Przewodnik po programie

Transkrypt

Szkoł a z kl as ą 2.0
Przewodnik
po programie
Autorzy: Alicja Pacewicz, Piotr Pacewicz, Anna Gilla, Agata Łuczyńska
W publikacji wykorzystano następujące materiały:
––Jacek Strzemieczny, Jak organizować i prowadzić gimnazjalne projekty edukacyjne. Poradnik dla dyrektorów, szkolnych organizatorów i opiekunów projektów,
ORE, 2010;
––Grażyna Czetwertyńska, Alicja Pacewicz, Jak pracować metodą projektu edukacyjnego, materiał opracowany na potrzeby programu ‹Szkoła z klasą”;
––Zdzisław Nowakowski, Co musi umieć nauczyciel 2.0?, ‹Gazeta Wyborcza”, 1 października 2010 r.;
––Marta Owczarek, Googlajcie, a znajdziecie, ‹Gazeta Wyborcza”, 2 października 2010 r.;
––Dorota Janczak, Ewa Kędracka, Małgorzata Rostkowska, Technologie informacyjno-komunikacyjne w projekcie gimnazjalnym, OEiZK, 2010;
––Ewa Koclejda, Demokracja to rozmowa, czyli uczymy się dyskutować i debatować,
http://www.ceo.org.pl/portal/b_koss_koss_dla_nauczycieli_jak_uczyc_kossa_
doc?docId=35164 [15 listopada 2010 r.].
––Using sources. A guide for students: Find it – Check it – Credit it, The Office of
Qualifications and Examinations Regulations. Qualifications and Curriculum Authority 2010, tłum. Łukasz Hibner;
Redakcja: Agata Łuczyńska, Agata Łuksza, Alicja Pacewicz
Korekta: Katarzyna Sołtan-Młodożeniec
Zdjęcia: Hanna Karlic, Katarzyna Gilla, Krzysztof Ciszek, Tomasz Ratter
W publikacji wykorzystano zdjęcia:
Gimnazjum nr 12 w Poznaniu, Szkoły Podstawowej nr 1 w Raciborzu
oraz Społecznego Gimnazjum ‹Dwójka” w Warszawie
Projekt graficzny i skład: Zofia Herbich
Użyto fontu St Marie (projekt: Sascha Timplan, www.stereotypes.de) oraz Titillium (projekt: pracow‑
nia typografii Accademia di Belle Arti di Urbino, www.campivisivi.net/titillium).
Druk: Roband
Program Szkoła z klasą 2.0 prowadzony jest przez Centrum Edukacji Obywatelskiej i ‹Gazetę Wyborczą‚ przy wsparciu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Fundacji Agora. Partnerami są Wydawnictwo Pedagogiczne
OPERON i Fundacja Orange. Honorowym patronem programu jest Minister
Edukacji Narodowej Katarzyna Hall.

Spis treści
1. Wstęp. O programie Szkoła z klasą 2.0
4
2. Kodeks 2.0
2. 1. Po co Kodeks 2.0?
2. 2. Praca przez cały rok
2. 3. Problemy do rozstrzygnięcia – 7 punktów kodeksu
7
9
11
3. Zadania w I semestrze
3. 1. Debata klasowa
3. 2. Debata ogólnoszkolna
3. 3. Zadanie TIK
12
14
16
4. Zadania w II semestrze
4. 1. O projekcie edukacyjnym
4. 2. Projekt 2.0
4. 3. Festiwal 2.0
4. 4. Prezentacja Kodeksu 2.0
17
21
23
27
5. Materiały pomocnicze
5. 1. Jak aktywizować uczniów?
5. 2. TIK w nauczaniu – przykłady narzędzi
5. 3. Jak korzystać ze źródeł internetowych
– poradnik dla uczniów
5. 4. Sprawdzian 2.0
5. 5. Karta projektu dla uczniów
5. 6. Debaty i dyskusje w szkole
29
31
33
36
39
41
1. Wstęp
O programie
Szkoła z klasą 2.0
Program Szkoła z klasą 2.0, kolejna odsłona naszej akcji edukacyjnej, w której od 2002 roku wzięło udział już
prawie osiem tysięcy szkół, stawia pytania, jak uczyć
w epoce Google’a i Wikipedii. Jak ma wyglądać mądra
i skuteczna szkoła XXI wieku?
Większość szkół jest dziś z grubsza taka, jak sto lat
temu: nauczyciel stoi przed tablicą, coś opowiada, uczniowie notują (lub nie), w domu czytają podręcznik (lub
nie), potem piszą klasówkę (tak). Jakby jeździli konnym
tramwajem... A po szkole odpalają komputer i przesiadają się do rakiety.
Edukacja, której celem jest wpakowanie w ucz
niowskie głowy mnóstwa informacji, traci sens w erze
technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK). Po
co się tego wszystkiego uczyć, gdy można to w każdej
chwili łatwo i szybko wyklikać?
Jeszcze gorzej ze sprawdzaniem wiedzy. Strony
Ściąga.pl czy bryk.pl dostarczają gotowych prac domowych. Wypracowanie.pl reklamuje się: ‹Nie zdążyłeś
napisać wypracowania? Nie masz pomysłu, co w nim
zawrzeć? Znajdziesz u nas szeroki wybór prac z j. polskiego, angielskiego, niemieckiego”.
W programie Szkoła z klasa 2.0 zachęcamy, by otworzyć oczy na te sprzeczności. Zacząć rozmowę, która
ma oswoić, przede wszystkim nauczycieli, dyrektorów, ale także rodziców i samych uczniów, z sytuacją,
w której szkoła znalazła się w świecie – jeszcze niedawno – science fiction. I zobaczyć to jako wyzwanie
i szansę.
Dla kogo Szkoła 2.0?
Do akcji zgłosiło się blisko 300 szkół, parę tysięcy nauczycieli, weźmie w niej udział kilkadziesiąt tysięcy
uczniów. Ale Szkołę 2.0 otwieramy dla wszystkich, których szkoła dotyczy, ciekawi i boli. Może uda nam się
wspólnie wymyślić, jak komputery, Internet, komórki –
niezastąpione w komunikacji i zabawie – mogą pomóc
w sensownej edukacji. Zamiast, jak do tej pory, głównie
dostarczać gotowców, które zastępują samodzielne
myślenie i twórczość, nie uczą rozwiązywania problemów i rozleniwiają uczniowskie umysły. Aby tak się
stało, potrzebne są jednak nie tylko komputery i sieć,
ale przede wszystkim inny sposób pracy z uczniami.
Trzeba na bieżąco sprawdzać, co już potrafią; pokazywać im, po co się tego wszystkiego mają uczyć; budzić
motywację i pasję; dawać informacje zwrotne zamiast
gołych stopni; doceniać, a nie tylko oceniać; uczyć krytycznego korzystania ze źródeł (zwłaszcza internetowych!) i wspólnej pracy (także przy użyciu TIK).
Liczymy na wzbudzenie zainteresowania lokalnych
społeczności i władz, do których przecież docierają takie aktualne hasła jak strategia lizbońska czy cyfrowe
wykluczenie, unowocześnieniem swoich szkół.
Uczyć ciekawiej, także na WF
Naiwna byłaby wiara, że nowe media to gwarancja mądrej edukacji. Potrafią zabierać czas i ogłupiać. Szkoła
2.0 to nie może być szkoła wyszukiwania i kopiowania,
prostych testów interaktywnych, byle jakich ‹filmików
edukacyjnych”. By nawiązać do poprzedniej edycji naszego programu, musi to być ‹szkoła myślenia” – stawiania pytań i hipotez, krytycznej analizy źródeł, rozumienia i objaśniania świata.
Na pewno dzięki TIK nauka może stać się skuteczniejsza i ciekawsza. Łatwo sobie wyobrazić lekcję historii sztuki połączoną ze zwiedzaniem wirtualnych
muzeów, czy zajęcia z geografii, na których nauczyciel
nie opowiada już uczniom o najgroźniejszym zwierzęciu Afryki, ale prosi ich o odkrycie w sieci, jakie to zwierzę oraz znalezienie danych o liczbie ofiar hipopotama
(a nie lwa!).
Nawet temat lekcji WF – bieg na 800 m – może być
impulsem do nauki z TIK. Nauczyciel prosi o znalezienie w sieci informacji, dlaczego na 100 m biegnie się
Wstęp
szybciej niż na 800 m i o ile (trzeba policzyć!). Albo pyta:
Czemu sportowcy muszą jeść tyle węglowodanów? Jakim cudem człowiek pierwotny mógł dogonić antylopę?
W jakim państwie byli specjalni niewolnicy do biegania?
Jak, korzystając ze szkolnej strony internetowej, e-maila, Facebooka sprawić, by jak najwięcej uczniów wzięło
udział w biegu? Uczniowie pracują w kilkuosobowych
zespołach, a po zawodach przygotowują dziennikarską
relację do szkolnej gazetki.
Taki ‹sprawdzian na 800 m” z udziałem TIK staje się
– poza promocją sportu – wciągającą nauką biologii,
historii, matematyki, polskiego.
Najpierw Kodeks 2.0
Szkoła 2.0 składa się z dwóch kroków.
W I semestrze nauczyciele z uczniami (a najlepiej
i z rodzicami) opracowują szkolny Kodeks 2.0, czyli
swój pomysł, jak uczyć i komunikować się przy pomocy TIK. To ma być początek szkolnej debaty, która
wymaga od nauczycieli odwagi, gdyż wchodzą oni na
terytorium, na którym ich podopieczni czują się bardziej u siebie.
Kodeks 2.0 nie ma być kanonem przyjętych raz na
zawsze zasad obowiązujących wszystkie szkoły. Jako
organizatorzy zaproponowaliśmy główne postulaty, ale to szkoła ma dokonać ich wyboru i ująć je po
swojemu.
Inaczej będzie wyglądał kodeks szkoły podstawowej,
gdzie przyjmie postać prostych reguł (np. ‹W naszej
szkole telefony komórkowe uczniów i nauczyciela są
podczas lekcji wyłączone”), a inaczej w liceum, gdzie
obok szczegółowych przepisów mogą pojawić się zasady postępowania (‹Nauczyciele proponują uczniom
narzędzia internetowe – programy, strony, filmy itp. –
ułatwiające uczenie się. Proszą też uczniów o pomoc
w ich znalezieniu”).
Trzeba przy tym pamiętać, że zasady regulujące szkolne życie muszą być otwarte na modyfikacje
w miarę testowania – w II semestrze i potem. Poza
tym świat TIK rozwija się tak dynamicznie, że reguły
muszą się zmieniać.
W I semestrze nauczyciele mają też przedstawić
przynajmniej jeden pomysł dobrej praktyki edukacyjnej
(np. scenariusz lekcji, zadanie domowe, sprawdzian)
z użyciem TIK i Kodeksu 2.0 (to zadanie obligatoryjne dla szkół w Laboratorium, a dobrowolne dla pozo
stałych).
5
O p r o g r a m i e S z ko ł a z kl a s ą 2 . 0
Stworzenie roboczej wersji kodeksu jest głównym zadaniem szkół w I semestrze roku szkolnego
2010/2011. W semestrze II będą go testować na zajęciach czy w zespołowych projektach uczniowskich, na
bieżąco go modyfikując i uzupełniając.
Po rocznym programie powinniśmy mieć Kodeks
2.0 – przemyślany i sprawdzony. Zostanie on zaprezentowany na szkolnym Festiwalu 2.0. Powinien żyć
dalej swoim życiem, zmieniając się wraz z nowymi potrzebami i pomysłami szkoły.
Projekty edukacyjne 2.0
W II semestrze zadaniem nauczycieli będzie opieka
nad zespołem (lub kilkoma zespołami) uczniów pracujących nad projektem z użyciem TIK i z tego się będą
‹rozliczać”.
Ponadto przemyślą oni, jak prowadzić lekcję z TIK,
jakie prace domowe zadawać, jak sprawdzać wiedzę
i umiejętności uczniów. Podzielą się dobrymi praktykami oraz pomysłami i opiniami, najpierw na forum na
stronie programu, a potem na Festiwalu 2.0.
Pomogą w tym materiały przygotowane przez naszych ekspertów. Udział w programie może pomóc
gimnazjom w realizacji wymogu z rozporządzenia
minister edukacji Katarzyny Hall z sierpnia 2010 roku,
zgodnie z którym każdy gimnazjalista ma wziąć udział
w przynajmniej jednym projekcie edukacyjnym.
Projekty uczą tak zasadniczych umiejętności, jak:
współpraca (w małym zespole), co buduje tzw. kapitał
społeczny; przedsiębiorczość i samodzielność, bo to uczniowie mają ostatecznie decydować, czym i jak się zająć
i jak rozwiązać wybrany problem; planowanie, bo projekt
to działanie co najmniej kilkutygodniowe; sztuka wystąpień publicznych, bo projekt kończy się prezentacją.
Projekty mogą też pomóc uczniom rozwijać pasje
naukowe, artystyczne i społecznikowskie.
W podsumowaniu programu na szkolnym Festiwalu
2.0 nauczyciele i uczniowie zaprezentują wypracowaną
wersję Kodeksu Szkoły 2.0 oraz pokażą, jak nowocześnie uczą różnych przedmiotów i co potrafi uczeń, gdy
dać mu do wykorzystania TIK. Przekażą też rodzicom,
jak korzystać ze szkolnych TIK, by wiedzieć, co się dzieje w szkole i jakie postępy robi ich dziecko.
Programowi towarzyszy cykl edukacyjny w ‹Gazecie
Wyborczej”, gdzie ukazują się relacje ze szkół, opisy
pomysłów godnych naśladowania, portrety innowacyjnych nauczycieli i relacje ze szkolnych Festiwali 2.0.
S z ko ł a z kl a s ą 2 . 0
6
Słowniczek
Szkoła z klasą 2.0
Kolejna odsłona prowadzonej od 2002 r. akcji Szkoła
z klasą, skierowanej do wszystkich poziomów i typów
szkół. Głównym celem jest zachęcenie do lepszego
wykorzystania w uczeniu technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), analiza problemów w ich
wprowadzaniu, zebranie dobrych przykładów oraz
dowartościowanie nauczycieli, którzy pracują metodami TIK.
Kodeks 2.0
Zestaw zasad wypracowanych przez ekspertów i rozwiniętych przez nauczycieli i uczniów. Główne punkty kodeksu: bezpieczeństwo w sieci, korzystanie ze
źródeł, prawa autorskie, szkolna codzienność a TIK,
nowoczesne metody nauczania, sprawdzania wiedzy
i komunikacji w szkole.
Nauczyciele 2.0
Aby zrealizować program i uzyskać dyplom, nauczyciel
musi:
1. w I semestrze zorganizować z uczniami debatę
klasową na temat Kodeksu 2.0 oraz wziąć udział
w debacie ogólnoszkolnej, na której zostanie wypracowana szkolna wersja kodeksu;
2. wykonać Zadanie TIK, czyli przedstawić jeden pomysł dobrej praktyki z użyciem TIK i Kodeksu 2.0
(obligatoryjne dla szkół w Laboratorium, dobrowolne dla pozostałych);
3. w II semestrze poprowadzić uczniowski projekt
edukacyjny z wykorzystaniem TIK (projekt 2.0) oraz
przetestować szkolną wersję Kodeksu;
4. opisać swój udział w szkolnym Festiwalu 2.0.
Laboratorium 2.0
Wybranym 100 szkołom zaproponowaliśmy wejście do
Laboratorium 2.0. Oznacza to większe zaangażowanie w program, a my w zamian zapewniamy szkolenia,
opiekę moderatorów i wsparcie ekspertów. Szkoły, które ukończą program Laboratorium, otrzymają certyfikat ‹Szkoły z klasą 2.0”.
Festiwal 2.0
Na koniec programu każda ze szkół zorganizuje festiwal nauki, na którym przedstawi swoją wersję Kodeksu 2.0 i pokaże TIK-owe dokonania uczniów i nauczycieli. Najlepsze szkoły wezmą udział w Ogólnopolskim
Festiwalu 2.0 w Warszawie.
Baza 2.0
Szkołom zapewniamy dostęp do materiałów pomocniczych, scenariuszy lekcji, zadań i projektów oraz zestawu narzędzi i programów. Bazę zasilą też najlepsze tegoroczne prace z wykorzystaniem TIK oraz filmy
wrzucane na YouTube, Dailymotion itp. Zachęcamy do
dyskusji na forum i konsultacji z naszymi ekspertami.
Blogi 2.0
Na swoich blogach uczniowie opiszą, co wydarzyło
się w szkole przy okazji programu. Będą dyskutować
nad zapisami w kodeksie i realizowanymi przez siebie
projektami.
Organizatorzy i partnerzy 2.0
Program prowadzony jest przez Centrum Edukacji Obywatelskiej i ‹Gazetę Wyborczą” przy wsparciu Polsko‑Amerykańskiej Fundacji Wolności i Fundacji Agora.
Partnerami są Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON
i Fundacja Orange. Honorowym patronem akcji jest
Minister Edukacji Narodowej Katarzyna Hall.
2. Kodeks 2.0
2. 1. Po co Kodeks 2.0?
Zadaniem szkoły jest opracowanie, przetestowanie
i wprowadzenie w życie zasad korzystania z technologii komunikacyjno-informacyjnych w nauczaniu i uczeniu się. Chodzi o zdobywanie, rozwijanie i sprawdzanie
wiedzy i umiejętności uczniów, ale także o komunikację
wewnątrz szkoły oraz o kontakty z rodzicami i instytucjami zewnętrznymi (bibliotekami, muzeami, władzami
lokalnymi, organizacjami pozarządowymi, wyższymi
uczelniami), które mogą pomóc nauczycielom i uczniom w pracy.
Kodeks 2.0 ma być zestawem reguł, które uporządkowałyby obecne zamieszanie z nowymi technologiami. Powinien wyjaśnić, jak komputer, Internet, komórka
itp. – wspaniałe w zabawie i komunikacji – mogą pomóc mądrej edukacji. A nie tylko dostarczać prostych
pomocy, gotowców i ściąg, które zastępują własną
twórczość i rozleniwiają umysły.
Tworząc swój kodeks, szkoła odwołuje się do podanej
listy problemów, ale na zawarte w niej pytania odpowiada zgodnie z własnymi potrzebami. Może skorzystać z naszych sugestii, a także zwrócić się o pomoc do
ekspertów (kontakt do nich można znaleźć na stronie
www.szkolazklasa2zero.pl).
Stworzenie szkolnego kodeksu jest głównym zadaniem szkoły w I semestrze.
