w klasie 4. – miłość i radość,
• w klasie 5. – strach,
• w klasie 6. – złość.
4
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach
artystów
Ten rozdział opisuje charakterystykę poszczególnych
warsztatów artystycznych:
• w klasie 4. – warsztat rysunkowy i malarski,
• w klasie 5. – warsztat rzeźbiarski i graficzny,
• w klasie 6. – warsztat fotograficzny i filmowy.
Z czego składa się dzieło sztuki?
Dział poświęcony alfabetowi plastycznemu:
• w klasie 4. – w zakresie wybranych układów kompozycyjnych (kompozycja rytmiczna, symetryczna, pasowa), pojęć takich jak punkt i kreska, barwa (podstawowe i pochodne, kontrast barwny),
• w klasie 5. – w zakresie wybranych układów kompozycyjnych (kompozycja statyczna i dynamiczna), barwa
(temperatura barwy, walor), faktura,
• w klasie 6. – w zakresie wybranych układów kompozycyjnych (kompozycja otwarta, zamknięta), barwa
(gama barwna i akcent kolorystyczny), bryła, perspektywa (rzędowa, kulisowa, zbieżna, powietrzna).
Sztuka obok nas
Dział poświęcony najbliższemu otoczeniu ucznia:
• w klasie 4. – sztuka użytkowa i sztuka ludowa,
• w klasie 5. – plastyka w teatrze, moda,
• w klasie 6. – wzornictwo przemysłowe, architektura.
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
Dział poświęcony kulturze i sztuce oraz tradycji w środowisku lokalnym i krajowym:
• w klasie 4. – muzeum (Muzeum Narodowe, jego rola,
zadania, funkcje, muzeum wirtualne),
• w klasie 5. – muzeum (muzeum historyczne, etnograficzne, archeologiczne itd.),
• w klasie 6. – galerie sztuki oraz inne instytucje kultu­
ralne.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
6. Plan pracy dydaktycznej do klasy 4. wraz z przewidywanymi
osiągnięciami ucznia
Treści zostały ujęte zgodnie z Nową podstawą programową w kolejności:
1. uczeń odbiera wypowiedzi i wykorzystuje zawarte w nich informacje (percepcja),
2. uczeń tworzy wypowiedzi (ekspresja),
3. uczeń analizuje i interpretuje teksty kultury (recepcja).
Autorzy zalecają na pierwszych zajęciach wykonanie wstępnego pomiaru dydaktycznego w celu sprawdzenia wiedzy uczniów z zakresu pojęć plastycznych i sprawności
percepcyjnej oraz umiejętności warsztatowych.
Lp.
Temat
(z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
Cele operacyjne
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
1.
Wyobraźnia, czyli
o wyobrażeniach
artystów
1
W zakresie percepcji:
– dostrzega, nazywa, określa niezwykłe i nietypowe zjawiska znajdujące
się w środowisku naturalnym i jego otoczeniu
W zakresie ekspresji:
– wykorzystuje zdobyte informacje we własnej działalności twórczej
– poszukuje własnych rozwiązań warsztatowych zadanego tematu
poprzez zastosowanie nowych technik plastycznych
W zakresie recepcji:
– dokonuje analizy dzieła, posługując się terminami właściwymi dla
dziedzin sztuki
– zna pojęcia: wyobraźnia, wyobraźnia artystyczna
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
2.
Portret, czyli jak namalować człowieka
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy rzeczowej oraz sprawności percepcyjnej w zakresie
kształtów prostych, wielkości i proporcji twarzy
W zakresie ekspresji:
– stosowanie zdobytych wiadomości we własnej działalności twórczej
z zastosowaniem określonych środków ekspresji plastycznej
W zakresie recepcji:
– analiza dzieła sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem kształtów,
wielkości i proporcji, cech charakterystycznych
– wprowadzenie pojęć: portret, autoportret, światłocień
5
W zakresie percepcji:
– rozpoznaje, określa, nazywa kształty proste oraz stosunki wielkościowe:
mniejszy od, większy od, określa proporcje twarzy
W zakresie ekspresji:
– wykorzystuje zdobyte informacje we własnej działalności twórczej
– komponuje na płaszczyźnie proste układy ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowych wielkości i proporcji oraz cech charakterystycznych
W zakresie recepcji:
– dokonuje analizy dzieła, posługując się terminami właściwymi dla
dziedzin sztuki ze szczególnym uwzględnieniem wielkości i proporcji
– zna pojęcia: portret, autoportret, światłocień
Plan pracy dydaktycznej do klasy 4.
W zakresie percepcji:
– rozwijanie wyobraźni poprzez obserwację środowiska naturalnego
i najbliższego otoczenia
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie zjawisk i wydarzeń fantastycznych
– przedstawianie nastrojów i stanów uczuciowych przy użyciu
określonych środków ekspresji plastycznej
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem
niepowtarzalności, oryginalności przekazu wizualnego
– wprowadzenie pojęć: wyobraźnia, wyobraźnia artystyczna
Temat
(z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
Cele operacyjne
Przewidywane osiągnięcia ucznia
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
3.
Postać, czyli jak namalować człowieka
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy rzeczowej oraz sprawności percepcyjnej
w zakresie kształtów złożonych, wielkości i proporcji cała ludzkiego
W zakresie ekspresji:
– stosowanie zdobytych wiadomości we własnej działalności twórczej
z zastosowaniem określonych środków ekspresji plastycznej
W zakresie recepcji:
– analiza dzieła sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem
kształtów, wielkości i proporcji, cech charakterystycznych
– utrwalanie pojęć: portret, autoportret, światłocień
W zakresie percepcji:
– rozpoznaje, określa, nazywa kształty proste oraz stosunki wielkościowe,
cechy charakterystyczne i atrybuty poszczególnych postaci
W zakresie ekspresji:
– wykorzystuje zdobyte informacje we własnej działalności twórczej
– komponuje na płaszczyźnie proste układy ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowych wielkości i proporcji oraz cech charakterystycznych
W zakresie recepcji:
– dokonuje analizy dzieła, posługując się terminami właściwymi dla
dziedzin sztuki ze szczególnym uwzględnieniem wielkości i proporcji
– ma ugruntowaną wiedzę z zakresu pojęć: portret, autoportret, światłocień
4.
