ochRonA

START-UP IP GUIDE
czyli KRÓTKI PRZEWODNIK PO ŚWIECIE WŁASNOŚCI
INTELEKTUALNEJ DLA START-UPÓW TECHNICZNYCH
Ochrona własności intelektualnej w ramach
poszczególnych faz rozwoju start-upu
ekspansja
scaling
22.
plan
concepting
4.
pomysł
ideating
3.
współpraca
commiting
8.
ochrona
validating
14.
zarządzanie
establishing
27.
masz pomysł?
3
możliwość rozProwadzenie start-up to prawdziwa szkoła przetrwania. Daje
a. Jednak by
wijania pomysłów, realizowania pasji i kreatywnego działani
y ciężkiej praosiągnąć sukces ze start-upem potrzeba jeszcze wielu miesięc
rony własności
cy i wiedzy z różnych dziedzin: zarządzania, finansów i och
intelektualnej.
t-upów to funOchrona własności intelektualnej w przypadku większości star
może przynieść
damentalna konieczność. Odpowiednio chroniony pomysł
le start-upów
twórcy zyski nawet jeśli nie zostanie skomercjalizowany. Wie
m zabrać do
zostało sprzedanych na wczesnym etapie rozwoju. Jak się zate
ochrony własności intelektualnej w start-upie?
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
4
plan
concepting
Jak zacząć?
• Określ
jak chcesz chronić swój wynalazek. De-
• Zweryfikuj,
czy na Twój produkt, bądź usługę
cyzja dotycząca doboru środków ochrony dla
faktycznie znajdzie się nabywca i poznaj otocze-
Twojego rozwiązania powinna być przemyślana
nie biznesowe.
i powiązana z długofalowymi planami działania
przedsiębiorstwa. Nie ma uniwersalnego przepi-
• Przemyśl kwestie finansowe z tym związane oraz
ustal kto ma być odbiorcą Twoich działań.
su na udany start-up, ale im lepiej się do niego
przygotujesz tym większa szansa na powodzenie przedsięwzięcia.
• Dokonaj analizy konkurencyjności przedsiębiorstwa, rozważ rodzaj działalności jaką chcesz
rozwinąć, długość życia produktu, który chcesz
pamiętaj!
wprowadzić na rynek, jego specyfikę i plan rozwoju.
• Sprawdź
5
czy ktoś wcześniej nie wpadł na taki
Dobrze zaplanowana
strategia
biznesowa, oparta o
przemyślane
działania z zakresu w
łasności inte lektualnej pozwoli u
zyskać prze wagę konkurencyjną
i zbudować
rozpoznawalność na
skalę światową, czerpać maksi
mum korzyści
z eksploatacji w ynala
zku, a co za
tym idzie, odzyskać
nakłady po niesione na badania
i rozwój.
sam pomysł.
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Badania praw
własności intelektualnej
6
By ruszyć z realizacją pomysłu musisz mieć pew-
nologię na rynek nie naruszysz praw wyłącznych
miał możliwość zmodyfikowania swojego znaku
ność, że Twoje rozwiązanie jest nowe i oryginalne.
osób trzecich
lub wykazu towarów i usług w zgłoszeniu, a tym sa-
• dodać link do tabeli o badaniach
mym zwiększyć szanse na uzyskanie ochrony.
tentowego:
Na odpowiednim etapie realizacji swojego start
PAMIĘTAJ! Jednorazowe badanie praw własności
• stanu techniki celem ustalenia trendów w dzie-
-upa zadbaj również o badanie znaków towarowych
intelektualnej to nie wszystko. Z pomocą rzeczni-
dzinie techniki, określenia nisz obszarów w bran-
i wzorów przemysłowych. Unikniesz w ten sposób
ka patentowego i wykwalifikowanego specjalisty
ży do zagospodarowania
niepotrzebnych kosztów związanych z ewentual-
w poszukiwaniach na bieżąco monitoruj:
• zdolności patentowej dla oceny nowości, pozio-
nym odrzuceniem zgłoszenia np. znaku towarowe-
mu wynalazczego i przemysłowego zastosowa-
go, dowiesz się czy istnieją przeszkody rejestracyjne
nia Twojego rozwiązania, które uważasz za inno-
lub ryzyko naruszenia praw do znaku towarowego
• branżę
• konkurencję
• stan prawny
wacyjne
należącego do innego podmiotu. W przypadku zna-
Bądź na bieżąco, kreuj działania w oparciu o za-
patentowej (freedom to operate) aby
lezienia takich samych lub podobnych, wcześniej
awansowane analizy profesjonalistów, a nie na
sprawdzić czy wprowadzając swój produkt/tech-
zarejestrowanych znaków towarowych, będziesz
podstawie subiektywnej oceny rynku.
