PRACE ORYGINALNE

PRACE ORYGINALNE
Piel. Zdr. Publ. 2015, 5, 3, 283–289
ISSN 2082-9876
© Copyright by Wroclaw Medical University
Anna LipertA, C–F, Patrycja MarciniakA–C, E, F
Aktywność fizyczna
osób niepełnosprawnych intelektualnie
na przykładzie Domu Pomocy Społecznej
w województwie kujawsko-pomorskim
Physical Activity of People with Intellectual Disabilities
on the Example of the Social Welfare Home
in Kujawsko-Pomorskie Province
Zakład Medycyny Sportowej, Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Łódź
A – koncepcja i projekt badania; B – gromadzenie i/lub zestawianie danych; C – analiza i interpretacja danych;
D – napisanie artykułu; E – krytyczne zrecenzowanie artykułu; F – zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu
Streszczenie
Wprowadzenie. Systematycznie podejmowana aktywność fizyczna wpływa na polepszenie zdolności do wykonywania wysiłku fizycznego i poprawia samopoczucie. Ćwiczenia fizyczne są również wykorzystywane w rehabilitacji
osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Cel pracy. Scharakteryzowanie aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych intelektualnie zamieszkałych
w Domu Pomocy Społecznej, w tym ocena poziomu aktywności fizycznej oraz ocena poziomu wiedzy na temat
aktywności fizycznej i zasad zdrowego stylu życia.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 50 mężczyzn w wieku 25–60 lat (50 ± 11,78 roku) – mieszkańców
Domu Pomocy Społecznej w Izbicy Kujawskiej. Były to osoby o różnym stopniu niepełnosprawności intelektualnej.
W badaniu wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety oraz Kwestionariusz 7-dniowej Aktywności Fizycznej.
Wyniki. 56% badanych uczestniczyło w zajęciach sportowo-rekreacyjnych organizowanych w Domu Pomocy
Społecznej. Najczęściej wybieranymi formami aktywności fizycznej były jazda na rowerze, spacer oraz gimnastyka, najrzadziej natomiast bieganie, ćwiczenia bierne i zajęcia na siłowni. 58% badanych podejmowało aktywność
fizyczną, ponieważ zależało im na kontakcie z przyrodą oraz poprawie stanu zdrowia. Do najważniejszych prawidłowych zachowań zdrowotnych należy higiena osobista i aktywny wypoczynek. Wśród codziennych zachowań
zdrowotnych służących zdrowiu 12% badanych deklarowało podejmowanie aktywności fizycznej. 26% badanych
paliło papierosy, choć zdawali sobie sprawę, że jest to zachowanie szkodzące zdrowiu.
Wnioski. Osoby niepełnosprawne intelektualnie biorą czynny udział tylko w zajęciach sportowo-rekreacyjnych
organizowanych w Domu Pomocy Społecznej, ale nieregularnie. Dom Pomocy Społecznej realizuje zalecenia dotyczące aktywności fizycznej, a tym samym może pozytywnie wpływać na zachowania zdrowotne mieszkańców.
Osoby niepełnosprawne intelektualnie są świadome prawidłowych zachowań zdrowotnych, ale potrzebują motywacji, żeby je realizować (Piel. Zdr. Publ. 2015, 5, 3, 283–289).
Słowa kluczowe: zachowania zdrowotne, aktywność fizyczna, niepełnosprawność umysłowa.
Abstract
Background. Systematically taken physical activity affects the improvement in ability to perform physical exertion
and improves mood. Exercises are also used in the rehabilitation of people with intellectual disabilities.
Objectives. The aim of this study was to characterize the physical activity of people with intellectual disabilities
living in the social welfare home (SWH) including the assessment of the level of physical activity and the level of
knowledge about physical activity and healthy lifestyle principles.
284
A. Lipert, P. Marciniak
Material and Methods. The study included 50 men, aged 25–60 years (50 ± 11.78 years), residents of the SWH
in Izbica Kujawska. These were people with varying degrees of intellectual disability. The study used the author’
questionnaire and a 7-day Physical Activity Questionnaire Recall.
Results. Fifty six percent of the respondents participated in sports and recreational activities organized in SWH.