Martwa natura,
czyli przedmioty
na obrazach
2
W zakresie percepcji
– wzbogacanie wiedzy rzeczowej oraz sprawności percepcyjnej w zakresie
kształtów prostych, wielkości i proporcji przedmiotów, ich układu
i wzajemnych relacji
– doskonalenie percepcji w zakresie barwy – barwa lokalna
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie zjawisk, przedmiotów uwarunkowane uwzględnieniem
określonych kształtów, wielkości, barwy i proporcji przedmiotów,
warzyw, owoców, kwiatów
W zakresie recepcji:
– analiza dzieła sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem wielkości
i proporcji przedmiotów, ich wzajemnych relacji i barwy lokalnej
– wprowadzenie pojęć: martwa natura, ornament
– przypomnienie pojęcia faktura
W zakresie percepcji
– rozpoznaje, określa, nazywa kształty proste oraz stosunki wielkościowe
pomiędzy przedmiotami
– rozpoznaje i nazywa barwy lokalne przedmiotów
W zakresie ekspresji:
– projektuje proste układy kompozycyjne ze szczególnym uwzględnieniem kształtów, wielkości i proporcji przedmiotów, warzyw, owoców
i kwiatów, ich wzajemnych relacji przestrzennych oraz barwy lokalnej
W zakresie recepcji:
– dokonuje analizy dzieła, posługując się terminami właściwymi dla
dziedzin sztuki
– potrafi rozróżnić i nazwać podstawowe kształty, określić stosunki
wielkościowe i barwę lokalną przedmiotów
– zna pojęcia: martwa natura, ornament
– potrafi określić fakturę
5.
Pejzaż, czyli cztery
pory roku w obrazie
4
W zakresie percepcji:
– obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie, ze szczególnym uwzględnieniem kolorystyki charakterystycznej dla poszczególnych pór roku
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie zjawisk realnych z uwzględnieniem kolorystyki
charakterystycznej dla poszczególnych pór roku
– wyrażanie nastroju przy użyciu określonych środków
ekspresji plastycznej – gama kolorystyczna
W zakresie recepcji:
– analiza dzieła sztuki pod kątem barwy, cech i zjawisk charakterystycznych dla pór roku
– wprowadzenie pojęcia: pejzaż, horyzont, perspektywa
W zakresie percepcji:
– potrafi rozpoznać, nazwać barwy charakterystyczne dla poszczególnych
pór roku
W zakresie ekspresji:
– wykorzystuje zdobyte informacje we własnej działalności twórczej
– w pracy plastycznej potrafi dobrać odpowiednią gamę kolorystyczną dla
zilustrowania danej pory roku
W zakresie recepcji:
– w dziele sztuki odnajduje najbardziej charakterystyczne zestawienia
barwne (i inne cechy charakterystyczne, zjawiska) dla danej pory roku
– zna pojęcia: pejzaż, horyzont, perspektywa
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
6
Lp.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
6.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działów:
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
O emocjach w sztuce
Miłość, czyli jak
wyrazić uczucia
w sztuce
1
W zakresie percepcji:
– kształcenie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji w kontakcie
z tekstem, muzyką i sztukami plastycznymi – miłość
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie scen i sytuacji, realnych lub fantastycznych, uwzględniających emocje (miłość), przy zastosowaniu określonych środków
ekspresji plastycznej
W zakresie recepcji:
– analiza i interpretacja dzieła sztuki pod kątem jego zawartości
emocjonalnej
– wprowadzenie pojęć: bogata paleta barw, ciepła gama barw,
pierwszy plan w obrazie
W zakresie percepcji:
– dostrzega wartości emocjonalne zawarte w tekście, utworze
muzycznym i sztukach plastycznych – miłość
– potrafi je rozpoznać, nazwać
W zakresie ekspresji:
– projektuje proste układy kompozycyjne przedstawiające sceny
i sytuacje realne lub fantastyczne z uwzględnieniem określonej
kategorii emocjonalnej – miłość
– stosuje odpowiednie środki ekspresji dla określenia danej emocji
W zakresie recepcji:
– w dziele sztuki potrafi odnaleźć wartości emocjonalne, potrafi o nich
opowiedzieć, posługując się terminologią właściwą dla wybranych
dziedzin sztuki (na poziomie elementarnym)
8.
Radość, czyli jak
wyrazić uczucia
w sztuce
1
W zakresie percepcji:
– kształcenie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji
w kontakcie z tekstem, muzyką i sztukami plastycznymi – radość
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie scen i sytuacji, realnych i fantastycznych,
uwzględniających emocje (radość), przy zastosowaniu
określonych środków ekspresji plastycznej
W zakresie recepcji:
– analiza i interpretacja dzieła sztuki pod kątem
jego zawartości emocjonalnej
– utrwalenie pojęć: bogata paleta barw, ciepła
gama barw, pierwszy plan w obrazie
W zakresie percepcji:
– dostrzega wartości emocjonalne zawarte w tekście,
utworze muzycznym i sztukach plastycznych – miłość
– potrafi je rozpoznać, nazwać
W zakresie ekspresji:
– projektuje proste układy kompozycyjne przedstawiające
sceny i sytuacje realne lub fantastyczne z uwzględnieniem
określonej kategorii emocjonalnej – miłość
– stosuje odpowiednie środki ekspresji dla określenia danej emocji
W zakresie recepcji:
– w dziele sztuki potrafi odnaleźć wartości emocjonalne, potrafi
o niech opowiedzieć, posługując się terminologią właściwą dla
wybranych dziedzin sztuki (na poziomie elementarnym)
9.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
O emocjach w sztuce
7
Plan pracy dydaktycznej do klasy 4.
7.
Temat
(z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
Cele operacyjne
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach artystów
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
10.
