LO semestr II - PlusEdukacja

Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej mają zagwarantowane w Konstytucji
prawo wyborcze, dzięki któremu mogą wybierać swoich przedstawicieli do
samorządu terytorialnego, Sejmu i Senatu, a także Prezydenta.
Sposób organizowania i przeprowadzania wyborów oraz zasady prawa
wyborczego określa ustawa nazwana ordynacją wyborczą. Zgodnie z
ordynacją wyborczą wybory w Polsce są:
Powszechne - wszyscy obywatele, którzy ukończyli 18 lat i nie są
pozbawieni praw obywatelskich, mogą uczestniczyć w wyborach - jest to
czynne prawo wyborcze.
o Prawo do kandydowania i bycia wybranym- to bierne prawo
wyborcze.
o Bierne prawo wyborcze do Sejmu uzyskuje obywatel, który
ukończył 21 lat, a do Senatu - 30 lat,
o na radnego może kandydować, mając 18 lat,
o prezydenta - 35 lat.
Bezpośrednie - każdy obywatel głosuje osobiście, bezpośrednio na kandydatów do Sejmu, Senatu, samorządu terytorialnego oraz na prezydenta.
Równe - każdy wyborca ma jeden równoważny głos (głos każdego wyborcy
znaczy tyle samo).
Tajne - każdy obywatel ma zapewnioną anonimowość wyboru.
Kto może zgłaszać kandydatów do Sejmu i Senatu?
Prawo zgłaszania kandydatów do Sejmu i Senatu mają np.
o partie polityczne,
o związki zawodowe
o stowarzyszenia obywateli.
Ordynacja wyborcza zawiera informacje o dwóch sposobów przeliczania
głosów na mandaty, stosowanych w Polsce.
W systemie proporcjonalnym każdemu z ugrupowań politycznych
przysługuje liczba mandatów współmierna do liczby głosów oddanych na
daną partię
1
o Swoją reprezentację w Sejmie zdobywają partie, które przekroczyły
próg wyborczy i w skali kraju uzyskały minimum 5%, a koalicje
wyborcze 8% głosów. W ostatnich wyborach (2007 r.) Platforma
Obywatelska uzyskała 4 1 , 5 1 % głosów, co dało jej 209 mandatów
W systemie nazywanym większościowym mandat przypada osobom z
największym poparciem wyborców. Zasada ta obowiązuje np. w wyborach
do senatu lub w czasie wyborów prezydenckich. Kandydaci z mniejszą
liczbą głosów nie otrzymują mandatu lub, w przypadku wyborów
prezydenckich, nie uczestniczą w drugiej turze głosowania.
1. Wybory do Sejmu są proporcjonalne a wybory do Senatu większościowe
2. Wybory prezydenckie również są większościowe. Druga tura wyborów
odbywa się 14 dnia od tury pierwszej) – dwóch kandydatów z największa
liczbą głosów.
Wybory parlamentarne
1. W Polsce wybory parlamentarne zarządza prezydent.
2. Prezydent wspólnie z Państwową Komisją Wyborczą ustala tzw.
kalendarz wyborczy (np. data głosowania, termin zgłaszania kandydatów)
3. Państwowa Komisja Wyborcza odpowiada za przeprowadzenie wyborów.
4. Partie zgłaszają listy kandydatów w poszczególnych okręgach wyborczych.
(wymagany podpis 5 tys. obywateli mających czynne prawo wyborcze w
danym okręgu)
5. Kampania wyborcza – partie próbują uzyskać przychylność wyborców,
pojawiają się sploty wyborcze, plakaty, spotkania z wyborcami, debaty
telewizyjne
a. Pozytywna – pokazują swoje najlepsze cechy
b. Negatywna – podkreślenie wad konkurencji
6. Cisza wyborcza obowiązuje w dniu poprzedzającym wybory oraz w czasie
wyborów. Można tylko przeprowadzać sondaż wyborczy
2
PARTIE POLITYCZNE
PARTIA POLITYCZNA
dobrowolna organizacja
występuje pod określoną nazwa
posiada program polityczny,
Cel: zdobycie i sprawowania władzy, a przez to wpływ na kształtowanie
polityki państwa
ZASADY DZIAŁANIA PARTII POLITYCZNYCH W POLSCE
Zasady funkcjonowania partii politycznych reguluje ustawa o partiach z 1997
roku
Partię może założyć 1000 obywateli polskich którzy ukończyli 18 lat
Najważniejszym dokumentem partii jest statut, który określa cel, strukturę,
zasady działania, nazwę, skrót nazwy, siedzibę, członkostwo, sposób
przeprowadzenia wyborów władz partii
Partię zgłasza się do rejestracji w Sądzie Okręgowym w Warszawie
Finansowanie partii jest jawne
Partia nie może prowadzić działalności gospodarczej
Otrzymuje pieniądze z budżetu państwa, gdy z wyborach do sejmu otrzyma
co najmniej 3% głosów, w przypadku koalicji 6%
FINANSOWANIE PARTII
Składki członkowskie
Darowizny sympatyków
Z wynajmu nieruchomości należących do partii
Subwencje z budżetu (uzależnione od liczby uzyskanych głosów)
Dotacja budżetowa – zwrot kosztów kampanii wyborczych, wypłacana
jednorazowo (partie, których przedstawiciele dostali się do Sejmu i Senatu)
GŁÓWNE WYDATKI
Kampanie wyborcze (spoty telewizyjne, obsługa portali internetowych,
plakaty, ulotki, organizacja wieców i spotkań)
Płace do pracowników
Koszt ekspertyzy prawnych
Wynajem nieruchomości na lokale partyjne
3
LIKWIDACJA PARTII
Delegalizacja (orzeczenie Trybunału Konstytucyjno o sprzeczności celów
lud działalności partii z Konstytucją)
Rozwiązanie (decyzja organu uprawnionego w statucie partii politycznej o
jej likwidacji)
Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie o wykreśleniu partii z
ewidencji nie podlega zaskarżeniu
SYSTEM PARTYJNY
JEDNOPARTYJNY
Istnienie innych partii jest nielegalne
Partia sprawuje władzę samodzielnie, najczęściej w sposób totalitarny
III Rzesza (NSDAP)
ZSRR (KPZR)
Włochy Mussoliniego (Włoska Partia Faszystowska)
DWUPARTYJNY
Istnieje wiele partii politycznych, jednak władze często sprawują na przemian
dwie główne partie
Istnieniu tego typu partii sprzyja system większościowy
USA (Partia Demokratyczna, Partia Republikańska)
WIELOPARTYJNY
Istnieje wiele partii które mają szansę na sprawowanie władzy
Zwykle władzę sprawują koalicje partyjne zawierane po wyborach w celu
stworzenia rządu
Systemowi sprzyja ordynacja proporcjonalna
Polska po 1990 roku
FUNKCJE PARTII
Opiniotwórcza
o kształtują opinię publiczną poprzez przekonywanie wyborców do
własnego programu politycznego.