Zrób rozeznanie w rozległych zasobach literatury
patentowej i niepatentowej. Dokonaj badania pa-
• czystości
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Jak chcesz chronić swoje rozwiązanie?
Zaplanuj strategię ochrony
By odpowiednio dobrać narzędzia ochrony wła-
Know-how czyli m.in.:
sności intelektualnej:
• informacje nieopatentowane
• koncepcje
• wiedza
• umiejętności
• modele
• metody prowadzenia działalności gospodarczej
• Doprecyzuj wynalazek i zastanów się czy Twoje
rozwiązanie ma charakter techniczny.
• Zdecyduj czy interesuję Cię uzyskanie praw wyłącznych, czy raczej chcesz chronić swoje rozwiązanie jako know-how.
Prawa wyłączne
Innowacyjny pomysł jest fundamentem start-upu,
• patenty
• prawa ochronne na wzory użytkowe
• prawa autorskie
• prawa z rejestracji wzorów przemysłowych
• prawa ochronne na znaki towarowe
czyli jego najcenniejszym zasobem. Rozważ wspar-
pamiętaj!
znym nie
ic
n
h
c
te
m
ie
n
a
Rozwiąz
dy mato
e
m
,
ie
r
o
te
,
ia
są: odkr yc
my kompua
r
g
o
r
p
,
e
n
z
c
y
t
tema
biznesowe.
y
d
to
e
m
,
y
r
g
,
e
terow
know-how
o
k
ja
ić
n
o
r
h
c
je
Można
rskim.
to
u
a
m
e
w
a
r
p
lub
cie rzecznika patentowego wyspecjalizowanego w
dziedzinie techniki Twojego rozwiązania, w opracowaniu strategii i ubieganiu się o ochronę. Pomoże
on dobrać środki ochrony, zoptymalizować koszty
i przeprowadzić Cię przez proceduralne meandry.
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
7
8
współpraca
commiting
Dostosuj ochronę do
swojego rozwiązania
9
Metoda ochrony rozwiązania uzależniona jest od:
w dobie dzisiejszych czasów szybko stają się prze-
zastosowanie, a dla wybranych rozwiązań farma-
• rodzaju prowadzonej działalności
• rynku, na jaki zamierzasz dokonać wdrożenia
• długości życia produktu na rynku
• specyfiki produktu
• planu rozwoju produktu
• budżetu jaki posiadasz lub możesz zdobyć
• dziedziny techniki Twojego rozwiązania
• branży w jakiej działasz
starzałe, należy się zastanowić, czy zamiast chę-
ceutycznych – nawet na drugie zastosowanie me-
ci uzyskania praw wyłącznych ochrona know-how
dyczne. W razie wątpliwości jaka ochrona Twojego
nie będzie korzystniejsza. Niewykluczone, że Two-
rozwiązania będzie najlepsza, poradź się wykwali-
je rozwiązanie mechaniczne nie wymaga ochrony
fikowanego specjalisty.
patentowej, a jedynie prawa ochronnego na wzór
użytkowy (mały patent). A może Twój pomysł na
start-up jest z dziedziny biotechnologii, jednak ze
względów etyczno-moralnych nie może być uznany za wynalazek?
Wziąwszy pod uwagę powyższe czynniki warto pochylić się nad swoim rozwiązaniem i odpowiednio
Jeśli masz rozwiązanie chemiczne musisz być świa-
dopasować do niego najlepszą niezbędną ochronę.
domy, że ochronę możesz uzyskać na związek che-
W przypadku rozwiązań elektronicznych, które
miczny, sposób jego otrzymywania, kompozycję,
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Rozwiązanie nietechniczne
10
Jeżeli Twój start-up opiera się na rozwiązaniu nie-
pliwości co do rodzaju ochrony jaka przysługuje
bezterminowej i zawsze pozostają przy twórcy.
technicznym z dziedzin informatycznych, jest nową
Twojemu rozwiązaniu - zwróć się do rzecznika pa-
Zaś autorskie prawa majątkowe, należące pier-
aplikacją, portalem, programem komputerowym,
tentowego, który udzieli Ci fachowej porady.
wotnie do twórcy, mogą być przenoszone na inny
podmiot ale gasną (co do zasady) z upływem 70 lat
bazą danych musisz być świadomy, że takie rozwiązanie nie mogą być objęte ochroną patentową.