Warsztat rysownika,
czyli czym i jak
można rysować
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy dziecka na temat warsztatu rysunkowego
– wzbogacanie wiedzy na temat możliwości wyrazowych poszczególnych
narzędzi rysunkowych z podziałam na techniki monochromatyczne
barwne (np.: rysunek kredką, tłustą pastelą, pisakiem, piórkiem)
W zakresie ekspresji:
– zdobywanie umiejętności zastosowania różnych narzędzi rysunkowych
dla przedstawiania układów kompozycyjnych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki – rysunków wykonanych różnymi
narzędziami
– wprowadzenie pojęć: narzędzia rysunkowe monochromatyczne,
narzędzia rysunkowe barwne, walor W zakresie percepcji
– rozpoznaje i nazywa narzędzia rysunkowe
– zna ich możliwości wyrazowe
W zakresie ekspresji:
– wykorzystuje swoją wiedzę w trakcie wykonywania zadania plastycznego
– potrafi odpowiednio dobrać technikę rysunkową do proponowanego
tematu
W zakresie recepcji:
– dokonuje analizy dzieła, posługując się terminami właściwymi
dla technik rysunkowych
– potrafi wymienić i nazwać narzędzia rysunkowe monochromatyczne
i barwne
– wie, co to jest walor
11.
Warsztat malarza,
czyli czym i na czym
można malować
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat warsztatu malarskiego –
różnych rodzajów farb, narzędzi i podkładów malarskich
– wzbogacanie wiedzy na temat możliwości wyrazowych poszczególnych
rodzajów farb i podkładów malarskich (jakości fakturowe, kryjące,
laserunkowe)
W zakresie ekspresji:
– zdobywanie umiejętności zastosowania różnych rodzajów farb,
podkładów i narzędzi dla przedstawiania układów kompozycyjnych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki pod kątem zastosowanych rodzajów farb
i narzędzi (tempera, akryl, akwarela, farba olejna)
– wprowadzenie podstawowej klasyfikacji rodzajów farb i narzędzi
malarskich
W zakresie percepcji:
– rozpoznaje i nazywa narzędzia malarskie
– wie, jakimi rodzajami farb można malować
– zna ich możliwości wyrazowe
W zakresie ekspresji:
– wykorzystuje swoją wiedzę w trakcie wykonywania zadania plastycznego
– potrafi dobrać technikę malarską do proponowanego tematu
W zakresie recepcji:
– dokonuje analizy dzieła, posługując się terminami
właściwymi dla technik malarskich
– potrafi wymienić rodzaje farb (olejną – rozcieńczaną olejem lnianym
lub terpentyną; temperę, plakatówkę, gwasz i akwarelę – rozcieńczane
wodą) i różne narzędzia malarskie (pędzle, szpachle)
12.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach artystów
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
8
Lp.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Z czego składa się dzieło sztuki?
Kompozycja – co
to takiego?
3
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie kompozycji:
• rytm jako miarowe powtarzanie elementów
• kompozycja pasowa
• kompozycja symetryczna
W zakresie ekspresji:
– projektowanie układów kompozycyjnych z zastosowaniem kompozycji:
• rytmicznej
• pasowej
• symetrycznej
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem zastosowania układów
rytmicznych, pasowych, symetrycznych
– przypomnienie pojęcia kompozycja rytmiczna
– wprowadzenie pojęć: kompozycja pasowa oraz symetryczna
W zakresie percepcji
– rozpoznaje, wskazuje, nazywa układy kompozycyjne,
takie jak: rytmiczna, symetryczna, pasowa
W zakresie ekspresji:
– projektuje proste układy kompozycyjne z zastosowaniem poznanych
pojęć
– potrafi wykonać pracę plastyczną w określonym układzie
kompozycyjnym
W zakresie recepcji:
– w dziełach sztuki potrafi opisać poznane układy kompozycyjne,
posługując się terminologią właściwą dla tych dziedzin
– zna pojęcia: kompozycja pasowa, symetryczna, rytmiczna
14.
Punkt i kreska,
czyli plastyczny
alfabet
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: punkt i kreska
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych układów z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych,
– ugruntowanie pojęcia: punkt, kreska i ich możliwości wyrazowych
W zakresie percepcji
– rozpoznaje takie wartości jak punkt i kreska
W zakresie ekspresji
– tworzy kompozycje z wykorzystaniem możliwości wyrazowych punktów
i kresek
W zakresie recepcji:
– w dziełach sztuki potrafi opisać poznane pojęcia, posługując się
terminologią właściwą dla wybranych dziedzin sztuki
– zna pojęcia: punkt, kreska
– wie, jakie efekty plastyczne można uzyskać poprzez ich zastosowanie
15.
Barwne fantazje,
czyli świat w kolorach tęczy
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: barwa, barwy podstawowe
i pochodne, kontrastowe
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych układów z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych
– przypomnienie wiadomości na temat barw podstawowych i pochodnych (sposobu ich powstawania)
– wprowadzenie pojęcia: barwy kontrastowe
W zakresie percepcji
– rozpoznaje takie wartości jak barwa w zakresie barw tęczy
– wie, jak z barw podstawowych otrzymać barwy pochodne
– zna pary barw kontrastowych
W zakresie ekspresji
– tworzy kompozycje z wykorzystaniem możliwości wyrazowych
barw podstawowych i pochodnych oraz kontrastowych
W zakresie recepcji:
– w dziełach sztuki potrafi opisać poznane pojęcia posługując się
terminologią właściwą dla wybranych dziedzin sztuki
– zna pojęcia: barwy podstawowe i pochodne oraz barwy kontrastowe
16.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Z czego składa się dzieło sztuki?
9
Plan pracy dydaktycznej do klasy 4.
13.
Temat
(z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
Cele operacyjne
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Sztuka obok nas
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
17.
Sztuka użytkowa,
czyli sztuka pięknego przedmiotu
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat rzemiosła artystycznego
– funkcjonalność i estetyka
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych form użytkowych w wybranej stylistyce
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych przykładów sztuki użytkowej
pod kątem ich funkcjonalności i estetyki
– wprowadzenie pojęć: sztuka użytkowa, rękodzieło
W zakresie percepcji
– odnajduje w najbliższym otoczeniu przedmioty rzemiosła artystycznego
– potrafi opowiedzieć o ich estetyce i funkcjonalności
W zakresie ekspresji
– projektuje i wykonuje proste formy użytkowe
wykorzystując zdobytą wiedzę
W zakresie recepcji:
– potrafi opisać wybrane przykłady sztuki użytkowej,
posługując się odpowiednią terminologią
– zna pojęcia: sztuka użytkowa, rękodzieło
18.
