Robię zakupy Typ: PDF File Rozmiar

Robię zakupy
Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości
Robię zakupy
Treści nauczania
Racjonalne wybory podczas dokonywania zakupów, prawa konsumenta, ocenianie i selekcjonowanie informacji dostępnych konsumentowi, wpływ reklamy na podejmowane decyzje.
Po zakończonych zajęciach uczeń powinien
Sporządzić listę zasad rozsądnego robienia zakupów, oceniać i selekcjonować informacje
dostępne konsumentom, wskazać źródła informacji o prawach konsumenta, wymienić podstawowe prawa konsumenta, analizować i oceniać wpływ reklamy na zachowania konsumentów.
Konsultant i informacje dodatkowe

przedstawiciel Federacji Konsumentów,

www.uokik.gov.pl,

www.skp.pl,

sprzedawca,

agent reklamowy.
Cel:

kształtowanie umiejętności racjonalnych wyborów podczas dokonywania zakupów.
Pojęcia:

prawa konsumenta,

kredyt, zaliczka, zadatek,

gwarancja, rękojmia, reklamacja,

reklama.
Adresat:

uczniowie szkół gimnazjalnych.
Narodowy Bank Polski
2
Robię zakupy
Oczekiwane rezultaty
Po zajęciach uczeń:

potrafi sporządzić listę zasad rozsądnego robienia zakupów,

ocenia i selekcjonuje informacje dostępne konsumentom,

zna podstawowe prawa konsumenta,

ocenia i analizuje wpływ reklamy.
Materiały:

materiał pomocniczy nr 1 – „Kilka słów o reklamie”,

materiał pomocniczy nr 2 – „Zaproponuj dobrą radę!”,

materiał pomocniczy nr 3 – „Jak dokonywać udanych zakupów?”,

foliogram 1. – „Zakupy”.
Proponowany przebieg zajęć
1.
Przedstaw temat tych zajęć. Podziel uczniów na grupy 3-4-osobowe. Każdej z grup daj inny rodzaj produktów:
I grupa – kilka kredek różnych producentów,
II grupa – rozmaite rodzaje kleju,
III grupa – różne temperówki czy cienkopisy, plecaki bądź zeszyty itd.
Poinstruuj, żeby przetestowali produkty i wybrali – ich zdaniem – najlepszy, uzasadniając swój
wybór.
Po prezentacji pracy w zespołach zapytaj:

Co braliście pod uwagę?

Które z tych elementów są ważne i zdecydowały o wyborze najlepszego produktu?

Skąd czerpaliście informacje o jakości produktu?
Narodowy Bank Polski
3
Robię zakupy

Czy przy codziennych zakupach bierzecie pod uwagę te informacje?
Na podstawie tych wiadomości sformułujcie krótkie wnioski, np.: „Jakość produktu decyduje
o jego zakupie”.
2.
Poinformuj uczniów, że planujesz zakup roweru, poproś ich o radę. Kiedy będą podawać
swoje propozycje, komentuj je krótko: za duży, za mały, zbyt skomplikowany, zbyt ciężki itd.
Wytłumacz uczniom, że biorąc pod uwagę swoje preferencje, starasz się zawęzić pole wyboru
tylko do kilku marek lub modeli. Zapytaj uczniów, co jeszcze – oprócz swoich preferencji
– powinni wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji:

bezpieczeństwo,

koszty i warunki zakupu oraz eksploatacji,

serwis i warunki gwarancji,

wyposażenie,

części wymienne itd.
Nawiązując do tych dwóch ćwiczeń, spróbujcie ułożyć listę dobrych rad, które mogą okazać się
pomocne przy dokonywaniu rozsądnych zakupów. Zapisuj rady podawane przez uczniów
na dużym arkuszu papieru (możesz wykorzystać foliogram). Sporządzoną listę zawieście w widocznym miejscu, można ją uzupełniać w trakcie lekcji lub pod ich koniec jako podsumowanie
zajęć.
3.
Zaproponuj, aby każdy na karteczce zapisał jakiś przedmiot, który ostatnio kupił. Może to być
koszulka, płyta, czekoladka, książka itd. Zapytaj, w jaki sposób dowiedzieli się o tym produkcie,
skąd mieli informacje na jego temat, co spowodowało, że go zakupili. Odpowiedzi mogą
być rozmaite:

już wcześniej kupowałam i byłam zadowolona,

przekaz słowny – koledzy, znajomi, rodzina powiedzieli mi o tym produkcie,

zakup pod wpływem impulsu – zobaczyłam ten produkt przypadkiem, kiedy
kupowałam coś innego,

media – obejrzałam reklamę w telewizji, przeczytałam w gazecie, usłyszałam reklamę
lub ogłoszenie w radio, zobaczyłam reklamę na autobusie, plakacie.
Narodowy Bank Polski
4
Robię zakupy
Wymienione czynniki wpływające na dokonywanie przez nas zakupów przyjmują różne formy
reklamy produktów (opinia bliskich osób, zachęta ze strony sprzedawcy, reklama na plakatach
itd.)
Poproś uczniów, żeby wypełnili tabelkę (możesz narysować ją na tablicy, a uczniowie przerysują
na kartki).
Tabela 1. Produkty które kupiłem i z których nie korzystam
Produkt
Przybliżona cena
Jaką inną rzecz, której
potrzebuję, mogę
w to miejsce kupić?
1……………………………..
2…………………….……….
3………………….………….
4………………….………….
5………………….………….
Po odczytaniu przez uczniów zaznacz, że pewnie każdy z nas czasami dokonuje nieprzemyślanych zakupów, a później z nich nie korzysta i zalegają one w szafie. Odwołaj się do
listy dobrych rad, którą sporządziliście wcześniej.
Bez wątpienia wiele z tych produktów kupujemy pod wpływem reklamy.
4.
Przeprowadź z uczniami krótką rozmowę na temat oglądanych przez nich reklam. Zwróćcie
uwagę, jak bardzo agresywnie wdzierają się w nasze życie.
Możesz też podzielić uczniów na kilkuosobowe zespoły informując, że ich zadaniem jest przygotowanie prezentacji dowolnego wybranego przez siebie produktu, bez użycia słów, odegranie
scenki, bez wymieniania nazwy tego produktu.
Czas prezentacji około 30 sekund.
Narodowy Bank Polski
5
Robię zakupy
Podczas prezentacji poszczególnych grup pozostali uczniowie odgadują, jaki produkt jest reklamowany.
W omówieniu prezentacji zwróćcie uwagę, że każda scenka była swoistą reklamą wybranego
produktu. Porozmawiajcie o cechach dobrej reklamy, co sprawia, że ją zapamiętujemy, że nas
przyciąga.
Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 1 i poproś o zapoznanie się z nim.
Powiedz, aby uczniowie dobrali się w pary, każda para powinna wybrać sobie jedną z reklam,
jakie ukazują się w mediach. (Możesz też wcześniej poprosić uczniów, aby przynieśli przykładowe reklamy na zajęciach lub nagraj kilka reklam na kasecie wideo).
Zadaniem każdej pary będzie przeanalizowanie reklamy, kierując się pytaniami:
Jaki produkt jest reklamowany, czy łatwo to określić?

Czy reklama oparta jest na znajomości marki, czy też na konkretnych walorach użytkowych?

Czy reklama mówi coś o jakości produktu?

Czy informuje o istotnych cechach użytkowych?

Czy zawarte informacje dotyczą ceny i miejsca zakupu, serwisu technicznego?

Jakie dodatkowe informacje będą ci potrzebne przed dokonaniem zakupu?

