Matura 2015 - biologia

Człowiek najlepsza inwestycja
Dotyczy projektu „Nowy system doskonalenia nauczycieli w powiecie pułtuskim”,
realizowanego w ramach Działania 3.5. Kompleksowe wspomaganie rozwoju szkół, Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki na podstawie umowy Nr UDA-POKL.03.05.00-00-114/12-00
zawartej pomiędzy Powiatem Pułtuskim ul. Białowiejska 5, 06-100 Pułtusk, a Ośrodkiem
Rozwoju Edukacji Al. Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa.
Przygotowanie nauczycieli do zmian
wynikających z Nowej Matury 2015
- biologia.
Opracowanie i prowadzenie: Joanna Marek
Konsultant ds. edukacji przyrodniczej ODN Łomża
Program szkolenia:
1.Podstawa programowa narzędziem pracy
nauczyciela – przygotowanie nauczyciela i ucznia do
nowej matury.
2.Umiejętności proste i złożone kształtowane na IV
etapie edukacyjnym.
3.Charakterystyka arkuszy maturalnych od roku
2014/2015 pod kątem sprawdzanych umiejętności.
4.Przykładowe zadania maturalne – ich analiza.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.
Podstawa programowa narzędziem pracy nauczyciela
1.Podstawa Programowa zawiera szczegółowy opis
wymagao.
2.Określa, co musi stanowid główną materię programu i
czego uczeo ma się nauczyd.
3.Pozwala precyzyjnie określid, co będzie oceniane – a
więc zbudowad wymagania na stopnie szkolne.
4.Określa wymagania egzaminacyjne.
5.Odpowiada na fundamentalne pytania procesu
nauczania: po co uczyd? , czego uczyd? , jak uczyd?, jak
oceniad?
3
Podstawa programowa
Program nauczania
Podręcznik
Planowanie pracy dydaktycznej
4
Biologię w zakresie rozszerzonym na IV etapie edukacyjnym
należy traktowad jako zaawansowany kurs przygotowujący do
studiów na kierunkach wymagających solidnych podstaw z tej
dziedziny nauk przyrodniczych.
Na poziomie rozszerzonym, w przeliczeniu na jednostkę
lekcyjną, liczba wymagao szczegółowych jest wyższa niż na
poziomie gimnazjalnym i podstawowym ponadgimnazjalnym,
należy jednak pamiętad, że na tym etapie edukacyjnym należy
znacznie większą niż poprzednio uwagę zwrócid na
samokształcenie – umiejętnośd absolutnie niezbędną na
studiach wyższych.
5
Zagadnienia wybrane do realizacji w I klasie
liceum kontynuują wątek praktyczny,
w zakresie biotechnologii i inżynierii
genetycznej oraz ochrony różnorodności
biologicznej – problemów, z którymi uczeo
może się spotkad codziennie w mediach
i o których powinien wyrobid sobie własne
zdanie.
6
Planując realizacje treści nowej podstawy programowej biolog
uwzględnia zalecane dwiczenia, wycieczki i obserwacje.
Uczeo wykonuje następujące dwiczenia lub dokonuje
obserwacji:
1) wyszukuje (w domu, w sklepie spożywczym itd.) produkty
uzyskane metodami biotechnologicznymi;
2) na wycieczce do ogrodu zoologicznego, botanicznego lub
muzeum przyrodniczego zaznajamia się z problematyką ochrony
gatunków ginących;
3) na wycieczce do najbliżej położonego obszaru chronionego
zapoznaje się z problematyką ochrony ekosystemów.
7
W ramach przedmiotu biologia, realizowanego w zakresie
rozszerzonym, w ciągu całego cyklu kształcenia, powinny się
odbyd:
1) co najmniej dwie wycieczki (zajęcia terenowe) umożliwiające
poglądową realizację takich działów, jak ekologia i różnorodnośd
organizmów;
2) wycieczki do muzeum przyrodniczego, ogrodu botanicznego lub
ogrodu zoologicznego wspomagające realizację materiału z
botaniki i zoologii.
Ważnym elementem kształcenia przyrodniczego, jest rozwijanie
zdolności do krytycznego myślenia oraz umiejętności poznawania
świata
za
pomocą
odpowiednio
zaplanowanych
i
udokumentowanych obserwacji i doświadczeo.
8
Atrakcyjna forma zajęd to np. prezentowanie
fragmentów wiadomości z telewizji dotyczących
omawianych zagadnieo, może pomóc zachęcid uczniów
do kontynuowania nauki biologii zarówno w zakresie
podstawowym jaki i rozszerzonym.
Zajęcia terenowe w nauczaniu biologii są niezbędne.
