Iwona Gałężewska

Iwona Gałężewska
Przeszłość to dziś
Literatura – język – kultura
Plan realizacji materiału z języka polskiego w drugiej klasie liceum i technikum
Kształcenie w zakresie podstawowym – 4 godz. tygodniowo.
*Kształcenie w zakresie rozszerzonym – dodatkowo 4 godz. tygodniowo.
Semestr I
Tematyka
i problematyka
lekcji
1. Pozytywiści
wobec
przeszłości i teraźniejszości
Licz- Teksty literackie,
ba go- plastyczne, inne
dzin
Wymagania na poziom podstawowy
Wymagania na poziom
ponadpodstawowy
4P+
4R+2
(jęz.)
– wyjaśnia termin pozytywizm,
uwzględniając jej różne odniesienia
– wyjaśnia, jakie były historyczne
i polityczne źródła polskiego pozytywizmu
– korzystając z różnych źródeł wiedzy,
charakteryzuje epokę postyczniową
– *czyta ze zrozumieniem fragment książki
Jerzego W. Borejszy, wykorzystuje zawarte
w nim wiadomości w wypowiedziach
dotyczących pracy organicznej
– na podstawie fragmentu Nad Niemnem
dokonuje analizy i interpretacji opisu
mogiły powstańczej, zwracając uwagę
na obecną w nim sakralizację
– streszcza tekst Jerzego W. Borejszy
zgodnie ze wskazówkami z rozdziału
„Do matury krok po kroku”
– na podstawie fragmentu Nad Niemnem
analizuje literackie środki ukształtowania
przestrzeni, w której rozgrywa się akcja
– interpretuje dzieło malarskie
– na przykładzie wybranej powieści
historycznej Henryka Sienkiewicza
– omawia filozoficzne założenia epoki,
podkreślając związki i zależności
(Auguste Comte, John Stuart Mill,
Herbert Spencer)
– wykorzystuje słowniki oraz inne
źródła do pogłębienia wiedzy na temat
założeń filozoficznych epoki
pozytywizmu
– wyjaśnia, na czym polegał język
ezopowy
– wyjaśnia, w jaki sposób zostały
przełożone na polskie realia hasła
ewolucjonizmu, organicyzmu,
scjentyzmu, utylitaryzmu (uwzględnia
kontekst historyczny i kulturowy)
– omawia środki stylistyczne należące
do języka ezopowego
– wykorzystuje proponowane konteksty,
porównując sposoby ukazania motywu
powstania styczniowego w dziele
literackim i plastycznym
– wyjaśnia, czym dla Henryka
Sienkiewicza jest historia, wykorzystuje
Adam Asnyk
Daremne żale
Eliza Orzeszkowa
[Powstańcza
mogiła] (fragm.
Nad Niemnem)
powieści
historyczne
Henryka
Sienkiewicza
(przypomnienie
lektury
z gimnazjum)
Jerzy W. Borejsza
Noc postyczniowa
(fragm.)
Anna Kamieńska
Niemowa
Maksymilian
Gierymski Patrol
Odniesienia
do
podstawy
programowej
P I.1.2, 4
2.1, 2
3.1
II.1.2, 3
2.1, 4
3.2
III.1.2, 3
2.1
R I.1.1
3.4
III.1.1
P I.1.2
III.1.7
powstańczy
Artur Grottger
Na pobojowisku
„Do matury krok
po kroku” –
informacje
dotyczące
streszczenia tekstu
naukowego
2. Polscy
pozytywiści
i palące
tematy
3P+
4R+3
(jęz.)
Eliza Orzeszkowa
[Żniwa
w Bohatyrowiczach]
(fragm.
Nad Niemnem),
Kilka słów
o kobietach
(fragm.)
wskazuje cechy gatunkowe
– charakteryzuje bohaterów wybranej
powieści historycznej Henryka
Sienkiewicza
– prezentuje sylwetkę ulubionego bohatera
powieści historycznej Henryka
Sienkiewicza
– opisuje wybraną scenę z powieści
Henryka Sienkiewicza
– interpretuje wiersz Adama Asnyka,
określa postawy, o których mówi osoba
mówiąca w wierszu
– *z pomocą nauczyciela interpretuje wiersz
Anny Kamieńskiej Niemowa
– bierze udział w projekcie na temat „wieku
pary i elektryczności”, zwraca szczególną
uwagę na architekturę tego okresu
– wymienia cechy tekstów urzędowych
– omawia typy tekstów w stylu urzędowym
(np. podanie, życiorys, CV, list
motywacyjny, sprawozdanie, protokół)
– korzysta ze słowników języka polskiego,
wyrazów obcych, skrótów i skrótowców
– pisze list motywacyjny, CV, pismo
w stylu urzędowym
– wymienia główne punkty programu
polskich pozytywistów, zwracając uwagę
na problematykę wsi, emancypację kobiet
oraz asymilację Żydów (tzw. kwestia
żydowska)
– wyjaśnia, czym były praca organiczna
i praca u podstaw
fragment tekstu O powieści historycznej
– wyjaśnia pojęcie kancelaryzmu
– przekształca wypowiedzi na tekst
urzędowy
– rozróżnia odmiany stylu urzędowego
– pisze felieton na temat emancypacji
kobiet oraz feminizmu
– we fragmencie Nad Niemnem
wskazuje tekst kultury, do którego
odwołuje się narrator opowiadający
o żniwiarzach
– zabiera głos w dyskusji na temat
P I.1.2, 4
3.1
II.1.1, 2, 3,
3.4
4.2
III. 2.1
R III 1.1
Bolesław Prus
Kamizelka
(przypomnienie
lektury
z gimnazjum),
Wieża paryska
„Do matury krok
po kroku” –
informacje
dotyczące
streszczenia utworu
literackiego
– we fragmencie Nad Niemnem przedstawia
wygląd wsi w porze żniw, zwracając uwagę
na rytualny charakter pracy Bohatyrowiczów,
wskazuje zabiegi podkreślające wartość pracy
jako źródła nadającego sens życiu człowieka
– czyta ze zrozumieniem artykuł Elizy
Orzeszkowej
– odnajduje w nim informacje o sytuacji kobiet
w XIX w.
– wyjaśnia pojęcia: emancypantka, feministka
(wskazuje różne zakresy użycia, różnice
stylistyczne i chronologiczne)
– dyskutuje na temat ról społecznych
kobiety, zawodów kobiecych itp. – dawniej
i współcześnie, zwraca uwagę na znaczenie
stereotypu
– wykazuje, że tekst Elizy Orzeszkowej
ma charakter tekstu publicystycznego
– pisze streszczenie Kamizelki zgodnie
z sugestiami z rozdziału „Do matury krok
po kroku”
– na podstawie Kamizelki omawia cechy
noweli jako jednego z głównych gatunków
pozytywistycznych
– określa zasadę kompozycyjną i nastrój
noweli
– charakteryzuje narratora oraz bohaterów
noweli Bolesława Prusa
– wyjaśnia symboliczne znaczenia
kamizelki
– określa przesłanie utworu
– omawia rolę prasy w pozytywizmie
– charakteryzuje styl dziennikarski
miejsca kobiet we współczesnym życiu
politycznym i społecznym, w kulturze
i sztuce
– interpretuje Kamizelkę jako przykład
noweli z sokołem
– omawia zjawisko potocyzacji języka
mediów
– uczestniczy w dyskusji na temat
różnic między językiem telewizji
i językiem radia
– na konkretnych przykładach wskazuje
różnice miedzy stylem dziennikarskim
i publicystycznym
P III 1.7
3. Poszukiwanie
prawdy
o rzeczywistości
2P+
15R+
2
(jęz.)
*Émile Zola Nana
Gustave Flaubert
Pani Bovary
Janina Kulczycka-Saloni
[Naturalizm]
Agnieszka
Drotkiewicz Emma
Bovary tańczy
na wielu parkietach
przykłady
malarstwa
realistycznego
zamieszczone
w podręczniku
i publicystyczny
– wskazuje różnice między stylem
dziennikarskim i publicystycznym
– omawia cechy językowe tekstów
informacyjnych
– charakteryzuje typowe gatunki
publicystyczne (esej, reportaż, felieton)
– wskazuje cechy felietonu w tekście
Bolesława Prusa Wieża paryska
– podaje przykłady szablonów językowych
– wyjaśnia pojęcie lidu
– tworzy definicję realizmu
– wymienia cechy powieści realistycznej,
charakteryzuje jej styl
– przy pomocy słownika oraz tekstu Janiny
Kulczyckiej-Saloni omawia założenia
naturalizmu (wykorzystuje pojęcia,
np.: determinizm, dziedziczność)
– określa problematykę utworu
– *charakteryzuje bohaterów powieści –
Nanę oraz jej kochanków
– *wypowiada się na temat systemu
wartości Nany oraz przedstawicieli
poszczególnych grup społecznych
– *przedstawia przyczyny upadku
kurtyzany
– *charakteryzuje obraz społeczeństwa
epoki Drugiego Cesarstwa
– *wyjaśnia metaforykę „złotej muchy”
– *interpretuje zakończenie powieści
w kontekście indywidualnych losów Nany
oraz w odniesieniu do społeczeństwa
– podaje podstawowe informacje na
temat powieści tendencyjnej, zwracając
uwagę na jej schematyzm oraz
dydaktyzm
– porównuje realizm z naturalizmem
– przygotowuje samodzielną
wypowiedź na temat wybranego twórcy
prozy realistycznej, wykorzystuje
wiedzę z różnych źródeł
– twórczo wykorzystuje tekst Agnieszki
Drotkiewicz, wskazując związek między
kreacją głównej bohaterki powieści
Flauberta a dylematami kultury
współczesnej
– interpretuje dzieła sztuki realistycznej,
dostrzegając związek między
malarstwem XIX w. i postulatami
pozytywizmu
P I.1.4
2.1, 2
3.1
II 1.1, 2, 3
2.4
3.2, 4
III 1.1
R I.1,2
3.2
2.1
3.1
francuskiego
– *omawia kompozycję Nany w kontekście
założeń powieści eksperymentalnej
– na podstawie fragmentu powieści (podr.)
omawia technikę kilku punktów widzenia
– *przygotowuje samodzielnie prezentację
motywu miasta (Paryża)
– *korzystając z różnych źródeł,
przygotowuje wypowiedź na temat
twórczości Émile’a Zoli
– przedstawia własne odczucia na temat
Pani Bovary
– określa problematykę utworu
– tworzy portret psychologiczny Emmy
Bovary
– przedstawia obraz prowincji,
uwzględniając zachowania różnych
bohaterów
– prezentuje różne punkty widzenia
bohaterów na temat miłości
– rozumie pojęcie bowaryzmu, tworzy jego
słownikową definicję
– pisze charakterystykę pani Bovary *lub
Nany
– wyszukuje w Pani Bovary *oraz Nanie
wyrazy pochodzące z języka francuskiego,
korzystając ze słownika etymologicznego,
wyjaśnia znaczenie wybranych zapożyczeń,
dostrzega związek między językiem
i rzeczywistością opisaną w powieściach
– przygotowuje projekt dotyczący
zapożyczeń z różnych języków w języku
4. Labirynty
realizmu
12–
13P+
5R
+1
(jęz.)
Bolesław Prus
Lalka
Józef Bachórz
[Miłość
Wokulskiego]
Henryk Grynberg
[Wizerunek Żyda
w literaturze
pozytywistycznej]
Stefan Chwin
[Wizyta u Hersego]
Aleksander
Gierymski Powiśle
Lalka w reż.
Ryszarda Bera i/lub
Wojciecha Jerzego
Hasa
„Do matury krok
polskim, zwraca uwagę na kontekst
historyczny
– przygotowuje prezentację na temat
zapożyczeń w języku polskim (przede
wszystkim: anglicyzmów, galicyzmów,
germanizmów, rusycyzmów, latynizmów)
– prezentuje swoje stanowisko w sprawie
zapożyczeń w języku polskim, gromadzi
argumenty na ten temat, bierze udział
w dyskusji
– wyjaśnia, dlaczego powieść (obok noweli
i krótkich form prozatorskich) stała się
głównym gatunkiem pozytywizmu
– na podstawie Lalki omawia cechy
powieści dojrzałego realizmu
● charakteryzuje świat przedstawiony
utworu
● omawia budowę akcji i fabuły
● przedstawia szeroki i bogaty obraz
życia społecznego (panoramiczność)
● zwraca uwagę na bogactwo szczegółów
● wskazuje rolę każdego z narratorów
● charakteryzuje bohaterów, ich
motywacje, osobowości, język itp.
– analizuje sposoby indywidualizacji
postaci
– wskazuje cechy typowe
w zindywidualizowanych postaciach
– przedstawia krytyczny i pesymistyczny
obraz polskiego społeczeństwa zawarty
w Lalce (wielkie rozczarowania epoki
i kryzys programu pozytywistycznego)
– analizuje język i styl każdego
z narratorów (np. wskazuje monolog
wewnętrzny, mowę pozornie zależną;
określa funkcje tych środków)
– określa artystyczną funkcję
zastosowanych w powieści retrospekcji
– w pogłębiony sposób interpretuje tytuł
powieści, odnosząc go m.in. do toposu
człowieka-marionetki w rękach losu
– analizuje językowe sposoby
indywidualizacji bohaterów
– wskazuje stylizację środowiskową
(np. germanizmy w języku Mincla,
język Żydów, elementy gwarowe
w mowie postaci pochodzących ze wsi)
– *interpretuje Lalkę jako powieść
o Warszawie drugiej połowy XIX w.,
przygotowuje na ten temat prezentację,
w której ukaże różne realia społeczne
i obyczajowe (ulice, wydarzenia,
rozrywki, stroje, zajęcia ludzi itp.)
