pobierz

CODEX IURIS CANONICI
AUCTORITATE IOANNIS PAULI PP: II PROMULGATUS *
KODEKS PRAWA KANONICZNEGO PRZEK AD POLSKI
ZATWIERDZONY PRZEZ KONFERENCJ EPISKOPATU,
PALLOTTINUM 1984
WST P
Ju od czasów Ko'cio)a pierwotnego by) zwyczaj zbierania 'wi3tych kanonów w jedno, aby ich znajomo'8, korzystanie z nich i zachowywanie stawa)o
si3 )atwiejsze, zw)aszcza dla 'wi3tych szafarzy, gdy „ adnemu kap)anowi nie
wolno nie zna8 swoich kanonów" — jak wspomina) papie Celestyn w li'cie
do biskupów Apulii i Kalabrii (r. 429). Z tymi s)owami wspó)brzmi synod
toledaBski IV (r. 633), który po przywróceniu dyscypliny Ko'cio)a w
królestwie Wizygotów wyzwolonego od arianizmu, przepisa): „Niech znajG
kap)ani Pisma 'wi3te i kanony", poniewa „nieznajomo'8, matka wszystkich
b)3dów, zw)aszcza u kap)anów Bo ych powinna by8 unikana" (Kan. 25).
Rzeczywi'cie w ciGgu pierwszych dziesi3ciu wieków w ró nych miejscach
pojawi)y si3 prawie niezliczone zbiory praw, sporzGdzone raczej prywatnym
staraniem, w których zosta)y zawarte normy przewa nie przez sobory i papie y
wydane i inne od mniejszych Jróde) zaczerpni3te. W po)owie XII wieku tego
rodzaju z)Gczenie zbiorów i norm, nierzadko ze sobG sprzecznych, ponownie
zosta)y zredagowane z prywatnego pomys)u przez mnicha Gracjana w konkordi3 praw i zbiorów. Ta konkordia, póJniej nazwana Dekretem Gracjana,
stanowi)a pierwszG cz3'8 wielkiego owego zbioru praw Ko'cio)a, który - zaczerpnGwszy przyk)ad z Corpus Iuris Ciyilis cesarza Justyniana zosta) nazwany
Corpus luris Canonici i zawiera) prawa, które prawie w ciGgu dwu wieków
przez najwy szG w)adz3 papie y zosta)y ustanowione przy wsparciu bieg)ych
w prawie kanonicznym, a nazywano ich glosatorami. To Corpus oprócz
Dekretu Gracjana, w którym zosta)y zawarte normy wcze'niejsze, sk)ada si3 z
Liber Ea-tra Grzegorza IX, Liber Sextus Bonifacego VIII, Clementinae, to jest
zbioru Klemensa V, opublikowanego przez Jana XXII, do których dochodzG
tego papie a Extravaoantes i Ea-trauapantes Communes ró nych papie y,
nigdy nie zebrane w zbiór autentyczny. Prawo ko'cielne, które to Corpus
obejmuje, stanowi)o „prawo klasyczne" Ko'cio)a katolickiego i tG nazwG jest
powszechnie nazywane. Temu za' zbiorowi prawa )aciBskiego odpowiada w
jaki' sposób Syn-tagma canonum lub Corpus canonum orientale Ko'cio)a
greckiego. s. 20
Prawa póJniejsze, zw)aszcza w czasie reformy katolickiej przez Sobór Trydencki ustanowione i przez ró ne dykasterie Kurii Rzymskiej wydane, nigdy
nie zosta)y zebrane w jeden zbiór; by)o to przyczynG, dlaczego ustawodawstwo
znajdujGce si3 poza CIC z up)ywem czasu stanowi)o „ogromnG mas3
nagromadzajGcych si3 praw", w której nie tylko brak porzGdku, lecz tak e
niepewno'8 z bezu yteczno'ciG l brakiem wielu praw po)Gczone zachodzi)y, a
sama dyscyplina Ko'cio)a by)a coraz bardziej nara ona na niebezpieczeBstwo.
Z tej przyczyny juz w czasie przygotowaB Soboru WatykaBskiego I wielu
biskupów postulowa)o, aby nowy i jedyny zbiór zosta) przygotowany dla sprawowania pewnej l bezpiecznej pieczy duszpasterskiej Ludu Bo ego. Poniewa
dzie)o to nie mog)o by8 doprowadzone do skutku dzia)aniem soborowym, Stolica Apostolska nast3pnie w najbardziej palGcych sprawach, które by)y 'ci'lej
zaliczane do dyscypliny, zaradzi)a nowym ustanowieniem praw. Wreszcie Plus
X, wkrótce po rozpocz3ciu pontyfikatu, podjG) trud zebrania l zreformowania
wszystkich praw ko'cielnych; poleci) aby dzie)o to pod kierunkiem kard. Piotra
Gasparri zosta)o doprowadzone do skutku. s. 23
W wykonaniu tak wielkiego i trudnego dzie)a nale a)o najpierw rozwiGza8
kwesti3 formy wewn3trznej i zewn3trznej nowego zbioru. OdrzucajGc sposób
kompilacji, wed)ug którego poszczególne prawa powinny by8 przytoczone
wed)ug tekstu oryginalnego, wybrano sposób wspó)czesnej kodyfikacji; tak
wi3c teksty zawierajGce l przedstawiajGce nakazy zosta)y zredagowane w nowej i krótszej formie. Ca)a za' materia zosta)a uj3ta w pi3ciu ksi3gach, które
na'ladujG system instytucji prawa rzymskiego: o osobach, o rzeczach, o skargach. Dzie)o zosta)o wykonane w ciGgu 12 lat, przy wspó)dzia)aniu bieg)ych.
konsultorów i biskupów ca)ego Ko'cio)a. Warto'8 nowego Kodeksu jest okre'lona we wst3pie w Kan. 6: „Kodeks dyscyplin3 obowiGzujGcG dotychczas w
zasadzie zachowuje, chocia wnosi odpowiednie zmiany". Nie chodzi)o wi3c o
ustanowienie nowego prawa, lecz g)ównie o prawo do tego czasu obowiGzujGce - w nowy sposób uporzGdkowane. Po 'mierci Piusa X ten zbiór powszechny, wy)Gczny, autentyczny, przez jego nast3pc3 Benedykta XV, 27 maja 1917
r. zosta) og)oszony, a od 19 maja 1918 r. otrzyma) moc obowiGzujGcG.
Prawo powszechne tego Kodeksu Pio-BenedyktyBskiego zgodG wszystkich
zosta)o potwierdzone i znacznie si3 przyczyni)o w naszym wieku do skutecznego sprawowania urz3du pastoralnego w ca)ym Ko'ciele, który tymczasem rozwinG) si3 na nowych terenach. Jednak tak zewn3trzne warunki Ko'cio)a w tym
'wiecie, który w ciGgu niewielu dziesi3cioleci przeszed) tak szybkie zmiany
okoliczno'ci zewn3trznych, jak i powa ne zmiany obyczajów oraz post3pujGce
przemiany wewn3trzne wspólnoty ko'cielnej sprawi)y, e nowa reforma prawa
kanonicznego by)a coraz bardziej naglGca i sta)a si3 postulowanG konieczno'ciG. Te znaki czasów jasno dostrzeg) papie Jan XXIII; gdy 25 stycznia
1959 r. po raz pierwszy zapowiedzia) synod rzymski i Sobór WatykaBski II,
równocze'nie oznajmi), e te wydarzenia b3dG niechybnie przygotowaniem do
dokonania odnowienia Kodeksu.
Jakkolwiek Komisja do reformy Kodeksu Prawa Kanonicznego zosta)a
ustanowiona 28 marca 1963 r., ju po rozpocz3ciu Soboru WatykaBskiego II,
pod przewodnictwem kard. Piotra Ciriaci i sekretarza Jakuba Violardo, kardyna)owie cz)onkowie, zebrani na posiedzeniu 12 listopada tego roku
wspólnie uznali, e prawdziwe i w)a'ciwe prace nale y od)o y8 i b3dzie je
mo na podjG8 dopiero po zakoBczeniu Soboru. Reforma mia)a bowiem by8
dokonana wed)ug wskazaB i zasad przez sam Sobór ustanowionych.
Tymczasem do Komisji ustanowionej przez Jana XXIII, jego nast3pca Pawe)
VI do)Gczy) 17 kwietnia 1964 r. 170 konaultorów z ca)ego 'wiata, aby wnie'li
swój wk)ad do dokonywanej pracy. 24 lutego 1965 r. Papie mianowa) nowego
sekretarza, którym zosta) Rajmund Bidagor SJ, gdy Violardo zosta) powo)any
na sekretarza Kongregacji do Spraw Sakramentów, i tego roku - 11 listopada sekretarzem adiunktem Korniej! zosta) Wilhelm Onclin. Po 'mierci kard.
Ciriaci, 21 lutego 1967 r. nowym pro-przewodniczGcym zosta) mianowany abp
Perykles Felici, wcze'niej sekretarz generalny Soboru WatykaBskiego II; 26
czerwca tego roku zosta) w)Gczony do Swi3tego Kolegium Kardyna)ów a
nast3pnie przejG) urzGd przewodniczGcego Komisji.
Gdy za' Bidagor l listopada 1973 r„ majGc 80 lat, ustGpi) z urz3du sekretarza,
12 lutego 1975 r. zosta) ustanowiony nowym sekretarzem Komisji Rozaliuez
Castiiio Lara SDB, biskup tytularny i koadiu)or w Venetiola; on to 17 maja
1992 r. - po przedwczesnej 'mierci kard. P. Felici - zosta) ustanowiony
proprzewodniczGcym Komisji.
Gdy Sobór WatykaBski II zbli a) si3 ju do koBca, 20 listopada 1985 r., w
obecno'ci Paw)a VI, odby)a si3 uroczysta sesja, w której brali udzia): cz)onkowie kardyna)owie, sekretarze, konsultorzy l urz3dnicy sekretariatu, w mi3dzyczasie ustanowionego, aby zapoczGtkowa8 uroczy'cie prace nad odnowG
Kodeksu Prawa Kanonicznego. Alokucja Papie a w jakiej' mierze po)o y)a
podstawy ca)ej pracy; zosta)o te przypomniane, e prawo kanoniczne wynika
z natury Ko'cio)a, za jego podstaw3 nale y uwa a8 w)adz3 jurysdykcji udzielonG Ko'cio)owi przez Chrystusa, za' cel upatrywa8 w trosce duszpasterskiej
dla osiGgni3cia zbawienia wiecznego; ponadto zosta)a na'wietlone natura
prawna Ko'cio)a, wzi3ta w obron3 konieczno'8 przed upowszechniajGcymi si3
zarzutami, zarysowana historia rozwoju prawa i zbiorów, zw)aszcza za'
przedstawiona pilna konieczno'8 nowej rewizji, aby dyscyplina Ko'cio)a wobec zmienionych warunków - odpowiednio zosta)a dostosowana. ...
W alokucjach, wskazaniach i radach, tak e w póJniejszych latach, te dwa
elementy wymienione wy ej by)y przywo)ywane przed oczy cz)onków Komisji
przez Papie a, który ca)G pracG nie przestawa) nigdy z góry kierowa8 i pilnie jG
mie8 na oku. s. 23
Rzeczywi'cie na poczGtku i w ciGgu prac — oprócz sta)ych cz)onków — do
zespo)u konsultorów Komisji zostali w)Gczeni biskupi i kap)ani, zakonnicy, ludzie 'wieccy, biegli w prawie kanonicznym i teologii, w duszpasterstwie l pra-
wie cywilnym z ca)ego 'wiata chrze'cijaBskiego, aby mieli swój udzia) w przygotowaniu nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego. Przez ca)y czas prac uczestniczyli w Komisji jako cz)onkowie, konsultorzy i inni wspó)pracownicy z 5
kontynentów i 31 narodów: 105 kardyna)ów, 77 arcybiskupów i biskupów. 73
kap)anów diecezjalnych. 47 kap)anów zakonnych, 3 zakonnice, 12 ludzi
'wieckich.
Ju przed ostatniG sesjG Soboru WatykaBskiego II, 6 maja 1965 r.,
konsultarzy Komisji zostali wezwani na prywatnG sesj3, na której za zgodG
Papie a, przewodniczGcy Komisji podda) ich rozwadze trzy kwestie
fundamentalne, mianowicie: czy ma by8 sporzGdzony jeden czy dwa kodeksy
— )aciBski l wschodni: jaki powinien by8 zastosowany porzGdek prac przy
jego redagowaniu, czyli w jaki sposób Komisja i jej organa powinny
post3powa8; wreszcie w jaki sposób dokona8 odpowiedniego podzia)u pracy
mi3dzy ró ne podkomisji, które by razem dzia)a)y. Odno'nie do tych kwestii
zosta)y sporzGdzone relacje trzech zespo)ów do tego ustanowionych, po czym
przes)ano je. do wszystkich cz)onków. ...
Co do porzGdku systematycznego nowego Kodeksu, na wniosek zespo)u centralnego konsultorów, który od 3 do 7 kwietnia 1967 r. obradowa), zosta)a
zredagowana w tej sprawie zasada przedstawiona Synodowi Biskupów. Po
sesji Synodu uznano za w)a'ciwe ustanowi8 w listopadzie 1967 r. specjalny
zespó) konsultorów, który by zajmowa) si3 badaniem porzGdku
systematycznego. Na sesji tego zespo)u, na poczGtku kwietnia 1968 r. odbytej,
wszyscy zgodzili si3 nie w)Gcza8 do nowego Kodeksu ani norm 'ci'le
liturgicznych, ani norm odno'nie do procesów beatyfikacji i kanonizacji, ani
wreszcie norm okre'lajGcych relacje zewn3trzne Ko'cio)a. Zgodzili si3 tak e
wszyscy, aby w cz3'ci, która dotyczy Ludu Bo ego, umieszczony by) status
osobisty wszystkich chrze'cijan i aby oddzielnie traktowa8 o w)adzach i
uprawnieniach, które odnoszG si3 do wykonywania ró nych obowiGzków i
urz3dów. Wszyscy wreszcie zgodzili si3, e struktura ksiGg Kodeksu PioBenedyktyBskiego w nowym Kodeksie nie mo e by8 w ca)o'ci zachowana.
Na trzeciej sesji Komisji Kardyna)ów, 28 maja 1968 r., cz)onkowie zatwierdzili co do istoty czasowG ordynacj3, wed)ug której zespo)y robocze, które jut
wcze'niej utworzono, zosta)y podzielone wed)ug nowego porzGdku: „O systematycznym uk)adzie Kodeksu", „O normach generalnych", „O 'wi3tej hierarchii", „O instytutach doskona)o'ci", „O 'wieckich", „O osobach fizycznych i
moralnych ogólnie", „O ma) eBstwie", „O sakramentach z wyjGtkiem ma) eBstwa", „O Urz3dzie Nauczycielskim Ko'cio)a", „O prawie patrymonialnym
Ko'cio)a", „O procesach", „O prawie karnym".
Argumenty rozwa one przez Zespó) „O osobach fizycznych i prawnych" (tak
póJniej zosta) nazwany) wesz)y do ksi3gi „O normach generalnych". Uznano
równie za potrzebne ustanowi8 zespól „O miejscach i czasach 'wi3tych oraz o
kulcie Bo ym". Z racji szerszej kompetencji zmienione zosta)y nazwy Innych
zespo)ów: zespó) „O 'wieckich" otrzyma) nazw3 „O prawach wiernych l o
stowarzyszeniach oraz o 'wieckich". Zespó) „O zakonnikach" otrzyma) nazw3
„O Instytutach doskona)o'ci" l ostatecznie „O instytutach ycia konsekrowanego przez profesj3 rad ewangelicznych".
Nowy Kodeks sk)ada si3 przeto z siedmiu ksiGg, które majG nazwy: Normy
ogólne, Lud Bo y, Nauczycielskie zadanie Ko#cio$a, U#wi'caj(ce zadanie
Ko#cio$a, Dobra doczesne Ko#cio$a, Sankcje w Ko#ciele, Procesy. Cho8 z ró nicy rubryk, które poprzedzajG poszczególne ksi3gi starego i nowego Kodeksu,
dostatecznie wynika tak e ró nica mi3dzy obydwoma systemami, niemniej
jednak o wiele bardziej nowo'8 porzGdku systematycznego staje si3 oczywista
z cz3'ci, sekcji, tytu)ów i ich rubryk. Jednak nale y uwa a8 za pewne, e nowy
porzGdek bardziej ni stary odpowiada nie tylko materii i charakterowi prawa
kanonicznego, lecz - co jest wa niejsze - bardziej tak e czyni zado'8 eklezjologii Soboru WatykaBskiego II i p)ynGcym stGd zasadom, które by)y przedstawione ju na poczGtku rewizji.
Wydrukowany schemat ca)ego Kodeksu zosta) 29 czerwca 1980 r„ w uroczysto'8 'wi3tych Aposto)ów Piotra l Paw)a, przed)o ony Papie owi, który
poleci), aby wys)a8 go do poszczególnych Kardyna)ów, cz)onków Komisji, w
celu ostatecznego zbadania i oceny. Aby za' bardziej uwidoczni) si3 udzia)
ca)ego Ko'cio)a tak e w ostatniej fazie prac. Papie postanowi) w)Gczy8 do
Komisji innych cz)onków - kardyna)ów i biskupów wybranych z ca)ego
Ko'cio)a - wed)ug propozycji Konferencji Episkopatów lub rad albo zespo)ów
Konferencji Episkopatów - I w ten sposób Komisja zosta)a tym razem
powi3kszona do 74 cz)onków. Oni to na poczGtku 1981 r. nades)ali liczne
uwagi, które nast3pnie sekretariat Komisji przy pomocy konsultorów,
majGcych szczególnG bieg)o'8 w poszczególnych materiach, o które chodzi)o,
podda) dok)adnemu przebadaniu, pilnemu studium i zespo)owej dyskusji.
Synteza wszystkich uwag, razem z odpowiedziami sekretariatu i konsultorów
zosta)y przes)ane w sierpniu 1981 r. do cz)onków Komisji.
Sesja plenarna, zwo)ana na polecenie Papie a, aby rozwa y8 ca)y tekst nowego Kodeksu i wyda8 ostatecznG opini3, odby)a si3 w sali Synodu Biskupów
od 20 do 28 paJdziernika 1981 r. W tym czasie odby)a si3 dyskusja szczególnie
odno'nie do sze'ciu kwestii wi3kszej wagi i znaczenia, ale nie zapomniano take o innych kwestiach, wniesionych przynajmniej przez dziesi3ciu ojców. Na
przedstawione na koBcu sesji plenarnej pytanie - czy Ojcowie zgodziliby si3.
eby po zbadaniu na plenarnym posiedzeniu schematu Kodeksu Prawa Kanonicznego i przyj3ciu dokonanych ju
poprawek, ten e schemat,
wprowadziwszy do niego to, co na plenarnym posiedzeniu otrzyma)o
wi3kszo'8 g)osów, majGc przed oczyma tak e inne uwagi, które zosta)y
zg)oszone, oraz dokonawszy wyg)adzenia stylu i )aciny (wszystko to zleca si3
PrzewodniczGcemu i sekretariatowi) przedstawi8 schemat jak najszybciej
Papie owi, który w czasie i w sposób, jaki uzna za w)a'ciwy, promulguje
Kodeks, Ojcowie jednog)o'nie odpowiedzieli: placet. s.35
Ca)y tekst Kodeksu w ten sposób poprawiony i zatwierdzony, powi3kszony o
kanony schematu Lex Ecctesiae Fundamentalis, które ze wzgl3du na materie
nale a)o w)Gczy8 do Kodeksu, oraz tak e po wyg)adzeniu je yka )aciBskiego,
ponownie zosta) wydrukowany i aby mo na by)o przystGpi8 do promulgadi 22
kwietnia 1982 r. zosta) przekazany Papie owi.
Papie za' sam, przy pomocy niektórych bieg)ych, wys)uchawszy pro
przewodniczGcego Papieskiej Komisji do Rewizji Kodeksu Prawa
Kanonicznego, najnowszy schemat przejrza) i wszystko dok)adnie zwa ywszy
postanowi), e nowy Kodeks nale y promulgowa8 25 stycznia 1983 r.,
mianowicie w rocznice pierwszej zapowiedzi, którG og)osi) Jan XXIII o
przeprowadzeniu rewizji Kodeksu. ...
Je'li jednak, z powodu zbyt szybkich zmian wspó)czesnej spo)eczno'ci
ludzkiej, pewne rzeczy ju w czasie ustanawiania prawa sta)y si3 mniej
doskona)e i w konsekwencji b3dG wymaga8 nowej rewizji, Ko'ció) jest
wyposa ony w takie bogactwo si), e nie inaczej jak w minionych wiekach
b3dzie zdolny znaleJ8 drog3 do ponownego odnowienia prawa swojego ycia.
Teraz za' prawo nie mo e d)u ej by8 nieznane. Pasterze za' posiadajG
bezpieczne normy, którymi majG si3 kierowa8 w wykonywaniu swojego
urz3du; stGd ka demu daje si3 mo no'8 poznania w)a'ciwych praw i
obowiGzków i zamyka si3 drog3 dowolno'ci w dzia)aniu; nadu ycia, które by8 mo e - z braku praw zakrad)y si3 do dyscypliny ko'cielnej, b3dG mog)y
by8 )atwiej usuni3te i b3dzie im mo na zapobiec; wszystkie wreszcie dzie)a
apostolatu, instytucje i zamierzenia majG doskona)e Jród)o post3pu i rozwoju,
poniewa zdrowy porzGdek prawny jest na pewno konieczny, aby wspólnota
ko'cielna y)a, wzrasta)a, kwit)a. Co niech sprawi naj)askawszy Bóg za
wstawiennictwem NMP, Matki Ko'cio)a, jej OblubieBca 'w. Józefa, Patrona
Ko'cio)a, Swi3tych Piotra i Paw)a. s.37
Ksi ga I Normy Ogólne
Kan. 1 — Kanony tego Kodeksu dotyczG jedynie Ko'cio)a )aciBskiego.
Kan. 2 — Kodeks zazwyczaj nie okre'la obrz3dów, jakie nale y zachowa8 w
sprawowaniu czynno'ci liturgicznych, dlatego obowiGzujGce dotychczas
przepisy liturgiczne zachowujG swojG moc, chyba e które' z nich sG przeciwne
kanonom Kodeksu.
Kan. 3 — Kanony Kodeksu nie odwo)ujG ani te nie zmieniajG umów
zawartych przez Stolic3 ApostolskG z krajami lub innymi spo)eczno'ciami
politycznymi. ZachowujG one przeto swojG dotychczasowG moc, chocia by
nawet by)y przeciwne przepisom tego Kodeksu.
Kan. 4 — Prawa nabyte oraz przywileje udzielone dotychczas przez Stolic3
ApostolskG osobom fizycznym lub prawnym, a b3dGce w u yciu i nie
odwo)ane, pozostajG nienaruszone, chyba e kanony tego Kodeksu wyraJnie je
odwo)ujG.
Kan. 5 — § l. IstniejGce dotychczas zwyczaje przeciwne przepisom
niniejszych kanonów - tak powszechne, jak i partykularne - zostajG ca)kowicie
zniesione i w przysz)o'ci nie dopuszcza si3 do ich wznowienia, je'li zosta)y
odrzucone przez kanony obecnego Kodeksu. Równie pozosta)e nale y uwa a8
za zniesione, chyba e Kodeks wyraJnie co innego zastrzega, albo sG one
stuletnie lub niepami3tne — mogG by8 tolerowane, je'li zdaniem ordynariusza
nie da si3 ich usunG8 ze wzgl3du na okoliczno'ci miejsca i osób.
§.2. Zachowuje si3 istniejGce dotychczas zwyczaje obok prawa, tak
powszechne, jak i partykularne.
Kan. 6 — § l. Z chwilG wej'cia w ycie niniejszego Kodeksu, zostajG
zniesione:
l. Kodeks Prawa Kanonicznego promulgowny w 1917 roku;
2. równie inne ustawy, powszechne lub partykularne, przeciwne przepisom
obecnego Kodeksu, chyba e odno'nie do partykularnych co innego wyraJnie
zastrze ono;
3. jakiekolwiek ustawy karne - tak powszechne, jak i partykularne - wydane
przez Stolic3 ApostolskG, chyba e zosta)y w)Gczone do tego Kodeksu;
4. wreszcie pozosta)e powszechne ustawy dyscyplinarne, które dotyczG spraw
w calo'ci regulowanych obecnym Kodeksem.
Par. 2. Je'li kanony niniejszego Kodeksu zawierajG stare prawo winny by8
interpretowane z uwzgl3dnieniem równie kanonicznej tradycji. s. 42
Tytu. VI OSOBY FIZYCZNE I PRAWNE
Kan. 96 — Przez chrzest cz)owiek zostaje wcielony do Ko'cio)a
Chrystusowego i staje si3 w nim osobG, z obowiGzkami i prawami, które zwa ywszy ich pozycj3 - sG w)a'ciwe chrze'cijanom, je'li sG we wspólnocie
ko'cielnej i o ile nie przeszkadza sankcja na)o ona zgodnie z przepisem prawa.
Kan. 97 — § l. Osoba, która ukoBczy)a osiemna'cie lat, jest pe)noletnia;
poni ej tego wieku ma)oletnia.
§ 2. Ma)oletni, przed ukoBczeniem siódmego roku ycia, nazywa. si3
dzieckiem i uwa any jest za nie posiadajGcego u ywania rozumu. Po
skoBczonym siódmym roku ycia domniemywa si3, e posiada u ywanie
rozumu.
Kan. 98 — § l. Osobie pe)noletniej przys)uguje pe)ne wykonywanie jej
uprawnieB.
§ 2. W wykonywaniu swoich uprawnieB osoba ma)oletnia podlega w)adzy
rodziców lub opiekunów, z wyjGtkiem tych spraw, w których ma)oletni na
podstawie prawa Bo ego lub kanonicznego sG wyj3ci spod ich w)adzy; co do
ustanowienia opiekunów oraz ich w)adzy, nale y zachowa8 przepisy prawa
cywilnego, chyba e w prawie kanonicznym co innego zastrze ono albo biskup
diecezjalny uzna) w pewnych wypadkach, ze s)usznej przyczyny, e nale y
zaradzi8 temu przez ustanowienie innego opiekuna.
Kan. 99 — Ktokolwiek na sta)e nie posiada u ywania rozumu, uznany jest za
nieodpowiedzialnego i przyrównany dzieciom.
Kan. 100 — Osob3 nazywa si3 mieszka-cem w miejscu, gdzie posiada sta)e
zamieszkanie;
Kan. 108 — § l. PokrewieBstwo oblicza si3 poprzez linie i stopnie.
§ 2. W linii prostej tyle jest stopni, ile zrodzeB, czyli osób, nie liczGc przodka.
§ 3. W linii bocznej jest tyle stopni. Ile jest osób w obydwu razem liniach.
Kan. 109 — § l. Powinowactwo powstaje z wa nego ma) eBstwa, nawet
niedope)nionego, i istnieje mi3dzy m3 em a krewnymi ony oraz mi3dzy onG
a krewnymi m3 a.
§ 2. Oblicza si3 tak, e krewni m3 a w tej samej linii i w tym samym stopniu
sG powinowatymi ony i odwrotnie.
Kan. 110 — Dzieci adoptowane zgodnie z przepisami prawa cywilnego
uwa ane sG za dzieci tego lub tych, którzy je adoptowali.
Kan. 111 — § l. Do Ko'cio)a )aciBskiego zostaje w)Gczone przez przyj3cie
chrztu dziecko rodziców, którzy do niego nale G, lub - je'li jedno z nich do
niego nie nale y - którzy zgodnie sobie yczG, by potomstwo by)o ochrzczone
w Ko'ciele )aciBskim. Je eli za' brak zgodno'ci, zostaje w)Gczone do Ko'cio)a
obrzGdku ojca.
§ 2. Ka dy z majGcych by8 ochrzczonym, który ukoBczy) czternasty rok
ycia, mo e dobrowolnie wybra8 chrzest w Ko'ciele )aciBskim lub Ko'ciele
innego samodzielnego obrzGdku; w takim wypadku nale y do tego Ko'cio)a,
który wybra).