Ponieważ prawo autorskie chroni utwory o indy-
Ale pamiętaj, że choć programy komputerowe nie
widualnym charakterze, to niektóre przedmioty
są uznawane za wynalazki, mogą jednak być przed-
własności intelektualnej - niezależnie od praw wy-
miotem ochrony na gruncie prawa autorskiego je-
łącznych jakie je chronią - mogą być jednocześnie
śli zostaną uznane za utwór.
chronione jako utwór na gruncie prawa autorskie-
od śmierci twórcy.
go. W szczególności przedmiotem prawa autorskieJeśli jednak Twój program komputerowy steruje/
go mogą być słowa, slogany, symbole, logotypy,
kontroluje rządzenie lub układ elementów o ce-
znaki graficzne, opracowania literackie, programy
chach technicznych, to na taki system może zostać
komputerowe, wzornictwo przemysłowe.
udzielony patent. Takie rozwiązania nazywają się
wynalazkami wspomaganymi komputerowo (com-
Prawo autorskie powstaje z chwilą ustalenia utwo-
puter implemented inventions). Jeśli masz wąt-
ru. Autorskie prawa osobiste podlegają ochronie
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Samemu czy w zespole?
lazku, czy rozwiązanie jest pracą zespołową. Na
• umowa o transfer technologii wraz z NDA
• umowa o przeniesienie praw albo na systema-
samym początku wskaż udział wspólników w wy-
tyczne przenoszenie praw razem z wypracowa-
nalazku. Ustalcie relacje w start-upie za pomocą
nym know-how i NDA
Określ czy jesteś jedynym twórcą swojego wyna-
stosownej umowy. To zapobiegnie niepotrzebnym
konfliktom. Wzajemne wsparcie i zgrany zespół
stanowią klucz do rozwoju innowacyjności i sukce-
pamiętaj!
Twórca (a w
pewnych oko
liczno ściach – prac
odawca lub z
amawiający) jest upr
awniony do
uzyskania patentu/
prawa ochro
nnego.
Jeśli zgłaszają
cym (uprawn
ionym)
ma być inny
podmiot (np
. inwe stor lub spółk
a) to koniecz
ne jest
przeniesienie
na niego pra
w.
su.
Zadbaj o podpisanie stosownych umów przy zleceniach prac związanych z rozwojem pomysłu:
• umowa o zachowaniu poufności (NDA), zwłaszcza gdy podzlecasz komuś część prac lub przedstawiasz rozwiązanie inwestorom
• umowa
11
o pracę obejmująca obowiązek zacho-
wania tajemnicy
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Pomyśl o powiększeniu budżetu
Prace w zakresie badań i rozwoju, jak również uzy-
Spotkasz tam ludzi, którzy pomogą Ci rozwinąć fir-
skiwanie i utrzymywanie ochrony na wynalazki i
mę oraz umożliwią kontakt z podmiotem z kapita-
inne prawa własności przemysłowej pochłania
łem i wiedzą biznesową.
często niemałe środki, dlatego warto pomyśleć o
pozyskaniu dodatkowego kapitału. Istnieje kilka
możliwości pozyskania dodatkowych środków na
rozwój start-upu:
• przekonaj aniołów biznesu, że Twój projekt jest
innowacyjny
• skorzystaj z funduszy venture capital
• pozyskaj fundusze unijne
• wejdź w kooperację z przedsiębiorcą
• a może weź udział w programie akceleracyjnym
y
b
,
ć
i
b
Co zro
ć
ą
n
g
ą
i
c
pr zy
a?
r
o
t
s
e
inw
lub poddaj się inkubacji w inkubatorze przedsiębiorczości?
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
Na etapie poszukiwań inwesto
ra Twoje rozwiązania powinny być już dobrze ch
ronione. Portfolio
rozwiązań technologicznych i pr
aw w yłącznych
można przygotować do zaprez
entowania potencjalnemu partnerowi biznesow
emu, przeprowadzając audy t własności intelekt
ualnej (badanie
IP Due Diligence). Jest to pogłęb
iona analiza
stanu przedsiębiorstwa, mając
a na celu między
innymi identy fikację oraz ocen
ę ilości i jakości
Twoich akty wów niematerialn
ych. Taki audy t
obejmuje również niezarejestr
owane przedmioty
własności przemysłowej i rozw
iązania know-how.