– w pogłębiony sposób analizuje
P I.1.4, 7
2.1, 2
3.5
II.1.1, 2, 3
2.2, 4
3.1, 4
III.1.1
2.1
R I.3.1, 2
II.3.2, 4
P II.2.4
III.1.1,2)
po kroku” –
informacje
dotyczące
charakterystyki
bohatera
– interpretuje Lalkę jako powieść o miłości,
społeczeństwie, rodzącym się kapitalizmie,
„rozkładzie” społecznym, mieście
– charakteryzuje Wokulskiego jako złożoną
postać o cechach romantycznych
i pozytywistycznych
– odczytuje informacje ukryte w języku
ezopowym, jakim mówi się o powstaniu
styczniowym i wcześniejszych zrywach
narodowowyzwoleńczych
– przywołuje cytaty dotyczące sytuacji
warszawskich Żydów, komentuje relacje
Polaków z innymi nacjami
– czyta literaturę naukową i przetwarza
zaczerpnięte z niej informacje
– pisze pracę (rozprawka, esej, opinia)
na temat swojego odczytania Lalki
Bolesława Prusa
– zgodnie ze wskazówkami z rozdziału
„Do matury krok po kroku” pisze
charakterystykę Stanisława Wokulskiego,
prezentując złożoną sylwetkę psychiczną
bohatera (dodatkowo tworzy konspekt
własnej pracy)
– ćwiczy umiejętność pracy z fragmentem
utworu literackiego – na podstawie
zamieszczonego w podręczniku fragmentu
Lalki pisze charakterystykę Szlangbauma
– wyjaśnia pojęcia: socjolekt, argotyzm,
profesjolekt
– wskazuje różnice między socjolektem
a profesjolektem
psychologiczne portrety postaci
ukazanych w Lalce
– w pogłębiony sposób
i z uwzględnieniem kontekstu
kulturowego analizuje źródła tragizmu
Wokulskiego
– wykorzystuje literaturę naukową
do pogłębienia interpretacji utworu
– dokonuje syntezy zagadnień
dotyczących powieści pozytywistycznej
– pisze pracę w dowolnej formie
na temat roli prozy epickiej w okresie
pozytywizmu
– *pisze recenzję wybranej wersji
filmowej Lalki
– interpretuje fragment powieści Stefana
Chwina Esther
5. Pytania
o wartości
7–8P
+
3R+2
(jęz.)
Fiodor Dostojewski
Zbrodnia i kara
Lew Szestow
[Wybory
Raskolnikowa]
Bolesław Prus
Z legend dawnego
Egiptu
Ilja Repin Nie
oczekiwali
– podaje przykłady argotyzmów
charakterystycznych dla gwary szkolnej,
przygotowuje na ten temat dłuższą
wypowiedź, wykorzystując wiedzę
z różnych źródeł
– określa problematykę Zbrodni i kary
– wyraża własną opinię na temat dzieła
Fiodora Dostojewskiego
– charakteryzuje miasto (Petersburg)
przedstawione w powieści, wskazując
zagrożenia, jakie niesie
– *w obrazie Petersburga odnajduje topos
wielkiej wszetecznicy, współczesnej
Sodomy
– analizuje obraz inteligencji rosyjskiej
– tworzy portret psychologiczny
Raskolnikowa, zwracając uwagę na motywy
postępowania bohatera, jego stosunek
do zbrodni
– przedstawia relację: Raskolnikow–sędzia
Porfiry
– charakteryzuje Sonię, określa jej relacje
z rodziną, stosunek do Raskolnikowa
– charakteryzuje wybraną postać,
np. Razumichina, Dunię, Marmieładowa
– wypowiada własne opinie na temat
wybranych bohaterów, np. Swidrygajłowa
– interpretuje Zbrodnię i karę jako powieść
psychologiczną
– bierze udział w dyskusji na temat
zagrożeń związanych ze zbytnim zaufaniem
rozumowi
– dokonuje syntezy: obraz miasta
w powieści XIX w.
– wykorzystuje topos labiryntu
do opisania przestrzeni miasta, w której
porusza się Raskolnikow
– zestawia teorię Raskolnikowa
z filozofią Nietzschego, wyciąga
wnioski
– rekonstruuje proces nawrócenia
Raskolnikowa, podkreślając obecność
pierwiastka mistycznego
– interpretuje wybrane sny
Raskolnikowa
– interpretuje Zbrodnię i karę jako
powieść o konflikcie rozumu i natury,
wiary
– porównuje obraz Syberii w Zbrodni
i karze z obrazem znanym z literatury
romantycznej oraz obrazem Repina Nie
oczekiwali
– *wyjaśnia termin powieść polifoniczna
i odnosi go do Zbrodni i kary
– wykorzystuje tekst Lwa Szestowa
do interpretacji Zbrodni i kary
– analizuje język wybranych
fragmentów Lalki oraz Zbrodni i kary
(podręcznik), zwracając uwagę na
P I.3.6
II.1.1, 2, 3
2.4, 5
4.3
R I.1.1, 2
3.2
II.3.2, 4
Synteza
wiadomości
o literaturze
i sztuce
pozytywizmu
2–3
Praca
klasowa
obejmując
a poznane
utwory
2+1
Zagadnienia:
utylitaryzm
w literaturze
i sztuce;
optymistyczne
i pesymistyczne
oblicze polskiego
pozytywizmu;
wiara w postęp
i agnostycyzm;
realizm i naturalizm
w literaturze
i sztuce;
powieść dojrzałego
realizmu;
problem zła.
Wypracowanie,
poprawa
– czyta ze zrozumieniem tekst Lwa
Szestowa
– charakteryzuje język polski w czasach
pozytywizmu, zwracając uwagę na wpływ
języka zaborców na polszczyznę XIX w.
– w noweli Z legend dawnego Egiptu
odnajduje cechy typowe dla języka
pozytywizmu oraz stylu Bolesława Prusa
– omawia zjawisko archaizacji w literaturze
pozytywistycznej na przykładzie wybranej
powieści Henryka Sienkiewicza
słownictwo, składnię i sposób
obrazowania
– przygotowuje prezentację na temat
języka wybranych bohaterów powieści
pozytywistycznej
– na podstawie znanych utworów
przedstawia główne postawy, prądy
filozoficzne i kierunki w literaturze
pozytywistycznej
– na wybranych przykładach charakteryzuje
główne gatunki pozytywistyczne: powieść,
nowelę, powieść historyczną
– określa rolę publicystyki
– charakteryzuje program polskich
pozytywistów
– przedstawia filozoficzne podstawy
epoki
– na przykładach wybranych dzieł
sztuki omawia założenia realizmu
i naturalizmu XIX-wiecznego
– *wygłasza samodzielnie
przygotowane referaty, prezentując
różne zagadnienia dotyczące literatury
pozytywistycznej (wiadomości zdobyte
w szkole uzupełnia samodzielnie
znalezionymi w bibliotekach, internecie
itp.)
P I.2.1
II.2.2
– wie, czym jest estetyka wypowiedzi
– dba o estetykę własnych wypowiedzi –
pisemnych i ustnych
– dostrzega w wypowiedziach własnych
i cudzych błędy językowe, poprawia je
– analizuje przyczyny błędów
językowych pojawiających się
w pracach uczniowskich
– interpretuje błąd językowy jako
naruszenie normy
P I.3.7
R III.1.2
pozytywistyczne
1. Nastroje epoki,
nowe
pytania
4P+
4R
Kazimierz Przerwa-Tetmajer Koniec
wieku XIX, Lubię,
kiedy kobieta,
Hymn do nirwany,
Anioł Pański
Antoni Lange
Rozmyślania
(wybór wg
podręcznika)
Stanisław Korab
Brzozowski
O przyjdź!
Leopold Staff
Deszcz jesienny,
Kowal
przykłady
malarstwa
secesyjnego, w tym
Pocałunek Gustava
Klimta
przykłady dzieł
– określa podstawowe typy błędów językowych
– wyjaśnia, jaka jest norma składniowa
współczesnej polszczyzny i kiedy następuje jej
naruszenie (na przykładzie konkretnych
wypowiedzi)
– wyjaśnia, jaka jest norma fleksyjna
współczesnej polszczyzny i kiedy następuje jej
naruszenie (na przykładzie konkretnych
wypowiedzi)
– wyjaśnia, czym jest norma językowa,
a czym uzus
– czyta wiersze młodopolskie z właściwą
dykcją i intonacją
– określa nastrój i uczucia podmiotu
lirycznego
– odnajduje w wierszach typowe dla
schyłku wieku postawy dekadentyzmu,
znużenia, przesytu
– wskazuje środki stylistyczne tworzące
nastrój melancholii, smutku, przygnębienia,
nieokreślonej tęsknoty
– na podstawie utworów wskazuje różne
drogi ucieczki od „bólu istnienia”, takie jak
nirwana, miłość zmysłowa, sztuka
– *wyjaśnia, na czym polega psychizacja
krajobrazu
– wskazuje charakterystyczne symbole
i motywy młodopolskie (np. „osmętnica”,
sen, droga, rzeka, dym), interpretuje je
– charakteryzuje warstwę brzmieniową
czytanych utworów
– wyjaśnia przyczyny nagromadzenia
motywów eschatologicznych i związanych
z młodopolską duchowością
– wymienia i wyjaśnia nazwy epoki: Młoda
– określa filozoficzne źródła postawy
dekadenckiej (Arthur Schopenhauer)
– czyta ze zrozumieniem tekst Teresy
Walas, twórczo wykorzystując go
w dyskusji na temat dekadentyzmu
– określa charakter modernistycznej
liryki miłosnej
– interpretuje Pocałunek Gustava
Klimta w kontekście młodopolskich
erotyków
– wyjaśnia, na czym polegał
katastrofizm schyłku wieku; odnajduje
jego przejawy w czytanych utworach
– charakteryzuje poetykę czytanych
wierszy, wskazując typowe
i specyficzne środki stylistyczne
– wskazuje filozoficzne konteksty
„snów o potędze” (Friedrich Nietzsche)
– *przygotowuje krótkie wystąpienie
na temat filozoficznych podstaw epoki
(Arhur Schopenhauer i Friedrich
Nietzsche)
– *samodzielnie interpretuje czytane
utwory, wykorzystując konteksty
P I.1.4
II.2.1.1, 2, 3
2.1, 2, 5
3.1, 2, 3, 4
III 1.1
R I.1.2
II.2.3
3.1, 2, 4
sztuki
o inspiracjach
orientalnych
Teresa Walas,
Ku otchłani
(fragm.)
Czesław Miłosz,
Traktat poetycki
(fragm.)
wiersze poetów
współczesnych,
np.Marcina
Świetlickiego
2. Być
artystą
10P+
3R+2
(jęz.)
Kaziemirz Przerwa-Tetmajer Evviva
l’arte
*Stanisław
Przybyszewski
Confiteor (fragm.)
Charles Baudelaire
Padlina
Bożena Sadkowska
Polska, modernizm, fin de siècle,
neoromantyzm
– *z pomocą nauczyciela analizuje poetykę
wiersza
– na podstawie przykładowej interpretacji
wiersza Kowal przygotowuje własną
(pisemną lub ustną) interpretację tego
utworu
– wskazuje reminiscencje młodopolskie
w wierszach poetów współczesnych
– porównuje postawy schyłku wieków XIX
i XX
– na podstawie wiersza Kazimierza
Przerwy-Tetmajera określa młodopolską
koncepcję artysty i sztuki
– wyjaśnia, na czym polegał konflikt artysty
z filistrem
– określa rolę, jaką przypisywano sztuce
i wyjaśnia przyczyny młodopolskiego kultu
sztuki i artysty
– wyjaśnia, dlaczego prawdziwa sztuka
musiała być, zdaniem twórców
filozoficzne i biograficzne
– * wskazuje przykłady stylizacji
(np. modlitewnej) i określa ich funkcję
– określa sposoby wykorzystania przez
literaturę i sztukę młodopolską inspiracji
orientalnych
– wskazuje w dziełach różnych sztuk
(plastyki i muzyki) przykłady motywów
związanych z młodopolską duchowością
– komentuje różne nazwy epoki,
wykorzystując różnorodne konteksty
(np. sięgając do publicystyki epoki)
– *samodzielnie interpretuje wiersze,
charakteryzując ich poetykę
i problematykę
– wyjaśnia, dlaczego Czesław Miłosz
wskazuje modernizm jako początek
sztuki współczesnej
– porównuje obraz kultury schyłku
wieków XIX i XX
– komentuje zestawienie nazw:
modernizm i postmodernizm
–* na podstawie fragmentu Confiteora
wskazuje cechy sztuki młodopolskiej,
wyjaśnia znaczenie hasła „sztuka dla
sztuki”, określa rolę artysty
– w omawianych tekstach Stanisława
Przybyszewskiego, Kazimierza
Przerwy-Tetmajera, Charles’a
Baudelaie’a wskazuje cechy manifestu
poetyckiego
– *dokonuje syntezy: porównuje
P I.2.1, 2
II.1.1, 2
2.1
3.1, 3
III 1.1, 2
R II.3.1, 2
Homo dandys
(fragm.)
Wybrane dzieła
malarskie
podejmujące
tematykę artysty
i sztuki;
Jacek Malczewski
Artysta i chimera,
Wojciech Weiss
Autoportret
z maskami,
James Ensor Ensor
z maskami,
Witold
Wojtkiewicz
Cyganeria
Andrzej Bursa Ja
chciałbym być
poetą
młodopolskich, elitarna
– charakteryzuje styl życia cyganerii
(bohemy) artystycznej, wymienia znanych
twórców (np. związanych z Krakowem),
kawiarnie, przytacza anegdoty itd.