The most frequently chosen forms of physical activity were cycling, walking and gymnastics. The least frequently
chosen forms of activities were running, passive exercises and classes at the gym. Fifty eight percent of the respondents undertook physical activity because they wanted to have a contact with nature and improve their health. The
most important health behaviours are personal hygiene and active leisure. Among everyday healthy behaviours 12%
of the respondents reported physical activity. Twenty six percent of the respondents were smokers, although they
aware that such behaviour adverse health.
Conclusions. People with intellectual disabilities actively participate only in physical activities organized in SWH,
but on irregular basis. SWH implements the recommendations of physical activity and thus can positively influence
the residents’ health behaviours. People with intellectual disabilities are aware of proper health behaviours and only
need motivation to implement them into their everyday lives (Piel. Zdr. Publ. 2015, 5, 3, 283–289).
Key words: physical activity, intellectual disability, healthy behaviours.
Aktywność fizyczna jest bardzo ważnym elementem w życiu każdego człowieka. Wykazano, że
systematyczna aktywność ruchowa wydłuża i polepsza jakość życia, zwiększa wydolność i sprawność fizyczną, pozwala utrzymać prawidłową masę
ciała i poprawia samopoczucie. Wzmacnia układ
nerwowy oraz zwiększa zdolność do pracy umysłowej. Aktywność w odniesieniu do oligofrenopedagogiki należy postrzegać jako proces edukacyjny,
którego najważniejszym elementem jest uzyskanie
nawyku ruchu [1, 2]. Ćwiczenia fizyczne są wykorzystywane w rehabilitacji, m.in. w przypadku
chorób narządu ruchu, chorób przewlekłych oraz
w leczeniu otyłości. Wybrane formy aktywności fizycznej stosuje się wśród osób zdrowych i chorych,
w różnych grupach wiekowych, odmiennych jednostkach chorobowych, w przypadku różnego rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Sport pomaga kompensować określone zaburzenia organizmu
i pełni funkcję terapeutyczną, wzmacniając poczucie własnej wartości osoby niepełnosprawnej.
Według Światowej Organizacji Zdrowia
(WHO) osobę uznaje się za niepełnosprawną intelektualnie wówczas, gdy nie potrafi samodzielnie funkcjonować intelektualnie oraz ma obniżony
iloraz inteligencji, co potwierdzono przed ukończeniem 18. roku życia. Dodatkowo muszą być zaburzone minimum 2 inne zdolności określane jako
zachowania adaptacyjne. Według klasyfikacji ICD-X z 2010 r. osoba, u której rozpoznano lekki stopień niepełnosprawności intelektualnej ma iloraz
inteligencji na poziomie 50–69 punktów, umiarkowany stopień – 35–49, znaczny 20–34, stopień głęboki – poniżej 20 punktów [3–7].
Praca w Domach Pomocy Społecznej oraz obowiązujące w nich zasady i organizacja pracy są ściśle uregulowane Rozporządzeniem Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. dotyczącym domów pomocy społecznej. Głównym
celem tych placówek jest zapewnienie odpowiednio przystosowanego miejsca zamieszkania dla
osób, które wymagają opieki [4].
Mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej (DPS)
mają możliwość uczestniczenia w różnych formach
aktywności. Formami ruchowymi stosowanymi
w celu usprawniania mieszkańców DPS-u są zajęcia rehabilitacyjne, które mają za zadanie wspomagać rozwój fizyczny [8]. Do form ruchowych należą
ćwiczenia ogólnorozwojowe i kondycyjne odbywające się w ramach porannej gimnastyki prowadzonej na sali lub na świeżym powietrzu. Mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej biorą również udział
w formach aktywności fizycznej, takich jak: ćwiczenia równoważne, zabawy zwinnościowo-zręcznościowe lub zabawy bieżne. Inną formą rehabilitacji
są ćwiczenia indywidualne: oddechowe, czynno-bierne i bierne, a także zajęcia sportowo-rekreacyjne, np. spacery. Oprócz kinezyterapii są również
wykonywane zabiegi fizykoterapeutyczne i ćwiczenia indywidualne zalecone przez lekarza. Do dyspozycji mieszkańców jest sala rehabilitacyjna z przyrządami oraz przyborami do ćwiczeń. Ćwiczenia
mogą się ponadto odbywać w Uniwersalnym Gabinecie Usprawniania Leczniczego (UGUL) [8].
Celem przeprowadzonych badań było scharakteryzowanie aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych intelektualnie zamieszkałych w Domu Pomocy Społecznej, w tym ocena poziomu
aktywności fizycznej oraz ocena poziomu wiedzy
na temat aktywności fizycznej i zasad zdrowego
stylu życia.
