Barokowe harmonie sprzeczności

Język polski. Po polsku. Klasa 1
www.wszpwn.com.pl
Katarzyna Staniszewska-Kogut
SCENARIUSZ 25
TEMAT LEKCJI: Barokowe harmonie sprzeczności
Czas trwania zajęć:
jedna jednostka lekcyjna
Cel ogólny:
– zapoznanie z literacką kulturą baroku
Cele operacyjne:
– utrwalenie lub wprowadzenie pojęć konceptyzm, marinizm
– interpretacja dzieł literackich
– umiejętność opisu obrazu
Metody i formy pracy:
– miniwykład
– karty pracy
– opis obrazu
Wykorzystane materiały dydaktyczne:
–
–
–
–
–
–
podręcznik Po polsku
reprodukcja obrazu G. de la Toura Maria Magdalena w świetle świecy
reprodukcja dzieła Berniniego, Ekstaza św. Teresy
reprodukcja nagrobka Jana III Sobieskiego z Katedry Wawelskiej
fotografie wnętrze barokowych kościołów np. Bernardynów, św. Anny z Krakowa
karty pracy
Przebieg lekcji:
Faza wstępna lekcji:
1. Miniwykład dotyczący podstaw filozoficznych baroku np.:
• Pascal – motyw przemijania w jego koncepcjach, człowiek trzciną myślącą, zakład Pascala. XVII w.;
• to czas niespokojny – wojny, epidemie, stąd motywy wanitatywne – dotyczące śmierci i przemijania
w literaturze i sztuce;
• to kultura dworska gdzie dominuje przepych, zdobienia, radość życia, dworska zabawa;
• efektem takich tendencji jest sprzeczność: dążenie do pełni życia ze świadomością jego przemijania.
2. Wprowadzenie tematu: Barokowe harmonie sprzeczności.
Ogniwo centralne lekcji:
3. Rozdanie kart pracy.
4. Lektura wierszy J.A. Morsztyna: Pszczoła w bursztynie i O swej pannie.
5. Wypełnianie kart pracy.
Źródła:
• Filozofia Pascala
• motyw Vanitas
• radość życia
Jakie mają cechy?
Barokowe sprzeczności
Przykłady:
• Mnogość środków stylistycznych np. metafory,
porównania, epitety,
wyliczenia hiperbole
• Operowanie kontrastem
• Pszczoła w bursztynie
• O swej pannie
53
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN
scenariusz_j_polski.indd 53
strona 1 z 2
2009-07-09 11:44:38
Język polski. Po polsku. Klasa 1
www.wszpwn.com.pl
Koncept – pomysł literacki, którego celem jest zaskoczenie odbiorcy; tej figurze podporządkowana
jest cała konstrukcja utworu.
Marinizm – termin utworzony od nazwiska Giambattisty Marina, wiersz marinistyczny, czyli napisany pięknym, kunsztownym językiem, obfitującym w różnorodne środki stylistyczne.
6. Opis obrazu G. de la Toura Maria Magdalena w świetle świecy:
Obraz charakteryzuje się wyrazistością prowadzonych linii oraz zdecydowanych, szerokich, ciemnych plam koloru. Maria Magdalena jest ukazana w świetle świecy, które rozświetla mrok. Daje to silny
efekt kontrastu światła i cienia. Światło sztucznie wydłuża biblijną postać. Na obrazie kobieta jest prosta,
ale przy tym silna i statyczna. Na twarzy Marii Magdaleny widać skupienie i modlitewny nastrój. Ręka
Marii Magdaleny oparta na czaszce odbijającej się w lustrze wskazuje na marność ludzkiego bytu.
7. Interpretacja barokowych dzieł – Ekstaza św. Teresy – dzieła Berniniego, nagrobka Jana III Sobieskiego z Katedry Wawelskiej czy fotografii wnętrz barokowych kościołów. Ustalenie cech wspólnych dla
barokowej sztuki, takich jak bogata symbolika, ekspresja, operowanie kontrastem, bogate złocenia,
iluzjonistyczne malarstwo naścienne.
Ogniwo końcowe lekcji:
8. Wnioski: barok to epoka kontrastów, które ze sobą współgrają, harmonizują i ukazują bogactwo życia
człowieka.
Praca domowa
1. Napisz krótką notatkę o tym, jak rozumiesz hasło: harmonia sprzeczności.
2. Dla chętnych: napisz wiersz z konceptem.
Sabina Korpysz
SCENARIUSZ 26
TEMAT LEKCJI: Konceptyzm gimnazjalisty – nasze próby poetyckie.
Czas trwania zajęć:
jedna jednostka lekcyjna
Cele ogólne:
– utrwalenie znajomości wybranych wierszy barokowych opartych na koncepcie
– rozwijanie myślenia twórczego uczniów oraz ich wyobraźni
Cele operacyjne:
– uczeń potrafi wykorzystać informacje na temat konceptu poetyckiego i na podstawie przykładów
wierszy barokowych tworzy własny utwór poetycki oparty na tym chwycie literackim
– uczeń kształci umiejętność pracy w grupie
– uczeń umie zaprezentować wyniki pracy grupowej na forum klasy
Metody i formy pracy:
– praktyczna
– praca w grupach
Wykorzystane materiały dydaktyczne:
– podręcznik, s. 247. – wiersze Jana Andrzeja Morsztyna
– karty pracy dla grup (załącznik)
54
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN
scenariusz_j_polski.indd 54
strona 2 z 2
2009-07-09 11:44:38