– czyta ze zrozumieniem tekst Bożeny
Sadkowskiej na temat dandyzmu,
charakteryzuje postawę młodopolskiego
dandyzmu
– porównuje młodopolską koncepcję artysty
z wizją romantyczną (kreacja poety; jego
powinności wobec narodu)
– interpretuje dzieła sztuki podejmujące
temat artysty i jego dzieła
– na podstawie poznanych tekstów
literackich i malarskich przedstawia własne
refleksje na temat roli artysty i sztuki
– na podstawie poznanych tekstów
literackich i malarskich pisze dłuższą pracę
na temat artysty i jego dzieła, korzysta
z różnych źródeł wiedzy
– na podstawie informacji z podręcznika
oraz innych źródeł wiedzy przygotowuje
dłuższą wypowiedź na temat zapożyczeń
we współczesnym języku polskim
– podaje przykłady różnych typów
zapożyczeń
koncepcje artysty i sztuki w różnych
epokach, sytuując je w różnorodnych
kontekstach i wskazując ich kulturowe
źródła
– *wskazuje niezbędność motywów
skandalu, prowokacji, bulwersowania
opinii publicznej, poszukiwania nowych
doznań i podniet, uznawania sztuki jako
wartości najwyższej
– wskazuje środki literackie
charakterystyczne dla poetyki wierszy
Baudelaire’a, określa ich funkcję,
uwzględnia elementy prowokacji
i naruszania dobrego smaku, formułuje
sądy interpretacyjne
– *wyjaśnia termin poeta przeklęty,
odnosząc go do słynnych skandalistów
epoki
– wygłasza referat na temat „poetów
przeklętych” (Charles’a Baudelaire’a,
Arthura Rimbauda, Paula Verlaine’a)
– na podstawie wiersza Andrzeja Bursy
określa stosunek współczesnego poety
do koncepcji bycia poetą
modernistycznym
.– *zestawia różne koncepcje artysty
poznane w pierwszej i drugiej klasie
(np. poeta doctus, poeta wieszcz, poeta
cygan, poeta kapłan przed ołtarzem
sztuki, poeta przeklęty) i odnosi je do
konkretnych sylwetek twórców oraz
kreacji literackich
3. Poeci
w poszukiwaniu
istoty
świata
i nowego
języka
4P+
4R +1
(jęz.)
– przedstawia własne wrażenia związane
z omawianymi tekstami
– w czytanych wierszach rozpoznaje
charakterystyczne dla Młodej Polski style
i poetyki: impresjonizm, symbolizm,
ekspresjonizm, klasycyzm
– na podstawie wybranych utworów określa
charakterystyczne cechy stylu
impresjonistycznego
– wyjaśnia terminy: synestezja, psychizacji
pejzażu
– na podstawie konkretnych utworów
określa charakterystyczne cechy stylu
Maria Podrazaekspresjonistycznego
-Kwiatkowska
– wyjaśnia młodopolską koncepcję symbolu
Symbolizm
(na konkretnych przykładach); dostrzega
i symbolika
różnicę między symbolem a alegorią,
w poezji Młodej
wyjaśnia ją
Polski (fragm.)
– interpretuje symbole zawarte w czytanych
utworach oraz w malarstwie
Przykłady
– korzystając z różnych źródeł, omawia
malarstwa
impresjonistyczne- przykłady stylów w malarstwie i muzyce;
go, symbolistyczne- podaje nazwiska najsłynniejszych twórców
go, ekspresjonisty- – charakteryzuje gatunki liryki
młodopolskiej: sonet, liryk
cznego
Kazimierz Przerwa-Tetmajer Melodia
mgieł nocnych (Nad
Czarnym Stawem
Gąsienicowym)
Arhur Rimbaud
Statek pijany
Jan Kasprowicz
Krzak dzikiej róży
w Ciemnych
Smreczynach
– wypowiada się na temat stosunku
purystów językowych do zapożyczeń
– bierze udział w dyskusji na temat
potrzeby istnienia zapożyczeń w języku
polskim, odwołuje się do wywiadu
z profesorem Janem Miodkiem Jestem
za ekstraodlotem
– wskazuje środki artystyczne
charakterystyczne dla omawianych
stylów; odnosi je do literatury
i malarstwa
– wyjaśnia, czym były i jakie miejsce
zajmowały w panoramie epoki:
impresjonizm, symbolizm, secesja,
ekspresjonizm
– interpretuje wiersz Arthura Rimbauda
jako poetycki manifest wolności
wyobraźni
– interpretuje wiersz Jonasza Kofty jako
przykład dialogu z tradycją
modernistyczną
– *porównuje różne sposoby
wykorzystania formy gatunkowej sonetu
– wskazuje filozoficzne źródła postaw
odnalezionych w czytanych utworach
(np. katastrofizmu i prometejskiego
wadzenia się z Bogiem w Hymnach Jana
Kasprowicza, stoickiego dystansu
i klasycyzmu, a także postawy
franciszkańskiej w wierszach Leopolda
Staffa)
– pisze analizę i interpretację
P I.2.1
3.2
II.1.1, 2, 3
2.2, 5
3.1, 2, 3, 4
III.1.1
2.1
R I.1.2
II.2.3, 5
3.1, 4
4. Nowa
proza –
Żeromski,
Conrad
4P+
5R
Jan Kasprowicz,
Dies irae (fragm.),
[Witajcie kochane
góry…];
[Rozmiłowała się
ma dusza…]
Leopold Staff
Przedśpiew
Jonasz Kofta
Rimbaud, Aniele,
stróżu mój
– *wyjaśnia, czym była młodopolska
synteza sztuk
– *interpretuje obrazy impresjonistyczne,
symbolistyczne, ekspresjonistyczne
– charakteryzuje rolę konwencji hymnicznej
w Dies irae
– pisze pracę na temat wybranego wiersza,
kierując się wskazówką interpretacyjną
podaną w temacie
– *dostrzega przemiany postaw twórczych
Jana Kasprowicza i Leopolda Staffa, w tym
inspiracje franciszkanizmem w poezji Jana
Kasprowicza
– czyta ze zrozumieniem tekst Marii
Podrazy-Kwiatkowskiej
– wyjaśnia termin znak
– omawia typy znaków – podaje przykłady
wybranych typów znaków
Stefan Żeromski
Wierna rzeka
Joseph Conrad
Jądro ciemności
– streszcza, parafrazuje, opowiada różne
wątki utworu Stefana Żeromskiego
– charakteryzuje bohaterkę Wiernej rzeki,
uwzględniając jej punkt widzenia oraz
punkt widzenia innych bohaterów
– bierze udział w dyskusji na temat
stosunku Stefana Żeromskiego do
powstania styczniowego; zwraca uwagę na
ocenę polityczną oraz moralną; przedstawia
Zdzisław Najder
Sztuka i wierność.
Szkice o twórczości
Josepha Conrada
wybranego utworu
– wskazuje środki artystyczne
charakterystyczne dla omawianych
stylów; odnosi je do literatury
i malarstwa
– wyjaśnia, czym były i jakie miejsce
zajmowały w panoramie epoki:
impresjonizm, symbolizm,
ekspresjonizm, klasycyzm,
franciszkanizm
– *porównuje dzieła różnych sztuk
będące przykładami tych samych
kierunków artystycznych
– *wygłasza samodzielnie
przygotowany referat, prezentując
znalezione materiały (w albumach,
internecie itp.) na temat kierunków
sztuki młodopolskiej
– *pisze interpretację porównawczą
dwóch utworów (lub różnych dzieł
sztuki)
– porównuje definicje znaku
pochodzące z dwóch różnych źródeł
– wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja
zewnętrzna (np. niewola narodowa,
ograniczenia społeczne) determinuje
stan ducha jednostki
– pisze pracę na temat idei i problemów
obecnych w prozie Stefana Żeromskiego
(w formie przemyślanej, funkcjonalnej
wobec tematu)
– *opisuje rozwój form powieściowych
P I.2.1
II.1.1, 2, 3
2.2, 4, 5
3.1, 4
4.2, 3
III.1.1, 2, 4,
7
2.1
R.II.2.3
(fragm.)
Czas Apokalipsy,
reż. Francis
Coppola
różne postawy wobec zrywu narodowego, w
tym stosunek chłopów
– interpretuje symbolikę scen i obrazów
– odnajduje w powieści odbicie problemów
społecznych, narodowych
i egzystencjalnych
– na podstawie czytanych utworów i ich
fragmentów określa charakterystyczne
cechy powieści młodopolskiej (*deformacje
kompozycyjne, *współwystępowanie
różnych poetyk, perspektywa narratora,
*liryzacja prozy itp.)
– określa perspektywę, z jakiej prowadzona
jest narracja w czytanych utworach
– wskazuje charakterystyczne cechy stylu
prozy Stefana Żeromskiego
– opisuje świat przedstawiony w powieści
Josepha Conrada
– wskazuje główne cechy poetyki utworu
(impresjonizm i symbolizm, różne style,
jakimi posługuje się narrator, kompozycja,
psychologizm, powieści)
– określa perspektywę narracji i jej związek
z kreowaniem sylwetki bohatera
– analizuje motywy decyzji bohatera,
ustosunkowuje się do nich
– rozpatruje problem, z którym boryka się
Marlow: czy zbrodnia i szaleństwo są
wytworem warunków zewnętrznych czy
stałymi elementami natury ludzkiej
– pisze pracę na temat: Jakie tajemnice
ludzkiej psychiki pokazują Żeromski
3.4
od XIX-wiecznego realizmu do prozy
młodopolskiej
– we fragmentach utworów wskazuje
stylistyczne wyznaczniki różnych poetyk
i stylów obecnych w prozie
– nazywa stylistyczne sposoby
oddawania stanów i przeżyć
wewnętrznych bohaterów
– na podstawie czytanych utworów
określa charakterystyczne cechy
naturalizmu młodopolskiego
– analizuje budowę składniową prozy
Stefana Żeromskiego oraz określa
funkcję i efekt artystyczny
zastosowanych środków
– tworzy pogłębiony portret
psychologiczny bohatera Jądra
ciemności, odwołując się do treści
utworu i opinii różnych postaci
powieściowych
– określa Conradowską wizję świata
i losu (przeciwieństwo człowieka
i natury, konflikt wartości, dramat
wyborów)
– *wskazuje cechy powieści
Conradowskiej, które oddziałały
na powieść XX w. (np. swobodne
posługiwanie się czasem, optyka
zmiennych punktów widzenia,
wprowadzanie elementów różnych
gatunków literackich, angażowanie
czytelnika w dramat psychologiczno-
i Conrad?
– na podstawie tekstu Zdzisława Najdera
oraz znajomości Jądra ciemności
przygotowuje wypowiedź na temat: Czy dla
czytelnika z początku XXI w. Joseph
Conrad pozostaje pisarzem nowoczesnym?
5. Młodopolskie
poszukiwania
pierwotności
6P+
3R+2
(jęz.)
Władysław
Stanisław Reymont
Chłopi (tom I)
Kazimierz Wyka
Reymont, czyli
ucieczka do życia
(fragm.)
Malarstwo
przedstawiające
tematy wiejskie
(np. Leon
Wyczółkowski,
Teodor
Axentowicz,
Ferdynand
Ruszczyc i inni)
Tadeusz Nowak A
jak królem, a jak
katem będziesz…
(fragm.)
-moralny bohatera)
– wypowiada się na temat Czasu
Apokalipsy – adaptacji Jądra ciemności:
omawia koncepcję reżyserską, kreacje
aktorskie, określa motywy postępowania
filmowego Kurtza, określa rolę muzyki,
pisze recenzję z filmu
– charakteryzuje bohaterów indywidualnych – *wyjaśnia, dlaczego powieść Chłopi
określa się mianem „chłopskiej epopei”
i zbiorowych
– podaje argumenty, odwołując się
– opisuje przestrzeń wsi jako zamkniętą
do treści i budowy utworu
enklawę i przestrzeń mityczną
– charakteryzuje bohaterów, wskazując
– wskazuje w powieści różne porządki
m.in. biologiczną (naturalistyczną)
czasowe („rytmy i toki”)
– interpretuje fakt, iż życie w Lipcach toczy motywację ich postępowania
– dostrzega konflikty wewnętrzne
się poza konkretnym czasem
bohaterów wynikające z działania
– *wskazuje fundamenty ładu, na którym
sprzecznych sił i bodźców
jest oparte życie wsi
– *określa symbolikę postaci kobiecych
– charakteryzuje moralność, wierzenia
(wyrzucenie ze wsi Jagny i wzrost
i obyczajowość mieszkańców Lipiec –
pozycji Hanki)
wskazuje ich chrześcijańskie
– charakteryzuje gromadę chłopską jako
i pozachrześcijańskie korzenie
bohatera zbiorowego powieści
– charakteryzuje różnorodne związki
– rekonstruuje powszechnie przyjęty
człowieka z naturą ukazane w Chłopach
system wartości i prawa, jakimi się
– wskazuje różne oblicza narratora
rządzi zbiorowość
i interpretuje ten fakt
– analizuje język i styl każdego
– określa charakter i funkcję stylizacji
z narratorów, wskazując środki
gwarowej
charakterystyczne dla różnych stylów:
– na przykładzie wybranych dzieł sztuki
impresjonistycznego, realistycznego,
porównuje sposób ukazania tematów
naturalistycznego
wiejskich w literaturze i malarstwie
– przygotowuje wypowiedź na temat: Praca – analizuje stylizację gwarową,
wskazując różne rodzaje dialektyzmów
w życiu bohaterów powieści Reymonta
P I 3.6
II 1.1, 2, 3
2.2, 4
3.1, 2, 3, 4
4.2
III 1.2
2.1
R II 2.3
– *wskazuje elementy heroizacji
i symbolizmu (np. śmierć Boryny)
– *w interesujący sposób prezentuje
życie i twórczość Władysława
Stanisława Reymonta
– przygotowuje prezentację na temat:
Młoda Polska tatrzańska, korzysta
z różnych źródeł wiedzy
– odczytuje symbole i obrazy
we fragmencie prozy Tadeusza Nowaka
– odróżnia słownictwo
wspólnoodmianowe od wyrazów
nacechowanych stylistycznie
– rozpoznaje teksty pisane
w określonym dialekcie, tłumaczy je
na język ogólnopolski
Stanisław
– interpretuje Wesele wskazując jego
– wygłasza referat na temat przemian
Wyspiański Wesele, dwupłaszczyznowość
w teatrze końca XIX w., podkreślając
[Niech nikt nad
– na podstawie Plotki... przedstawia
wpływ Richarda Wagnera
historyczne realia Wesela, ukazane postacie, i dramaturgów skandynawskich
grobem mi nie
płacze…]
sytuacje, anegdoty itp.