Kan. 112 — § l. Po przyj3ciu chrztu, do Ko'cio)a innego samodzielnego
obrzGdku zostajG w)Gczeni:
l. ci, którzy otrzymali zezwolenie Stolicy Apostolskiej;
2° ma) onek, który zawierajGc ma) eBstwo lub w czasie jego trwania
o'wiadczy, e pragnie przej'8 do Ko'cio)a innego samodzielnego obrzGdku
swego ma) onka; po rozwiGzaniu jednak ma) eBstwa mo e w sposób
nieskr3powany powróci8 do Ko'cio)a )aciBskiego;
3" dzieci tych, o których w nn. 1i2, przed ukoBczeniem czternastego roku
ycia, a w ma) eBstwie mieszanym dzieci strony katolickiej, która zgodnie z
przepisami prawa przesz)a do Ko'cio)a innego obrzGdku; po osiGgni3ciu
wskazanego wieku mogG powróci8 do Ko'cio)a )aciBskiego.
§ 2. Nawet d)ugotrwa)y zwyczaj przyjmowania sakramentów wed)ug
obrz3dów Ko'cio)a innego samodzielnego obrzGdku, nie pociGga za sobG
przynale no'ci do tego Ko'cio)a
Rozdzia. II OSOBY PRAWNE
Kan. 113 — § l. Ko'ció) katolicki i Stolica Apostolska sG osobami
moralnymi z samego ustanowienia Bo ego.
§ 2. Oprócz osób fizycznych sG w Ko'ciele tak e osoby prawne, b3dGce
mianowicie w prawie kanonicznym podmiotem praw i obowiGzków, które
odpowiadajG ich charakterowi.
Kan. 114 — § l. Osoby prawne sG ustanowione albo na mocy samego
przepisu prawa, albo przez specjalne przyznanie kompetentnej w)adzy, wydane
w formie dekretu jako zespo)y osób lub rzeczy, skierowane do celu
odpowiadajGcego misji Ko'cio)a, ale przekraczajGcego cel poszczególnych
jednostek.
§ 2. Przez cele, o których w § l, nale y rozumie8 te, które odnoszG si3 do
dzie) pobo no'ci, apostolatu lub mi)o'ci czy to duchowej, czy materialnej.
§ 3. Kompetentna w)adza Ko'cio)a nie powinna nadawa8 osobowo'ci
prawnej, jak tylko tym zespo)om osób lub rzsczy, które realizujG cel
rzeczywi'cie po yteczny oraz - po rozwa eniu wszystkiego - posiadajG 'rodki,
które wed)ug przewidywaB wystarczajG do osiGgni3cia ustalonego celu.
Kan. 115 — § l. Osobami prawnymi w Ko'ciele sG albo zespo)y osób, albo
zespo)y rzeczy.
§ 2. Zespó) osób, który mo e by8 ustanowiony co najmniej z trzech osób, jest
kolegialny, je eli jego dzia)anie okre'lajG cz)onkowie wspó)dzia)ajGcy w
podejmowaniu decyzji, na równych prawach lub nie, zgodnie z przepisami
prawa i statutów; w przeciwnym wypadku jest niekolegialny.
§ 3. Zespó) rzeczy, czyli fundacja autonomiczna, sk)ada si3 z dóbr lub rzeczy
duchowych lub materialnych, którymi, zgodnie z postanowieniami prawa i
statutów, zarzGdza jedna lub kilka osób fizycznych albo kolegium.
Kan. 116 — § l. Publicznymi osobami prawnymi sG zespo)y osób lub rzeczy,
które sG ustanowione przez kompetentnG w)adz3 ko'cielnG, by wykonywa)y w
imieniu Ko'cio)a, w oznaczonym dla nich zakresie, zgodnie z przepisami
prawa, w)asne zadania im zlecone dla publicznego dobra; pozosta)e osoby
prawne sG prywatnymi.
§ 2. Osoby prawne publiczne otrzymujG t3 osobowo'8 bGdJ mocG samego
prawa, bGdJ specjalnym dekretem kompetentnej w)adzy, przyznajGcym jG
wyraJnie; osoby prawne prywatne otrzymujG t3 osobowo'8 tylko specjalnym
dekretem kompetentnej w)adzy, przyznajGcym wyraJnie t3 osobowo'8.
Tytu. VIII W;ADZA RZ<DZENIA
Kan. 129—§ l. Ci, którzy otrzymali 'wi3cenia, zdolni sG do sprawowania zgodnie z przepisami prawa - w)adzy rzGdzenia, która jest w Ko'ciele z
Bo ego ustanowienia i nazywana jest równie w)adzG jurysdykcji.
§ 2. W wykonywaniu tej w)adzy mogG wspó)dzia)a8 wierni 'wieccy, zgodnie
z przepisami prawa.
Kan. 130 — W)adza rzGdzenia zasadniczo jest wykonywana w zakresie
zewn3trznym; czasem jednak tylko w zakresie wewn3trznym, tak mianowicie,
e skutki, jakie jej wykonywanie zdolne jest wywo)a8 w zakresie
zewn3trznym, nie sG uznawane w tym zakresie, chyba e jest to postanowione
w okre'lonych przypadkach.
Kan. 131 — § l. W)adza rzGdzenia jest zwyczajna, je'li na mocy samego
prawa )Gczy si3 z jakim' urz3dem; jest delegowana, gdy zostaje udzielona
samej osobie, nie z racji urz3du.
§ 2. Zwyczajna w)adza rzGdzenia mo e by8 w)asna lub zast3pcza. § 3. Kto
twierdzi, e jest delegowany, ma obowiGzek udowodnienia delegacji.
Kan. 132 — § l. Do uprawnieB habitualnych stosuje si3 przepisy o w)adzy
delegowanej.
§ 2. Jednak e, je'li w akcie nadania czego innego nie zastrze ono albo nie
udzielono czego' ze wzgl3du na osob3, habitualne uprawnienie przekazane
ordynariuszowi nie wygasa z ustaniem w)adzy tego, który je otrzyma), cho8by
zaczG) je wykonywa8, lecz przechodzi na ka dego ordynariusza, jego nast3pc3
w rzGdzeniu.
Kan. 133 — § l. Delegowany dzia)a niewa nie, je'li przekracza granice
swego zlecenia, dotyczGce czy to rzeczy, czy osób.
§ 2. Nie uwa a si3, e delegowany przekroczy) granice swego zlecenia, gdy w
inny sposób, ni to okre'la)o zlecenie, wykona) swojG delegacj3, chyba e
sposób zosta) przepisany do wa no'ci przez samego delegujGcego.
Kan. 134 — § l. Pod nazwG ordynariusz rozumiani sG w prawie, oprócz
Biskupa Rzymskiego, biskupi diecezjalni oraz inni, którzy - cho8by tylko
czasowo - sG prze)o onymi Ko'cio)a partykularnego lub wspólnoty do niego
przyrównanej zgodnie z przepisem Kan. 368, jak równie ci, którzy w nich
posiadajG ogólnG wykonawczG w)adz3 zwyczajnG, mianowicie wikariusze
generalni i biskupi, a tak e --dla w)asnych cz)onków - wy si prze)o eni
kleryckich instytutów zakonnych na prawie papieskim i kleryckich
stowarzyszeB ycia apostolskiego na prawie papieskim, którzy posiadajG
przynajmniej zwyczajnG w)adz3 wykonawczG.
§ 2. Pod nazwG ordynariusz miejsca rozumiani sG wszyscy wyliczeni w § l, z
wyjGtkiem prze)o onych instytutów zakonnych i stowarzyszeB ycia
apostolskiego.
§ 3. To, co w zakresie w)adzy wykonawczej zostaje w kanonach imiennie
przyznane biskupowi diecezjalnemu, nale y rozumie8 jako przys)ugujGce
jedynie biskupowi diecezjalnemu i tym, którzy sG mu przyrównani w Kan. 381,
§ 2, z wykluczeniem wikariusza generalnego i biskupiego, chyba e otrzymajG
specjalne zlecenie.
Kan. 135 —§ l. W)adza rzGdzenia dzieli si3 na ustawodawczG, wykonawczG i
sGdowniczG.
§ 2. W)adza ustawodawcza winna by8 wykonywana w sposób przepisany
prawem, a ta, którG posiada ustawodawca ko'cielny, ni szy od w)adzy
najwy szej, nie mo e by8 wa nie delegowana, chyba e co' innego prawo
wprost zastrzega. Ni szy prawodawca nie mo e wa nie wyda8 ustawy
przeciwnej wy szemu prawu. ;
§ 3. W)adza sGdownicza, którG posiadajG s3dziowie lub kolegia s3dziowskie,
winna by8 wykonywana w sposób przepisany prawem i nie mo e by8
delegowana, chyba e chodzi o dokonanie aktów przygotowawczych jakiego'
dekretu lub wyroku.
§ 4. W tym, co dotyczy pos)ugiwania si3 w)adzG wykonawczG, nale y
zachowa8 przepisy kanonów, które nast3pujG.
Kan. 136 — W)adz3 wykonawczG mo e kto' wykonywa8 - je'li co' innego
nie wynika z natury rzeczy lub z przepisu prawa - nawet przebywajGc poza
terytorium, w stosunku do podw)adnych, tak e nieobecnych na terytorium. W
stosunku do podró nych, aktualnie przebywajGcych na terytorium, je'li chodzi
o udzielenie tego, co korzystne, albo wykonanie tego, co nakazane prawem
powszechnym lub partykularnym, którym sG zwiGzani na mocy Kan. 13, § 2, n.
2.
Kan. 137 — § l. Zwyczajna w)adza wykonawcza mo e by8 delegowana tak
do poszczególnego aktu, jak do ogó)u spraw, chyba e prawo co' innego
wyraJnie zastrzega.
§ 2. W)adza wykonawcza delegowana przez Stolic3 A, mo e by8
subdelegowana do poszczególnego aktu lub do ogó)u spraw, chyba e zosta)a
przez Stolica ApostolskG przekazana ze wzgl3du na osobiste przymioty albo
subdelegacja zosta)a wyraJnie zakazana.
§ 3. W)adza wykonawcza delegowana przez inny autorytet posiadajGcy
w)adz3 zwyczajnG, je eli jest delegowana do ogó)u spraw, mo e by8
subdelegowana tylko do poszczególnych aktów. Je eli jednak zosta)a
delegowana do jednego lub okre'lonych przypadków^ nie mo e by8
subdelegowana, chyba e delegujGcy wyraJnie na to zezwoli).
§ 4. Wadna w)adza subdelegowana nie mo e by8 ponownie subdelegowana,
chyba e delegujGcy wyraJnie na to zezwoli).
Kan. 138 — Zwyczajna w)adza wykonawcza oraz w)adza delegowana do
ogó)u spraw winna by8 szeroko interpretowana; ka da za' inna - 'ci'le. Komu
jednak zosta)a delegowana w)adza, uwa a si3, e otrzyma) upowa nienie do
wykonania wszystkiego, co warunkuje u ycie tej w)adzy.
Kan. 139 — § l. Na skutek odniesienia si3 kogo' do jakiej' kompetentnej
w)adzy, nawet wy szej, nie zostaje zawieszona w)adza wykonawcza innej
kompetentnej w)adzy, czy to zwyczajna czy delegowana, chyba e prawo co
innego stanowi.
§ 2. Do sprawy przedstawionej w)adzy wy szej, nie powinna miesza8 si3
ni sza, chyba e z wa nej i naglGcej przyczyny, w którym to wypadku winna
natychmiast powiadomi8 o tym w)adze wy szG.
Rozdzia. I POWIERZENIE URZ DU KO=CIELNEGO
Kan. 146 — Urz3du ko'cielnego nie mo na wa nie otrzyma8 bez
kanonicznego powierzenia.
Kan. 147 — Powierzenie urz3du ko'cielnego dokonuje si3: poprzez
swobodne nadanie przez kompetentnG w)adz3 ko'cielnG; poprzez przydzielenie
przez niG dokonane, je eli poprzedza)a je prezentacja; poprzez zatwierdzenie
lub dopuszczenie, przez niG dokonane, je eli poprzedza) je wybór lub
postulacja; poprzez zwyk)y wybór przyj3ty przez elekta, je eli wybór nie
wymaga zatwierdzenia.
Kan. 148 — Do w)adzy, która jest kompetentna erygowa8 urz3dy,
dokonywa8 w nich zmian i znoszenia, nale y równie ich kanoniczne
powierzanie, chyba e prawo co' innego postanawia.
Kan. 149 — § l. A eby urzGd ko'cielny mo na komu' powierzy8, powinien
on pozostawa8 we wspólnocie Ko'cio)a i by8 zdatnym, czyli posiada8
przymioty wymagane do tego urz3du prawem powszechnym, partykularnym
lub fundacyjnym.
§ 2. Powierzenie urz3du ko'cielnego temu, kto nie posiada wymaganych
przymiotów, niewa ne jest tylko wtedy, je eli przymioty sG wymagane
wyraJnie prawem powszechnym, partykularnym lub fundacyjnym do wa no'ci
powierzenia. Poza tym jest wa ne, ale mo e by8 cofni3te dekretem
kompetentnej w)adzy albo wyrokiem trybuna)u administracyjnego.
§ 3. Powierzenie urz3du dokonane symoniacko jest niewa ne z mocy samego
prawa.
Kan. 150 — Temu, kto nie otrzyma) jeszcze 'wi3ceB kap)aBskich, nie mo na
wa nie nada8 urz3du zwiGzanego z pe)nym duszpasterstwem, do wype)niania
którego potrzebne jest wykonywanie w)adzy 'wi3ceB.
Kan. 151 — Powierzenia urz3du duszpasterskiego nie nale y odk)ada8 bez
wa nej przyczyny.
Kan. 152 — Nie wolno nikomu nadawa8 dwóch lub wi3cej urz3dów
niepo)Gczalnych, a wi3c takich, które równocze'nie przez jednego nie mogG
by8 wykonywane.
Kan. 153 — § l. Powierzenie urz3du, który zgodnie z prawem nie wakuje,
jest tym samym niewa ne i nie zyskuje wa no'ci przez póJniejszy wakans.
§ 2. Je'li jednak chodzi o urzGd nadawany z przepisu prawa na okre'lony
czas, powierzenie mo e by8 dokonane w ciGgu sze'ciu miesi3cy przed
up)ywem tego czasu i osiGga swój skutek od dnia wakansu urz3du.
KSI GA II
LUD BO>Y CZ =? I WIERNI
Kan. 204 — § l. Wiernymi sG ci, którzy przez chrzest wszczepieni w
Chrystusa, zostali ukonstytuowani Ludem Bo ym i stawszy si3 z tej racji na
swój sposób uczestnikami kap)aBskiego, prorockiego i królewskiego
pos)annictwa Chrystusa, zgodnie z w)asnG ka dego pozycjG, sG powo)ani do
wype)niania misji, jakG Bóg powierzy) pe)ni8 Ko'cio)owi w 'wiecie.
§ 2. Ten Ko'ció), ukonstytuowany i uporzGdkowany na tym 'wiecie jako
spo)eczno'8, trwa w Ko'ciele katolickim, kierowanym przez nast3pc3 Piotra i
biskupów we wspólnocie z nim.
Kan. 205 — W pe)nej wspólnocie Ko'cio)a katolickiego pozostajG tutaj na
ziemi ci ochrzczeni, którzy w jego widzialnym organizmie )GczG si3 z
Chrystusem wi3zami wyznawania wiary, sakramentów i zwierzchnictwa
ko'cielnego.
Kan. 206 — § l. Z Ko'cio)em w specjalny sposób sG z)Gczeni katechumeni, ci
mianowicie, którzy pod natchnieniem Ducha Swi3tego wyraJnG wolG proszG o
w)Gczenie do niego i dlatego tym samym pragnieniem jak i yciem wiary,
nadziei i mi)o'ci, które praktykujG, )GczG si3 z Ko'cio)em, który ich wspiera ju
jako swoich.
§ 2. Ko'ció) otacza katechumenów szczególnG troskG, zach3cajGc ich do
prowadzenia ycia zgodnego z EwangeliG i wprowadzajGc do udzia)u w
'wi3tych obrz3dach, przyznaje im ju ró ne prerogatywy, które sG w)a'ciwe
chrze'cijanom.
Kan. 207 — § l. Z ustanowienia Bo ego sG w Ko'ciele w'ród wiernych
'wi3ci szafarze, których w prawie nazywa si3 te duchownymi, pozosta)ych
za' nazywa si3 'wieckimi.
§ 2. Spo'ród jednych i drugich wywodzG si3 wierni, którzy profesjG rad
ewangelicznych, przez 'luby lub inne 'wi3te wi3zy, przez Ko'ció) uznane i
zatwierdzone, w sposób szczególny po'wi3cajG si3 Bogu a tak e pomagajG w
zbawczej misji Ko'cio)a. Ich stan, cho8 nie odnosi si3 di hierarchicznej
struktury Ko'cio)a, jednak nale y do jego ycia i 'wi3to'ci.
Tytu) I OBOWI<ZKI I PRAWA WSZYSTKICH WIERNYCH
Kan. 208 — Z racji odrodzenia w Chrystusie wszyscy wierni sG równi co do
godno'ci i dzia)ania, na skutek czego ka dy, zgodnie z w)asnG pozycjG i
zadaniem wspó)pracuje w budowaniu Cia)a Chrystusowego.
Kan. 209 — § l. Wierni zobowiGzani sG - ka dy przez swoje w)asne dzia)anie
- zachowa8 zawsze wspólnot3 z Ko'cio)em.
§ 2. Z wielkG pilno'ciG wierni powinni wype)nia8 obowiGzki, którymi sG
zwiGzani zarówno wobec Ko'cio)a powszechnego, jak i partykularnego, do
którego nale G zgodnie z przepisami prawa.
Kan. 210 — Wszyscy wierni, zgodnie z w)asnG pozycjG, winni stara8 si3
prowadzi8 ycie 'wi3te, przyczynia8 si3 do wzrostu Ko'cio)a i ustawicznie
wspiera8 rozwój jego 'wi3to'ci.
Kan. 211 — Wszyscy wierni majG obowiGzek i prawo wspó)pracy w tym,
aby Bo e przepowiadanie zbawienia rozszerza)o si3 coraz bardziej na
wszystkich ludzi ka dego czasu i ca)ego 'wiata.
Kan. 212 — § l. To, co 'wi3ci pasterze, jako reprezentanci Chrystusa,
wyja'niajG jako nauczyciele wiary albo postanawiajG jako kierujGcy
Ko'cio)em, wierni, 'wiadomi w)asnej odpowiedzialno'ci, obowiGzani sG
wype)nia8 z chrze'cijaBskim pos)uszeBstwem.
§ 2. Wierni majG prawo, by przedstawia8 pasterzom Ko'cio)a swoje potrzeby,
zw)aszcza duchowe, jak równie swoje yczenia.
§ 3. Stosownie do posiadanej wiedzy, kompetencji i zdolno'ci, jakie
posiadajG, przys)uguje im prawo, a niekiedy nawet obowiGzek wyjawiania
swojego zdania 'wi3tym pasterzom w sprawach dotyczGcych dobra Ko'cio)a,
oraz - zachowujGc nienaruszalno'8 wiary i obyczajów, szacunek wobec
pasterzy, biorGc pod uwag3 wspólny po ytek i godno'8 osoby - podawania go
do wiadomo'ci innym wiernym.
Kan. 213 — Wierni majG prawo otrzymywa8 pomoce od swoich pasterzy z
duchowych dóbr Ko'cio)a, zw)aszcza za' s)owa Bo ego i sakramentów.
Kan. 214 — Wiernym przys)uguje prawo sprawowania kultu Bo ego,
zgodnie z przepisami w)asnego obrzGdku, zatwierdzonego przez prawowitych
pasterzy Ko'cio)a, jak równie podG ania w)asnG- drogG ycia duchowego,
zgodnG jednak z doktrynG Ko'cio)a.
Kan. 215 — Wierni majG prawo swobodnego zak)adania stowarzyszeB i
kierowania nimi dla celów mi)o'ci lub pobo no'ci albo dla o ywiania
chrze'cijaBskiego powo)ania w 'wiecie, a tak e odbywania zebraB dla
wspólnego osiGgni3cia tych celów.
Kan. 216 — Wszyscy wierni, którzy uczestniczG w misji Ko'cio)a, i majG
prawo, by przez w)asne inicjatywy, ka dy zgodnie ze swoim stanem i pozycjG,
popierali lub podtrzymywali apostolskG dzia)alno'8. Wadna jednak inicjatywa
nie mo e sobie przypisywa8 miana katolickiej, je'li nie otrzyma zgody
kompetentnej w)adzy ko'cielnej.
Kan. 217 — Wierni, którzy to przez chrzest sG powo)ywani do prowadzenia
ycia zgodnego z doktrynG ewangelicznG, posiadajG prawo do wychowania
chrze'cijaBskiego, przez które majG by8 odpowiednio przygotowywani do
osiGgni3cia dojrza)o'ci osoby ludzkiej i jednocze'nie do poznania i
prze ywania tajemnicy zbawienia.
Kan. 218 — Ci, którzy zajmujG si3 'wi3tymi naukami, korzystajG ze s)usznej
wolno'ci poszukiwania, jak równie roztropnego wypowiadania swojego
zdania w sprawach, w których sG specjalistami, z zachowaniem jednak
pos)uszeBstwa nale nego Nauczycielskiemu Urz3dowi Ko'cio)a.
Kan. 219 — Wszyscy wierni majG prawo by8 wolni od jakiegokolwiek
przymusu w wyborze stanu ycia.
Kan. 220 — Nikomu nie wolno bezprawnie narusza8 dobrego imienia, które
kto' posiada, ani te narusza8 prawa ka dej osoby do ochrony w)asnej
intymno'ci.
Kan. 221 — § l. Wiernym przys)uguje legalne dochodzenie i obrona
przys)ugujGcych im w Ko'ciele uprawnieB na w)a'ciwym forum ko'cielnym
wed)ug przepisów prawa.
§ 2. Wierni, je eli zostali wezwani przed sGd przez kompetentnG w)adz3, majG
prawo, by byli sGdzeni z zachowaniem przepisów prawa, stosowanych ze
s)uszno'ciG.
§ 3. Wiernym przys)uguje prawo, by nie nak)adano na nich kar kanonicznych,
jak tylko zgodnie z przepisami ustawy.
Kan. 222 — § l. Wierni majG obowiGzek zaradzi8 potrzebom Ko'cio)a, aby
posiada) 'rodki konieczne do sprawowania kultu, prowadzenia dzie)
apostolstwa oraz mi)o'ci, a tak e do tego, co jest konieczne do godziwego
utrzymania szafarzy.
§ 2. ObowiGzani sG tak e do popierania sprawiedliwo'ci spo)ecznej, jak
równie , pami3tajGc o przykazaniu Pana, do udzielania pomocy biednym z
w)asnych dochodów.
Kan. 223 — § l. W wykonywaniu swoich praw - czy to indywidualnie, czy
zrzeszeni w stowarzyszeniach - wierni powinni mie8 na uwadze dobro wspólne
Ko'cio)a, uprawnienia innych oraz w)asne obowiGzki wobec drugich.
§ 2. Ze wzgl3du na dobro wspólne, przys)uguje w)adzy ko'cielnej prawo
domagania si3, by wierni korzystali z umiarem z przys)ugujGcych im praw.
Tytu. II OBOWI<ZKI I PRAWA WIERNYCH =WIECKICH
Kan. 224 — Oprócz obowiGzków i praw, które sG wspólne wszystkim
wiernym, jak równie tych, które sG ustalone w innych kanonach, wierni
'wieccy sG zwiGzani obowiGzkami i cieszG si3 uprawnieniami, wyliczonymi w
kanonach niniejszego tytu)u.
Kan. 225 — § l. Swieccy, którzy na równi ze wszystkimi wiernymi przez
chrzest i bierzmowanie sG przeznaczeni przez Boga do apostolstwa, majG
ogólny obowiGzek i zarazem prawo wspó)pracowa8 - czy to indywidualnie, czy
te zrzeszeni w stowarzyszeniach - a eby Bo e przepowiadanie zbawienia by)o
poznane przez wszystkich ludzi na ca)ym 'wiecie i przez nich przyj3te. Ten
obowiGzek spoczywa na nich w sposób szczególny w tych okoliczno'ciach, w
których tylko przez nich ludzie mogG us)ysze8 Ewangeli3 i pozna8 Chrystusa.
§ 2. Ka dy, zgodnie z w)asnG pozycjG, jest tak e szczególnie zobowiGzany
przepaja8 i udoskonala8 duchem ewangelicznym porzGdek doczesny, dajGc w
ten sposób w dokonywaniu tych spraw i w wykonywaniu 'wieckich funkcji
szczególne 'wiadectwo Chrystusowi.
Kan. 226 — § l. WyjGcy w stanie ma) eBskim, zgodnie z w)asnym
powo)aniem, majG szczególny obowiGzek przyczynia8 si3 do budowania Ludu
Bo ego przez ma) eBstwo i rodzin3. § 2. Rodzice, poniewa dali dzieciom
ycie, majG bardzo powa ny obowiGzek i prawo ich wychowania. StGd te na
pierwszym miejscu do chrze'cijaBskich rodziców nale y troska o
chrze'cijaBskie wychowanie dzieci, zgodnie z naukG przekazywanG przez
Ko'ció).
Kan. 227 — Wierni 'wieccy majG prawo, aby w zakresie spraw doczesnej
spo)eczno'ci przyznano im wolno'8 przys)ugujGcG wszystkim obywatelom.
KorzystajGc wszak e z tej wolno'ci, niech zatroszczG si3 o to, a eby swojG
dzia)alno'8 przepoi8 duchem ewangelicznym i mie8 na uwadze nauk3
przedstawionG przez Nauczycielski UrzGd Ko'cio)a oraz wystrzega8 si3
przedstawiania w kwestiach wGtpliwych swojego stanowiska jako nauki
Ko'cio)a.
TYTU; III =WIECI SZAFARZE CZYLI DUCHOWNYCH
Kan. 246 — § l. Sprawowanie Eucharystii winno by8 centrum ca)ego ycia
seminaryjnego, tak eby alumni, uczestniczGc codziennie w samej mi)o'ci
Chrystusa, czerpali g)ównie z tego najbogatszego Jród)a si)3 ducha do pracy
apostolskiej oraz dla swego duchowego ycia.
§ 2. Niech b3dG przygotowani do odmawiania liturgii godzin, którG s)udzy
Bo y w imieniu Ko'cio)a modlG si3 do Boga za ca)y powierzony sobie lud, a
nawet za ca)y 'wiat.
§ 3. Nale y o ywia8 kult Naj'wi3tszej Maryi Panny, równie przez ró aniec,
rozmy'lanie oraz inne 8wiczenia pobo ne, przez które alumni zdobywajG
ducha modlitwy i otrzymujG wzmocnienie dla w)asnego powo)ania.
§ 4. Powinni si3 przyzwyczaja8 do cz3stego korzystania z sakramentu pokuty
i zaleca si3, by ka dy mia) kierownika swojego ycia duchowego, ale
wybranego w sposób wolny, przed którym móg)by z zaufaniem otwiera8 swoje
sumienie.
§ 5. Ka dego roku alumni powinni odprawi8 8wiczenia duchowe.
Kan. 247 — § l. Do zachowania celibatu majG by8 przygotowani przez
odpowiednie wychowanie i niech uczG si3 docenia8 go jako szczególny dar
Bo y.
§ 2. Alumnów trzeba nale ycie zapozna8 z obowiGzkami i trudami, które sG
w)a'ciwe 'wi3tym s)ugom Ko'cio)a, nie ukrywajGc adnej trudno'ci ycia
kap)aBskiego.
Kan. 248 — Przekazywane kszta)cenie naukowe dotyczy tego, by alumni,
wraz z ogólnG kulturG odpowiadajGcG potrzebom miejsca i czasu, otrzymali
obszernG i solidnG znajomo'8 nauk 'wi3tych, tak by opierajGc si3 na nich i
karmiGc nimi swojG wiar3, mogli g)osi8 nauk3 Ewangelii wspó)czesnym sobie
ludziom w sposób odpowiedni i przystosowany do ich mentalno'ci.