Sztuka ludowa,
czyli siła tradycji
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat sztuki ludowej
– kształtowanie poczucia tożsamości kulturowej w środowisku lokalnym
– tradycja i sztuka w środowisku lokalnym
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych kompozycji na płaszczyźnie z zachowaniem
stylistyki charakterystycznej dla tradycji, kultury i sztuki danego regionu
(miejsca zamieszkania ucznia)
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych przykładów sztuki regionalnej
pod kątem cech charakterystycznych
– wprowadzenie pojęć: kultura, tradycja lokalna, sztuka ludowa
W zakresie percepcji
– odnajduje w najbliższym otoczeniu przykłady sztuki ludowej
– potrafi wymienić cechy charakterystyczne dla kultury i sztuki regionu,
w którym mieszka
W zakresie ekspresji
– projektuje i wykonuje proste formy użytkowe,
wykorzystując zdobytą wiedzę
– potrafi zastosować stylistykę charakterystyczną dla tradycji,
kultury i sztuki danego regionu
W zakresie recepcji:
– potrafi opisać wybrane przykłady sztuki ludowej
posługując się odpowiednią terminologią
– zna pojęcia: kultura, tradycja lokalna, sztuka ludowa
19.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Sztuka obok nas
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
10
Lp.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
20.
Muzeum, czyli gdzie
możemy znaleźć
dzieła sztuki
21.
Lekcja kontrolna
W zależności od
potrzeb do
5 godz.
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat muzeów
– funkcje i zadania muzeów
W zakresie ekspresji:
– uczestniczenie w projektach organizowanych przez muzea działające
na terenie miejsca zamieszkania (warsztaty, konkursy, wystawy)
– organizowanie wirtualnego muzeum
– przygotowanie ekspozycji, dokumentacji fotograficznej
W zakresie recepcji:
– współorganizowanie i współuczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych
– wprowadzenie pojęć: muzeum, Muzeum Narodowe,
ekspozycja, mecenat artystyczny
W zakresie percepcji
– wie o istnieniu muzeów
– wie, jakie funkcje pełni Muzeum Narodowe
– potrafi wymienić miasta, w których znajdują się Muzea Narodowe
W zakresie ekspresji
– uczestniczy w wydarzeniach kulturalnych w swoim środowisku lokalnym
– potrafi zaprojektować ekspozycję prac plastycznych w klasie/szkole
– podejmuje próby organizacji wystawy wirtualnej
W zakresie recepcji:
– potrafi wymienić najwybitniejsze dzieła w zbiorach muzealnych
w Polsce, posługując się odpowiednią terminologią
– zna pojęcia: muzeum, Muzeum Narodowe,
ekspozycja, mecenat artystyczny
Zakres wiedzy z działu:
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
Uwaga! Ilość godzin nie jest obligatoryjna. Nauczyciel sam może ustalać, ile jednostek lekcyjnych jest mu potrzebne do zrealizowania danego zagadnienia.
Po zrealizowaniu planu, autorzy zalecają wykonanie końcowego pomiaru dydaktycznego, w celu sprawdzenia, czy zrealizowany program doprowadził do zwiększenia
kompetencji we wszystkich trzech zakresach (percepcji, recepcji, ekspresji).
Plan pracy dydaktycznej do klasy 4.
11
Lp.
Temat (z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
1.
Patrzę, widzę, rozumiem, czyli
jak obserwować świat
1
W zakresie percepcji:
– rozwijanie percepcji poprzez obserwację środowiska naturalnego i najbliższego otoczenia
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie zjawisk i wydarzeń realnych i fantastycznych inspirowanych obserwacją
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
2.
Abstrakcja, czy można
coś zobaczyć?
3
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat sztuki abstrakcyjnej
W zakresie ekspresji:
– wykorzystanie zdobytej wiedzy we własnej działalności twórczej
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki abstrakcyjnej – barwa
– różne rodzaje abstrakcji, wprowadzenie pojęć: abstrakcja liryczna, geometryczna, action painting
3.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działów:
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
O emocjach w sztuce
4.
Strach
1
W zakresie percepcji:
– kształcenie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji w kontakcie z tekstem, muzyką i sztukami plastycznymi – strach
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie scen i sytuacji, realnych lub fantastycznych, uwzględniających emocje (strach), przy zastosowaniu określonych
środków ekspresji plastycznej.
W zakresie recepcji:
– analiza i interpretacja dzieła sztuki pod kątem jego zawartości emocjonalnej.
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
12
7. Plan pracy dydaktycznej do klasy 5.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach artystów
5.
Warsztat grafika
5
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy dziecka na temat warsztatu graficznego (grafika warsztatowa, użytkowa, komputerowa)
– wzbogacanie wiedzy na temat możliwości wyrazowych poszczególnych narzędzi i materiałów graficznych (proste techniki, programy
komputerowe)
W zakresie ekspresji:
– zdobywanie umiejętności zastosowania różnych technik graficznych (z wykorzystaniem komputerowych) dla przedstawiania układów
kompozycyjnych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki graficznej, wykonanych w różnych technikach
– wprowadzenie pojęć: druk wklęsły, druk wypukły, druk płaski, wydruk komputerowy
6.
Warsztat rzeźbiarza, czyli materiały
i narzędzia rzeźbiarskie
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat warsztatu rzeźbiarskiego – różnych rodzajów narzędzi i materiałów
– wzbogacanie wiedzy na temat możliwości wyrazowych poszczególnych narzędzi i materiałów
W zakresie ekspresji:
– zdobywanie umiejętności zastosowania różnych narzędzi i materiałów dla przedstawiania układów kompozycyjnych przestrzennych
i półprzestrzennych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki pod kątem zastosowanych narzędzi i materiałów
– wprowadzenie podstawowej klasyfikacji narzędzi i materiałów rzeźbiarskich
7.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach artystów
Z czego składa się dzieło sztuki?
Kompozycja – co to takiego?
3
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie kompozycji statycznej i dynamicznej
W zakresie ekspresji:
– projektowanie układów kompozycyjnych z zastosowaniem kompozycji statycznej i dynamicznej
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem zastosowania układów statycznych i dynamicznych
– wprowadzenie pojęć: kompozycja statyczna i dynamiczna
9.
Kształty, czyli od figur geometrycznych
do kształtów przedmiotów
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: kreska, kontur, obrys przedmiotu, kształt
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych układów z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych,
– ugruntowanie pojęcia: kreska, kontur, obrys przedmiotu, kształt
13
Plan pracy dydaktycznej do klasy 5.
