postanowienie sądu apelacyjnego w białymstoku

postanowienie sądu apelacyjnego w białymstoku

POSTANOWIENIE SĄDU APELACYJNEGO W BIAŁYMSTOKU
z dnia 9 listopada 2006 r. Sygn. akt I A Cz 855/06
Współuczestnictwo żony i dzieci osoby, która zginęła w wypadku samochodowym, w procesie o zapłatę
odszkodowania i rentę wytoczonym przeciwko towarzystwu ubezpieczeń ma charakter
współuczestnictwa formalnego.
Przewodniczący
Sędziowie
- SSA Jadwiga Chojnowska (spr.)
- SSA Elżbieta Bieńkowska
- SSA Hanna Rosiak - Dąbrowska
Sąd Apelacyjny w Białymstoku Wydział I Cywilny po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2006r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z powództwa Anny Marii S., Daniela S. i Gabrieli S. przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń i
Reasekuracji "Warta" SA Oddział Podlaski w B. o zapłatę na skutek zażalenia powodów od postanowienia Sądu
Okręgowego w B. z dnia 14 września 2006 r., sygn. akt I C 1442/06 postanawia oddalić zażalenie.
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w B. stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i przekazał
sprawę z powództwa Anny Marii S., Daniela S. i Gabrieli S. przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń i Reasekuracji
�Warta� S.A. Oddział Podlaski o zapłatę i rentę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B. Wskazał, że
powodowie w związku ze śmiercią Mariusza S, domagali się zasądzenia od pozwanego na rzecz każdego z nich
odszkodowania w kwotach po 30.000 zł oraz rent po 660 zł miesięcznie. Zdaniem Sądu więź łącząca powodów
ma charakter współuczestnictwa formalnego, a to ograniczone jest wymogiem właściwości sądu. Skoro każdy z
nich dochodzi kwot niższych od 75.000 zł to w myśl art. 17 pkt 4 kpc sądem rzeczowo właściwym do rozpoznania
niniejszej sprawy jest Sąd Rejonowy w B. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał 200 kpc.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powodowie, kwestionując jego trafność, podnieśli że w
przedmiotowej sprawie zachodzi po ich stronie współuczestnictwo materialne (art. 72 §1 pkt 1 kpc), a zatem
właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy. Dlatego też wnosili o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Istotnie w niepublikowanym orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 30.04.1966 r. wydanym w sprawie II
PR 20/66 został wyrażony pogląd, że między roszczeniami powodów (matki, żony i dzieci) zachodzi związek o
charakterze materialnym, gdyż roszczenia oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, a nie na
jednakowej, która występuje przy więzi charakteru formalnego. Odwołano się przy tym do art. 446 § 2 i 3 kc.
Także w drugim z przywoływanych w zażaleniu orzeczeniu - również niepublikowanym - odwołano się do
współuczestnictwa materialnego i właściwości sądu wojewódzkiego z uwagi na ogólną wartość dochodzonych
roszczeń przez �wdowę i dzieci� - postanowienie z dnia 20.04.1967 r. w sprawie II CZ 29/67. W innym
orzeczeniu Sądu Najwyższego, w którym powodami byli małżonkowie - ze stanu faktycznego wynika, że podczas
jazdy motocyklem zostali potrąceni przez samochód i wytoczyli powództwo przeciwko ubezpieczycielowi wypowiedziano pogląd, że łączności wewnętrznej, jaka zachodzi między współuczestnikami w procesie przy
współuczestnictwie materialnym nie podważa okoliczność, że rodzaj i wysokość ich roszczeń odszkodowawczych
są różne, chociaż podstawą faktyczną i prawną jest jedno i to samo zdarzenie (postanowienie z dnia 20.01.1977
r., opublikowane w OSNCP z 1977 nr 8, poz. 146) W postanowieniu (niepublikowanym) z dnia 19.12.1985 r.
wydanym w sprawie I CZ 135/85 Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że między osobami dochodzącymi w jednej
sprawie roszczeń z tego samego czynu niedozwolonego kierowcy pojazdu mechanicznego, który spowodował
wypadek drogowy, zachodzi współuczestnictwo materialne i wartość przedmiotu sporu równa się sumie roszczeń
wszystkich powodów.
