Pobierz

Transkrypt

Pobierz

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA
W RACIBORZU
INSTYTUT STUDIÓW SPOŁECZNYCH
KIERUNEK - SOCJOLOGIA
SPECJALNOŚĆ: ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI
KONRAD KOGUT
AIKIDO- SZTUKA WALKI
JAKO FORMA SOCJALIZACJI
Praca licencjacka
napisana pod kierunkiem
dr Teresy Jemczury, doc.
RACIBÓRZ 2013
Spis treści
Wstęp................................................................................................................................................ s. 3
Rozdział 1. Problematyka: Aikido- sztuki walki jako formy socjalizacji w świetle literatury
przedmiotu ....................................................................................................................................... s. 5
1.
Ogólna charakterystyka definicji japońskich sztuk walk ............................................................ s. 5
2.
Japońska sztuka walki- aikido................................................................................................... s. 8
3.
Podstawowe techniki walki wykorzystywane przez adeptów ................................................... s. 15
4.
Definicja terminu socjalizacji,................................................................................................. s. 25
5.
Teorie socjalizacji .................................................................................................................. s. 29
Rozdział 2. Metodologiczne podstawy badań ................................................................................ s. 33
1.
Cel i przedmiot badań............................................................................................................. s. 33
2.
Problemy, hipotezy badawcze, zmienne i wskaźniki................................................................ s. 34
3.
Metody, techniki i narzędzia badawcze .................................................................................. s. 38
4.
Charakterystyka badanego środowiska ................................................................................... s. 39
Rozdział 3. Analiza wyników badań .............................................................................................. s. 40
1.
Dane demograficzne............................................................................................................... s. 40
2.
Wpływ wieku na uprawianie aikido ........................................................................................ s. 45
3.
Poczucie bezpieczeństwa osób trenujących aikido................................................................... s. 52
4.
Aikido jako forma spędzania wolnego czasu ........................................................................... s. 59
5.
Osoby trenujące aikido stają się pewniejsze siebie, opanowane, panują nad swoimi
emocjami, agresją.................................................................................................................. s. 62
Weryfikacja hipotez ....................................................................................................................... s. 65
Zakończenie.................................................................................................................................... s. 67
Literatura....................................................................................................................................... s. 69
Rysunki........................................................................................................................................... s. 70
Tabele ............................................................................................................................................. s. 71
Wykresy ......................................................................................................................................... s. 71
Aneks.............................................................................................................................................. s. 73
2
Wstęp
Sztuki walki są znane i ćwiczone na całym świecie, a ich rodzaje powstawały
i rozprzestrzeniały się przez lata na różnych kontynentach kuli ziemskiej. Tematem