Wyborcza
4
o Poprzez wyznaczanie swoich kandydatów partie decydują o tym, kto
będzie miał szanse sprawować najwyższe funkcje w państwie.
Rządzenia
o Po wygranych wyborach władzę przejmuje zwycięska partia. Realizuje
ona swój program polityczny samodzielnie lub w koalicji.
5
SAMORZĄDNA RZECZPOSPOLITA
Władza centralna a samorząd terytorialny
1. Czym jest samorządność?
To zdolność grupy społecznej do samodzielnego podejmowania decyzji
dotyczących jej problemów i spraw życia społecznego oraz prawo do
organizowania się
2. Podział samorządu?
Samorząd terytorialny
o To organizacja mieszkańców danego terytorium, którzy mają
wspólne interesy i potrzeby. Do tego typu samorządów zalicza się
gminę, powiat i województwo
Samorząd specjalny
o Zawodowy
np.
lekarski,
adwokacki,
gospodarczy
np.
Izba
Rzemieślnicza, Izba Przemysłowo – Handlowa
Samorząd inny – powstaje na zasadzie np. wspólnych zainteresowań,
oparty jest na jakiś więzach społecznych np. samorząd działkowców,
samorząd uczniowski
3. Samorząd terytorialny:
Mocą ustawy sejmowej z 24 lipca 1998 roku został wprowadzony z dniem 1
stycznia 1999 roku nowy podział administracyjny Polski
Polegał on na zmniejszeniu liczby województw z 49 do 16 oraz
wprowadzający nowe struktury samorządu terytorialnego: powiatowy i
wojewódzki
Celem nowego podziału terytorialnego było:
o Uwzględnienie więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych
ludzi zamieszkujących na określonym terytorium
o Sprawne funkcjonowanie poszczególnych samorządów
Największymi jednostkami podziału terytorialnego są województwa
W ich obrębie działa 379 powiatów i 65 miast wydzielonych
Najmniejszą jednostką podziału terytorialnego jest gmina
6
4. Zasady prawidłowego funkcjonowania samorządu.
Zasada decentralizacji – polega na przekazanie części władzy, uprawnień
na niższe szczeble
o Organy centralne państwa przekazują realizację pewnych zdań tym,
których zdania te bezpośrednio dotyczą
o Dzięki tym uprawnieniom samorządy mogą rozstrzygać sprawy na
szczeblu lokalnym samodzielnie
Zasada pomocniczości (subsydiarności) – państwo zajmuje się tylko tymi
sprawami, z którymi samorząd sam by sobie nie poradził
5. Od 1999 roku w Polsce funkcjonuje trójstopniowy podział samorządu
terytorialnego.
Województwo – składa się z gmin i powiatów. Jego mieszkańcy tworzą
wspólnotę, którą określa się mianem regionalnej
Powiat – wspólnota, której członkami są wszyscy mieszkańcy danego
powiatu. Powiat swoim terytorium obejmuje kilka lub kilkanaście gmin.
Istnieją też miasta na prawach powiatu.
Gmina – najmniejsza i podstawowa jednostka samorządu terytorialnego.
Jej członkami są wszyscy mieszkańcy danej gminy
o Wiejska – na jej terenie nie ma żadnego miasta
o Miejska – powstają na terenie miasta, może dzielić się na dzielnice i
osiedla
o Wiejsko – miejska – na jej obszarze znajduje się co najmniej jedno
miasto
6. Podział zadań samorządu
Zadania własne
Zadania zlecone
(finansowane ze środków gminy)
(finansowane z budżetu państwa)
- ochrona porządku publicznego
- prowadzenie przez gmine urzędu
-
stanu cywilnego (meldunki, ewidencja
zagospodarowanie
przestrzenne
gminy
ludności, wydawanie dowodów)
- ochrona środowiska naturalnego
- przeprowadzenie spisów rolnych
7
- oświata i pomoc społeczna
- organizacja wyborów sejmowych
- działalność kulturowa
- podejmowanie inwestycji o dużym
- budownictwo mieszkaniowe
zasięgu np. budowa dróg
- budowa i utrzymanie dróg gminnych
7. Prawo lokalne
Każda jednostka samorządu terytorialnego może uchwalać prawo lokalne
(obowiązujące tylko na jej obszarze)
np. zasady organizacji urzędów lub tworzenie przepisów porządkowych
8. Nadzór nad samorządem lokalnym.
Nadzór nad samorządami i realizowanymi przez nich zadaniami pełni
Prezes Rady Ministrów i mianowani przez niego przedstawiciele wojewoda
Finanse administracji lokalnej kontroluje Regionalna Izba Obrachunkowa
Samorządowe Kolegia Odwoławcze – dzięki nim obywatele mogą odwołać
się od postanowień organu samorządu, np. wójta, czy starosty, zażądać
wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności podjętych decyzji
8
Samorząd gminny
1. Gmina i jej rodzaje
Podstawową jednostką w trójstopniowym podziale administracyjnym
Polski jest gmina.
Zajmuje się ona sprawami na szczeblu lokalnym, reagując na potrzeby
członków społeczności oraz ich codzienne problemy
Samorząd gminny powstał na mocy reformy samorządowej z 1990 r.
Od tej pory gminy samodzielnie sprawują władzę na swoim terenie, a nie jak było wcześniej - wykonują jedynie polecenia władz wojewódzkich.
2. Rodzaje gmin
gmina wiejska - w jej skład wchodzą wyłącznie wsie, zazwyczaj w największej
z nich znajduje się urząd gminy;
gmina miejsko-wiejska - należy do niej miasto z siedzibą gminy oraz kilka lub
kilkanaście okolicznych wsi;
gmina miejska - cały jej obszar stanowi wyłącznie miasto z siedzibą gminy
(urzędem miasta).