Czy podoba ci się ta reklama? Dlaczego tak, dlaczego nie?
Poproś kilka par o odczytanie swojej analizy.
Możesz też odwołać się do poprzednich ćwiczeń, prosząc o chwilę refleksji nad tym, jak ma się
reklama do produktów, które pod jej wpływem kupowali. Czy miała charakter informujący, nakłaniający czy przypominający? – takie właśnie są cechy reklamy.
Podziel uczniów na zespoły, każdemu z nich tytułem przykładu podaj kilka sytuacji, w których
podejmuje się decyzje o zakupie. Odwołując się do wcześniej sporządzonej listy „Dobrych rad”,
poproś, by zastanowili się, która rada może być przydatna w każdej z tych sytuacji.
Jako podsumowanie zajęć zaproponuj, aby każdy uczeń wypełnił materiał pomocniczy nr 3.
Podczas pracy uczniowie mogą wymieniać między sobą informacje, dzielić się uwagami.
Życzymy udanych zakupów!
Narodowy Bank Polski
6
Robię zakupy
WAŻNE
Poinformuj też uczniów o tym, że płacąc kartą kredytową, nie należy pozwolić sprzedawcy, aby
wyszedł z nią do innego pomieszczenia, ze względu na bezpieczeństwo naszego konta. Dokonując zakupu na raty, zawsze należy dokładnie przeczytać, co podpisujemy, dopytać
o sprawy, które wydają nam się niejasne. Upewnić się, czy „nasze rozumienie” umowy zgadza
się z warunkami stawianymi przez sprzedającego. Mimo że sprzedawca jest bardzo miły, uprzejmy, nie podpisujmy niczego w ciemno, abyśmy później nie ponosili przykrych konsekwencji.
Nie kupujmy u anonimowych sprzedawców, gdyż trudno jest wtedy dochodzić swoich praw.
Uwaga!

Na zajęcia te możesz zaprosić przedstawiciela z Federacji Konsumenta lub Klubu
Konsumenta, który mógłby omówić podstawowe prawa konsumenta oraz możliwości
korzystania z nich na co dzień.

Przeznacz czas na zadawanie pytań przez uczniów.