pracy jest aikido, którą przedstawię jako formę socjalizacji. Praca ta składa się
z trzech rozdziałów, w których udowodnię, że ta sztuka walki może być nie tylko
pomocą w kształtowaniu naszych cech osobowości, ale również sposobem na życie,
formą aktywnego spędzania czasu wolnego, nauką samoobrony będącą jednak cenną
umiejętnością.
W pierwszym rozdziale opisane zostanie przede wszystkim aikido, techniki jakie
są wykorzystywane w tej sztuce walki oraz termin socjalizacja i teorie socjalizacji. Na
samym początku pracy skupiono się na sztukach walki wywodzących się z Japonii,
które wyróżnia niezwykła tradycja, kultura jak i historia. Japońskie sztuki walki
rozwijały się i „ modernizowały” przez wiele lat, zaczynając od japońskiego
średniowiecza do czasów współczesnych. Przez bardzo długi czas sztuki te były znane
tylko Japończykom wywodzących się z szlacheckich rodów, natomiast tendencja ta
zmieniała się, przez co zaczęły powstawać nowe szkoły nauczające aikido. Japońskie
sztuki walki swą popularność zaczęły zdobywać nie tylko w Europie, lecz również na
innych kontynentach na całym świecie zarówno dzięki filmom jak i książkom. Jednak
„ zauważenie ich” znacznie trwało, gdyż dopiero w drugiej połowie XX wieku zostały
one zaadaptowane przez inne państwa świata niż Japonia. Jedną z japońskich sztuk
walki- na której skupiono się w niniejszej pracy to aikido. Sztuka ta jest stosunkowo
młoda, ponieważ stworzona została na początku XX wieku przez Morihei Ueshibę.
Ważnym elementem niniejszej pracy jest między innymi charakterystyczny strój
ćwiczących adeptów, system stopni jaki obowiązuje w aikido, miejsce uprawiania tej
sztuki walki, wymagane zachowanie od adeptów, jak również techniki samoobrony.
Wspomniana zostanie pozycja wyjściowa jaką się wymaga od adeptów aikido, bez
której przejście do kolejnego etapu nie jest możliwe, jak również etykieta, która
obowiązuje w trakcie zajęć. Przedstawione zostaną definicje socjalizacji oraz jej teorie.
Drugi rozdział składa się z metodologii badań. W tym rozdziale wyjaśniono cel
i
przedmiot
badań.
Bardzo
ważnym
punktem
jest
zdefiniowanie
celu
badań- polegającym na określeniu przyczyny rozpoczęcia treningów, oraz ustalenie
grupy w jakiej respondenci się otaczają uprawiając tę dyscyplinę sportu jak
i zaprezentowanie przedmiotu badań, czyli opinie i spostrzeżenia osób trenujących
3
aikido na temat tej sztuki walki. Kolejnym etapem pracy są problemy badawcze,
w których ujęto obszary dotyczące przyczyn rozpoczęcia treningów aikido, wyróżnione
zostaną hipotezy wskaźniki i zmienne, jak również metody, techniki i narzędzia
badawcze wykorzystywane w celu zgromadzenia danych empirycznych. Na koniec
niniejszego rozdziału scharakteryzowano klub, w którym uprawiane jest aikido, opisano
miejsce spotkań i treningów ,jak również grupę uczęszczającą na zajęcia.
Trzeci rozdział dotyczyć będzie analizy wyników badań. W rozdziale tym
zaprezentowane i opisane zostaną dane empiryczne sztuki walki aikido w Klubie pod
nazwą Polska Organizacja Aikido.
4
Rozdział 1. Problematyka: Aikido- sztuki walki jako formy socjalizacji
w świetle literatury przedmiotu
1. Ogólna charakterystyka definicji sztuk walki
Sztuki walki są metodami walki, które kształcą adeptów samoobrony, uczą
umiejętności opanowania agresji oraz obniżają poziom strachu. Często zdarza się,
że są fałszywie utożsamiane ze sportami i systemami walki. Różnica wynika z tego,
iż systemy walki zostały stworzone do celów wojskowych, aby w krótkim czasie
nauczyć osobę ćwiczącą szybkiego wyeliminowania nieprzyjaciela, a sporty walki
kładą akcent na współzawodnictwo sportowe, natomiast sztuki walki zakładają sobie
za zadanie nie tylko fizyczne przygotowanie adepta do walki, lecz również rozwijają
psychikę oraz ducha walki. Według autorów: J. Miłkowskiego, S. Makuchy,
E. Miłkowskiej „ sztuka wojenna oznacza jednak raczej sztukę dowodzenia na różnych
szczeblach niż indywidualną sprawność fizyczną żołnierza, stąd lepszym terminem
okazały się sztuki walki”1.
G. Shioda w Dynamicznym aikido stwierdza,
iż: „ Japończycy określali sztuki walki słowem bujutsu. Pierwszy jego człon- bu
oznaczał wojskowy wojenny, natomiast drugi- jutsu oznaczał sztukę. Gdy po 1860 roku