– na podstawie wywiadu z Grzegorzem
– charakteryzuje postacie z Wesela,
Jarzyną i Krzysztofem Warlikowskim
Tadeusz Żeleńskizwracając uwagę na ich portrety
wyjaśnia, co łączy koncepcje
-Boy Plotka
psychologiczne i indywidualizację języka
współczesnych ludzi teatru z wizjami
– wskazuje elementy symboliczne: osoby
twórców Młodej Polski
o „Weselu”
(fragm.)
dramatu, przedmioty, sceny – interpretuje
– wskazuje w Weselu cechy dramatu
je, wykorzystując konteksty historyczne,
realistycznego i symbolicznego
Franciszek Ziejka
literackie i artystyczne
(uwzględniając różne płaszczyzny
– wyjaśnia, czym była młodopolska
dzieła)
Magia „Wesela”
chłopomania i w jaki sposób
– *interpretuje Wesele jako rozrachunek
Wesele w reż.
odzwierciedliła się w dramacie
z polskimi mitami chłopskimi, takimi
Andrzeja Wajdy
– na podstawie dramatu ukazuje złożone
jak: wieś „bajecznie kolorowa”,
Chłopi
– omawia najważniejsze dialekty,
wskazując najważniejsze cechy każdego
z nich
– wymienia typy regionalizmów
– bierze udział w dyskusji na temat
przyczyn zaniku gwar i dialektów
we współczesnej polszczyźnie
Stanisław
Wyspiański i teatr
modernistyczny
10P+
5R+1
(jęz.)
P I.2.1
3.6
II.1.1, 2, 3
2.2, 5
3.1, 2, 4
4. 2
III.1.1, 3
2.1
R II.2.2, 3
3.1, 4
relacje między chłopami a inteligencją,
demaskując mit solidaryzmu narodowego
Przykłady
– *interpretuje chocholi taniec, wskazując
malarstwa
modernistycznego, różne możliwe odczytania tej sceny
– tworzy spójną interpretację Wesela jako
w tym obrazy
dramatu o polskich sprawach, pisze pracę
Stanisława
na ten temat
Wyspiańskiego,
– *sięga do albumów malarstwa, szukając
Taniec Wojciecha
analogii dla ukazanych w Weselu postaci
Weissa, Błędne
– *zwraca uwagę na inspiracje malarstwem
koło Jacka
Matejki
Malczewskiego
– wyjaśnia, na czym polegała młodopolska
synteza sztuk
Ponadto teksty, na
– wypowiada się na temat twórczości
podstawie których
dramatycznej Wyspiańskiego, odnosząc się
uczeń bada język
do terminu neoromantyzm
okresu Młodej
– interpretuje autobiograficzny wiersz
Polski: Jan
Wyspiańskiego, podkreślając symboliczny
Kasprowicz Sonet
związek artysty z Krakowem i Wawelem –
XV, Kazimierz
świętym miejscem polskości
Przerwa-Tetmajer
– analizuje środki filmowe wykorzystane
Wszystko umiera
w Weselu Wajdy
z smutkiem
– określa rolę warstwy dźwiękowej
i żałobą…,
O sonecie, Mów do i wizualnej w filmie
mnie jeszcze…, Bez – posługuje się terminami: metafora
co się święci dostali filmowa, symbol filmowy
– charakteryzuje język okresu Młodej
na kępę, Tadeusz
Polski, podaje przykłady typowe dla języka
Miciński Bądź
poezji, prozy i dramatu
zdrowa!
– porównuje język wybranych tekstów
Teatralny cyrograf literackich okresu Młodej Polski, zwracając
uwagę na dobór słownictwa, styl, składnię,
– wywiad
„racławicka kosa”, „chłop-król Piast”,
„pawie pióra”, „krwawe zapusty”
rabacji galicyjskiej itp.
– na podstawie Wesela tworzy zbiorowy
portret chłopów i inteligencji
– analizuje sposób zastosowania
dialektyzacji, zwraca uwagę
na indywidualizację języka postaci
– określa mistrzostwo języka Wesela
– wskazuje aforyzmy i sformułowania,
które się utrwaliły w języku potocznym
– zabiera głos w dyskusji na temat
„problemów polskich”
– *prezentuje w interesujący sposób
postać Stanisława Wyspiańskiego jako
„renesansową osobowość Młodej
Polski”
– *wykorzystuje materiały samodzielnie
znalezione w internecie
– *charakteryzuje koncepcję „teatru
ogromnego”, wskazując jego związek
z młodopolską syntezą sztuk
– *omawia działalność Stanisława
Wyspiańskiego jako człowieka teatru,
malarza, artysty plastyka, twórcy
polichromii i witraży oraz sztuki
użytkowej
– zabiera głos w dyskusji na temat
artystycznych i ideowych walorów
filmu Andrzeja Wajdy
– pisze recenzję filmu Wesele
w reżyserii Andrzeja Wajdy
Synteza
wiadomości
o literaturze
i sztuce
Młodej
Polski
2–3
Praca
klasowa
obejmując
a utwory
literackie
i sztukę
młodopolską
2+1
z Grzegorzem
Jarzyną
i Krzysztofem
Warlikowskim
(fragm.)
obrazowanie
Zagadnienia:
dekadencki
katastrofizm
i modernistyczne
cierpienie;
rola artysty i sztuki;
artysta i tłum;
sztuka Młodej
Polski:
impresjonizm,
ekspresjonizm,
symbolizm,
naturalizm;
neoromantyzm.
Wypracowanie,
poprawa
– wskazuje najważniejsze wątki i tematy
literatury i sztuki Młodej Polski
– charakteryzuje główne prądy i kierunki
artystyczne epoki – na podstawie
wskazanych utworów
– charakteryzuje dramat symboliczny
– określa kierunki rozwoju powieści
młodopolskiej (eksperymenty, inspiracje
naturalistyczne, liryzacja, psychologizm)
– w poznanych utworach wskazuje
obecność toposów, archetypów i symboli:
– wie, czym jest estetyka wypowiedzi
– dba o estetykę własnych wypowiedzi –
pisemnych i ustnych
– dostrzega w wypowiedziach własnych
i cudzych błędy językowe, poprawia je
– określa podstawowe typy błędów
językowych
– wyjaśnia, na czym polega i w czym
się przejawia stylizacja językowa
we fragmencie Na Skalnym Podhalu –
Bez co się święci dostali na kępę
– wyjaśnia, na czym polega
autotematyzm w wierszu O sonecie
Kazimierza Przerwy-Tetmajera
– charakteryzuje filozoficzne założenia
epoki (Arthur Schopenhauer, Friedrich
Nietzsche, Henri Bergson)
– *wskazuje źródła młodopolskiego
estetyzmu
– * w pogłębiony sposób interpretuje
archetypy, toposy i symbole obecne
w sztuce Młodej Polski
– *wyjaśnia, na czym polegała
wewnętrzna antynomiczność epoki
(współwystępowanie różnych prądów
i kierunków)
– analizuje przyczyny błędów
językowych pojawiających się
w pracach uczniowskich
P I.2.1
II.2.2
R II.2.3
P I.3.7
R III.1.2
Semestr II
Tematyka
i problematyka
lekcji
1. Na
progu XX
wieku
Liczba godzin
Teksty literackie,
plastyczne, inne
Wymagania na poziom podstawowy
Wymagania na poziom
ponadpodstawowy
2R+
1M
„Do matury krok
po kroku” –
Filippo Tommaso
Marinetti, Manifest
futuryzmu
(fragmenty)
– wskazuje główne źródła zmian
świadomości społecznej i artystycznej
po I wojnie światowej (np. zmiany
polityczne, rozwój techniki, nowe idee
społeczne)
– czyta manifest Marinettiego; dostrzega
prowokacyjność tekstu i postawę buntu
– pisze wypowiedź, w której polemizuje
z argumentami zawartymi w manifeście
Matinettiego (przygotowuje
kontrargumenty)
– w manifeście Marinettiego wskazuje
charakterystyczne cechy futuryzmu jako
kierunku sztuki początków XX w.
(pochwała męskiej energii, witalizmu,
nowoczesności, bunt przeciw tradycji)
– wymienia główne tendencje i hasła
związane z nowymi kierunkami w sztuce
(np. aktywizm, zmiana, bunt, szybkość,
rozwój cywilizacyjny, masowość, zwrot
ku przyszłości, odejście od naśladowczego
opisu rzeczywistości – antymimetyzm,
deformacja, karykatura i groteska), krótko
je komentuje i ilustruje przykładami dzieł
– wskazuje filozoficzne podstawy
nowej sztuki (Nietzsche, Bergson,
psychoanaliza Freuda)
– omawia główne tezy Freuda
– na podstawie tekstu Marinettiego
prezentuje program futurystów
– pisze artykuł polemiczny na temat
futurystycznych eksperymentów
z ortografią
– wyjaśnia, czym jest kultura masowa,
i wskazuje jej podstawowe obszary
(np. tania książka, prasa, komedie
slapstickowe)
– dostrzega związki między kierunkami
awangardowymi w poezji i w innych
dziedzinach sztuki (np. interpretuje
technikę kolażu, fotomontaż, *wie,
czym był nurt ekspresjonistyczny
w kinie i w teatrze)
– *określa chronologiczne granice
modernizmu i postmodernizmu
– krótko przedstawia początki filmu
jako nowej dziedziny sztuki, wskazuje
najważniejszych twórców, wymienia
przykłady obrazów,
filmów i innych
dzieł sztuki
pochodzących
z początku XX w.
Odniesienia
do
podstawy
programowej
P I.1.5 2.1
II.1.1, 2
III.1.3, 4, 5
R II.3.4
2. Poezja
Polski
niepodległej:
energia
nowoczesności
sztuki awangardowej, wskazuje
charakterystyczne cechy tych dzieł
– ogólnie wyjaśnia terminy: awangarda,
modernizm i nowoczesność
– *przedstawia związki, jakie między nimi
zachodzą
– *określa postawę twórczą
reprezentowaną przez artystę
awangardowego – wymienia i krótko
charakteryzuje kierunki artystyczne
początków XX w.: futuryzm,
ekspresjonizm, surrealizm, dadaizm,
kubizm, abstrakcjonizm
– przygotowuje prezentację na temat
kierunków artystycznych początków XX w.
2P+4R Julian Tuwim
– podaje przyczyny nowego podejścia
+2
Chrystus miasta,
do twórczości poetyckiej poezji w polskiej
poezji dwudziestolecia międzywojennego
(jęz.)
Do krytyków
Maria
(nastawienie na nowoczesność – mit
Pawlikowskanowoczesności, nowa tematyka, nowy
-Jasnorzewska Płyty bohater, nowy podmiot, język potoczny,
Carusa (fragmenty kontekst historyczny, proces
cyklu)
demokratyzacji poezji)
Bruno Jasieński But – wyjaśnia termin: dwudziestolecie
w butonierce
międzywojenne
Julian Przyboś
– wymienia najważniejsze składniki mitu
Na kołach, Wieczór nowoczesności
Tadeusz Peiper
– interpretuje czytane utwory: wskazuje
na codzienność i sprawy „zwyczajne” jako
Miasto. Masa.
Maszyna (fragment) tematy poetyckie, na nowego bohatera
wiersze Marii
(szary człowiek i tłum), fascynację techniką
Pawlikowskieji przestrzenią wielkomiejską, witalność,
niektóre tytuły, główne terminy itp.
(np. Chaplin, Eisenstein, film
ekspresjonistyczny, plany filmowe,
montaż filmowy)
– pisze manifest artystyczny zawierający
najważniejsze poglądy takich
ugrupowań jak: futuryści, ekspresjoniści,
surrealiści
– w czytanych wierszach wskazuje
różnorodne środki stylistyczne i określa
ich funkcje (*dostrzega w nich
wykładniki nowatorstwa
i awangardowości)
– *na podstawie czytanych utworów
omawia przemiany i bogactwo postaw
twórczych poetów (np. Juliana Tuwima
– od „barbarzyńcy w mieście” do poety
„słowiarza”; Juliana Przybosia –
od fascynacji miastem do fascynacji
pejzażami wiejskimi)
– *wskazuje na związek
eksperymentów poetyckich Juliana
Tuwima i pozarozumowym językiem
futurystów rosyjskich
– *przedstawia różne koncepcje poety
P I.1.1, 4
2.2
3.1, 8
II.1.1, 2, 3
2.1, 2
3.1, 2
R I.3.4
III 1.1, 3, 4
2.1
II.3.2
-Jasnorzewskiej
(przypomnienie
lektury
z gimnazjum)
Michał Głowiński,
Janusz Sławiński,
[Miasto w poezji]
Béla Bartók Allegro
barbaro
Enrico Caruso
Mamma mia, che
vo’sape
Ewa Demarczyk
Pocałunki, słowa
Maria
Pawlikowska-Jasnorzewska,
muzyka Zygmunt
Konieczny
dynamizm, odrzucenie tradycji i pochwałę
cywilizacji, zachwyt nad nowymi
wynalazkami i dziedzinami sztuki
(np. gramofon, film) itp.