Uczniowie w trakcie takich nietypowych lekcji mogą
zobaczyd w rzeczywistości to o czym uczą się na
lekcjach. Ponadto takie zajęcia aktywizują uczniów
i pogłębiają ich zainteresowania szczegółowymi
zagadnieniami.
9
Analiza wymagao szczegółowych
1.Ile razy w trzyletnim etapie edukacyjnym pojawia się dana treśd
nauczania?
2.Ile czasu potrzeba na wydwiczenie tej umiejętności (spełnienie
przez ucznia wymagania)?
3.Jakie metody i formy pracy ucznia służą zdobyciu tej
umiejętności?
4.Jaki materiał nauczania służy dwiczeniu tej umiejętności?
5.Jakie umiejętności składowe potrzebne są do spełnienia tego
wymagania?
10
Celem kształcenia ogólnego na
III i IV etapie edukacyjnym jest:
1.Przyswojenie przez uczniów określonego zasobu
wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk.
2.Zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania
posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadao
i rozwiązywania problemów.
3.Kształtowanie u uczniów postaw warunkujących
sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we
współczesnym świecie.
11
Egzamin maturalny z biologii sprawdza:
w jakim stopniu absolwent spełnia wymagania z
zakresu biologii określone w podstawie programowej
kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego
w zakresie podstawowym i rozszerzonym.
Ważne:
Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mogą również
odnosid się do wymagao przypisanych do etapu III
(gimnazjum).
Zadania w arkuszu maturalnym z biologii na poziomie
rozszerzonym mają na celu sprawdzenie:
1.Wiedzy i jej stosowania do identyfikowania i analizowania
problemów.
2.Umiejętności rozumowania, argumentowania i wnioskowania.
3.Umiejętności wykorzystywania informacji pochodzących
z różnorodnych źródeł.
4. Umiejętności projektowania doświadczeo oraz analizowania i
interpretowania wyników.
5. Umiejętności wykorzystywania narzędzi matematycznych do
opisu i analizy zjawisk i procesów.
Arkusz egzaminacyjny z biologii na poziomie
rozszerzonym będzie zawierał około 25 zadao.
Zadania będą dobrane w taki sposób, aby reprezentowały
różnorodne wymagania ogólne i szczegółowe z podstawy
programowej, będą sprawdzały zarówno wiedzę, jak
i rozmaite umiejętności zdającego, w szczególności
umiejętności złożone.
1. Umiejętności proste, odwołują się zazwyczaj do
poziomu wiadomości i opisywane takimi
czasownikami operacyjnymi, jak posługuje się,
wymienia, opisuje itp.
2. Umiejętności złożone, opisane w celach
kształcenia (wymaganiach ogólnych) albo zawarte
w treściach nauczania, identyfikujemy po
czasownikach operacyjnych wyjaśnia, analizuje,
interpretuje, formułuje itp.
Umiejętności proste wymagają żmudnego
i czasochłonnego powtarzania zdobytych wiadomości.
Umiejętności złożone, należy odnieśd do umiejętności
prostych.
Umiejętności złożone są często rozumiane jako suma
umiejętności prostych.
Umiejętności złożone - umiejętności, które odwołują
się do myślenia krytycznego, abstrakcyjnego, myślenia
w kategoriach zjawiska, strategii czy współzależności
różnych elementów systemu lub procesu.
16
np. w biologii - uczeo identyfikuje nieznany organizm jako
przedstawiciela jednej z poznanych grup.
Umiejętnośd ta wymaga od uczniów wykazania się, w logicznym
porządku, kilkoma umiejętnościami prostymi:
analizą cech nieznanego organizmu,
wyłonieniem potencjalnych cech diagnostycznych,
sprawdzaniem tych cech w celu identyfikacji organizmu.
Jest to zatem ciąg rozumowania prowadzący do rozwiązania
postawionego problemu, w trakcie którego uczeo odwołuje się
do kilku umiejętności prostych.
17
Umiejętności złożone – biologia
uczeo:
1.Wyjaśnia procesy i zjawiska oraz zależności budowy i funkcjonowania organizmów od
środowiska ich życia.
2.Przedstawia związki przestrzenne między elementami układów żywych i związków
czasowych, czyli sekwencji zdarzeo w różnych procesach biologicznych, a także
związków między strukturą i funkcją na różnych poziomach organizacji życia.
3.Przetwarza informacje biologiczne z postaci liczbowej w postad wykresu lub
diagramu, z postaci tekstu do postaci schematu lub tabeli, albo w jeszcze inny sposób,
jak też ich porządkowania chronologicznego, przestrzennego, czy przyczynowo –
skutkowego.
4.Wykazuje związek obecnej różnorodności życia z przebiegiem procesu ewolucji.
5.Analizuje eksperyment – sposób jego planowania, przeprowadzania, stawiania
hipotez i wniosków formułowanych na podstawie dołączonych wyników.