W II semestrze nauczyciele i uczniowie będą go
stosować, realizując uczniowskie projekty badawcze,
społeczne czy artystyczne (jak w naszych akcjach
‹Uczniowie z klasą” i ‹Nauczyciel z klasą”) na lekcjach
różnych przedmiotów lub w ramach programu wychowawczego szkoły. Będzie to też dobra okazja, by
zastanowić się nad modyfikacją zapisów kodeksu i na
bieżąco uzupełniać listę dobrych pomysłów na wykorzystanie TIK w nauczaniu i uczeniu się. Pełna wersja
szkolnego kodeksu powstanie w końcu roku szkolnego
– najlepiej przedstawić ją na szkolnym Festiwalu 2.0,
który podsumuje dokonania szkoły w programie. To
właśnie na nim zespoły uczniowskie zaprezentują rezultaty swoich projektów edukacyjnych realizowanych
z wykorzystaniem TIK.
Kodeks 2.0 powinien być początkiem rozmowy
nauczycieli z uczniami, a – gdy to możliwe – także
z udziałem rodziców. Nauczyciele wchodzą tu na terytorium, na którym ich podopieczni często czują się bardzo pewnie, co wymaga od nich otwartości i gotowości
do zamiany ról w relacji uczeń – nauczyciel.
Szkolny kodeks powinien powstawać w toku dyskusji, a także być łatwy do zmodyfikowania, gdy pojawią
się nowe narzędzia TIK i nowe możliwości (a co za tym
idzie – nowe problemy związane z ich używaniem).
Naszą intencją jest, by kodeks żył dalej, dostosowując się do zmian technologicznych, nowych potrzeb
i pomysłów szkoły. By był punktem odniesienia dla
pracy nauczycieli i uczniów, by pomagał także rodzicom
ocenić, czy szkoła sensownie wykorzystuje nowoczesne technologie w nauczaniu ich dzieci.
Jak pracować nad Kodeksem 2.0?
Kodeks 2.0 ma być użytecznym, wykorzystywanym w szkole dokumentem, który odpowiada na
prawdziwe potrzeby uczniów i nauczycieli.
Kierując się m.in. liczbą nauczycieli i uczniów
uczestniczących w programie, szkoła może różnie
podzielić pracę:
ee każdy nauczyciel wraz ze swoją klasą/swoimi
klasami przygotowuje projekt całego kodeksu,
po czym wszystkie projekty przedstawiane są
innym w ogólnodostępnej formie (np. na blogach) tak, by w trakcie szkolnej debaty można
było uzgodnić wspólną wersję;
ee nauczyciele dzielą się dziedzinami kodeksu
i w ramach tego podziału wraz z uczniami
przygotowują propozycje.
Podobnie można podzielić pracę w klasie: zespoły uczniów mogą pracować nad całym kodeksem
albo podzielić się miedzy sobą poszczególnymi obszarami, albo pracować w ten sposób, że zakresy
tematyczne poszczególnych zespołów będą na
siebie zachodzić.
Wspólna praca uczniów nad szkolnym kodeksem
może odbywać się na godzinie wychowawczej, na
lekcji informatyki lub w ramach zajęć dodatkowych
czy realizacji projektu uczniowskiego – zadaniem
szkoły jest znalezienie optymalnego dla niej rozwiązania organizacyjnego. Zakładamy przy tym,
że każdy nauczyciel biorący udział w programie
prowadzi przynajmniej jedne zajęcia poświęcone
temu zadaniu (w wyjątkowych wypadkach dopuszczalne jest przeprowadzenie debaty klasowej
wspólnie z innym nauczycielem).
8
Uwaga gimnazja! Praca uczniów nad kodeksem
może zostać uznana za realizację zespołowego
projektu edukacyjnego pod warunkiem, że spełnia
ona wymogi rozporządzenia MEN. Musi to być zatem działanie zespołowe, zmierzające do rozwiązania problemu różnymi metodami (za takie problemy można uznać: ‹Jak korzystać z TIK w naszej
szkole?‚ albo ‹Jaki powinien być Kodeks 2.0?‚ albo
‹Jak promować zasady kodeksu w naszej szkole?‚�.
Uczniowie muszą określić cele swojego działania,
zaplanować je, wykonać, a następnie publicznie
przedstawić rezultaty (np. w czasie szkolnej akcji
pod hasłem ‹TIK-aj z nami‚�. Takie właśnie będą
z pewnością wszystkie projekty wykonywane
w II semestrze, podczas gdy działania uczniów
związane z kodeksem mogą, ale nie muszą, przyjąć formę projektu (może się także okazać, że na
realizację projektu w I semestrze zabraknie czasu�.
Kodeks 2.0
2. 2. Praca przez cały rok
1. Na wstępie
Przed rozpoczęciem pracy nad kodeksem wszyscy nauczyciele uczestniczący w programie spotykają się, by
omówić zadania, które czekają ich i uczniów w ciągu
całego roku szkolnego. Warto wykorzystać harmonogram i sprawdzić, jak wpisuje się on w roczny plan
pracy szkoły, terminy ferii i szkolnych wydarzeń (wyjazdów, zebrań z rodzicami, święta szkoły).
Nauczyciele planują też pracę w czasie pierwszego
semestru i, jeśli to możliwe, ustalają wstępny termin
i miejsce szkolnej debaty, a także terminy następnych
spotkań swojego zespołu Nauczycieli 2.0. Zachęcamy
do zorganizowania kilku takich spotkań – konieczne będzie co najmniej jedno posiedzenie w pełnym
składzie – po szkolnej debacie, a przed przedstawieniem pilotażowej wersji Kodeksu 2.0 całemu gronu
pedagogicznemu i dyrekcji. Za ustalenie terminów
spotkań oraz komunikację z radą pedagogiczną i dyrekcją odpowiedzialny jest koordynator zespołu, który
może jednak umówić się z pozostałymi koleżankami
i kolegami, że poszczególne zadania oni wezmą na
siebie (np. ostateczną redakcję kodeksu może zrobić
polonistka).
2. Wymiana pomysłów
Ważne jest, by zespół nauczycieli w każdej szkole na
bieżąco wymieniał opinie, pomysły, dzielił się trudnościami i wspólnie poszukiwał ciekawych rozwiązań.
Szkolny koordynator programu ogłasza, że czeka na
uwagi innych nauczycieli, uczniów i rodziców o tym, jak
kodeks działa w praktyce. Podaje adres skrzynki mailowej i zawiesza skrzynkę tekturową (np. na korytarzu,
pod tablicą informującą o programie).
9
P r a c a p r z e z c ał y r o k
Wskazane jest też, by przez cały czas trwania programu dyskusja o kodeksie toczyła się w sieci – na forum dla nauczycieli i na blogach uczniowskich.
Uwaga! Dyskusja w sieci to dobre rozwiązanie dla
szkół, w których tylko jeden nauczyciel bierze udział
w programie.
3. Testowanie Kodeksu 2.0
Po wypracowaniu pierwszej wersji kodeksu, nauczyciele w ramach prowadzonych zajęć i innych aktywności
obserwują, jak w codziennym życiu szkoły sprawdzają
się przyjęte pilotażowo reguły szkolnego kodeksu.
Dzieje się to przede wszystkim w I semestrze – podczas wykonywania Zadania TIK oraz w II semestrze
– podczas realizacji projektu edukacyjnego. Ta druga
część programu Szkoła z klasą 2.0, która ma samoistną wartość edukacyjną, powinna wzmacniać pracę nad
kodeksem i ułatwić jego weryfikację.
4. Przyjęcie Kodeksu 2.0
Pod koniec II semestru zespół Nauczycieli 2.0 zbiera się
na spotkanie robocze i zastanawia się, czy i jakie modyfikacje należałoby wprowadzić do szkolnego kodeksu.
Uwzględnia uwagi zgłoszone poprzez ‹skrzynkę” prowadzoną przez koordynatora, a także własne refleksje
wynikające z pracy z uczniami oraz inne informacje (np.
postulaty zgłaszane przez dyrektora, rodziców czy samorząd uczniowski). Koordynator przedstawia wszystkim nauczycielom wnioski zespołu dotyczące ewentualnych modyfikacji czy uzupełnień, a także propozycje
innych działań, które należy podjąć w tym obszarze
funkcjonowania szkoły w następnym roku szkolnym.
Rada Pedagogiczna przyjmuje ostateczną wersję Kodeksu 2.0 do czasu wprowadzenia kolejnych modyfikacji.
10
Kodeks 2.0 – przykłady
Szkolny Kodeks 2.0 nie powinien zawierać więcej niż kilkanaście, maksimum 20 punktów. Może ich być nawet
kilka, zwłaszcza w szkołach podstawowych. Ważne, by sformułowane przez szkołę propozycje zasad kodeksu
były zrozumiałe dla uczniów, akceptowane przez szkolną społeczność, a także aktualne i użyteczne. By naprawdę porządkowały szkolne życie w tej dziedzinie. Zasady mogą być ogólne lub bardzo szczegółowe.
Na przykład:
Uczniowie w naszej szkole nie kopiują tekstów
z Internetu, udając, że sami je napisali. Jeśli je wykorzystują, zawsze zaznaczają, jakie jest źródło
materiału i kto jest jego autorem.
Telefony komórkowe uczniów i nauczyciela są
podczas lekcji wyłączone.
Nauczyciele w naszej szkole chętnie korzystają
z pomysłów uczniów, jak stosować na lekcjach
nowe technologie.
Każdy uczeń naszej szkoły ma dostęp do swoich ocen i uwag nauczycieli w elektronicznym
dzienniku.
Nauczyciele mają adresy e-mailowe przeznaczone do kontaktu z uczniami i rodzicami. Bez nadmiernej zwłoki odpowiadają na listy.
Nauczyciele w naszej szkole proponują uczniom
korzystanie z internetowych narzędzi i zasobów
– programów, stron, filmów itp. – ułatwiających
uczenie się. Zapraszają uczniów do współpracy
w ich wyborze.
W naszej szkole dążymy do tego, by ze sprzętu
komputerowego korzystali nauczyciele wszystkich przedmiotów.
Uczniowie naszej szkoły organizują i prowadzą zajęcia z TIK dla dorosłych. Uczą korzystania z Internetu chętnych rodziców, dziadków, sąsiadów itd.
Jest to jedno z zadań na zajęciach informatyki.
Uczniowie korzystają ze szkolnych komputerów
w czasie przerw, podczas ‹okienek” i po lekcjach,
zgodnie z regulaminem (Uwaga! Określa on m.in.,
kto odpowiada za jego przestrzeganie i za sprzęt).
Uwaga nauczyciele szkół podstawowych!
Opisany przez nas sposób tworzenia kodeksu
może okazać się zbyt trudny dla młodszych dzieci.
Nie można ich jednak pominąć w rozmowie o TIK
w szkole. Potrzebna będzie z pewnością większa
pomoc nauczycieli, a zapisy kodeksu muszą być
zrozumiałe również dla młodszych uczniów (np.
‹Nie włączamy telefonów komórkowych w czasie
lekcji”, ‹Na szkolnych komputerach gramy tylko
za zgodą nauczyciela”). Warto też wykorzystać
inwencję uczniów i zaprosić ich do zilustrowania
zasad kodeksu scenkami i symbolami.
Kodeks 2.0
11
Problemy do rozstrzygnię c ia
2. 3. Problemy do rozstrzygnięcia – siedem punktów kodeksu
1. Ucz i ucz się z TIK. Jak prowadzić lekcje w sieci –
online i offline? Jak korzystać z Internetu, gdy lekcja nie
odbywa się w pracowni (giełda pomysłów, np. dwoje
uczniów zostaje ‹oddelegowanych” do wyszukiwania
i sprawdzania informacji w Internecie)? Jakie narzędzia
komputerowe mogą się przydać na różnych przedmiotach i do różnych zadań? Jak odrabiać prace domowe
w erze TIK (zadania, sprawdziany, testy, informacje
wieszane przez nauczycieli w Internecie)? Jak nauczyć
się dyskutować i precyzyjnie prezentować swoje poglądy w sieci? Jak realizować zespołowe projekty uczniowskie z wykorzystaniem TIK? Jaki użytek z Internetu,
komputera i komórek można dopuścić na sprawdzianach i egzaminach? Co to jest dobre i złe ściąganie?
być strona internetowa szkoły (dobre i złe przykłady)?
Kto za nią odpowiada, kto ją prowadzi, co mogą na niej
robić uczniowie? Gazetka szkolna w Internecie (Qmam
i inne narzędzia) – czy i jak nauczyciele powinni ją kontrolować? Co publiczne, a co prywatne – netykieta dla
nowych czasów.
2. Z informacji korzystaj samodzielnie i krytycznie.
Jak nauczyciele i uczniowie mają korzystać z TIK w nauczaniu, by nie było to bezkrytyczne kopiowanie, lecz
twórcze wykorzystanie zasobów sieci? Jak rozpoznawać wiarygodne strony i źródła? Jak odróżnić informacje od komentarzy czy opinii? Jak mądrze i skutecznie
szukać potrzebnych informacji i materiałów? Opracować poradnik google’arza! Czy i jak reagować na nieprawidłowości, oszustwa, błędy? Jak się zachować, gdy
zauważy się przejawy rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii, nietolerancji?
6. Bądź bezpieczny w sieci. Na czym polega bezpieczne korzystanie z sieci? Jakie ślady zostawiasz,
surfując po Internecie? Jak korzystać z portali społecznościowych? Komputery szkolne – co uczniowie
mogą na nich robić, a czego nie? Szyfrowanie danych
na szkolnych dyskach. Kontakty z nieznajomymi – jak
się nauczyć zasad bezpieczeństwa? Strony, na które
lepiej nie wchodzić (pornografia, hazard, ‹dziwne” organizacje). Zaproszenia do ubicia interesu.
Jak na to wszystko reagować? Opracować listę zagrożeń. Należą do nich: skimming (kradzież karty kredytowej
czy tożsamości przez Internet), phishing (wyłudzanie informacji o koncie bankowym przy pomocy fałszywych
formularzy), grooming (nakłanianie na czatach i forach
internetowych do spotkania z intencją seksualnego wykorzystania). Jak się bronić przed internetowymi przestępcami? Dobre rady, czyli jak się nie dać złowić.
3. Nie kradnij i nie daj się okraść. Jak zgodnie z prawem korzystać z dostępnych w sieci materiałów –
tekstów, zdjęć, filmów? Gdzie i jak szukać legalnych
materiałów, z których można skorzystać? Jak podawać
autorów i źródła? Jak czytać i respektować informacje
o prawach autorskich? Jak zadbać o własne prawa? Jak
podpisywać swoje teksty, zdjęcia itp.? Kiedy warto korzystać z wolnych licencji i na czym one polegają?
4. Komunikujmy się. Jak używać TIK do komunikacji w szkole i z rodzicami? Jak e-maile oraz portale
społecznościowe mogą ułatwić kontakty nauczycieli,
uczniów i rodziców? Jakich informacji nie należy rozpowszechniać tą drogą? Jak stworzyć system monitorowania postępów ucznia, by pomagał on się uczyć
(zasady dostępu, systemy ostrzegawcze, linki do materiałów dodatkowych dla uczniów)? Czy używać SMSów w kontaktach nauczycieli z uczniami? Jaka powinna
5. Komputery pod ręką. Jak zapewnić dostępność
komputerów i sieci w szkole, zamiast zamykać je
w pracowni komputerowej? Jak sprawiedliwie i sensownie dzielić dostęp do TIK między różne przedmioty i różnych uczniów? Jak optymalnie wykorzystać
komputery i dostęp do sieci? Rozrywka na szkolnych
komputerach – kiedy i w jakim zakresie?
7. Nauczcie tego dorosłych. W jaki sposób uczniowie przy wsparciu nauczycieli mogą szkolić innych,
np. swoich rodziców, dziadków czy sąsiadów, w dziedzinie TIK? Zbadajcie potrzeby informacyjno-komunikacyjne osób starszych. Opracujcie plan takiego kursu,
wybierając 10 umiejętności ważnych dla osób starszych (porozmawiajcie o tym z dziadkami). Jak przełamać barierę wstydu, że młodzi uczą starszych? Kto
i jak ma nadzorować takie zajęcia?
Odpowiedzi na takie pytania ułożą się w Kodeks 2.0,
czyli opis polskiej szkoły nowych czasów.
3. Zadania
w I semestrze
3. 1. Debata klasowa
Debatę klasową przeprowadza i opisuje indywidualnie
każdy nauczyciel.
W tej fazie nauczyciele pracują w klasach lub w innych zespołach uczniów (np. w ramach prowadzonego
przez siebie kółka albo w nowo utworzonym zespole
uczniów – ochotników z różnych klas).
Jak przeprowadzić debatę
– przykład pracy krok po kroku
1. Nauczyciel przekazuje uczniom, z którymi zamierza przeprowadzić debatę o korzystaniu z TIK w nauce, ogólną informację o głównej idei programu Szkoła
z klasą 2.0 oraz o celu stworzenia Kodeksu 2.0. Przedstawia propozycję siedmiu dziedzin kodeksu przygotowaną przez organizatorów. Najlepiej zrobić to kilka dni
przed spotkaniem, by uczniowie mieli czas zastanowić
się, co jest dla nich szczególnie ciekawe i ważne. Można
skorzystać np. z drogi e-mailowej, przy okazji realizując
jeden z postulatów nowoczesnej edukacji: ‹nauczyciel
tworzy sprawnie działającą sieć e-komunikacji z uczniami”. Uczniowie jeszcze przed zajęciami mogą wysłać
swoje uwagi do nauczyciela oraz koleżanek i kolegów.
Można też zastosować inną formę e-komunikacji, np.
stworzyć listę lub grupę dyskusyjną (np. korzystając
z mechanizmu Google Groups) lub forum (np. na stronie internetowej szkoły) czy zamieścić na stronie szkoły
materiał na ten temat. Bardziej tradycyjną formą dystrybucji byłoby rozdanie wydrukowanego materiału i/lub
wywieszenie go na szkolnej tablicy ogłoszeń. Nic nie stoi
na przeszkodzie, by zastosować oba te rozwiązania.
2. Zajęcia rozpoczynają się od określenia celu rozmowy – jest nim wybór najważniejszych, zdaniem
uczniów, problemów związanych z korzystaniem z TIK
w szkole oraz opracowanie wstępnych zapisów szkol-
nego kodeksu na ten temat. Następnie nauczyciel dzieli
klasę na pary. Uczniowie przez kilka minut rozmawiają
o tym, co podoba im się w sposobie wykorzystywania
TIK przez szkołę, nauczycieli i nich samych TIK: które
rozwiązania uważają za dobre (np. zasady korzystania
z komputerów na przerwach), a co można zmienić (np.
sposób kontaktu z nauczycielem po lekcjach).
3. Warto zachęcić uczniów, by myśleli przede wszystkim o zmianach ‹miękkich”, a nie takich, które wymagają dużych nakładów finansowych. Jeśli dyskusja klasowa może trwać dłużej (np. dwie godziny lekcyjne),
warto wymienione przez uczniów ‹plusy” i ‹minusy”
spisać – mogą zostać później wykorzystane w debacie
szkolnej. Gdy nie ma czasu na tworzenie takiej listy,
wystarczy, że uwagami podzieli się kilkoro uczniów
(wskazanych przez nauczyciela lub ochotników).