Kan. 249 — W programie kszta)cenia kap)aBskiego nale y przewidzie8, by
alumni nie tylko nauczyli si3 dok)adnie j3zyka ojczystego, lecz tak e by dobrze
znali j3zyk )aciBski oraz posiadali wystarczajGcG znajomo'8 j3zyków obcych,
których umiej3tno'8 wyda si3 konieczna lub po yteczna do ich formacji albo
do wykonywania pasterskiej pos)ugi.
Rozdzia. II
PRZYNALE>NO=? CZYLI INKARDYNACJA DUCHOWNYCH
Kan. 265 — Ka dy duchowny powinien by8 inkardynowany do jakiego'
Ko'cio)a partykularnego albo do pra)atury personalnej, albo do jakiego'
instytutu ycia konsekrowanego lub do jakiego' stowarzyszenia, które posiada
t3 zdolno'8, tak e nie mo e by8 duchownych nikomu nie podlegajGcych czyli
tu)aczy.
Kan. 266 — § l. PrzyjmujGcy diakonat staje si3 duchownym i zostaje
inkardynowany do Ko'cio)a partykularnego lub pra)atury personalnej, dla
których pos)ugi zosta) promowany.
§ 2. Cz)onek instytutu zakonnego po 'lubach wieczystych albo cz)onek
kleryckiego stowarzyszenia ycia apostolskiego definitywnie do niego
w)Gczony, przyjmujGc diakonat zostaje jako duchowny inkardynowany do
tego instytutu lub stowarzyszenia, chyba e w odniesieniu do stowarzyszeB co
innego postanawiajG konstytucje.
§ 3. Cz)onek instytutu 'wieckiego przez przyj3cie diakonatu zostaje
inkardynowany do Ko'cio)a partykularnego, dla pos)ugi którego zosta)
promowany, chyba e na mocy zezwolenia Stolicy Apostolskiej jest
inkardynowany do samego instytutu.
Kan. 267 — § l. Aby duchowny ju inkardynowany móg) by8 wa nie
inkardynowany do innego Ko'cio)a partykularnego, winien otrzyma8 od
biskupa diecezjalnego podpisane przez niego pismo ekskardynujGce i
jednocze'nie pismo inkardynujGce podpisane przez biskupa diecezjalnego
Ko'cio)a partykularnego, do którego pragnie si3 inkardynowa8.
§ 2. Udzielona w ten sposób ekskardynacja osiGga swój skutek | z chwilG
inkardynacji w innym Ko'ciele partykularnym.
Kan. 268 — § l. Duchowny, który przesiedli) si3 zgodnie z przepisami prawa
z w)asnego Ko'cio)a partykularnego do innego, po up)ywie pi3ciu lat zostaje
na mocy samego prawa inkardynowany do tego Ko'cio)a partykularnego, je'li
takG wol3 wyrazi) na pi'mie, zarówno biskupowi diecezjalnemu Ko'cio)a
goszczGcego, jak i w)asnemu biskupowi diecezjalnemu i aden z nich nie
wyrazi) na pi'mie sprzeciwu w ciGgu czterech miesi3cy od otrzymania pisma.
§ 2. Przez w)Gczenie na sta)e lub definitywne do instytutu ycia
konsekrowanego albo do stowarzyszenia ycia apostolskiego, duchowny, który
zgodnie z postanowieniem Kan. 266, § 2, zostaje inkardynowany do takiego
instytutu lub stowarzyszenia, jest ekskardynowany z w)asnego Ko'cio)a
partykularnego.
Rozdzia. III OBOWI<ZKI I PRAWA DUCHOWNYCH
Kan. 273 — Duchowni majG szczególny obowiGzek okazywania szacunku i
pos)uszeBstwa Papie owi oraz ka dy w)asnemu ordynariuszowi.
Kan. 274 —.§1. Tylko duchowni mogG otrzyma8 urz3dy, do wykonywania
których wymaga si3 w)adzy 'wi3ceB albo ko'cielnej w)adzy rzGdzenia.
§ 2. Duchowni majG obowiGzek - chyba e usprawiedliwia ich prawnie
uznana przeszkoda - przyjG8 i wiernie wype)ni8 zadanie powierzone im przez
w)asnego ordynariusza.
Kan. 275 — § l. Wszyscy duchowni, zw)aszcza e podejmujG to samo dzie)o,
mianowicie budowanie Chrystusowego Cia)a, winni by8 z)Gczeni ze sobG
w3z)em braterstwa i modlitwy oraz wspó)pracowa8 mi3dzy sobG, wed)ug
przepisów prawa partykularnego.
§ 2. Duchowni powinni uzna8 i popiera8 misj3, jakG 'wieccy, ka dy wed)ug
swojej roli, wykonujG w Ko'ciele i 'wiecie.
Kan. 276 — § l. Duchowni w swoim yciu z szczególnej racji obowiGzani sG
dG y8 do 'wi3to'ci, zw)aszcza e - b3dGc konsekrowani Bogu z nowego tytu)u
przez przyj3cie 'wi3ceB - stajG si3 szafarzami Bo ych tajemnic dla s)u enia
Jego ludowi.
§ 2. Aby mogli osiGgnG8 t3 doskona)o'8: l. powinni przede wszystkim wiernie
i niestrudzenie wype)nia8 obowiGzki pasterskiej pos)ugi;
2. majG posila8 swoje duchowe ycie z podwójnego sto)u: Pisma 'wi3tego i
Eucharystii; stGd usilnie zach3ca si3 kap)anów, aby codziennie sprawowali
Ofiar3 eucharystycznG, diakonów za', by w jej sk)adaniu codziennie
uczestniczyli;
3° kap)ani a tak e diakoni przygotowujGcy si3 do prezbiteriatu majG
obowiGzek odmawia8 codziennie liturgi3 godzin, zgodnie z w)asnymi i
zatwierdzonymi ksi3gami liturgicznymi; natomiast diakoni stali majG
odmawia8 jej cz3'8, okre'lonG przez Konferencj3 Episkopatu;
4" obowiGzani sG równie do odprawiania rekolekcji, wed)ug przepisów
prawa partykularnego;
5. zach3ca si3, by regularnie oddawali si3 rozmy'laniu, cz3sto przyst3powali
do sakramentu pokuty, oddawali szczególnG cze'8 |Bogurodzicy Dziewicy i
praktykowali inne powszechne i partykularne 'rodki u'wi3cenia.
Kan. 277 — § l. Duchowni obowiGzani sG zachowa8 ze wzgl3du na
Królestwo niebieskie doskona)G i wieczystG wstrzemi3Jliwo'8; i dlatego
zobowiGzani sG do celibatu, który jest szczególnym darem Bo ym, dzi3ki
któremu 'wi3ci szafarze mogG niepodzielnym sercem )atwiej z)Gczy8 si3 z
Chrystusem a tak e swobodniej odda8 si3 s)u bie Bogu i ludziom.
Kan. 286 — Zabrania si3 duchownym uprawiania handlu lub transakcji
osobi'cie lub przez innych, czy to na w)asnG, czy na korzy'8 innych, chyba e
za zgodG legalnej w)adzy ko'cielnej.
Kan. 287 — § l. Duchowni powinni jak najbardziej popiera8 rachowanie
mi3dzy ludJmi pokoju i zgody, opartej na sprawiedliwo'ci.
§ 2. Nie mogG bra8 czynnego udzia)u w partiach politycznych ani w
kierowaniu zwiGzkami zawodowymi, chyba e - zdaniem kompetentnej w)adzy
ko'cielnej - b3dzie wymaga)a tego obrona praw Ko'cio)a lub rozwój dobra
wspólnego.
Kan. 288 — Diakoni stali nie sG zwiGzani przepisami kanonów 284, 285, §§
3 i 4, 286, 287, § 2, chyba e prawo partykularne co innego postanawia.
Kan. 289 — § l. Poniewa s)u ba wojskowa nie odpowiada stanowi
duchownemu, dlatego duchowni a tak e kandydaci do 'wi3ceB nie powinni
zaciGga8 si3 dobrowolnie do wojska, chyba e za zezwoleniem w)asnego
ordynariusza.
§ 2. Duchowni powinni korzysta8 ze zwolnieB od wykonywania zadaB i
publicznych obowiGzków cywilnych, obcych stanowi duchownemu,
przyznanych na ich korzy'8 przez ustawy, umowy lub zwyczaje, chyba e w
poszczególnych wypadkach w)asny ordynariusz zarzGdzi) inaczej.
Rozdzia. IV UTRATA STANU DUCHOWNEGO
Kan. 290 — Swi3cenia raz wa nie przyj3te nigdy nie tracG wa no'ci.
Jednak e duchowny traci stan duchowny:
L. przez wyrok sGdowy lub dekret administracyjny, stwierdzajGcy niewa no'8
'wi3ceB;
2. przez kar3 wydalenia na)o onG zgodnie z przepisami prawa;
3' przez reskrypt Stolicy Apostolskiej, którego to reskryptu Stolica
Apostolska udziela diakonom tylko z powa nych przyczyn, a prezbiterom z
najpowa niejszych.
Kan. 291 — Oprócz wypadków, o których w Kan. 290, n. 1, utrata stanu
duchownego nie niesie z sobG dyspensy od obowiGzku celibatu, która udzielana
jest tylko przez Biskupa Rzymskiego.
Kan. 292 — Duchowny, który utraci) stan duchowny zgodnie z przepisami
prawa, traci z nim uprawnienia w)a'ciwe stanowi duchownemu, jak równie
nie podlega adnym obowiGzkom stanu duchownego, z zachowaniem przepisu
Kan. 291, ma zakaz wykonywania w)adzy 'wi3ceB, z zachowaniem przepisu
Kan. 976, tym samym zostaje pozbawiony wszystkich urz3dów, zadaB i
wszelkiej w)adzy delegowane.
Cz BC II HIERARCHICZNY USTRÓJ KO=CIO;A,
NAJWYWSZA W ADZA KOSCIO A
Rozdzia) I BISKUP RZYMSKI I KOLEGIUM BISKUPÓW
Kan. 330 — Jak z ustanowienia PaBskiego 'wi3ty Piotr i pozostali
"Aposto)owie stanowiG jedno kolegium, w podobny sposób sG z)Gczeni t
mi3dzy sobG Biskup Rzymski, nast3pca Piotra, i biskupi, nast3pcy Aposto)ów,
Art. l BISKUP RZYMSKI
Kan. 331 — Biskup Ko'cio)a Rzymskiego, w którym trwa urzGd udzielony
przez Pana samemu Piotrowi, pierwszemu z Aposto)ów, a który ma by8
przekazywany jego nast3pcom, jest G)owG Kolegium Biskupów, Zast3pcG
Chrystusa i Pasterzem ca)ego Ko'cio)a tuptaj na ziemi. Dlatego, z racji swego
urz3du, posiada on najwy szG, pe)nG, bezpo'redniG i powszechnG w)adz3
zwyczajnG w Ko'ciele, którG mo e wykonywa8 zawsze w sposób
nieskr3powany.
Kan. 332 — § l. Pe)nG i najwy szG w)adz3 w Ko'ciele otrzymuje Biskup
Rzymski przez zgodny z prawem i zaakceptowany przez niego wybór wraz z
konsekracjG biskupiG. StGd t3 samG w)adz3 otrzymuje od momentu przyj3cia
wyboru na Papie a ten elekt, który posiada sakr3 biskupiG. Gdyby elekt nie
mia) sakry biskupiej, powinien 'by8 zaraz konsekrowany na biskupa.
§ 2. Gdyby si3 zdarzy)o, e Biskup Rzymski zrzek)by si3 swego urz3du, to do
wa no'ci wymaga si3, by zrzeczenie zosta)o dokonane w sposób wolny i by)o
odpowiednio ujawnione; nie wymaga za' niczyjego przyj3cia.
Kan. 333 — § l. Na mocy swego urz3du, Biskup Rzymski nie tylko posiada
w)adz3 nad ca)ym Ko'cio)em, lecz równie otrzymuje nad wszystkimi
Ko'cio)ami partykularnymi oraz ich zespo)ami naczelnG w)adz3 zwyczajnG,
przez którG zostaje jednocze'nie potwierdzona i umocniona w)adza w)asna,
zwyczajna i bezpo'rednia, jakG posiadajG biskupi w ko'cio)ach partykularnych
powierzonych ich pieczy.
§ 2. W wykonywaniu zadania najwy szego Pasterza Ko'cio)a, Biskup
Rzymski jest zawsze z)Gczony wspólnotG z pozosta)ymi biskupami, a tak e z
ca)ym Ko'cio)em. Jemu jednak przys)uguje prawo okre'lania - zgodnie z
potrzebami Ko'cio)a
sposobu, indywidualnego lub kolegialnego,
wykonywania tego zadania.
§ 3. Przeciwko wyrokowi lub dekretowi Biskupa Rzymskiego nie ma apelacji
lub rekursu.
Kan. 334 — W wykonywaniu zadania, Biskupowi Rzymskiemu 'wiadczG
pomoc biskupi, którzy mogG to czyni8 w ró ny sposób, w tym tak e poprzez
Synod Biskupów. Ponadto 'wiadczG mu pomoc kardyna)owie, a tak e inne
osoby oraz ró ne instytucje stosownie do aktualnych potrzeb. Wszystkie te
osoby i instytucje, w imieniu i jego w)adzG wykonujG powierzone sobie
zadanie dla dobra wszystkich Ko'cio)ów, zgodnie z normami okre'lonymi w
prawie.
Kan. 335 — Podczas wakansu stolicy rzymskiej lub przeszkody w jej
dzia)aniu, nie nale y niczego zmienia8 w zarzGdzie Ko'cio)a powszechnego;
powinny za' by8 zachowane ustawy specjalne wydane na te okoliczno'ci.
Art. 2 KOLEGIUM BISKUPÓW
Kan. 336 — Kolegium Biskupów, którego g)owG jest Papie i cz)onkami
biskupi na mocy sakramentalnej konsekracji oraz hierarchicznej wspólnoty z
g)owG Kolegium i cz)onkami, i w którym trwa nieprzerwanie cia)o apostolskie,
razem ze swojG g)owG, a nigdy bez niej, stanowi równie podmiot najwy szej i
pe)nej w)adzy nad ca)ym Ko'cio)em.
Kan. 337 — § l. W)adz3 w ca)ym Ko'ciele, Kolegium Biskupów wykonuje w
sposób uroczysty na soborze powszechnym.
§ 2. T3 samG w)adz3 wykonuje przez zjednoczonG dzia)alno'8 biskupów
rozproszonych po 'wiecie, która jako taka zosta)a przez Biskupa Rzymskiego
zapowiedziana lub dobrowolnie przyj3ta, tak eby sta)a si3 prawdziwym aktem
kolegialnym.
§ 3. Do Biskupa Rzymskiego nale y, stosownie do potrzeb Ko'cio)a,
dobieranie i popieranie sposobów wykonywania przez Kolegium Biskupów
jego zadania w ca)ym Ko'ciele.
Kan. 338 — § l. Tylko Biskup Rzymski mo e zwo)a8 sobór powszechny,
przewodniczy8 mu, osobi'cie lub przez innych, a tak e przenie'8 sobór,
zawiesi8 lub rozwiGza8, jak równie zatwierdza8 jego dekrety.
§ 2. Biskup Rzymski okre'la sprawy, które majG by8 przedmiotem obrad
soboru oraz ustala porzGdek obowiGzujGcy w czasie soboru. Do tematów
zaproponowanych przez Biskupa Rzymskiego, ojcowie soboru mogG do)Gczy8
tak e inne. WymagajG one jednak zatwierdzenia papieskiego.
Kan. 339 — § l. Wszyscy i tylko biskupi, którzy sG cz)onkami Kolegium
Biskupów, majG prawo i obowiGzek uczestniczenia w soborze powszechnym z
g)osem decydujGcym.
§ 2. Najwy sza w)adza ko'cielna mo e wezwa8 na sobór powszechny
równie niektórych innych, nie majGcych godno'ci biskupiej. Do niej te
nale y okre'li8 ich udzia) w soborze.
Kan. 340 — Gdyby si3 zdarzy)o, e w czasie soboru zawakowa)aby Stolica
Apostolska, na mocy samego prawa sobór zostaje przerwany, dopóki nowy
Papie nie naka e go kontynuowa8 lub rozwiGza8.
Kan. 341 — § l. Dekrety soboru powszechnego nie posiadajG mocy
obowiGzujGcej, dopóki, po zatwierdzeniu ich przez Biskupa Rzymskiego wraz
z ojcami soboru, nie zostanG przez niego potwierdzone i na jego polecenie
og)oszone.
§ 2. Takiego samego potwierdzenia i og)oszenia, dla uzyskania mocy
obowiGzujGcej, wymagajG dekrety Kolegium Biskupów, gdy podejmuje
dzia)alno'8 'ci'le kolegialnG, w sposób wskazany albo dobrowolnie przyj3ty
przez Biskupa Rzymskiego.
Rozdzia. II SYNOD BISKUPÓW
Kan. 342 — Synod Biskupów jest zebraniem biskupów, wybranych z
ró nych regionów 'wiata, którzy zbierajG si3 w okre'lonych terminach, a eby
pobudza8 'cis)G )Gczno'8 mi3dzy Biskupem Rzymu i biskupami, jak równie
temu Biskupowi Rzymskiemu 'wiadczy8 pomoc swojG radG w celu
zachowania i wzrostu wiary oraz obyczajów, a tak e zachowania i umocnienia
dyscypliny ko'cielnej, i rozwa enia problemów zwiGzanych z dzia)alno'ciG
Ko'cio)a w 'wiecie.
Kan. 343 — Zadaniem Synodu Biskupów jest- rozpatrywanie
przedstawionych mu spraw i wysuwanie wniosków, nie za' ich rozstrzyganie i
wydawanie dekretów, chyba e w pewnych wypadkach zostanie on
wyposa ony przez Biskupa Rzymskiego w g)os decydujGcy, wówczas Biskup
Rzymski ma prawo zatwierdzi8 decyzje Synodu.
Kan. 344 — Synod Biskupów podlega bezpo'rednio w)adzy Biskupa
Rzymskiego, który ma prawo:
l. zwo)ywania Synodu, ilekro8 uzna to za wskazane, i oznaczania miejsca,
gdzie ma si3 odby8 zebranie;
2. zatwierdzanie wyboru cz)onków, którzy zgodnie z przepisami prawa
specjalnego majG by8 wybrani, jak równie oznaczania i mianowania innych
cz)onków;
3. ustalania zagadnieB - jakie majG by8 rozpatrywane - w odpowiednim czasie
przed zebraniem si3 Synodu, zgodnie przepisem prawa specjalnego;
4. ustalenia porzGdku obrad; 5. przewodniczenia Synodowi, osobi'cie lub
przez innych; 6. zamkni3cie Synodu, przeniesienia, zawieszenia i rozwiGzania.
Kanon 348 - par. 1 Synod biskupów posiada sta)y Sekretariat Generalny,
któremu przewodniczy Sekretarz Generalny, mianowany przez Biskupa
Rzymskiego. Ma on do pomocy Rad3 Sekretariatu, sk)adajGcG si3 z biskupów.
Zgodnie z prawem specjalnym Synodu, niektórzy z cz)onków Rady sG
wybierani przez sam Synod Biskupów, inni ' otrzymujG nominacj3 od Biskupa
Rzymskiego. Zadanie ich wszystkich wygasa z chwilG rozpocz3cia nowego
zebrania generalnego.
§ 2. Dla ka dego zebrania Synodu Biskupów ustanawia si3 ponadto jednego
lub kilku sekretarzy specjalnych, mianowanych przez Papie a. Ich urzGd
wygasa w momencie zakoBczenia zebrania Synodu....
Rozdzia. III
KARDYNA;OWIE =WI TEGO KO=CIO;A RZYMSKIEGO
Kan. 349 — Kardyna)owie Swi3tego Rzymskiego Ko'cio)a tworzG
szczególne Kolegium, któremu przys)uguje prawo wyboru Biskupa
Rzymskiego, zgodnie z postanowieniami specjalnego prawa. Ponadto
kardyna)owie sG do dyspozycji Papie a, czy to dzia)ajGc kolegialnie, gdy sG
zwo)ywani razem dla rozwa enia wa niejszych spraw, czy te pojedynczo,
mianowicie przez wykonywanie ró nych urz3dów, 'wiadczGc pomoc
Biskupowi Rzymskiemu, zw)aszcza w codziennej trosce o Ko'ció)
powszechny.
Kan. 350 — § l. Kolegium Kardyna)ów dzieli si3 na trzy stopnie: biskupów,
do którego nale G kardyna)owie otrzymujGcy od Biskupa Rzymskiego jako
tytu) ko'cio)y podmiejskie oraz patriarchowie wschodni w)Gczeni do Kolegium
Kardyna)ów; prezbiterów i diakonów.
§ 2. Ka demu z kardyna)ów stopnia prezbiterów i diakonów wyznacza Papie
w Rzymie tytu) lub diakoni3.
§ 3. Patriarchowie wschodni w)Gczeni do Kolegium Kardyna)ów majG jako
tytu) w)asny ko'ció) patriarchalny.
§ 4. Kardyna) Dziekan otrzymuje jako tytu) diecezj3 Ostii, wraz z ko'cio)em,
który stanowi) jego dotychczasowy tytu).
§ 5. Przez opcj3 dokonanG na konsystorzu i zatwierdzonG przez Papie a,
kardyna)owie, zachowujGc pierwszeBstwo 'wi3ceB i promocji, mogG ze stopnia
prezbiterów przechodzi8 na inny tytu), a ze stopnia diakonów z jednej diakonii
na drugG, oraz -gdy przez pe)nych dziesi38 lat pozostawali w stopniu diakonów
- tak e do stopnia prezbiterów.
§ 6. Kardyna) ze stopnia diakona, przechodzGc na skutek opcji do stopnia
kardyna)ów prezbiterów, zajmuje miejsce przed wszystkimi kardyna)ami
prezbiterami, którzy po nim zostali wyniesieni do godno'ci kardynalskiej.
Kan. 351 — § l. Kardyna)ów ustanawia w sposób nieskr3powany Biskup
Rzymski, wybierajGc ich spo'ród m3 czyzn, którzy majG przynajmniej
'wi3cenia kap)aBskie prezbiteriatu, odznaczajG si3 szczególnG naukG,
obyczajami, pobo no'ciG i roztropno'ciG w za)atwianiu spraw. Ci, którzy nie sG
jeszcze biskupami, powinni przyjG8 sakr3 biskupiG. '
Rozdzia. IV KURIA RZYMSKA
Kan. 360 — Kuria Rzymska, przy pomocy której Papie za)atwia sprawy
Ko'cio)a powszechnego i która w jego imieniu oraz jego autorytetem
wykonuje zadania dla dobra i s)u by Ko'cio)om, obejmuje:
Papieski Sekretariat Stanu, Rad3 Publicznych Spraw Ko'cio)a, Kongregacje,
Trybuna)y oraz inne instytucje. Ich struktur3 i kompetencj3 okre'lajG specjalne
przepisy.
Kan. 361 — Przez Stolic3 ApostolskG lub Stolic3 Swi3tG rozumie si3 w
niniejszym Kodeksie nie tylko Biskupa Rzymskiego, lecz tak e - o ile nie
wynika co innego z natury rzeczy lub z kontekstu - Sekretariat Stanu, Rad3
Publicznych Spraw Ko'cio)a, jak równie inne, instytucje Kurii Rzymskiej.
Rozdzia. V LEGACI BISKUPA RZYMSKIEGO
Kan. 362 — Biskupowi Rzymskiemu przys)uguje naturalne i niezale ne
prawo mianowania i wysy)ania swoich legatów, czy to do Ko'cio)ów
partykularnych w ró nych krajach lub regionach, czy te równocze'nie do
paBstw i rzGdów, jak równie przenoszenia ich i odwo)ywania, z zachowaniem
przepisów prawa mi3dzynarodowego, gdy idzie o wysy)anie i odwo)ywanie
legatów ustanawianych w paBstwach..
Kan. 363 — § l. Legatom Biskupa Rzymskiego zleca si3 funkcj3
reprezentowania go na sposób sta)y w Ko'cio)ach partykularnych lub tak e
wobec paBstw i w)adz publicznych, do których sG posy)ani.
§ 2. Stolic3 ApostolskG reprezentujG równie ci, którzy w charakterze
papieskiej misji sG wyznaczani jako delegaci lub obserwatorzy do organizacji
mi3dzynarodowych albo na konferencje czy zjazdy.
Kan. 364 — G)ównym zadaniem legata papieskiego jest zacie'nianie i
umacnianie coraz bardziej wi3zów )GczGcych Stolic3 ApostolskG z Ko'cio)ami
partykularnymi. Tak wi3c w odniesieniu do powierzonego mu okr3gu, do
papieskiego legata nale y:
l. przesy)anie do Stolicy Apostolskiej wiadomo'ci na temat warunków, w
których znajdujG si3 Ko'cio)y partykularne, i o tym wszystkim, co dotyczy
ycia samego Ko'cio)a i dobra dusz;
2. wspieranie biskupów czynem i radG, nie naruszajGc jednak wykonywania
przyznanej im prawem w)adzy;
3. o ywianie cz3stych kontaktów z KonferencjG Episkopatu, przez udzielanie
jej wszechstronnej pomocy;
4. gdy idzie o nominacje biskupów: przesy)anie lub proponowanie Stolicy
Apostolskiej nazwisk kandydatów, jak równie przeprowadzanie procesu
informacyjnego odno'nie do kandydatów, z zachowaniem norm wydanych
przez Stolic3 ApostolskG;
5. usilne popieranie tego, co s)u y utrwaleniu pokoju, rozwoju post3pu i
zgodnej wspó)pracy mi3dzy narodami;
6° podejmowanie wraz z biskupami odpowiednich kontaktów mi3dzy
Ko'cio)em katolickim oraz innymi Ko'cio)ami lub wspólnotami ko'cielnymi, a
nawet i religiami niechrze'cijaBskimi;
7" podejmowanie, dzia)ajGc wspólnie z biskupami, u kierujGcych paBstwem
obrony tego, co jest zwiGzane z misjG Ko'cio)a i Stolicy Apostolskiej;
8" wykonywanie ponadto pe)nomocnictw oraz wype)nianie innych poleceB,
przekazanych mu przez Stolic3 ApostolskG.
Kan. 365 — § l. Do papieskiego legata, który zgodnie z przepisami prawa
mi3dzynarodowego wype)nia równocze'nie misj3 w paBstwie, nale y tak e
szczególne zadanie:
l. podtrzymywa8 i o ywia8 wi3zy mi3dzy StolicG ApostolskG i RzGdem;
2. prowadzi8 rokowania w zakresie spraw dotyczGcych stosunków Ko'cio)a i
PaBstwa oraz w sposób szczególny pertraktowa8 o zawarcie konkordatu czy
innych tego rodzaju uk)adów, jak równie wprowadzanie ich w ycie.
§ 2. W za)atwianiu spraw, o których w § l, zgodnie z tym, co zalecajG
okoliczno'ci, legat papieski niech nie zaniedba zasi3ga8 opinii i rady biskupów
okr3gu ko'cielnego oraz informowa8 ich o przebiegu sprawy.
Kan. 366 — Ze wzgl3du na szczególny charakter pos)ugi legata: , l* siedziba
papieskiego poselstwa jest wyj3ta spod w)adzy r Gdzenia miejscowego
ordynariusza, chyba e chodzi o zawieranie ma) eBstw;
2. wolno legatowi papieskiemu - po powiadomieniu wedle mo no'ci
miejscowych ordynariuszy - we wszystkich ko'cio)ach jego poselstwa
sprawowa8 funkcje liturgiczne, nawet w pontyfikaliach.
Kan. 367 — Zadanie papieskiego legata nie wygasa z chwilG wakansu
Stolicy Apostolskiej, chyba e co innego zastrze ono w papieskim pi'mie.
Wygasa natomiast po wype)nieniu zlecenia, przez odwo)anie podane do
wiadomo'ci zainteresowanego oraz zrzeczenie przyj3te przez Biskupa
Rzymskiego.