– opisuje postawy podmiotów lirycznych
czytanych utworów
– *określa funkcje nawiązania
ewangelicznego w wierszu Juliana Tuwima
– opisuje poetykę czytanych utworów,
wskazuje nowatorstwo formalne (np. język
potoczny w wierszach skamandrytów,
„spiętrzoną” metaforę i elipsę w wierszach
Juliana Przybosia, odejście od rygorów
wersyfikacyjno-składniowych itp.);
charakteryzuje warstwę brzmieniową (rytm)
wierszy itp.
– wskazuje językowe formy deprecjatywne
i określa ich funkcję
– w czytanych utworach wskazuje
indywidualne, specyficzne dla
poszczególnych twórców dwudziestolecia
cechy i tematy (np. fascynację słowem i jego
brzmieniem u Juliana Tuwima; motyw
miłości i śmierci oraz kobiecości w poezji
Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej; nowe
wymiary przestrzeni miejskiej w wierszach
Tadeusza Peipera i Juliana Przybosia)
– wymienia i krótko omawia utwory Marii
Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej poznane
w gimnazjum
– wyjaśnia krótko, jaką rolę w życiu
literackim dwudziestolecia odgrywała
(artysty) i poezji obecne w programach
i utworach dwudziestolecia
(np. „barbarzyńca”, „kabaretowy
prześmiewca”, „poszukiwacz słowa”,
„eksperymentator w laboratorium
sztuki”)
– wskazuje podobieństwa i różnice
między ugrupowaniami poetyckimi
dwudziestolecia międzywojennego
– wyjaśnia terminy: deprecjatywność
języka (formy deprecjatywne),
potocyzmy
– wymienia i krótko opisuje postacie
poetów z kręgu „Skamandra”,
a także *futurystów (Brunona
Jasieńskiego) i przedstawicieli
*Awangardy Krakowskiej
(Juliana Przybosia), wymienia ich
utwory, podaje najważniejsze
wiadomości biograficzne,
charakterystyczne cechy twórczości
– przygotowuje prezentację na temat
miasta, uwzględnia tekst [Miasto
w poezji], fragment manifestu Tadeusza
Peipera, wybrane utwory poetyckie oraz
konteksty, korzysta z różnych źródeł
– charakteryzuje sytuację
komunikacyjną publiczną i prywatną
– wyjaśnia, na czym polega zjawisko
stylizacji na język potoczny
– omawia funkcję kolokwializacji
w wierszach Juliana Tuwima
3. Poezja
po I
wojnie
światowej.
W kręgu
3P+2R Leopold Staff
Wysokie drzewa,
Bonaccia,
Harmonia
Julian Tuwim
Sitowie, Zmęczenie
kawiarnia literacka
– na podstawie czytanych wierszy
i wiadomości z podręcznika, *a także
samodzielnie wyszukanych informacji
w różnych źródłach, prezentuje
Skamandrytów i Awangardę Krakowską
jako grupy poetyckie
– przygotowuje prezentację na temat
twórczości Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, korzystając z różnych
źródeł
– pisze pracę porównawczą na temat poezji
romantyków, skamandrytów i poetów
Awangardy Krakowskiej
– omawia różne sposoby rozumienia języka
potocznego, podaje przykłady
– na wybranych przykładach omawia cechy
stylu potocznego
– rozpoznaje teksty w stylu potocznym
– rozpoznaje związki frazeologiczne
nacechowane emocjonalnie
– przygotowuje argumenty do dyskusji
na temat skutków posługiwania się
wulgaryzmami
– korzysta ze słownika wyrazów
bliskoznacznych
– analizuje i interpretuje czytane wiersze
– określa ich nastrój i wskazuje tworzące
go środki poetyckie
– analizuje budowę wersyfikacyjno-składniową utworów, słownictwo, środki
stylistyczne, wskazuje ich związek
– omawia składnię oraz leksykę języka
potocznego
– przedstawia Leopolda Staffa jako
odnowiciela nurtu klasycznego i klasyka
poezji polskiej (przypomina utwory
poznane wcześniej, wskazuje trwałe
cechy postawy poetyckiej Leopolda
Staffa)
P I.1.4
II.1.1, 2, 3
2.1, 2
3.1, 2, 3, 4
4.1, 2
III.1.1, 2, 3,
tradycji
Jarosław
Iwaszkiewicz,
Lipiec, Źródło
Aretuzy
Eugeniusz Zak
Romans pasterski
źródło Aretuzy
w Syrakuzach
na Sycylii
(fotografia
z 1910 r.)
4. Polity-
9P+
Stefan Żeromski
z klasycznym wzorcem poezji
– wskazuje funkcjonowanie motywu
harmonii w wierszach Leopolda Staffa,
Juliana Tuwima,
– wskazuje i interpretuje nawiązania
kulturowe obecne w czytanych utworach
(np. topos otium – negotium, motywy
powrotu, topos sielanki)
– określa postawę poety i koncepcję poezji
wyłaniające się z wierszy
– określa dziedzictwo kulturowe obecne
w czytanych wierszach (nawiązania
„śródziemnomorskie”, przywoływane dzieła
sztuki, „rzecz czarnoleska” itp.)
– *analizuje budowę wierszy Jarosława
Iwaszkiewicza (Lipiec, Źródło Aretuzy),
podkreślając ich formalną doskonałość
– *w wierszach Jarosława Iwaszkiewicza
wskazuje przywołane dzieła sztuki (motywy
związane ze sztuką), lokalizuje je, określa
ich znaczenia metaforyczne i symboliczne
– interpretuje obraz Romans pasterski,
zwracając uwagę na motyw sielanki
– na podstawie znanych utworów (dzieł
sztuki) wyjaśnia symbolikę źródła *i jej
znaczenie w kulturze europejskiej
– wyjaśnia terminy: klasycyzm, klasyczny,
wskazując różne ich znaczenia
– pisze interpretację porównawczą Pieśni IX
Jana Kochanowskiego i wiersza Harmonia
Leopolda Staffa
– streszcza i opowiada fragmenty (wybrane
– wskazuje trwałość dziedzictwa poezji
Jana Kochanowskiego, przywołuje
wiersze Cypriana Norwida
(powtórzenie) i Juliana Tuwima
– tłumaczy termin topos, podając
przykłady, przedstawia rolę obecności
toposów w poezji klasyków
– przygotowuje prezentację na temat
trwałej obecności nurtu klasycznego
w kulturze europejskiej (dokonuje
syntezy materiału), wykorzystuje utwory
poznane na lekcjach polskiego w liceum
i *własne lektury, korzysta z innych
źródeł wiedzy
– porównuje postawę wobec
współczesności XX-wiecznych poetów
nurtu klasycznego z postawą artystów
awangardowych
4
R II.2.2, 3, 5
3.1, 4
– określa, w jakich warunkach narodziła
P II.1.1, 2, 3
ka
i psychologia.
Proza
realistyczna
w dwudziestoleciu
międzywojennym
15R+
2M
wątki) Przedwiośnia, relacjonuje (opisuje)
świat przedstawiony w powieści
– charakteryzuje przestrzeń powieściową
ukazującą polską rzeczywistość; *dostrzega
jej symboliczny wymiar (np.: przygraniczna
wieś, do której przyjeżdża Cezary, Nawłoć,
Chłodek, dzielnice Warszawy, marsz na
Belweder)
– opisuje kreację głównego bohatera:
przedstawia etapy jego dojrzewania
„Do matury krok po i edukacji, określa jego przynależność
pokoleniową, rewolucyjny rodowód, sposób
kroku” – polemika
widzenia polskiej rzeczywistości
(konfrontacja marzeń z rzeczywistością),
Paul Delvaux
wydany przez niego sąd o Polsce itp.
Kobieta siedząca
– przedstawia poglądy różnych bohaterów
przed lustrem
na temat rewolucji
– dostrzega i komentuje dialogową
konstrukcję III części utworu (zderzenie
równorzędnych racji w polemice Cezarego,
Gajowca i Antoniego Lulka)
– *interpretuje otwarte zakończenie losów
bohatera
– wskazuje dwa typy narracji obecne
w powieści (narrację auktorialną
i personalną) i określa ich funkcje
– wyjaśnia metaforyczny sens tytułu
powieści i tytułów jej części
– interpretuje Przedwiośnie jako powieść
wyrastającą z rozczarowania pierwszymi
latami niepodległości (wskazuje
i komentuje właściwe fragmenty utworu)
Przedwiośnie
Zofia Nałkowska
Granica
Maria
Kuncewiczowa
Cudzoziemka
Jarosław
Iwaszkiewicz,
Panny z Wilka
się polska powieść polityczna
dwudziestolecia (np. zagrożenie kraju,
bieda, zbyt wolno przeprowadzane
reformy, rozczarowanie elitą polityczną,
zagubiony etos patrioty-społecznika),
wskazuje głównych jej twórców
– porównuje Nawłoć i Soplicowo (ew.
inne znane sobie obrazy dworu
ziemiańskiego)
– *analizuje język i styl, jakim pisarz
przedstawia opisy polskiej
rzeczywistości
– wyjaśnia termin powieść polifoniczna
i odnosi go do III części Przedwiośnia
– na podstawie powieści (postać
Gajowca i jego nauczycieli) wnioskuje,
jak Stefan Żeromski wyobrażał sobie
etos polskiej inteligencji
– charakteryzuje poglądy polityczne
i społeczne pisarza (np. konieczność
zachowania niepodległości, likwidacja
nędzy, potępienie komunizmu
i rewolucji)
– *wie, jakie kontrowersje wzbudzało
Przedwiośnie i jakie oskarżenia
wysuwano pod adresem autora;
polemizuje z nimi, wykorzystując
interpretację powieści i wiadomości
z podręcznika
– pisze rozprawkę na temat: Soplicowo
i Nawłoć – podobne czy odmienne
światy?
2.1, 4
3.1, 2, 3, 4
4.2, 3
III.1.1, 2, 3,
4
2.1
R II.2.3, 4
3.4
– na podstawie tekstu Zdzisława
Adamczyka wyjaśnia znaczenie opowieści
o szklanych domach
– odczytuje wymowę opowieści o szklanych
domach w kontekście całej powieści
– opracowuje wypowiedź polemiczną
w stosunku do Cezarego Baryki
(wykorzystuje wskazówki zawarte
w rozdziale „Do matury krok po kroku”)
– rozpoznaje zasadę kompozycyjną
Granicy (inwersja czasowa) i określa jej
funkcję (przedstawienie motywów działania
oraz złożoności prawdy o człowieku)
– *wyjaśnia, na czym polega nowatorstwo
kompozycji utworu (wykorzystuje
wiadomości z ramki Wielka proza światowa)
– przedstawia charakterystykę głównego
bohatera powieści; zwraca uwagę na różne
źródła informacji i relatywność oceny tej
postaci, próbuje dociec o niej prawdy
– określa punkt widzenia narratora
powieści
– formułuje własną ocenę postaci Zenona
i ją uzasadnia; dostrzega tragizm bohatera
oraz *wskazuje na jego społeczne
i psychologiczne źródła
– relacjonuje i komentuje refleksje
narratora Granicy na temat ludzkiego życia
– interpretuje tytuł powieści, dostrzegając
jego wieloznaczność (płaszczyzna
psychologiczno-moralna, społeczno-polityczna, filozoficzna itp.)
– porównuje utwór Stefana
Żeromskiego z ekranizacją filmową
w reżyserii Filipa Bajona, przygotowuje
na ten temat prezentację
– wskazuje różne płaszczyzny
interpretacji Granicy (psychologiczno-moralną, polityczno-społeczną,
filozoficzną), omawia je, odwołując się
do treści utworu
– przedstawia wydarzenia ukazane
w powieści z punktu widzenia różnych
postaci (Zenona, Elżbiety, Justyny, pani
Kolichowskiej); wyciąga wnioski
– zabiera głos w dyskusji na temat
prawdy w życiu człowieka, relatywizmu
ocen, istnienia obiektywnych norm
moralnych (odnosi swoje sądy
do Granicy i innych utworów)
– wyjaśnia, czym jest egocentryzm i jak
przejawia się on w ocenach
wydawanych przez postaci powieściowe
– komentując postępowanie postaci
powieściowych, wypowiada swój sąd na
temat „wdrukowanego schematu
postępowania”
– wskazuje i *interpretuje obecność
motywu maski w powieści
– *przedstawia ogólne założenia
W poszukiwaniu straconego czasu
Marcela Prousta
– *wskazuje podobieństwo formalne
powieści Marii Kuncewiczowej
– pisze charakterystykę wybranej postaci
kobiecej
– *streszcza (opowiada) historię Róży
z Cudzoziemki, zwracając uwagę na sposób,
w jaki autorka zapoznaje z nią czytelnika
– *wyjaśnia, czym jest czas psychologiczny
i jak jego odkrycie wpłynęło na rozwój
powieści (wykorzystuje wiadomości
z podręcznika, m.in. z ramki Wielka proza
światowa); odnosi to pojęcie do powieści
Marii Kuncewiczowej
– *dostrzega i komentuje zróżnicowanie
narracji: w tekście powieści rozróżnia
fragmenty zawierające subiektywny punkt
widzenia bohaterki (bądź perspektywę
Władysia) oraz obiektywną relację narratora
– opisuje język bohaterki, wskazując
formy świadczące o jej językowej obcości;
określa ich funkcję
– *określa funkcję różnych czasów narracji
(teraźniejszego i przeszłego) – *wskazuje
na retrospekcję jako zasadę kompozycyjną
powieści
– *wyjaśnia określenie „powieść
psychoanalityczna”, odnosząc je do
konstrukcji utworu i postaci bohaterki
– *wyjaśnia tytuł, wskazując źródła
„cudzoziemskości” Róży
– rekonstruuje portret psychologiczny
Rubena
– opisuje sposób prowadzenia narracji
w Pannach z Wilka, zwracając uwagę
i powieści Marcela Prousta
– *określa i interpretuje różne techniki
narracyjne obecne w Cudzoziemce
– *wskazuje i komentuje związki
narracji powieściowej z psychoanalizą
Freuda (konstrukcja utworu jako „seans
psychoanalityczny”); próbuje „postawić
diagnozę” Róży i Władysiowi
– *wskazuje w powieści na motyw
muzyczny, określa jego funkcję
– *dokonuje porównania dwojga
bohaterów: Cezarego Baryki i Róży
Żabczyńskiej, zwracając uwagę na
funkcję, jaką pełni motyw przyjazdu do
Polski w konstrukcji ich losów
– *wyjaśnia, czym są skrypty kulturowe
obecne w języku, podaje przykłady
– interpretuje obraz Kobieta siedząca
przed lustrem
– rozpoznaje technikę narracyjną
obecną w Pannach z Wilka
– wskazuje źródła problemów
egzystencjalnych bohatera (rozpoznane
przez niego samego i wywnioskowane
na podstawie opisu)
– określa strategię narracji (narrator
podąża za pogłębiającą się
samoświadomością Rubena)
– podaje podstawowe informacje
o Prouście i założeniach jego powieści
– w opowiadaniu Iwaszkiewicza
dostrzega i interpretuje topos miłości
5. Grotes- 4P+1R karnawał i groteska
w sztuce
ka.