6.Prowadzi rozumowanie oparte na treściach biologicznych, w tym – objaśnianie i
krytyczna oceny podanych informacji, wyjaśnianie związków przyczynowo skutkowych pomiędzy faktami, formułowanie opinii i wniosków w związku z
przedstawionymi w zadaniu informacjami, dobieranie właściwych argumentów na
poparcie swych stwierdzeo
Zadania – biologia
Typy zadao:
1.Zamknięte, np. wyboru wielokrotnego, prawda/fałsz, na
dobieranie.
2.Otwarte, uczeo tworzy odpowiedź samodzielnie.
W arkuszu będą przeważały zadania otwarte:
1.Będą występowały pojedynczo, ale wiele zadao będzie zawierało
po kilka poleceo odnoszących się do tego samego materiału
źródłowego, do ich rozwiązania niezbędna będzie umiejętnośd
integrowania i wykorzystywania wiedzy z różnych dziedzin biologii.
2.Będą odnosid się do różnorodnych materiałów źródłowych
zamieszczonych w arkuszu, np. tekstu, fotografii, rysunku, schematu,
wykresu, diagramu, zestawu liczb (ujętych w tabeli lub podanych
inaczej).
W poleceniu do każdego zadania występuje co
najmniej jeden czasownik wskazujący czynnośd, jaką
powinien wykonad zdający, aby poprawnie dane
zadanie wykonad.
W przypadku zadao zamkniętych będą to najczęściej
czasowniki takie jak: „wybierz”, „podkreśl”, „zaznacz”.
W przypadku zadao otwartych katalog czasowników jest
dużo szerszy: ,, opisz’’, ,,uzasadnij’’, ,,oceo’’.
Czasownik
Czynności ucznia
wymieo
Zdający zapisuje w odpowiedzi nazwę / nazwy (np. narządów,
procesów, elementów budowy, gatunków) bez opisu,
uzasadnienia ani wyjaśnienia
podaj,
określ
Za pomocą zwięzłej odpowiedzi zdający przedstawia np. istotę
danego procesu czy zjawiska albo jego przyczynę, używając
odpowiedniej terminologii biologicznej, w oparciu o analizę
materiału źródłowego lub własną wiedzę, bez wnikania w
szczegóły.
opisz
Zdający formułuje krótką odpowiedź pisemną, nie ograniczając
się tylko do podania nazw, ale również przedstawiając budowę
(np. komórki, narządu, organizmu) lub przebieg jakiegoś
procesu, zjawiska czy doświadczenia (np. następstwo wydarzeo),
bez wyjaśniania przyczyn.
porównaj
Zdający wskazuje podobieostwa i różnice między obiektami,
procesami, zjawiskami, teoriami, bez wyjaśniania przyczyn tych
podobieostw i różnic.
wykaż
Przy pomocy krótkiej odpowiedzi zdający ukazuje, że istnieje
zależnośd, związek(np. czasowy, przestrzenny, przyczynowoskutkowy) między faktami biologicznymi (przyczyna-skutek,
budowa-funkcja, budowa-tryb życia, budowa - środowisko itp.),
bez wnikania w przyczyny tej zależności.
uzasadnij
Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje argumenty, czyli
fakty biologiczne, przemawiające za hipotezą, tezą,
stwierdzeniem, poglądem, opinią
lub przeciwko; argument musi merytorycznie odnosid się do
materiału źródłowego w zadaniu lub wiedzy biologicznej
zdającego.
wyjaśnij
Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający przedstawia zależności lub
związki czasowe, przestrzenne, przyczynowo-skutkowe
(rozpoznając przyczynę i skutek oraz wskazując drogę, która
prowadzi od przyczyny do skutku).
Ocenianie odpowiedzi zdających:
Odpowiedzi udzielone przez zdającego są oceniane przez
egzaminatorów zgodnie ze schematem punktowania określonym
dla każdego zadania.
zadania zamknięte – ocenianie w skali 0 - 1
zadania otwarte - ocenianie w skali 0 - 2 lub 0 – 3.
Każda merytorycznie poprawna odpowiedź, spełniająca warunki
zadania, zostanie oceniona pozytywnie – ocenianie holistyczne.
Przykładowe zadania egzaminacyjne:
Informator_A6_Biologia.docx
Informator_A6_Geografia.docx
Prezentację opracowano w oparciu o:
1.Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku
szkolnego 2014/2015 – CKE, OKE Łomża.
2.Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku
szkolnego 2014/2015 – CKE, OKE Łomża.
3.Materiały własne - ,, Realizacja treści nowej podstawy
programowej na lekcjach biologii i geografii w szkole
ponadgimnazjalnej.
Dziękuję za uwagę