Sekcjo II Tytu. I
KO=CIO;Y PARTYKULARNE I USTANOWIONA W NICH W;ADZA
Kan. 368 — Ko'cio)y partykularne, w których istnieje i z których sk)ada si3
jeden i jedyny Ko'ció) katolicki, to przede wszystkim diecezje, z którymi - je'li
nie stwierdza si3 czego' innego - sG zrównane: pra)atura terytorialna i opactwo
terytorialne, wikariat apostolski i prefektura apostolska, jak równie
administratura apostolska erygowana.
Kan. 369 — Diecezj3 stanowi cz3'8 Ludu Bo ego, powierzona pasterskiej
pieczy biskupa z wspó)pracujGcym z nim prezbiterium, tak by trwajGc przy
swym pasterzu i zgromadzona przez niego w Duchu Swi3tym przez Ewangeli3
i Eucharysti3, tworzy)a Ko'ció) partykularny, w którym prawdziwie obecny
jest i dzia)a jeden, 'wi3ty, katolicki i apostolski Ko'ció) Chrystusa.
Kan. 370 — Pra)atura terytorialna lub opactwo terytorialne oznacza cz3'8
Ludu Bo ego w okre'lonych granicach terytorium. Ze wzgl3du na szczególne
warunki, piecza o ten lud zostaje powierzona pra)atowi lub opatowi, który
kieruje nim, na podobieBstwo biskupa diecezjalnego, jako w)asny jego pasterz.
Kan. 371 — § l. Wikariat apostolski lub prefektura apostolska oznacza
okre'lonG cz3'8 Ludu Bo ego, która z racji szczególnych okoliczno'ci nie
zosta)a jeszcze ukonstytuowana jako diecezja i jest powierzona pasterskiej
trosce wikariusza apostolskiego lub prefekta apostolskiego, a eby kierowali niG
w imieniu Papie a.
§ 2. Administratura apostolska oznacza cz3'8 Ludu Bo ego, która ze wzgl3du
na specjalne i wyjGtkowo powa ne racje, nie jest erygowana przez Papie a jako
diecezja, a piecza pasterska o niG zostaje powierzona administratorowi
apostolskiemu, aby niG kierowa) w imieniu Papie a.
Kan. 372 — § l. Nale y przyjG8 jako regu)3, e cz3'8 Ludu Bo ego, która
tworzy diecezj3 lub inny Ko'ció) partykularny, jest oznaczona okre'lonym
terytorium, w ten sposób, e obejmuje wszystkich wiernych na nim
mieszkajGcych.
§ 2. Jednak e tam, gdzie zdaniem najwy szej w)adzy ko'cielnej, po
wys)uchaniu opinii zainteresowanych Konferencji Episkopatu, oka e si3 to
po yteczne, mogG by8 na tym samym terytorium erygowane Ko'cio)y
partykularne odr3bne z racji obrzGdku wiernych lub innej podobnej racji.
Kan. 373 — Tylko najwy sza w)adza ko'cielna ma prawo erygowa8
Ko'cio)y partykularne, które erygowano zgodnie z prawem z mocy samego
prawa otrzymujG osobowo'8 prawnG.
Kan. 374 — § l. Ka da diecezja lub inny Ko'ció) partykularny powinny by8
podzielone na odr3bne cz3'ci czyli parafie.
§ 2. Celem wsparcia pasterzowania przez wspólne dzia)anie, kilka sGsiednich
parafii mo e by8 )Gczonych w specjalne zespo)y, jakimi sG wikariaty rejonowe
(dekanaty).
Rozdzia. II
BISKUPI Art. l O BISKUPACH W OGÓLNO=CI
Kan. 375 — § l. Biskupi, którzy z Bo ego postanowienia sG nast3pcami
Aposto)ów, przez Ducha Swi3tego, który zosta) im dany, sG ustanawiani w
Ko'ciele pasterzami, a eby byli nauczycielami, kap)anami 'wi3tego kultu i
sprawujGcymi pos)ug3 rzGdzenia.
§ 2. Przez samG konsekracj3 biskupiG otrzymujG biskupi wraz z zadaniem
u'wi3cania, tak e zadanie nauczania i rzGdzenia, które z natury swojej mogG
by8 wykonywane tylko w hierarchicznej wspólnocie z G)owG Kolegium i jego
cz)onkami.
Kan. 376 — Biskupów nazywa si3 diecezjalnymi, gdy ich trosce zosta)a
powierzona jaka' diecezja; pozosta)ych nazywa si3 tytularnymi.
Kan. 377 — § l. Papie mianuje biskupów w sposób nieskr3powany albo
zatwierdza wybranych zgodnie z prawem.
§ 2. Przynajmniej co trzy lata, biskupi prowincji ko'cielnej, albo - gdzie to
doradzajG okoliczno'ci - Konferencje Episkopatu po wspólnej naradzie i z
zachowaniem tajemnicy, majG sporzGdzi8 list3 prezbiterów, tak e cz)onków
instytutów ycia konsekrowanego, zdatniejszych do biskupstwa, i przes)a8 jG
do Stolicy Apostolskiej. Ka dy jednak biskup ma prawo osobno poda8 Stolicy
Swi3tej nazwiska prezbiterów, których uzna za godnych i odpowiednich do
pos)ugi biskupiej.
§ 3. Je'li inaczej zgodnie z prawem nie postanowiono, w przypadku
mianowania biskupa diecezjalnego lub biskupa koadiutora odno'nie do trzech
kandydatów przedstawianych Stolicy Apostolskiej, zadaniem legata
papieskiego jest pojedynczo zbada8 i zakomunikowa8 Stolicy Swi3tej - )Gcznie
z w)asnym wnioskiem - co w tej sprawie sugerujG metropolita i sufragani
prowincji, do której diecezja, o którG chodzi, nale y, lub na zebrania przybywa,
jak równie przewodniczGcy Konferencji Episkopatu. Ponadto papieski legat
powinien wys)ucha8 zdania niektórych cz)onków kolegium konsulto-rów i
kapitu)y katedralnej oraz - gdy to uzna za wskazane - tak e pojedynczo i z
zachowaniem tajemnicy, innych osób z kleru diecezjalnego i zakonnego oraz
'wieckich odznaczajGcych si3 mGdro'ciG.
§ 4. Je'li zgodnie z prawem inaczej nie zosta)o przewidziane, biskup
diecezjalny, który uwa a, e jego diecezja powinna otrzyma8 biskupa
pomocniczego, powinien przedstawi8 Stolicy Apostolskiej list3 przynajmniej
trzech prezbiterów odpowiedniejszych na ten urzGd.
§ 5. Nie udziela si3 na przysz)o'8 w)adzom paBstwowym adnych uprawnieB
i przywilejów dotyczGcych wyboru, nominacji, prezentowania lub wyznaczania
biskupów.
Kan. 378 — § l. Je'li chodzi o zdatno'8 kandydatów do biskupstwa, wymaga
si3 od ka dego: l. odznaczania si3 niezachwianG wiarG, dobrymi obyczajami,
pobo no'ciG, gorliwo'ciG dusz, pasterskG mGdro'ciG, roztropno'ciG i ludzkimi
cnotami, jak równie pozosta)ymi przymiotami, które czyniG go odpowiednim
do wype)niania zleconego mu urz3du, o który chodzi; 2° dobrej opinii; 3°
przynajmniej trzydziestu pi3ciu lat ycia;
4. przynajmniej pi3ciu lat kap)aBstwa; 5. doktoratu lub przynajmniej
licencjatu z Pisma 'wi3tego, teologii lub prawa kanonicznego, uzyskanego w
instytucie studiów wy szych, zatwierdzonym przez Stolic3 ApostolskG, lub
prawdziwej bieg)o'ci w tych dyscyplinach.
§ 2. Do Stolicy Apostolskiej nale y ostateczny osGd co do zdat-no'ci
kandydata.
Kan. 379 — Je'li nie ma prawnej przeszkody, promowany do biskupstwa
powinien w ciGgu trzech miesi3cy od otrzymania apostolskiego pisma przyjG8
sakr3 biskupiG. Ma to nastGpi8 przed obj3ciem urz3du.
Kan. 380 — Przed kanonicznym obj3ciem swego urz3du, promowany winien
z)o y8 wyznanie wiary oraz przysi3g3 wierno'ci wobec Stolicy Apostolskiej,
wed)ug formu)y zatwierdzonej przez t3 samG Stolic3 ApostolskG.
Art. 2 BISKUPI DIECEZJALNI
Kan. 381 — § l. Biskupowi diecezjalnemu w powierzonej mu diecezji
przys)uguje wszelka w)adza zwyczajna, w)asna i bezpo'rednia, jaka jest
wymagana do jego pasterskiego urz3du, z wy)Gczeniem tych spraw, które na
mocy prawa lub dekretu Papie a sG zarezerwowane najwy szej lub innej
w)adzy ko'cielnej.
§ 2. Je'li co innego nie wynika z natury rzeczy lub z przepisu prawa, z
biskupem diecezjalnym sG zrównani w prawie ci, którzy sG zwierzchnikami
wspólnot wiernych, o których w Kan. 368.
Kan. 382 — § l. Przed kanonicznym obj3ciem diecezji, biskup promowany
nie mo e ingerowa8 w wykonywanie powierzonego sobie urz3du. Mo e jednak
wykonywa8 urz3dy, które ju posiada) w chwili promocji na t3 diecezj3, z
zachowaniem przepisu Kan. 409, § 2.
§ 2. Je'li tylko nie wstrzyma go zgodna z prawem przeszkoda, promowany na
urzGd biskupa diecezjalnego powinien objG8 swojG diecezj3 w kanoniczne
posiadanie: gdy nie ma jeszcze sakry biskupiej - w ciGgu czterech miesi3cy od
otrzymania pisma apostolskiego;
je'li za' posiada ju sakr3 - w ciGgu dwóch miesi3cy od jego otrzymania.
§ 3. Biskup obejmuje kanonicznie diecezj3, skoro tylko w tej diecezji osobi'cie lub przez pe)nomocnika - przedstawi apostolskie pismo kolegium
konsultorów, w obecno'ci kanclerza kurii, który sporzGdzi odpowiedni akt,
albo w diecezjach nowo erygowanych poda do wiadomo'ci to pismo
apostolskie w obecno'ci wiernych i duchowieBstwa, zgromadzonych w
ko'ciele katedralnym. Najstarszy spo'ród obecnych prezbiterów sporzGdza
odpowiedni akt.
§ 4. Bardzo si3 zaleca, a eby kanoniczne obj3cie diecezji zosta)o z)Gczone z
czynno'ciG liturgicznG w ko'ciele katedralnym, w obecno'ci duchowieBstwa i
ludu.
Kan. 383 — § l. Wype)niajGc swojG pasterskG pos)ug3, biskup diecezjalny
winien si3 troszczy8 o wszystkich wiernych powierzonych jego pieczy, bez
wzgl3du na ich wiek, pozycj3 czy narodowo'8, zarówno o sta)ych
mieszkaBców, jak i o tych, którzy czasowo przebywajG na jego terytorium,
okazujGc apostolskG trosk3 tak e wobec tych, którzy z racji warunków swego
ycia nie mogG wystarczajGco korzysta8 ze zwyczajnej formy pasterzowania
oraz wobec niepraktykujGcych.
§ 2. Je'li ma w swojej diecezji wiernych odmiennego obrzGdku, niech stara
si3 zaradzi8 ich duchowym potrzebom przez pos)ug3 kap)anów lub tworzenie
parafii obrzGdkowych czy przez wikariusza biskupiego.
par. 3. Do braci nie b3dGcych w pe)nej wspólnocie z Ko'cio)em katoliskim
niech si3 odnosi yczliwie i z mi)o'ciG, popierajGc tak e ekumenizm, zgodny z
myBlJ koBcio.a.
Kan. 399 - par. 1. Biskup diecezjalny obowiGzany jest co pi38 lat
przedstawia8 Papie owi sprawozdanie o stanie powierzonej sobie diecezji,
wed)ug formy i w czasie okre'lonym przez Stolic3 ApostolskG. ...
Kan. 400 - par. 1. Je'li Stolica Apostolska inaczej nie zadecyduje, biskup
diecezjalny powinien w tym roku, w którym jest zobowiGzany przed)o y8
sprawozdanie, uda8 si3 do Rzymu dla uczczenia grobów 'wi3tych Aposto)ów
Piotra i Paw)a oraz spotkania si3 z Biskupem Rzymu.
§ 2. Powy szy obowiGzek biskup powinien wype)ni8 osobi'cie, chyba e nie
mo e tego uczyni8 z powodu zgodnej z prawem przeszkody. W takim
przypadku obowiGzek ten ma wype)ni8 przez koadiutora, gdy go posiada, albo
przez biskupa pomocniczego, albo przez odpowiedniego kap)ana swego
prezbiterium, mieszkajGcego w jego diecezji.
§ 3. Wikariusz apostolski mo e wype)ni8 ten obowiGzek przez zast3pc3,
nawet przebywajGcego w Rzymie. Prefekt apostolski nie ma tego obowiGzku.
Kan. 401 — § l. Biskup diecezjalny, który ukoBczy) siedemdziesiGty piGty
rok ycia, jest proszony o z)o enie na r3ce Papie a rezygnacji z zajmowanego
urz3du. Po rozwa eniu wszystkich okoliczno'ci, Papie podejmie decyzj3.
§ 2. Usilnie prosi si3 biskupa diecezjalnego, który z powodu choroby lub
innej powa nej przyczyny nie mo e w sposób w)a'ciwy wype)nia8 swojego
urz3du, by przed)o y) rezygnacj3 z urz3du.
Kan. 402 — § l. Biskup, którego zrzeczenie si3 urz3du zosta)o przyj3te,
zachowuje tytu) emeryta swojej diecezji i je'li sobie tego yczy, mo e
zachowa8 mieszkanie w tej diecezji, chyba e w pewnych przypadkach inaczej
zadecyduje Stolica Apostolska ze wzgl3du na specjalne okoliczno'ci.
§ 2. Konferencja Episkopatu powinna zatroszczy8 si3 o zabezpieczenie
biskupowi zrzekajGcemu si3 odpowiedniego i godnego utrzymania, majGc w
pierwszym rz3dzie na uwadze obowiGzek ciG Gcy w tym zakresie na diecezji,
której on s)u y).
Art. 3 BISKUPI KOADIUTORZY I POMOCNICZY
Kan. 403 — § l. Je'li to zalecajG pasterskie potrzeby diecezji, na pro'b3
biskupa diecezjalnego ustanowieni zostajG jeden lub kilku biskupów
pomocniczych. Biskupowi pomocniczemu nie przys)uguje prawo nast3pstwa.
§ 2. W powa niejszych okoliczno'ciach, o charakterze tak e personalnym,
biskupowi diecezjalnemu mo e by8 dany biskup pomocniczy, wyposa ony w
specjalne uprawnienia.
§ 3. Je'li Stolicy Swi3tej wyda si3 to bardziej wskazane, mo e z urz3du
ustanowi8 biskupa koadiutora. wyposa onego w specjalne uprawnienia. Biskup
koadiutor ma prawo nast3pstwa.
nie tylko zebraniom plenarnym Konferencji Episkopatu, lecz tak e sta)ej
Radzie.
Rozdzia. IV KONFERENCJE EPISKOPATU
Kan. 453 — Zebrania plenarne Konferencji Episkopatu powinny si3
odbywa8 przynajmniej raz w roku, a tak e wtedy, gdy si3 tego domagajG
szczególne okoliczno'ci, zgodnie z postanowieniami statutów.
Kan. 454 — § l. Na zebraniach plenarnych Konferencji Episkopatu na mocy
samego prawa g)os decydujGcy przys)uguje biskupom diecezjalnym i tym,
którzy sG z nimi prawnie zrównani, oraz biskupom koadiutorom.
§ 2. Biskupom pomocniczym oraz pozosta)ym biskupom tytularnym,
wchodzGcym w sk)ad Konferencji Episkopatu, przys)uguje g)os decydujGcy lub
doradczy, zgodnie z postanowieniami statutów Konferencji. Zawsze jednak
tylko tym, o których w § l, przys)uguje g)os decydujGcy, gdzie idzie o
sporzGdzanie statutów i dokonywanie zmian.
Kan. 455 — § l. Konferencja Episkopatu mo e wydawa8 dekrety ogólne
jedynie w tych sprawach, w których przewiduje to prawo powszechne, albo
okre'la szczególne polecenie Stolicy Apostolskiej, wydane przez niG z w)asnej
inicjatywy lub na pro'b3 samej Konferencji. § 2. Dekrety, o których w § l,
wtedy sG wa nie podejmowane na sesji plenarnej, gdy opowie si3 za nimi
przynajmniej dwie trzecie g)osów biskupów, nale Gcych do Konferencji
Episkopatu z g)osem decydujGcym. OtrzymujG za' moc obowiGzujGcG po przejrzeniu ich przez Stolic3 ApostolskG, z chwilG prawnej promulgacji.
§ 3. Sposób promulgacji dekretów i czas ich wej'cia w ycie, okre'la sama
Konferencja Episkopatu.
§ 4. W wypadkach, w których ani prawo powszechne, ani szczególne
polecenie Stolicy Apostolskiej nie udzieli)o Konferencji Episkopatu w)adzy, o
której w § l, pozostaje nienaruszona kompetencja poszczególnego biskupa
diecezjalnego i ani Konferencja, ani jej przewodniczGcy nie mogG dzia)a8 w
imieniu wszystkich biskupów, chyba e wszyscy i poszczególni biskupi
wyra ajG na to zgod3.
Kan. 456 — Po zakoBczeniu sesji plenarnej Konferencji Episkopatu, jej
przewodniczGcy winien przes)a8 Stolicy Apostolskiej relacje o aktach
Konferencji oraz jej dekrety, zarówno w celu zapoznania si3 z aktami, jak i dla
ewentualnego przejrzenia dekretów, gdyby jakie' by)y.
Kan. 457 — Zadaniem sta)ej Rady Episkopatu jest przygotowywanie spraw,
jakie majG by8 rozwa ane na zebraniu plenarnym i czuwanie nad tym, by
decyzje podj3te na zebraniu plenarnym zosta)y przekazane do w)a'ciwego
wykonania. Za)atwia tak e inne sprawy zlecone jej zgodnie z postanowieniami
statutów.
Rozdzia. V
PARAFIE, PROBOSZCZOWIE I WIKARIUSZE PARAFIALNI
Kan. 515 - par. 1 Parafia jest okre'lonG wspólnotG wiernych, utworzonG na
sposób sta)y w Ko'ciele partykularnym, nad którG pasterskG piecz3, pod w)adzG
biskupa diecezjalnego, powierza si3 proboszczowi jako jej w)asnemu
pasterzowi.
Erekcja parafii, zniesienie jej lub dokonywanie w niej zmian, nale y
wy)Gcznej kompetencji biskupa diecezjalnego. Nie powinien on erygowa8
parafii albo ich znosi8, ewentualnie dokonywa8 powa nych zmian, bez
wys)uchania Rady Kap)aBskiej.
Par. 3 Parafia erygowana zgodnie z prawem posiada mocG samego prawa
osobowo'8 prawnG.
Kan. 534 — § l. Po obj3ciu parafii proboszcz obowiGzany jest odprawia8
Msz3 'w. za powierzony sobie lud: we wszystkie niedziele i 'wi3ta nakazane
we w)asnej diecezji. Je eli w jakim' dniu nie mo e ich odprawi8 wskutek
uznanej przez prawo przeszkody, winien tego dokona8 w te same dni przez
kogo innego albo w innym dniu osobi'cie.
§ 2. Proboszcz pasterzujGcy w kilku parafiach obowiGzany jest w dni
wymienione w § l, odprawi8 tylko jednG Msz3 'w. za powierzony sobie lud.
§ 3. Proboszcz, który nie uczyni) zado'8 obowiGzkowi zgodnie z
postanowieniem §§ l i 2, powinien jak najszybciej odprawi8 tyle Mszy 'w. za
wiernych, ile opu'ci).
Kan. 535 — § l. W ka dej parafii nale y prowadzi8 ksi3gi parafialne, a
mianowicie ochrzczonych, ma) eBstw, zmar)ych oraz inne, zgodnie z
przepisami Konferencji Episkopatu lub biskupa diecezjalnego. Proboszcz ma
czuwa8 nad tym, by ksi3gi by)y w)a'ciwie spisywane i przechowywane.
§ 2. W ksi3dze ochrzczonych nale y odnotowa8 bierzmowanie, jak równie
to, co ma zwiGzek ze stanem kanonicznym wiernych z racji ma) eBstwa, z
zachowaniem wszak e przepisu Kan. 1133, z racji adopcji, jak równie
przyj3cia 'wi3ceB wy szych, profesji wieczystej z)o onej w instytucie
zakonnym oraz zmiany obrzGdku; adnotacje muszG by8 zawsze uwidocznione
w metryce chrztu.
§ 3. Ka da parafia powinna mie8 w)asnG piecz38. Wydawane za'wiadczenia
kanonicznego stanu wiernych oraz wszystkie akty, które mogG posiada8
znaczenie prawne, majG by8 podpisane przez proboszcza lub jego delegata i
opatrzone piecz3ciG parafialnG.
§ 4. Ka da parafia winna mie8 w)asny depozyt dokumentów czyli archiwum,
w którym nale y przechowywa8 ksi3gi parafialne, )Gcznie z listami biskupów
oraz innymi dokumentami, których zachowanie jest konieczne lub po yteczne.
Biskup diecezjalny lub jego delegat powinien, z okazji wizytacji lub w innym
czasie, przejrze8 je wszystkie, a proboszcz ma czuwa8 nad tym, by nic z nich
nie dosta)o si3 do obcych rGk.
§ 5. Nale y pilnie przechowywa8 tak e stare ksi3gi parafialne, zgodnie z
wymogami prawa partykularnego.
Kan. 536 — § l. Je'li zdaniem biskupa diecezjalnego, po zasi3gni3ciu opinii
Rady kap)aBskiej, by)oby to po yteczne, nale y w ka dej parafii ustanowi8
rad3 duszpasterskG. Ma jej przewodniczy8 proboszcz, a cz)onkami powinni by8
wierni wraz z tymi, którzy z urz3du uczestniczG w trosce duszpasterskiej o
parafi3 i pomagajG w o ywianiu dzia)alno'ci pasterskiej.
§ 2. Rada duszpasterska posiada jedynie g)os doradczy i kieruje | si3 normami
okre'lonymi przez biskupa diecezjalnego.
Kan. 537 — W ka dej parafii powinna by8 rada do spraw ekonomicznych,
która rzGdzi si3 nie tylko przepisami prawa powszechnego, . lecz tak e
normami wydanymi przez biskupa diecezjalnego. Wierni ' dobrami zgodnie z
tymi normami 'wiadczG proboszczowi pomoc w administrowaniu dobrami
parafialnymi, z zachowaniem przepisu Kan. 532.
Kan. 538 — § l. Proboszcz traci swój urzGd przez usuni3cie lub
przeniesienie, dokonane zgodnie z przepisami prawa przez biskupa
diecezjalnego; przez zrzeczenie si3 dla s)usznej przyczyny, dokonane przez
samego proboszcza i, do wa no'ci, przyj3te przez biskupa diecezjalnego, jak
równie po up)ywie czasu, je'li proboszcz zgodnie z przepisami prawa
partykularnego, o którym w Kan. 522, by) ustanowiony na oznaczony czas. §
2. Proboszcza, który jest cz)onkiem instytutu zakonnego albo jest
inkardynowany do stowarzyszenia ycia apostolskiego, usuwa si3 z
zachowaniem przepisu Kan. 682, § 2. § 3. Proboszcz, po ukoBczeniu
siedemdziesiGtego piGtego roku ycia, jest proszony o z)o enie zrzeczenia si3
urz3du na r3ce biskupa diecezjalnego, który rozwa ywszy wszystkie
okoliczno'ci osoby i miejsca, powinien zadecydowa8 o przyj3ciu lub od)o eniu
zrzeczenia. Biskup diecezjalny obowiGzany jest zapewni8 zrzekajGcemu si3
odpowiednie utrzymanie i mieszkanie, majGc na uwadze normy ustalone przez
Konferencj3 Episkopatu.
Cz3'8 III
INSTYTUT >YCIA KONSEKROW. I STOW. >YCIA APOSTOLSKIEGO
Kan. 573 — § l. Wycie konsekrowane przez profesj3 rad ewangelicznych jest
trwa)G formG ycia, w której wierni pod dzia)aniem Ducha Swi3tego na'ladujGc
dok)adniej Chrystusa, oddajG si3 ca)kowicie umi)owanemu nade wszystko
Bogu, a eby - po'wi3ceni z nowego i szczególnego tytu)u dla chwa)y Boga,
budowania Ko'cio)a i zbawienia 'wiata - osiGgnG8 doskona)G mi)o'8 w s)u bie
Królestwa Bo ego i stawszy si3 w Ko'ciele wyraJnym znakiem, zapowiada8
niebieskG chwa)3.
§ 2. T3 w)a'nie form3 ycia w instytutach ycia konsekrowanego,
kanonicznie erygowanych przez kompetentnG w)adz3 Ko'cio)a, podejmujG w
sposób wolny ci wierni, którzy przez 'luby lub inne zobowiGzania, zgodnie z
przepisami w)asnych instytutów, zobowiGzujG si3 do zachowania
ewangelicznych rad czysto'ci, ubóstwa i pos)uszeBstwa oraz przez mi)o'8, do
której prowadzG, )GczG si3 w sposób szczególny z Ko'cio)em i jego tajemnicG.
Kan. 574 — § l. Stan tych, którzy we wspomnianych instytutach praktykujG
rady ewangeliczne, nale y niewGtpliwie do ycia i 'wi3to'ci Ko'cio)a, stGd
powinien by8 przez wszystkich w Ko'ciele szanowany i popierany.
§ 2. Do tego stanu ycia niektórzy wierni sG specjalnie przez Boga
powo)ywani, a eby w yciu Ko'cio)a korzystali ze szczególnego daru oraz,
zgodnie z celem i duchem instytutu, pomagali w Jego zbawczej misji.
Kan. 578 — Wszyscy powinni wiernie zachowywa8 my'l i zamierzenia
za)o ycieli, zatwierdzone przez kompetentnG w)adz3 ko'cielnG, dotyczGce
natury, celu, ducha i charakteru instytutu, jak równie zdrowych jego tradycji,
co stanowi dziedzictwo tego instytutu.
Kan. 579 — Biskupi diecezjalni mogG, ka dy na w)asnym terytorium,
erygowa8 formalnym dekretem instytuty ycia konsekrowanego, po niezb3dnej
konsultacji Stolicy Apostolskiej.
Kan. 580 — Agregacja jednego instytutu ycia konsekrowanego do drugiego
jest zarezerwowana kompetentnej w)adzy instytutu agregujGcego, z
zachowaniem zawsze kanonicznej autonomii instytutu agregowanego.
Kan. 581 — Dzielenie instytutu na cz3'ci, niezale nie od tego, jakG noszG
nazw3, erygowanie ich od nowa, )Gczenie ju erygowanych lub dokonywanie
innego rodzaju zmian, nale y do kompetentnej w)adzy instytutu, zgodnie z
postanowieniami konstytucji.
Kan. 582 — Gczenie i unia instytutów ycia konsekrowanego jest
zarezerwowane tylko Stolicy Apostolskiej. Jej równie jest zarezerwowane
tworzenie konfederacji lub federacji.
Kan. 583 — Zmiany podejmowane w instytutach ycia konsekrowanego,
dotyczGce tych elementów, które uzyska)y aprobat3 Stolicy. Apostolskiej, nie
mogG by8 dokonywane bez jej zgody.
Kan. 584 — Zniesienie instytutu nale y do wy)Gcznej kompetencji Stolicy
Apostolskiej, której te jest zastrze ona decyzja odno'nie do dóbr doczesnych
instytutu.
|Kan. 585 — Zniesienie cz3'ci instytutu nale y do kompetentnej w)adzy
tego instytutu.
Kan. 586 — § l. Poszczególnym instytutom przyznaje si3 s)usznG autonomi3
ycia, zw)aszcza w zakresie zarzGdzania, dzi3ki której niech posiadajG w
Ko'ciele w)asnG dyscyplin3, a tak e zachowujG w)asne dziedzictwo, o którym
mowa w Kan. 578.
§ 2. Ordynariusze miejsca winni t3 autonomi3 zachowywa8 i jej strzec.