Wobec
europejskiej, np.:
tajemnicy
Pieter Bruegel
istnienia
Walka karnawału
z postem
Hieronimus Bosch
Kuszenie św.
Antoniego
karykatura starej
kobiety Leonarda
da Vinci
Francisco Goya
Niech wiedzą,
jacyśmy dostojni
Stanisław Ignacy
Witkiewicz Portret
Stefana Glassa
James Ensor Wjazd
Chrystusa
do Brukseli
na zmianę czasów (przeszły, teraźniejszy);
wskazuje na nakładanie się planów
czasowych
– określa, co jest głównym przedmiotem
obserwacji narratora (myśli, wspomnienia
bohatera, jego wnętrze)
– przygotowuje charakterystykę
porównawczą trzech bohaterek:
z pozytywizmu, Młodej Polski,
dwudziestolecia międzywojennego
– na podstawie utworów Bolesława
Leśmiana, Brunona Schulza i wybranych
dzieł sztuki wyjaśnia, czym jest groteska
i jakie są jej cechy
– interpretuje wiersze Bolesława Leśmiana,
wnioskując na podstawie analizy (dokonanej
pod kierunkiem nauczyciela)
– opisuje charakter świata wykreowanego
w wierszach, dostrzega jego symboliczny
charakter i filozoficzne przesłanie
– *przedstawia sposób, w jaki poeta widzi
naturę oraz relacje między nią
a człowiekiem
– wskazuje specyfikę języka artystycznego
Bolesława Leśmiana (rodzaje neologizmów
i ich funkcje, rytm)
– wskazuje w poznanych wierszach
inspiracje ludowe (np. ballada, meliczność,
postacie rodem z baśni ludowych,
antropomorficzne widzenie sił natury)
i *wyjaśnia, w jaki sposób poeta je
przetwarza, włączając w swoją wizję świata
i śmierci
– porównuje utwór Iwaszkiewicza
z ekranizacją Panien z Wilka w reżyserii
Andrzeja Wajdy
– przygotowuje recenzję wybranej
filmowej adaptacji omawianych
utworów prozy powieściowej
z dwudziestolecia międzywojennego
– samodzielnie analizuje i interpretuje
czytane wiersze Bolesława Leśmiana
– *interpretuje czytane wiersze jako
opowieści filozoficzne: o bycie,
poznaniu, trudzie istnienia, dochodzeniu
prawdy o świecie
– wyjaśnia ogólnie, na czym polega
związek poezji Bolesława Leśmiana
z filozofią Bergsona (intuicja, pęd
życiowy, natura tworząca, jaźń itp.)
– *na podstawie czytanych wierszy
określa Leśmianowską koncepcję poety
(„poeta jako człowiek pierwotny”)
– *wskazuje związki poezji Bolesława
Leśmiana z mitycznym pojmowaniem
świata
– określa stylistyczną i znaczeniową
wartość neologizmów Leśmianowskich
– rozpoznaje słowotwórczą budowę
neologizmów Bolesława Leśmiana,
dzieli je na kategorie (np. według części
mowy), *wyciąga wnioski na temat
P I.1.1, 4
2.1, 2, 4
II.1.1, 2, 3
2.1, 4, 5
3.1, 2, 3, 4
4.2
III.1.1, 3
2.1
R I.3.2
II.2.3
3.2, 4
Bolesław Leśmian
Topielec, Dusiołek,
Szewczyk, Poeta,
Dziewczyna
Ewa Demarczyk
Garbus, słowa
Bolesław Leśmian,
muzyka Zygmunt
Konieczny
Bruno Schulz
Sierpień, Wiosna
(fragmenty)
rycina Brunona
Schulza
Marc Chagall
Zielony skrzypek
kadr z Sanatorium
pod klepsydrą
w reżyserii
Wojciecha Jerzego
Hasa
Franz Kafka Proces
– w czytanych wierszach wskazuje elementy
humoru i ludowej groteski, określa ich
funkcje
– przedstawia własne odczucia i wrażenia
związane z omawianymi opowiadaniami
Brunona Schulza
– podaje podstawowe informacje na temat
Brunona Schulza i Drohobycza
– interpretuje fragment prozy, odnajdując
w nim elementy autobiograficzne
i wyjaśniając, w jaki sposób zostały one
przetworzone
– śledzi i interpretuje inicjacje
(wtajemniczenia), których doświadcza
bohater Sierpnia i Wiosny
– *wskazuje w opisie i interpretuje motywy
symboliczne i mityczne
– przedstawia groteskowy opis człowieka na
podstawie opowiadania Sierpień
– wyjaśnia, dlaczego Bruno Schulz uważa
dzieciństwo za „genialną epokę” i czas
święty
– analizuje i charakteryzuje język poetycki
Brunona Schulza (części mowy i ich
funkcje, odwołanie się do wrażeń
zmysłowych, dynamizacja opisu, metafory
i ich charakter, animizacje
i antropomorfizacje itp.)
– *wskazuje w opisie metafory sugerujące
metamorfozę elementów rzeczywistości,
wyjaśnia, jakie mają znaczenie dla obrazu
wykreowanego świata
poglądów poety na język
– wskazuje podobieństwa i różnice
w sposobie ujęcia natury w balladach
Adama Mickiewicza i Bolesława
Leśmiana
– przygotowuje pisemną interpretację
wybranego wiersza Bolesława Leśmiana
– przedstawia relacje między
mikrokosmosem (dom, Drohobycz)
i makrokosmosem (wszechświat, mit)
w świecie przedstawionym
w opowiadaniach Brunona Schulza
– wyjaśnia, jak Bruno Schulz pojmuje
„dojrzewanie do dzieciństwa”
– określa sposób pojmowania czasu
w prozie Brunona Schulza (odwołuje się
do czytanych tekstów, przytacza
właściwe cytaty)
– *wyjaśnia, na czym polega mityzacja
rzeczywistości w prozie Brunona
Schulza, m.in. przywołuje mit Początku
i Księgi
– *wskazuje związki między prozą
Brunona Schulza i malarstwem,
np. Marca Chagalla
– *określa, jaka wizja świata
i egzystencji ludzkiej wyłania się
z Procesu Franza Kafki
– *opisuje poetykę utworu, zwracając
uwagę na gatunek powieści i jego
cechy, wymieszanie elementów
realistycznych w taki sposób, iż tworzą
6. Grotes- 3P+13
ka.
R+3
Wobec
(jęz.)
społeczeństwa
– *streszcza (opowiada) fragmenty
Procesu Franza Kafki (np. aresztowanie,
opis sądu, jego procedury i funkcjonowanie,
role adwokatów i innych pracowników),
wskazuje elementy odbiegające
od rzeczywistości (odrealniające obraz)
– *przedstawia drogę Józefa K., m.in. jego
relacje ze spotkanymi ludźmi, nadzieje,
jakie w nich pokłada, stosunek do procesu
i przemiany zachodzące w samym
bohaterze
– *interpretuje wskazane fragmenty
utworu (np. przypowieść o odźwiernym)
– *rozpoznaje i interpretuje paraboliczny
sens procesu
– *wyjaśnia, co w powieści oznacza „bycie
oskarżonym”
– *wyjaśnia termin „powieść paraboliczna”,
odnosząc go do Procesu i innych znanych
sobie utworów
– prezentuje w dyskusji swoją interpretację
Procesu, wykorzystuje interpretacje
znajdujące się w podręczniku
– zbiera materiały do prezentacji:
Dzieciństwo i młodość w literaturze i sztuce
dwóch wybranych epok; pisze wstęp do tej
prezentacji; sporządza bibliografię
Witold Gombrowicz – *streszcza (opowiada, relacjonuje) utwór
– interpretuje znane sobie fragmenty
Ferdydurke
utworu, np. przebudzenie bohatera,
Zdzisław Łapiński
zaprowadzenie go do szkoły, pojedynek
Syfona z Miętusem
Ja, Ferdydurke
fantastyczny świat przedstawiony,
wskazuje na paraboliczność utworu
– *komentuje psychologiczną
interpretację Procesu autorstwa Ericha
Fromma
– *zestawia ze sobą i porównuje dwa
wykreowane światy: Brunona Schulza
i Franza Kafki
– *podaje informacje biograficzne
na temat Kafki (na podstawie
wiadomości z podręcznika)
– podaje podstawowe informacje
biograficzne o Witoldzie Gombrowiczu
– na podstawie sytuacji Józia ocenia
sytuację człowieka uwikłanego w formę
– wyjaśnia, jak można rozumieć
P I.3.6
II.1.1, 2, 3
2.2, 4, 5
3.1, 2, 3, 4
III.1.1, 2, 3
i historii
(fragment)
– przedstawia bohatera, wskazując różne
jego „ja” oraz określając role (formy), jakie
okładka pierwszego zostają mu narzucone
wydania Ferdydurke – ocenia wpływ, jaki na bohatera mają inni
z rysunkiem
ludzie (a więc: w jaki sposób człowiek jest
Brunona Schulza
określany przez relacje międzyludzkie)
okładka
– wyjaśnia symboliczny sens kolejnych
hiszpańskiego
ucieczek Józia (ocenia, czy możliwe jest
wydania Ferdyuwolnienie się człowieka od narzucanej mu
durke z 2001 r.
formy)
z wykorzystaniem
– *wyjaśnia, jak Witold Gombrowicz
grafiki Rolanda
rozumie dojrzałość (i niedojrzałość)
Topora
człowieka
– w czytanych fragmentach wskazuje
elementy parodii, groteski, karykatury, aluzje
Stanisław Ignacy
Witkiewicz Szewcy literackie i kulturowe; określa ich funkcje
Michaił Bułhakow
(np. kompromitacja określonych środowisk
Mistrz i Małgorzata społecznych, zachowań, postaw)
– ocenia obraz środowisk społecznych
ukazanych w powieści: szkoła, dom (rodzina
mieszczańska), dwór ziemiański, *zwracając
uwagę na rolę tradycji, która je
ukształtowała
– interpretuje groteskową symbolikę części
ciała (np. twarz-gęba, głowa walcząca
z łydką)
– wskazuje sformułowania
charakterystyczne dla groteskowego kodu
Witolda Gombrowicza i wyjaśnia ich sens
(np. pupa, gęba, łydka, patrzeć belfrem)
– *przedstawia przestrzeń sceniczną,
postacie i przebieg wydarzeń ukazanych
Gombrowiczowską formę (w zakresie
wskazanym w podręczniku)
– określa gatunek utworu, zwracając
uwagę na związki z powieścią
łotrzykowską i powiastką filozoficzną
– ocenia stylistyczną wartość
elementów nonsensu, absurdu,
deformacji
– *wskazuje na związek groteski
(w języku i stylu powieści) z obrazem
deformacji osobowości człowieka
powstałej wskutek interakcji z innymi
ludźmi w codziennych sytuacjach
(np. w rodzinie Młodziaków)
– *wskazuje przykłady stylistycznego
dysonansu stosowanego przez autora,
wyjaśnia jego mechanizm i funkcje
– interpretuje reprodukcje okładek
Ferdydurke w kontekście powieści
– *szerzej charakteryzuje świat
wykreowany w dramacie Witkacego
Szewcy (czas, miejsce, postacie i ich
język, zdarzenia), wskazując jego
absurdalność, nielogiczność
– *porównuje język, jakim mówią
różne postacie sceniczne; wyciąga
wnioski
– *na konkretnych przykładach
wskazuje wymieszanie konwencji
estetycznych (patosu i trywialności,
grozy i komizmu itp.) *w różnych
elementach dramatu
2.1
R I.3.2
II.2.1, 2, 3,
4
3.1, 2, 4
w Szewcach
– *charakteryzuje trzy fazy rewolucji
przedstawione w dramacie
– *określa, w jaki sposób została
przedstawiona w dramacie walka klas
– *dostrzega w Szewcach elementy
nadrealizmu i ekspresjonizmu (np.
przestrzeń sceniczna, konstrukcja postaci,
fabuła)
– interpretuje przedstawioną wizję świata
(chaos)
– *przedstawia katastroficzne przeczucia
Witkacego (odczłowieczenie,
wielkoprzemysłowa uniformizacja życia,
zanik indywidualności itp.)