4. Na forum całej klasy uczniowie wraz z nauczycielem zastanawiają się, którymi dziedzinami kodeksu
chcą się zająć. Mogą pominąć te wątki, które uważają za trudne albo niemożliwe do zrealizowania w ich
szkole, czy też pozostające wyłącznie w gestii władz
samorządowych (np. środki finansowe na zakup dodatkowego wyposażenia pracowni komputerowej).
5. Pracując w czteroosobowych zespołach, uczniowie
dyskutują na temat możliwych zapisów dotyczących
wybranej przez siebie (lub wskazanej przez nauczyciela) reguły szkolnego kodeksu. Wstępne pomysły, niekiedy sformułowane w postaci pytań (np. czy na lekcji
można korzystać z Google’a, żeby coś sprawdzić?) albo
wariantowo (np. z nauczycielem po szkole kontaktujemy się poprzez SMS-y/tylko poprzez e-maila), zapisują
na dużych kartkach papieru i/lub komputerze, a następnie krótko przedstawiają innym.
6. Uczniowie z pomocą nauczyciela dyskutują nad
tymi propozycjami i zastanawiają się, jak można je
zrealizować. Rolą nauczyciela w tej fazie jest stymulowanie rozmowy i dbanie, by nie została zdominowana
przez kilka osób.
7. W wyniku dyskusji zespoły modyfikują (lub nie)
swoje pierwotne pomysły, a następnie nauczyciel lub
wybrani uczniowie zapisują zebrane propozycje na
tablicy i, jeśli to możliwe, na komputerze.
Z ad a n i a w I s e m e s t r z e
13
D e b a t a kl a s o w a
Po debacie klasowej…
…uczniowie dalej pracują nad pomysłami i przygotowują się do szkolnej debaty.
ee Wskazane jest, by dyskusja ta toczyła się dalej
ee
ee
w sieci – uczniowie opisują na blogach swoje obserwacje, pomysły i wątpliwości, a także odwiedzają
blogi uczniów z innych klas i innych szkół w poszukiwaniu ciekawych rozwiązań.
Uczniowie razem z nauczycielem przygotowują
pierwsze propozycje klasy do szkolnego kodeksu. Może to się odbyć na kolejnych zajęciach (np.
na części godziny wychowawczej), po lekcjach lub
poprzez uzgadnianie pomysłów w sieci (e-maile,
grupy dyskusyjne, czaty, a przede wszystkim blogi
uczniowskie zakładane w ramach programu Szkoła
z klasą 2.0).
Nauczyciele z zespołami klasowymi w ramach
swoich zajęć przedmiotowych lub w pracy wychowawczej sprawdzają proponowane przez klasę
reguły używania TIK w praktyce: przy odrabianiu
lekcji, komunikowaniu się w trójkącie nauczy-
ee
ee
ciel – uczeń – rodzice itp. Rozmawiają z uczniami
na bieżąco, zbierając ich opinie (najlepiej poprzez
e-dyskusję).
Wszyscy nauczyciele danej szkoły uczestniczący
w programie komunikują się ze sobą i konsultują
propozycje zgłaszane przez ich klasy. Spotykają się
w parach i całą grupą. Wskazane jest co najmniej
jedno wspólne spotkanie (jego miejsce i czas ustala
koordynator). Nauczyciele, podobnie jak uczniowie,
powinni też ‹podglądać”, jakie pomysły wypracowały inne szkoły; mogą je komentować, kopiować
i modyfikować.
Nauczyciele w porozumieniu z uczniami tworzą
2-4-osobowe zespoły redakcyjne, które zbierają i opracowują zestaw propozycji kilku punktów
kodeksu do przedstawienia na debacie ogólno
szkolnej. Można oczywiście zaproponować zapisy
wariantowe – do dalszych konsultacji i decyzji.
Jak opisać debatę
Relacja powinna zawierać odpowiedzi na następujące pytania:
1. W jaki sposób uczniowie zostali poinformowani
o idei programu i o debacie klasowej nad Kodeksem 2.0? (ustnie, drogą e-mailową, a może
w inny sposób?)
2. Kiedy i w której klasie odbyła się dyskusja? Ile
osób brało w niej udział?
3. Jak wyglądała wprowadzająca rozmowa uczniów w parach? Podaj kilka przykładów działań
nauczycieli i szkoły, a także stosowanych przez
samych uczniów sposobów korzystania z TIK,
które dobrze oceniają.
4. O jakich dziedzinach kodeksu dyskutowali uczniowie w małych zespołach? Jakie pomysły
zgłosiły zespoły? Podaj co najmniej 3 przykłady
(w formie cytatów).
5. Jak będzie wyglądać dalsza praca uczniów nad
pomysłami do kodeksu? Jak chcą uczestniczyć
w szkolnej debacie?
6. Co młodzi ludzie myślą o TIK w szkole i szerzej
– we własnej edukacji? Wstaw linki do blogów
założonych przez twoich uczniów na platformie
programu Szkoła z klasą 2.0.
7. Wnioski z dotychczasowej pracy z uczniami i innymi nauczycielami uczestniczącymi w programie. Co się udało? Co było trudne?
14
3. 2. Debata szkolna
Za zorganizowanie i opisanie debaty szkolnej odpowiedzialny jest koordynator programu.
To kluczowy moment przygotowania Kodeksu 2.0.
Debata może, a nawet powinna być współprowadzona
przez uczniów, ważne jest jednak, by nad jej przebiegiem czuwał koordynator lub chętny nauczyciel. Należy
także znaleźć osobę (lub osoby), która będzie pełniła
funkcję sekretarza – oczywiście powinna ona mieć do
dyspozycji komputer. Uczestnikami dyskusji są uczniowie, którzy wcześniej pracowali nad swoimi pomysłami
w klasach, inni chętni uczniowie z różnych klas oraz
wszyscy nauczyciele biorący udział w programie Szkoła
z klasą 2.0. Uwaga – jeśli to możliwe, debata nie powinna się odbywać w ławkach, tylko w sali, w której da
się przestawić krzesła (np. ustawić je w dużym kręgu
lub do pracy w małych zespołach).
szkoła do tej pory wykorzystuje TIK: co robi dobrze, a co
warto zmodyfikować (temat podobny do poruszanego
w dyskusjach klasowych). Rzecznicy zespołów krótko przedstawiają swoje wnioski – ‹plusy” i ‹minusy”
(np. spisane na komputerach lub samoprzylepnych
karteczkach) powinny zostać zebrane przez sekretarza
debaty lub inną wyznaczoną wcześniej osobę tak, by
społeczność szkolna mogła się do nich odnieść w ciągu
następnych miesięcy udziału w programie. W krótkiej
dyskusji uczestnicy zastanawiają się, czy i jak można
te postulaty zrealizować, biorąc pod uwagę aktualne
możliwości szkoły i ewentualną perspektywę ich poprawy (możliwość zainstalowania szerokopasmowego
dostępu do Internetu czy sieci wi-fi w szkole, a także
starania o dodatkowe środki, udział szkoły w programach nastawionych na rozwój TIK).
1. Koordynator (lub inny nauczyciel, a może nawet
dyrektor szkoły) otwiera debatę i przypomina, że jej
celem jest rozmowa o sposobie korzystania z TIK
w szkole, a także wypracowanie roboczej wersji szkolnego Kodeksu 2.0, która zostanie następnie przedstawiona całej społeczności szkolnej, gronu nauczycielskiemu itp.
Uwaga! Ważne jest, by uczniowie mieli świadomość,
że nie muszą znaleźć odpowiedzi na wszystkie trudne
pytania, że ważniejsza jest sama rozmowa! Powinni
też zostać uprzedzeni, że pomysły, które wypracują,
będą dalej przedmiotem dyskusji nauczycieli oraz ‹testowania” w II semestrze.
3. Kolejne zespoły uczniowskie/klasy przedstawiają krótko swoje propozycje poszczególnych punktów
szkolnego Kodeksu 2.0, najlepiej uporządkowane według grup tematów (1-7). Następnie wszyscy dyskutują
nad zapisami dotyczącymi kolejnych obszarów i zastanawiają się, co wybrać i w jakiej wersji, a co pominąć.
2. Jako wprowadzenie do dyskusji uczniowie i nauczyciele podzieleni na zespoły zastanawiają się, jak
Rekomendowane jest, by w debatę i podejmowanie decyzji włączyć jak największą liczbę uczniów.
Nad niektórymi kwestiami można głosować, traktując to jednak jako formę społecznej konsultacji,
a nie ostatecznego rozstrzygania. Uczniowie mogą
też posługiwać się np. czerwonymi i zielonymi
kartkami do wyrażania na bieżąco swoich opinii.
Z ad a n i a w I s e m e s t r z e
15
D e b a t a s z ko l n a
Po debacie szkolnej…
…nauczyciele i dyrektor przyjmują roboczą wersję Kodeksu 2.0, a praca nad ostateczną wersją trwa.
ee Na podstawie materiałów z debaty szkolnej na-
uczyciele uczestniczący w programie opracowują
końcową wersję zapisów kodeksu, którą koordynator przedstawia gronu pedagogicznemu (na spotkaniu rady pedagogicznej lub drogą e-mailową).
Ostatecznie propozycję zapisów wersji pilotażowej
szkolnego Kodeksu 2.0 przyjmuje rada pedagogiczna, a akceptuje dyrekcja szkoły. Ogłaszając oficjalnie kodeks szkolny, dyrektor zapowiada, że nie
oznacza to zaprzestania jego dalszych modyfikacji
i uzupełnień.
ee Koordynator zamieszcza kodeks na stronie pro-
gramu Szkoła z klasą 2.0. Uczniowie (z pomocą nauczycieli) wymyślają ciekawe formy informowania
o kodeksie i promowania jego zapisów. Można to
zrobić w formie multimedialnej prezentacji, sesji
plakatowej albo bardziej kreatywnie, np. w formie
komiksu, filmu czy animacji komputerowej albo
dowcipnego przedstawienia szkolnego teatru. Swoje prace (lub ich fragmenty, relacje i zdjęcia ze szkolnych wydarzeń) zamieszczają na blogach oraz w innych miejscach w sieci (np. w serwisie EduTuba).
Jak opisać debatę szkolną?
Relacja koordynatora z debaty szkolnej powinna zawierać odpowiedzi na następujące pytania:
1. Jak do debaty szkolnej nad kodeksem przygotowywali się Nauczyciele 2.0? Jakie zadania wzięli
na siebie uczniowie?
5. Jakie propozycje zapisów Kodeksu 2.0 zgłosiły zespoły? Prosimy o 2-3 cytaty. Które zapisy okazały
się trudne do uzgodnienia?
2. Kiedy odbyła się debata? Ilu uczniów i z jakich
klas oraz ilu nauczycieli i jakich przedmiotów
wzięło w niej udział?
6. Jak będzie wyglądać dalsza praca Nauczycieli
2.0 nad kodeksem? Kiedy zostanie przyjęta jego
robocza wersja? Jak zostanie przedstawiony całej
społeczności szkolnej?
3. Kto prowadził debatę? Kto i w jaki sposób rejestrował jej przebieg (notatki, nagranie, zdjęcia,
film)? – prosimy o link do tej relacji.
4. Jak wyglądała pierwsza część dyskusji? Podaj kilka
najczęściej wymienianych dobrych przykładów korzystania z TIK w szkole. Czy mówiono też o brakach czy niedostatkach w tej dziedzinie? Jakich?
7. Jakie wnioski płyną z dotychczasowej pracy
z uczniami? Jak przebiegała współpraca w zespole Nauczycieli 2.0? Co się szczególnie udało?
Co było trudne?
16
3. 3. Zadanie TIK
Zadanie TIK powinno zostać zrealizowane w I semestrze, najlepiej po debacie klasowej lub szkolnej. Służy
praktycznemu przetestowaniu i zastosowaniu jednej
z zasad Kodeksu 2.0, wypracowanych podczas dyskusji
w klasie i szkole. Ma pomóc uczniom sprawdzić, opanować lub utrwalić wybrane umiejętności odnoszące
się do zasad kodeksu.
Zadanie może ściśle dotyczyć przedmiotu nauczania (biologii, matematyki, chemii, języka polskiego
itp.) albo ogólnych zasad możliwych do zastosowania
w całej szkole lub w wybranych obszarach życia szkoły
(np. korzystania z pracowni komputerowej po lekcjach,
komunikacji mailowej między nauczycielem a uczniami, bezpieczeństwa w sieci czy korzystania z portali
społecznościowych).
Może przybrać różne formy:
miniprojektu – uczniowie w zespołach planują i wykonują zadania, także po lekcjach testując zasady
Kodeksu 2.0;
lekcji – nauczyciel zamieszcza scenariusz lekcji, na
której wykorzystuje w praktyce wypracowane zasady;
cyklu zadań – nauczyciel planuje dla uczniów zestaw zadań do wykonania w domu lub na lekcjach;
pojedynczego zadania z wykorzystaniem TIK, np.
polegającego na porównaniu informacji z kilku źródeł internetowych czy poprawnego zapisywania
autora i źródła materiału ściągniętego z Internetu;
może to być też jedno z zadań opracowanych przez
eksperta Polskiego Towarzystwa Informatycznego
– patrz: Sprawdzian 2.0.
Nauczyciel może skorzystać z pomocy uczniów – pasjonatów komputerów i Internetu, a nawet – to świetny pomysł na aktywizację uczniów – poprosić ich o poprowadzenie części zajęć.
Nauczyciele mogą także wykorzystać materiały opracowane przez organizatorów i współpracujące z nami
instytucje (Panoptykon, Edunews, Nowe Media, OEZIiK
i inne).
Każdy uczestnik Laboratorium 2.0 musi przedstawić
przykład takiego zadania, ćwiczenia, scenariusza lekcji
z TIK, z którego będą mogli skorzystać inni nauczyciele
(uczestnicy programu z innych szkół też mogą wykonać to zadanie, ale dla nich nie jest ono obowiązkowe).
Przykłady takich ‹dobrych praktyk” zamieścimy na
stronie programu do wykorzystania przez wszystkie
szkoły w Polsce i opublikujemy w ‹Gazecie Wyborczej”.
Jak opisać Zadanie TIK
Relacja powinna zawierać odpowiedź na następujące pytania:
1. Kiedy i w jakiej klasie (lub z jaką grupą uczniów)
zrealizowałeś swoje Zadanie 2.0?
2. Jakie działanie edukacyjne związane z Kodeksem 2.0 i umiejętnościami TIK przeprowadziłaś/
-łeś z uczniami? Czy był to miniprojekt uczniowski,
lekcja, cykl zadań czy pojedyncze zadanie?
3. W jaki sposób przebiegały zajęcia? Opisz w kilku punktach, na czym polegała praca uczniów.
Jakie zadania były dla nich najciekawsze? Czego
nowego się nauczyli, co sprawdzili lub jakie umiejętności TIK utrwalili? Prosimy o zacytowanie wypowiedzi uczniów z zajęć lub ich podsumowania
(2-3 zdaniowe cytaty).
4. Jakie były dla ciebie najtrudniejsze momenty
podczas zajęć? Jakie trudności mieli uczniowie
(jeśli mieli)?
5. Z jakich materiałów, stron internetowych i narzędzi TIK korzystali uczestnicy zajęć?
6. Gdybyś jeszcze raz miał/-a poprowadzić podobne
zajęcia, co można by zrobić inaczej? Jakie masz
wskazówki dla nauczycieli, którzy chcieliby skorzystać z twojego pomysłu?
4. Zadania
w II semestrze
4. 1. O projekcie edukacyjnym
Projekt edukacyjny w gimnazjach to, zgodnie z rozporządzeniem MEN obowiązującym od września 2010 r.,
‹zespołowe, planowe działanie uczniów, mające na celu
rozwiązanie konkretnego problemu, z zastosowaniem
różnorodnych metod”. Projekt jest realizowany ‹pod
opieką nauczyciela”, a jego temat może dotyczyć ‹wybranych treści nauczania określonych w podstawie
programowej” z jednego lub kilku przedmiotów, ale
może także ‹wykraczać poza te treści”. To samo rozporządzenie wprowadza obowiązek zrealizowania przez
każdego gimnazjalistę przynajmniej jednego projektu
edukacyjnego w czasie trzech lat nauki. Temat projektu
zostanie wpisany na świadectwie ukończenia szkoły.
Według rozporządzenia ‹szczegółowe warunki realizacji projektu edukacyjnego określa dyrektor gimnazjum
w porozumieniu z radą pedagogiczną”.
Projekt może być krótki (2-4 tygodnie), średniej długości (1-2 miesiące) lub długi (kilka miesięcy). Może być
dziełem pary czy trojga uczniów albo angażować nawet 20 czy 30 uczniów podzielonych na kilkuosobowe
zespoły.
Projekt różni się od tradycyjnych zajęć szkolnych.
Stawia na samodzielność uczniów, którzy zbierają
i opracowują dane potrzebne do wykonania projektu.
Sami decydują, jakie źródła wybrać, jak pracować i jak
przedstawić efekty swojego działania.
Projekt propaguje pracę zespołową, uczy współpracy w grupie oraz odpowiedzialności za siebie i innych.
Uczy też działań systematycznych, długotrwałych, wymagających planowania i koordynacji.
Projekt gimnazjalny i inne
Projekt edukacyjny w gimnazjum, zgodnie z rozporządzeniem, musi być zespołowy i nastawiony na rozwiązanie problemu. Nie oznacza to, że chodzi wyłącznie
o problemy naukowe, teoretyczne czy empiryczne.
Problemy mogą mieć bowiem naturę społeczną (np. jak
zorganizować klub dla młodych, jak nauczyć pokolenie
dziadków surfowania w Internecie, jak ograniczyć liczbę bezdomnych psów), wówczas aktywność uczniów
będzie polegać na działaniach społecznych i obywatelskich, np. w ramach wolontariatu czy współpracy z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Mogą również
dotyczyć twórczości artystycznej, np. na problem ‹Jak
pokazać współczesny sens literatury romantycznej”
uczniowie odpowiedzą inscenizacją fragmentów ‹Pana
Tadeusza” przeniesionego w realia XXI wieku.
Projekty w gimnazjach i w szkołach ponadgimnazjalnych zakładają znaczną samodzielność uczniów.
W szkołach podstawowych rola nauczyciela w planowaniu i organizowaniu pracy będzie większa, ale i tu
warto zadbać, by w miarę możliwości uczniowie pracowali samodzielnie.
Na każdym etapie edukacyjnym projekt wymaga
zaangażowania od nauczyciela, np. zaproponowania
uczniom ciekawego zakresu tematycznego, przybliżenia im wybranych przez nich problemów, pomocy
w organizacji pracy zespołów zadaniowych, czuwania
nad ich działaniami i przygotowaniami do publicznej
prezentacji. Uwalnia jednak nauczyciela od rutyny, pozwala mu odkryć możliwości uczniów, zazwyczaj przynosi dużą satysfakcję.
Jeśli projekt miałby być oceniany, nauczyciel powinien
uprzedzić o tym uczniów i podać jasne kryteria oceny
aktywności, ostatecznego rezultatu itp. Organizatorzy
akcji Szkoła z klasą rekomendują ocenianie kształtujące, czyli takie, gdzie uczniowie od początku wiedzą, na
co nauczyciel będzie zwracać uwagę, a ocena – najlepiej opisowa, dokonywana na bieżąco – jest informacją
zwrotną, która pomaga uczniom w realizacji projektu.
18
Projekt jest dobry, gdy:
jest powiązany z programem nauczania, ale pogłębia poruszane zagadnienia,
nawiązuje do realnych, znanych uczniom problemów i sytuacji,
angażuje uczniów osobiście, gdyż dotyczy spraw,
które są dla nich ciekawe i ważne,
prowadzi do zdobywania i wiedzy, i umiejętności,
ma jasne cele, metody pracy, podział zadań, terminy,
uczy współpracy, a nie rywalizacji,
dominuje w nim praca zespołowa, nawet jeśli poszczególne zadania uczniowie mogą wykonywać
indywidualnie,
z góry znane są zasady monitorowania przez nauczyciela kolejnych etapów pracy i aktywności
uczniów,
rezultaty działań uczniów prezentowane będą publicznie i z góry wiadomo w jaki sposób,
łączy treści edukacyjne z różnych dziedzin.
Czego uczy projekt
Poza zdobywaniem wiedzy uczniowie, biorąc udział
w zespołowym projekcie, doskonalą umiejętności:
rozwiązywania problemów,
podejmowania decyzji,
komunikowania się,
przyjmowania odpowiedzialności,
samodzielnego i twórczego myślenia,
planowania i organizacji pracy zespołowej,
zbierania i selekcjonowania informacji,
współpracy,
oceniania przebiegu i efektów własnej pracy
publicznej prezentacji.
Istnieją projekty silnie związane z jedną dziedziną
(np. z fizyką) albo projekty interdyscyplinarne, które
zwykle wymagają współpracy nauczycieli dwóch lub
kilku przedmiotów. Np. w projekcie Rzeka gimnazjaliści
mogą:
na biologii badać faunę i florę rzeki, która przepływa
przez ich miejscowość;
na geografii dociekać znaczenia rzeki dla gospodarki
regionu;
na historii sięgnąć do archiwów miejskich i opisać
nieistniejącą już rybacką przystań albo bitwę, która
toczyła się nad rzeką;
na języku polskim szukać tematu rzeki w literaturze.
Z ad a n i a w I I s e m e s t r z e
19
O p r o j e k c i e e du k a c y j n y m
Projekt w czterech krokach
1. Wybór tematu. Trzeba określić cel projektu i opisać
problem – badawczy, artystyczny, społeczny – jaki ma
być rozwiązany. W podstawówce to zwykle nauczyciel najpierw zaciekawia uczniów, a nawet prowokuje
do działania; w gimnazjum czy liceum – od początku
inicjatywa może leżeć po stronie uczniów. Powstają
zespoły zadaniowe – metodą losowania, dobierania
się uczniów lub podziału przez nauczyciela. W zespole można określić role: lider, sekretarz, sprawozdawca,
odpowiedzialny za kontakty z ekspertami itd. Uczniowie przystępujący do pracy powinni poznać dokładną instrukcję, opis przedsięwzięcia, zasady działania
i współpracy. Mogą uczestniczyć w ustalaniu zasad
i przyjąć na siebie zobowiązania przedstawione w postaci kontraktu.
2. Określenie celów i planowanie. Powstaje scenariusz działań. Uczniowie opracowują plan działania,
np. w formie karty projektu (jej wzór na stronie programu). Gdy nauczyciel odgrywa większą rolę w projekcie
(np. w przypadku młodszych dzieci), użyteczne może
być opracowanie i rozdanie uczniom instrukcji zawierającej wskazówki i kluczowe zadania dla uczniów.
W tej fazie trzeba przede wszystkim określić:
temat i cele projektu,
źródła informacji (np. książki, Internet, eksperci),
sposoby realizacji (np. wywiady z mieszkańcami,
badanie archiwów, eksperyment, przygotowywania spektaklu),
harmonogram (kto, co, kiedy robi),
terminy konsultacji (raz w tygodniu czy rzadziej,
na lekcji czy po lekcjach, wszyscy naraz czy kolejne
zespoły),
jak się pochwalić osiągnięciami (jaka będzie forma
prezentacji),
kryteria samooceny projektu (osiągnięcie celów,
wykorzystanie źródeł, sposób prezentacji, poziom
współpracy w zespole).
3. Działanie. Uczniowie realizują zaplanowane działania, w razie potrzeby modyfikując pierwotne plany,
np. opracowują gazetkę szkolną przy pomocy bardziej
zaawansowanego programu graficznego albo zamiast
blogu założą videoblog. Praca w zespole powinna być
na bieżąco jasno i sensownie rozdzielana i koordynowana, w czym może pomóc karta działania/zadania.
Nauczyciel dyskretnie wspiera i monitoruje działania
poszczególnych zespołów. Obserwuje i doradza (a przy
okazji lepiej poznaje uczniów, ich możliwości i talenty).
Wspiera ich i podtrzymuje motywację, zachęcając do
rzetelnej pracy. Aby to osiągnąć, nauczyciel:
systematycznie śledzi postępy pracy,
często spotyka się z uczniami, choćby na krótko,
docenia i chwali to, co już zrobili,
pomaga w razie poważnych problemów,
informuje o projekcie rodziców, zachęca ich do wspierania swoich dzieci,
kładzie nacisk na przygotowanie publicznej pre
zentacji.
4. Prezentacja publiczna i podsumowanie. Wielu nauczycieli uważa, że efekty projektów badawczych wystarczy przedstawić na szkolnej wystawie albo omówić podczas akademii. Tymczasem możliwości jest
więcej. Można: wydać album (to także TIK), opracować
prezentację multimedialną, nakręcić film, przygotować
przedstawienie teatralne (i nagrać w całości lub we
fragmentach), zorganizować piknik naukowy, dyskusję
publiczną, szkolną konferencję naukową czy przeprowadzić pokazowe doświadczenie, warsztaty dla innych
uczniów szkoły itp.
Odpowiedzialność za prezentację biorą na siebie
uczniowie. Nauczyciel jedynie ich wspiera w ostatecznym wyborze sposobu prezentacji, organizacji środków
technicznych, a na koniec pomaga im podsumować
projekt i ocenić własną pracę według wcześniej przyjętych kryteriów.
20
Jak pracuje zespół
Projekt może dobrze zrealizować tylko dobrze pracujący zespół. Jak stworzyć taki zespół i na bieżąco go
wspierać? Nauczyciel może przeprowadzić podział na
zespoły w sposób losowy lub, lepiej, świadomie połączyć w grupy uczniów, którzy mają różne kompetencje
i niewiele okazji, by ze sobą pracować. Gdy uczniowie
dobierają się sami, zwykle utrwala to istniejące podziały w klasie i usztywnia jej strukturę.
Kilka innych rad:
Większe grupy, które chcą się zajmować tym samym tematem, trzeba podzielić na mniejsze, liczące
3-5 osób; inaczej uczniom będzie trudno zorganizować sobie pracę.
Pracę zespołową bardzo ułatwia karta projektu oraz
karta działania/zadania, w których uczniowie notują swoje najważniejsze zadania, a także nazwiska
osób odpowiedzialnych oraz terminy realizacji.
Zespół może wyłonić lidera, sekretarza, PR-owca
itp. (uczniowie mogą wymiennie pełnić te funkcje).
Mogą dbać o obieg informacji, pilnować terminów,
sporządzać notatki, wypełniać kartę projektu lub
w razie potrzeby kontaktować się z nauczycielem.
Każdy uczeń zna swoje zadania i terminy ich wykonania.
Aby zespół mógł dobrze pracować, uczniowie muszą
się ze sobą na bieżąco kontaktować (najlepiej i osobiście, i przez e-maila/Skype’a). Bardzo pomocne
jest ustalenie terminów spotkań wszystkich członków grupy oraz ‹zgranie” ich z terminami konsultacji
z nauczycielem.
Zanim zespoły przystąpią do pracy, warto omówić
i spisać zasady pracy obowiązujące w grupach projektowych. Normy są tak ważne, że warto je przedyskutować i sprawdzić, czy wszyscy je rozumieją oraz zawczasu ustalić, co można zrobić, gdy ktoś je wyraźnie
narusza.
Każdy bierze odpowiedzialność za swoje zadanie.
Gdy nie dajesz sobie rady, poproś o pomoc.
Dyskutujemy, ale się nie atakujemy i nie poniżamy.
Uważnie słuchamy każdej osoby, nie przerywamy
wypowiedzi.
Dbamy, by wszyscy członkowie zespołu byli zaangażowani w pracę i czuli się ważni.
21
Projekt 2.0
4. 2. Projekt 2.0
Metodę projektu w akcji Szkoła z klasą propagowaliśmy od jej pierwszej edycji w 2002 roku. We wszystkich
kolejnych programach – Lego, cogito, ago, Nauczyciel
z klasą, Uczniowie z klasą, Szkoła myślenia – uczestnicy pracowali metodą projektu. Podobnie jest w Szkole
z klasą 2.0, tyle że tym razem w projektach edukacyjnych uczniowie mają używać TIK, rozwijając swoje
kompetencje w tym zakresie. Dotyczy to wszystkich
etapów pracy, w tym:
komunikowania się nauczyciela z uczniami oraz
członków zespołu między sobą,
wyboru tematu i określenia problemu,
planowania i koordynacji działań,
poszukiwania i analizowania informacji na wybrany
temat,
prowadzenia działań (tworzenia filmu, komputerowej makiety, galerii zdjęć, podcastu, nagrywania
wywiadu – nie mogą to już być wyklejanki czy proste plakaty),
prezentacji efektów projektu.
Cztery kroki projektu 2.0
Wykorzystanie nowych technologii w realizacji projektów edukacyjnych może nie tylko je wzbogacić, ale
ułatwić życie i nauczycielom, i uczniom.
1. Aby wybrać temat i problem projektu lub go doprecyzować, warto skorzystać z przeglądarek (Firefox,
Internet Explorer) i wyszukiwarek (Google). Dobór do
zespołów można z kolei ułatwić uczniom, inicjując internetową dyskusję o tym, czym chcieliby się zająć.
Uczniowie/nauczyciele mogą założyć grupy tematyczne (Google Groups), dyskutować o tym na mikroblogach (Twitter) czy z pomocą komunikatorów (Skype).
2. Określając cele i planując działania, trzeba podzielić zadania, opracować harmonogram, warto także
przygotować tzw. kartę projektu. Pomogą w tym takie
narzędzia jak: Google Dokumenty, arkusze kalkulacyjne (Microsoft Excel), programy z Open Office, notatniki
i strony oparte na mechanizmie Wiki (Wikispaces) oraz
mapy myśli (Mind-Meister).
3. Wykonując zaplanowane działania w programie
CEO i ‹Gazety Wyborczej” Uczniowie z klasą (realizowa-
nym w latach 2006-2008), uczestnicy używali blogów:
planowali na nich działania, dyskutowali, komentowali
swoje projekty.
Dziennik (czy kronika) projektu może mieć formę blogu (Blogger) czy mikroblogu (Twitter). Zarządzanie czasem ułatwi wspólny dla całego zespołu terminarz (Google Kalendarz). Uczniom będzie łatwiej wymieniać się
materiałami znalezionymi w Internecie, gdy skorzystają
z narzędzi społecznościowych – zamkniętych (np. szkolnych) lub ogólnodostępnych (Twitter, Facebook), ale
trzeba pamiętać, że używanie tych drugich oznacza pozostawienie trwałego ‹śladu” w sieci. Przydać się może
tzw. social bookmarking, czyli polecanie sobie wartościowych tekstów, zdjęć, filmików (Wykop.pl, Delicious).
Aplikacje komputerowe pomogą gromadzić dane
i zarządzać nimi, przeprowadzać badania, analizować
ich wyniki (arkusze kalkulacyjne) i dokumentować
pracę (zdjęcia, filmy, nagrania audio). Teczka projektu
może przyjąć postać e-porfolio. Gromadzenie takich
materiałów może ułatwić platforma e-learningowa
(Moodle), darmowe usługi hostingowe (Windows Live@
Edu) czy lokalna sieć szkolna.
Pracując nad projektem, uczniowie mogą wykorzystać takie formy jak: multimedialny i interaktywny plakat (serwis Gloster), prezentacja multimedialna, komiks
czy fotokomiks, film ze zdjęć (digital storytelling), film
wideo (MovieMaker), film animowany, podcast lub wideocast, audycja radiowa (Audacity), symulacja komputerowa, plan czy mapa (Google Earth), raport z badań, gazetka internetowa lub drukowana (Publisher,
Qmam), multimedialna oś czasu czy ‹zwykła” strona
internetowa projektu.
4. Prezentując swoje dokonania, uczniowie mogą
skorzystać z tradycyjnego PowerPointa lub nowszej
aplikacji online Prezi.
Przygotowując prezentację, informują o niej lokalną
społeczność, używając e-maili, publikując zaproszenia
na szkolnej stronie internetowej czy blogu projektu,
w portalach społecznościowych, filmowych (YouTube,
SchoolTube), zdjęciowych (Flickr, PicasaAlbums), zawierających prezentacje (Slideshare).
Także nauczyciele – opiekunowie projektów, współpracując ze sobą w ramach szkoły (lub między szkołami), mogą posłużyć się, poza e-mailem, narzędziami
22
społecznościowymi (GoogleGroups, Windows Live@edu,
Wikispaces, Facebook) czy komunikatorami (Gadu‑Gadu,
Skype).
Dobrze jest też korzystać z aplikacji ułatwiających
publikację proponowanych tematów czy relacji o postępach i efektach pracy uczniów w sieci lokalnej lub
rozległej tak, by ułatwić wszystkim zainteresowanym
dostęp (Blogger, Moodle).
Uwaga! Podane tu nazwy programów, platform czy
stron to tylko przykłady, możliwości w sieci jest bez liku.
Przykłady projektów z TIK
Wielu nauczycieli już od dawna realizuje projekty z TIK. Jako zachętę opisujemy hasłowo kilka projektów programu Edukacja z Internetem Centrum Edukacji Obywatelskiej i Fundacji Orange:
ee Tajemnice nietoperzy podziemi tarnogórsko-bytomskich. Animacja o echolokacji, blog i słuchowisko na temat hibernacji w świecie zwierząt,
film z sondą uliczną. A w realu – budki dla nietoperzy przekazane nadleśnictwu (Gimnazjum
nr 1 w Tarnowskich Górach).
ee Zimowa pogoda pomierzona. Excelowska baza
dziewięciu składników pogodowych samodzielnie mierzonych w szkolnym ogródku meteorologicznym. Prezentacja w PowerPoint, diagramy
klimatyczne, elektroniczny album chmur (Zespół
Szkół w Mrokowie).
ee Wirtualne muzeum staroci. Zamieszczona w sieci wystawa zdjęć przedmiotów znalezionych na
strychach, w piwnicach i komórkach, z opisami
funkcji; zapisy rozmów, np. z dziadkami (Gimnazjum w Łochowie). ee W poszukiwaniu złotej liczby. Podpatrując naturę przy pomocy programów Cabri oraz C.a.R.,
uczniowie odnaleźli złote proporcje w budowie
człowieka, innych organizmów i w architekturze
(Gimnazjum nr 2 w Głogowie). ee W mniejszości siła. Wirtualny portret Ukraińców
ziemi wałeckiej. Strona utworzona przy pomocy
programu FrontPage. Badania opinii publicznej.
Analiza losów Ukraińców udokumentowana filmowo (Movie Maker i Sony Vegas) i fotograficznie. Powstała płyta – pomoc dydaktyczna do lekcji
o mniejszościach narodowych dla wszystkich
szkół w mieście (Gimnazjum nr 2 w Wałczu).
ee Zegar kwiatowy. Ma odmierzać czas, korzystając
z tego, że płatki kwiatów otwierają się i zamykają
o różnych porach dnia. Prezentacja multimedialna z obrazami satelitarnymi z wybranych miejsc
(Google Earth), grafiki 3D. Projekt przedstawiono m.in. prezydentowi miasta (Gimnazjum STO
w Szczecinie).
Więcej przykładów:
www.ezi.edu.pl,
www.edutuba.pl
www.szkola-myslenia.pl
www.szkolazklasa2zero.pl
23
Fe s t i w al 2 . 0
4. 3. Festiwal 2.0
SZKOLNY FESTIWAL 2.0
Organizacja szkolnego Festiwalu 2.0 i publiczna prezentacja projektów to od lat stały element akcji Szkoła z klasą. W wielu szkołach stał się już tradycją jako
podsumowanie całorocznej pracy nauczycieli i uczniów,
a równocześnie sposób na integrację szkolnej społeczności oraz promocję szkoły. Festiwale pozwalają uczniom wyjść ze szkolnej ławki, a nauczycielom pochwalić się osiągnięciami swoich podopiecznych. Szkolny
Festiwal 2.0 to także świetna okazja, by publicznie zaprezentować rezultaty projektów edukacyjnych – realizowanych nie tylko w gimnazjach, ale także w szkołach
podstawowych i ponadgimnazjalnych.
SZKOLNY FESTIWAL Z TIK
W Szkole z klasą 2.0 szczególny nacisk kładziemy na
TIK-owy wymiar projektów uczniowskich oraz szkolnych festiwali.
W projektach edukacyjnych z TIK uczniowie przygotowują prace, które mogą mieć postać m.in.:
animacji, filmów, fotografii lub zdjęć 3D,
filmów instruktażowych (nagrane eksperymenty
i doświadczenia),
strony internetowej, prezentacji multimedialnej,
trójwymiarowej makiety (np. okolic szkoły) na komputerze,
nagrań dźwiękowych (np. wywiadów, audycji muzycznych),
gazetki szkolnej (przygotowanej np. w programie
Qmam),
raportu z badań (wykresy i zestawienia statystyk
w Excelu),
cyklu plakatów czy albumu (opracowanych w różnych programach graficznych).
W czasie festiwalu uczniowie mogą przedstawić swoje
dokonania w wybrany przez siebie i uzgodniony z nauczycielami sposób, np. w formie:
miniwykładu ilustrowanego prezentacją multi
medialną,
zadania przygotowanego przez uczniów dla młodszych kolegów lub rodziców,
pokazu i nauki obsługi przygotowanych w ramach
projektu urządzeń lub programów komputerowych,
quizu lub konkursu dla publiczności z umiejętności
TIK, przygotowanego przez uczestników projektu.
Przykładem może być tu Sprawdzian 2.0 zamieszczony na stronie programu Szkoła z klasą 2.0. W zależności od liczby dostępnych komputerów zadania
mogą być wykonywane równolegle przez wszystkich chętnych lub na czas. Uczniowie mogą oczywiście opracować inne, własne zadania.