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
12
Wesprzyj wniosek o fundusze
Fundusze unijne to atrakcyjne źródło finansowania. W obecnej perspektywie finansowej tj. w latach 2014-2020 fundusze unijne możesz pozyskać
na projekty B+R, budowę lub rozbudowę innowa-
• Działanie
2.1 – dofinansowanie rozbudowy/bu-
13
dom to operate, FTO) na terytorium wybranych
państw planowanego wdrożenia
dowy centrum B+R
• Poddziałanie 2.3.4 – ochrona własności przemysłowej.
cyjnych centrów B+R oraz projektów innowacyjnych związanych z wdrożeniem w działalność go-
Podczas starań o dofinansowanie niezbędne może
spodarczą wyników prac B+R. Większość naborów
okazać się udokumentowanie innowacyjności roz-
prowadzona jest przez Narodowe Centrum Badań i
wiązania lub bezkonfliktowego wprowadzenia go
Rozwoju (NCBIR), a także przez Polska Agencja Roz-
na rynek. Dlatego warto przedstawić np. :
woju Przedsiębiorczości (PARP). Przykładowe pro-
• Raport z badania patentowego pod kątem oceny
gramy prowadzone przez NCBIR, w których prawa
innowacyjności rozwiązań, które wynikną z pro-
IP mają znaczenie:
jektu;
• Poddziałanie 1.1.1. (tzw. „szybka ścieżka”) – dofi- • opinię co do istniejących praw wyłącznych w zanansowanie projektów B+R;
kresie IP;
• Poddziałanie 3.2.1. – dofinansowanie wdrożenia • Raport z badania czystości patentowej (analiza
prac B+R;
pomysł
ideating
swobód produkcyjno-handlowych, z ang. Free-
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
14
ochrona
validating
Patent
To prawo zarezerwowane dla rozwiązań technicznych. W przypadku start-upów ochrona patentowa
stanowi często być albo nie być na rynku. Jakie korzyści niesie ze sobą ochrona patentowa? Pomaga:
• budować silną markę firmy i produktów
• kreować wizerunek przedsiębiorstwa i produk-
• zapobiec podrabianiu swoich produktów
• zyskać silniejszą pozycję negocjacyjną
• przyciągnąć inwestorów
• zyskać lepszą pozycję przy ubieganiu
się o środki unijne.
pamiętaj!
tów
• podnieść wartość firmy
• zyskać wyłączne prawo
15
Musisz zaplanować na jakim obszarze chcesz chronić swoje
rozwiązanie. Zgodnie z tym wybierz stosowny rodzaj ochro-
do czerpania zysków z
własnego pomysłu
• zakazywać osobom trzecim korzystania z wyna-
ny tery torialnej i postępuj zgodnie z odpowiednią procedurą: krajową (Urząd Patentowy RP lub urząd patentowy wy-
lazku w sposób zarobkowy/zawodowy
• udzielić licencji na swój wynalazek/patent zysku-
branego kraju), europejską (Europejski Urząd Patentowy),
międzynarodową (procedura międzynarodowa PCT ).
jąc dodatkowe przychody
• sprzedać prawo do zastrzeżonego wynalazku zyskując z tego tytułu przychody
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Ochrona patentowa
Jeśli podjąłeś decyzję o ochronie patentowej, za-
opatentowane musi być nowe w skali światowej,
stanów się dobrze jaki element swojego rozwią-
posiadać poziom wynalazczy i nadawać się do
zania chcesz chronić? Sprecyzuj do jakiej kategorii
przemysłowego zastosowania. Nie ujawniaj istoty
należy Twój wynalazek. Czy jest to:
swojego rozwiązani przed zgłoszeniem – na konfe-
• Wytwór postaciowy lub bezpostaciowy
• Sposób wytwarzania lub prowadzenie procesu
• Urządzenie lub układ/system
• Zastosowanie
rencjach, targach i w rozmowach biznesowych nie
16
zdradzaj kluczowych aspektów swojego pomysłu.
Zgłaszający korzysta z ochrony od daty zgłoszenia.