Materiał i metody
W badaniu wzięło udział 50 mężczyzn w wieku 25–60 lat – mieszkańców Domu Pomocy
Społecznej w Izbicy Kujawskiej. Były to osoby,
u których rozpoznano niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim. Warunkiem wzięcia udziału
w badaniu było dobrowolne wyrażenie zgody na
udział w badaniu oraz czytelne wypełnienie 2 kwestionariuszy ankiet. Na przeprowadzenie badań
285
Aktywność fizyczna osób niepełnosprawnych intelektualnie
uzyskano zgodę Komisji Bioetyki Uniwersytetu
Medycznego. Badanie było prowadzone w latach
2012/2013 na terenie Domu Pomocy Społecznej
w Izbicy Kujawskiej.
Badanie odbyło się z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety składającego się
z 26 pytań, który pozwolił uzyskać informacje na
temat codziennej aktywności fizycznej, preferowanych zajęć sportowo-rekreacyjnych oraz wiedzy na
temat innych zachowań zdrowotnych.
Kwestionariusz 7-dniowej Aktywności Fizycznej (Seven-Day Physical Activity Recall Questionnare – SDPARQ) był natomiast tak skonstruowany, aby na podstawie uzyskanych informacji
można było określić poziom aktywności fizycznej mieszkańców DPS-u. Respondenci wypełniali kwestionariusze ankiet samodzielnie bądź z pomocą opiekunów, rodziny i w obecności badacza.
Wyniki badania poddano analizie statystycznej. Dane z Kwestionariusza 7-dniowej Aktywności
Ruchowej były wyrażone jako wydatek energetyczny w kilokaloriach (kcal). Do obliczeń wykorzystano program STATISTICA 2011 i Excel 2007.
Wyniki
Charakterystyka respondentów
W badaniu wzięło udział 50 mężczyzn w wieku 25–60 lat (50 ± 11,78 roku) zamieszkałych w DPS
znajdującym się w województwie kujawsko-pomorskim. Większość badanych nie miała żadnego wykształcenia, a 5 osób zadeklarowało wykształcenie
średnie lub zawodowe (ryc. 1). Respondenci byli osobami, u których rozpoznano stopień niepełnosprawności intelektualnej, a tym samym charakteryzowali
się różnym poziomem nabytych umiejętności.
Charakterystyka deklarowanej
aktywności fizycznej
mieszkańców
Domu Pomocy Społecznej
56% badanych uczestniczyło w zajęciach sportowo-rekreacyjnych organizowanych w DPS,
z czego 43% osób brało udział w zajęciach przynajmniej kilka razy w tygodniu. Systematycznie w zajęciach uczestniczyło 14% badanych.
Ankietowani spędzali średnio około 3 godzin
na ćwiczeniach o umiarkowanym stopniu wysiłku
oraz około 45 minut na zajęciach o dużej intensywności. W weekend czas trwania tych pierwszych
zajęć skracał się do około 2 godzin, a czas wysiłków o dużej intensywności do 33 minut. Średni
czas poświęcany na sen wynosił około 10 godzin
(tab. 1).
Średni wydatek energetyczny na całodzienną
aktywność fizyczną wynosił 2621,19 kcal/dzień,
w tym 324,93 kcal/dzień na wysiłek fizyczny podejmowany rekreacyjnie.
Najczęściej wybieranymi formami aktywności
fizycznej były: jazda na rowerze, spacer oraz gimnastyka, najrzadziej natomiast bieganie, ćwiczenia
bierne i zajęcia na siłowni (tab. 2). Tylko 9 osób zadeklarowało uprawianie sportu również poza zajęciami sportowo-rekreacyjnymi organizowany-
brak wykształcenia
Ryc. 1. Wykształcenie mieszkańców
Domu Pomocy Społecznej
27
szkoła życia
Fig. 1. The education of the residents
of the social welfare home
4
podstawowe
6
średnie
1
zawodowe
4
0
5
10
15
20
25
30
Tabela 1. Średni czas poświęcany na sen i aktywność fizyczną w dni powszednie i weekendy
Table 1. The average time spend on sleep and physical activity on the weekdays and at weekends
Czynność
Czas trwania
pon.–pt.
Czas trwania
sob.–ndz.
Sen
10 godz. 20 min ± 2,8 godz.