3. Władze gminne i ich uprawnienia
W gminie wiejskiej władze pełni
o Rada gminy oraz wójt
W gminie miejsko – wiejskiej
o Rada miasta i burmistrz
Odrębna kategorię stanowią miasta o statusie gminy liczącej powyżej 100
tys. osób, gdzie razem z radą miasta urzęduje prezydent
4. Wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, członków rady (radnych) wybierają
mieszkańcy w wyborach samorządowych na 4 letnią kadencję.
5. Na czele rady stoi przewodniczący, wybierany z grona radnych
6. Rada jest organem stanowiącym i kontrolnym.
Pełni funkcję parlamentu i pełni władzę uchwałodawczą
7. Wójt, burmistrz, prezydent to włada wykonawcza.
9
8. Rada Gminy lub Rada Miasta
Zależnie od liczby mieszkańców gmina liczy od 15 do 45 radnych. Tylko
Warszawa ma ich 60
Członkowie wybierani na 4 – letnią kadencję w wyborach samorządowych
Obradują na sesjach zwoływanych co najmniej raz na kwartał
Każda sesja jest jawna – mieszkańcy mogą być świadkami podejmowanych
decyzji
Podejmują rozstrzygnięcia w formie uchwał
9. W skład Rady Gminy wchodzą:
15 w gminach do 20 000 mieszkańców
21 w gminach do 50 000 mieszkańców
23 w gminach do 100 000 mieszkańców
25 w gminach do 200 000 mieszkańców
oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie
więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych.
W Warszawie, będącej wyjątkiem, radnych jest 60.
10. Jakie są funkcje rady gminy lub rady miasta?
Stanowiące – podejmują uchwały tworzące prawo lokalne
o Uchwala budżet i kontroluj jego wykonanie
o Określa zasady korzystania z gminnych obiektów użyteczności
publicznej np. basenów, muzeów
Kontrolna - kontroluje działania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta i
podległych gminie jednostek organizacyjnych, np. przedszkoli, szkół
11. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta to władzy wykonawcza
Organ jednoosobowy, mogą powoływać swoich zastępców (w liczbie od 1
do 3 w zależności od liczby mieszkańców)
Wybierany na 4 letnia kadencję w wyborach samorządowych
Wypełnia swoje obowiązki w godzinach pracy placówki
Wydaje zarządzenia w ramach swoich uprawnień
12. Jaką funkcję pełni wójt, burmistrz lub prezydent?
Wykonawcza
- zarządza gminą i urzędem gminy lub miasta oraz
wprowadza w życie decyzje podjęte przez radnych
10
o Wykonuje uchwały rady gminy lub miasta, realizuje zadania
określone przepisami prawa
o Przygotowuje projekty uchwała dla rad
o Realizuje budżet gminy
o Zarządza majątkiem gminy
Reprezentacyjne – reprezentuje gminę na zewnątrz
13. Dochody i wydatki gminy.
Budżet gminy
Wpływy
Wydatki
1. Podatki lokalne
Gospodarka
komunalna
Rolne
mieszkaniowa
Od nieruchomości
Administracja
Od środków transportu
Oświata i wychowanie
Od spadków i darowizn
Kultura
Od posiadania psa
Zdrowie
2. Opłaty skarbowe lokalne np.
i
Opieka społeczna
Kultura fizyczna i sport
opłata klimatyczna
3. Wpływy z podatków
leśnictwo
Od dochodów każdego
obywatela
(określony
procent)
Od osób prywatnych
4. Dotacje i subwencje
Dotacje – bezzwrotna pomoc finansowa na ściśle określone zadania np. budowa
basenu w szkole
Subwencje – bezzwrotna pomoc finansowa na zadania ogólne, o sposobie
wykorzystania pieniędzy decydują rady gminy, powiatów, województwa
14. W jaki sposób obywatele mogą wpływać na życie gminy?
Udział w wyborach samorządowych (co 4 lata)
Referendum gminne (radni lub mieszkańcy)
Petycja – pisemna prośba lub żądanie podpisane przez obywateli
11
Skargę
Konsultacje
Każdy ma prawo wstępu na sesję rady giny i jej komisji, wgląd w
dokumenty, uzyskanie informacji o działalności poszczególnych organów
gminy
15. Co możemy uzyskać w urzędzie gminy lub urzędzie miasta?
Dowód osobisty
Przydział na mieszkanie komunalne
Zameldować się
Zarejestrować działalność gospodarczą
Wystąpić o zasiłek lub pomoc socjalną
Uzyskać zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów
12
Samorząd powiatowy
1. Jak dzielimy powiaty?
powiat ziemski – w skład wchodzi przeważnie kilka lub kilkanaście
sąsiadujących ze sobą gmin
powiat grodzki – obejmuje 1 duże miasto, liczące zazwyczaj powyżej 100
tys. mieszkańców, tzw. miasto na prawach powiatu
2. Rada powiatu ziemskiego
Władza uchwałodawcza i kontrolna
15 – 29 radnych, wybieranych przez mieszkańców wszystkich gmin powiatu
Na czele stoi przewodniczący, który m.in. zwołuje sesje
3. Zarząd powiatu ziemskiego
Pełni władzę wykonawczą
Na czele powiatu ziemskiego stoi starosta
o Organizuje pracę zarządu
o Kieruje bieżącymi sprawami powiatu
o Funkcje reprezentacyjne
4. W powiecie grodzkim obowiązki i prawa powiatu powierzane są radzie miasta
(władza uchwałodawcza) i prezydentowi (władza wykonawcza)
5. Zadania rady powiatu.
Organ stanowiący i kontrolny
Uchwalają budżet powiatu
Wybierają i odwołują zarząd powiatu
Ustalają podatki lokalne
Kontrolują prace zarządu powiatu, starostwa powiatowego i instytucji
podlegających powiatowi np. szpitali powiatowych
Na wniosek starosty powołują i odwołują sekretarza oraz skarbnika
powiatu
6. Zarząd powiatu (organ wykonawczy)
wykonywanie budżetu powiatu,
przygotowywanie projektów uchwał rady powiatu,
gospodarowanie mieniem powiatu,
13
wykonywanie uchwał rady powiatu,
7. Co można uzyskać w starostwie powiatowym?
Prawo jazdy
Zarejestrowanie i wyrejestrowanie samochodu
Paszport
Skarga konsumencka
Rejestracja w powiatowym urzędzie pracy
Wydawanie pozwoleń na budowę lub rozbiórkę budynku
8. Jakie są zadania powiatu?
Finansowanie szkół ponadgimnazjalnych, szkół podstawowych specjalnych,
muzeów regionalnych
Utrzymanie dróg powiatowych
Zwalczanie klęsk żywiołowych
Szpitale powiatowe i rejonowe
Domy pomocy społecznej
Ochrona środowiska
Ochrona praw konsumentów
Zapewnienie porządku oraz bezpieczeństwa publicznego
Przeciwdziałanie bezrobociu w powiecie
Promocja powiatu
9. Skąd powiat bierze pieniądze?
Udział w podatkach z budżetu państwa
Fundusze przekazywane przez Radę Ministrów lub wojewodę
Dochody z własnego majątku
Z
prowadzenia
działalności
gospodarczej
np.