Maksymalny czas trwania patentu to 20 lat ale po
Aby rozwiać wszelkie wątpliwości związane z moż-
uzyskaniu patentu na wynalazek, aby utrzymać
liwością pozyskania patentu na określone rozwią-
ochronę, konieczne jest wnoszenie corocznych
zanie, skorzystaj z pomocy rzecznika patentowego
opłat. W sytuacji, gdy inne podmioty narusza-
wyspecjalizowanego w danej dziedzinie techniki,
ją Twój patent REAGUJ! A gdy Twoje rozwiązanie
który przeprowadzi szczegółowe badania paten-
jest wytworem postaciowym, przedmiotem i jest
towe i wspólnie z Tobą zaprojektuje zakres ochro-
nowe, ale dość oczywiste i nie nadaje się na patent
ny. Pamiętaj, że Twoje rozwiązanie aby mogło być
– ubiegaj się o prawo ochronne na wzór użytkowy.
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Know-how
Decyzja o ochronie na zasadzie know-how, z reguły
17
pamię
taj!
podejmowana jest przez przedsiębiorstwa, które
nie chcą ujawniać swojego rozwiązania. Know-how
to nie tylko tajemnica handlowa przedsiębiorstwa,
stanowiąca unikalną recepturę czy technologię,
ale również procedury, przepisy, strategie działania, receptury, bazy danych (w tym bazy klientów),
metody archiwizacji danych, modele itp.
Korzyści z ochrony know-how:
• nie wymaga zgłaszania do UP RP
• nie wymaga ujawnienia
• brak ograniczeń czasowych i
terytorialnych
Przy takiej fo
rmie ochron
y bę dziesz musia
ł dbać aby nie
ujawniać innym in
formacji pou
fnych
dot yczących
Twojego rozw
iązania.
Mimo w yma
ganych klauz
ul i umów
o zachowaniu
poufności, k
ontraktów outsour
cingow ych o
raz mo nitorowania
działań konk
urencji,
trzeba się je
dnak liczyć z
utratą
pełnej kontr
oli nad przep
ły wem
wojego
T
m
y
c
ą
z
c
y
t
informacji do
jema
T
.
ia
n
a
z
ią
w
oz
unikalnego r
mogą złaa
w
t
s
r
io
b
ię
s
nicę przed
y. Istnieic
n
w
o
c
a
r
p
i
mać nielojaln
rencja
u
k
n
o
k
e
ż
,
o
k
je tak że r yzy
iązanie
w
z
o
r
o
m
a
s
to
wpadnie na
głoszenia
z
o
g
je
a
n
o
k
i legalnie do
możesz
y
T
o
t
y
d
e
t
do UP RP, a w
ż ich
ie
z
d
a
r
k
o
y
n
żo
zostać oskar
know-how.
ochrony
• brak kosztów uzyskania i utrzymania ochrony
• strategia biznesowa pozostaje tajemnicą.
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Inne możliwości ochrony
18
Patenty, prawa ochronne na wzory użytkowe i
Zewnętrzną postać produktu, design, możesz rów-
ochrona know-how pozwalają na ochronę rozwią-
nież chronić jako wzór przemysłowy.
zań technicznych, jednak pamiętaj, że w każdym
przedsiębiorstwie powstają też inne prawa wyłączne, które możesz zastosować jako narzędzie
gry rynkowej. Pamiętaj, że nazwę, logo start-upu,
oznaczenie produktu/technologii warto ochronić
również jako znak towarowy.
Oznaczenia te jako przejaw działalności twórczej
chronione są również niejako „z automatu” na
podstawie prawa autorskiego, jeżeli możliwe jest
określenie ich jako „utwór”.Praw autorskich w Polsce nie rejestruje się w żaden sposób.
pomysł
ideating
plan
concepting
anie logo
Zlecając zaprojektow
, że zaart yście, licz się z tym
rawa auchowa on osobiste p
powiednią
torskie. Zadbaj by od
ajątkowe
umową przenieść m
ebie lub
si
a
n
ie
k
rs
to
u
a
a
w
pra
tego, że
Twoją firmę. Pomimo
icielem
będziesz wtedy właśc
oże nadal
utworu jego autor m
twórca.
o
k
ja
y
n
ia
n
ie
m
y
w
yć
b
współpraca
commiting
ochrona
validating
Dzięki możliwości ochrony różnych aspektów własności intelektualnej możesz już na etapie start-upu kompleksowo podejść do budowania portfolio
przedsiębiorstwa.
pamięt
a
j!
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Co to jest wzór przemysłowy?