Kan. 588 — § l. Stan ycia konsekrowanego nie jest ze swej natury ani
klerycki, ani laicki.
§ 2. Instytut nazywa si3 kleryckim wtedy, gdy z racji celu, czyli zamierzenia
za)o yciela, ewentualnie na podstawie prawomocnej tradycji, pozostaje pod
zarzGdem duchownych, podejmuje wykonywanie 'wi3ceB i jako taki jest
uznawany przez w)adz3 ko'cielnG. i § 3. Natomiast instytut nazywa si3 laicki
wtedy, gdy zosta) uznany za taki przez w)adz3 ko'cielnG, na mocy jego natury,
charakteru i celu ma w)a'ciwe sobie zadanie, okre'lone przez za)o yciela czy
prawnie ustalonG tradycj3, nie zawierajGcG w sobie wykonywania 'wi3ceB.
Kan. 589 — Instytut ycia konsekrowanego nazywa si3 instytutem na prawie
papieskim, je'li zosta) erygowany przez Stolic3 Swi3tG albo otrzyma) od niej
formalny dekret zatwierdzajGcy. Jest natomiast na prawie diecezjalnym, gdy
zosta) erygowany przez biskupa diecezjalnego, a nie otrzyma) od Stolicy
Apostolskiej dekretu zatwierdzajGcego.
Kan. 590—§ l. Poniewa instytuty ycia konsekrowanego sG w sposób
specjalny po'wi3cone na s)u b3 Bogu i ca)emu Ko'cio)owi, stGd ze szczególnej
racji podlegajG najwy szej w)adzy ko'cielnej.
§ 2. Ka dy cz)onek obowiGzany jest okazywa8 uleg)o'8 Papie owi jako
swemu najwy szemu prze)o onemu, równie z racji 'wi3tych wi3zów
pos)uszeBstwa.
Kan. 591 — MajGc na uwadze wi3ksze dobro instytutów oraz trosk3 o
zabezpieczenie potrzeb apostolatu, Papie , na mocy swego prymatu
obejmujGcego ca)y Ko'ció), mo e ze wzgl3du na wspólny po ytek wyjmowa8
instytuty ycia konsekrowanego spod kierownictwa ordynariuszy miejsca i
poddawa8 je tylko sobie lub innej w)adzy ko'cielnej.
Kan. 592 — § l. W celu zacie'nienia wspólnoty instytutów ze StolicG
ApostolskG, ka dy najwy szy prze)o ony ma obowiGzek - w sposób iw czasie
przez niG okre'lony - przesy)a8 do Stolicy Swi3tej krótkie sprawozdania
dotyczGce stanu i ycia instytutu.
Kan. 606 — Co si3 tutaj postanawia o instytutach ycia konsekrowanego
oraz o ich cz)onkach, odnosi si3 w jednakowym stopniu do m3 czyzn i kobiet,
chyba e co innego wynika z kontekstu lub natury rzeczy.
Tytu. II' INSTYTUTY ZAKONNE
Kan. 607 — § l. Wycie zakonne, jako po'wi3cenie ca)ej osoby, ukazuje
przedziwne za'lubiny w Ko'ciele dokonane przez Boga, stanowiGce znak
przysz)ego wieku. Dzi3ki temu osoba zakonna dokonuje ca)kowitego oddania
si3, jakby z)o enia si3 Bogu w ofierze, na skutek czego ca)e jej istnienie staje
si3 ustawicznG czciG Boga w mi)o'ci.
§ 2. Instytut zakonny jest wspólnotG, której cz)onkowie, zgodnie z w)asnym
prawem, sk)adajG 'luby wieczyste lub czasowe, ale odnawiane po up)ywie
czasu oraz podejmujG braterskie wspó) ycie we wspólnocie.
§ 3. Publiczne 'wiadectwo, jakie zakonnicy winni dawa8 Chrystusowi i
Ko'cio)owi, wymaga oddzielenia si3 od 'wiata, zgodnie . z charakterem i
celem ka dego instytutu.
Rozdzia. I
DOMY ZAKONNE ICH EREKCJA I ZNOSZENIE
Kan. 608 — Zakonna spo)eczno'8 winna mieszka8 w domu prawnie
ustanowionym, pozostajGc pod w)adzG prze)o onego wyznaczonego zgodnie z
przepisem prawa. Ka dy dom powinien mie8 przynajmniej kaplic3, w której
nale y odprawia8 i przechowywa8 Eucharysti3, a eby by)a rzeczywi'cie
centrum wspólnoty.
Kan. 609 — § l. Domy instytutu zakonnego sG erygowano przez w)adz3
kompetentnG zgodnie z konstytucjami, po uzyskaniu wcze'niej pisemnej zgody
biskupa diecezjalnego.
§ 2. Na erekcj3 klasztoru mniszek wymagane jest ponadto zezwolenie Stolicy
Apostolskiej.
Kan. 610 — § l. DokonujGc erekcji domu trzeba mie8 na uwadze po ytek
Ko'cio)a oraz instytutu, jak równie zadba8 o to, co jest potrzebne do
w)a'ciwego podj3cia przez cz)onków ycia zakonnego zgodnie z celami i
duchem instytutu.
§ 2. Dom wolno erygowa8 jedynie wtedy, gdy roztropnie si3 przewiduje, e
b3dzie mo na odpowiednio zaradzi8 potrzebom cz)onków.
Kan. 611 — Zezwolenie biskupa diecezjalnego na za)o enie domu konnego
jakiego' instytutu zawiera w sobie prawo do: 1° prowadzenia ycia zgodnie z
charakterem i w)asnymi celami Instytutu;
2. wykonywania zgodnie z przepisami prawa w)asnych dziel, z
uwzgl3dnieniem warunków do)Gczonych do zezwolenia;
3. posiadania ko'cio)a, gdy idzie o instytuty kleryckie, z zachowaniem
przepisu Kan. 1215, § 3, oraz wykonywania 'wi3tych pos)ug zgodnie z
przepisami prawa.
Kan. 612 — Wymagana jest zgoda biskupa diecezjalnego na przeznaczenie
domu zakonnego na dzie)a apostolskie inne od tych, dla których by)
ustanowiony. Nie jest ona jednak potrzebna, gdy chodzi o zmiany, które przy
zachowaniu przepisów fundacyjnych odnoszG si3 tylko do wewn3trznego
zarzGdu i dyscypliny.
Kan. 613 — § l. Dom zakonny kanoników regularnych i mnichów,
pozostajGcy pod kierownictwem i pieczG w)asnego prze)o onego, jest domem
niezale nym, chyba e co innego postanawiajG konstytucje.
§ 2. Prze)o ony domu niezale nego jest na mocy prawa prze)o onym
wy szym.
Kan. 614 — Klasztory mniszek z)Gczone z. jakim' instytutem m3skim,
zachowujG w)asny sposób ycia i zarzGdzania, zgodnie z konstytucjami.
Wzajemne prawa i obowiGzki nale y okre'li8 w ten sposób, eby wspomniane
z)Gczenie mog)o pomno y8 dobro duchowe.
Kan. 615 — Klasztor niezale ny, który poza w)asnym prze)o onym nie ma
innego wy szego prze)o onego ani nie jest z)Gczony z jakim' instytutem
zakonnym w ten sposób, eby prze)o ony tego instytutu mia) okre'lonG przez
konstytucje w)adz3 nad tym klasztorem, jest powierzony szczególnemu
nadzorowi biskupa diecezjalnego, zgodnie z przepisami prawa.
Kan. 416 — § l. Dom zakonny prawnie erygowany mo e by8 zniesiony przez
najwy szego prze)o onego zgodnie z przepisami konstytucji, po zasi3gni3ciu
rady biskupa diecezjalnego. O majGtku znoszonego domu winno zadecydowa8
w)asne prawo instytutu, z zachowaniem jednak woli fundatorów lub
ofiarodawców, jak równie praw s)usznie nabytych.
§ 2. Zniesienie jedynego domu jakiego' instytutu nale y do Stolicy
Apostolskiej, której te rezerwuje si3 w tym wypadku decyzj3 odno'nie do
majGtku.
§ 3. Zniesienie domu niezale nego, o którym w Kan. 613, nale y do kapitu)y
generalnej, chyba e inaczej postanawiajG konstytucje.
§ 4. Zniesienie niezale nego klasztoru mniszek nale y do Stolicy
Apostolskiej, z zachowaniem, odno'nie do majGtku, przepisów konstytucji.
Rozdzia. II
ZARZ<D INSTYTUTÓW Art. l PRZE;O>ENI I RADY
Kan. 617 — Prze)o eni powinni wype)nia8 swojG funkcj3 i wykonywa8
w)adz3 zgodnie z postanowieniami prawa powszechnego oraz ^w)asnego.
Kan. 618 — Prze)o eni otrzymanG od Boga przez pos)ug3 Ko'cio)a w)adz3
powinni wykonywa8 w duchu s)u by. Nastawieni wi3c na przyjmowanie woli
Bo ej, w wykonywaniu swej pos)ugi majG kierowa8 podw)adnymi jako synami
Bo ymi i odnoszGc si3 z szacunkiem do i ich ludzkiej godno'ci majG popiera8
dobrowolne pos)uszeBstwo. Winni te ch3tnie ich wys)uchiwa8 i popiera8
wspólnG inicjatyw3 majGcG na uwadze dobro instytutu i Ko'cio)a. Zawsze
jednak zachowujG w)adz3 w zakresie podejmowania rozstrzygni38 i wydawania
poleceB.
Kan. 619 — Prze)o eni powinni gorliwie wype)nia8 swój urzGd i wraz z
powierzonymi sobie cz)onkami stara8 si3 budowa8 braterskG > w Chrystusie
wspólnot3, w której szuka si3 i mi)uje przede wszystkim Boga. Powinni wi3c
karmi8 cz3sto swoich podw)adnych s)owem Bo ym i doprowadza8 do
sprawowania 'wi3tej liturgii. MajG by8 dla nich przyk)adem w piel3gnowaniu
cnót oraz w zachowywaniu przepisów i tradycji w)asnego instytutu. Niech
starajG si3 zaradzi8 odpowiednio ich potrzebom, niech troszczG si3 o chorych i
odwiedzajG ich, niech poskramiajG niespokojnych, pocieszajG ma)odusznych i
b3dG dla wszystkich cierpliwi.
Kan. 620 — Do wy szych prze)o onych zalicza si3 tych, którzy kierujG
ca)ym instytutem lub jego prowincjG, czy innG zrównanG z niG cz3'ciG lub
domem niezale nym. Zalicza si3 do nich równie ich zast3pców. Do
wymienionych dochodzi opat-prymas oraz prze)o ony kongregacji
monastycznej, którzy jednak nie posiadajG ca)ej w)adzy, jakG prawo
powszechne przyznaje wy szym prze)o onym.
Kan. 621 — Po)Gczenie wielu domów pod kierownictwem jednego
prze)o onego stanowiGce bezpo'redniG cz3'8 tego instytutu i kanonicznie
erygowano przez uprawnionego prze)o onego, nazywa si3 prowincjG.
Kan. 691 — § l. Zakonnik po 'lubach wieczystych nie powinien , prosi8 o
indult odej'cia z instytutu, jak tylko z bardzo powa nych przyczyn
rozwa onych wobec Pana. SwojG pro'b3 winien skierowa8 do najwy szego
prze)o onego instytutu, który ma jG przes)a8 do kompetentnej w)adzy,
do)GczajGc opini3 w)asnG oraz swojej rady.
§ 2. W instytutach na prawie papieskim tego rodzaju indult jest
zarezerwowany Stolicy Apostolskiej; w instytutach za' na prawie
diecezjalnym, indultu mo e udzieli8 tak e biskup diecezji, w której znajduje
si3 dom instytutu.
Kan. 692 — Indult odej'cia udzielony zgodnie z prawem i podany do
wiadomo'ci zainteresowanego, na mocy samego prawa zawiera w sobie
dyspens3 od 'lubów oraz od wszystkich obowiGzków wyp)ywajGcych z
profesji, chyba e sam cz)onek by go w chwili notyfikacji nie przyjG).
Kan. 693 — Je'li cz)onek jest duchownym, indultu nie udziela si3, zanim nie
znajdzie on biskupa, który go inkardynuje do diecezji lub przynajmniej
przyjmie na okres próby. W razie przyj3cia na prób3, po up)ywie pi3ciolecia,
zostaje na mocy prawa inkardynowany do diecezji, chyba e biskup by tego
odmówi).
Art. 3 WYDALANIE CZ;ONKÓW
Kan. 694 — § l. Na mocy samego prawa jest wydalony z instytu tu cz)onek,
który: 1° notorycznie odstGpi) od wiary katolickiej;
2. zawar) ma) eBstwo lub usi)owa) je zawrze8, nawet tylko cywilne.
§ 2. W tych przypadkach prze)o ony wy szy wraz ze swojG radG powinien,
po zebraniu dowodów, bezzw)ocznie wyda8 stwierdzenie faktu, a eby prawnie
sta)o si3 wiadome wydalenie.
Kan. 695 — § l. Cz)onek powinien by8 wydalony z powodu przest3pstw, o
których w Kan. 1397, 1398 i 1395, chyba e w wypadku przest3pstw, o
których w Kan. 1395, § 2 prze)o ony uwa a, i wydalenie nie jest
bezwzgl3dnie konieczne, poniewa i w inny sposób mo na zaradzi8 poprawie
ycia cz)onka oraz wyrównaniu naruszonej sprawiedliwo'ci i naprawieniu
zgorszenia.
§ 2. W tych przypadkach wy szy prze)o ony, zebrawszy dowody co do faktu
i poczytalno'ci, winien zakomunikowa8 wydalonemu cz)onkowi oskar enie i
dowody, dajGc mu mo no'8 obrony. Wszystkie akta podpisane przez
prze)o onego wy szego i notariusza, wraz z odpowiedziami cz)onka
sporzGdzonymi na pi'mie i podpisanymi przez niego samego nale y przes)a8
do najwy szego prze)o onego.
Kan. 696 — § l. Cz)onek mo e by8 wydalony tak e z innych przyczyn, je'li
sG powa ne, zewn3trzne, poczytalne i prawnie potwierdzone, jakimi sG:
habitualne zaniedbywanie obowiGzków ycia konsekrowanego; powtarzajGce
si3 naruszanie 'wi3tych wi3zów; uporczywe niepos)uszeBstwo prawnym
nakazom prze)o onych w powa nej materii; wielkie zgorszenie powsta)e
wskutek zawinionego zachowania j si3 cz)onka; uporczywe podtrzymywanie
lub rozpowszechnianie poglGdów pot3pionych przez Nauczycielski UrzGd
Ko'cio)a; publiczne przyj3cie ideologii przepojonych materializmem lub
ateizmem; bezprawna nieobecno'8, o której mowa w Kan. 665, § 2, trwajGca
pó) roku; inne podobne powa ne przyczyny, okre'lone ewentualnie w)asnym
prawem instytutu.
§ 2. Do wydalenia cz)onka 'lubów czasowych wystarczajG tak e mniej wa ne
przyczyny, okre'lone we w)asnym prawie.
Kan. 697 — Je'li w wypadkach, o których w Kan. 696, prze)o ony wy szy,
po wys)uchaniu swojej rady, uzna, e nale y wszczG8 proces o wydalenie:
1° powinien zebra8 lub uzupe)ni8 dowody; 2' powinien upomnie8 cz)onka na
pi'mie lub wobec dwóch 'wiadków, z wyraJnym zagro eniem wydalenia,
które nastGpi, je'li si3 nie poprawi, precyzujGc wyraJnie przyczyn3 wydalenia i
dajGc mu pe)nG mo no'8 obrony; w razie nieskuteczno'ci tego upomnienia,
powinien po up)ywie przynajmniej pi3tnastu dni skierowa8 drugie upomnienie;
3. je'li i to upomnienie okaza)o si3 bezskuteczne a prze)o ony wy szy wraz
ze swojG radG uzna), e niepoprawno'8 jest wystarczajGco pewna, a obrona jest
niewystarczajGca, po bezskutecznym up)ywie pi3tnastu dni od ostatniego
upomnienia, nale y przes)a8 do najwy szego prze)o onego wszystkie akta,
podpisane przez wy szego prze)o onego i notariusza, wraz z odpowiedziami
cz)onka, przez niego podpisanymi.
Kan. 698 — We wszystkich wypadkach, o których w Kan. 695-696, cz)onek
ma zawsze prawo komunikowania si3 z najwy szym prze)o onym i
bezpo'redniego przedstawiania mu w)asnej obrony.
Kan. 699 — § l. Najwy szy prze)o ony ze swojG radG, która do wa no'ci
powinna si3 sk)ada8 z czterech przynajmniej cz)onków, ma kolegialnie
przystGpi8 do dok)adnego rozwa ania dowodów, argumentów i obrony oraz
je'li zostanie to zadecydowane w tajnym g)osowaniu, winien wyda8 dekret
wydalajGcy, który do wa no'ci musi zawiera8 przynajmniej sumaryczne
umotywowanie prawne i faktyczne.
§ 2. W klasztorach niezale nych, o których w Kan. 615, wydanie decyzji o
wydaleniu nale y do biskupa diecezjalnego, któremu prze)o ony winien
przedstawi8 akta zbadane przez swojG rad3.
Kan. 700 — Dekret wydalajGcy nie posiada mocy, je'li nie zosta)
potwierdzony przez Stolic3 Swi3tG, której nale y przes)a8 dekret i wszystkie
akta; je'li chodzi o instytut na prawie diecezjalnym, potwierdzenie nale y do
biskupa diecezji, na terenie której znajduje si3 dom, do którego przynale y
zakonnik. Do wa no'ci, dekret powinien zaznaczy8 prawo, przys)ugujGce
wydalonemu, wniesienia w ciGgu dziesi3ciu dni od otrzymania powiadomienia
rekursu do kompetentnej w)adzy. Rekurs posiada skutek zawieszajGcy.
Kan. 701 — Przez prawne wydalenie tym samym ustajG 'luby oraz prawa i
obowiGzki wynikajGce z profesji. Je'li jednak cz)onek jest
i duchownym, nie mo e wykonywa8 'wi3ceB, dopóki nie znajdzie biskupa,
który go przyjmie po odbyciu odpowiedniej próby w diecezji, ' zgodnie z
postanowieniem Kan. 693, albo przynajmniej zezwoli na wykonywanie
'wi3ceB.
Kan. 702 — § l. Ci, którzy zgodnie z prawem opuszczajG instytut zakonny
lub zostali z niego prawnie wydaleni, nie mogG si3 od niego niczego domaga8
za jakGkolwiek prac3 w nim wykonanG.
§ 2. Jednak e instytut winien zachowa8 s)uszno'8 i ewangelicznG mi)o'8
wobec wydalonego cz)onka.
Kan. 703 — W przypadku powa nego zgorszenia zewn3trznego lub bardzo
powa nej szkody gro Gcej instytutowi, cz)onek mo e by8 natychmiast
wydalony z domu zakonnego przez prze)o onego wy szego, albo - gdy
przynagla niebezpieczeBstwo - przez miejscowego prze)o onego za zgodG jego
rady. Wy szy prze)o ony, je'li zachodzi potrzeba, winien wszczG8 proces o
wydalenie, zgodnie z przepisami prawa albo przedstawi8 spraw3 Stolicy
Apostolskiej.
Kan. 704 — O cz)onkach, którzy w jakikolwiek sposób wy)Gczeni sG z
instytutu, nale y uczyni8 wzmiank3 w relacji przesy)anej do Stolicy
Apostolskiej.
Rozdzia. VII
ZAKONNICY WYNIESIENI DO GODNO=CI BISKUPIEJ
Kan. 705 — Zakonnik wyniesiony do godno'ci biskupiej pozostaje
cz)onkiem swojego instytutu, lecz na mocy 'lubu pos)uszeBstwa podlega
jedynie Biskupowi Rzymskiemu. Jest te zwolniony z tych obowiGzków,
których wed)ug jego roztropnego uznania nie mo na pogodzi8 z jego stanem
ycia.
Tytu. III WYCHOWANIE KATOLICKIE
Kan. 793 — § l. Rodzice oraz ci, którzy ich zast3pujG, majG obowiGzek i
zarazem prawo wychowania potomstwa. Rodzice katoliccy majG ponadto
obowiGzek i prawo dobrania takich 'rodków i instytucji, przy pomocy których,
uwzgl3dniajGc miejscowe warunki, mogliby lepiej zadba8 o katolickie
wychowanie swoich dzieci.
§ 2. Rodzice majG równie prawo otrzymania od paBstwa pomocy
potrzebnych do katolickiego wychowania dzieci.
Kan. 794 — § l. Z szczególnej racji prawo i obowiGzek wychowalnia nale y
do Ko'cio)a, któremu zosta)a zlecona przez Boga misja niesienia ludziom
pomocy, aby mogli osiGgnG8 pe)ni3 ycia chrze'cijaBskiego.
§ 2. Do duszpasterzy nale y obowiGzek czyni8 wszystko, a eby i wszyscy
wierni mogli otrzyma8 katolickie wychowanie.
Kan. 795 — Poniewa prawdziwe wychowanie powinno objG8 pe)znG
formacj3 osoby ludzkiej, zarówno w odniesieniu do celu ostatecznego, jak i w
odniesieniu do dobra wspólnego spo)eczno'ci, dlatego dzieci i m)odzie tak
winny by8 wychowywane, a eby harmonijnie mog)y rozwija8 swoje przymioty
fizyczne, moralne oraz intelektualne, zdobywa8 coraz doskonalszy zmys)
odpowiedzialno'ci, w)a'ciwie korzysta8 z wolno'ci i przygotowywa8 si3 do
czynnego udzia)u w yciu spo)ecznym.
Rozdzia. I SZKO;Y
Kan. 796 — § l. W'ród 'rodków wychowania wierni powinni bardzo ceni8
szko)y, które sG dla rodziców g)ównG pomocG w wype)nianiu obowiGzku
wychowania.
§ 2. Rodzice majG 'ci'le wspó)pracowa8 z nauczycielami, którym powierzajG
nauczanie swoich dzieci. Równie nauczyciele w wype)nianiu swojego
obowiGzku powinni 'ci'le wspó)pracowa8 z rodzicami, których te winni pilnie
wys)uchiwa8; nale y organizowa8 i docenia8 zrzeszenia lub zebrania rodziców.
Kan. 797 — W wyborze szko)y rodzice powinni mie8 prawdziwG wolno'8.
StGd wierni majG zabiega8 o to, a eby spo)eczno'8 'wiecka uzna)a t3 wolno'8
rodziców i zachowujGc wymogi sprawiedliwo'ci rozdzielczej wyposa y)a jG w
odpowiednie subsydia.
Kan. 798 — Rodzice powinni kierowa8 swoje dzieci do szkó)
zapewniajGcych katolickie wychowanie. Je'li nie mogG tego uczyni8, majG
obowiGzek sami zatroszczy8 si3 o to, by dzieci poza szko)G otrzyma)y nale ne
wychowanie katolickie.
Kan. 799 — Wierni majG zabiega8 o to, a eby ustawy paBstwowe dotyczGce
kszta)cenia m)odzie y zapewnia)y jej tak e w szkole wychowanie religijne i
moralne, zgodne z sumieniem rodziców.
Kan. 800 — § l. Ko'cio)owi przys)uguje prawo zak)adania szkó) |
jakiejkolwiek specjalno'ci, rodzaju i stopnia, a tak e kierowania nimi
§ 2. Wierni powinni popiera8 szko)y katolickie, 'wiadczGc w miar3
mo liwo'ci pomoc, gdy idzie o ich zak)adanie i utrzymanie.
Kan. 801 — Instytuty zakonne, których w)a'ciwym zadaniem jest
wychowanie, pozostajGc wierne swojej misji, niech starajG si3 podejmowa8
katolickie wychowanie równie poprzez w)asne szko)y, zak)adane za zgodG
biskupa diecezjalnego.
Kan. 802 — § l. Je'li nie ma szkó), w których wychowanie jest przepojone
chrze'cijaBskim duchem, jest rzeczG biskupa diecezjalnego zatroszczy8 si3 o
to, aby takie szko)y powsta)y.
§ 2. Je'li jest to wskazane, biskup diecezjalny winien zatroszczy8 si3 tak e o
zak)adanie szkó) zawodowych i technicznych oraz innych, wymaganych
specjalnymi potrzebami.
Kan. 803 — § l. Szko)3 wtedy uwa a si3 za katolickG, gdy jest kierowana
przez kompetentnG w)adz3 ko'cielnG albo ko'cielnG osob3 prawnG publicznG,
albo za katolickG zosta)a uznana przez w)adz3 ko'cielnG dokumentem na
pi'mie.
§ 2. W szkole katolickiej nauczanie i wychowanie powinny si3 opiera8 na
zasadach chrze'cijaBskiej doktryny. Wyk)adowcy majG si3 odznacza8 zdrowG
naukG i prawo'ciG ycia.
§ 3. Wadna szko)a, chocia by w rzeczywisto'ci by)a katolicka, nie mo e nosi8
nazwy szko$a katolicka bez zgody kompetentnej w)adzy ko'cielnej.
Kan. 804 — § l. W)adzy ko'cielnej podlega katolickie nauczanie i
wychowanie religijne przekazywane w jakichkolwiek szko)ach, albo przy
pomocy ró nych 'rodków spo)ecznego przekazu. Jest rzeczG Konferencji
Episkopatu wyda8 w tej sprawie ogólne normy, a do biskupa diecezjalnego
nale y kierowanie tG dziedzinG i czuwanie nad niG.
§ 2. Ordynariusz miejsca powinien zatroszczy8 si3 o to, a eby osoby
wyznaczone do nauczania religii tak e w szko)ach niekatolickich, odznacza)y
si3 zdrowG naukG, 'wiadectwem ycia chrze'cijaBskiego i umiej3tno'ciG
pedagogicznG.
Kan. 805 — W odniesieniu do w)asnej diecezji ordynariusz miejsca ma
prawo mianowania lub zatwierdzania nauczycieli religii oraz usuwania lub
Gdania usuni3cia, ilekro8 wymaga tego dobro religii lub obyczajów.
Kan. 806 — § l. Biskupowi diecezjalnemu przys)uguje prawo czuwania nad
szko)ami katolickimi po)o onymi na jego terytorium oraz : wizytowania ich,
nawet wtedy, gdy zosta)y za)o one lub sG kierowane przez cz)onków
instytutów zakonnych. Mo e on równie wydawa8 przepisy dotyczGce ogólnej
struktury szkó) katolickich. Tego rodzaju przepisy wiG G tak e szko)y
kierowane przez zakonników, z zachowaniem wszak e ich autonomii w
zakresie wewn3trznego zarzGdu tych szkó),
§ 2. Kierownicy szkó) katolickich winni zabiega8, pod nadzorem
miejscowego ordynariusza, by wykszta)cenie przekazywane w tych szko)ach
by)o przynajmniej na tym samym poziomie, co w innych tego rodzaju szko)ach
danego kraju.
Rozdzia) II
UNIWERSYTETY KATOLICKIE - INSTYTUTY WY>SZYCH STUDIÓW
Kan. 807 — Ko'ció) ma prawo zak)adania uniwersytetów i kierowania nimi.
PrzyczyniajG si3 one do pog)3bienia kultury ludzi i pe)niejszego rozwoju osoby
ludzkiej, a tak e do wype)nienia pos)ugi nauczania w Ko'ciele.
Kan. 808 — aden uniwersytet, chocia rzeczywi'cie katolicki, nie mo e
u ywa8 nazwy uniwersytet katolicki, bez zgody kompetentnej w)adzy
ko'cielnej.
Kan. 809 — Gdy to jest mo liwe i wskazane. Konferencje Episkopatu
powinny zatroszczy8 si3 o to, a eby na podleg)ym im terytorium dzia)a)y
w)a'ciwie rozmieszczone uniwersytety lub przynajmniej wydzia)y, w których
by)yby kultywowane i wyk)adane z zachowaniem ich naukowej autonomii
ró ne dyscypliny, przy uwzgl3dnieniu doktryny katolickiej.