– czyta i interpretuje wskazane fragmenty
dramatu (np. z podręcznika)
– charakteryzuje język i styl dramatu,
wskazując wymieszanie stylów, neologizmy,
hybrydy, aluzje i przytoczenia, ocenia ich
funkcje i ogólny efekt
– wyjaśnia, czym jest hybryda językowa,
podając przykłady
– w czytanym fragmencie wskazuje cechy
groteski, określa jej funkcje
– porównuje Szewców z innymi rodzajami
dramatu, np. antycznym, klasycznym,
szekspirowskim, romantycznym (dokonuje
syntezy
materiału)
– *wskazuje różne plany narracyjne
powieści Mistrz i Małgorzata Michaiła
– rozpoznaje i interpretuje aluzje
i nawiązania kulturowe (np. nawiązania
do twórczości Stanisława
Wyspiańskiego, motyw maski)
– *w dramacie odnajduje cechy
groteski politycznej
– wskazuje elementy groteski w języku
(wymieszanie różnych stylów,
nieadekwatnych form językowych itp.)
– interpretuje język utworu
(kompromitacja jałowości
XX-wiecznych intelektualistów, parodia
stylu modernistycznego, wprowadzenie
komizmu itp.)
– prezentuje podstawowe wiadomości
o życiu i twórczości Witkacego, m.in.
o jego twórczości literackiej i malarskiej,
firmie portretowej, poszukiwaniach
artystycznych, w tym informacje
*o teorii Czystej Formy (zakres
wiadomości z podręcznika)
– *podaje informacje o recepcji
dramatów Witkacego – ich renesansie po
roku 1956, m.in. przywołuje teatr
Tadeusza Kantora (zakres wiadomości
z podręcznika)
– *na przykładzie Szewców określa, na
czym polega nowatorstwo artystyczne
dramatów Witkacego
– *określa funkcje wprowadzenia
w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła
Bułhakowa motywów i elementów
Bułhakowa, określa zasadę kompozycyjną
utworu
– *dostrzega i interpretuje powiązanie
elementów realistycznych i fantastycznych
– *charakteryzuje obraz Moskwy lat 30.
(różne aspekty życia w komunistycznej
Rosji)
– *przedstawia działalność Wolanda i jego
świty; określa sposób potraktowania
i funkcję motywu satanistycznego
w powieści
– *ocenia, jaka jest prawda
o mieszkańcach Moskwy ujawniona przez
Wolanda (obraz społeczeństwa w państwie
totalitarnym)
– *interpretuje sposób i cel wykorzystania
motywów biblijnych
– *odczytuje moralistyczne przesłanie
powieści (np. dotyczące prawdy, winy i
kary, wierności sobie, dobra i zła)
– pisze pracę nawiązującą do Ferdydurke
(odpowiada na pytanie, czy możliwa jest
ucieczka od formy, czy jest do pomyślenia
autentyczność)
– omawia język dwudziestolecia
międzywojennego (rozróżnia
i charakteryzuje modele stylistyczne języka
poetyckiego – epigoński styl młodopolski,
styl skamandrycki, styl awangardowy, styl
futurystyczny – oraz prozy artystycznej –
styl prozy realistycznej, styl prozy
nowatorskiej)
fantastycznych (metafizycznych)
– *określa rolę Poncjusza Piłata
w historii Jeszui i w powieści Michaiła
Bułhakowa, porównuje tę postać
z Piłatem z Ewangelii
– *wskazuje i interpretuje motywy
symboliczne (np. ogień, burza, woda,
lot, światło słońca i światło księżyca,
noc)
– *przedstawia funkcjonowanie
w powieści motywu mistrza i ucznia,
wprowadza kontekst innych znanych
sobie tekstów kultury
– *rozpoznaje w powieści motywy
faustowskie
– *interpretuje motto powieści
– *pisze interpretacje porównawczą na
temat sposobu groteskowej deformacji
w Mistrzu i Małgorzacie oraz
w Szewcach
– porównuje pod względem
językowym dialogi Cezarego
z Gajowcem oraz Róży z Martą
– analizuje pod względem językowym
wybrany utwór Bolesława Leśmiana
– analizuje i omawia formę językową
oraz graficzną wiersza Tytusa
Czyżewskiego Hymn do maszyny mego
ciała
7. Kata4P+2R Czesław Miłosz
strofizm
+2
0 książce
i katastro- (jęz.)
Józef Czechowicz
fa
przez kresy, żal
*Konstatny Ildefons
Gałczyński Koniec
świata. Wizje
świętego
Ildefonsa…
(fragmenty),
wiersze liryczne
(przypomnienie
lektury
z gimnazjum)
George Grosz
Podpory
społeczeństwa
Hubert i Jan van
Eyck Adoracja
baranka
mistycznego
Krzysztof Kamil
– analizuje język wybranych tekstów
artystycznych z dwudziestolecia
międzywojennego, zwraca uwagę na cechy
składniowe, leksykę, nacechowanie
stylistyczne, figury, tropy, elementy
stylizacji, obrazowanie
– przygotowuje prezentację na temat języka
dwudziestolecia międzywojennego
– na podstawie czytanych wierszy określa
nastroje lat 30. (rozczarowanie, niepewność,
przeczucie katastrofy itp.)
– wskazuje polityczne i społeczne źródła
nastrojów katastroficznych, znajduje ich
odbicie w czytanych wierszach i w sztuce
(kryzys ekonomiczny, nędza, bezrobocie,
narodowe ruchy faszystowskie, widmo
rewolucji, totalitaryzmy itp.)
– dokonuje analizy i interpretacji wiersza
Czesława Miłosza 0 książce
– określa, jaki portret ludzi swej epoki
kreśli poeta (krytyka współczesności)
– komentuje występujące w wierszu relacje
między realnym czasem historycznym
a biblijnym czasem apokalipsy, wyciąga
wnioski
– wskazuje katastroficzne wizje
w wierszach Józefa Czechowicza przez
kresy, żal, *interpretuje ich symbolikę
– wskazuje stylistyczne wykładniki
muzyczności, określa ich funkcje (np.
instrumentację głoskową, onomatopeje,
środki służące rytmizacji)
– *przedstawia ogólne założenia
diagnozy upadku kultury przedstawione
w książce Zmierzch Zachodu Oswalda
Spenglera,
– podaje podstawowe informacje
o wileńskich żagarystach (zwłaszcza
o Czesławie Miłoszu), wyjaśnia tytuł
pisma
– rozpoznaje 13-zgłoskowiec
i interpretuje jego użycie w wierszu
Czesława Miłosza 0 książce, wskazuje
związaną z nim tradycję literacką
– *w wierszu Czesława Miłosza
odczytuje echa przeczucia „zmierzchu
kultury”
– *interpretuje groteskowe utwory
Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego
w kontekście nastrojów katastroficznych
lat 30. i w kontekście kultury
– analizuje i interpretuje czytane
utwory
– wskazuje i interpretuje motywy
symboliczne
– podaje podstawowe informacje
P I.3.4
II.1.1, 2, 3
2.1, 2, 5
3.1, 2, 3, 4
4.2, 3
III.1.1, 2
2.1
R II.2.3
3.2
Baczyński
Pokolenie, Elegia
o… [chłopcu
polskim],
Z lasu, Wyroki,
Niebo złote ci
otworzę
Aleksander
Kamiński, Kamienie
na szaniec
(przypomnienie
lektury
z gimnazjum)
– na podstawie wierszy Konstantego
Ildefonsa Gałczyńskiego poznanych
w gimnazjum wskazuje cechy poezji
autora Zaczarowanej dorożki
– *w wierszu Koniec świata. Wizje świętego
Ildefonsa… rozpoznaje odmienną
konwencję (groteska, satyra itp.) i jej
związek z kulturą karnawału
– przedstawia i interpretuje sposób
wykorzystania aluzji biblijnych w wierszu
Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego
– w czytanych wierszach wskazuje
i *interpretuje symbolikę apokaliptyczną
(biblijną)
Krzysztof Kamil
– na podstawie czytanych wierszy określa
Baczyński
główne cechy poetyki katastroficznej
Pokolenie – rysunek (np. nawiązanie do tradycji symbolizmu,
zdjęcia z klęski
wizyjność)
wrześniowej
– opisuje budowę czytanych wierszy,
i powstania
odróżnia wiersze tradycyjne
warszawskiego
od awangardowych
Ewa Demarczyk
– w czytanych utworach wskazuje środki
Wiersze wojenne,
językowe o funkcji ekspresywnej, np. formy
słowa Krzysztof
kontrastywne, określenia dynamizujące
Kamil Baczyński,
wypowiedź, hiperbolizacje, metafory
muzyka Zygmunt
nacechowane emocjonalnie, inne środki
Konieczny
składniowe i leksykalne
– wyraża własne odczucia na temat
Paweł Rodak
czytanych wierszy Krzysztofa Kamila
Wyobraźnia poetów Baczyńskiego
– interpretuje czytane wiersze, formułując
spełnionej
wnioski na podstawie analizy kierowanej
apokalipsy
o podziemnym życiu literackim
i kulturalnym na ziemiach polskich
w czasie okupacji
– wie, jaką rolę przypisywali poeci
okupacyjni artyście
– przedstawia wyłaniający się
z czytanych wierszy syntetyczny obraz
pokolenia, którego młodość przypadła
na czas wojny
– charakteryzuje wizję trudnego
człowieczeństwa zawartą w wierszach
Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
– *porównuje wiersze poetów
okupacyjnych (np. Krzysztofa Kamila
Baczyńskiego) z utworami
przedwojennych katastrofistów
(np. Józefa Czechowicza)
– *w sposób syntetyczny przedstawia
język i styl katastrofistów lat 30. i 40.
– bierze udział w projekcie dotyczącym
twórczości „poetów spełnionej
apokalipsy”
– *charakteryzuje funkcje tekstu
stanowiącą oraz magiczną
(fragment)
przez nauczyciela
– określa charakter przestrzeni ukazanej
w wierszach, interpretuje wypełniające ją
elementy; *rozpoznaje jej wizyjność
– określa nastrój czytanych utworów
(uwzględniając ich segmentację)
– nazywa wartości (także przeciwstawne)
obecne w czytanych utworach
– wskazuje środki językowe i stylistyczne
sygnalizujące, iż poeta (podmiot liryczny)
mówi w imieniu pokolenia
– przedstawia biografię Krzysztofa Kamila
Baczyńskiego jako reprezentanta
„pokolenia spełnionej apokalipsy”
– wyjaśnia określenie „poeci spełnionej
przepowiedni” (lub: „spełnionej
apokalipsy”), odwołując się do przeczuć
przedwojennych katastrofistów i wyjaśniając
metaforę apokalipsy
– na podstawie czytanych utworów
przedstawia obraz wojny jako apokalipsy,
uwzględnia poetykę wierszy (rozpoznaje
liryczny typ wizyjnej ekspresji)
– interpretuje zawarty w czytanych
wierszach obraz wojny jako rozpadu
ogólnoludzkiego porządku i upadku
uniwersalnych wartości
– wskazuje, jak poeci wojenni pojmowali
obowiązek moralny spoczywający na poecie
i człowieku
– odwołując się do przeczytanych
utworów, wyjaśnia, na czym polega tragizm
8. Po
katastrofie.