Wzorem przemysłowym jest posiadająca indywi-
jest w 28 krajach Unii Europejskiej), międzynaro-
dualny charakter postać wytworu nadana mu w
dowa. Prawo unijne przewiduje również ochronę
szczególności przez odpowiednie cechy linii, kon-
wzorów niezarejestrowanych, ograniczoną do 3 lat
turów, kolorystykę, strukturę, materiał i/lub przez
od ich pierwszego ujawnienia.
19
pamiętaj!
jego ornamentację.
Aby wzór został zarejestrowany musi być nowy i
Jeśli jesteś właścicielem rozwiązania, które wpro-
posiadać indywidualny charakter (być oryginalny).
wadzasz na rynek jako konkretny wytwór, ochrona
Po uzyskaniu prawa z rejestracji na wzór przemy-
wyglądu tego przedmiotu może stanowić wzmoc-
słowy, aby utrzymać ochronę, konieczne jest wno-
nienie/uzupełnienie dla ochrony patentowej.
szenie opłat do odpowiedniego urzędu patentowego co 5 lat. Maksymalny czas trwania prawa z
Ochronę na wzory przemysłowe uzyskuje się po-
rejestracji na wzór przemysłowy to 25 lat.
przez rejestrację we właściwym urzędzie ds. własności przemysłowej. Możliwe są trzy procedury:
krajowa (wzór chroniony jest na terytorium Polski
Rejestracja wzo
ru
zabezpiecza pro
przemysłowego
ducenta przez k
opio -
waniem bądź p
odrabianiem w
zoru
przez konkuren
tów, a w konsek
wencji
prowadzi do zw
iększenia jego z
ysków
finansow ych. O
chrona prawna
wzo ru przemysłowe
go powinna sta
nowić
więc element str
ategii marketin
gowej
każdego dbając
ego o swoje inte
resy.
lub innego kraju), wspólnotowa (wzór chroniony
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Co to jest znak towarowy?
Znakiem towarowym może być:
Znak towarowy jest jednym z podstawowych ele-
• wyraz
• rysunek
• ornament
• kompozycja kolorystyczna
• forma przestrzenna, w tym
mentów promocji produkowanych towarów i świadczonych usług oraz budowania marki na rynku.
Czy warto zarejestrować znak towarowy? TAK!
forma opakowania
• Zyskujesz wyłączność na korzystanie z niego w
lub towaru
sposób zarobkowy
• melodia lub inny sygnał dźwiękowy
• zapach
• hologram
• kolor
• gest
• znak ruchomy
• znak pozycyjny
•
Budujesz rozpoznawalność swojego przedsięwzięcia
• Zwiększysz materialną wartość swojego start-upu;
•
20
pamiętaj!
Aby rozwiać wszelkie
wątpliwości
związane z rejestracj
ą znaku to warowego, warto sk
ontaktować
się z rzecznikiem pate
ntow ym
specjalizującym się w
tej dziedzinie własności intelek
tualnej.
Możesz zakazać innym uczestnikom obrotu korzystania z takiego samego lub podobnego oznaczenia;
• Możesz pobierać opłaty licencyjne za jego wykorzystanie
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Znak towarowy
21
Ważnym jest aby znak towarowy miał charakter od-
Aby jednak utrzymać ochronę, Twój znak towaro-
różniający i dał się przedstawić w sposób graficzny.
wy musi być używany! Umieszczaj go zatem na to-
Jeśli jednak masz wątpliwości czy Twoje oznaczenie
warach i opakowaniach, oferuj bądź świadcz usługi
nadaje się do rejestracji, zleć rzecznikowi patento-
pod Twoim znakiem, posługuj się swoim znakiem
wemu badanie zdolności rejestrowej.
Rejestracji znaku towarowego możesz dokonać w
trzech procedurach: krajowej (Urząd Patentowy RP
lub urząd patentowy wybranego kraju), wspólnotowa (wzór chroniony jest w 28 krajach Unii Europejskiej), międzynarodowa.
Znak nie musi być nowy, aby został zarejestrowany. Ochrona na znak towarowy jest bezterminowa,
o ile odnawiasz tę ochronę co 10 lat.
pomysł
ideating
plan
concepting
cję,
Znak towarow y daje Ci gwaran
że jesteś prawnym właścicielem
w celach reklamowych.
swojej marki. Nikt nie może się
ość,
podszy wać pod Twoją działaln
lub
ani posługiwać się identyczną
y
nawet podobną nazwą firmy, cz
jego logo dla towarów/usług, ob
sza
jętych rejestracją. Jeszcze szer
oochrona obejmuje znaki towar
pamiętaj!
we renomowane.