Kan. 810 — § l. W)adza kompetentna, zgodnie z postanowieniami statutów,
ma obowiGzek zatroszczy8 si3 o to, a eby nauczycielami uniwersytetów
katolickich mianowa8 osoby, które obok odpowiednich kwalifikacji
naukowych i pedagogicznych, odznaczajG si3 równie nieskazitelno'ciG
doktryny i dobrymi obyczajami. Gdy za' braknie tych wymogów, powinni by8
usuni3ci ze stanowiska, z zachowaniem sposobu okre'lonego w statutach.
§ 2. Konferencje Episkopatu oraz zainteresowani biskupi diecezjalni majG
obowiGzek i prawo czuwa8 nad tym, by na katolickich uniwersytetach wiernie
by)y przestrzegane zasady doktryny katolickiej.
Kan. 811 — § l. Kompetentna w)adza ko'cielna powinna zatroszczy8 si3 o
to, by na katolickich uniwersytetach zosta) utworzony wydzia) teologiczny albo
instytut lub przynajmniej katedra teologii, prowadzGca wyk)ady tak e dla
studentów 'wieckich.
§ 2. Na ka dym uniwersytecie katolickim winny by8 prowadzone wyk)ady,
uwzgl3dniajGce g)ównie te kwestie teologiczne, które majG zwiGzek z
przedmiotami wyk)adanymi na jego wydzia)ach.
Kan. 812 — We wszystkich wy szych instytutach nauczyciele przedmiotów
teologicznych muszG mie8 zlecenie kompetentnej w)adzy ko'cielnej.
Kan. 813 — Biskup diecezjalny powinien otoczy8 studentów szczególnG
troskG duszpasterskG, nawet erygujGc dla nich parafi3 albo przynajmniej
wyznaczajGc do tego na sposób sta)y niektórych kap)anów. Winien równie
zatroszczy8 si3 o to, eby na uniwersytetach, tak e | niekatolickich, powsta)y
katolickie o'rodki uniwersyteckie, 'wiadczGce m)odzie y pomoc, zw)aszcza
duchowG.
Kan. 814 — Przepisy dotyczGce uniwersytetów majG zastosowanie w taki
sam sposób do innych instytutów studiów wy szych.
Kan. 815 — Z tytu)u swojego zadania g)oszenia prawdy objawionej Ko'ció)
ma prawo do w)asnych uniwersytetów i wydzia)ów ko'cielnych, dla
kultywowania w nich dyscyplin ko'cielnych lub z nimi zwiGzanych, a tak e
kszta)cenia w nich studentów w sposób naukowy.
Kan. 816 — § l. Uniwersytety i wydzia)y ko'cielne mogG by8 tworzone tylko
na mocy erekcji dokonanej przez Stolic3 ApostolskG lub uzyskanego od niej
zatwierdzenia. Jej równie przys)uguje najwy sze kierownictwo tych e
instytucji.
§ 2. Ka dy uniwersytet i wydzia) ko'cielny musi posiada8 w)asne statuty i
program studiów, zatwierdzone przez Stolic3 ApostolskG.
Kan. 817 — Stopnie akademickie, posiadajGce skutki kanoniczne w
Ko'ciele, mo e nadawa8 tylko uniwersytet lub wydzia), który zosta)
erygowany albo zatwierdzony przez Stolic3 ApostolskG.
Kan. 818 — Przepisy zawarte w Kan. 810, 812 i 813, dotyczGce uniwersytetów katolickich, majG zastosowanie tak e do uniwersytetów i
fakultetów ko'cielnych.
Kan. 819 — Na ile wymaga tego dobro diecezji lub instytutu zakonnego, a
nawet Ko'cio)a powszechnego, biskupi diecezjalni albo kompetentni
prze)o eni instytutów zakonnych powinni posy)a8 na Uniwersytety m)odych
duchownych i zakonników, odznaczajGcych si3 charakterem, cnotG i
uzdolnieniami.
Kan. 820 — Prze)o eni i profesorowie uniwersytetów i fakultetów
ko'cielnych powinni zatroszczy8 si3 o to, a eby poszczególne wydzia)y
Uniwersytetu 'wiadczy)y sobie wzajemnG pomoc, na ile zezwala na to
przedmiot, oraz eby mi3dzy w)asnym uniwersytetem lub wydzia)em innymi
uniwersytetami i wydzia)ami, nawet nieko'cielnymi, istnia)a wzajemna
wspó)praca, przez którG, podejmujGc wspólne dzia)anie, poprzez spotkania,
skoordynowane badania naukowe czy inne 'rodki, zmierza)oby si3 do
wi3kszego post3pu wiedzy.
Kan. 821 — Konferencja Episkopatu oraz biskup diecezjalny majG
zatroszczy8 si3 o to, a eby tam, gdzie to mo liwe, zak)ada8 wy sze instytuty
wiedzy religijnej, w których mianowicie wyk)adano by dyscypliny teologiczne
oraz inne zwiGzane z kulturG chrze'cijaBskG.
Tytu. IV
=RODKI SPO;ECZNEGO PRZEKAZU, W SZCZEGÓLNO=CI KSI<>KI
Kan. 824 — § l. Je'li inaczej nie postanawia si3, ordynariuszem miejsca,
którego nale y prosi8 o zezwolenie lub aprobat3 na wydanie ksiG ek wed)ug
kanonów niniejszego tytu)u, jest w)asny ordynariusz miejscowy autora albo
ordynariusz miejsca wydawania ksiG ek.
§ 2. Cokolwiek w kanonach tego tytu)u postanawia si3 o ksiG kach, nale y
stosowa8 tak e do wszelkiego rodzaju pism przeznaczonych do publicznego
rozpowszechniania, chyba e co innego jest stwierdzono.
Kan. 825 — § l. Ksi3gi Pisma 'wi3tego wolno wydawa8 tylko za aprobatG
Stolicy Apostolskiej lub Konferencji Episkopatu. Równie do wydania ich
t)umaczeB na j3zyki narodowe wymagana jest aprobata tej samej w)adzy oraz
zaopatrzenie ich w konieczne i wystarczajGce wyja'nienia.
§ 2. T)umaczenia Pisma 'wi3tego, zaopatrzone w odpowiednie wyja'nienia,
katolicy mogG za zezwoleniem Konferencji Episkopatu przygotowywa8 i
wydawa8 wspólnie z bra8mi od)Gczonymi.
Kan. 826 — § l. Gdy idzie o ksi3gi liturgiczne, nale y zachowa8 przepisy
Kan. 838.
§ 2. Na ponowne wydanie ksiGg liturgicznych lub ich t)umaczeB na j3zyk
narodowy, bGdJ ich cz3'ci, konieczne jest potwierdzenie zgodno'ci z
wydaniem zatwierdzonym przez ordynariusza miejsca wydania.
§ 3. Modlitewniki do publicznego lub prywatnego u ytku wiernych mogG by8
wydawane tylko za zezwoleniem ordynariusza miejsca.
Kan. 827 — § l. Katechizmy oraz inne pisma s)u Gce do katechizacji lub ich
przek)ady wymagajG aprobaty ordynariusza miejsca, z zachowaniem przepisu
Kan. 775.
§ 2. Tylko te ksiG ki z zakresu Pisma 'wi3tego, teologii, prawa kanonicznego,
historii Ko'cio)a oraz innych ga)3zi wiedzy religijnej lub moralnej, które
zosta)y wydane za aprobatG kompetentnej w)adzy ko'cielnej albo potem
zosta)y przez niG zatwierdzone, mogG by8 u ywane jako podr3czniki w
szko)ach podstawowych, 'rednich lub wy szych.
§ 3. Zaleca si3, aby ksiG ki zawierajGce tre'8, o której w § 2, chocia nie sG
u ywane jako podr3czniki, jak równie pisma o tre'ci szczególnie dotyczGcej
religii lub dobrych obyczajów, zosta)y poddane osGdowi ordynariusza miejsca.
§ 4. W ko'cio)ach lub kaplicach nie mo na wystawia8, sprzedawa8 lub
rozdawa8 ksiG ek czy innych pism, traktujGcych o sprawach religii lub
obyczajów, je'li nie zosta)y wydane za zezwoleniem kompetentnej w)adzy
ko'cielnej albo nie by)y przez niG potem zaaprobowane.
Kan. 828 — Zbiory dekretów albo aktów, wydane przez jakG' w)adz3
ko'cielnG, mogG by8 ponownie wydane tylko po uzyskaniu zgody tej e w)adzy
i z zachowaniem warunków przez niG przepisanych.
Kan. 829 — Aprobata jakiego' dzie)a lub zezwolenie na jego wydanie
dotyczy tekstu oryginalnego, nie za' jego nowych wydaB lub przek)adów.
Kan. 830 — § l. Przy zachowaniu prawa ka dego ordynariusza miejsca do
powierzania oceny ksiG ek osobom przez niego zatwierdzonym, Konferencja
Episkopatu mo e sporzGdzi8 list3 cenzorów odznaczajGcych si3 odpowiedniG
wiedzG oraz zdrowG naukG i roztropno'ciG, aby byli do dyspozycji kurii
diecezjalnych, albo ustanowi8 komisj3 cenzorów, z którG mogliby si3
konsultowa8 ordynariusze miejsca.
§ 2. OdrzucajGc wszelki wzglGd na osob3, cenzor w wype)nianiu swojej
funkcji winien mie8 na uwadze tylko nauk3 Ko'cio)a o wierze i obyczajach,
przedstawianG przez Nauczycielski UrzGd Ko'cio)a.
§ 3. SwojG opini3 cenzor winien wyda8 na pi'mie. Je'li jest przychylna,
ordynariusz, zgodnie z w)asnym roztropnym osGdem, udziela zezwolenia na
wydanie, zaznaczajGc swoje nazwisko, dat3 i miejsce udzielonego zezwolenia.
W wypadku odmówienia zezwolenia ordynariusz przedstawia autorowi dzie)a
powody odmowy.
Kan. 831 — § l. W dziennikach, czasopismach lub periodykach, które
wyraJnie atakujG religi3 lub dobre obyczaje, wierni mogG co' zamieszcza8
jedynie dla s)usznej i uzasadnionej przyczyny. Duchowni i cz)onkowie
instytutów zakonnych mogG to czyni8 jedynie za zgodG ordynariusza miejsca.
§ 2. Do Konferencji Episkopatu nale y wydanie przepisów okre'lajGcych
warunki, jakie winny by8 wype)nione, aby duchowni oraz cz)onkowie
instytutów zakonnych mogli bra8 udzia) w programach radiowych lub
telewizyjnych dotyczGcych nauki katolickiej lub obyczajów.
Kan. 832 — Cz)onkowie instytutów zakonnych, aby mogli wydawa8 ksiG ki,
traktujGce o religii lub obyczajach, potrzebujG tak e zezwolenia swojego
wy szego prze)o onego, zgodnie z konstytucjami.
Tytu. V WYZNANIE WIARY
Kan. 833 — Do osobistego z)o enia wyznania wiary wed)ug formu)y
zatwierdzonej przez Stolic3 ApostolskG sG zobowiGzani:
l. przed przewodniczGcym lub jego delegatem, wszyscy uczestnicy soboru
powszechnego, synodu partykularnego, synodu biskupów oraz synodu
diecezjalnego, biorGcy w nich udzia) z g)osem decydujGcym lub doradczym;
przewodniczGcy za' - przed soborem lub synodem;
2. promowani do godno'ci kardynalskiej, zgodnie z przepisami 'wi3tego
Kolegium;
3. przed delegatem Stolicy Apostolskiej, wszyscy promowani do biskupstwa,
a tak e ci, którzy sG zrównani z biskupem diecezjalnym;
4. przed kolegium konsultorów administrator diecezji;
5. przed biskupem diecezjalnym lub jego delegatem: wikariusze generalni i
wikariusze biskupi oraz wikariusze sGdowi;
6° przed ordynariuszem miejsca lub jego delegatem: proboszczowie, rektor,
wyk)adowcy teologii i filozofii w seminariach - przy podejmowaniu funkcji;
promowani do diakonatu;
7. przed wielkim kanclerzem, a gdy takiego nie ma, przed ordynariuszem
miejsca albo ich delegatami, rektor uniwersytetu ko'cielnego lub katolickiego przy podejmowaniu funkcji; przed rektorem, który jest kap)anem, lub przed
ordynariuszem miejsca albo przed ich delegatami - wyk)adowcy dyscyplin
dotyczGcych wiary lub obyczajów, na jakichkolwiek uniwersytetach - przy podejmowaniu funkcji;
8. prze)o eni w kleryckich instytutach zakonnych i stowarzyszeniach ycia
apostolskiego, zgodnie z konstytucjami.
KSI GA IV U=WI CAJ<CE ZADANIE KO=CIO;A
Kan. 834 — § l. Zadanie u'wi3cania wype)nia Ko'ció) w szczególny sposób
przez 'wi3tG liturgi3, która te jest sprawowaniem kap)aBskiego zadania Jezusa
Chrystusa; w niej poprzez znaki widzialne, ukazuje si3 w sposób w)a'ciwy
ka demu I dokonuje si3 u'wi3cenie ludzi, a tak e przez mistyczne Cia)o Jezusa
Chrystusa, to znaczy Jego G)ow3 i cz)onki, jest sprawowany ca)y publiczny
kult Bo y.
§ 2. Tego rodzaju kult dokonuje si3 wtedy, gdy jest sprawowany w imieniu
Ko'cio)a przez osoby prawnie do tego wyznaczone i z zastosowaniem aktów
zatwierdzonych przez w)adz3 ko'cielnG.
Kan. 835 — § l. Zadanie u'wi3cania wykonujG najpierw biskupi, którzy sG
arcykap)anami, g)ównymi szafarzami Bo ych tajemnic oraz moderatorami,
promotorami i stró ami ycia liturgicznego w powierzonym sobie Ko'ciele.
§ 2. WykonujG je równie prezbiterzy, którzy b3dGc tak e uczestnikami
kap)aBstwa Chrystusowego, jako jego szafarze pod w)adzG biskupa, sG
konsekrowani do sprawowania kultu Bo ego i u'wi3cania ludu.
§ 3. Diakoni majG udzia) w sprawowaniu kultu Bo ego, zgodnie z przepisami
prawa.
§ 4. W zadaniu u'wi3cania majG swój w)asny udzia) równie pozostali wierni,
uczestniczGc czynnie na swój sposób w nabo eBstwach liturgicznych,
zw)aszcza w Eucharystii. W szczególny sposób uczestniczG w tej pos)udze
rodzice, prowadzGc w duchu chrze'cijaBskim ycie ma) eBskie i podejmujGc
chrze'cijaBskie wychowanie dzieci.
Kan. 836 — Poniewa kult chrze'cijaBski, w którym realizuje si3 wspólne
kap)aBstwo, jest dzie)em, które wyp)ywa z wiary i na niej si3 opiera, 'wi3ci
szafarze majG pilnie stara8 si3 jG wzbudza8 oraz wyja'nia8, zw)aszcza przez
pos)ug3 s)owa, która rodzi i karmi wiar3.
Kan. 837 — § l. Czynno'ci liturgiczne nie sG czynno'ciami prywatnymi, lecz
czynno'ciami samego Ko'cio)a, który jest „sakramentem jedno'ci",
mianowicie ludem 'wi3tym zebranym i zorganizowanym pod przewodnictwem
biskupów. Z tej racji nale G one do ca)ego Cia)a Ko'cio)a, które te ukazujG i
tworzG; poszczególnych za' jego cz)onków w ró ny sposób dotyczG, zale nie
od przyj3tych 'wi3ceB, wykonywanych funkcji i aktualnego uczestnictwa.
§ 2. Czynno'ci liturgiczne, je'li zgodnie ze swojG naturG wymagajG
wspólnotowego sprawowania, gdzie jest to .mo liwe, majG by8 sprawowane z
udzia)em i czynnym uczestnictwem wiernych.
Kan. 838 — § l. Kierowanie 'wi3tG liturgiG nale y w sposób wy)Gczny do
w)adzy ko'cielnej, którG jest Stolica Apostolska oraz, zgodnie z prawem,
biskup diecezjalny.
§ 2. Do Stolicy Apostolskiej nale y kierowanie liturgiG, w ca)ym Ko'ciele,
wydawanie ksiGg liturgicznych i potwierdzanie ich przek)adu na j3zyki
narodowe, a tak e czuwanie nad tym, by zarzGdzenia liturgiczne by)y wsz3dzie
wiernie przestrzegane.
§ 3. Do Konferencji Episkopatu nale y przygotowywanie t)umaczeB ksiGg
liturgicznych na j3zyki narodowe, po dokonaniu odpowiednich przystosowaB
w granicach okre'lonych w samych ksi3gach liturgicznych oraz ich
wydawanie, po sprawdzeniu przez Stolic3 Swi3tG.
§ 4. Do biskupa diecezjalnego w Ko'ciele mu powierzonym nale y, w
ramach przys)ugujGcej mu kompetencji, wydawanie w sprawach liturgicznych
norm, które obowiGzujG wszystkich.
Kan. 839 — § l. Zadanie u'wi3cania wype)nia Ko'ció) tak e przy pomocy
innych 'rodków, czy to przez modlitwy, w których prosi Boga o u'wi3cenie
wiernych w prawdzie, czy to przez dzie)a pokuty i mi)o'ci, które przyczyniajG
si3 bardzo do zaszczepienia i umocnienia Królestwa Chrystusa w duszach oraz
do zbawienia 'wiata. § 2. Ordynariusze miejsca powinni troszczy8 si3, by
modlitwy oraz pobo ne i 'wi3te 8wiczenia ludu chrze'cijaBskiego w pe)ni odpowiada)y przepisom Ko'cio)a
CZ =? I SAKRAMENTY
Kan. 840 — Sakramenty Nowego Testamentu, ustanowione przez Chrystusa
i powierzone Ko'cio)owi, jako czynno'ci Chrystusa i Ko'cio)a, sG znakami
oraz 'rodkami, poprzez które wyra a si3 i wzmacnia wiara, oddawany jest
Bogu kult i dokonuje si3 u'wi3cenie cz)owieka. Z tej to racji w najwy szym
stopniu przyczyniajG si3 do wprowadzenia, umocnienia i zamanifestowania
ko'cielnej wspólnoty. Dlatego w ich sprawowaniu 'wi3ci szafarze oraz
pozostali wierni winni okaza8 najwy szy szacunek i nale nG pilno'8.
Kan. 841 — Poniewa sakramenty sG te same dla ca)ego Ko'cio)a i nale G do
depozytu wiary, tylko do najwy szej w)adzy ko'cielnej nale y zatwierdzanie
lub okre'lanie tego, co jest wymagane do ich wa no'ci. Tak e do tej e lub
innej kompetentnej w)adzy, zgodnie z Kan. 838, §§ 3 i 4, nale y okre'lanie
tego, co dotyczy godziwego ich sprawowania, udzielania i przyjmowania, jak
równie obrz3du stosowanego przy ich sprawowaniu.
Kan. 842 — § l. Nikt nie mo e by8 wa nie dopuszczony do innych
sakramentów, dopóki nie przy jG) chrztu. § 2. Sakramenty chrztu,
bierzmowania i Naj'wi3tszej Eucharystii tak )GczG si3 ze sobG, e sG wymagane
do pe)nego wtajemniczenia chrze'cijaBskiego.
Kan. 843 — § l. Swi3ci szafarze nie mogG odmówi8 sakramentów tym,
którzy w)a'ciwie o nie proszG, sG odpowiednio przygotowani i prawo nie
wzbrania im ich przyjmowania.
§ 2. Duszpasterze oraz inni wierni, w ramach w)asnej funkcji ko'cielnej, majG
obowiGzek troszczy8 si3, aby ci, którzy proszG o sakramenty, byli do ich
przyj3cia przygotowani przez odpowiedniG ewangelizacj3 i katechez3, z
uwzgl3dnieniem norm wydanych przez kompetentnG w)adz3.
Kan. 844 — § 1. Katoliccy szafarze udzielajG godziwie sakramentów tylko
wiernym katolikom, którzy te godziwie przyjmujG je tylko od katolickich
szafarzy, z zachowaniem przepisów §§ 2, 3 i 4 niniejszego kanonu, jak równie
Kan. 861, § 2.
§ 2. Ilekro8 domaga si3 tego konieczno'8 lub zaleca prawdziwy po ytek
duchowy i je'li nie zachodzi niebezpieczeBstwo b)3du lub indyferentyzmu,
wolno wiernym, dla których fizycznie lub moralnie jest niemo liwe udanie si3
do szafarza katolickiego, przyjG8 sakramenty pokuty. Eucharystii i
namaszczenia chorych od szafarzy niekatolickich tego Ko'cio)a, w którym sG
wa ne wymienione sakramenty.
§ 3. Szafarze katoliccy godziwie udzielajG sakramentów pokuty, Eucharystii i
namaszczenia chorych cz)onkom Ko'cio)ów wschodnich nie majGcych pe)nej
wspólnoty z Ko'cio)em katolickim, gdy sami o nie proszG i sG odpowiednio
przygotowani. Odnosi si3 to tak e do cz)onków innych Ko'cio)ów, które
wed)ug oceny Stolicy Apostolskiej, gdy idzie o sakramenty, sG w takiej samej
sytuacji, co i wspomniane Ko'cio)y wschodnie.
§ 4. Je'li istnieje niebezpieczeBstwo 'mierci albo przynagla inna powa na
konieczno'8, uznana przez biskupa diecezjalnego lub Konferencj3 Episkopatu,
szafarze katoliccy mogG godziwie udziela8 wymienionych sakramentów tak e
pozosta)ym chrze'cijanom, nie majGcym pe)nej wspólnoty z Ko'cio)em
katolickim, którzy nie mogG si3 uda8 do szafarza swojej wspólnoty i sami o nie
proszG, je'li odno'nie do tych sakramentów wyra ajG wiar3 katolickG i do ich
przyj3cia sG odpowiednio przygotowani.
§ 5. W odniesieniu do wypadków, o których w §§ 2, 3 i 4, biskup diecezjalny
lub Konferencja Episkopatu nie powinni wydawa8 norm ogólnych, dopóki nie
przeprowadzG konsultacji z kompetentnG w)adzG, przynajmniej lokalnG,
zainteresowanego Ko'cio)a lub wspólnoty niekatolickiej.
Kan. 845 — § l. Nie mo na powtarza8 sakramentów chrztu, bierzmowania i
kap)aBstwa, które wyciskajG charakter.
§ 2. Je'li po przeprowadzeniu starannego dochodzenia, istnieje jeszcze
roztropna wGtpliwo'8, czy wyliczone w § l sakramenty zosta)y rzeczywi'cie
lub wa nie udzielone, nale y ich udzieli8 warunkowo.
Kan. 846 — § l. Przy sprawowaniu sakramentów nale y wiernie stosowa8 si3
do ksiGg liturgicznych zatwierdzonych przez kompetentnG w)adz3. Z tej racji
nikomu nie wolno w)asnG powagG czegokolwiek do nich dodawa8, w nich
pomija8 lub zmienia8.
§ 2. Szafarz powinien udziela8 sakramentów wed)ug w)asnego obrzGdku.
Kan. 847 — § l. Przy udzielaniu sakramentów, w których nale y stosowa8
oleje 'wi3te, szafarz winien u ywa8 olejów z oliwek lub innych okre'lonych
ro'lin i konsekrowanych lub po'wi3conych przez biskupa - z zachowaniem
przepisu Kan. 999, n. 2 - i to w ostatnim czasie; starych wolno u ywa8 tylko w
wypadku konieczno'ci.
§ 2. Proboszcz powinien bra8 oleje 'wi3te od w)asnego biskupa i w
odpowiednim miejscu starannie je przechowywa8.
Kan. 848 — Oprócz ofiar okre'lonych przez kompetentnG w)adz3 ko'cielnG,
szafarz nie mo e domaga8 si3 niczego za udzielanie sakramentów, przy czym
potrzebujGcy nie powinni by8 pozbawieni pomocy sakramentów z racji
ubóstwa.
Tytu. I CHRZEST
Kan. 849 — Chrzest, brama sakramentów, konieczny do zbawienia przez
rzeczywiste lub zamierzone przyj3cie, który uwalnia ludzi od grzechów,
odradza ich jako dzieci Bo e i przez upodobnienie do Chrystusa
niezniszczalnym charakterem w)Gcza ich do Ko'cio)a, jest wa nie udzielany
jedynie przez obmycie w prawdziwej wodzie z zastosowaniem koniecznej
formy s)ownej.
Kan. 854 - Chrztu udziela si3 bGdJ przez zanurzanie, bGdJ przez polanie, z
zachowaniem przepisów wydanych przez Konferencj3 Episkopatu.
Kan. 861 - par. 1 Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup, prezbiter i
diakon, z zachowaniem przepisu kan. 530
Rozdzia. V STWIERDZENIE I ZAPISANIE BIERZMOWANIA
Kan. 894 — Co do udowodnienia udzielonego bierzmowania, nale y
zachowa8 przepisy Kan. 876.
Kan. 895 — Nazwiska bierzmowanych nale y zapisa8 w ksi3dze
bierzmowanych, przechowywanej w kurii diecezjalnej albo, gdzie tak zarzGdzi
Konferencja Episkopatu lub biskup diecezjalny, w archiwum parafialnym,
czyniGc wzmiank3 o szafarzu, rodzicach i 'wiadkach, miejscu i dacie. O
udzielonym bierzmowaniu proboszcz powinien zawiadomi8 proboszcza
miejsca chrztu, aby móg) dokona8 adnotacji zgodnie z postanowieniem Kan.
535, § 2.
Kan. 896 — Je'li miejscowy proboszcz by) nieobecny, szafarz ma obowiGzek
osobi'cie lub przez innego powiadomi8 go jak najszybciej o udzieleniu
bierzmowania.
Tytu. III
NAJ=WI TSZA EUCHARYSTIA
Kan. 897 — Najbardziej czcigodnym sakramentem jest Naj'wi3tsza
Eucharystia, w której sam Chrystus Pan jest obecny, ofiaruje si3 oraz jest
spo ywany i dzi3ki której Ko'ció) ustawicznie yje i wzrasta. Ofiara
eucharystyczna, pamiGtka 'mierci i zmartwychwstania Pana, w której
uwiecznia si3 Ofiara Krzy a, jest szczytem i Jród)em ca)ego kultu oraz ycia
chrze'cijaBskiego; oznacza ona i sprawia jedno'8 Ludu Bo ego, przez niG
buduje si3 Cia)o Chrystusa. Pozosta)e bowiem sakramenty i wszystkie
ko'cielne dzie)a apostolatu majG zwiGzek z Naj'wi3tszG EucharystiG i ku niej sG
ukierunkowane.
Kan. 898 — Wierni powinni z najwi3kszym szacunkiem odnosi8 si3 do
Naj'wi3tszej Eucharystii, biorGc czynny udzia) w sprawowaniu
najczcigodniejszej Ofiary, z najwi3kszG pobo no'ciG i cz3sto przyjmujGc ten
sakrament i adorujGc Go z najwy szG czciG. Duszpasterze wyja'niajGc nauk3 o
tym sakramencie powinni starannie poucza8 wiernych o tym obowiGzku.
Kan. 899 — § l. Sprawowanie Eucharystii jest czynno'ciG samego Chrystusa
i Ko'cio)a, w której Chrystus Pan, przez pos)ug3 kap)ana, siebie samego,
obecnego substancjalnie pod postaciami chleba i wina, sk)ada w ofierze Bogu
Ojcu, a wiernym - z)Gczonym z Nim w Jego Ofierze - daje si3 jako duchowy
pokarm. § 2. W zgromadzeniu eucharystycznym Lud Bo y gromadzi si3 w
jedno, pod przewodnictwem biskupa lub pozostajGcego pod jego w)adzG
prezbitera, dzia)ajGcych w osobie Chrystusa, oraz wszyscy obecni wierni, czy
to duchowni, czy 'wieccy )GczG si3 w uczestnictwie, ka dy we w)asny sposób,
odpowiednio do 'wi3ceB i zadaB liturgicznych.
§ 3. Sprawowanie Eucharystii tak nale y zorganizowa8, a eby wszyscy
uczestnicy uzyskali z niej jak najwi3ksze owoce, dla osiGgni3cia których
Chrystus Pan ustanowi) eucharystycznG Ofiar3.