8.
Temat (z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
10.
Barwne fantazje, czy żółty jest
zawsze ciepły a zielony zimny?
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: barwa, temperatura barwy
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych układów z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych
– przypomnienie wiadomości na temat temperatury barwy (klasyfikacja)
11.
Faktura, czyli o właściwościach
przedmiotów
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: faktura
– faktura w malarstwie
– faktura w rzeźbie
W zakresie ekspresji:
– projektowanie układów kompozycyjnych z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych
– faktura w rzeźbie i malarstwie jako środek ekspresji plastycznej
12.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Z czego składa się dzieło sztuki?
Sztuka obok nas
13
Plastyka w teatrze, czyli
scenografia i kostium
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat warsztatu scenograficznego – od projektu do dekoracji, od projektu do kostiumu
W zakresie ekspresji:
– projektowanie scenografii do wybranego tekstu
– projektowanie kostiumu dla wybranego bohatera
– udział w warsztatach teatralnych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych przykładów sztuki scenograficznej pod kątem ich estetyki
– analiza wybranych przykładów kostiumów teatralnych – ich funkcja i symbolika
– wprowadzenie pojęć: scenografia, kostium, dekoracja
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
14
Lp.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
14.
Moda, czyli sztuka pięknego ubioru
3
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat sztuki projektowania ubioru
– funkcjonalność i estetyka ubioru
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych form ubioru
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych kolekcji domów mody i stylistów
15.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Sztuka obok nas
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
16.
Muzeum, czyli gdzie możemy
znaleźć dzieła sztuki
17.
Lekcja kontrolna
W zależności
od potrzeb
do 5 godz.
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat muzeów (klasyfikacja pod względem funkcji: muzeum historyczne, etnograficzne,
archeologiczne itd.)
W zakresie ekspresji:
– uczestniczenie w projektach organizowanych przez muzea działające na terenie miejsca zamieszkania (warsztaty, konkursy, wystawy)
– organizowanie wirtualnego muzeum
– przygotowanie ekspozycji, dokumentacji fotograficznej
W zakresie recepcji:
– współorganizowanie i współuczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych
– wprowadzenie pojęć: muzeum historyczne, etnograficzne, archeologiczne
Zakres wiedzy z działu:
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
Uwaga! Ilość godzin nie jest obligatoryjna. Nauczyciel sam może ustalać, ile jednostek lekcyjnych jest mu potrzebne do zrealizowania danego zagadnienia.
Plan pracy dydaktycznej do klasy 5.
15
Lp.
Temat (z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
1.
Mój ślad w sztuce, czyli
artystyczne kreacje
1
W zakresie percepcji:
– rozwijanie wyobraźni
W zakresie ekspresji:
– projektowanie służące kształtowaniu własnego wizerunku artystycznego
–przedstawianie
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki ze szczególnym uwzględnieniem niepowtarzalności, oryginalności kreacji artystycznej
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
2.
Sztuka dekoracyjna
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat sztuki dekoracyjnej
– elementy dekoracyjne w malarstwie
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych kompozycji dekoracyjnych z wykorzystaniem zdobytej wiedzy
W zakresie recepcji:
– analiza malarskich dzieł o charakterze dekoracyjnym
3.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Dlaczego powstają dzieła sztuki?
Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?
O emocjach w sztuce
4.
Złość
1
W zakresie percepcji:
– kształcenie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji w kontakcie z tekstem, muzyką i sztukami plastycznymi – złość
W zakresie ekspresji:
– przedstawianie scen i sytuacji, realnych lub fantastycznych, uwzględniających emocje (złość), przy zastosowaniu określonych
środków ekspresji plastycznej
W zakresie recepcji:
– analiza i interpretacja dzieła sztuki pod kątem jego zawartości emocjonalnej
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
16
8. Plan pracy dydaktycznej do klasy 6.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach artystów
5.
Warsztat fotografika,
czyli jak robić zdjęcia
5
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy dziecka na temat warsztatu fotograficznego (fotografia artystyczna)
– wzbogacanie wiedzy na temat możliwości wyrazowych poszczególnych narzędzi i materiałów fotograficznych
(proste techniki, programy komputerowe)
W zakresie ekspresji:
– zdobywanie umiejętności fotografowania: portret, pejzaż
– przygotowanie wystawy (obróbka zdjęć w programach komputerowych)
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych dzieł sztuki fotograficznej, wykonanych w różnych technikach
– wprowadzenie pojęć: fotografia, fotografia cyfrowa
6.
Warsztat filmowca, czyli
jak kręci się filmy
2
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat warsztatu filmowego (film fabularny, dokumentalny, rysunkowy)
W zakresie ekspresji:
– udział w warsztatach filmowych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych filmów
– wprowadzenie podstawowej klasyfikacji: film fabularny, dokumentalny, rysunkowy
7.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Eksperymenty twórcze, czyli w pracowniach artystów
Z czego składa się dzieło sztuki?
Kompozycja, co to takiego?
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie kompozycji: kompozycja otwarta, zamknięta
W zakresie ekspresji:
– projektowanie układów kompozycyjnych z zastosowaniem kompozycji otwartej i zamkniętej
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem zastosowania układów otwartych i zamkniętych
– wprowadzenie pojęć: kompozycja otwarta i zamknięta
9.
Bryła
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie pojęcia: bryła
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych układów z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych
– wprowadzenie pojęcia: bryła
17
Plan pracy dydaktycznej do klasy 6.
8.
Temat (z podręcznika)
Liczba
jednostek
lekcyjnych
Treści
Cele szczegółowe
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
10.
Barwne fantazje – czym jest gama
barwna i akcent kolorystyczny
2
W zakresie percepcji:
– pogłębianie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: barwa, gama barwna, akcent kolorystyczny
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych układów z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych
– przypomnienie wiadomości na temat gam barwnych i akcentu kolorystycznego (klasyfikacja)
11.