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
22
ekspansja
scaling
Jak zarabiać na prawach
wyłącznych? – Przeniesienie praw
Jak już wiesz, prawa własności intelektualnej są za-
konieczna jest umowa cywilnoprawna, zawarta w
Warto również upewnić się, że prawo które naby-
strzeżone tylko do Twojego użytku. Jako ich wła-
formie pisemnej.
wasz pozostaje w mocy.
ściciel, masz prawo swobodnego rozporządzania
patentami, prawami do wzorów czy prawami do
Opcja ta może być dla Ciebie łatwiejsza do zre-
znaków towarowych. Najpopularniejszymi spo-
alizowania jako początkującemu przedsiębiorcy i
sobami rozporządzania prawami są przeniesienie
bardziej korzystna w przypadku, gdy potrzebujesz
własności i licencje. Która z tych form jest dla Cie-
jednorazowo większego zastrzyku finansowego.
bie lepsza?
pamiętaj!
Przeniesienie skutkuje trwałym przekazaniem całości lub części prawa na nabywcę, tak więc sam
utracisz prawo do dalszego korzystania z Twojego
rozwiązania, nabywca zaś zyska pełne prawa przysługujące do tej pory Tobie. Do przeniesienia praw
pomysł
ideating
plan
concepting
telektualnej
in
ci
oś
sn
ła
w
aw
pr
e
ni
ie
es
ni
ze
Pr
trzecich dopiestaje się skuteczne wobec osób
informacji na
ro w momencie opublikowania
Patentowego!
ten temat w rejestrach Urzędu
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
23
Jak zarabiać na prawach
wyłącznych? – Licencja
Licencja to czasowe i oznaczone terytorialnie upo-
Prawo przewiduje różne rodzaje umów licencyj-
ważnienie do korzystania z Twojego rozwiązania w
nych (np. licencja niewyłączna, wyłączna, pełna,
zakresie określonym umową z Licencjobiorcą.
niepełna, ograniczona terytorialnie, na czas oznaczony). Jak widzisz, licencja jest zatem bardzo ela-
Licencja jest korzystna ze względu na możliwość
styczną formą upoważnienia do korzystania z
czerpania zysków z rozwiązania, bez pozbywania
przynależnych Ci praw (patentu, prawa do wzoru
się prawa do niego.
użytkowego, przemysłowego, znaku).
Aspekt ekonomiczny jest bardziej rozbudowany - w
tym przypadku możesz jednorazową płatność lub
uzyskaną kwotę uzależnić od obrotów lub przychodów Licencjobiorcy (opłata procentowa).
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
24
pamiętaj!
Bądź czujny - pr
zed dokonaniem
czynności przen
iesienia praw lu
b
udzielenia licen
cji sprawdź ile m
ożesz zarobić na
swoim rozwiąza
niu
lub już uzyskan
ym prawie - bar
dzo
pomocną będzie
w ycena Twojeg
o
rozwiązania! Pr
zecież Ty też, dla
realizacji swojego
projektu możes
z po trzebować licen
cjonować jakiś
jego
element od inn
ego przedsiębio
rcy.
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Naruszenia – Twoje prawa
w niebezpieczeństwie!
Jak na pewno pamiętasz, już na początku swojej
przygody w świecie IP sprawdzałeś, czy Twoje roz-
• zebrać
dowody, które uprawdopodobnią Twoje
podejrzenia
wiązanie nie narusza praw innych. Teraz, po uzy-
• zasięgnąć porady rzecznika patentowego lub ad-
skaniu praw wyłącznych (patentów, praw ochron-
wokata czy radcy prawnego specjalizującego się
nych na znaki towarowe itd.), musisz liczyć się z
w dziedzinie własności intelektualnej.
możliwością ich naruszenia przez osoby trzecie. Na
• wysłać list ostrzegawczy do potencjalnego naru-
pewno czytałeś o tym nie raz, o wojnach paten-
szyciela – zrób to zanim wystąpisz na drogę sądo-
towych, podrabianiu towarów, nielegalnym wyko-
wą; w liście tym wskaż sposób i zakres narusze-
rzystywaniu znaków towarowych. Co robić w sytu-
nia jak i wyznacz termin do którego naruszający
acji, kiedy to właśnie Ty i Twoje innowacje jesteście
Twoje prawa powinien zaniechać dalszych naru-
zagrożeni?
szeń.