z
udziału
w
przedsiębiorstwach
Fundusze europejskie
14
Samorząd wojewódzki
1. Województwo
Największa jednostka podziału terytorialnego
Obecnie: 16
Przed reformą z 1999 roku istniało 49 województw
Stolicą województwa jest zazwyczaj najbardziej rozwinięty gospodarczo
miasto regionu
o W dwóch przypadkach województwa mają dwie siedziby
o Kujawsko – pomorskie – Bydgoszcz i Toruń
o Lubuskie – Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra
We wszystkich województwach występują dwa rodzaje administracji –
rządowa i samorządowa
2. Sejmik województwa.
Władza uchwałodawcza i kontrolna
Co najmniej 30 radnych
Wybierani w wyborach samorządowych na 4 letnią kadencję
Przynajmniej raz na kwartał są zwoływane sesje
3. Zarząd województwa.
Władza wykonawcza
Wybrany przez sejmik województwa
składa się z 5 osób
na czele zarządu stoi marszałek województwa
4. Zadania zarządu województwa.
Wcielanie w życie uchwał sejmiku
Przygotowanie i realizowanie budżetu
Zarządzanie mieniem
5. Co jest głównym zadaniem samorządów wojewódzkich?
Dbanie o rozwój gospodarczy regionu
6. Jakie są zadania województwa?
edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego;
promocji i ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej i polityki prorodzinnej;
kultury i ochrony jej dóbr;
15
modernizacji terenów wiejskich i ochrony środowiska oraz gospodarki
wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej;
zagospodarowania przestrzennego;
transportu zbiorowego i dróg publicznych;
kultury fizycznej i turystyki;
ochrony praw konsumentów;
bezpieczeństwa publicznego i obronność;
przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.
7. Wojewoda
Przedstawiciel Rady Ministrów
Powoływany przez premiera na wniosek ministra spraw wewnętrznych i
administracji i jemu bezpośrednio podlega
Pełni funkcje reprezentanta skarbu państwa
a także zwierzchnika administracji rządowej na terenie województwa
8. Zadania wojewody
Reprezentuje Radę Ministrów
Sprawuje zwierzchnictwo nad służbami rządowymi np. policja, straż
pożarna
Kontroluje wykonywanie przez samorządy zadań zleconych z zakresu
administracji państwowej
Bada zgodność działania samorządów z prawem
Nadzoruje wypełnianie obowiązków przez administrację rządową realizuje
zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa
Organy uchwałodawczo - kontrolne
Organy wykonawcze
Samorząd wojewódzki
Sejmik województwa
Zarząd województwa
Samorząd powiatowy
Rada Powiatu
Zarząd powiatu
Samorząd gminny
Rada Gminy
Wójt, burmistrz, prezydent
16
Organy samorządu terytorialnego
Gmina
Powiat
Województwo
Organ uchwałodawczy – rada
Organ uchwałodawczy – rada
Organ uchwałodawczy – sejmik
gminy,
powiatu,
województwa, wybierany przez
wybierana
przez
wybierana
przez
dorosłych mieszkańców na 4
dorosłych mieszkańców na 4
mieszkańców
letnią kadencję
letnią kadencję
kadencję
Organ wykonawczy – zarząd
Organ wykonawczy – zarząd
burmistrz, prezydent, wybierani
powiatu,
województwa,
przez mieszkańców na 4 letnią
radę powiatu
przez sejmik województwa
kadencję
Na czele zarządu powiatu stoi
Przewodniczącym
starosta, który kieruje bieżącymi
województwa jest marszałek,
sprawami i reprezentuje powiat
który
Organ
wykonawczy
–
wójt,
powoływany
przez
sprawami
na
4
letnią
powoływany
kieruje
i
zarządu
bieżącymi
reprezentuje
województwo.
17
POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA
Racja Stanu
cele, do których osiągnięcia dążą przedstawiciele władz danego państwa, kierując i
polityką wewnętrzną i zagraniczną
Polityka zagraniczna
działania prowadzone przez władze państwowe
na arenie międzynarodowej
cel: osiągnięcie określonych zadań np. rozwój współpracy w UE, z różnymi
organizacjami międzynarodowymi
WSPÓŁPRACA
MIĘDZYNARODOWA
–
to
najważniejsze
zadanie
polityki
zagranicznej
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Państwo nie może się kierować tylko i wyłącznie własnymi interesami, wówczas
będzie to zaprzeczeniem idei współpracy międzynarodowej
Realizacja wspólnych celów
Utrwalenie pokojowych stosunków
POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA
Ministerstwo spraw zagranicznych: Radosław Sikorski
Rada Ministrów z premierem na czele
Prezydent, parlament
Poza obszarem naszego państwa istnieją tzw. organy zewnętrzne
Służba dyplomatyczna
służba konsularna
18
MINISTER SPRAW ZAGRANICZNYCH
prowadzenie polityki
kieruje służbą
zagranicznej
kieruje służbą
dyplomatyczną
konsularną
RZĄD i PREMIER
Określają główne kierunki
współpraca z innymi państwami
polityki zagranicznej
zawierają umowy międzynarodowe
PREZYDENT
reprezentuje Polskę na arenie międzynarodowej
PARLAMENT
bierze udział w kształtowaniu polityki zagranicznej
nadzoruje politykę zagraniczną
SŁUŻBA DYPLOMATYCZNA I KONSULARNA
Do krajów z którymi utrzymujemy kontakty wysyłamy dyplomatów, czyli naszych
przedstawicieli
AMBASADOR
Reprezentuje państwo za granicą
Odpowiada za kontakty z rządem, opozycją i organizacjami danego kraju
Dba o interesy ojczyzny
19
Dba o rozwój współpracy gospodarczej, naukowej i kulturalnej między państwami
Zbiera informacje o kraju w którym przebywa – środkami legalnymi
KONSUL
Pomaga rodakom przebywającym za granicą
Prowadzenie rejestru Polaków na obczyźnie
Pomoc prawna
Kontakty z Polonią
Wnioski o przyznanie lub zrzeczenie obywatelstwa polskiego
PRZYWILEJE AMBASADORÓW I KONSULÓW
Ambasador – immunitet dyplomatyczny
Konsul – immunitet konsularny
Nietykalność osobista – nie można ich aresztować
Nie podlegają wymiarowi sprawiedliwości kraju do którego zostali wysłani
INTEGRACJA EUROPEJSKA
1.