Perspektywa, czyli jak
namalować przestrzeń
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia w zakresie pojęć: perspektywa
– różne typy perspektywy: rzędowa, kulisowa, zbieżna, powietrzna
W zakresie ekspresji:
– projektowanie układów kompozycyjnych z zastosowaniem poznanych pojęć
W zakresie recepcji:
– analiza dzieł sztuki pod kątem poznanych pojęć plastycznych
– perspektywa w wybranych przykładach malarstwa
12.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Z czego składa się dzieło sztuki?
Sztuka obok nas
13
Wzornictwo przemysłowe, czyli
przedmioty codziennego użytku
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat wzornictwa przemysłowego
– estetyka i funkcjonalność
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych przedmiotów w wybranej stylistyce
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych przykładów sztuki
– wybrane stylistyki we wzornictwie przemysłowym
14.
Architektura i urbanistyka, czyli
sztuka pięknego budowania
3
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat architektury i urbanistyki
W zakresie ekspresji:
– projektowanie prostych form architektonicznych
W zakresie recepcji:
– analiza wybranych przykładów sztuki architektonicznej i urbanistycznej
15.
Lekcja kontrolna
1
Zakres wiedzy z działu:
Sztuka obok nas
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
18
Lp.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
16.
Galerie i inne instytucje kulturalne
17.
Lekcja kontrolna
W zależności
od potrzeb
do 5 godz.
1
W zakresie percepcji:
– wzbogacanie wiedzy ucznia na temat galerii sztuki, centrów, ośrodków i domów kultury
– poznanie ich funkcji i zadań (wystawienniczych, edukacyjnych, handlowych)
W zakresie ekspresji:
– uczestniczenie w projektach organizowanych przez galerie sztuki, centra i ośrodki kultury działające na terenie miejsca
zamieszkania (warsztaty, konkursy, wystawy)
– organizowanie wirtualnej galerii
– przygotowanie ekspozycji, dokumentacji fotograficznej
W zakresie recepcji:
– współorganizowanie i współuczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych
– wprowadzenie pojęć: galeria sztuki, centrum kultury, ośrodek kultury, dom kultury
Zakres wiedzy z działu:
Skąd przychodzimy, kim jesteśmy?
Uwaga! Ilość godzin nie jest obligatoryjna. Nauczyciel sam może ustalać, ile jednostek lekcyjnych jest mu potrzebne do zrealizowania danego zagadnienia.
Plan pracy dydaktycznej do klasy 6.
19
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
9. Zasady, metody
i kryteria oceny
osiągnięć ucznia
obecne co najmniej dwa rodzaje oceniania: kształtujące
i sumujące.
Ocena powinna być rzetelnym i obiektywnym opisem
pracy ucznia. Powinna go zachęcić do podejmowania
dalszych wysiłków, podkreślając pozytywne aspekty jego
pracy. Ma pokazywać przede wszystkim to, co uczeń
umie, potrafi, rozumie, co ułatwi jednoznaczne zdiagnozowanie braków w realizacji wymagań postawionych
przez program. Ze względu na specyfikę przedmiotu,
który dotyczy sfery tak osobistej jak samodzielna twórczość czy też doświadczanie przeżycia estetycznego,
w czasie oceny należy zawsze zwracać uwagę na pozytywne strony pracy, nie należy zaś wyrokować o cechach
ucznia (np. zdolny, niezdolny). Ważna jest nie tylko ocena efektu końcowego w postaci rysunku, kompozycji malarskiej, grafiki czy rzeźby, ale sam proces twórczy. Nauczyciel jest tu obserwatorem zaangażowania ucznia,
kiedy podejmuje wysiłek przemyślenia postawionego
zadania, kontynuuje pracę mimo problemów charakterystycznych dla tego okresu rozwoju (wstępna faza kryzysu), przekracza własną bierność, bariery poznawcze czy
komunikacyjne. Stawiając wymagania, należy czuwać, by
nie obniżyć motywacji do podejmowania dalszej pracy,
bo może to zahamować aktywność ucznia. Szczególnie
ważne jest branie pod uwagę wysiłku wkładanego przez
ucznia w wywiązywanie się z obowiązków szkolnych.
Ocenę twórczości i refleksji o dziełach plastycznych należy
indywidualizować, dążyć do unikania subiektywizmu w podejściu do działań uczniów, doceniać różnorodności rozwiązań plastycznych i wypowiedzi związanych z cechami
osobowości ucznia, np. odwagą, nieśmiałością, temperamentem artystycznym, stylem, charakterem rysunku.
Przy właściwej realizacji i ewaluacji programu, stawianiu
odpowiednich zadań, właściwym ich wyjaśnianiu, większość uczniów ma możliwość otrzymania oceny dobrej
oraz ocen wyższych. Celem oceniania jest poinformowanie ucznia o jego poziomie osiągnięć edukacyjnych,
może być ono również pomocą w samodzielnym planowaniu rozwoju, a także w motywowaniu do pracy. Ocenianie powinno być systematyczne i regularne.
Sama ocena dostarczać ma rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. Ma także pomagać nauczycielowi doskonalić jego pracę dydaktyczną i wychowawczą.
W procesie dydaktyczno-wychowawczym muszą być
obecne czynności kontrolno-oceniające, zarówno etapowe (poszczególne jednostki lekcyjne), jak i długofalowe
(semestralne i roczne). Na zajęciach plastycznych są
20
Ocenianie kształtujące występuje nieomal w każdej
jednostce lekcyjnej.
• Nauczyciel powinien określić rezultat pracy poszczególnych uczniów i porównać go z postawionym wcześniej celem, ideałem, zadaniem lub algorytmem.
• Każdy uczeń powinien uzyskać od prowadzącego informację, czy zrealizował zadanie, opanował określone
umiejętności lub wiadomości, i w jakim stopniu.
• Jeśli uczeń nie opanował materiału lub opanował
w sposób niewystarczający, nauczyciel powinien wskazać określone czynności, które pozwolą uczniowi uzyskać oczekiwane efekty.
• Nauczyciel gromadzi informacje, czy i w jaki sposób
u uczniów dokonały się zmiany w zakresie jakości spostrzeżeń, wyobraźni, uzdolnień, postaw, motywów
działania.
• Nauczyciel określa stopień realizacji założonego celu
lekcji, adekwatności użytych metod.
Ocenianie sumujące pojawia się w końcu semestru lub
roku szkolnego.
• Wynika z ocen cząstkowych otrzymanych przez ucznia
w danym semestrze.