Art. l SZAFARZ NAJ=WI TSZEJ EUCHARYSTII
Kan. 900 — § l. Szafarzem, który mo e sprawowa8 w osobie Chrystusa
sakrament Eucharystii, jest tylko kap)an wa nie wy'wi3cony.
§ 2. Godziwie sprawuje Eucharysti3 kap)an, któremu prawo kanoniczne tego
nie zabrania, zachowujGc przepisy, które nast3pujG.
Kan. 901 — Kap)an mo e odprawia8 Msz3 'wi3tG za kogokolwiek, zarówno
za ywych, jak i za zmar)ych.
Kan. 902 — Je'li czego innego nie domaga si3 lub nie zaleca po ytek
wiernych, kap)ani mogG koncelebrowa8 Eucharysti3, z zachowaniem jednak
swobody ka dego do indywidualnego sprawowania Eucharystii, ale nie w
czasie, w którym w tym samym ko'ciele lub kaplicy jest koncelebra.
Kan. 903 — Chocia kap)an jest nieznany rektorowi ko'cio)a, powinien by8
dopuszczony do odprawiania, je'li przedstawi pismo polecajGce w)asnego
ordynariusza lub prze)o onego, wystawione nie wcze'niej ni przed rokiem
albo mo na roztropnie uwa a8, e nie ma przeszkód do odprawiania.
Kan. 904 — Pami3tajGc o tym, e w tajemnicy Ofiary eucharystycznej
dokonuje si3 ustawicznie dzie)o zbawienia, kap)ani powinni cz3sto odprawia8,
a zaleca si3 usilnie codzienne odprawianie, które, nawet gdy nie ma wiernych,
stanowi czynno'8 Chrystusa i Ko'cio)a, którG sprawujGc kap)ani wype)niajG
swoje g)ówne zadanie.
Kan. 905 — § l. Z wyjGtkiem wypadków, w których zgodnie z prawem
mo na kilka razy odprawia8 lub koncelebrowa8 Eucharysti3 w tym samym
dniu, nie wolno kap)anowi wi3cej ni raz odprawia8 w ciGgu dnia.
§ 2. Gdy brakuje kap)anów, ordynariusz miejsca mo e zezwoli8 dla s)usznej
przyczyny na binacj3, a gdy tego domaga si3 konieczno'8 duszpasterska, tak e
na trynacj3 w niedziel3 i 'wi3ta nakazane.
Kan. 906 — Bez s)usznej i uzasadnionej przyczyny kap)an nie powinien
odprawia8 Ofiary eucharystycznej bez udzia)u w niej cho8by jednego
wiernego.
Kan. 907 — W sprawowaniu Eucharystii diakonom i 'wieckim nie wolno
wypowiada8 modlitw, zw)aszcza modlitwy eucharystycznej, lub wykonywa8
czynno'ci, które sG w)a'ciwe kap)anowi odprawiajGcemu.
Kan. 908 — Katolickim kap)anom jest zabronione koncelebrowanie
Eucharystii z kap)anami lub szafarzami ko'cio)ów lub wspólnot ko'cielnych
nie majGcych pe)nej wspólnoty z Ko'cio)em katolickim.
Kan. 909 — Kap)an nie powinien opuszcza8 nale ytego przygotowania si3
przez modlitw3 do sprawowania Eucharystii, a po jej zakoBczeniu z)o enia
Bogu dzi3kczynienia.
Kan. 910 — § l. Zwyczajnym szafarzem Komunii 'wi3tej jest biskup,
prezbiter i diakon.
§ 2. Szafarzem nadzwyczajnym Komunii 'wi3tej jest akolita oraz wierny,
wyznaczony zgodnie z Kan. 230, § 3.
Kan. 911 — § l. ObowiGzek i prawo zanoszenia Naj'wi3tszej Eucharystii
chorym na sposób Wiatyku majG: proboszcz i wikariusze parafialni, kapelani,
jak równie prze)o ony wspólnoty w kleryckich instytutach zakonnych lub
stowarzyszeniach
ycia apostolskiego w odniesieniu do wszystkich
przebywajGcych w domu.
§ 2. W razie konieczno'ci albo za zgodG przynajmniej domy'lnG proboszcza,
kapelana lub prze)o onego, których te nale y potem powiadomi8, powinien to
uczyni8 ka dy kap)an lub inny szafarz Komunii 'wi3tej.
Art. 2 UCZESTNICTWO W NAJ=WI TSZEJ EUCHARYSTII
Kan. 912 — Ka dy ochrzczony, je'li tylko prawo tego nie zabrania, mo e i
powinien by8 dopuszczony do Komunii 'wi3tej.
Kan. 913 — § l. Dzieci wtedy mo na dopu'ci8 do Komunii 'wi3tej, gdy
posiadajG wystarczajGce rozeznanie i sG dok)adnie przygotowane, tak by
stosownie do swojej mo liwo'ci rozumia)y tajemnic3 Chrystusa oraz mog)y z
wiarG i pobo no'ciG przyjG8 Cia)o Chrystusa.
§ 2. Jednak e dzieciom znajdujGcym si3 w niebezpieczeBstwie 'mierci wolno
udzieli8 Naj'wi3tszej Eucharystii, gdy potrafiG odró ni8 Cia)o Chrystusa od
zwyk)ego chleba i mogG z szacunkiem przyjG8 Komuni3 'wi3tG.
Kan. 914 — Jest przede wszystkim obowiGzkiem rodziców oraz tych, którzy
ich zast3pujG, jak równie proboszcza troszczy8 si3, a eby dzieci, po doj'ciu do
u ywania rozumu, zosta)y odpowiednio przygotowane i jak najszybciej posili)y
si3 tym Bo ym pokarmem, po uprzedniej sakramentalnej spowiedzi. Do
proboszcza nale y równie czuwa8 nad tym, by do Sto)u PaBskiego nie
dopuszcza8 dzieci, które nie osiGgn3)y u ywania rozumu albo jego zdaniem nie
sG wystarczajGco przygotowane.
Kan. 915 — Do Komunii 'wi3tej nie nale y dopuszcza8
ekskomunikowanych lub podlegajGcych interdyktowi, po wymierzeniu lub deklaracji kary, jak równie innych osób trwajGcych z uporem w jawnym grzechu
ci3 kim.
Kan. 916 — Kto ma 'wiadomo'8 grzechu ci3 kiego, nie powinien bez
sakramentalnej spowiedzi odprawia8 Mszy 'wi3tej ani przyjmowa8 Komunii
'wi3tej, chyba e istnieje powa na racja i nie ma sposobno'ci wyspowiadania
si3. W takim jednak wypadku ma pami3ta8 o tym, e jest obowiGzany
wzbudzi8 akt alu doskona)ego, który zawiera w sobie zamiar wyspowiadania
si3 jak najszybciej.
Kan. 917 — Kto przyjG) ju Naj'wi3tszG Eucharysti3, mo e jG ponownie tego
samego dnia przyjG8 jedynie podczas sprawowania Eucharystii, w której
uczestniczy, z zachowaniem przepisu Kan. 921, § 2.
Kan. 918 — Jak najbardziej zaleca si3, a eby wierni przyjmowali Komuni3
'wi3tG podczas sprawowania Eucharystii. ProszGcym jednak o niG dla s)usznej
racji poza MszG 'wi3tG, nale y udzieli8, zachowujGc obrz3dy liturgiczne.
Kan. 919 — § l. Przyst3pujGcy do Naj'wi3tszej Eucharystii powinien
przynajmniej na godzin3 przed przyj3ciem Komunii 'wi3tej powstrzyma8 si3
od jakiegokolwiek pokarmu i napoju, z wyjGtkiem tylko wody i lekarstwa.
§ 2. Kap)an, który tego samego dnia sprawuje dwa lub trzy razy Naj'wi3tszG
Eucharysti3, mo e przed drugim lub trzecim sprawowaniem co spo y8,
chocia by nie zachodzi)a przerwa jednej godziny.
§ 3. Osoby w podesz)ym wieku lub z)o one jakG' chorobG, jak równie ci,
którzy si3 nimi opiekujG, mogG przyjG8 Naj'wi3tszG Eucharysti3, chocia by co'
spo yli w ciGgu godziny poprzedzajGcej.
Kan. 920 — § l. Ka dy wierny po przyj3ciu Naj'wi3tszej Eucharystii po raz
pierwszy ma obowiGzek przyjmowa8 jG przynajmniej raz w roku.
§ 2. Ten nakaz powinien by8 wype)niony w okresie wielkanocnym, chyba e
dla s)usznej przyczyny wype)nia si3 go w innym czasie w ciGgu roku.
Kan. 921 — § l. Wierni znajdujGcy si3 z jakiejkolwiek przyczyny w
niebezpieczeBstwie 'mierci, powinni by8 umocnieni KomuniG 'wi3tG na
sposób Wiatyku.
§ 2. Chocia by tego dnia przyj3li ju Komuni3 'wi3tG, to jednak bardzo si3
zaleca, aby - znalaz)szy si3 w niebezpieczeBstwie 'mierci - otrzymali ponownie
Komuni3 'wi3tG.
§ 3. Gdy niebezpieczeBstwo 'mierci trwa d)u ej, zaleca si3, aby Komunia
'wi3ta by)a udzielana wielokrotnie, w poszczególnych dniach.
Kan. 922 — Udzielenia Wiatyku chorym nie nale y zbytnio odk)ada8.
Duszpasterze powinni pilnie czuwa8 nad tym, by chorzy byli posilam wtedy,
gdy sG jeszcze w pe)ni 'wiadomi.
Kan. 923 — Wierni mogG uczestniczy8 w eucharystycznej Ofierze i
przyjmowa8 Komuni3 'wi3tG w jakimkolwiek obrzGdku katolickim, z
zachowaniem przepisu Kan. 844.
Art. 3 OBRZ DY I CEREMONIE SPRAWOWANIA EUCHARYSTII
Kan. 924 — § l. Naj'wi3tsza Ofiara eucharystyczna powinna by8
sprawowana z chleba i wina, do którego nale y doda8 troch3 wody.
§ 2. Chleb winien by8 czysto pszenny i 'wie o upieczony, aby nie by)o
adnego niebezpieczeBstwa zepsucia.
§ 3. Wino powinno by8 naturalne z owocu winnego i nie zepsute.
Kan. 925 — Komunii 'wi3tej nale y udziela8 tylko pod postaciG chleba,
albo, zgodnie z przepisami liturgicznymi, pod obiema postaciami; w wypadku
za' konieczno'ci, tak e tylko pod postaciG wina.
Kan. 926 — Przy sprawowaniu Eucharystii, wed)ug staro ytnej tradycji
Ko'cio)a )aciBskiego, kap)an winien u ywa8 chleba prza'nego, gdziekolwiek
odprawia.
Kan. 927 — Nawet w ostatecznej konieczno'ci nie godzi si3 dokonywa8
konsekracji jednej postaci bez drugiej albo obydwu postaci poza
sprawowaniem Eucharystii.
Kan. 928 — Eucharysti3 nale y sprawowa8 w j3zyku )aciBskim lub w innym
j3zyku, byleby teksty liturgiczne zosta)y zgodnie z prawem zatwierdzone.
Kan. 929 — Przy sprawowaniu i udzielaniu Eucharystii, kap)ani oraz diakoni
powinni u ywa8 szat liturgicznych przepisanych przez rubryki.
Kan. 930 — § l. Kap)an chory lub w podesz)ym wieku, je'li nie jest w stanie
sta8, mo e sprawowa8 Ofiar3 eucharystycznG siedzGc, z zachowaniem jednak
przepisów liturgicznych; bez udzia)u wszak e wiernych, chyba e za
zezwoleniem ordynariusza miejsca.
§ 2. Kap)an niewidomy lub z)o ony innG chorobG godziwie odprawia
eucharystycznG Ofiar3, pos)ugujGc si3 jakimkolwiek zatwierdzonym
formularzem mszalnym; przy obecno'ci, je'li zachodzi potrzeba, innego
kap)ana lub diakona albo nawet 'wieckiego odpowiednio przygotowanego,
który mu pomaga.
Art. 4 CZAS I MIEJSCE SPRAWOWANIA EUCHARYSTII
Kan. 931 — Eucharysti3 mo na sprawowa8 i jej udziela8 w ka dym dniu i o
ka dej godzinie, z wyjGtkiem przypadków wykluczonych przepisami
liturgicznymi.
Kan. 932 — § l. Eucharysti3 nale y sprawowa8 w miejscu 'wi3tym, chyba e
w poszczególnym wypadku czego innego domaga si3 konieczno'8; w takim
wypadku Eucharystia winna by8 sprawowana w odpowiednim miejscu.
§ 2. Ofiar3 eucharystycznG nale y sprawowa8 na o)tarzu po'wi3canym lub
pob)ogos)awionym. Poza miejscem 'wi3tym mo na u y8 odpowiedniego sto)u,
zawsze jednak z obrusem i korpora)em.
Kan. 933 — Dla s)usznej przyczyny i za wyraJnG zgodG ordynariusza
miejsca wolno kap)anowi sprawowa8 Eucharysti3 w 'wiGtyni jakiego'
Ko'cio)a lub wspólnoty ko'cielnej nie majGcej pe)nej jedno'ci z Ko'cio)em
katolickim, z wykluczeniem zgorszenia.
Rozdzia. II
PRZECHOWYWANIE I KULT NAJ=WI TSZEJ EUCHARYSTII
Kan. 934 — § l. Naj'wi3tsza Eucharystia: l. winna by8 przechowywana w
ko'ciele katedralnym lub z nim zrównanym, w ka dym ko'ciele parafialnym
jak równie w ko'ciele lub kaplicy z)Gczonej z domem instytutu zakonnego lub
stowarzyszenia ycia apostolskiego;
2° mo e by8 przechowywana w kaplicy biskupiej oraz, za zezwoleniem
ordynariusza miejsca, w innych ko'cio)ach i kaplicach, tak e prywatnych.
§ 2. W miejscach 'wi3tych, gdzie jest przechowywana Naj'wi3tsza
Eucharystia, musi by8 zawsze kto' majGcy nad niG piecz3, a kap)an powinien
tam odprawia8 wedle mo no'ci Msz3 'wi3tG przynajmniej dwa razy w
miesiGcu.
Kan. 935 — Nikomu nie wolno przechowywa8 Naj'wi3tszej Eucharystii u
siebie ani zabiera8 jej ze sobG w drog3, chyba e nagli konieczno'8 pasterska i
z zachowaniem przepisów wydanych przez biskupa diecezjalnego.
Kan. 943— Szafarzem wystawienia Naj'wi3tszego Sakramentu i
b)ogos)awieBstwa eucharystycznego jest kap)an lub diakon. W szczególnych
okoliczno'ciach, tylko wystawienia i schowania, jednak bez b)ogos)awieBstwa,
mo e dokona8 akolita, szafarz nadzwyczajny Komunii 'wi3tej lub kto' inny
wyznaczony przez ordynariusza miejsca, z zachowaniem przepisów wydanych
przez biskupa diecezjalnego.
Kan. 944 — § l. Gdzie, zdaniem biskupa diecezjalnego, jest to mo liwe,
nale y dla publicznego 'wiadectwa czci wobec Naj'wi3tszej Eucharystii
urzGdza8, zw)aszcza w uroczysto'8 Cia)a i Krwi Chrystusa, procesj3
prowadzonG po drogach publicznych.
§ 2. Do biskupa diecezjalnego nale y wydawanie zarzGdzeB o procesjach,
uczestnictwa w nich i ich godno'ci.
Rozdzia. III
OFIARY MSZALNE
Kan. 945 — § l. Zgodnie z uznanym zwyczajem Ko'cio)a, ka dy kap)an
celebrujGcy lub koncelebrujGcy Msz3 'w. mo e przyjG8 ofiar3 z)o onG, aby
odprawi) Msz3 'w. w okre'lonej intencji.
§ 2. Usilnie zaleca si3 kap)anom, a eby tak e nie otrzymawszy ofiary
odprawiali Msz3 'w. w intencji wiernych, zw)aszcza ubogich.
Kan. 946 — Wierni sk)adajGcy ofiar3, aby w ich intencji by)a odprawiona
Msza 'w., przyczyniajG si3 do dobra Ko'cio)a oraz uczestniczG przez t3 ofiar3
w jego trosce o utrzymanie szafarzy i dzie).
Kan. 947 — Od ofiar mszalnych nale y bezwzgl3dnie usuwa8 wszelkie
pozory transakcji lub handlu.
Kan. 948 — Nale y odprawi8 oddzielnie Msze 'w. w intencji tych, za
których zosta)a z)o ona i przyj3ta ofiara, nawet niewielka.
Kan. 949 — Kto ma obowiGzek odprawienia i aplikowania Mszy 'w. w
intencji tych, którzy z)o yli ofiar3, pozostaje nim zwiGzany, chocia by bez jego
winy przepad)y przyj3te ofiary.
Kan. 950 — Je'li kto' sk)ada pewnG sum3 pieni3dzy na odprawienie Mszy
'w., nie okre'lajGc ich liczby, nale y jG ustali8 biorGc pod uwag3 wielko'8
ofiary, ustalonG w miejscu zamieszkania ofiarodawcy, chyba e zgodnie z
prawem nale y domniemywa8, i inna by)a jego intencja.
Kan. 951 — § l. Kap)an, odprawiajGcy wi3cej razy w tym samym dniu, mo e
poszczególne Msze 'w. aplikowa8 w intencji, w której zosta)a z)o ona ofiara,
przy zachowaniu jednak prawa, e oprócz dnia Bo ego Narodzenia, wolno mu
zatrzyma8 dla siebie jednG tylko ofiar3, pozosta)e za' winien przekaza8 na cele
oznaczone przez ordynariusza, z| dopuszczeniem jednak pewnego
wynagrodzenia z tytu)u zewn3trznego.
§ 2. Kap)an koncelebrujGcy w tym samym dniu drugG Msz3 'w., nie mo e z
adnego tytu)u przyjG8 za niG ofiary.
Kan. 952 — § l. Do synodu prowincjalnego lub do zebrania biskupów
prowincji, nale y okre'li8 dekretem wysoko'8 ofiary sk)adanej za odprawianie
i ofiarowanie Mszy 'w., kap)anowi nie wolno domaga8 si3 wy szej ofiary.
Mo e jednak przyjG8 dobrowolnie z)o onG ofiar3 wy szG od okre'lonej, jak
równie ofiar3 ni szG. § 2. Gdzie nie ma takiego dekretu, nale y zachowa8
zwyczaj obowiGzujGcy w diecezji.
§ 3. Cz)onkowie wszystkich instytutów zakonnych winni zachowa8 dekret
lub miejscowy zwyczaj, o których w §§ l i 2.
Kan. 953 — Nikomu nie wolno przyjG8 do osobistego odprawiania tylu ofiar
mszalnych, e sam nie mo e im zado'8uczyni8 w ciGgu roku.
Kan. 954 — Je'li w niektórych ko'cio)ach lub kaplicach proszG o
odprawienie tylu Mszy 'w., e nie mo na ich tam odprawi8, wolno stypendia
przekaza8 gdzie indziej, chyba e ofiarodawcy wyraJnie okazali wol3
przeciwnG.
Kan. 955 — § l. Kto zamierza powierzy8 innym odprawienie intencji
mszalnych, powinien przekaza8 je mo liwie najszybciej wybranym przez
siebie kap)anom, byleby tylko by) przekonany, e sG wolni od podejrzeB;
powinien przekaza8 w ca)o'ci przyj3tG ofiar3, chyba e na pewno wiadomo, i
nadwy ka w stosunku do wysoko'ci obowiGzujGcej w diecezji, zosta)a dana ze
wzgl3du na osob3. CiG y na nim równie obowiGzek troski o odprawienie
Mszy 'w., dopóki nie uzyska potwierdzenia tak o przej3ciu zobowiGzania, jak i
otrzymaniu ofiary.
§ 2. Czas, w którym nale y odprawi8 Msze 'w., liczy si3 od dnia przyj3cia
ich przez kap)ana majGcego je odprawia8, chyba e stwierdza si3 co innego.
§ 3. Ci, którzy powierzajG innym Msz3 'w. do odprawienia, powinni od razu
zapisa8 w ksiG ce zarówno Msze 'w. przyj3te, jak i przekazane, zaznaczajGc
równie wysoko'8 ofiary.
§ 4. Ka dy kap)an powinien dok)adnie zapisywa8 Msze 'w., które przyjG) do
odprawienia i które odprawi).
Kan. 956 — Wszyscy zarzGdcy pobo nych fundacji albo w jakikolwiek
sposób zobowiGzani do troski o odprawienie Mszy 'w., czy to duchowni czy
'wieccy, powinni przes)a8 do w)asnych ordynariuszy te zobowiGzania mszalne,
których nie wype)niono w ciGgu roku, zachowujGc sposób przez nich
okre'lony.
Kan. 957 — ObowiGzek i prawo czuwania nad wype)nieniem zobowiGzaB
mszalnych w ko'cio)ach kleru diecezjalnego nale y do ordynariusza miejsca, w
ko'cio)ach za' instytutów zakonnych lub stowarzyszeB ycia apostolskiego do ich prze)o onych.
Kan. 958 — § l. Proboszcz oraz rektor ko'cio)a lub innego pobo nego
miejsca, w których zwyk)o si3 przyjmowa8 stypendia mszalne, powinni
posiada8 specjalnG ksiG k3, w której dok)adnie majG zapisywa8 liczb3 Mszy
'w. przyj3tych do odprawienia, intencje, jak równie
z)o onG ofiar3 i
odprawienie.
§ 2. Ordynariusz jest obowiGzany ka dego roku sprawdza8 osobi'cie lub
przez innych te ksi3gi.
Tytu. IV SAKRAMENT POKUTY Rozdzia. I
Kan. 959 — W sakramencie pokuty, wierni wyznajGcy uprawnionemu
szafarzowi grzechy, wyra ajGcy za nie al i majGcy postanowienie poprawy,
przez rozgrzeszenie udzielone przez tego szafarza, otrzymujG od Boga
odpuszczenie grzechów po chrzcie pope)nionych i jednocze'nie dost3pujG
pojednania z Ko'cio)em, któremu grzeszGc zadali ran3.
Kan. 960 — Indywidualna i integralna spowiedJ oraz rozgrzeszenie stanowiG
jedyny zwyczajny sposób, przez który wierny, 'wiadomy grzechu ci3 kiego,
dost3puje pojednania z Bogiem i Ko'cio)em. Jedynie niemo liwo'8 fizyczna
lub moralna zwalnia od takiej spowiedzi. W takim wypadku pojednanie mo e
si3 dokona8 równie innymi sposobami.
Kan. 961 — § l. Absolucja wielu równocze'nie penitentów bez uprzedniej
indywidualnej spowiedzi, w sposób ogólny, nie mo e by8 udzielona, chyba e:
1° zagra a niebezpieczeBstwo 'mierci i brak czasu na to, by kap)an lub
kap)ani wyspowiadali poszczególnych penitentów;
2. istnieje powa na konieczno'8, a mianowicie kiedy z uwagi na liczb3
penitentów nie ma dostatecznie du o spowiedników do nale ytego
wyspowiadania ka dego z osobna w odpowiednim czasie, na skutek czego
penitenci bez w)asnej winy muszG pozostawa8 przez d)ugi czas bez )aski
sakramentalnej albo Komunii 'wi3tej; nie jest uwa ane za dostatecznG
konieczno'8, gdy nie ma wystarczajGcej liczby spowiedników jedynie z
powodu wielkiego nap)ywu penitentów, jaki mo e si3 zdarzy8 podczas jakiej'
wielkiej uroczysto'ci lub pielgrzymki.
§ 2. Wydawanie osGdu, czy zachodzG warunki wymagane zgodnie z § l, n. 2,
nale y do biskupa diecezjalnego, który wziGwszy pod uwag3 kryteria
uzgodnione pozosta)ymi cz)onkami Konferencji Episkopatu, mo e okre'li8
wypadek takiej konieczno'ci
Kan. 962 — § l. By wierny wa nie korzysta) z sakramentalnej absolucji
udzielonej wielu penitentom jednocze'nie, wymaga si3 nie tylko odpowiedniej
dyspozycji, lecz równie postanowienia, e we w)a'ciwym czasie wyzna
grzechy ci3 kie, których teraz wyzna8 nie mo e.
§ 2. Wiernych nale y wedle mo no'ci poucza8, tak e z okazji przyjmowania
absolucji generalnej, o wymogach okre'lonych w § l. Absolucj3 generalnG
powinno poprzedzi8 - -nawet w niebezpieczeBstwie 'mierci - je'li tylko czas na
to pozwala, wezwanie do wzbudzenia przez ka dego aktu alu.
Kan. 963 — Z zachowaniem obowiGzku, o którym w Kan. 989, ten, komu
zostajG odpuszczone grzechy ci3 kie przez absolucj3 generalnG, powinien jak
najszybciej przy nadarzajGcej si3 okazji odby8 spowiedJ indywidualnG, zanim
przyjmie nast3pnG absolucj3 generalnG, chyba e istnieje s)uszna przyczyna.
Kan. 964 — § l. Miejscem w)a'ciwym przyjmowania spowiedzi jest ko'ció)
lub kaplica.
§ 2. Co do konfesjona)u, powinny by8 ustanowione normy przez Konferencj3
Episkopatu, z tym wszak e zastrze eniem, aby zawsze by)y w miejscu
widocznym konfesjona)y zaopatrzone w krat3 mi3dzy penitentem i
spowiednikiem, aby wierni mogli z nich swobodnie korzysta8, gdy tego
pragnG.
§ 3. Spowiedzi nie nale y przyjmowa8 poza konfesjona)em, z wyjGtkiem
uzasadnionej przyczyny.
Rozdzia. II
SZAFARZ SAKRAMENTU POKUTY
Kan. 965 — Szafarzem sakramentu pokuty jest tylko kap)an.
Kan. 966 — § l. Do wa nego odpuszczenia grzechów wymaga si3, aby
szafarz - oprócz w)adzy 'wi3ceB - posiada) upowa nienie do jej wykonywania
w odniesieniu do wiernych, którym udziela rozgrzeszenia.
§ 2. Takie upowa nienie mo e kap)an otrzyma8 albo na mocy samego prawa,
albo udzielenia dokonanego przez kompetentnG w)adz3, zgodnie z Kan. 969.
Kan. 967 — § l. Oprócz Biskupa Rzymskiego, upowa nienie do spowiadania
wiernych na ca)ym 'wiecie posiadajG na mocy samego prawa kardyna)owie.
PosiadajG je równie biskupi, którzy te godziwie z niego korzystajG, chyba e
sprzeciwi)by si3 temu w poszczególnym przypadku biskup diecezjalny.
§ 2. Ci, którzy posiadajG habitualne upowa nienie do spowiadania, czy to na
mocy urz3du, czy te udzielenia go przez ordynariusza miejsca inkardynacji
albo miejsca sta)ego zamieszkania, z tego upowa nienia mogG wsz3dzie
korzysta8, chyba e w poszczególnym przypadku sprzeciwi)by si3 ordynariusz
miejsca, z zachowaniem l przepisów Kan. 974, §§ 2 i 3.
§ 3. Z samego prawa takie upowa nienie posiadajG wsz3dzie w odniesieniu
do cz)onków lub innych osób dniem i nocG przebywajGcych w domu instytutu
lub stowarzyszenia ci, którzy z racji urz3du albo udzielenia przez
kompetentnego prze)o onego zgodnie ; z Kan. 968, § 2 i 969, § 2, otrzymali
upowa nienie do spowiadania. KorzystajG te z niego godziwie, chyba e jaki'
wy szy prze)o ony w poszczególnym przypadku wyrazi)by sprzeciw odno'nie
do swoich podw)adnych.
Kan. 968 — § l. Na mocy urz3du, upowa nienie do spowiadania posiada
ordynariusz miejsca, kanonik penitencjarz, a tak e proboszcz ( oraz inni,
którzy zast3pujG proboszcza - ka dy na swoim terytorium.
§ 2. Na mocy urz3du upowa nienie do spowiadania swoich podw)adnych
oraz innych osób dniem i nocG przebywajGcych w domu majG prze)o eni
instytutu zakonnego lub nie z postanowieniami konstytucji wykonawczG
w)adz3 rzGdzenia, z zachowaniem jednak przepisu Kan. 630, § 4.