Początki Unii Europejskiej
wydarzenie I wojny światowej ale przede wszystkim tragiczne wydarzenia związane z II
wojną światową, i powstanie po II wojnie światowej bloku państw komunistycznych
przyczyniły się do powstania na zachodzie Europy idei integracji europejskiej
Co było celem integracji w Europie zachodniej?
o
Odbudowa po zniszczeniach II wojny światowej
o
Stworzenie ekonomicznej przeciwwagi dla rosnącej potęgi ZSRR
Co sprzyjało zbliżeniu państw europejskich (Europa Zachodnia)?
o
Wspólna tradycja, kultura, obyczaje
Ważną rolę w procesie integracji odegrała Rada Europy
2.
Rada Europy.
20
Założona w 1949 roku – tym samym jest najstarszą organizacją polityczną jednocześnie
skupiającą 47 państw. Dodatkowo status obserwatora posiada Stolica Apostolska i 5
państw pozaeuropejskich
o
Izrael
o
Japonia
o
Kanada
o
Meksyk
o
Stany Zjednoczone
Pośredni związek Rady Europy z Unią Europejską wynika z faktu, że droga do struktur UE
prowadzi przez Radę Europy, co w praktyce oznacza, że każde państwo będące członkiem
UE wcześniej przystąpiło do Rady Europy.
Siedziba Rady Europy mieści się w Strasburgu (Francja)
Cele Rady Europy:
o
Ochrona praw człowieka
o
Propagowanie zasad demokracji parlamentarnej i rządów prawa
o
Nawiązywanie i rozwijanie porozumień w celu ujednolicenia systemu prawnego
poszczególnych państw członkowskich
Rada Europy była pierwszym krokiem w procesie integracji Europy
3.
Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS)
Organizacja powstała w 1951 roku
międzynarodowa organizacja gospodarcza, której powstanie zapoczątkowało integrację
gospodarczą Europy
Celem powstania EWWiS było utworzenie wspólnego rynku węgla i stali między Francją i
RFN
Francja zyskiwała w ten sposób możliwość kontroli nad ważną częścią przemysłu RFN stała się partnerem w procesie jednoczenie się kontynentu.
Wkrótce przyłączyły się do tego pomysłu inne kraje Europy Zachodniej i od początku
działalności organizacja składała się z 6 członków: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga,
RFN i Włoch.
Najważniejsze zadania Wspólnoty to:
o
pomoc w rozwoju gospodarczym państw członkowskich i poprawa stopy życiowej
ich mieszkańców;
o
zapewnienie regularnych dostaw węgla i stali i stworzenie równych szans
dostępu do nich;
4.
o
polepszenie warunków pracy i życia robotników;
o
rozwój wymiany międzynarodowej przy jednoczesnej likwidacji ceł, opłat,
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)
21
jedna z trzech Wspólnot, powstała na mocy Traktatów Rzymskich z 1957
stwarzanie warunków dla badań i rozwoju przemysłu atomowego,
wspieranie powstawania i rozwoju przemysłu atomowego poszczególnych państw
członkowskich,
działalność w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej,
nadzór i kontrola oraz ustanawianie jednolitych norm bezpieczeństwa.
rozwijanie badań naukowych,
dbałość o odpowiednie zaopatrzenie w surowce i paliwa jądrowe,
czuwanie nad normami bezpieczeństwa związanymi z tym sektorem gospodarki,
Ważnym zadaniem jest również pomoc krajom rozwijającym się i wykorzystującym
energię atomową.
5.
Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG)
Organizacja powstała na podstawie Traktatów Rzymskich podpisanych 25 marca 1957.
Członkowie założyciele: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (od 1990 zjednoczone
Niemcy), Włochy.
o
W 1973 do EWG przystąpiły: Dania, Irlandia, Wielka Brytania;
o
w 1981 Grecja;
o
w 1986 Hiszpania i Portugalia.
o
W 1995 członkami Wspólnoty Europejskiej zostały: Austria, Finlandia, Szwecja.
Główne cele EWG to:
o
równomierny rozwój gospodarczy państw członkowskich,
o
spójność ekonomiczna,
o
wzrost stopy życiowej oraz zacieśnianie stosunków między krajami EWG.
o
znoszeniu w stosunkach handlowych między członkami ograniczeń celnych,
ograniczeń ilościowych oraz innych opłat i barier o podobnych skutkach;
o
ustanowieniu wspólnej zewnętrznej taryfy celnej; swobodnemu przepływowi
ludzi, towarów, usług i kapitału;
o
wspólnej polityce w zakresie handlu, rolnictwa, transportu, ochrony środowiska,
energetycznej i kulturalnej;
o
wspieraniu badań;
o
ujednoliceniu wolnego rynku i ustawodawstwa państw członkowskich;
o
stowarzyszeniu i szerokiej współpracy z krajami trzecimi (EWG w stosunkach
gospodarczych występowała jako jednolity podmiot).
W 1992 roku na mocy traktatu z Maastricht otrzymała nazwę Wspólnota Europejska
6.
Unia działa na zasadach podobnych do państwa, bardzo ważną rolę odgrywa współpraca w
dziedzinie gospodarki
Do 2009 roku Wspólnotę Europejską tzw. trzy filary
22
o
I filar – unia gospodarczo – walutowa
o
II filar – wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo
o
III filar – wspólna polityka wewnętrzna i wymiar sprawiedliwości
W UE obowiązuje zasada solidarności – działania podejmowane przez państwa
członkowskie musza uwzględniać dobro całej organizacji
1 grudnia 2009 roku wszedł w życie traktat z Lizbony
o
Zniósł podział UE na filary i przekształcił ją w typową organizację
międzynarodową, w której poszczególne organy mają dokładnie określone
uprawnienia
o
Główne instytucje
Parlament Europejski
Rada Unii Europejskiej
Rada Europejska
Komisja Europejska
Trybunał Sprawiedliwości
7.