• Ma na celu sprawdzenie, czy uczniowie posiadają
trwałe umiejętności zakładane w programie.
• Daje informację o efektywności kształcenia, pozwala
odpowiedzieć na pytania, czy uczniowie rozwijają
umiejętności związane z uczestnictwem w kulturze, czy
potrafią patrzeć, widzieć, rozumieć i przeżywać dzieła
sztuki, czy potrafią wyrażać swe przeżycia i myśli w sposób swobodny, czy celowo wykorzystują wiedzę o środkach formalnych do ekspresji własnej.
Najbardziej przydatne metody w procesie oceniania to:
• rozmowa (pogadanki, dyskusje),
• analiza wytworów plastycznych,
• obserwacja uczniów w czasie zajęć,
• prace pisemne (opis dzieła sztuki, test luk, wyboru,
quiz, krzyżówka).
Przedmiotowy system oceniania powinien stanowić
całościowy system analizy i weryfikacji pracy nauczyciela
oraz ucznia pod kątem:
– stopnia przyswojenia wiedzy przez uczniów, ich praktycznej aktywności twórczej,
– umiejętności formułowania przez uczniów wypowiedzi
werbalnej i samodzielnej działalności artystycznej oraz
dokonywania prób analizy dzieł, oceny własnej twórczości, a także zawartego w nich przekazu kulturowego,
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Materiały dydaktyczne
– motywacji uczniów do pracy rozumianej jako wypadkowa ich zaangażowania, naturalnych zdolności oraz
systematyczności i obowiązkowości w realizacji zadań.
Przedmiotowy system oceniania musi być zgodny z wewnątrzszkolnym systemem oceniania dla wszystkich
przedmiotów nauczanych w danej szkole. Szczegółowe
zasady nauczyciel ustala sam (kryteria są dla nauczyciela jedynie wskazówką do stworzenia własnego systemu
oceniania, który może dostosować do własnych obserwacji, przemyśleń i wniosków). Zostają one przekazane
uczniom na początku semestru lub roku szkolnego z zaakcentowaniem tego, co i w jaki sposób będzie oceniane,
jakie postawy i działania będą promowane, jak traktowane będą uchybienia w realizacji obowiązków. Ocenianie
bieżące powinno być wskazówką dla ucznia i motywować go do dalszej pracy.
Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych dotyczy form aktywności ucznia na zajęciach.
Oceniamy:
• działalność plastyczną
(kryteria: właściwy dobór kompozycji i celowe wykorzystanie wiedzy o środkach formalnych do ekspresji własnej, kreatywność – sposób przedstawiania tematu, własna interpretacja postawionego problemu plastycznego),
• pracę w grupie
(kryteria: organizowanie pracy, podział zadań, komunikacja, wiedza i umiejętności, prezentacja zadania, stopień poczucia odpowiedzialności za działanie grupowe),
• wypowiedź ustną
(kryteria: zgodność z tematem, logika, zakres merytoryczny wiedzy i właściwe stosowanie pojęć plastycznych),
• wypowiedź pisemną
(kryteria: zgodność wypowiedzi z tematem, zakres merytoryczny wiedzy i właściwe stosowanie pojęć plastycznych).
Należy również uwzględnić:
• aktywność i zaangażowanie w samodzielne rozwiązywanie problemów,
• stopień zainteresowania sztuką (udział w dyskusjach,
umiejętność formułowania wniosków,
• umiejętność porządkowania wiedzy, kojarzenia faktów,
dostrzegania analogii),
• indywidualne zainteresowanie działalnością plastyczną, udział w życiu kulturalnym klasy i szkoły (inscenizacje, prezentacje, udział w konkursach i wystawach).
Oceniając wszystkie formy aktywności należy pamiętać,
że podstawowym wyróżnikiem tych zajęć jest działalność
plastyczna.
Kryteria oceny
Ocena niedostateczna
Wydaje się niemożliwa, zwłaszcza przed nadejściem
wstępnej fazy kryzysu twórczego. Wymaga niewątpliwie
od nauczyciela szczególnego pochylenia się i zainteresowania przyczynami takiego stanu. Jego zadaniem będzie
udzielenie uczniowi pomocy w pokonywaniu trudności,
podjęcie takich działań, które będą go aktywizować i mobilizować do pracy. Należy wówczas dostrzegać i doceniać nawet najmniejsze osiągnięcia ucznia pokonującego
własne ograniczenia. Warto w takich sytuacjach wykorzystywać terapeutyczne funkcje sztuki. Być może należy
obniżyć wymagania edukacyjne. Jeżeli problem jest
związany ze zjawiskiem kryzysu twórczego, to działania
nauczyciela mogą znacznie złagodzić jego skutki
Uczeń:
• lekceważy swoje obowiązki: nie przynosi wymaganych
materiałów plastycznych, podręcznika,
• nie uczestniczy w działaniach plastycznych,
• nie wykonuje ćwiczeń i poleceń,
• biernie uczestniczy w zajęciach, nie uczestniczy w pogadankach, dyskusjach,
• nie opanował podstawowych wiadomości i umiejętności objętych programem,
• nie wykazuje woli poprawy.
Ocena dopuszczająca
Uczeń:
• lekceważy swoje obowiązki, rzadko przynosi wymagane materiały plastyczne, podręcznik,
• niechętnie podejmuje działania plastyczne na lekcjach,
brak w nich logiki kompozycyjnej, środki wyrazu są zastosowane przypadkowo, brak kreatywności, brak pomysłu i własnych rozwiązań,
• niechętnie podejmuje próby opisu dzieł sztuki,
• nie jest zainteresowany przedmiotem, sporadycznie
bierze czynny udział w lekcji,
• nie wykonuje systematycznie ćwiczeń i poleceń,
• fragmentarycznie opanował wiadomości i umiejętności objęte programem,
• nie wykazuje woli uzupełnienia wiadomości i poprawy
oceny,
• wypowiedzi są chaotyczne, pojedyncze elementy wiedzy dobrane są przypadkowo,
• pracując w grupie wykazuje brak odpowiedzialności,
w sposób niepełny wykonuje zadania.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
21
Program nauczania | Na ścieżkach wyobraźni
Ocena dostateczna
Uczeń:
• obowiązki traktuje poważnie, zazwyczaj jest przygotowany do lekcji, przynosi wymagane materiały, podręcznik,
• w zajęciach uczestniczy mało aktywnie, nie zawsze interesuje się treścią zajęć,
• dokonuje opisu dzieła z pomocą nauczyciela i próbuje
wykonać ćwiczenie plastyczne inspirowane omawianym dziełem,
• prace plastyczne wykonuje zgodnie z tematem i założeniami, ale na bardzo niskim poziomie, logika kompozycji jest zachwiana, wypowiedź jest odtwórcza, o minimalnym stopniu kreatywności, środki wyrazu wykorzystane w stopniu umiarkowanym,
• posiada podstawowe wiadomości i umiejętności objęte
programem,
• pracuje w grupie z instruktażem i pomocą według typowych wzorców,
• jego wypowiedzi są nieuporządkowane, ich zgodność
z tematem jest fragmentaryczna, terminologię stosuje
niewłaściwie i częściowo.