Możesz też w pracowni komputerowej zachęcić uczniów, aby w Internecie znaleźli
informacje dotyczące praw konsumenta.
Narodowy Bank Polski
7
Robię zakupy
Materiał pomocniczy nr 1
Kilka słów o reklamie
Reklama to płatna forma nieosobistej prezentacji oraz promowania w mediach, na ulicach
pomysłów, wyrobów, usług, idei przez producentów lub sprzedawców.
Reklama zasadniczo spełnia trzy cele: informuje, perswaduje, przypomina.
1. Informowanie o nowym produkcie, jego zastosowaniach, cenie (szczególnie gdy została
obniżona), zasadach działania. Ponadto informowanie służy korygowaniu fałszywych
opinii o produkcie – np.: że jest drogi czy nietrwały.
2. Perswadowanie – czyli zachęcanie do zakupu za pomocą utrwalonej marki danego
produktu w świadomości konsumentów, zachęcanie ich do rezygnacji z preferowania
innych marek itp.
3. Przypominanie o tym, że produkt może być konsumentowi wkrótce potrzebny, a także
gdzie i na jakich zasadach można go nabyć.
Typowe techniki reklamowe: slogany, oddziaływanie emocjonalne, oddziaływanie racjonalne.
Slogany – powiedzenia lub hasła łatwo wpadające w ucho, które mają pomóc w zapamiętaniu
produktu lub usługi.
Oddziaływanie emocjonalne – obrazy lub zdania wykorzystywane po to, by czytelnik lub
słuchacz identyfikował się z daną usługą lub produktem. Rozbudzanie potrzeby posiadania
danego produktu.
Oddziaływania racjonalne – informacje, których celem jest przekonanie odbiorcy, że dany
produkt lub usługa są najlepsze w swojej klasie, a posiadanie ich przyniesie od-biorcy różne
korzyści.
Reklama jest formą konkurencji pomiędzy producentami bądź sprzedawcami na rynku.
Jeśli coś nie jest ci potrzebne albo nie możesz z tego korzystać, to kupno tego nie jest żadnym interesem!
Narodowy Bank Polski
8
Robię zakupy
Materiał pomocniczy nr 2
Zaproponuj dobrą radę!
Oto kilka przykładów sytuacji, kiedy podejmujesz decyzje dotyczące zakupów. Zapoznaj się
z nimi, przy każdej zapisz, która „dobra rada” z listy, jaką stworzyliście, ma zastosowanie
w każdej z tych sytuacji, aby w przyszłości nie miały one miejsca.
Przykład:
Kupujesz odtwarzacz CD, po czym dowiadujesz się, że w innym sklepie kosztował on 20% taniej.
Rady: Sprawdź ceny w różnych sklepach, szukaj przecen, promocji, targuj się tam, gdzie
to możliwe.
1. Kupujesz w supermarkecie różne, niezbędne twoim zdaniem rzeczy, a przy kasie okazuje się,
że brakuje ci pieniędzy, żeby zapłacić cały rachunek.
Rady: ..............................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
2. Twój sąsiad obserwuje, jak jeździsz nowym rowerem za 800 zł. Pewnego dnia mówi: „Trzeba
było powiedzieć, że chcesz kupić rower. Taki sam, mało używany sprzedałbym ci za 400 zł, gdyż
od czasu zakupu rolek nie interesuje mnie jazda na rowerze”.
Rady: ...............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
3. Znajdujesz na bazarze kolorową bluzkę za jedyne 18 zł. Niestety, po pierwszym praniu, mimo
że prałaś zgodnie z instrukcją, kolory zblakły, a bluzka rozciągnęła się.
Rady: .................................................................................................................................................
4. Musisz napisać pracę dyplomową na komputerze. Zlecenie komuś przepisywania drogo kosztuje. Wiesz też, że w dalszej swojej pracy często będziesz potrzebował komputera. Nie masz gotówki, aby od razu zapłacić za komputer.
Rady: ................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
Narodowy Bank Polski
9
Robię zakupy
Materiał pomocniczy nr 3
Jak dokonywać udanych zakupów?
Pomyśl, co w najbliższej przyszłości planujesz kupić. Zanim wybierzesz się do sklepu,
odpowiedz sobie na kilka pytań.
Nazwa produktu ...........................................................................................................................
Czy szukasz konkretnej marki tego produktu? .............................................................................
Na jakie cechy zwracasz szczególną uwagę? Wymień kilka z nich: ...............................................
.......................................................................................................................................................
Gdzie można kupić ten produkt? Zrób listę sklepów z cenami.
.......................................................................................................................................................
Jaka jest jakość produktu? Jaka jest jego trwałość? ........................................................................
Porównaj ceny produktów innych firm o podobnych cechach i jakości?
........................................................................................................................................................
Czy można kupić używany produkt? Gdzie? Ile kosztuje? Zrób listę możliwości i cen.
.........................................................................................................................................................
Z jakich źródeł informacji dotyczących produktu możesz skorzystać przed zakupem?
Czy źródła te są wiarygodne? .........................................................................................................
Twoja konkluzja (nazwa sklepu, marka, cena i inne argumenty uzasadniające końcową decyzję)
........................................................................................................................................................
Narodowy Bank Polski
10
Robię zakupy
Foliogram 1.
Zakupy

planuj zakupy,

zwróć uwagę na jakość,

sprawdź ceny w różnych sklepach,

szukaj przecen i promocji,

targuj się tam, gdzie to możliwe,

uważnie czytaj reklamy,

zastanów się nad kupnem towaru używanego zamiast nowego,

weź pod uwagę warunki gwarancji oraz serwis,

wstrzymaj się z kupnem czegoś nowego, jeśli stare dobrze ci służy,

zwracaj uwagę na produkt nie na jego opakowanie,

proś o dodatkowe informacje u sprzedawcy,

policz, czy zakupy na kredyt lub ratalne będą dla ciebie korzystne.
Narodowy Bank Polski
11
www.nbp.pl