Parlament Europejski
Reprezentuje obywateli UE, bezpośrednio przez nich wybierany (na 5 lat)
Jednoizbowy
Siedziba: Strasburg
Obecnie 785 eurodeputowanych (grupują się według poglądów politycznych a nie krajów)
Kompetencje:
8.
o
Współtworzenie prawa
o
Kontrola budżetu UE
o
Kontrola Komisji Europejskiej
Rada Unii Europejskiej
Ministrowie krajów członkowskich, w zależności od omawianego zagadnienia
Przewodniczącym Rady jest minister pochodzący z kraju sprawującego w danym półroczu
prezydencję
Siedziba: Bruksela
Organ decyzyjny
Wyznacza cele polityczne
Posiada władzę ustawodawczą
Razem z PE sprawuje kontrole nad budżetem
9.
Rada Europejska
Przedstawiciele państw członkowskich – premierzy i prezydenci
Wyznacza główne kierunki polityki UE i ustala jej priorytety
Na jej czele stoi przewodniczący reprezentujący unię na arenie międzynarodowej
10. Komisja Europejska (Komisja Wspólnot Europejskich)
23
Siedziba: Bruksela
27 komisarzy wybieranych na 5 lat
Organ wykonawczy UE
Odpowiada za bieżącą politykę UE
Nadzoruje zarządzanie funduszami
Posiada inicjatywę legislacyjna
Prowadzi negocjacje międzynarodowe
11. Trybunał Sprawiedliwości
Siedziba: Luksemburg
27 sędziów, których mianują państwa członkowskie
6 letnia kadencja
Funkcje sądu
o
Międzynarodowego
o
Konstytucyjnego
o
Administracyjnego
Interpretuje prawo europejskie oraz czuwa nad jego przestrzeganiem
12. Polska w Unii Europejskiej
1 maja 2004
Ogólnokrajowe referendum – 77% głosujących poparło wejście do UE
13. Korzyści wynikające z wejścia do UE.
Uzyskanie obywatelstwa europejskiego
Wzmocnienie na arenie międzynarodowej
Wzrost gospodarczy
Poczucie bezpieczeństwa
Rozbudowa infrastruktury – nowe drogi, modernizacja sieci kolejowej
Wzrost zainteresowania problemami ekologicznymi
14. Fundusze unijne
Pieniądze pochodzą ze wspólnego budżetu, do którego składki płacą członkowie UE
Wysokość wpłat zależy od stopnia rozwoju gospodarczego
Cele:
o
Wspieranie słabiej rozwiniętych regionów UE
o
Likwidowanie różnic w rozwoju gospodarczym
Polska: unowocześnienie gospodarki, poprawę warunków życia, nowe inwestycje,
technologie
15. Euroregiony
Forma współpracy samorządów na obszarach przygranicznych dwóch lub kilku państw
Wspieranie rozwoju terenów przygranicznych
24
POLSKA W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH
1. Organizacje międzynarodowe
pełnoprawnymi uczestnikami działań na arenie międzynarodowej są państwa.
Oprócz organów państwowych inicjatywy o takim charakterze mogą
podejmować również podmioty, które mają węższy zakres uprawnień organizacje międzynarodowe.
Zrzeszają się w nich co najmniej trzy państwa lub instytucje, np. finansowe czy
gospodarcze.
Organizacje realizują zadania ważne dla całego świata lub tylko danego kontynentu czy regionu, np. w dziedzinie bezpieczeństwa, gospodarki i ochrony
środowiska.
2. Rada Państw Morza Bałtyckiego.
25
organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy rządów Niemiec i Danii,
które w dniach 5–6 marca 1992 zorganizowały konferencję ministrów
spraw zagranicznych w Kopenhadze.
Powołano wówczas do życia Radę Państw Morza Bałtyckiego,
początkowo jako forum współpracy międzyrządowej.
Rady Państw Morza Bałtyckiego nie należy mylić z Radą Bałtycką która jest
politycznym związkiem Litwy, Łotwy i Estonii.
Członkowie: Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Norwegia,
Polska, Rosja, Szwecja
Cele: wzmacnianie bezpieczeństwa i stabilności w regionie poprzez
współpracę w wielu obszarach. Każde państwo członkowskie, sprawując
przewodnictwo w RPMB (tzw. prezydencję), określa własne priorytety. W
Deklaracji Kopenhaskiej z 1992 r. wskazano na sześć dziedzin współpracy
państw członkowskich:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wspieranie instytucji demokratycznych,
Współpraca gospodarcza i techniczna,
Kwestie humanitarne i zdrowie,
Ochrona środowiska i energetyka,
Kultura, edukacja, turystyka i wymiana informacji,
Transport i łączność.
W czerwca 2008 r., państwa członkowskie postanowiły przeorganizować pracę RPMB
i wskazały pięć długoterminowych priorytetów:
1.
2.
3.
4.
5.
ochrona środowiska,
rozwój gospodarczy,
energetyka,
edukacja i kultura,
bezpieczeństwo cywilne i tzw. wymiar ludzki.
Co roku odbywają się spotkania na wysokim szczeblu
3. Unia Afrykańska
o Powstanie: 2002 rok
o Rozwój gospodarczy krajów afrykańskich
o Ochrona praw człowieka oraz rozpowszechnianie zasad demokratycznych
4. Grupa Wyszehradzka
26
o Organizacja w której skład wchodzą: Polska, Czechy, Węgry, Słowacja
o Przed rozpadem Czechosłowacji (1993 – Czechy i Słowacja) organizacja ta
nosiła nazwę Trójkąt Wyszehradzki
o Początek organizacji dało spotkanie trzech prezydentów: Lecha Wałęsy,
Vaclava Havla oraz Józefa Antalla 15 lutego 1991 roku w Wyszehradzie
o Głównym celem było: współpraca z zakresie wstąpienia do UE i struktur
NATO
o Współpraca w ramach GW miała charakter konsultacyjny
o Grupa powstała ze względu na zbieżność w zakresie celów polityki
zagranicznej, duże podobieństwo doświadczeń historycznych oraz bliskość
geograficzną
o Podczas drugiego spotkania przywódców państw członkowskich w
Krakowie (5 października 1991 roku) na mocy tzw. deklaracji krakowskiej
ustalono, że współpraca obejmie:
Politykę zagraniczną
Gospodarkę
Transport
Ochronę środowiska
Naukę
5. Trójkąt Weimarski
o Powstanie: 1991 rok
o Forma trójstronnych konsultacji dyplomatycznych pomiędzy Polską,
Niemcami i Francją na szczeblu prezydentów państw, ministrów spraw
zagranicznych i ministrów obrony
o Stanowi źródło wymiany poglądów na temat rozwoju stosunków
międzynarodowych i bezpieczeństwa
6. Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC).