Ocena dobra
Uczeń:
• obowiązki traktuje poważnie, jest przygotowany do
lekcji, przynosi wymagane materiały plastyczne, podręcznik,
• jest zainteresowany lekcją i zaangażowany w sposób
umiarkowany,
• wykonuje zadania i polecenia,
• potrafi dokonać analizy dzieła z pomocą nauczyciela
i próbuje wyrazić ją w realizacji artystycznej,
• prace plastyczne wykonuje starannie i na temat, zachowuje logikę kompozycji stosuje typowe rozwiązania,
przekaz jest poprawny, inwencja własna ograniczona,
• posługuje się wiadomościami i umiejętnościami objętymi programem,
• pracuje w grupie zgodnie z przydzielonym zadaniem,
czynnie, stosuje typowe wzorce w nowych układach,
• w wypowiedziach pojawiają się braki w zakresie wyczerpania tematu, brak jest wniosków i uogólnień, niewłaściwie stosuje niektóre pojęcia.
Ocena bardzo dobra
Uczeń:
• jest zawsze przygotowany do lekcji i posiada wszystkie
potrzebne materiały, podręcznik,
• jest zainteresowany tematem, z zaangażowaniem
uczestniczy w różnorodnych formach zajęć,
22
• potrafi pracować w grupie, odpowiedzialnie i twórczo
traktuje powierzone zadania, aktywnie słucha, potrafi
przygotować plan i go wykonać, umiejętnie przekazuje
swoje racje i oryginalne pomysły,
• zadania i polecenia wykonuje starannie i terminowo,
• potrafi dokonać analizy dzieła, rozumie ideę w nim zawartą i próbuje wyrazić ją w realizacji artystycznej,
• wypowiada się w sposób wyczerpujący, w pełnej zgodności z tematem, stosuje właściwe terminy i pojęcia,
wyciąga własne wnioski, formułuje uogólnienia,
• wykonuje estetyczne prace plastyczne, zgodne z tematem, zachowując logikę kompozycji, dobiera środki
w sposób wyczerpujący i twórczy, ma oryginalne pomysły, potrafi wykorzystać wiedzę w sytuacjach problemowych,
• posiada pełne wiadomości i umiejętności objęte programem.
Ocena celująca
Uczeń:
• jest zawsze przygotowany do lekcji i posiada wszystkie
potrzebne materiały plastyczne,
• wyróżnia się twórczą postawą, jest aktywny, poszukujący, chętnie eksperymentuje,
• posiada pełne wiadomości i umiejętności objęte programem, chętnie wykorzystując je do przygotowywania
pokazów, prezentacji doświadczeń,
• w zauważalny sposób interesuje się sztuką, stara się
uczestniczyć w wystawach, zajęciach dodatkowych,
• potrafi dokonać analizy dzieła rozumie, ideę w nim zawartą i potrafi ją wyrazić ją w realizacji artystycznej,
• wykonuje estetyczne, logicznie komponowane prace
plastyczne, dobierając środki wyrazu w sposób celowy
i świadomy, twórczo przedstawia temat, stosuje niekonwencjonalne rozwiązania swobodnie stosuje wiedzę w sytuacjach problemowych,
• z zaangażowaniem uczestniczy aktywnie w różnych
formach lekcji, bierze udział w dyskusji, broni swoich
poglądów, jego wypowiedzi są dojrzałe, rozbudowane
i zgodne z tematem, stosuje w nich właściwe pojęcia
i terminy,
• chętnie reprezentuje szkołę na zewnątrz wykorzystując
zdobyte wiadomości i umiejętności biorąc udział w warsztatach, konkursach, olimpiadach, wystawach,
• pracując w grupie potrafi stworzyć właściwy plan i go
wykonać, aktywnie słucha, umiejętnie i przekonująco
przekazuje swoje racje i przedstawia pomysły, w sposób twórczy wykorzystuje swoją wiedzę oraz umiejętności.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
Uwagi do realizacji programu
10. Materiały
dydaktyczne
11.Uwagi do realizacji
programu
Do realizacji programu będą potrzebne:
• podręcznik (część I, II, III),
• teczka plastyczna (część I, II, III).
Realizacja programu wymaga od nauczyciela odpowiednio przygotowanego warsztatu pracy (środków dydaktycznych, materiałów i narzędzi plastycznych).
Autorzy proponują nowatorskie rozwiązanie w postaci
dużych reprodukcji dzieł w podręczniku, jak również zestaw potrzebnych materiałów zamieszczonych w teczce
plastycznej. Zaleca się również, w miarę możliwości:
• uczestniczenie uczniów w kulturze poprzez ich udział
w wystawach stałych i czasowych, organizowanych
przez muzea i instytucje kulturalne,
• uczestniczenie w ważnych wydarzeniach artystycznych
organizowanych w środowisku szkolnym i lokalnym,
• stworzenie warunków do prezentacji własnej twórczości uczniów (na wystawach w szkole i poza nią) w celu
upowszechniania kultury plastycznej.
W realizacji programu mogą być przydatne:
(w miarę możliwości szkoły i pracowni plastycznej)
• poradnik metodyczny (część I, II, III),
• CD-ROM z materiałami metodycznymi i dodatkowymi ilustracjami (część I, II, III),
• komputer,
• rzutnik multimedialny,
• tablica interaktywna,
• dostęp do sieci internetowej (w miarę możliwości szkoły i pracowni plastycznej).
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012
23