10 godz. 21 min ± 2,41 godz.
Wysiłek o umiarkowanej intensywności
3 godz. 2 min ± 4,16 godz.
2 godz. 5 min ± 3,54 godz.
Wysiłek o dużej intensywności
44 min ± 2,5 godz.
33 min ± 2,41 godz.
Wysiłek o bardzo dużej intensywności
6 min ± 0,62 godz.
–
286
A. Lipert, P. Marciniak
Tabela 2. Rodzaj zajęć wybieranych przez mieszkańców Domu Pomocy Społecznej
Table 2. The kinds of physical activity preferred by the residents of the social welfare home
Zajęcia lubiane
(od odpowiedzi wybieranej najczęściej do odpowiedzi
wybieranej najrzadziej)
Zajęcia nielubiane
(od odpowiedzi wybieranej najczęściej do odpowiedzi
wybieranej najrzadziej)
Jazda na rowerze
bieganie
Spacery
ćwiczenia manualne, drabinki
Gimnastyka, gra w piłkę, gry zespołowe
gry zespołowe
Gra w dwa ognie
piłka nożna, piłka ręczna, jazda na rowerze, układanie klocków
Bieganie, zwiedzanie
Ćwiczenia bierne, muzykoterapia, siłownia, stepper,
UGUL, układanie klocków, zabawy na dworze
Tabela 3. Czynniki mające wpływ na podejmowanie
aktywności ruchowej według mieszkańców
7
Poziom wiedzy podopiecznych
Domu Pomocy Społecznej
na temat właściwych
zachowań zdrowotnych
59% badanych twierdziło, że zawsze dbało
o swój stan zdrowia tak, jak obecnie. 46% osób uważa, że spośród czynników wpływających na zmianę zachowań zdrowotnych największy wpływ może mieć DPS, w tym 14% badanych zadeklarowało,
że zmieniło swoje zachowania zdrowotne, gdy za-
e
st
sp
ni
ep
mi w Domu Pomocy Społecznej. 58% badanych
stwierdziło, że podejmuje aktywność fizyczną, ponieważ zależy im na kontakcie z przyrodą. Kolejnymi czynnikami warunkującymi podejmowanie
aktywności były poprawa stanu zdrowia oraz lepszy nastrój. Możliwość kontaktu z innymi osobami
wybrało 30% osób (tab. 3).
bi
so
 2
yo
Inne, jakie? np. dotlenienie się
w
 4
w
ie
k
Przygotowanie do innej formy aktywności ruchowej (np. biegi, spacer)
1
ra
 4
ka
 6
Możliwość samorealizacji
ar
Utrzymanie bądź poprawa sylwetki
ni
10
ęg
Radosne przeżycia
ść
15
1
el
Ze względów towarzyskich (spotkania
ze znajomymi)
1
no
16
w
Atrakcyjne spędzeniu czasu
ra
18
sp
Poprawa nastroju, relaks
no
22
2
eł
29
Poprawa stanu zdrowia i sprawności
fizycznej
ie
sz
k
w ani
DP e
S
ch
or
ob
a
Kontakt z przyrodą
m
Liczba
odpowiedzi
za
Powody podejmowania aktywności
|fizycznej
2
pi
Table 3. The factors relevant during performing physical
activity according to the residents
Ryc. 2. Najważniejsze czynniki mające wpływ na
zmianę postępowania
Fig. 2. The most important factors affecting the change
in behaviour
mieszkało w DPS (ryc. 2). Według 58% respondentów do najważniejszych prawidłowych zachowań zdrowotnych należy higiena osobista, po 42%
badanych uważa, że wypoczynek oraz aktywność
fizyczna (ryc. 3). Wśród codziennych zachowań
zdrowotnych służących zdrowiu tylko 12% ankietowanych deklarowało samodzielne podejmowanie aktywności fizycznej (spacery) (ryc. 4), choć aż
32% badanych wymieniało spacerowanie jako jedhigiena osobista
29
wysypianie się
21
aktywność fizyczna
dbałość o utrzymanie