Od momentu wprowadzenia do kodeksu postępowania cywilnego instytucji kasacji, a więc po 1.07.1996
r., w orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawiły się poglądy odmiennie interpretujące charakter współuczestnictwa
osób najbliższych dochodzących jednym pozwem roszczeń pieniężnych (odszkodowawczych, czy też o
zadośćuczynienie) skierowanych przeciwko instytucjom ubezpieczeniowym. Poglądy te były wyrażane przy okazji
rozpatrywania kwestii dopuszczalności kasacji, czy też wielkości wpisu wnoszonego od środka zaskarżenia. I tak
w sprawie I CKN 31/97 w postanowieniu z dnia 28.02.1997 r. Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że w przypadku
współuczestnictwa powodów, które nie jest współuczestnictwem koniecznym lub jednolitym, wartość przedmiotu
zaskarżenia w postępowaniu kasacyjnym oznacza się odrębnie do roszczeń każdego z powodów. Jednocześnie
wypowiedział pogląd o niedopuszczalności zliczania roszczeń poszczególnych powodów, gdyż prowadziłoby to
do obchodzenia przepisu �art. 393 pkt 1 kpc�. W sprawie III CZ 69/98 - postanowienie z dnia 26.05.1998 r. (publikowana jedynie teza tego orzeczenia w Wokandzie z 1998 r. nr 9, poz. 7) w pisemnych motywach
orzeczenia został wyrażony pogląd o współuczestnictwie formalnym trzech powodów dochodzących zapłaty od
PZU.
Wprowadzenie kasacji, a następnie skargi kasacyjnej i uzależnienie jej dopuszczalności w sprawach o
prawa majątkowe od wartości przedmiotu zaskarżenia - w ocenie Sądu Apelacyjnego - zmusza do ponownego
rozważenia charakteru współuczestnictwa osób w procesie o zapłatę czy rentę po stronie powodowej.
Nie sposób przyjąć, mając na uwadze systematykę postępowania cywilnego, że na użytek
dopuszczalności skargi kasacyjnej współuczestnictwo pokrzywdzonych wskutek wypadku drogowego
spowodowanego przez kierowcę, za którego ponosi odpowiedzialność cywilną firma ubezpieczeniowa, będzie
określane jako współuczestnictwo jedynie o charakterze formalnym, ze stosownymi konsekwencjami w zakresie
wielkości opłaty sądowej od skargi kasacyjnej, a na użytek właściwości rzeczowej i opłaty od pozwu jako
współuczestnictwo materialne.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, współuczestnictwo żony i dzieci osoby, która zginęła w wypadku
samochodowym w procesie o zapłatę odszkodowania oraz o rentę wytoczonym przeciwko towarzystwu
ubezpieczeniowemu ma charakter współuczestnictwa formalnego. Powództwa wytoczone przez te osoby opierają
się jedynie na tej samej podstawie prawnej - czyn niedozwolony sprawcy wypadku i przejęcie odpowiedzialności
cywilnej za skutki wypadku drogowego przez firmę ubezpieczeniową. Trudno jednak przyjąć, że w odniesieniu do
wszystkich powodów wchodzi w grę ta sama podstawa faktyczna, a więc tożsamość okoliczności faktycznych
występujących po stronie powodów domagających się odpowiednich roszczeń. Podstawa faktyczna żądań
powodów jest zbliżona - niektóre elementy tegoż stanu faktycznego mogą być takie same, jednakże sytuacja
faktyczna żony pozostaje odmienna od sytuacji małoletnich dzieci. Przyjęcie współuczestnictwa formalnego
uprawnia do postawienia tezy, że wartością przedmiotu sporu nie jest wielkość stanowiąca zsumowanie roszczeń
każdego z powodów, ale roszczenia dochodzone przez każdego z nich z osobna od pozwanego. O właściwości
rzeczowej decyduje zatem wielkość roszczenia współuczestnika formalnego. Wielkość ta będzie także w
postępowaniu instancyjnym punktem odniesienia przy wskazywaniu wartości zaskarżenia apelacją i ewentualnie
dopuszczalności skargi kasacyjnej. Nie pozostanie też bez znaczenia na wielkość opłat i obowiązek ich
uiszczenia przez dochodzących ochrony prawnej.
Reasumując, podzielenie poglądu zaskarżonego orzeczenia o charakterze współuczestnictwa
powodów w procesie uczyniło zażalenie niezasadnym (art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc).