Do czego zobowiązuje umowa o roboty budowlane

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 17.12.2014
Do czego zobowiązuje umowa o roboty budowlane
Obowiązek inwestora przekazania wykonawcy terenu budowy należy do jego podstawowych powinności, a nie jest
jedynie przejawem współdziałania stron przy wykonywaniu zobowiązania.
Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 23 lipca 2014 r. (V CSK 503/13).
Powód (będący inwestorem) domagał się od pozwanego (tj. wykonawcy) zwrotu uprzednio zapłaconych na jego rzecz kar
umownych, których żądanie zapłaty zostało w innym procesie prawomocnie oddalone. Sąd I instancji uznał zasadność
roszczenia powoda, uznając, że wobec oddalenia powództwa o zapłatę kar umownych świadczenie to stało się nienależne
i powodowi należy się zwrot. Sąd uwzględnił jednak powództwo tylko w części, wobec skutecznego zgłoszenia przez
pozwanego zarzutu potrącenia swojej wierzytelności z tytułu kar umownych, należnych mu w następstwie odstąpienia od
umowy na podstawie art. 491 § 1 kodeksu cywilnego (k.c.) – wobec nieprzekazania pozwanemu przez powoda placu
budowy.
Powód wniósł apelację. Sąd apelacyjny przyznał jednak, że zgodnie z postanowieniami umowy pozwanemu
odstępującemu od umowy należna była kara umowna, której potrącenie z dochodzoną przez powoda wierzytelnością było
dopuszczalne.
Powód wniósł skargę kasacyjną, podnosząc m.in. zarzut wadliwego zastosowania art. 491 § 1 w zw. z art. 647 k.c. i – co
za tym idzie – przyjęcia, że udostępnienie terenu budowy jest świadczeniem podstawowym z umowy o roboty
budowlane, a nie obowiązkiem współdziałania przez powoda jako wierzyciela, nieuprawniającym pozwanego do
odstąpienia od umowy.
Sąd Najwyższy nie uznał skargi za zasadną. Sąd ocenił, że z gramatycznej wykładni normy prawnej zawartej w art. 647
k.c. jednoznacznie wynika, że przez zawarcie umowy o roboty budowlane inwestor zobowiązuje się do dokonania
czynności związanych z przygotowaniem robót, które obejmują w szczególności m.in. przekazanie wykonawcy terenu
budowy. Obowiązek inwestora m.in. przekazania wykonawcy terenu budowy należy do jego podstawowych obowiązków
składających się na treść wynikającego z zawartej umowy jego zobowiązania wzajemnego, a nie jest – jak twierdzi
powód – przejawem wykonania jedynie obowiązku współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania.
Marta Skurska, radca prawny Gliwice, Rödl & Partner
Umowa o roboty budowlane jest jedną z umów nazwanych, uregulowaną w części szczególnej kodeksu cywilnego.
Umowy nazwane charakteryzują się tym, że przepisy regulujące ich zawieranie wyraźnie wskazują na tzw. essetnialia
negoti tych umów, tj. na elementy konieczne, przejawiające się w takich a nie innych uprawnieniach i obowiązkach stron,
które przesądzają, z jaką umową mamy do czynienia i które to elementy pozwalają odróżnić daną umowę od innych
umów oraz wykluczają zakwalifikowanie jej jako umowy nienazwanej (dopuszczalność zawierania tzw. umów
nienazwanych wynika z zasady swobody umów).
Elementy konieczne umowy o roboty budowlane wynikają z treści przepisu art. 647 k.c., który określa, do czego
obowiązane (i uprawnione) są strony takiej umowy. I tak, przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się
do:
- oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej,
Inwestor zobowiązuje się do:
- dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do
przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
- do odebrania obiektu i
- zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Umowa o roboty budowlane jest przy tym umową wzajemną, tj. dwustronnie zobowiązującą, w której świadczeniu jednej
ze stron (inwestora) odpowiada (ekwiwalentne) świadczenie drugiej strony (wykonawcy).
Przekazanie przez inwestora wykonawcy terenu budowy jest zatem jego podstawowym świadczeniem z umowy o roboty
budowlane. Obowiązek współdziałania dłużnika i wierzyciela przy wykonywaniu zobowiązania, określony w art. 354
k.c., odnosi się natomiast do uprzednio ukształtowanej już treści zobowiązania, którą wyznaczają prawa i obowiązki stron
związanych umową, także umową o roboty budowlane, których zasadniczy kształt w odniesieniu do umów nazwanych
wyznaczył ustawodawca. Obowiązek współdziałania stron przy wykonywaniu zobowiązania nie jest tożsamy z
obowiązkiem spełnienia świadczenia wynikającego z umowy wzajemnej – obejmuje on elementy związane ze
spełnieniem świadczenia (odnoszące się do czasu i miejsca, sposobu wydania i jakości świadczenia, a także zasad
współdziałania z wierzycielem) – a poza tym obejmuje również inne aspekty, niezwiązane bezpośrednio z samym
spełnieniem świadczenia, jak np. obowiązek zachowania lojalności wobec drugiej strony czynności prawnej. Nie jest
więc zasadne kwalifikowanie jednego z ustawowo określonych podstawowych obowiązków inwestora, składającego się
na treść jego zobowiązania wzajemnego, jako przejawu wykonania przez niego jedynie obowiązku współdziałania z
wykonawcą obiektu. Przekazanie przez inwestora terenu budowy bezspornie należy do jego podstawowych obowiązków,
kształtujących treść jego zobowiązania, powstałego w wyniku zawarcia umowy o roboty budowlane.
W komentowanej sprawie bezzasadność zarzutu błędnej wykładni art. 647 k.c. przesądziła w konsekwencji o
bezzasadności opartego na nim zarzutu naruszenia art. 491 § 1 k.c. przez jego zastosowanie. Wobec dokonanego przez
Sąd Apelacyjny ustalenia, że inwestor, nie wywiązując się ze swojego zobowiązania umownego przekazania wykonawcy
terenu budowy (a nie z obowiązku współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania), popadł w zwłokę z wykonaniem
zobowiązania umownego, stwierdzić należy, że pozwany wykonawca mógł skorzystać z uprawnienia wynikającego z art.
491 § 1 k.c. Zwłoka, o której mowa w art. 491 § 1 k.c., odnosi się bowiem również do zobowiązań określonych w
przepisach mających zastosowanie do umowy łączącej strony.
Źródło: http://www.rp.pl/artykul/1165244-Roboty-budowlane--Do-czego-zobowiazuje-umowa.html
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]