Na festiwalu warto także pokazać wypracowaną
w trakcie roku szkolnego ostateczną wersję szkolnego Kodeksu 2.0, a może także zilustrować jego zapisy
(w formie multimedialnych prezentacji i/lub tradycyjnych ulotek, plakatów czy rysunków).
24
O publicznej prezentacji rezultatów projektów edukacyjnych
– wskazówki nie tylko dla gimnazjów*
Publiczne przedstawienie rezultatów projektu daje
uczniom szansę pokazania, co zrobili, czego się nauczyli, co potrafią. Ta perspektywa będzie ich silnie
motywowała do działania. Ułatwia pracę nauczycielowi, gdyż dyscyplinuje uczniów i zwiększa ich poczucie odpowiedzialności. Uczy również zachowania
w sytuacjach publicznych.
Przedstawienie efektów pracy zespołowej szerszej publiczności – rodzicom, nauczycielom, lokalnym
władzom, mediom i po prostu mieszkańcom miejscowości – jest ważne nie tylko dla uczniów, ale także dla szkoły. To okazja, by zbudować lub wzmocnić
relacje z rodzicami i społecznością lokalną, pokazać
i wypromować szkołę.
Nawet jeśli efekty pracy uczniów zostały zamieszczone w Internecie, warto zorganizować publiczne
wydarzenie. Podobnie, gdy uczniowie tworzyli takie
‹produkty końcowe”, jak modele zjawisk przyrodniczych, tomik opowiadań czy zbiór relacji o życiu rodziców w PRL-u, w każdym przypadku należy myśleć
nie tylko o rezultatach pracy, ale także o sposobie
przedstawienia ich szerszej grupie odbiorców.
Publiczna prezentacja podnosi jakość pracy –
uczniowie od początku mają świadomość, że będą
komuś pokazywać, jak pracowali i co wykonali. Uzyskają informację zwrotną od odbiorców, zostaną
ocenieni i docenieni przez innych. Ważne jest określenie na wstępie, kto będzie odbiorcą. Inaczej musi
przecież przebiegać prezentacja dla uczniów z pobliskiej szkoły podstawowej, a inaczej dla władz miasta.
Szkoła musi wybrać formę prezentacji. Czy będzie
to część większego wydarzenia, np. święta szkoły,
czy wydarzenie wewnątrzszkolne?
Część prezentacji powinna opisywać, jakie doświadczenia, wiedzę, umiejętności zdobyli uczniowie,
realizując projekt. Dla gości ten wymiar edukacyjnych osiągnięć uczniów będzie dowodem autentycznej i skutecznej pracy szkoły.
Niezależnie od przyjętej formy, prezentacja uczy
skutecznego porozumiewania się – szukania odpowiednich form komunikacji i językowych, wizualnych
czy dźwiękowych środków wyrazu. Krótki zazwyczaj
czas na zaprezentowanie swej pracy wymaga selekcji materiałów, przedstawienia ich w zwięzły, a zarazem atrakcyjny sposób.
Gości zapraszać mogą uczniowie, ale nauczyciel
powinien ich wspierać i monitorować ich działania, np. zadzwonić do szczególnie ważnego gościa
i sprawdzić, czy przyjął zaproszenie.
W trakcie prezentacji opiekun może przywitać i/lub
pożegnać zgromadzonych i podziękować uczniom za
wysiłek, a odpowiednim osobom za pomoc. Warto
także, by wychowawcy i opiekunowie merytoryczni
wspierali zespoły w trakcie prezentacji i zachęcali
widzów do docenienia uczniów.
Efekty pracy zespołów projektowych powinny być
powszechnie dostępne (na stronach internetowych
naszego programu i szkoły, na szkolnym korytarzu
itp.), nagłośnione (np. w szkolnych, a może nawet
lokalnych mediach) i zarejestrowane (np. w formie
fotograficznej, filmowej, elektronicznej).
*Opracowano na podstawie: Jak organizować i prowadzić
gimnazjalne projekty edukacyjne. Poradnik dla dyrektorów,
szkolnych organizatorów i opiekunów projektów, ORE 2010.
25
jak?
Fe s t i w al 2 . 0
co?
kiedy
i gdzie?
po co?
kto?
Gwiazda pytań,
czyli organizacja festiwalu 2.0 Krok po kroku
Co?
Organizując szkolny Festiwal, warto na samym początku zaplanować i podzielić obowiązki między zespoły uczniów a Nauczycieli 2.0.
Już na etapie planowania trzeba zastanowić się, co
ma być efektem pracy uczniów – może to być samodzielne przeprowadzenie eksperymentu, nakręcenie
filmu, zrobienie zdjęć 3D, modeli geometrycznych czy
wizualizacji zjawisk przyrodniczych za pomocą programów komputerowych. Równie istotne jest zaplanowanie, co uczniowie pokażą na festiwalu.
Kiedy i gdzie?
Kluczowe jest planowanie i zarządzanie czasem. Wyznaczenie z wyprzedzeniem daty Festiwalu 2.0. mobilizuje cały zespół, pozwala przygotować niezbędny
sprzęt i materiały. Dobrze jest przemyśleć, gdzie odbędzie sie festiwal. W klasie, na szkolnym korytarzu,
w auli, sali gimnastycznej, miejskim ośrodku kultury, bibliotece, a może na boisku, w parku, w przestrzeni miejskiej? Czy zależy nam na jednej dużej powierzchni, gdzie
zmieszczą sie wszyscy zainteresowani, czy może na
kameralnych pomieszczeniach, które ułatwią skupienie
grupie oglądających? Gdzie będzie odpowiedni dostęp
do komputerów, rzutników, nagłośnienia, oświetlenia?
Kto?
Kto będzie wykonawcą, a kto organizatorem; jak zostaną podzielone obowiązki? Szkolny koordynator organizuje pracę innych nauczycieli i uczniów.
Kogo zaprosić? W zależności od dostępnej przestrzeni,
jakości i charakteru prezentacji:
rodziców, dziadków, mieszkańców okolicy;
władze lokalne (wójta, burmistrza, samorządowców);
ekspertów, specjalistów;
lokalne media;
uczniów innych szkół;
i przede wszystkim – całą szkolną społeczność.
Szkolny festiwal to znakomita okazja, by zbudować lub
wzmocnić relacje z rodzicami i społecznością lokalną
oraz pokazać mocne strony szkoły.
Po co?
Festiwal 2.0 nie powinien być tylko obowiązkiem. To
może być dobra zabawa, a przy tym okazja do promocji szkoły. Uczy współpracy i zacieśnia więzy w szkole:
między nauczycielami – bo wymaga od nich współdziałania, między nauczycielami a uczniami – bo razem
przygotowują i prezentują efekty całorocznej pracy
oraz między pracującymi zespołowo uczniami.
Jak?
Forma festiwalu zależy od możliwości szkoły – ważne, by była atrakcyjna zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Warto pomyśleć, jak publiczność mogłaby
aktywnie uczestniczyć w festiwalu. Gazetka ścienna,
wystawa, prezentacje multimedialne można uzupełnić
o konkursy, małe laboratoria, turnieje.
26
Jak opisać festiwal?
Nauczycieli prosić będziemy o zaprezentowanie swojego szkolnego Festiwalu 2.0 na stronie naszego programu.
Przy współpracy całego zespołu Nauczycieli 2.0 szkolny koordynator programu opisuje jego przebieg i walory
edukacyjne, zaś uczniowie na blogach zamieszczają swoje relacje, komentarze oraz linki do stron, gdzie znaleźć
można więcej festiwalowych materiałów.
Relacja z Festiwalu 2.0 powinna zawierać odpowiedzi na następujące pytania:
1. Kiedy i gdzie odbył się szkolny Festiwal 2.0?
2. Kto był odpowiedzialny za jego zorganizowanie
i kto włączył się w te prace (nauczyciele, uczniowie, rodzice)?
3. Jak promowano festiwal w szkole i poza nią? Kto
został zaproszony?
4. Kto wziął w nim udział? Prosimy o podanie, ilu
uczniów (i z jakich klas), ilu nauczycieli (i jakich
przedmiotów), ilu rodziców wzięło w nim udział,
a także jacy inni goście przybyli do szkoły.
5. Jaki był jego przebieg? Prosimy o krótkie omówienie programu festiwalu (najlepiej w punktach).
6. Jakie projekty z TIK pokazali uczniowie? Jakie narzędzia komputerowe i internetowe oraz inne
nowe media wykorzystali? Jakie mieli trudności
i jak je pokonali? Prosimy o opisanie 3-4 wybra-
nych projektów edukacyjnych i sposobu ich prezentacji na festiwalu.
7. Czego nauczyli się uczniowie, przygotowując się
do festiwalu? Jakie umiejętności zdobyli nauczyciele? Prosimy o kilka przykładów.
8. Kto i w jaki sposób przedstawił szkolny Kodeks
2.0? Czym różni się wersja festiwalowa od roboczej z końca pierwszego semestru?
9. Co sądzą o festiwalu jego uczestnicy? Prosimy
o przytoczenie opinii kilkorga z nich – uczniów,
nauczyciela, rodzica i ew. przedstawiciela lokalnej
społeczności, instytucji czy mediów.
10.Co można uznać za największy sukces festiwalu?
A co wyszło gorzej? Jakie wnioski płyną dla dalszej pracy nauczycieli oraz dla organizatorów
przyszłorocznego szkolnego Festiwalu 2.0?
27
Prezent acja Kodeksu 2.0
4. 4. Prezentacja Kodeksu 2.0
Jak zaprezentować Kodeks 2.0
i inne działania Szkoły 2.0?
Festiwal 2.0 jest szczególną okazją do przedstawienia
ostatecznej wersji szkolnego Kodeksu 2.0. Oto kilka
propozycji, jak można go zaprezentować.
Jak ciekawie przestawić Kodeks 2.0 oraz wypracowane w programie Szkoła z klasą 2.0 dobre praktyki korzystania z nowych mediów w całym procesie
nauczania/uczenia się? Jak sprawić, aby te treści były
zrozumiałe i atrakcyjne dla uczniów? Co zrobić, by
działaniami i projektami prowadzonymi w szkole zainteresowali się wszyscy nauczyciele oraz inni pracownicy szkoły, a nawet rodzice?
Na każdym etapie edukacyjnym nauczyciele, wykorzystując potencjał i zdolności drzemiące w uczniach oraz zasoby szkoły – w tym pracownię komputerową, szkolną stronę internetową, radiowęzeł, tablicę
ogłoszeń – mogą w ciekawy i przekonujący sposób
przedstawić opracowaną w I semestrze propozycję
Kodeksu 2.0.
Oto kilka sugestii do wykorzystania dla szkół, zarówno wyposażonych, jak i niewyposażonych w narzędzia
multimedialne. Poniższe propozycje mogą być wykorzystane oddzielnie lub łącznie, w dowolnych kombinacjach, które zwiększą ich efekt. Oczywiście każda
szkoła może korzystać ze wszystkich pomysłów dla
niższego etapu edukacyjnego oraz własnych, twórczych rozwiązań.
1. Szkoła podstawowa
Historyjka, bajka, opowieść dla najmłodszych dzieci
(tzw. storytelling) obrazująca zasady zawarte w kodeksie na przykładzie życia wymyślonego bohatera
(najlepiej ucznia w ich wieku, dziecka przyszłości,
przybysza z kosmosu).
Wystawa prac wykonanych przez dzieci w dowolnej
technice plastycznej (wycinanki, wyklejanki, kolaże).
Dobrym pomysłem jest komiks – rysowany ręcznie
lub na komputerze, np. ukazujący perypetie bohatera bajki).
Naklejki z hasłami zawartymi w kodeksie lub
ostrzeżeniami przed łamaniem zawartych w nim
zasad. Można wykorzystać naklejki nadesłane przez
organizatorów akcji albo własnoręcznie je wykonać
z papieru samoprzylepnego (ew. przy wsparciu za-
przyjaźnionej firmy poligraficznej). Dzieci to uwielbiają, bo naklejki przypominają ‹wlepki“, są widoczne
i łatwe w użyciu. Trzeba tylko ustalić jasne zasady,
gdzie w szkole można je naklejać, a gdzie lepiej nie...
Plakaty zawierające zasady kodeksu, najlepiej
atrakcyjne graficznie – od kolaży, dużych ulotek, reklam, obrazków wykonanych w tradycyjny sposób,
po plakaty zaprojektowane komputerowo i drukowane w szkole, w punktach fotograficznych lub na
domowych drukarkach (warto poprosić o pomoc
rodziców!).
Własnoręcznie wykonane koszulki – dzieci mogą
przedstawić hasła kodeksu w postaci symboli (np.
w formie znaków zakazu lub nakazu), w programie
graficznym (np. Paint), a następnie w punkcie fotograficznym nanieść grafikę na materiał. Warto dla
oszczędności wykorzystać własne stare koszulki,
nadając im nowy wygląd. Starszym uczniom zamiast grafiki można również zaproponować zaprojektowanie atrakcyjnych, rymowanych haseł na
ubrania.
Spotkanie z ekspertem w dziedzinie technologii
informacyjno-komunikacyjnych ze szkoły (np. nauczyciel informatyki) i/lub środowiska lokalnego,
który pomoże zaprezentować wypracowany kodeks,
uzasadnić jego sens, odpowie na pytania uczniów.
Ekspertem takim może być pracownik instytucji
publicznej (np. gminnej biblioteki) albo po prostu
ktoś znajomy – starsza koleżanka lub kolega, ktoś
z rodziny ucznia (np. rodzice biegli w TIK) albo nauczycieli, pracownik firmy komputerowej.
2. Gimnazjum
Wszystkie propozycje dla szkół podstawowych,
a ponadto:
Wystawa fotograficzna przedstawiająca idee kodeksu. Umożliwia zaistnienie kodeksu w innym miejscu
publicznym i wyjście z programem do środowiska
lokalnego. Dzięki aparatom cyfrowym robienie zdjęć
nie jest dziś skomplikowane – nawet młodsze dzieci
mogą się nimi swobodnie posługiwać.
Newsletter szkolny z propozycjami zasad, rozsyłany do wszystkich uczniów i nauczycieli. Byłby to też
dodatkowy powód, aby wszyscy w szkole założyli
elektroniczne skrzynki pocztowe!
28
Rozdawanie ulotek zaprojektowanych w intrygujący
sposób, które zachęcałyby do wejścia na stronę internetową lub blog, poświęconych wypracowanym
w szkole zasadom korzystania z TIK.
Prezentacja multimedialna zamieszczona na stronie
programu Szkoła z klasą 2.0, w specjalnej zakładce
poświęconej szkolnym kodeksom, na EduTubie lub
w innym miejscu przeznaczonym do dzielenia się
prezentacjami (Flickr, Slideshare, YouTube).
Kalambury lub inna forma twórczości literackiej (np.
limeryki) jako zabawny i kreatywny sposób prezentacji kodeksu.
Film lub spot filmowy – wystarczy jedna kamera cyfrowa (lub aparat cyfrowy), by nakręcić krótkie wideo
o zasadach korzystania z nowoczesnych technologii.
Następnie uczniowie (i/lub nauczyciele) są w stanie
w kilka godzin stworzyć za pomocą takich programów
jak Windows Movie Maker czy iMovie ciekawy film,
gotowy do zaprezentowania w szkole (przy pomocy
rzutnika) i/lub w Internecie (EduTuba, YouTube, blogi
uczniowskie programu Szkoła z klasą 2.0, Facebook).
Piosenka (np. hip-hop) na temat Kodeksu 2.0. – jej
zalety to rytmy i rymy, które łatwo wpadają w ucho.
Dla ambitniejszych – nagranie utworu i zamieszczenie go np. na YouTube, aby dotarł do szerszego
grona, np. uczniów z innych szkół.
Audycja dla radia szkolnego lub podcast (jednorazowy bądź cykliczny) rozsyłany do zainteresowanych
(władz, mediów, organizacji pozarządowych) na temat akcji i zasad kodeksu.
3. Szkoła ponadgimnazjalna
Wszystkie propozycje dla szkół podstawowych i gimnazjów, a ponadto:
Szkolenie prowadzone przez młodych – uczniowie
w roli instruktorów TIK, którzy przedstawiają zasady
korzystania z nich swoim rówieśnikom oraz młodszym koleżankom i kolegom, bo nauka o nowych
technologiach powinna być obustronna i przebiegać
nie tylko pionowo, ale i poziomo.
Dla bardziej zaawansowanych uczniów (nie tylko
z klas informatycznych) – propozycja stworzenia
animacji lub gry komputerowej (może być bardzo
prosta i krótka) bądź interaktywnej strony internetowej, gdzie uczniowie i nauczyciele mogliby, np.
poprzez zabawę, dowiedzieć się więcej o wypracowanych zasadach i sprawdzić, czy potrafią się do
nich stosować.
Aby spopularyzować akcję, uczniowie i nauczyciele mogą umieścić po jednym z wybranych punktów
kodeksu w swoich profilach na Facebooku czy innych portalach społecznościowych. Mogą też wysyłać
e‑maile i SMS-y (istnieją w Internecie darmowe bramki
do wysyłania SMS-ów na stronach internetowych operatorów), zapraszając znajomych do zainteresowania
się programem Szkoła z klasą 2.0, a nawet do przyjścia
do szkoły na prezentację Kodeksu 2.0 czy na szkolny
Festiwal 2.0, a może choćby do odwiedzenia strony internetowej programu lub zespołowego bloga poświęconego akcji.
5. Materiały
pomocnicze
5. 1. Jak aktywizować uczniów
Jak zaangażować uczniów w pracę
nad Kodeksem 2.0?
Jak zawsze w dobrej edukacji, najważniejsi są uczniowie – ich zaangażowanie, zainteresowanie tematem,
własne pomysły i aktywność, najlepiej podejmowana
we współpracy z innymi. Byłoby smutnym paradoksem, gdyby dyskusja i zajęcia o TIK wydały się uczniom
narzucone, nieważne czy nudne.
Kluczem do wciągnięcia uczniów w program i myślenie o Kodeksie 2.0 jest zaproponowanie im roli współtwórców i kompetentnych konsultantów, na których
pomoc nauczyciel i szkoła bardzo liczą. Może dyrektor
albo koordynator zespołu nauczycieli uczestniczących w programie mógłby napisać list (a jeszcze lepiej
e-maila) z zaproszeniem do współpracy? Może nauczyciele znajdą w swoich klasach uczniów szczególnie zainteresowanych tym tematem? Może w szkole
powstanie zespół uczniowski, który zaproponuje ciekawe rozwiązania TIK dla szkoły, zajmie się promocją
Kodeksu 2.0 i organizacją Festiwalu 2.0? Każda szkoła
powinna wypracować własny model pracy z uczniami.