stałej masy ciała
niestosowanie używek
21
13
12
zdrowa żywność
11
dbałość o własny wygląd
11
unikanie stresu
8
0
5
10
15
20
25
30
Ryc. 3. Najważniejsze elementy zdrowego trybu życia
według mieszkańców DPS
Fig. 3. The most important elements of the healthy
life-style according to the residents
35
287
Aktywność fizyczna osób niepełnosprawnych intelektualnie
Ryc. 4. Czynności
służące zdrowiu – według
mieszkańców
7
6
5
Fig. 4. The factors for health
according to the residents
4
3
2
1
un
ika mi
ni łe s
e
sy ped
tu za
ac n
ji s ie
tre cza
su su
ją
cy
sie ch
le
d
n
z
w iuch enie
yr
o
ub ywa wan
ie
ra nie ie
t
ni
e raw
się
y
m cie
yc
pł
i
je e z o
dz
ę
en bów
ie
j
gim abłe
na k
st
yk
śm a
ie
je ch
dz
en
ie
w
s
ys pa
yp n
ia ie
w nie
yp
s
oc ię
z
y
zd
ne
ro
k
w
e
od ruc
h
ży
w
ian
sp ie
ac
er
y
0
Ryc. 5. Czynności
szkodzące zdrowiu
14
12
Fig. 6. The factors detrimental to health
10
8
6
4
2
ch
je
dz
en
ie
du
ży
rc
ji
pa
pi
er
os
y
ie
en
ni
le
po
się
l
ho
ko
al
pr
ac
a
cz
as
po
sy
na
pi
du
an
ży
ie
w
an
ie
ka
w
y
m
ał
o
ru
ch
cię
u
żk
ap
zd
ra
ca
en
er
w
ow
an
ie
br
ak
ch
ęc
i
cz
ęs
sie
te
dz
en
ie
pr
ze
zd
łu
gi
tv
0
Tabela 4. Formy spędzania wolnego czasu przez
mieszkańców DPS
Table 4. The most common forms of spending time in the
social welfare home
Forma spędzania wolnego czasu
Liczba
odpowiedzi
Oglądanie telewizji
21
Spacer
16
Granie w gry planszowe
 7
Rozmowy
 3
Słuchanie radia
 2
Branie udziału w muzykoterapii
 2
Branie udziału w terapii zajęciowej
 2
Ćwiczenia na piłce
 1
Oglądanie mapy
 1
Zamiatanie
 1
Granie na harmonijce
 1
Palenie
 1
Spanie
 1
ną z bardziej lubianych form spędzania wolnego
czasu (tab. 4). 26% badanych osób paliło papierosy, choć zdawali sobie sprawę, że jest to zachowanie szkodzące zdrowiu (ryc. 5).
Omówienie
Badania nad sprawnością fizyczną osób niepełnosprawnych intelektualnie mają kilkudziesięcioletnią historię [10–13], analiza zainteresowań
aktywnością fizyczną, rekreacją i turystyką osób
niepełnosprawnych nie była jednak dotychczas
przedmiotem znaczących prac badawczych [14].
Dowodem tego jest, że literatura (również anglojęzyczna) na temat zainteresowań i wiedzy dotyczącej aktywności ruchowej wśród osób intelektualnie
niepełnosprawnych jest bardzo ograniczona [15].
W niniejszym badaniu wzięło udział 50 mężczyzn w wieku 25–60 lat (50 ± 11,78 roku) mieszkających w Domu Opieki Społecznej, u których stwierdzono niepełnosprawność intelektualną w stopniu
lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim.
288
Ponad połowa z nich zadeklarowała uczestnictwo w zajęciach sportowo-rekreacyjnych kilka
razy w tygodniu. Średni czas poświęcany na wysiłek o umiarkowanej intensywności wynosił około 5 godzin tygodniowo, a wydatek energetyczny
na aktywność fizyczną – 2274,48 kcal tygodniowo.
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia tygodniowy wydatek energetyczny wysiłku fizycznego nie powinien być mniejszy niż 1000 kcal, a najlepiej, żeby przekraczał 2000 kcal/tydzień [16].