o OPEC – jest organizacją krajów – eksporterów ropy naftowej (Arabia
Saudyjska, Irak, Iran, Algieria, Kuwejt, Katar)
o Utworzona w 1960 roku w Bagdadzie
7. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
o Międzynarodowa organizacja gospodarcza
27
o Powołana do życia na mocy Konwencji Paryskiej w 1960 roku
o Zadania OECD:
Nadzór i koordynacja polityki społecznej i ekonomicznej krajów
członkowskich
Forum wymiany informacji i doświadczeń gospodarczych
8. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE).
o Organizacja regionalna
o Powstała w 1994 roku
o Celem OBWE jest umacnianie bezpieczeństwa i współpracy w zakresie
Polityczno – wojskowym
Gospodarczo – ekologicznym
Humanitarnym
o W Warszawie działa jedna z najważniejszych agend OBWE – Biuro Instytucji
Demokratycznych i Praw Człowieka (monitorowanie zobowiązań OBWE z
zakresu wymiaru humanitarnego)
9. Związek Młodzieży Chrześcijańskiej (YMCA)
o 1844
o Pomoc ubogim i pokrzywdzonym
o Zajmuje się promocją rozwoju duchowego, fizycznego oraz umysłowego
młodzieży
o Działa w 150 krajach
10. Dlaczego powstało NATO?
Jednym ze skutków II wojny światowej była dominacja Związku Socjalistycznych
Republik Radzieckich (w skrócie: ZSRR) w Europie Środkowo-Wschodniej
Zagrożenie ekspansją komunizmu odczuwano także na zachodzie Europy.
Kraje, które - jak Francja czy Wielka Brytania - przestały być mocarstwami
światowymi, w razie konfliktu zbrojnego z ZSRR nie miałyby szans na zwycięstwo.
Dla państw zachodnioeuropejskich bardzo ważne okazało się więc nawiązanie
ścisłej współpracy politycznej i militarnej ze Stanami Zjednoczonymi.
W kwietniu 1949 r. dwanaście krajów podpisało traktat, który stał się podstawą
utworzenia NATO, czyli Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego.
28
Celem tego sojuszu polityczno-wojskowego była wzajemna obrona państw
członkowskich przed ewentualnym atakiem ze strony krajów bloku wschodniego
W 1991 po rozpadzie ZSRR i rozwiązaniu Układu Warszawskiego, konieczność
dalszego istnienia NATO została podważona.
Jednak państwa członkowskie wyznaczyły organizacji nowe cele, przede
wszystkim włączenie do niej krajów znajdujących się dotąd w sferze wpływów
Związku Radzieckiego.
Najważniejszym zadaniem sojuszu pozostało jednak umacnianie bezpieczeństwa
na świecie.
Obecnie do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego należy 28 państw. Wśród
nich są: USA, Kanada oraz większość krajów Europy Zachodniej i Środkowej
Islandia jest jedynym państwem należącym do NATO, które nie ma własnej armii. Udział tego
kraju w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego polega m.in. na współpracy związanej z
systemami ostrzegania morskiego i obrony powietrznej.
11. Polska w strukturach NATO i OBWE
W latach 1955-1991 Polska należała do Układu Warszawskiego.
Po upadku komunizmu w 1989 r. i odzyskaniu suwerenności władze naszego
państwa dążyły do rozwiązania Układu i podjęły starania o przystąpienie do NATO.
Początkowo wprowadzono dla Polski okres przejściowy, w którym polskie siły
zbrojne musiały dostosować się do wymagań sojuszu.
W 1997 r. na szczycie Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego w Madrycie podjęto decyzję o zaproszeniu do rozmów w sprawie pełnego członkostwa w NATO
trzech państw: Polski, Czech oraz Węgier.
Oficjalnie przyjęto je do tego zrzeszenia 12 marca 1999 r.
Polska należy do grona państw, które zainicjowały utworzenie Organizacji
Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
29
ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
ONZ jest obecnie organizacją międzynarodową skupiającą największą liczbę państw
członkowskich (stan z 2010 roku – 192 państwa) o największym zasięgu terytorialnym (5
kontynentów)
Początkiem formowania się ONZ były wspólne działania Stanów Zjednoczonych i
Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej.
14 sierpnia 1941 r. podpisany został dokument nazwany Kartą Atlantycką.
Stało się to na pokładzie „Prince of Wales”
USA i Wielka Brytania poruszały w nim - ze względu na toczącą się wojnę - nie tylko
zasadniczą wówczas kwestię walki z państwami osi, ale zapowiadały ponadto stworzenie po zakończeniu wojny organizacji międzynarodowej odpowiedzialnej za
utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa światowego.
Sama nazwa ”Narody Zjednoczone" po raz pierwszy użyta została w Deklaracji
Narodów Zjednoczonych 1 stycznia 1942 r.
Było to zobowiązanie 26 narodów świata do walki z faszyzmem.
Najistotniejszym krokiem ku utworzeniu organizacji było podpisanie na konferencji
w San Francisco 26 czerwca 1945 r. dokumentu nazwanego Kartą Narodów
Zjednoczonych,
jednak
data
oficjalnego
powstania
Organizacji
Narodów
Zjednoczonych to 24 października 1945 r., ze względu na fakt, że tego właśnie dnia
większość państw - sygnatariuszy Karty Narodów Zjednoczonych podpisała
dokument.
24 października to również oficjalna data obchodów Dnia Narodów Zjednoczonych.
Polska uznana jest za państwo założycielskie, choć nie uczestniczyła w konferencji
w San Francisco (ponieważ władze polskie nie były uznawane przez ZSRR).
Była jednak państwem, które podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych, i na
tej podstawie zaliczana jest do państw-założycieli.
CELE ONZ
utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego
rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami
współpraca zmierzająca do rozwiązywania problemów międzynarodowych
promowanie poszanowania dla praw człowieka.
30
GODŁO ONZ
przedstawia mapę świata w układzie równoleżnikowym. Jego punktem centralnym
jest biegun północny. Kontury świata wpisane są w wieniec z gałązek drzewa
oliwnego.
Te dwa elementy mają wymiar symboliczny - gałązki oliwne od czasów igrzysk
olimpijskich symbolizują pokój, mapa świata to obszar działania Organizacji
Narodów Zjednoczonych na rzecz pokoju światowego.