Szkoły uczestniczące w naszej akcji otrzymują m.in.
plakaty zatytułowane ‹Kodeks 2.0” z pustym miejscem
na wpisanie lub wklejenie wlepek z najważniejszymi za-
sadami zaproponowanymi przez uczniów i przyjętymi
przez nauczycieli. Ponadto szkoły dostają wlepki, które
można wykorzystać w trakcie debat klasowych i szkolnych lub w działaniach promujących Kodeks 2.0. Uczniowie mogą sami wpisywać na nich pytania do rozstrzygnięcia, propozycje zasad kodeksowych albo ostrzeżenia
o zagrożeniach, jakie wiążą się z nieprzestrzeganiem
tych zasad czy wskazówki dotyczące mądrego korzystania z TIK w szkolnej i domowej edukacji. Plakaty
i wlepki mogą pomóc, ale na pewno nie wystarczą.
Aktywność uczniów trzeba rozwijać, proponując im
konkretne działania:
1. Najważniejszym narzędziem, które udostępniamy
uczniom, są Blogi 2.0 umożliwiające tworzenie zespołowych i indywidualnych blogów na stronie programu
Szkoła z klasą 2.0. To właśnie tutaj będą mogli dzielić się
pomysłami, umieszczać informacje o szkolnych debatach na temat wykorzystywania TIK, o akcji wlepkowej
lub ulotkowej; to tu umieszczą linki do stron z filmami
i zdjęciami oraz nagraniami audio, dobre rady i przestrogi dla użytkowników Internetu itp. Uczniowie będą też
komentować na blogach wpisy innych osób, oczywiście
z zachowaniem dobrych manier w sieci, czyli netykiety.
2. Nauczyciele 2.0 mogą i powinni zachęcać swoich
uczniów do samodzielnego poszukiwania w Internecie:
programów i narzędzi edukacyjnych (np. do obróbki
zdjęć, robienia filmów czy nagrań; tworzenia wykresów; wydawania gazetki szkolnej);
materiałów z różnych dziedzin (np. geometrii; genetyki; genealogii; gastronomii);
stron mądrych i godnych polecenia, ale też tych
z błędami i głupstwami;
informacji, jak uniknąć niebezpiecznych zachowań
w sieci.
30
3. Ciekawe dla uczniów mogą okazać się sondy i prowadzone wśród rówieśników minibadania na temat
sposobów korzystania z TIK w uczeniu się, komunikowaniu i rozrywce (przykłady pytań do miniankiet
wkrótce zamieścimy na stronie programu). Sonda
może być prowadzona w realu lub w sieci (np. na Facebooku). Wyniki warto przedstawić w swojej szkole
i na uczniowskim blogu. Zbiorcze rezultaty opublikujemy na stronie programu i w ‹Gazecie Wyborczej”.
4. Ambitną i wartościową propozycją jest uczenie
rówieśników, a nawet dorosłych, wybranych umiejętności TIK i współprowadzenie zajęć na ten temat
z nauczycielami. Przykładowe tematy: jak założyć blog
na stronie Szkoły z klasą 2.0, jak sprawnie korzystać
z wyszukiwarki Google, jak opracować budżet wycieczki
klasowej w arkuszu kalkulacyjnym. Takie lekcje mogą
być okazjonalne lub cykliczne (np. raz w miesiącu).
5. Uczniowie w każdym wieku i z każdej szkoły mogą
prowadzić działania informacyjne – tworzyć plakaty,
prowadzić warsztaty, otwarte godziny pracowni komputerowej dla rodziców, wysyłać e-maile o dobrych
i złych praktykach w korzystaniu z TIK w szkole i poza
nią. Przykładowe tematy: jak sprawdzić wiarygodność
strony internetowej, jak rozpoznać zawirusowaną wiadomość, jak założyć konto na Facebooku. Mogą też
promować konkretne rozwiązania szkolnego Kodeksu 2.0, np. przy pomocy ulotek i wlepek przestrzegających przed ‹kradzieżą” cudzych materiałów, kopiowaniem prac z serwisów z gotowcami, zamieszczaniem
w Internecie zdjęć, filmów, tekstów naruszających
czyjąś prywatność, ośmieszających czy poniżających
kogoś lub przed nawiązywaniem kontaktów z nieznanymi, niebudzącymi zaufania użytkownikami.
W pierwszym semestrze szczególnie ważne są klasowe
i szkolne dyskusje nad Kodeksem 2.0. Aby zainspirować
uczniów i pobudzić aktywność, można między innymi:
1. Przedstawiać im wariantowe rozwiązania danego
problemu i prosić o ich ocenę i wybór najlepszego. Np.
mogą oni rozważyć różne formy ograniczenia korzystania z komórek w szkole: a) przed lekcją uczniowie
zostawiają telefony na biurku nauczyciela; b) przed lekcją uczniowie wyłączają telefony; c) przed lekcją uczniowie przestawiają telefony na tryb ‹milczący”.
2. Zaproponować, by, rozważając kolejne kwestie,
dzielili się na trzy zespoły – jedni wejdą w rolę nauczycieli, inni – uczniów, jeszcze inni – rodziców (w taki
sposób można dyskutować np. o bezpiecznych i ryzykownych zachowaniach w sieci albo o dostępności
pracowni komputerowej po lekcjach).
3. Stosować techniki pracy z uczniami ułatwiające sformułowanie własnego zdania oraz poznanie
i rozważenie stanowiska innych uczestników debaty,
np. ‹Uważam, że….”, ‹Moje stanowisko”, ‹Cztery kąty”,
‹Linia tak-nie”, patrz: wskazówki na stronie www.szkolazklasa2zero.pl.
4. Przedstawiać problemy w formie konkretów, np.
w krótkim opowiadaniu ‹Trzy szkoły” pokazującym
różne podejścia do TIK w nauczaniu. Uczniowie odpowiadają na pytania: Co ci się w nich podoba, a co nie?
Do której szkoły chciałbyś chodzić? Co warto by z niej
przenieść do naszej szkoły?
5. Poddawać pod ocenę uczniów możliwe zasady
Kodeksu 2.0 – w tym zapisy sensowne i bezsensowne
(‹ze względów bezpieczeństwa pracownia komputerowa powinna być zawsze zamknięta”); liberalne i restrykcyjne (‹uczniowie nie mogą w szkole korzystać
z telefonów komórkowych”); realistyczne i nie (‹laptop
dla każdego ucznia naszej szkoły”), z prośbą, by wybrali
te, które mogłyby – lub nawet powinny – obowiązywać
w ich szkole i takie, których lepiej nie wprowadzać.
31
M at e r i ał y p o m o c n i c z e
T I K w n au c z a n i u
5. 2. TIK w nauczaniu – przykłady narzędzi
Ważne jest, by uczniowie mogli rozwijać kompetencje
informacyjno-komunikacyjne na wszystkich przedmiotach szkolnych, a nie tylko na informatyce. Oto krótkie
zestawienie przykładowych narzędzi i programów TIK
do wykorzystania na różnych przedmiotach i różnych
etapach edukacyjnych. Więcej pomysłów i propozycji
zamieścimy na stronie www.szkolazklasa2zero.pl, liczymy także na informacje od nauczycieli i uczniów
o najbardziej wartościowych i użytecznych programach
i stronach. Utworzymy na tej podstawie ogólnodostępną Bazę Narzędzi TIK.
e e I etap edukacyjny: edukacja wczesnoszkolna klasy I-III
Przedmiot
Nauczanie
zintegrowane
Program
Do czego służy?
Przyroda 2.5
Przyroda świata 2.5
Programy do edukacji przyrodniczej
Tabliczka mnożenia na wesoło
2+2
Programy do edukacji matematycznej
e e II etap edukacyjny: klasy IV-VI
Przedmiot
Program
Do czego służy?
GimPlus
Interaktywne zadania matematyczne
Matlandia 4
Program do nauczania matematyki
C.a.R. (Compasses and Ruler)
Wykonywanie konstrukcji geometrycznych
Matematikus
Nauka równań za pomocą gier i zabaw
Literki 2.0
Poszerzanie zakresu słownictwa
KULA – kultura w sieci dla dzieci
Edukacja kulturalna
CyTaTWierszownik 4.5
Baza cytatów, np. do podsumowania lekcji
Elektroniczna baza poezji polskiej i zagranicznej
WikSpeak
Program do nauki wymowy oraz pisania w transkrypcji
Pytacz Master
Program do sprawdzania wiedzy
Hot Potatoes 6”
Program do układania testów
Informatyka
Mistrz Klawiatury 2
Nauka szybkiego pisania na klawiaturze
Biologia
Anatomy Illustration
Budowa anatomiczna człowieka
Chemia
Układ Okresowy Pierwiastków
2.5.1
Wszystko o pierwiastkach chemicznych
Geografia
Geografia 2.5
Utrwalanie wiedzy przez gry i zagadki
Matematyka
Język polski
Język angielski
e e III i IV etap edukacyjny: gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna
Przedmiot
Biologia
Chemia
Program
Do czego służy?
OpenRasMol
Program do wizualizacji połączeń molekularnych
BoneLab 1.0.2.
Układ kostny człowieka
Chemix.NET 4.1
Rozbudowany program do chemii
ChemSketch
Trójwymiarowe modele cząsteczek
32
Geografia
Google Earth 5
Program umożliwiający wirtualne wycieczki po świecie
Historia
Atlas of World History
Atlas historii świata
TextReader & Translator
Tłumaczenie i wymawianie słów i całych zdań
WinPolys
Program do nauki słówek i zwrotów
Logos Library
Baza bajek i opowiadań w językach obcych
Geogebra
Geometria, algebra i analiza matematyczna
Euklides 2.0
Konstrukcje geometryczne
Funkcje matematyczne 1.01
Funkcje potęgowe 1.0
Funkcje matematyczne – zadania, wykresy
Fizyka – Komputerowe Programy
Dydaktyczne
20 programów, np. ruch jednostajnie zmienny, drgania swobodne,
dyfuzja
Ryzyk Fizyk 1.0
Nauka wzorów fizycznych
Fizyka
Zagadnienia z kilkunastu działów fizyki
Stellarium
Wirtualne planetarium
Celestia 1.6.0
Program do nauki astronomii i symulator podróży kosmicznych
Audacity 1.2.4b
Program do edycji dźwięku
mp3DirectCut 2.0.3
Edytor plików mp3
Język angielski
Matematyka
Fizyka
Muzyka
Wiele programów i narzędzi TIK jest uniwersalnych
i nadaje się do wykorzystania niemal na wszystkich
przedmiotach. Oto kilka przykładów:
Open Office:
–– Writer – edytor tekstu (odpowiednik programu
MS Word)
–– Calc – arkusz kalkulacyjny (odpowiednik programu MS Excel)
–– Draw – program graficzny
–– Impress – tworzenie prezentacji multimedialnych (odpowiednik MS PowerPoint)
–– Base – program do tworzenia baz danych
–– Math – edytor wzorów matematycznych
GIMP – program do edycji i tworzenia materiałów
graficznych
Windows Movie Maker – program do obróbki plików
wideo.
Picasa – program do obróbki i edycji zdjęć oraz tworzenia plików graficznych
Nvu 1.0 PL – program do tworzenia stron inter
netowych
Irfanview – przeglądanie i drobna obróbka plików
graficznych
VirtualDubMod 1.5.10.2 PL – program do edycji plików.avi i.mpeg
Przydatne adresy:
Centrum Nauki ‹Kopernik”: www.kopernik.org.pl
Festiwal Nauki: www.festiwalnauki.edu.pl
Fundacja Bioedukacji: www.bioedukacja.org.pl
Klub Młodego Odkrywcy: k-m-o.prv.pl
Math.edu.pl: www.math.edu.pl
Świat Nauki: www.swiatnauki.pl
Więcej stron wartych odwiedzania można znaleźć
na stronie www.szkolazklasa2zero.pl w zakładce
Polecane strony.
Przykłady stron internetowych z darmowymi
programami do pobrania:
www.pobieralnia.pl
www.dobreprogramy.pl
www.darmoweprogramy.org
www.softmania.pl
33
Dobre strony
Nieważne, czy ukończysz grę jako kangur, krzak jałowca czy pająk. Ważne, abyś wygrał ‹walkę o przetrwanie”. Tak twórcy projektu Volvox zachęcają
uczniów do gry edukacyjnej (do pobrania na stronie
www.sfn.edu.pl/volvox). Gra pomaga nauczyć się
systematyki i taksonomii roślin i zwierząt oraz zrozumieć zasady ewolucji. Symulacje Volvox pozwalają
też bez mikroskopu obejrzeć kod genetyczny czy obserwować transport substancji przez błonę komórki.
Materiały do nauczania biologii zostały stworzone
przez specjalistów z 10 krajów UE (w tym z Polski).
Program Geogebra (www.geogebra.org/cms) pozwala tworzyć interaktywne wykresy i modele geo-
Jak ko r z y s t ać z e ź r ó d e ł i n t e r n e t o w ych
metryczne. To darmowe oprogramowanie, które
łączy geometrię, algebrę, statystykę i analizę matematyczną, pomaga ‹zobaczyć” zależności i modele,
z którymi niektórzy uczniowie (i dorośli) mają czasem problem.
Wiele programów edukacyjnych wciąż nie jest
dostępnych po polsku. Ale, znając angielski, nawet
najmłodsi amatorzy animacji mogą skorzystać
z portalu Squeakland (www.squeakland.org), który
pomaga np. samodzielnie robić animacje 3D.
Ciekawi świata znajdą odpowiedzi na wiele pytań w świetnych animowanych filmikach na stronie
Brainpop (www.brainpop.com).
5. 3. Jak korzystać ze źródeł internetowych – poradnik dla uczniów
Materiał pomocniczy do wykorzystania na lekcjach.
Internet jest nieograniczenie wielki. Znalezienie w nim
informacji bezwartościowych jest łatwe. Wartościowych – trudniejsze.
Pamiętaj, że:
każdy może publikować online;
źródła mogą być fałszywe albo nieścisłe.
Zawsze:
sprawdzaj rzetelność źródeł;
sprawdzaj, na ile odnoszą się do twego tematu;
bądź krytyczny wobec każdej treści;
jeśli masz wątpliwości, poradź się np. nauczyciela
lub szkolnego bibliotekarza.
Wikipedia jako źródło
Wikipedia może być doskonałym punktem wyjścia do
twojej pracy. Ale inaczej niż w tradycyjnych encyklopediach, każdy może do Wiki dodawać treści, także ty!
Oznacza to, że informacje mogą być niedokładne, a nawet fałszywe.
Zawsze sprawdzaj treść haseł Wikipedii.
Sprawdź, na jakie źródła powołuje się w przypisach
i w bibliografii twórca hasła.
Zajrzyj do niektórych z tych źródeł, oceń ich wiarygodność.
Zajrzyj na fora dyskusyjne hasła (kliknij na ikonkę
‹dyskusja”), tam zwykle pojawiają się opinie, czy hasło jest bezbłędne, wyczerpujące itd.
Nigdy nie używaj Wikipedii jako jedynego źródła.
Jak wyszukiwać?
Google albo Yahoo! mogą stanowić dobry punkt wyjścia. Ale przestrzegaj kilku zasad:
Sporządź listę słów kluczowych lub haseł, których
szukasz. Dobrze się zastanów, co wpiszesz do wyszukiwarki. Jeśli szukasz miejsca na wakacje, hasło
‹wakacje” będzie zbyt ogólne – dostaniesz tyle wyników, że urlop spędzisz na ich przeglądaniu.
Korzystaj ze słownika synonimów. Jeśli na hasło
‹okulary” nie pojawia się to, czego szukasz, może
spróbuj ‹oprawki”? Nikt nie mówi ‹światowe ocieplenie” tylko ‹globalne ocieplenie”.
34
Niektóre terminy mogą nie mieć polskiego odpowiednika lub może być on mniej znany – spróbuj
wpisać hasło w języku oryginalnym. Nawet jeśli pomylisz pisownię, sieć podpowie ci właściwą.
Używaj zaawansowanych opcji wyszukiwarki, określ
dokładnie, czego szukasz. Większość wyszukiwarek
umożliwia wybranie języka, zakresu czasowego publikacji czy konkretnego typu pliku. Można tam też
dodać tzw. filtr rodzinny SafeSearch, który odrzuci
wyniki niecenzuralne (może się przydać, kiedy szukamy np. informacji o ‹Pornografii” Gombrowicza).
Używaj znaków ‹+” lub AND (gdy chcesz być pewien,
że wyszukiwarka znajdzie strony, na których znajdują się jednocześnie wszystkie podane przez ciebie
słowa-hasła); OR – gdy chcesz, by wyszukiwarka znalazła wszystkie strony, na których pada choćby jedno
z wymienionych słów (a nie wszystkie jednocześnie).
Pamiętaj o kolejności wyrazów we frazie – to może
mieć znaczenie. Przykład: szukasz informacji o liceum w Poznaniu. Wpiszesz ‹szkoła średnia Poznań”
– wyskoczy ponad milion wyników. A na hasło
‹szkoła Poznań średnia” – tylko 537.
Umieszczanie haseł w cudzysłowie pozwoli na
otrzymanie dokładniejszych wyników wyszukiwania (np. ‹globalne ocieplenie”).
Bazy danych – dobra wiedza
Być może twoja szkolna biblioteka prenumeruje bazy danych: roczniki statystyczne, informacje i biuletyny rządowe
czy samorządowe, dzienniki ustaw, serwisy agencji prasowych czy elektroniczne wersje słowników i encyklopedii. Wiedza w nich zawarta została zweryfikowana przez
ekspertów, co pozwala uznać ją za wysoce wiarygodną.
Nie kradnij plików graficznych
Każdy wykres, zdjęcie czy reprodukcja znalezione przez
wyszukiwarkę grafiki, stanowią czyjąś własność i mogą
być chronione przez prawa autorskie. Nie zawsze od
razu wiadomo, skąd plik pochodzi i kto jest jego autorem; najlepiej kliknąć na grafikę, żeby dowiedzieć się
więcej i upewnić się, czy możesz ją wykorzystać. Jeśli
plik graficzny jest chroniony prawami autorskimi, będziesz musiał poprosić jego autora/autorów o zgodę
na wykorzystanie. Możliwe, że będzie wymagało to
zapłacenia tantiem autorowi/autorom.
Pamiętaj, że w bibliografii należy opisać wszystkie
pliki graficzne, które znajdą się w twojej pracy.
Sześć kryteriów wiarygodności
źródeł internetowych
1. Autorytet. Czy strona jest podpisana? Czy autor
jest ekspertem w danej dziedzinie? Czy strona
jest przez kogoś sponsorowana? Czy jest informacja lub link o autorze lub sponsorze? Jeśli nie ma,
sprawdź, czy w jakikolwiek sposób można ustalić
źródło informacji.
2. Dokładność. Czy na stronie nie ma błędów? Jeśli
znalazłeś choć jeden, może być więcej. Czy znany jest redaktor lub korektor, ktoś, kto sprawdza
i weryfikuje informacje autora? Na stronach magazynów i gazet zawarte są takie informacje, na
prywatnych blogach już nie.