Rekomendowany przez WHO wysiłek fizyczny dla
osób dorosłych to 150 minut aktywności o umiarkowanej intensywności 5 dni w tygodniu [2, 17,
18]. Część ankietowanych stwierdziła, że wpływ na
zmianę postępowania związanego z aktywnością
fizyczną miało ich zamieszkanie w Domu Pomocy
Społecznej, ponieważ aż 82% badanych zadeklarowało, że przed zamieszkaniem w Domu Pomocy
Społecznej nie uprawiało sportu. Osoby niepodejmujące aktywności fizycznej za przyczynę podawały przede wszystkim własną niepełnosprawność
(10 osób), problemy związane z poruszaniem się
(2 osoby), wiek (1 osoba), brak chęci i brak zainteresowania zajęciami (3 osoby). Mimo niesystematycznej aktywności fizycznej, ankietowani potrafili stwierdzić, które zachowania sprzyjają, a które
szkodzą zdrowiu. 17 osób za pozytywne czynności służące zdrowiu wymieniło czynną formę spędzania czasu. Wśród czynności niesprzyjających
zdrowiu zostały wymienione używki (palenie papierosów, picie kawy) oraz nadmierne konsumowanie produktów spożywczych. Z badania Barańskiego wynika, że chociaż poziom świadomości
o korzyściach, jakie niesie ze sobą podejmowanie
aktywności fizycznej w praktyce jest podobny zarówno wśród osób pełno-, jak i niepełnosprawnych, niepełnosprawni umysłowo są mniej aktywni fizycznie niż ich zdrowi rówieśnicy. W związku
z posiadaną świadomością właściwych zachowań
zdrowotnych może to być spowodowane słabą
motywacją do podejmowania jakiegokolwiek działania [19].
Z badania wynika, że dwie trzecie mieszkańców Domu Pomocy Społecznej lubiło zajęcia sportowo-rekreacyjne. Wśród najbardziej lubianych
najwyżej oceniono jazdę na rowerze i spacery.
Najwięcej pozytywnych emocji wzbudzały również gimnastyka, gry zespołowe oraz zwykła zabawa z piłką.
W podejmowaniu aktywności ruchowej ankietowani wskazywali, że najbardziej zależy im
na kontakcie z przyrodą, poprawie swojego stanu zdrowia i sprawności fizycznej oraz lepszym
nastroju. Dopiero w dalszej kolejności wymieniali czynnik towarzyski. Z przeprowadzonego badania wynika, że dla większości ankietowanych
A. Lipert, P. Marciniak
w aktywności fizycznej ważne są osobiste przeżycia oraz poprawa zdrowia, a spotkania ze znajomymi nie są aż tak istotne. Według badań Marchewki i Jungiewicz osoby, które przed 35. rokiem życia
uczestniczyły systematycznie w aktywności ruchowej, w wieku starszym nadal pozostawały aktywne. Co więcej, osoby które regularnie brały udział
w aktywności sportowej o wysiłku intensywnym
bądź umiarkowanym cieszą się lepszym zdrowiem
w wieku zaawansowanym [9].
Ponad połowa ankietowanych deklarowała,
że zawsze dbała o własne zdrowie. 45% badanych
stwierdziło, że troska o własne zdrowie pojawiła się dopiero w chwili poważnej choroby. Mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej najczęściej
jednak spędzali swój czas wolny na oglądaniu telewizji. Podobne wyniki otrzymano w innych badaniach, w których ponad 75% dziewcząt i ponad
72% chłopców specjalnej troski było przekonanych, że o własną sylwetkę należy aktywnie zabiegać. Niestety, tylko 58% dziewcząt i 60% chłopców niepełnosprawnych umysłowo samodzielnie
ćwiczyło, aby poprawić sylwetkę [19]. Jako jeden z kilku powodów, które sprawiają, że osoby
niepełnosprawne nie prowadzą aktywnego trybu
życia wymienia się małą świadomość istotności
ćwiczeń dla zdrowotnego trybu życia [15]. Przedstawione wyniki badań wskazują jednak raczej na
brak motywacji, a nie brak świadomości. Wydaje
się, że sama świadomość bez wsparcia, ukierunkowania i modelowania aktywności ze strony dorosłych nie wystarcza do prowadzenia aktywnego stylu życia.
Wnioski
Osoby niepełnosprawne intelektualnie biorą
czynny udział w aktywności fizycznej, ale tylko tej
organizowanej w Domu Pomocy Społecznej.
Osoby niepełnosprawne intelektualnie nie podejmują regularnie aktywności fizycznej.
Dom Pomocy Społecznej pozytywnie wpływa
na zachowania zdrowotne dotyczące aktywności
fizycznej oraz realizuje zalecenia WHO dotyczące
aktywności fizycznej,
Najchętniej wybieraną formą zajęć sportowo-rekreacyjnych przez osoby niepełnosprawne intelektualnie jest jazda na rowerze i spacery.