Twoich praw własności intelektualnej należy:
plan
concepting
Nie bądź naruszycielem cudzych
praw wyłącznych! Sprawdź stan prawny patentu, z którego chcesz skorzystać, zrób badanie czystości patento wej. Może się okazać, że są rynki, na
któr ych możesz legalnie wykorzystać
cudze technologie, np. do wsparcia
rozwoju swojego projektu.
pamiętaj!
Jeżeli podejrzewasz, że ktoś dokonuje naruszenia
pomysł
ideating
25
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
Sprawy sporne i mediacje
26
W przypadku, gdy naruszyciel nie zareaguje lub
W razie sporu powinieneś wziąć pod możliwość
Możliwe jest również przystąpienie do mediacji na
zareaguje negatywnie na Twój list ostrzegawczy,
ugodowego rozwiązania sporu. Procedura media-
etapie procesu sądowego, na które kieruje Sąd (za
masz do dyspozycji szeroki katalog roszczeń pie-
cji jest krótsza, tańsza i mniej sformalizowana niż
zgodą stron).
niężnych jak i niepieniężnych. Możesz żądać mię-
proces sądowy.
dzy innymi:
• zaniechania naruszenia i usunięcia jego skutków
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści
• naprawienia szkody (odszkodowania)
• zamieszczenia w prasie stosownego oświadczenia.
Kluczowa jest możliwość uzyskania tymczasowego
zabezpieczenia roszczeń, np. poprzez zajęcie towarów, które zostały wprowadzone na rynek z naruszeniem Twoich praw lub zaniechanie ich oferowa-
nym sposobem
yw
at
rn
te
al
,
ym
w
do
są
za
po
są
Mediacje
r dobrowolny,
te
ak
ar
ch
e
on
ą
aj
M
.
ów
or
sp
ia
rozwiązy wan
i neutralne. Prowane
on
tr
zs
be
,
ne
uf
po
są
m
ty
zy
a pr
owanego przez obie
pt
ce
ak
za
ra
to
ia
ed
m
z
ze
pr
są
dzone
niem mediacyjnym,
ka
ot
sp
e
uj
er
ki
k
ta
y
ór
kt
u,
or
strony sp
osób polubowsp
w
i
a
ni
ie
m
zu
ro
po
do
ły
sz
aby strony do
. Co ważne, mediator nie
ór
sp
ły
zy
ńc
ko
za
i
ły
za
ią
zw
ro
ny
kolwiek rozwiązań.
ch
ki
ja
ać
uc
rz
na
b
lu
ać
w
ro
ge
su
może
pamiętaj!
nia w obrocie na czas trwania procesu.
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
27
zarządzanie
establishing
Strategie zarządzania
własnością intelektualną
Masz już mocną pozycję na rynku? Udało Ci się
2.
Reaktywna – chronisz jak największą ilość
zdobyć zamierzone prawa wyłączne aby zabezpie-
przedmiotów IP, przez co utrudniasz naśladow-
czyć swój biznes? Tak więc lwia część podróży już
nictwo innym; W przypadku naruszenia szybko
za Tobą. Teraz pora, abyś zajął się zarządzaniem
reagujesz ale dążysz do mediacji
Twoimi dobrami tak, aby przynosiły oczekiwane
korzyści.
3.
Agresywna – prowadzisz politykę mylącą kon-
kurencję, starasz się unieważniać cudze prawa
wyłączne, jeśli przeszkadzają Ci prowadzić biz-
Zastanów się jaka strategia zarządzania będzie
nes, podejmujesz walkę z naruszycielem Twoich
najkorzystniejsza dla Twojego biznesu:
praw wyłącznych
1.
28
Od w yboru strategii
zarządzania
własnością intelektu
alną zależy
los Twojego biznesu.
Dostosuj jednak strategię do ryn
ku i zachowania konkurencji.
Pasywna – ostrożnie eksploatujesz swoje pra-
wa, ograniczasz się do obserwacji działań konkurencji i dostosowujesz do nich swoje zachowa-
pamiętaj!
nia rynkowe, chroniąc w ten sposób minimalnie
swoje dobra niematerialne
pomysł
ideating
plan
concepting
współpraca
commiting
ochrona
validating
ekspansja
scaling
zarządzanie
establishing
JWP Rzecznicy Patentowi
 Sienna Center
ul. Żelazna 28/30
00-833 Warszawa
 T. 22 436 05 07
 F. 22 436 05 02
 E. [email protected]