3. Obiektywność. Czy informacje są stronnicze? Czy
strona służy promowaniu konkretnej opinii? Czy
na stronie są reklamy? Czy ich treści są powiązane
z informacjami na stronie?
4. Aktualność. Czy strona ma datę powstania? Czy
ma datę ostatniej aktualizacji? Czy linki podane na
stronie są aktualne?
5. Zakres materiału. Co takiego jest na tej stronie,
czego nie znajdziemy na innych? Na ile pogłębiony
jest materiał?
6. Intencja. Dlaczego jakaś osoba czy organizacja piszą na dany temat? Czy mają w tym jakiś cel? Bądź
świadomy, że to, co i w jaki sposób piszą, może być
stronnicze.
Przykład:
Jeśli szukasz informacji na temat globalnego ocieplenia, możesz znaleźć w sieci odmienne punkty widzenia,
w zależności od tego, kto jest autorem materiału:
rada naukowa ds. badań nad efektem cieplarnianym,
działacz ochrony środowiska prowadzący blog,
linie lotnicze odpowiadające na zarzuty o zanieczyszczaniu powietrza przez samoloty.
35
Dlaczego to zostało
napisane?
Kto to
napisał?
Kiedy zostało
to napisane?
Kluczowe pytania,
które powinieneś sobie
zadać, patrząc na
stronę internetową
Jak może mi
to pomóc?
Gdzie zostało
to napisane?
Na jakim poziomie
jest to napisane?
Jak ocenić wiarygodność materiałów z Internetu?
Jeśli korzystasz z materiałów ze strony internetowej,
zawsze zastanów się:
Przez kogo zostały napisane?
W jakim celu?
Kiedy powstały?
Gdzie powstały?
Na jakim są poziomie?
Jak mogą mi pomóc w pracy?
Uwaga! Jeżeli masz problemy ze znalezieniem odpowiedzi na te pytania, może to oznaczać, że ta strona
nie jest warta wykorzystania.
Powołuj się na źródła
Każda praca, również szkolna, musi być pracą własną,
której autor sam doszedł do tez, które przedstawia.
Musi być opatrzona pełną listą wszystkich wykorzystanych źródeł. Niedostarczenie takiej listy nasuwa
podejrzenie, że autor chce ukryć jakieś źródło, bo popełnił plagiat.
I odwrotnie. Dostarczenie (np. nauczycielowi) listy
źródeł i dokładne wskazanie, które z myśli zawartych
w pracy są zapożyczone od kogoś innego, stanowi (dla
nauczyciela) dowód, że temat został gruntownie przebadany przy użyciu wiarygodnych źródeł.
Jak ko r z y s t ać z e ź r ó d e ł i n t e r n e t o w ych
Pamiętaj, że:
każdy artykuł ma autora, który poświęcił czas na
opisanie i zbadanie danego tematu,
nie można wykorzystywać myśli innego autora, jego
tekstów czy plików graficznych bez dostarczenia ich
wykazu.
Unikaj używania opcji ‹kopiuj/wklej”.
Jeśli umieszczasz cudze myśli bez wskazania, skąd pochodzą, to popełniasz plagiat, czyli podszywasz się pod
autora danego pomysłu. Żadna satysfakcja, nawet jeżeli uda ci się to ukryć. A jeśli nauczyciel wykryje plagiat,
uzna, że postępujesz nieuczciwie i zostaniesz ukarany.
Pozwól innym znaleźć twoje źródła
Opisuj wykorzystane przez ciebie źródła w postaci biblio‑
grafii dołączonej do twojej pracy.
Przypisy, które podajesz – niezależnie od tego, czy
dotyczą strony internetowej, czy drukowanego tekstu
– muszą odbiorcom twego tekstu (a w szczególności
nauczycielowi) umożliwić łatwe odnalezienie wykorzystanych przez ciebie źródeł.
Jak opisać źródło internetowe?
1. Nazwisko i imię lub pierwsza litera imienia autora
tekstu, zdjęcia czy ilustracji.
2. Rok publikacji w sieci (w nawiasie).
3. Tytuł publikacji (kursywą, czyli pismem pochyłym).
4. Adres strony www.
5. Data twojego wejścia na stronę (w nawiasie kwadratowym).
Przykład:
Owczarek M. (2010), Googlajcie, a znajdziecie.
http://wyborcza.pl/szkola20/1,106745,8456085,
Googlajcie__a_znajdziecie.html. [7 listopada 2010].
Opracowano na podstawie: Using sources. A guide for students:
Find it – Check it – Credit it, wydana przez brytyjski The Office
of Qualifications and Examinations Regulations. Qualifications and Curriculum Authority 2010.
36
5. 4. Sprawdzian 2.0
Oczekujemy od polskiej szkoły, aby nadążała za zmianami cywilizacyjnymi i technologicznymi. W podstawie programowej kształcenia ogólnego z 2008 r. MEN słusznie
wskazuje, że do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w szkole należą m.in. ‹umiejętność
posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi” oraz ‹umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji”.
Oto zadania, które przygotował Zdzisław Nowakowski, nauczyciel i ekspert Polskiego Towarzystwa
Informatycznego.
Sprawdź, czy umiesz szukać
informacji w internecie
Dwa lata temu w lipcu firma Google doliczyła się na
świecie biliona stron internetowych i... uznała, że ich
liczba rośnie tak szybko, iż nie warto dalej ich zliczać.
Dziś stron pewnie są już biliony! Nic dziwnego, że
umiejętność wyszukania w sieci interesującej nas informacji jest kluczowa, by z Internetu korzystać…
Zadania:
1. Mieszkasz w Krakowie. Minister edukacji zaprosiła cię na spotkanie poświęcone edukacji informatycznej w polskiej szkole, które odbędzie się w Warszawie
w poniedziałek 4 października 2010 r. o godz. 13.00.
Dyskusja potrwa dwie godziny. Znajdź najszybsze oraz
najtańsze połączenie z Warszawą. Nie ograniczaj się
do jednego środka lokomocji: porównaj oferty kolei, linii
autobusowych oraz lotniczych. Skorzystaj z wyszukiwarki stron oraz rozkładów jazdy przewoźników.
ee Tylko dla orłów: Do kin wszedł właśnie nowy film
Olivera Stone’a z Michaelem Douglasem w roli
głównej. Może po spotkaniu z minister, a przed
powrotem do Krakowa, warto wpaść do kina? Przy
Dworcu Centralnym w Warszawie jest centrum
handlowe, a w nim multipleks znanej sieci. Sprawdź,
jaki tytuł ma film, co to za centrum i jakiej sieci jest
multipleks. Przejrzyj jego repertuar, znajdź dogodny
seans, nie zapomnij sprawdzić, ile potrwa film.
2. Popularne mapy w internecie oferują dziś także
zdjęcia satelitarne całej Polski. Wyszukaj zdjęcie swojej
szkoły oraz Zamku Królewskiego w Warszawie. ee Tylko dla orłów: Na zdjęciu satelitarnym Zamku
Królewskiego spróbuj wypatrzyć Plac Zamkowy
i Kolumnę Zygmunta. Przeczytaj w jednej z popularnych encyklopedii historię tego pomnika, by
znaleźć informację, gdzie i dlaczego znajduje się
oryginalny trzon kolumny. Odnajdź go na zdjęciu
satelitarnym.
3. Korzystając z wyszukiwarki zdjęć (np. Google Grafika), znajdź fotografie pomnika Lotnika znajdującego
się w Warszawie na skrzyżowaniu ulic Żwirki i Wigury
i Wawelskiej.
ee Tylko dla orłów: Ogranicz wyniki wyszukiwania do
fotografii, których rozmiar jest większy niż 800x600
pikseli. Taka stosunkowo duża rozdzielczość jest
ci potrzebna dlatego, że chcesz umieścić zdjęcie
w prezentacji multimedialnej przygotowującej
uczniów twojej klasy do wycieczki do Warszawy.
Zamieszczając to zdjęcie w prezentacji, nie zapomnij podać źródła, z którego pobrałeś fotografię.
Sprawdź, jakimi prawami autorskimi chronione
jest zdjęcie. Jeśli nie jest udostępnione na wolnej
licencji zapytaj autora o zgodę.
4. Wyobraź sobie, że chcesz kupić używany samochód. Znajomy poleca renault lagunę. Skorzystaj z dowolnej internetowej giełdy ogłoszeń motoryzacyjnych
(np. www.otomoto.pl, www.autotrader.pl). Wyszukaj
auta tej marki spełniające następujące kryteria: pojemność silnika 1800 cm³, silnik benzynowy, rocznik
2005, przebieg do 100000 km, bezwypadkowy, pierwszy właściciel. Ile takich samochodów znalazłeś?
ee Tylko dla orłów: Znajdź najtańszą i najdroższą ofertę. Porównaj opisy obu aut. Czym się różnią?
5. Musisz przetłumaczyć z języka angielskiego na
polski następujące zdanie: ‹Germany conquers Poland”. Znajdź dowolny internetowy słownik i przetłumacz słowo po słowie: ‹Germany”, ‹conquer”, ‹Poland”.
Jak brzmi to zdanie po polsku?
ee Tylko dla orłów: Skorzystaj z usługi Google Tłumacz.
Tym razem przetłumacz od razu całe zdanie: ‹Germany conquers Poland”. Wynik może cię zaskoczyć.
Znajdź inny serwis tłumaczący całe zdania, który
przetłumaczy je lepiej.
37
Sprawdź, czy umiesz poruszać się
w sieciach społecznościowych
Zbliżał się czas egzaminu z historii sztuki. Pomysłowy student, zamiast wpadać w panikę, utworzył witrynę internetową, w której umieścił ilustracje tych
dzieł sztuki, które były przedmiotem egzaminu. Następnie zaprosił kolegów, aby dzielili się swoją wiedzą i umieszczali informacje pod ilustracjami. W ciągu
doby powstał pokaźny zasób wiedzy, przekraczający
objętość podręczników akademickich na ten temat.
Kolejnego dnia wykładowca uznał, że innowacyjny pomysł studenta sprzyja nauce bardziej niż bezmyślne
wkuwanie i zaliczył studentowi egzamin. Tę historię
opisał rok temu w ‹Polityce” Edwin Bendyk. Ilustruje
ona niezwykłe możliwości, jakie daje nam Internet –
wymiany informacji, opinii, zdjęć, filmów, muzyki oraz
komunikowania się z wieloma osobami naraz. Pomysłowym studentem był Mark Zuckerberg, dziś założyciel największego na świecie serwisu społecznościowego Facebook.
1. Serwis YouTube pozwala milionom internautów
wymieniać się filmikami wideo i je komentować. Odszukaj w nim nagranie jedynego jak dotąd Polaka, który
wystąpił w Carnegie Hall jako członek orkiestry symfonicznej YouTube. Jak nazywa się ten muzyk i z jakiego
pochodzi miasta?
ee Tylko dla orłów: Jeśli masz cyfrowy aparat fotograficzny lub telefon z taką funkcją, nakręć kilkunastosekundowy film wideo w dowolnym formacie (np.
avi, mov, wmv). Tematyka filmu może dotyczyć np.
nietypowego zachowania zwierzaka domowego.
Następnie prześlij ten film na YouTube, zaliczając
go do kategorii ‹Zwierzęta” oraz wybierając opcję
udostępnienia: ‹Niepubliczny – mogą go oglądać dowolne osoby mające link”. Zapamiętaj ten link, aby
przesłać go później znajomym i bliskim.
2. Jakiś czas temu emocjonowaliśmy się dobrą grą
polskich siatkarzy na mistrzostwach świata we Włoszech. Wielu dziennikarzy komentowało na swoich
blogach mecze reprezentacji oraz atmosferę wokół
mistrzostw. Jednym z nich był Rafał Stec. Odszukaj
jego blog, zapoznaj się z ostatnimi wpisami i skomentuj je.
Spr awdzian 2.0
ee Tylko dla orłów: Jeśli masz pomysł i czas na prowa-
dzenie własnego blogu, załóż go w wybranym przez
ciebie portalu. Na dobry początek najlepiej napisać
kilka słów o sobie, zamieścić fotografie, podzielić się
ciekawym przemyśleniem i zaprosić internautów
do zamieszczania swoich komentarzy.
Sprawdź, czy umiesz przestrzegać
praw autorskich w Internecie
Przy korzystaniu z programów komputerowych oraz
Internetu dużą wagę należy przywiązywać do przestrzegania prawa autorskiego. Ważną umiejętnością
staje się rozróżnianie podstawowych rodzajów licencji – zgody na wykorzystanie dzieła opublikowanego
m.in. w sieci. Z inicjatywy amerykańskich organizacji
pozarządowych powstał zbiór reguł pod nazwą Creative Commons. Najbardziej restrykcyjna jest zasada
‹wszystkie prawa zastrzeżone”, która uniemożliwia
kopiowanie czy modyfikowanie dzieła bez zgody autora. Wielu twórców jednak pozwala użytkownikom na
więcej.
1. Chciałbyś zainstalować na swoim komputerze następujące oprogramowanie: program do przeglądania
i podstawowej edycji plików graficznych IrfanView; programy służące do kompresji i archiwizowania danych
Zip oraz WinRAR; komunikatory internetowe Skype
oraz Gadu-Gadu; pakiet biurowy Open Office oraz Microsoft Office; przeglądarkę dokumentów biurowych
w formacie PDF Adobe Reader. Sprawdź w Internecie,
które z tych programów możesz nieodpłatnie ściągnąć
i zainstalować na domowym komputerze bez naruszenia praw ich twórców. 2. Robert, licealista z Warszawy, prowadzi blog.
Zamieścił w nim m.in.: zdjęcie swojego liceum, które
skopiował ze strony internetowej szkoły; zdjęcie satelitarne swojego domu, pobrane ze strony Maps.google.
com; felieton kolegi na temat wymiany szkolnej z gimnazjum niemieckim, opublikowany w gazetce szkolnej;
link do strony internetowej szkoły muzycznej, do której uczęszcza; wywiad ze swoim ulubionym zespołem
muzycznym i zeskanowane zdjęcie jego członków zaczerpnięte z internetowego wydania czasopisma; multimedialny słownik języka niemieckiego (licencja typu
38
shareware), o którego udostępnienie prosili go koledzy
z klasy. Przeanalizuj powyższe sytuacje. Zdecyduj,
w których przypadkach mogło dojść do naruszenia
praw autorskich. Jakie dodatkowe warunki należałoby
spełnić, aby prawo nie zostało złamane?
3. Polska edycja internetowej encyklopedii Wikipedia
27 września 2010 r. o godz. 20.30 zawierała dokładnie
730237 tys. haseł, ale już o 23.45 tych haseł było o 60
więcej! Sprawdź, na jakich zasadach jest udostępniana treść Wikipedii. Jakie warunki muszą być spełnione, abyśmy mieli zezwolenie na kopiowanie i rozpowszechnianie treści jej haseł, na przykład na naszej
prywatnej stronie internetowej?
Sprawdź, czy umiesz korzystać
z dobrodziejstw internetowej ‹chmury‚
‹Przetwarzanie danych w chmurze” (ang. cloud computing) to, innymi słowy, możliwość tworzenia, edycji,
zapisywania i odczytywania danych przez Internet, do
czego najczęściej wystarczy jedynie przeglądarka (np.
Internet Explorer czy Netscape). W warunkach szkolnych ta nowinka pozwala tanio i bezpiecznie zapisywać
zadania rozwiązywane przez uczniów w dowolnym
miejscu i czasie. Pozwala też uniknąć np. takich sytuacji: w gimnazjum, na lekcji informatyki lub geografii,
uczniowie wykonują w arkuszu kalkulacyjnym Excel
zadanie dotyczące podziału administracyjnego kraju.
Oczywiście szkoła posiada licencję na ten program, ale
jak to zwykle bywa, nauczyciel wydaje polecenie uczniom, aby zadanie dokończyli w domu. I tu pojawia się
problem. Uczeń nie ma w domu licencji na Excela lub
korzysta z jego nielegalnej wersji. Jak temu zaradzić?
1. Jeśli nie posiadasz konta pocztowego na Gmail,
utwórz je. Będzie ci ono potrzebne do wykonania kolejnych zadań. Konto na Gmail pozwoli bowiem korzystać
z bezpłatnego arkusza kalkulacyjnego udostępnionego
przez firmę Google w serwisie Google Dokumenty.
2. 1 stycznia 1999 r. w Polsce w miejsce dotychczasowych 49 powstało 16 województw.
Przedstaw w tabeli liczbę ludności, powierzchnię
oraz gęstość zaludnienia w poszczególnych województwach. Potrzebne dane znajdziesz w roczniku
statystycznym lub w Internecie, choćby na stronie
Głównego Urzędu Statystycznego.
Posortuj dane w tabeli według różnych kryteriów:
powierzchni województw, liczby ludności oraz gęstości zaludnienia.
Oblicz procentowe udziały poszczególnych województw w powierzchni oraz liczbie ludności kraju.
Na zakończenie wykonaj podstawowe operacje formatowania arkusza – wybierz czcionki, pokoloruj
pola, oddziel komórki liniami – aby otrzymać czytelne i estetyczne zestawienie danych.
Przedstaw na różnych wykresach liczbę ludności
w poszczególnych województwach (np. wykres
słupkowy), powierzchnię województw (np. wykres
kolumnowy), gęstość zaludnienia (np. wykres kołowy). Wykonaj to zadanie w arkuszu kalkulacyjnym
znajdującym się w Google Dokumenty, a następnie
pobierz je i zapisz na dysku swojego komputera
w formacie arkusza Excel.
3. Zamierzasz ulokować na rok w jednym z dwóch
banków kwotę 2000 zł. Masz jednak problem, ponieważ banki oferują inne stopy procentowe oraz
inne zasady naliczania odsetek. Bank A udziela
oprocentowania rocznego w wysokości 6%, a odsetki
dopisuje dopiero po roku. Bank B udziela oprocentowania rocznego w wysokości 5,8%, ale odsetki dopisuje co kwartał, powiększając tym samym kwotę,
która będzie podlegała oprocentowaniu w kolejnym
kwartale.
Korzystając z Google Dokumenty, zaprojektuj arkusz, który ułatwi ci podjęcie decyzji związanej
z wyborem banku.
Przeprowadź symulację, na podstawie której określisz wysokość oprocentowania w banku B, aby
efekty oszczędzania po roku w obu bankach były
identyczne.
Załóż na forum dyskusyjnym dowolnego portalu finansowego wątek: ‹W którym banku najkorzystniej
ulokować na rok 2000 zł?”.
4. Korzystając z usługi Google Kalendarz, zorganizuj
swój osobisty kalendarz i udostępnij go członkom swojej rodziny. Może on zawierać następujące informacje:
godziny pracy rodziców, tygodniowy rozkład zajęć dzieci w szkole, okazjonalne spotkania, ważne wydarzenia
rodzinne itp. Udostępniając kalendarz swoim bliskim,
nadaj im taki status, aby także oni mogli dokonywać
wpisów.