Osoby niepełnosprawne intelektualnie są
świadome prawidłowych zachowań zdrowotnych
i korzyści płynących z podejmowania aktywności
fizycznej.
Odpowiednio silna motywacja jest czynnikiem,
który może wpływać na poprawę zachowań zdrowotnych osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Aktywność fizyczna osób niepełnosprawnych intelektualnie
289
Piśmiennictwo
  [1] Wolańska T. (red.), Oja P.: Aktywność fizyczna a zdrowie. PTNKF, Warszawa 1995.
  [2] EU Physical Activity Guidelines, EU Working Group Sport and Health, Brussels, 2008 http://ec.europa.eu/sport/
what-we-do/doc/health/pa_guidelines_4th_consolidated_draft_en.pdf (data dostępu: 5.03.2015 r.).
  [3]Kowalik S.: Kultura fizyczna osób z niepełnosprawnością. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Sp. z o.o.,
Gdańsk 2009.
 [4]Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. dotyczące domów pomocy społecznej (Dz.U. z 2012 r., poz. 964).
  [5] Pilecki J. (red.): Usprawnianie, wychowanie, nauczanie osób z głębokim upośledzeniem umysłowym. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2002.
 [6]International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision (ICD-10) http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2010/en#/F70-F79 (data dostępu: 5.03.2015 r.).
  [7] Zyss T., Hese R.T., Zięba A., Boroń J.: Próba stworzenia wspólnych zaleceń orzeczniczych w przypadku zespołu
psychoorganicznego, w przebiegu którego dochodzi do ujawnienia się deficytu intelektualnego. Arch. Med. Sąd.
Krym. 2007, LVII, 159–171.
 [8]Roczny Program Usprawniania Rehabilitacyjnego w Domu Pomocy Społecznej w Izbicy Kujawskiej.
  [9]Marchewka A., Jungiewicz M.: Aktywność fizyczna w młodości a jakość życia w wieku starszym. Geront. Pol.
2008, 16, 2, 127–130.
[10]Pańczyk J.: Poziom rozwoju cech motorycznych uczniów szkół dla lekko upośledzonych umysłowo na tle ich rówieśników ze szkół normalnych. WSPS, Warszawa 1979.
[11]Ślężyński J. (red.), Zosgórnik E.: Zdolności motoryczne uczniów umysłowo upośledzonych. Rozwój fizyczny
i motoryczny oraz postawa ciała dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. AWF, Katowice 1991.
[12]Maszczak T.: Wychowanie fizyczne i sport dzieci specjalnej troski. AWF, Warszawa 1994.
[13] Kowalik S. (red.), Maszczak T.: Sport dla osób niepełnosprawnych. Szanse i zagrożenia. Sport dla osób niepełnosprawnych. Osoby niepełnosprawne dla sportu. AWF, Poznań–Olomouc 1999.
[14]Brzeziński W.: Wychowanie fizyczne specjalne. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999.
[15] National Center on Health, Physical Activity, and Disability (NCPAD). Physical Activity and Disability: The Challenge Ahead 2004 http://www.ncpad.org/#sthash.jKHSiTCX.dpuf (data dostępu: 12.04.2015 r.).
[16] Wojciech D., Jegier A.: Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w profilaktyce chorób układu krążenia. Czyn.
Ryz. 2003, 4/02–1/03, 76–84.
[17] Podolec P. (red.), Drygas W., Piotrowicz R., Jegier A., Kopeć G.: Aktywność fizyczna u osób zdrowych. Podręcznik
Polskiego Forum Profilaktyki. Med. Prakt., Kraków 2010.
[18] National Sleep Foundation. How Much Sleep Do We Really Need? http://www.sleepfoundation.org/article/how-sleep-works/how-much-sleep-do-we-really-need (data dostepu: 14.04.2015 r.).
[19]Baranowski J.: Aktywność fizyczna niepełnosprawnych intelektualnie stopnia lekkiego. Zeszyty AWF, Katowice
2006.
Adres do korespondencji:
Anna Lipert
ul. Zgierska 34 m. 18
95-050 Konstantynów Łódzki
e-mail: [email protected]
Konflikt interesów: nie występuje
Praca wpłynęła do Redakcji: 30.08.2015 r.
Po recenzji: 4.10.2015 r.
Zaakceptowano do druku: 9.10.2015 r.
Received: 30.08.2015
Revised: 4.10.2015
Accepted: 9.10.2015