Flaga ONZ
zawiera oficjalne godło ONZ w kolorze białym, umieszczone w centralnym punkcie
na jasnoniebieskim tle.
ORGANY ONZ
Zgromadzenie Ogólne
o Przedstawiciele państw członkowskich
o Każdy poosiada jeden głos
o Decyzje zapadają większością głosów z wyjątkiem spraw kluczowych – wówczas
2/3 głosów
o Decyzje dotyczące bezpieczeństwa, rozbrojenia, wyborów nowych członków,
sekretarza generalnego (Ban Ki-moon), zatwierdzanie budżetu
o Zbiera się 1 w roku
Rada Bezpieczeństwa
o 15 członków
o 5 stałych – Francja, Wielka Brytania, USA, Rosja, Chiny
o 10 niestałych, wybieranych na 2 letnią kadencję (5 z Afryki i Azji, 2 z Ameryki
Łacińskiej, 2 z Europy Zachodniej, 1 z Europy Środkowej)
o Podejmuje decyzje dotyczące utrzymania pokoju, bezpieczeństwa narodowego
o Rozpatruje
spory
dotyczące
utrzymania
pokoju
i
bezpieczeństwa
międzynarodowego oraz kwestie dotyczące sytuacji, które zagrażają pokojowi
o Decyzje w sprawach sankcji lub zorganizowania akcji zbrojnej przeciwko krajowi,
który zagraża pokojowi na świecie
RADA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA
o 54 członków, wybierani przez Zgromadzenie Ogólne na 3 lata
o Sprawy o charakterze gospodarczym, społecznym i kulturowym
31
o Czuwa nad przestrzeganiem praw człowieka
o Przygotowanie projektów konwencji ONZ
MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
o Obraduje w Hadze
o Składa się z 15 członków wybieranych przez Radę Bezpieczeństwa i Zgromadzenie
Ogólne na wniosek Sekretarza Generalnego
o Kadencja 9 lat (co 3 lata następuje wymiana 1/3 składu) sędziowie mogą ubiegać
się o reelekcję
o Jej wyroki są ostateczne
o Główny organ sądowniczy ONZ
o Rozstrzyganie sporów międzynarodowych
SEKRETARIAT
o Ma charakter administracyjny
o Kieruje nim Sekretarz Generalny
o Zajmuje się organizacją pracy i wykonywaniem uchwał ONZ
MISJE POKOJOWE
o Są to działania ONZ mające na celu powstrzymanie walk oraz zapobieganie
ponownemu wybuchowi konfliktu w oparciu o wielonarodowe kontyngenty
państw członkowskich
o Obserwacyjne:
Żołnierze wydelegowani przez ONZ obserwują wykonywanie założeń
porozumienia między walczącymi stronami
Najczęściej nadzorują wyznaczanie linii demarkacyjnej, rozbrojenie stron
konfliktu, odwrót jednostek wojskowych walczących stron
o Rozjemcze:
Żołnierze rozdzielają zwaśnione strony tworząc pas buforowy
Zabezpieczają sporne terytoria chroniąc ludność, szlaki komunikacyjne,
dostęp do podstawowych środków potrzebnych do życia (woda)
ORGANIZACJE WYSPECJALIZOWANE ONZ
o FAO – ONZ do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
1945, Rzym
Zwalczanie głodu na świecie
32
Ochrona zasobów naturalnych
Polepszenie wytwarzania, wymiany produktów żywnościowych w skali
globalnej
Podnosi poziom wyżywienia narodów
o WHO – Światowa Organizacja Zdrowia
1948, Genewa
Organizacja międzynarodowa na rzecz współpracy między państwami w
dziedzinie ochrony zdrowia, zwalczanie epidemii chorób zakaźnych
(gruźlica, malaria, cholera, AIDS), ustalania norm dotyczących składu
lekarstw i jakości żywności, zapewnienie opieki medycznej i zmniejszenie
śmiertelności niemowląt
o UNESCO – ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
1945, Paryż
Współpraca naukowa, oświatowa, kulturalna i działania na rzecz pokoju
światowego
Propagowanie dialogu między narodami i cywilizacjami
o ILO – Międzynarodowa Organizacja Pracy
1919, Genewa
Zajmuje się prawami pracowników, działania na rzecz ograniczeni pracy
dzieci, poprawa warunków pracy, problemami zatrudnienia
o UNICEF – Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom
1946, Nowy Jork
Założona przez Polaka – Ludwika Reichmana
Ma za zadanie organizować pomoc dla dzieci w zakresie: wyżywienia,
rozwijania oświaty, zdrowia, pracy na rzecz dobra dzieci, ochrony przed
przemocą
ONZ zrzesza bardzo dużą ilość państw
Oczekuje się od tej organizacji przede wszystkim działań w obszarze praw człowieka oraz
pokoju i bezpieczeństwa na świecie
ONZ stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego,
rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw
człowieka.
33
1.
Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) powstała w 1945 r. Wśród państw założycielskich była m.in.
Polska. Celem zrzeszenia jest utrzymanie pokoju na świecie. Najważniejsze instytucje tej organizacji to:
Zgromadzenie Ogólne, w którym każde państwo członkowskie ma jednego przedstawiciela, oraz Rada
Bezpieczeństwa decydująca o podejmowaniu przez ONZ akcji militarnych. ONZ, aby utrzymać pokój na
świecie, organizuje misje pokojowe we wszystkich rejonach zagrożonych konfliktami.
2.
Głównym celem misji pokojowych ONZ jest utrzymanie i budowanie pokoju na świecie. Do ich zadań
należy m.in. rozwiązywanie konfliktów i zapobieganie wojnom domowym. Zajmują się również odbudową
zniszczeń powstałych w wyniku konfliktu oraz zapewnieniem wolnych i uczciwych wyborów czy
referendów.
3.
Struktura ONZ jest podobna do organizacji demokratycznego państwa i opiera się na zasadzie
trójpodziału władzy. Odpowiednik parlamentu stanowi w Organizacji Narodów Zjednoczonych
Zgromadzenie Ogólne, w którym zasiadają przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. Każdemu z
nich przysługuje jeden głos. Funkcję rządu pełni Rada Bezpieczeństwa. W jej skład wchodzi pięciu
członków stałych i dziesięciu wybieranych na dwuletnią kadencję. Rolę premiera i jego sekretariatu
odgrywają: Sekretarz Generalny i Sekretariat ONZ. Organem sądowniczym jest Międzynarodowy Trybunał
Sprawiedliwości.
34