Literatura
wobec
zagłady
7P+2R Tadeusz Borowski,
wybrane
opowiadanie,
np. Proszę państwa
do gazu
Gustaw Herling-Grudziński Inny
świat
Hanna Krall Zdążyć
przed Panem
Bogiem
Anna
Świrszczyńska
i heroizm pokolenia wojennego
– porównuje obraz pokolenia wojennego
zawarty w Kamieniach na szaniec
z obrazem zawartym w poezji Krzysztofa
Kamila Baczyńskiego
– czyta ze zrozumieniem fragment eseju na
temat wyobraźni poetów spełnionej
apokalipsy i odpowiada na pytania do tekstu
– charakteryzuje katastroficzną wyobraźnię
Krzysztofa Kamila Baczyńskiego,
uwzględnia komentarz Pawła Rodaka,
przygotowuje wypowiedź pisemną lub ustną
na ten temat
– wymienia elementy sytuacji
komunikacyjnej
– rozpoznaje i nazywa funkcje tekstu:
emotywną, perswazyjną, informatywną,
estetyczną, *metajęzykową, *fatyczną,
wskazuje cechy każdej z nich
– streszcza, relacjonuje (i komentuje)
wybrane opowiadania oświęcimskie
Tadeusza Borowskiego, wykorzystując
wiadomości z historii na temat obozów
koncentracyjnych
– interpretuje czytane fragmenty
opowiadań na podstawie analizy tekstu
(opisuje rzeczywistość obozową, analizuje
ludzkie postawy i sposób ich
przedstawienia)
– przedstawia wizję obozu opisaną przez
Tadeusza Borowskiego (wytwór kultury
europejskiej; model państwa totalitarnego –
– komentuje przedstawiony przez
Tadeusza Borowskiego obraz więźnia
obozów hitlerowskich, zestawiając go
z „człowiekiem totalitarnym” (Hannah
Arend) oraz z „osobowością
autorytarną” (Theodor Adorno);
wyciąga wnioski, wykorzystuje je
w dyskusji
– omawia kontrowersje, jakie budziły
opowiadania Tadeusza Borowskiego,
i wskazuje ich przyczyny („sprawa
Borowskiego”)
– *przedstawia diagnozę kultury
P I.2.1
II 1.1, 2, 3
2.1, 4, 5
3.1, 2, 3, 4
4.1, 3
III.1.1, 3
2.1
R II.2.1, 3
3.1, 2
4.1
Budowałam
barykadę
Władysław
Broniewski Ballady
i romanse
informacje
o powstaniu
warszawskim
Bronisław Linke
Egzekucja
w ruinach getta
rysunek Haliny
Ołomuckiej
Krzysztof
Penderecki Tren
„Ofiarom
Hiroszimy”
Tadeusz Różewicz
Ocalony,
*Termopile polskie,
Lament
Józef Szajna Ściana
butów
Andrzej
Wróblewski
Rozstrzelanie
surrealistyczne
Stanisław Burkot
kwintesencja systemu hitlerowskiego)
– na przykładzie Tadka i innych postaci
charakteryzuje więźnia obozów
hitlerowskich, wskazuje fragmenty
świadczące o jego uprzedmiotowieniu
– wyjaśnia określenie „człowiek
zlagrowany”
– w interpretacji opowiadania
wykorzystuje wiedzę historyczną oraz
wiadomości biograficzne o autorze,
odróżnia Tadka – bohatera literackiego
od postaci pisarza
– *uzasadnia, iż opowiadania Tadeusza
Borowskiego mają wymiar moralistyczny,
a nie nihilistyczny
– odwołując się do tekstu, charakteryzuje
styl, jakim pisane są opowiadania i sposób
prowadzenia narracji (behawioryzm, styl
lapidarny)
– w czytanym opowiadaniu wskazuje cechy
dokumentu i literatury pięknej
– streszcza, opowiada, relacjonuje
fragmenty Innego świata w kontekście
wiedzy historycznej i biografii autora,
wskazuje dokumentalny charakter książki
– rozpoznaje w powieści cechy pamiętnika,
określa zasadę kompozycji i sposób
prowadzenia narracji
– szczegółowo analizuje i interpretuje
wskazane fragmenty (np. studium
męczeństwa Kostylewa)
– przedstawia metody fizycznego
europejskiej postawioną przez Tadeusza
Borowskiego (cywilizacyjna utopia
zamieniona w mechanizm ludobójstwa)
– *wyjaśnia, jaki związek
z przedstawioną wizją człowieka
„urobionego” przez obóz ma
behawiorystyczny styl opowiadań
– podaje podstawowe informacje
o Gustawie Herlingu-Grudzińskim jako
więźniu łagrów i wybitnym pisarzu
emigracyjnym (a także o środowisku
„Kultury” oraz jej znaczeniu)
– wskazuje introspekcję jako metodę
pisarską związaną z moralistycznym
przesłaniem utworu
– porównuje obraz człowieka
w sytuacji ekstremalnej przestawiony
w opowiadaniach Tadeusza
Borowskiego i Innym świecie
(przedstawia „spór” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z Tadeuszem
Borowskim)
– porównuje styl opowiadań Tadeusza
Borowskiego (lapidarny) i Innego świata
Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
(więcej środków stylistycznych, epitety,
metafory itd.)
– *formułuje własne wnioski i sądy
na temat różnych wizji „świata
za drutami”, postaw ludzkich w sytuacji
ekstremalnej, stosunku do cierpienia,
wolności i zniewolenia itp.
[Formuła poezji
Tadeusza
Różewicza]
i psychicznego niszczenia ludzi w państwie
sowieckim
– charakteryzuje system obozów
sowieckich jako obraz totalitaryzmu
Miron Białoszewski – interpretuje tytuł i motto powieści
– formułuje główny problem i przesłanie
Pamiętnik
z powstania
utworu (ocalenie człowieczeństwa
i wewnętrznej wolności, obraz człowieka,
warszawskiego
(przypomnienie
który nie chce się poddać złu i tragicznemu
lektury
losowi)
z gimnazjum)
– interpretuje Inny świat jako wyraz
odmowy poddania się złu
Kanał, reż. Andrzej – *wymienia inne ważne publikacje i ich
Wajda
autorów ukazujące „archipelag GUŁag”
– przedstawia faktograficzny charakter
książki Hanny Krall Zdążyć przed Panem
Bogiem, m.in. wyjaśnia, kim był Marek
Edelman i jaką rolę odegrał w powstaniu
w getcie warszawskim
– wskazuje dwie płaszczyzny czasowe
relacji Marka Edelmana i określa, co je
łączy
– na podstawie relacji Marka Edelmana
interpretuje wybuch powstania w getcie
jako walkę o godną śmierć
– interpretuje tytuł utworu
– wyjaśnia, dlaczego Edelman twierdzi, że
„nie nadaje się na bohatera” i odrzuca
wszelkie sugestie heroizacji powstania
w getcie
– wyjaśnia znaczenie i *pochodzenie słowa
„holocaust”
– porównuje opisy śmierci Żydów
w getcie z literacką tradycją „pięknej”
śmierci w walce – określa, jak Marek
Edelman łączy konwencję pięknego
umierania z historią swojego pokolenia
(przytacza cytaty)
– przygotowuje i wygłasza prezentację:
„Literackie świadectwa lat wojny
i okupacji – dokument czy literatura
piękna?”, w której wykorzystuje różne
materiały ilustracyjne
– określa sposób zapisania
i przekazania doświadczeń czasu
zagłady w znanych sobie utworach
(synteza)
– interpretuje wiersze Tadeusza
Różewicza jako obraz
samoświadomości człowieka ocalonego
z zagłady
– na podstawie czytanych wierszy
wyjaśnia, na czym polega
Różewiczowski system wersyfikacyjny
– interpretuje Ballady i romanse
w kontekście tragicznych losów narodu
żydowskiego, dostrzega konteksty,
np. religijny, filozoficzny
– analizuje utwór Broniewskiego pod
względem językowym oraz
kompozycyjnym; określa, jaką funkcję
pełnią w wierszu nawiązania
do Romantyczności, wskazuje cechy
gatunkowe ballady
– zbiera materiały do syntezy: „Literackie
świadectwa lat wojny i okupacji – dokument
czy literatura piękna?” (m.in. opracowuje
bibliografię najważniejszych pozycji
i gromadzi wiadomości o ich autorach,
wykorzystując informacje z podręcznika
i znalezione samodzielnie w szkolnej
bibliotece, internecie)
– wskazuje cechy reportażu w utworze
Hanny Krall
– określa, które cechy zbliżają utwór
do literatury pięknej, które zaś nadają mu
wartość dokumentu
– interpretuje wiersze Tadeusza
Różewicza, wykorzystując kontekst
historyczny oraz kontekst literacki (poznane
wcześniej utwory ukazujące człowieka
i jego system wartości w sytuacji
ekstremalnej)
– określa, kim jest (w poezji Tadeusza
Różewicza) człowiek, który ocalał
z katastrofy
– odwołując się do czytanych wierszy,
wskazuje moralistyczny wymiar utworów
Różewicza (diagnoza rozpadu wartości,
„poszukiwanie nauczyciela i mistrza”, który
pomoże odbudować ład)
– omawia strategię pisarską poety
(mówienie ze „ściśniętym gardłem”)
w kontekście pytania, czy możliwa jest
„sztuka po Oświęcimiu”
– w wierszach Tadeusza Różewicza
– interpretuje wiersz Anny
Świrszczyńskiej, zwraca uwagę
na heroizm cywili
– pisze recenzję z filmu Andrzeja Wajdy
Kanał
– na podstawie Kanału tworzy portrety
psychologiczne ludzi w sytuacji
granicznej
9. Rozrachunki
ze stalinizmem
1P+6R George Orwell Rok
+5J
1984
*Czesław Miłosz
Zniewolony umysł
(fragmenty)
*Andrzej
Bobkowski Szkice
piórkiem
(fragmenty)
*Leopold Tyrmand
Dziennik 1954
(fragmenty)
budownictwo
dostrzega zatarcie granicy między językiem
poezji i językiem prozy, ilustruje je
przykładami
– omawia fragment Pamiętnika z powstania
warszawskiego pod kątem analizy języka:
wypisuje przykłady składniowych
i leksykalnych środków językowych
charakterystycznych dla polszczyzny
mówionej, wyjaśnia, na czym polega
funkcja estetyczna tekstu
– przygotowuje pisemną wypowiedź,
w której przedstawia osobowość „człowieka
totalitarnego”, wykorzystuje informacje
z podręcznika oraz z innych źródeł wiedzy
– bierze udział w dyskusji „Żołnierze
i cywile w powstaniu” na podstawie
utworów o powstaniu warszawskim
i powstaniu w getcie warszawskim
– wyjaśnia pojęcie „antyutopii”
– dzieli się swoimi wrażeniami na temat
lektury Roku 1984 George’a Orwella
– charakteryzuje społeczeństwo Oceanii,
zwraca uwagę na rolę propagandy
i aparatu przemocy w państwie rządzonym
przez Wielkiego Brata
– charakteryzuje ustrój społeczny Oceanii
– charakteryzuje głównego bohatera,
wskazuje ważne etapy jego życia, określa
jego stosunek do totalitarnej
rzeczywistości
– wyjaśnia termin „socrealizm”
– podaje główne założenia i cechy sztuki
– omawia funkcję narratora, sposób
prowadzenia narracji w Roku 1984
– odnajduje analogie historyczne
w antyutopii George’a Orwella
– określa funkcje antyutopii
powstających przed II wojną światową
i po II wojnie światowej
– zna Orwellowskie pochodzenie takich
sformułowań, jak: „nowomowa”,
„Wielki Brat”, „prostowanie
przeszłości”
– ocenia, jaki wpływ miała nowomowa
na język literatury i świadomość
społeczeństwa
P I.1.9
II.1.1, 2
2.4
III.1.3, 4, 5
2.1
R I.1.5
3.2
II.3.4
socrealistyczne,
np. Nowa Huta,
Pałac Kultury
i Nauki
w Warszawie
plakat
socrealistyczny
portrety
przywódców
piosenki
socrealistyczne,
np. Budujemy nowy
dom, wykonanie
Chór
Czejanda
Człowiek
z marmuru, reż.
Andrzej Wajda
Przesłuchanie, reż.
Ryszard Bugajski
Adam Ważyk
Poemat dla
dorosłych (fragment)
socrealistycznej, odnosi je do znanych sobie
tekstów kultury (poezja, plakat, malarstwo,
piosenki)
– ogólnie omawia warunki polityczne
i społeczne w różnych okresach PRL i ich
wpływ na sztukę tego czasu (naciski
polityczne, indoktrynacja, propaganda,
cenzura, zakłamywanie rzeczywistości,
przemilczanie niewygodnych tematów,
aluzyjność; w okresie późniejszym – nurt
opozycji)
– wyjaśnia określenie „nowomowa”,
wskazuje i objaśnia jej funkcje
– *omawia formy i cele wprowadzania
Nowej Wiary, wyjaśnia jak „prostowano
historię”, czym był kult jednostki, odnajduje
jego przejawy w znanych tekstach kultury
(np. w plakacie socrealistycznym)
– wyjaśnia, na czym polega postawa
nazwana przez Czesława Miłosza
„Ketmanem”
– *interpretuje Zniewolony umysł jako
analizę mentalności intelektualistów
„nawróconych” na marksizm i socrealizm
– wyjaśnia, dlaczego po II wojnie
światowej polska literatura rozwijała się
na emigracji; *podaje nazwiska
najważniejszych jej przedstawicieli
– charakteryzuje język nowomowy
komunistycznej, zwraca uwagę na czarno-biały obraz rzeczywistości
– *omawia funkcje nowomowy (funkcja
– *wyjaśnia założenia materializmu
dialektycznego Marksa i Engelsa
– *dokładniej wyjaśnia, jaki wpływ
na twórców miała marksistowska
„pigułka szczęścia”
– *podaje najważniejsze informacje
o literaturze emigracyjnej, ocenia
znaczenie „Kultury” paryskiej
(na podstawie informacji z podręcznika)
– bierze udział w dyskusji na temat
ograniczania wolności słowa w reżimie
komunistycznym, a także na temat
postaw konformizmu oraz
nonkonformizmu artysty i konsekwencji
takich postaw; odpowiada na pytanie, co
traci sztuka w służbie propagandy
– przygotowuje prezentację na temat
działania systemu totalitarnego oraz roli
i miejsca jednostki w tym systemie,
wykorzystuje poznane na lekcjach
utwory literackie oraz filmowe,
np. Człowiek z marmuru w reżyserii
Andrzej Wajdy, Przesłuchanie
w reżyserii Ryszarda Bugajskiego)
– porównuje zapiski Leopolda
Tyrmanda z zapiskami Andrzeja
Bobkowskiego, zwraca uwagę
na tematykę oraz styl obu tekstów,
wskazuje cechy gatunkowe dziennika
– omawia językowe cechy
neonowomowy
– podaje przykłady argumentów
10. Po2
wtórzenie
i zebranie
materiału
z drugiego semestru klasy
II
Praca
2+1
klasowa
obejmują
ca utwory
omawiane w drugim semestrze
klasy II
zakłócająca, rytualna, kontrolna, magiczna)
– dostrzega różnicę między perswazją
a manipulacją
– omawia zjawisko manipulacji w reklamie
– omawia zjawisko manipulacji w języku
polityki
– omawia zjawisko manipulacji na
wybranych przykładach
– prezentuje w ujęciu syntetycznym
zagadnienia literackie i kulturowe
omówione w drugim semestrze klasy II
wypracowanie,
poprawa
– wie, czym jest estetyka wypowiedzi
– dba o estetykę własnych wypowiedzi
pisemnych i ustnych
– dostrzega w wypowiedziach własnych
i cudzych błędy językowe, poprawia je
– określa podstawowe typy błędów
językowych
manipulacyjnych
– wykorzystując gotowe schematy
językowe, tworzy fragmenty
przemówienia z okresu PRL
– znajduje cechy nowomowy w tekstach
z okresu stalinowskiego
– prezentuje w sposób pogłębiony
zagadnienia literackie i kulturowe
omówione w drugim semestrze klasy II