39
Karta projektu
5. 5. Karta projektu
Karta projektu została stworzona dla uczniów realizujących gimnazjalny projekt edukacyjny. Jest narzędziem, które pomoże im
zaplanować i zrealizować projekt.
I. Podstawowe informacje – zespół uczniowski i wybrane tematy projektu
Temat projektu
Zespół uczniowski
1. imię i nazwisko ucznia
podpisy uczniów
(zobowiązanie do realizacji projektu�
Nauczyciel opiekun
imię i nazwisko nauczyciela
podpis nauczyciela
Problem
Problem, którego rozwiązaniem zajmuje się zespół uczniów np.: Jak światło wpływa
na rozwój roślin? lub Jak sprawić, aby nasza miejscowość była czystsza?
II. Określenie celów projektu i zaplanowanie etapów realizacji
(tabele wypełniane na etapie planowania, z wyjątkiem informacji o wykonaniu, dopisywanej po zakończeniu zadania)
A.
Główne cele
‹Czego się chcemy dowiedzieć?‚ i/lub ‹Co chcemy osiągnąć?‚
B.
Planowanie etapów realizacji projektu
Główne zadania
Jeśli projekt
jest bardziej
rozbudowany,
warto dodać
kolumnę głównych zadań
Działania
Uczniowie odpowiedzialni
Terminy realizacji
Informacja o wykonaniu
1. Działania pozwalające zrealizować projekt lub zadanie
Imiona i nazwiska uczniów
Termin rozpoczęcia
i zakończenia
Informacje podsumowujące
wykonanie działania i zadania
Termin rozpoczęcia
i zakończenia
Termin rozpoczęcia
i zakończenia
Jw.
III. Konsultacje z nauczycielem
(tabela wypełniana sukcesywnie w czasie realizacji projektu)
Terminy
Temat
Uczestnicy konsultacji
Podpis nauczyciela
Kiedy się
odbyła?
Czego dotyczyła konsultacja?
Imię i nazwisko nauczyciela udzielającego
konsultacji oraz biorących w niej udział uczniów
Podpis nauczyciela
udzielającego konsultacji
Jw.
IV. Publiczne przedstawienie rezultatów projektu
(tabela wypełniana po prezentacji)
Termin prezentacji
Kiedy odbyła się prezentacja?
Miejsce prezentacji
Np. szkoła, strona internetowa ogólnopolskiego programu, w którym uczniowie wzięli udział
Forma prezentacji
Np. prezentacja komputerowa, plakaty i krótkie ich ustne omówienie
Udział członków zespołu
Np. wskazanie, którzy uczniowie i w jaki sposób wzięli czynny udział w prezentacji
Odbiorcy
Np. uczniowie klasy, szkoły, rodzice, przedstawiciele samorządu, uczniowie innej szkoły
40
Karta zadania (lub działania)
(Jeśli projekt jest rozbudowany to poza kartą projektu uczniowie mogą wypełniać także karty działań lub zadań)
Zadanie
A.
Jedno z zadań lub działań, jakie planuje wykonać zespół, aby rozwiązać problem i zrealizować projekt.
Planowanie
(tabela wypełniana podczas planowania działania)
Działania
Uczniowie wykonujący
działanie i ich role
Źródła informacji,
materiały i zasoby
Sojusznicy
Termin wykonania
Zadanie rozpisane
na szczegółowe
działania.
Imiona i nazwiska uczniów,
ze wskazaniem, co kto robi.
Z czego uczniowie będą
korzystać?
Kto może pomóc?
Przewidywany termin
rozpoczęcia i zakończenia
działania.
Jw.
B.
Realizacja i samoocena
(tabela wypełniana po wykonaniu kolejnych zadań i działań)
Co i jak zrobiliśmy?
Które z zadań i działań udało się zespołowi zrealizować? Kto był w to zaangażowany (wykonawcy�? Z jakich źródeł informacji, materiałów i zasobów korzystali
uczniowie? Jak przebiegała realizacja przeprowadzonych działań lub zadań?
Kto im pomagał? Jakie efekty (produkty� powstały w wyniku podjętych działań?
Co stanowiło dla nas trudność i jak ją
pokonaliśmy?
Jakie trudności uczniowie napotkali i jak je rozwiązali? Których zadań i działań
nie udało się zrealizować?
Czego się nauczyliśmy?
Uczniowie wskazują, czego się dowiedzieli lub nauczyli, jakie umiejętności
zdobyli.
41
D e b a t y i d y s k u s j e w s z ko l e
5. 6. Debaty i dyskusje w szkole
Pierwszym zadaniem nauczycieli i uczniów uczestniczących w programie Szkoła z klasą 2.0 jest zorganizowanie debaty klasowej, a następnie ogólnoszkolnej
na temat Kodeksu 2.0. Istnieją różne metody i sposoby
publicznej dyskusji, z których można skorzystać w czasie tego zadania – poniżej przedstawiamy najpopularniejsze z nich.
Rodzaje debat
Demokracja to nieustająca publiczna dyskusja. Już
samo to stwierdzenie wydaje się uzasadniać wykorzystanie dyskusji jako metody nauczania w edukacji
obywatelskiej. Posługujemy się nią, aby przekonać
uczniów zarówno o wartości i sile dyskusji, jak i o roli
pojedynczego obywatela w publicznym dialogu w państwie demokratycznym.
Stosowane na lekcjach edukacji obywatelskiej metody
debatowania i dyskusji:
1. Debata ‹za i przeciw”.
2. Debata oksfordzka.
3. Dyskusja panelowa.
4. Dyskusja plenarna.
5. Akwarium.
I. Debata ‹za i przeciw‚
Debatę tę stosujemy wówczas, gdy chcemy, aby uczniowie spojrzeli na problem z dwóch różnych punktów
widzenia, przeanalizowali go, a następnie dokonali
wyboru.
Do zalet tej metody zaliczyć należy:
kształcenie umiejętności argumentacji,
rozwijanie umiejętności twórczego i krytycznego
myślenia,
wspomaganie procesów demokratyzacyjnych w szkole,
umożliwianie lepszego zrozumienia podejmowanych decyzji,
tworzenie poczucia współodpowiedzialności za
przyjęte rozwiązania,
możliwość jej zastosowania w szkole podstawowej
i średniej.
W zależności od poziomu uczniów debata ‹za i przeciw”
może być rozszerzona lub zawężona.
Nauczyciel pomaga uczniom przygotować się do
debaty, udziela wskazówek, wytwarza pozytywną atmosferę, słucha uważnie wypowiedzi uczniów, nie komentuje, gdy któryś z uczniów skończy mówić, zachęca
uczniów do dyskutowania z innymi uczniami, a nie tylko z nauczycielem, przygotowuje ich merytorycznie do
dyskusji lub wskazuje materiał, na podstawie którego
powinni się przygotować.
Praktyczne wskazówki dla nauczycieli
Nauczyciel określa zasady debaty.
Nauczyciel wybiera temat – najlepiej na tyle kontro
wersyjny, by łączył się ze skrajnymi opiniami, ale nie
powinien wywoływać emocji negatywnych (debata
ogniskuje się wokół pewnego tematu czy tezy, np.
‹Studia wyższe powinny być bezpłatne”, ‹Przymusowa służba wojskowa jest współczesną formą
niewolnictwa”). Nauczyciel dzieli klasę na dwie dyskutujące strony:
zwolenników i przeciwników tezy.
W zależności od koncepcji nauczyciela uczniowie
mogą najpierw przygotowywać argumenty i dowody tylko dla swojej strony lub przygotować się do
obrony obu opinii, a dopiero kilka dni przed debatą losować stanowisko, którego będą bronić. Jeżeli
klasa jest zbyt liczna, możemy wprowadzić grupę
obserwatorów. Obserwatorzy przyglądają się zachowaniu dyskutantów, notują uwagi dotyczące
prezentowanych argumentów, wskazują słabe
i mocne strony debatujących, starają się wychwycić
popełnione błędy. Debata jest kierowana – przez nauczyciela, ucznia
lub dwóch uczniów. Do ich zadań należy czuwanie
nad przebiegiem debaty, otwieranie dyskusji, przydzielanie i odbieranie głosu w razie przekroczenia
limitu czasu, czuwanie nad kulturą dyskusji. Debatujące strony przedstawiają własne argumenty. Każdy dyskutant próbuje zaprezentować
najlepsze argumenty na poparcie swojego stanowiska. Debatujący siedzą po dwóch przeciwnych
stronach. W innych rodzajach dyskusji uczniowie
siedzą w kręgu, gdyż dyskutują ze sobą, a nie kierują
argumentu do nauczyciela.
Podsumowanie debaty polega na jej analizie i określeniu kluczowych momentów oraz wskazaniu do-
42
świadczeń wartych wykorzystania w przyszłości.
W podsumowaniu i ogólnej ocenie debaty można
wykorzystać następujące pytania:
–– Co należy ulepszyć w kolejnej debacie?
–– Jakie argumenty były najbardziej przekonujące?
–– Czy ktoś został przekonany i zmienił swoje
zdanie?
–– Jakie nowe, ciekawe poglądy usłyszałeś po raz
pierwszy?
Jeśli chcemy pomóc debatującym stronom w ustaleniu płaszczyzny porozumienia, prowadzący dyskusję prosi, aby każda z grup spróbowała znaleźć
wśród argumentów grupy przeciwnej chociaż jeden
taki, który mogłaby zaakceptować.
Praktyczne wskazówki dla uczniów
trzymać się tematu,
starać się uzasadnić i przeforsować własne stanowisko,
próbować przewidzieć strategię przeciwnika,
rozpoczynać wystąpienie od najsilniejszego argumentu,
pamiętać, że należy łączyć argumenty w logiczną
całość,
używać różnorodnych argumentów,
popierać argumenty dowodami, np. danymi statystycznymi, opiniami autorytetów,
słuchać uważnie argumentów strony przeciwnej, by
móc formułować kontrargumenty, szukać słabego
punktu przeciwnika,
nie mówić zbyt szybko, stosować pauzy,
nie czytać z kartki, odczytywać tylko cytaty i dane
statystyczne,
sporządzać notatki, co może pomóc przygotować
kontrargumenty,
nigdy nie powtarzać argumentacji od początku,
starać się oszczędnie gestykulować.
Obserwatorzy
Dużą rolę w końcowej fazie debaty odgrywają obserwatorzy, którzy posługują się specjalnymi kartami
oceny wskazującymi słabe i mocne strony debaty,
popełnione błędy, dobre argumenty itd. Obserwatorzy
decydują, czyje argumenty okazały się bardziej przekonujące i czy teza debaty została obroniona.
Debata może zakończyć się głosowaniem. Moment
głosowania często jest ukoronowaniem debaty.
Korzyści z zastosowania debaty ‹za i przeciw”
Debata rozwija umiejętności:
logicznego myślenia i argumentowania,
rozwiązywania problemów,
ustnej komunikacji,
pisemnego porozumienia,
twórczego myślenia,
poszukiwania i porządkowania informacji (umiejętność tę zdobywają uczniowie podczas przygotowywania się do dyskusji),
weryfikowania własnych, często nieprzemyślanych
poglądów.
Niebezpieczeństwa związane z debatą
‹za i przeciw”
W wyniku debaty:
jedna ze stron może czuć się przegrana,
jedna ze stron może być niezadowolona z decyzji
obserwatorów,
uczniowie mogą nie identyfikować się ze stanowiskiem, którego muszą bronić,
mogą pojawić się negatywne emocje związane z tematem,
może pojawić się niezdrowa rywalizacja.
II. Debata oksfordzka
Główne zasady: W debacie biorą udział dwa kilkuosobowe zespoły,
które prezentują przeciwstawne zdanie na dyskutowany temat.
Temat powinien być sformułowany w jasny i czytelny sposób.
Uczestnicy zabierają głos na przemian; rozpoczyna
przedstawiciel zespołu broniącego tezy.
W czasie trwania debaty głos mogą zabierać słuchacze, jasno określając, którego punktu widzenia bronią; mogą również zadawać pytania wyjaśniające.
Powinien zostać ustalony maksymalny czas wypowiedzi, a wybrany wcześniej marszałek powinien
dopilnować, by go przestrzegano.
Najważniejszym momentem dyskusji jest głosowanie – słuchacze decydują wtedy, która teza została
uzasadniona w bardziej przekonujący sposób.
Uwaga! Ważny jest sposób zajęcia miejsc w sali.
Członkowie dyskutujących ze sobą grup powinni siedzieć naprzeciw siebie, a słuchacze – zwolennicy ich
43
tez – za nimi. W ławach ustawionych prostopadle do
debatujących stron zasiadają słuchacze niezdecydowani. W przeciwległym końcu sali, najlepiej na podwyższeniu, zasiadają marszałek i sekretarz debaty.
Uczestnicy mogą zmieniać miejsca tylko w przerwach
pomiędzy wystąpieniami.
III. Akwarium
Kilka osób siedzi w kręgu i prowadzi dyskusję na wybrany temat. Pozostałe osoby zajmują miejsca wokół
nich i są obserwatorami. Ich obowiązkiem jest analizowanie przebiegu dyskusji pod kątem doboru i skuteczności argumentacji, respektowania zasad regulaminu oraz ogólnego przebiegu sporu. Później może
nastąpić zamiana ról – dotychczasowi obserwatorzy
przejmują rozmowę, zaś dyskutujący odgrywają rolę
obserwatorów.
Intencją dyskusji typu ‹akwarium” jest wzajemne
uczenie się i doskonalenie umiejętności, a nie tylko
wyłapywanie błędów.
IV. Dyskusja panelowa
Temat w dyskusji panelowej jest publicznie dyskutowany przez wyznaczoną grupę, czyli ‹panel”, kierowaną przez osobę zwaną moderatorem. Grupa wcześniej
przygotowuje się do dyskusji i ustala dokładnie, co ma
być powiedziane. Pożądane jest, aby prezentowane
wypowiedzi były kontrowersyjne.
Pierwsza część spotkania jest przygotowana. Prowadzący ją moderator na ogół wie, co panelista ma
do powiedzenia i kieruje wypowiedziami jak dyrygent
D e b a t y i d y s k u s j e w s z ko l e
orkiestrą. Druga część jest otwarta dla uczestników
z sali. Mogą oni zadawać pytania panelistom i komentować ich wypowiedzi, a także prezentować swój
punkt widzenia. Moderator udziela głosu publiczności
i panelistom.
Na zakończenie krótko podsumowuje, co zostało powiedziane, dodając swój komentarz.
Dobrze przeprowadzona dyskusja panelowa nie kończy się jednoznacznym osądem, lecz pozostawia każdemu z uczestników poczucie wagi jego własnej opinii.
V. Dyskusja plenarna
To swobodna dyskusja w grupie liczącej od kilkunastu
do kilkudziesięciu osób (skuteczna wymiana poglądów
łatwiejsza jest jednak w grupach nie większych niż 20
osób). Dyskusja plenarna jest techniką pozwalającą
uczniom na zaprezentowanie swojej wiedzy, doświadczeń, pomysłów na dany temat.
Prowadzący otwiera dyskusję, przedstawia jej plan,
zachęca do zabierania głosu, czuwa nad czasem wypowiedzi, przypomina o kulturze dyskutowania, podkreśla przechodzenie do kolejnych punktów dyskusji,
podsumowuje dotychczasowe etapy, a potem całość
dyskusji, odnajduje i podkreśla stanowiska wspólne
i rozbieżne.
Dyskusja plenarna nie powinna trwać dłużej niż 45
minut.
Więcej na: www.ceo.org.pl/portal/b_oferta_wydawni‑
cza_publikacje_internetowe
Organizatorzy
Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej jest pozarządową instytucją oświatową działającą od 1994
roku. Upowszechnia wiedzę obywatelską, promuje praktyczne umiejętności i postawy niezbędne do
budowania demokratycznego państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego. Prowadzi również niepubliczną placówkę doskonalenia nauczycieli, publikuje materiały dydaktyczne i podręczniki. Wspiera
współpracę i wymianę doświadczeń pomiędzy nauczycielami i angażuje się w prowadzenie akcji edukacyjnych promujących poprawę edukacji oraz propagujących wartości demokratyczne.
www.ceo.org.pl
‹Gazeta Wyborcza‚ jest największą opiniotwórczą gazetą w Polsce. Powstała w 1989 roku jako platforma pierwszych demokratycznych wyborów do parlamentu. Pierwszy numer ukazał się w nakładzie
150 tys. egzemplarzy i liczył 8 stron. Dziś ‹Gazeta” jest najchętniej kupowaną i czytaną poważną gazetą
codzienną, a jej średnia objętość przekracza 110 stron.
www.wyborcza.pl
Wspierają nas
Fundacja Agory
Od wielu lat Agora i Agora-Holding prowadzą aktywną działalność filantropijną. Jesienią 2004 roku spółki
powołały fundację, która skupiła dotychczasową działalność Grupy w jednym miejscu i ją dalej rozwija.
Działalność Fundacji koncentruje się obecnie na pomocy ciężko chorym i niepełnosprawnym dzieciom,
programach stypendialnych oraz finansowaniu akcji społecznych inicjowanych przez ‹Gazetę Wyborczą”.
www.agora.pl Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności została założona w USA przez Polsko-Amerykański Fundusz
Przedsiębiorczości. W Polsce działa od 2000 roku, pracując na rzecz umacniania społeczeństwa obywatelskiego, demokracji i gospodarki rynkowej. W Polsce Fundacja koncentruje się obecnie na inicjatywach
edukacyjnych służących przede wszystkim wyrównywaniu szans, a także wyzwalaniu i umacnianiu
energii obywatelskiej w miejscach wymagających szczególnego wsparcia.
www.pafw.pl
Partnerzy programu
Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON aktywnie działa na polskim rynku publikacji edukacyjnych.
W swojej ofercie ma podręczniki do wszystkich poziomów nauczania szkolnego oraz publikacje przygotowujące do egzaminu gimnazjalnego i matury. Wspiera proces edukacji na wielu płaszczyznach
–proponuje zestawy dydaktyczne zawierające nie tylko podręczniki, ale także materiały uzupełniające
dla ucznia, nauczyciela i szkoły, takie jak multimedialne pomoce naukowe czy filmy edukacyjne własnej
produkcji. Corocznie organizuje też próbne egzaminy na różnych poziomach kształcenia.
www.operon.pl
Fundacja Orange została powołana przez firmy Telekomunikacja Polska i Orange. Jej celem jest prowadzenie innowacyjnych i skutecznych programów edukacyjnych, społecznych i charytatywnych oraz
projektów na rzecz zrównoważonego rozwoju. U podstaw jej działań leży chęć długofalowego zaangażowania się w rozwiązywanie ważnych problemów społecznych dzieci i młodzieży. Fundacja wspiera
działania edukacyjne propagujące nowe technologie, a w szczególności Internet, jako narzędzia edukacji.
www.fundacja.orange.pl
Honorowy patron programu: Minister Edukacji Narodowej Katarzyna Hall.