Kan. 969 — § l. Tylko ordynariusz miejsca jest kompetentny do udzielania
upowa nienia wszystkim prezbiterom do spowiadania jakichkolwiek wiernych.
Jednak e prezbiterzy, cz)onkowie instytutów zakonnych, nie powinni
korzysta8 z takiego upowa nienia bez zezwolenia, przynajmniej
domniemanego, w)asnego prze)o onego.
§ 2. Prze)o ony instytutu zakonnego lub stowarzyszenia ycia apostolskiego,
o którym w Kan. 968, § 2, jest kompetentny udzieli8 wszystkim prezbiterom
upowa nienia do spowiadania w)asnych jego podw)adnych oraz innych dniem
i nocG przebywajGcych w domu.
Kan. 970 — Upowa nienia do spowiadania nale y udziela8 tylko kap)anom,
których odpowiednio'8 stwierdzi si3 przez egzamin lub skGdinGd o tym
wiadomo.
Rozdzia. III PENITENT
Kan. 987 — Wierny, aby otrzyma8 zbawczy 'rodek sakramentu pokuty,
powinien by8 tak usposobiony, by odrzucajGc grzechy, które pope)ni), i majGc
postanowienie poprawy nawraca) si3 do Boga.
Kan. 988 — § l. Wierny jest obowiGzany wyzna8 co do liczby n i rodzaju
wszelkie grzechy ci3 kie pope)nione po chrzcie, a jeszcze przez w)adz3 kluczy
Ko'cio)a bezpo'rednio nie odpuszczone i nie wyznane w indywidualnej
spowiedzi, które sobie przypomina po dok)adnym rachunku sumienia.
§ 2. Zaleca si3 wiernym, by wyznawali tak e grzechy powszednie.
Kan. 989 — Ka dy wierny, po osiGgni3ciu wieku rozeznania, obowiGzany
jest przynajmniej raz w roku wyzna8 wiernie wszystkie swoje grzechy ci3 kie.
Kan. 990 — Nikomu nie zabrania si3 spowiada8 za po'rednictwem t)umacza,
z wykluczeniem wszak e nadu y8 i zgorszenia i z zachowaniem przepisu Kan.
983, § 2.
Kan. 991 — Ka dy wierny ma prawo wyzna8 swoje grzechy wybranemu
przez siebie spowiednikowi, tak e innego obrzGdku, zatwierdzonemu zgodnie z
prawem.
Rozdzia. IV ODPUSTY
Kan. 992 — Odpust jest to darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy
odpuszczone ju co do winy. Otrzymuje je wierny, odpowiednio przygotowany
i po wype)nieniu pewnych okre'lonych warunków, przez dzia)anie Ko'cio)a,
który jako s)uga odkupienia autorytatywnie rozporzGdza i dysponuje skarbcem
zado'8uczynieB Chrystusa i 'wi3tych.
Kan. 993 — Odpust jest czGstkowy albo zupe)ny, zale nie od tego, czy
uwalnia od kary doczesnej nale nej za grzechy w cz3'ci lub ca)o'ci.
Kan. 994 — Ka dy wierny mo e zyskiwa8 odpusty czy to czGstkowe, czy
zupe)ne albo dla siebie, albo ofiarowywa8 za zmar)ych na sposób
wstawiennictwa.
Kan. 995 — § l. Oprócz najwy szej w)adzy ko'cielnej, tylko ci mogG
udziela8 odpustów, którym t3 w)adz3 przyznaje prawo albo udziela jej Biskup
Rzymski.
§ 2. Wadna w)adza, poza Biskupem Rzymskim, nie mo e przekazywa8 innym
w)adzy udzielania odpustów, chyba e zosta)o to jej wyraJnie przyznane przez
Stolic3 ApostolskG.
Kan. 996 — § l. Tylko ten jest zdolny do uzyskania odpustu, kto zosta)
ochrzczony, nie jest ekskomunikowany i znajduje si3 w stanie laski,
przynajmniej pod koniec wype)niania przepisanych czynno'ci.
§ 2. Aby za' podmiot zdolny do uzyskania odpustów rzeczywi'cie je uzyska),
powinien mie8 przynajmniej intencj3 zyskania odpustu oraz wype)ni8 w
okre'lonym czasie i we w)a'ciwy sposób nakazane czynno'ci, zgodnie z
brzmieniem udzielenia.
Kan. 997 — Co do udzielania i praktyki odpustów, nale y ponadto zachowa8
inne przepisy, zawarte w specjalnych ustawach ko'cielnych.
Tytu. V SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH
Kan. 998 — Namaszczenia chorych, poprzez które Ko'ció) wiernych
niebezpiecznie chorych powierza Chrystusowi cierpiGcemu i uwielbionemu,
a eby ich podtrzyma) i zbawi), udziela si3 przez namaszczanie ich olejem i
wypowiedzenie s)ów przepisanych w ksi3gach liturgicznych.
Kan. 999 — Oprócz biskupa, olej u ywany w namaszczeniu chorych mogG
po'wi3ca8:l. ci, którzy sG prawnie zrównani z biskupem diecezjalnym; 2. w razie
konieczno'ci ka dy prezbiter, jednak tylko w czasie sprawowania sakramentu.
Kan. 1000 — § l. Namaszczenia powinny by8 dok)adnie dokonane przy
zastosowaniu s)ów, porzGdku oraz sposobu przepisanego w ksi3gach
liturgicznych. W wypadku wszak e konieczno'ci wystarcza jedno
namaszczenie na czole lub nawet na innej cz3'ci cia)a i wypowiedzenie ca)ej
formu)y.
§ 2. NamaszczeB powinien dokonywa8 szafarz w)asnG r3kG, chyba e
powa na racja zaleca zastosowanie narz3dzia.
Kan. 1001 — Duszpasterze i bliscy chorego powinni troszczy8 si3, by chorzy
byli umacniani tym sakramentem w odpowiednim czasie.
Kan. 1002 — Wspólne sprawowanie namaszczenia chorych, dla wielu
równocze'nie chorych, którzy sG odpowiednio przygotowani i wewn3trznie
usposobieni, mo e by8 dokonywane wed)ug przepisów biskupa diecezjalnego.
Rozdzia. II
KOMU UDZIELI? LUB ODMÓWI? POGRZEBU KO=CIELKEGO
§ 3. Ochrzczonym przynale nym do jakiego' Ko'cio)a lub wspólnoty
ko'cielnej niekatolickiej, mo na pozwoli8 na pogrzeb ko'cielny i wed)ug
roztropnego uznania ordynariusza miejsca, je'li nie ma ich w)asnego szafarza;
chyba e si3 ustali, i mieli przeciwnG wol3.
Kan. 1184 — § l. Je'li przed 'mierciG nie dali adnych oznak pokuty,
pogrzebu ko'cielnego powinni by8 pozbawieni: l. notoryczni apostaci,
heretycy i schizmatycy;
2° osoby, które wybra)y spalenie swojego cia)a z motywów przeciwnych
wierze chrze'cijaBskiej;
3° inni jawni grzesznicy, którym nie mo na przyzna8 pogrzebu bez
publicznego zgorszenia wiernych.
§ 2. Gdy powstaje jaka' wGtpliwo'8, nale y si3 zwróci8 do miejscowego
ordynariusza, do którego decyzji nale y si3 dostosowa8.
Kan. 1185 — Pozbawienie pogrzebu zawiera w sobie tak e odmow3
odprawienia jakiejkolwiek Mszy 'wi3tej pogrzebowej.
Tytu. IV KULT =WI TYCH, OBRAZÓW I RELIKWII
Kan. 1186 — Dla umocnienia 'wi3to'ci Ludu Bo ego, Ko'ció) polecG
szczególnej i synowskiej czci wiernych Naj'wi3tszG Maryj3, zawsze Dziewic3,
Matk3 Bo G, którG Chrystus ustanowi) MatkG wszystkich ludzi oraz popiera
prawdziwy i autentyczny kult innych Swi3tych, których przyk)adem wierni
budujG si3 i wstawiennictwem sG wspomagani.
Kan. 1187 — Kult publiczny mo na oddawa8 tylko tym s)ugom Bo ym,
którzy autorytetem Ko'cio)a zostali zaliczeni w poczet Swi3tych lub
B)ogos)awionych.
Kan. 1188 — Nale y zachowa8 praktyk3 umieszczania w ko'cio)ach
'wi3tych obrazów, by doznawa)y czci ze strony wiernych; jednak e majG by8
umieszczane w umiarkowanej liczbie i z zachowaniem w)a'ciwego porzGdku,
aby nie wywo)ywa)y zdziwienia u wiernych i nie dawa)y okazji do
niew)a'ciwej pobo no'ci.
Kan. 1189 — Obrazy drogocenne, a wi3c wyró niajGce si3 staro ytno'ciG,
artyzmem czy doznawanym kultem, umieszczone w ko'cio)ach lub kaplicach
dla odbierania czci ze strony wiernych, je'li wymagajG naprawy, nie mogG by8
nigdy odnawiane bez pisemnego zezwolenia ordynariusza, który przed jego
udzieleniem winien zasi3gnG8 zdania bieg)ych.
CZ =? I
PRZEST PSTWA - Tytu. I KARANIE PRZEST PSTW W OGÓLNO=CI
Kan. 1311—Ko'ció) posiada wrodzone i w)asne prawo wymierzania sankcji
karnych wiernym pope)niajGcym przest3pstwo.
Kan. 1312 — § l. Sankcjami karnymi w Ko'ciele sG:
l. kary poprawcze czyli cenzury, wyliczone w Kan. 1331-1333;
2. kary ekspiacyjne, o których w Kan. 1336.
§ 2. Ustawa mo e ustanowi8 inne kary ekspiacyjne, które pozbawiajG
wiernego jakiego' dobra duchowego lub doczesnego i odpowiadajG
nadprzyrodzonemu celowi Ko'cio)a.
§ 3. Ponadto stosowane sG 'rodki zaradcze i pokuty, pierwsze g)ównie dla
zapobie enia przest3pstwom, drugie za' raczej dla zastGpienia kary lub jej
zwi3kszenia.
Tytu. II USTAWA KARNA I NAKAZ KARNY
Kan. 1313 — § l. Je'li po dokonaniu przest3pstwa zmienia si3 ustawa, nale y
stosowa8 ustaw3 korzystniejszG dla winnego.
§ 2. Je'li ustawa póJniejsza znosi wcze'niejszG lub przynajmniej kar3, kara
natychmiast ustaje.
Kan. 1314 — Kara jest najcz3'ciej karG wymierzanG wyrokiem, to jest takG,
i nie wiG e winnego, je'li nie zostanie wymierzona; jest za' karG wiG GcG
mocG samego prawa, tak i wiG e przez sam fakt pope)nienia przest3pstwa,
je'li to wyraJnie postanawia ustawa lub nakaz.
Kan. 1315 — § l. Kto posiada w)adz3 ustawodawczG, mo e równie
wydawa8 ustawy karne; mo e tak e swoimi ustawami zabezpieczy8
odpowiedniG karG prawo Bo e lub ustaw3 ko'cielnG wydanG przez wy szG
w)adz3, przy zachowaniu granic swojej kompetencji z racji terytorium lub
osób.
§ 2. Ustawa mo e sama okre'la8 kar3 lub pozostawia8 jej okre'lenie
roztropnemu uznaniu s3dziego.
§ 3. Ustawa partykularna mo e tak e do kar ustanowionych prawem
powszechnym za jakie' przest3pstwo do)Gczy8 inne, ale nie powinna tego
czyni8 bez bardzo powa nej konieczno'ci. Je'li za' ustawa powszechna grozi
karG nieokre'lonG lub fakultatywnG, ustawa partykularna mo e równie w jej
miejsce ustanowi8 kar3 okre'lonG lub obowiGzkowG.
Kan. 1316 — Biskupi diecezjalni powinni troszczy8 si3, aby - o ile to
mo liwe - w tym samym paBstwie lub regionie by)y ustanawiane, je'li majG
by8 jednakowe ustawy karne.
Kan. 1317 — Kary nale y o tyle ustanawia8, o ile sG rzeczywi'cie konieczne
do lepszego zachowania dyscypliny ko'cielnej. Kara za' wydalenia ze stanu
duchownego nie mo e by8 ustanowiona ustawG partykularnG.
Kan. 1318 — Ustawodawca nie powinien grozi8 karami wiG Gcymi mocG
samego prawa, jak tylko za jakie' poszczególne przest3pstwa umy'lne, które
mogG wywo)a8 powa niejsze zgorszenie lub nie mogG by8 skutecznie ukarane
karami wymierzanymi wyrokiem. Cenzur za', zw)aszcza ekskomuniki, nie
powinien ustanawia8, jak tylko z najwi3kszym umiarem i jedynie za ci3 sze
przest3pstwa.
Kan. 1319 — § l. O ile kto' mo e mocG w)adzy rzGdzenia wydawa8 w
zakresie zewn3trznym nakazy, o tyle mo e równie zagrozi8 w nakazie
okre'lonymi karami, z wyjGtkiem ekspiacyjnych, wymierzanych na sta)e.
§ 2. Nakaz karny nie powinien by8 wydawany, jak tylko po dojrza)ym
rozwa eniu sprawy i z zachowaniem tego, co Kan. 1317 i 1318 postanawiajG
odno'nie do ustaw partykularnych.
Kan. 1320 — Ordynariusz miejsca mo e kara8 zakonników we wszystkich
sprawach, w jakich mu oni podlegajG.
Kan. 1321— § l. Nie mo na nikogo kara8, je'li pope)nione przez niego
zewn3trzne naruszenie ustawy lub nakazu nie jest ci3 ko poczytalne na skutek
winy umy'lnej lub nieumy'lnej.
§ 2. Kara ustanowiona ustawG lub nakazem wiG e tego, kto rozmy'lnie
przekroczy) ustaw3 lub nakaz; kto za' uczyni) to wskutek zaniedbania nale ytej
staranno'ci, nie jest karany, chyba e ustawa lub nakaz inaczej zastrzega.
Cz BC II
Tytu. I PRZEST PSTWA PRZECIWKO RELIGII I JEDNO=CI KO=CIO;A
Kan. 1364 — § l. Odst3pca od wiary, heretyk lub schizmatyk podlega
ekskomunice wiG Gcej mocG samego prawa, przy zachowaniu przepisu Kan.
194, § l, n. 2; duchowny mo e by8 ponadto ukarany karami, o których w Kan.
1336, § l, n. l, 2 i 3.
§ 2. Je'li tego domaga si3 d)ugotrwa)y upór lub wielko'8 zgorszenia, mo na
do)Gczy8 tak e inne kary, nie wy)GczajGc wydalenia ze stanu duchownego.
Kan. 1365 — Winny zakazanego uczestnictwa w rzeczach 'wi3tych ma by8
ukarany sprawiedliwG karG.
Kan. 1366 — Rodzice lub ich zast3pujGcy, którzy oddajG dzieci do chrztu lub
na wychowanie w religii niekatolickiej, powinni by8 ukarani cenzurG lub innG
sprawiedliwG karG.
KSI GA VI: SANKCJE W KO=CIELE
Kan. 1367 — Kto postacie konsekrowane porzuca albo w celu
'wi3tokradczym zabiera lub przechowuje, podlega ekskomunice wiG Gcej
mocG samego prawa, zarezerwowanej Stolicy Apostolskiej; duchowny mo e
by8 ponadto ukarany innG karG, nie wy)GczajGc wydalenia ze stanu
duchownego.
Kan. 1368 — Kto stwierdzajGc lub przyrzekajGc co' wobec w)adzy
ko'cielnej dopuszcza si3 krzywoprzysi3stwa, powinien by8 ukarany
sprawiedliwG karG.
Kan. 1369 — Kto w publicznym widowisku, w kazaniu, w rozpowszechnionym pi'mie albo w inny sposób przy pomocy 'rodków spo)ecznego
przekazu, wypowiada bluJnierstwo, powa nie narusza dobre obyczaje albo
zniewa a religi3 lub Ko'ció) bGdJ wywo)uje nienawi'8 lub pogard3, powinien
by8 ukarany sprawiedliwG karG.
Tytu. II PRZEST PSTWA PRZECIWKO W;ADZY KO=CIELNEJ
I WOLNO=CI KO=CIO;A
Kan. 1370 — § l. Kto stosuje przymus fizyczny wobec Biskupa Rzymskiego,
podlega ekskomunice, wiG Gcej mocG samego prawa, zarezerwowanej Stolicy
Apostolskiej; je'li jest duchownym, mo na doda8 stosownie do ci3 ko'ci
przest3pstwa tak e innG kar3, nie wy)GczajGc wydalenia ze stanu duchownego.
§ 2. Kto czyni to wzgl3dem posiadajGcego sakr3 biskupiG, podlega
interdyktowi wiG Gcemu mocG samego prawa, a je'li jest duchownym, równie
suspensie wiG Gcej mocG samego prawa.
§ 3. Kto stosuje przymus fizyczny wobec duchownego lub zakonnika, z
pogardy dla wiary, Ko'cio)a, w)adzy lub pos)ugi ko'cielnej, powinien by8
ukarany sprawiedliwG karG.
Kan. 1371 — Powinien by8 sprawiedliwie ukarany:
l. kto poza wypadkiem, o którym w Kan. 1364, § l, g)osi nauk3 pot3pionG
przez Biskupa Rzymskiego lub przez sobór powszechny, bGdJ z uporem
odrzuca nauk3, o której w Kan. 752, i nie odwo)uje tego mimo upomnienia ze
strony Stolicy Apostolskiej lub ordynariusza;
2° kto w inny sposób okazuje niepos)uszeBstwo Stolicy Apostolskiej,
ordynariuszowi lub prze)o onemu, którzy zgodnie z prawem co' nakazujG lub
czego' zakazujG, i po upomnieniu trwa w niepos)uszeBstwie.
Kan. 1372 — Kto od aktu Biskupa Rzymskiego odwo)uje si3 do soboru
powszechnego lub do Kolegium Biskupów, winien by8 ukarany cenzurG.
Kan. 1373 — Kto publicznie wzbudza niech38 lub nienawi'8 podw)adnych
wzgl3dem Stolicy Apostolskiej lub ordynariusza z powodu jakiego' aktu
w)adzy lub pos)ugi ko'cielnej albo prowokuje podw)adnych do
niepos)uszeBstwa wobec nich, winien by8 ukarany interdyktem lub innymi
sprawiedliwymi karami.
Kan. 1374 — Kto zapisuje si3 do stowarzyszenia dzia)ajGcego w jakikolwiek
sposób przeciw Ko'cio)owi, powinien by8 ukarany sprawiedliwG karG; kto za'
popiera tego rodzaju stowarzyszenie lub : nim kieruje, powinien by8 ukarany
interdyktem.
Kan. 1375 — Ci, którzy przeszkadzajG w swobodnym wype)nianiu pos)ugi,
wyboru lub w)adzy ko'cielnej albo w zgodnym z prawem korzystaniu z dóbr
sakralnych lub innych dóbr ko'cielnych, albo wywierajG nacisk na wyborc3 lub
wybranego bGdJ tego, kto wykona) akt w)adzy lub pos)ug3 ko'cielnG, mo e
by8 ukarany sprawiedliwG karG.
Tytu. III , UZURPACJA KO=CIELNYCH ZADAN
Kan. 1378 — § l. Kap)an, który dzia)a wbrew przepisowi Kan. 977, podlega
ekskomunice wiG Gcej mocG samego prawa, zarezerwowanej Stolicy
Apostolskiej.
§ 2. Podlega wiG Gcej mocG samego prawa karze interdyktu lub, je'li jest
duchownym, suspensy:
l. kto nie majGc 'wi3ceB kap)aBskich usi)uje sprawowa8 liturgicznG czynno'8
Ofiary eucharystycznej;
2. kto oprócz wypadku, o jakim w § l, nie mogGc da8 wa nie absolucji
sakramentalnej, usi)uje jej udzieli8 albo s)ucha sakramentalnej spowiedzi.
§ 3. W wypadkach, o których w § 2, mo na odpowiednio do ci3 ko'ci
przest3pstwa do)Gczy8 inne kary, nie wy)GczajGc ekskomuniki.
Kan. 1379 — Kto oprócz wypadków, o których w Kan. 1378, symuluje
udzielanie sakramentu, powinien by8 ukarany sprawiedliwG karG.
Kan. 1380 — Kto stosujGc symoni3 sprawuje lub przyjmuje sakrament,
powinien by8 ukarany interdyktem lub suspensG.
Kan. 1381 — § l. Ktokolwiek uzurpuje sobie urzGd ko'cielny, powinien by8
ukarany sprawiedliwG karG.
§ 2. Uzurpacji równa si3 niezgodne z prawem zatrzymanie urz3du po jego
pozbawieniu lub ustaniu.
Kan. 1382 — Biskup, który bez papieskiego mandatu konsekruje kogo' na
biskupa, a tak e ten, kto od niego konsekracj3 przyjmuje, podlegajG
ekskomunice wiG Gcej mocG samego prawa, zastrze onej i Stolicy
Apostolskiej.
Kan. 1383 — Biskup, który wbrew przepisowi Kan. 1015 wy'wi3ci) obcego
podw)adnego bez zgodnych z prawem dymisoriów, podlega przez rok
zakazowi udzielania 'wi3ceB. Kto za' przyjG) 'wi3cenia, jest mocG samego
faktu suspendowany od przyj3tego 'wi3cenia.
Kan. 1384 — Kto oprócz wypadków, o których w Kan. 1378-1383,
niezgodnie z prawem sprawuje zadanie kap)aBskie lub innG 'wi3tG pos)ug3,
mo e by8 ukarany sprawiedliwG karG.
Kan. 1385 — Kto niezgodnie z prawem czerpie zysk z ofiar mszalnych,
powinien by8 ukarany cenzurG lub innG sprawiedliwG karG.
Kan. 1386 — Kto cokolwiek daruje lub przyrzeka, aby kto' wype)niajGc
zadanie w Ko'ciele co' niezgodnie z prawem uczyni) lub opu'ci), ma by8
ukarany sprawiedliwG karG; równie ten, kto te dary lub przyrzeczenia
przyjmuje.
Kan. 1387 — Kap)an, który w akcie spowiedzi albo z okazji lub pod jej
pretekstem nak)ania penitenta do grzechu przeciw szóstemu przykazaniu
Dekalogu, powinien by8 stosownie do ci3 ko'ci przest3pstwa ukarany
suspensG, zakazami lub pozbawieniami, a w przypadkach powa niejszych
wydalony ze stanu duchownego.
Kan. 1388—§ l. Spowiednik, który narusza bezpo'rednio tajemnic3
sakramentalnG, podlega ekskomunice wiG Gcej mocG samego prawa,
zastrze onej Stolicy Apostolskiej. Gdy za' narusza jG tylko po'rednio,
powinien by8 ukarany stosownie do ci3 ko'ci przest3pstwa.
§ 2. T)umacz i inni, o których w Kan. 983, § 2, którzy naruszajG tajemnic3,
powinni by8 ukarani sprawiedliwG karG, nie wy)GczajGc ekskomuniki.
Rozdzia. II TRYBUNA; DRUGIEJ INSTANCJI
Kan. 1438 — Nie zmieniajGc przepisu Kan. 1444, § l, n. l:
1° od trybuna)u biskupa sufragana apeluje si3 do trybuna)u metropolity, z
zachowaniem postanowienia Kan. 1439;
2. w sprawach rozpatrzonych w pierwszej instancji wobec metropolity,
apeluje si3 do trybuna)u, który on sam na sta)e wyznaczy), za zgodG Stolicy
Apostolskiej;
3. dla spraw rozpatrzonych wobec prze)o onego prowincjalnego, trybuna)
drugiej instancji jest u najwy szego prze)o onego; dla rozpatrzonych wobec
miejscowego opata — u opata, prze)o onego kongregacji monastycznej.
Kan. 1439 — § l. Je'li dla kilku diecezji ustanowiony zosta) jeden trybuna)
pierwszej instancji, zgodnie z przepisem Kan. 1423, Konferencja Episkopatu
za zgodG Stolicy Apostolskiej powinna ustanowi8 trybuna) drugiej instancji,
chyba e wszystkie diecezje sG sufragalnymi tej samej archidiecezji.
§ 2. Konferencja Episkopatu mo e za zgodG Stolicy Apostolskiej ustanowi8
jeden lub kilka trybuna)ów drugiej instancji, tak e poza wypadkami, o których
w § l.
§ 3. Gdy chodzi o trybuna)y drugiej instancji, o których w §§ 1-2,
Konferencja Episkopatu lub wyznaczony przez niG biskup ma wszystkie
w)adze, jakie przys)ugujG biskupowi diecezjalnemu w odniesieniu do jego
trybuna)u.
Kan. 1440 — Je eli nie zostanie zachowana w)a'ciwo'8 z racji stopnia,
wed)ug przepisu Kan. 1438 i 1439 niew)a'ciwo'8 s3dziego jest bezwzgl3dna.
Kan. 1441 — Trybuna) drugiej instancji winien by8 ustanowiony w taki sam
sposób jak trybuna) pierwszej instancji. Je eli jednak w pierwszym stopniu
procesu, wed)ug Kan. 1425, § 4, wyrok zosta) wydany przez s3dziego
jednoosobowego, trybuna) drugiej instancji powinien dzia)a8 kolegialnie.
Rozdzia. III TRYBUNA;Y STOLICY APOSTOLSKIEJ
Kan. 1442 — Biskup Rzymski jest najwy szym s3dziG dla ca)ego 'wiata
katolickiego i sGdzi albo osobi'cie, albo poprzez zwyczajne trybuna)y Stolicy
Apostolskiej, albo przez s3dziów przez siebie delegowanych.
Kan. 1443 — Rota Rzymska jest zwyczajnym trybuna)em ustanowionym
przez Biskupa Rzymskiego dla przyjmowania apelacji.
Kan. 1444 — § l. Rota Rzymska sGdzi:
l. w drugiej instancji, sprawy, które w pierwszej instancji zosta)y osGdzone
przez zwyczajne trybuna)y i zgodnie z przepisami prawa zosta)y przez apelacj3
wniesione do Stolicy Swi3tej;
2° w trzeciej lub dalszej instancji, sprawy rozpoznane ju przez samG Rot3
RzymskG i przez jakiekolwiek inne trybuna)y, chyba e sprawa przesz)a w stan
rzeczy osGdzonej.
§ 2. Trybuna) ten sGdzi równie w pierwszej instancji sprawy, o których w
Kan. 1405, § 3 oraz inne, które Biskup Rzymski czy to z w)asnej inicjatywy,
czy te na pro'b3 stron, przywo)a) przed swój trybuna) i zleci) Rocie
Rzymskiej; sprawy te, je eli inaczej nie zastrze ono w reskrypcie zlecajGcym
zadanie, rozstrzyga sama Rota, tak e w drugiej i dalszej instancji.
Kan. 1445 — § l. Najwy szy Trybuna) Sygnatury Apostolskiej rozpatruje:
1° sprawy o niewa no'8, pro'by o przywrócenie do stanu poprzedniego i inne
rekursy przeciwko wyrokom rotalnym;
2° rekursy dotyczGce stanu osób w sprawach, których dopuszczenia do
ponownego zbadania odmówi)a Rota Rzymska;
3° zarzuty stronniczo'ci oraz inne sprawy przeciwko audytorom Roty
Rzymskiej, z powodu aktów dokonanych przy wykonywaniu ich funkcji;
4° konflikty w)a'ciwo'ci, o których w Kan. 1416.
§ 2. Ten e trybuna) rozpatruje spory powsta)e na skutek dzia)ania ko'cielnej
w)adzy administracyjnej, przekazane do niej zgodnie z przepisami prawa i inne
spory administracyjne, przekazane mu przez Biskupa Rzymskiego lub
dykasterie Kurii Rzymskiej i konflikty w)a'ciwo'ci mi3dzy tymi dykasteriami.
§ 3. Do tego najwy szego trybuna)u nale y ponadto:
1° czuwa8 nad prawid)owym wymiarem sprawiedliwo'ci i w razie potrzeby
upomina8 adwokatów lub pe)nomocników;
2° przed)u a8 w)a'ciwo'8 trybuna)ów;
3" popiera8 i zatwierdza8 erekcj3 trybuna)ów, o których w Kan. 1423 i 1439.