zakończył się w Japonii okres średniowiecza, sztukami walki zaczęto interesować się
bardziej pod kątem filozoficznym, jakie ze sobą niosły. Aby podkreślić to przesunięcie
nacisku z zastosowań czysto utylitarnych na bardziej duchowe, znak jutsu został
zastąpiony znakiem dō. Termin dō został zapożyczony z zenu i oznacza drogę, ścieżkę
wiodącą poprzez praktykę ku oświeceniu”2. Termin bujutsu oznacza kwalifikacje
wyćwiczone oraz wytrenowane, które skutkują zdobyciem w późniejszym czasie
umiejętności, jakie mogą być wykorzystane w trakcie walki3. Tradycyjne sztuki walki
wywodzące się z Japonii nazywano Bujutsu, są to ewoluujące na przestrzeni lat techniki
walki, które są w dalszym ciągu wykorzystywane oraz skuteczne4. Japońskich sztuk
walki uczono w dojo, było to miejsce będące czymś więcej niż sala gimnastyczna,
często zaś stanowiący element budynku świątyni5.
1
J. Miłkowski, S. Makuch, E. Miłkowska, Aikido sztuka walki dla dżentelmenów, Wydawnictwo Sport i
Turystyka, Warszawa 1989 r., s. 12.
2
G. Shioda, Dynamiczne Aikido, Diamond books, Bydgoszcz 1998 r., s. 7.
3
J. Miłkowski, Encyklopedia sztuk walki, Algo, Toruń 2008 r., s. 30.
4
B. Łuniewski, Elementy aikido, Wydawnictwo Aha, Łódź 2009 r., s. 10.
5
W. Sikorski, S. Tokarski, Budo, Wydawnictwo GLOB, Szczecin 1988 r., s. 37.
5
W Japonii istnieje bardzo dużo rodzajów sztuk walki, które są znane na całym
świecie oraz cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem jak i popularnością. Podział
sztuk walki przedstawiono w tabeli numer 1.
Tabela numer 1. Przykładowe japońskie sztuki walki.
Sztuki walki z bronią
Sztuki walki bez broni
Kyudo- czyli łucznictwo
Karate
Jobajutsu- jeździectwo
Sumo
Kenjutsu- szermierka
Jujitsu
Jo- walka kijem
Judo
Tantojutsu- walka nożem
Aikido
Yarijutsu- walka włócznią
Yawara
Źródło: A. Westbrook, O. Ratti, Aikido i dynamiczna sfera, DIAMOND BOOKS, Bydgoszcz 1997 r., s.
27- 28.
Rozwój sztuk walki możemy podzielić na cztery okresy w biegu historii. Pierwszy
z nich jest innowacyjny, mówiący o warunkach powstania tworzywa późniejszej
sztuki, jakimi są techniki walki. W okresie rafinacji rzeczywistość terenu bitwy
konstruowana była w system i pojawiało się dla niego ideowe spoiwo. Trzeci okres,
czyli modernistyczny mówi o konsekwencjach powstałych w czasie zderzenia
japońskiego średniowiecza ze światem XIX i XX wieku. Natomiast okres współczesny
dodany jest by zachować porządek chronologiczny, ponieważ ewolucja odbywa się na
naszych oczach i trudno ją rozważnie omawiać bez dystansu czasowego6. Kulturę
Dalekiego
Wschodu
w
drugiej
połowie
XX
wieku
obdarowano
dużym
zainteresowaniem, poprzez rosnące znaczenie ekonomiczne i polityczne Orientu oraz
zaczęto przyglądać mu się o wiele bardziej skrupulatnie i kompleksowo.
Najskuteczniejszym nośnikiem informacji o Dalekim Wschodzie stały się orientalne
sztuki walki, które były zagadkowe i spektakularne. Poprzez brak wyczerpującej
literatury dotyczącej sztuk walki stały się znane, jako bardzo powierzchowne.
Uwzględniając fakt, że dalekowschodnie sztuki walki nie były znane całemu światu,
6
6
to dziś przeżywają swój rozkwit oraz cieszą się dużą popularnością wśród młodych jak
i starszych osób. Rzeczywiste przyswajanie sztuk walki zwłaszcza w dzisiejszych
czasach wymaga dogłębnej i dokładnej refleksji7. Zainteresowanie Kultury Zachodniej
tym tematem wywołane było przez sporą ilość filmów lat 70-tych XX wieku, w których
pokazywano w niebywale efektowny sposób sceny zawierające elementy sztuk walki,
w których mistrzowie walki zaciekawiali czymś nowym. Współczesny europejczyk,
który dość ma codziennego stylu życia chce, co najmniej przez moment wyciszyć się,
stać się osobą cieszącą się z psychicznej i fizycznej sprawności do późnej
starości8.Sztuk walki nie da się opanować z książek, lecz mogą być pomocne, jako
forma czerpania informacji w wyjaśnieniu historycznego i kulturowego kontekstu sztuki
walki9. W japońskich sztukach walki obowiązuje tak zwany kodeks Bushido, są to
pewne postawy w walce, życiu. Kodeks Bushido dawniej nie był spisywany, był jednak
znany małej grupie społecznej samurajów, który przedstawiał jakimi wartościami
powinien kierować się wojownik. Przedstawiał on takie wartości jak:

Prawość,

Honor,

Braterstwo,

Odwaga10.
Dziś mistrzowie sztuk walki starają się kontynuować tradycyjny przekaz Bushido
poprzez tradycje i wartości jakie przetrwały.
Sztuki walki nie są już tylko sztuką wojenną, które skupiały się głównie
na przygotowaniu adepta do wojen na polu bitwy, lecz stały się okazją do uzyskania
lepszej sprawności fizycznej, harmonii wewnętrznej. Ciężki trening i dyscyplina
pozwala stawić czoła naszym słabościom. W dzisiejszych czasach uprawiać może
je każdy, ponieważ pomagają nam się rozwinąć duchowo jak i fizycznie, dlatego każdy,
kto ćwiczy znajdzie w nich coś dla siebie. Dalekowschodnie sztuki walki są efektywne
7
J. Miłkowski, Sztuki i sporty walki dalekiego wschodu, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1987 r., s. 7.
J. Wysocki, Aikido bez tajemnic, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz 1990 r., s. 7.
9
10
R. Gembal, Aikido edukacja ciała i umysłu, Wydawca Autonomiczna Akademia Aikido 3a, 2004 r., s.
8
41.
7
i bardzo widowiskowe. Zaczęto to pokazywać w filmach, takich jak: Wejście Smoka
z Brucem Lee, co spowodowało duże zainteresowanie nimi na zachodzie. Tego typu
filmy wpłynęły w dużym stopniu na zainteresowanie ludzi, którzy chcieli utożsamić się
z idolem i rozpoczęli uprawiać sztuki walki. Mistrzami zostają osoby, które poświęciły
wiele lat na udoskonalanie swoich umiejętności, którym nie każdy potrafi się poświęcić
i poddać żmudnej dyscyplinie treningowej.
2. Japońska sztuka walki- aikido
Aikido jest jedną z wielu sztuk walki wywodzących się z Japonii. Za twórcę
i wielkiego mistrza aikido uważa się Morihei Ueshibę. Sztuka ta powstała na początku
XX wieku w oparciu o doświadczenia, jakie zdobywał trenując inne sztuki walki.
Aikido uważa się za sztukę walki, ponieważ nie przygotowuje osób ćwiczących tylko
i wyłącznie pod względem fizycznym, ale również kładzie nacisk na rozwój psychiczny
i duchowy, dlatego można powiedzieć, że aikido jest połączeniem ciała i umysłu.
Wyraz AIKIDO to połączenie trzech swobodnych znaków, które zilustrowano
na rysunku numer 1.
Rysunek numer 1. Tłumaczenie wyrazu aikido.
Źródło: opracowanie http://aiki.szkola.pl/?p=127
8
Aikido może ćwiczyć każdy bez względu na wiek czy płeć. Jak bowiem zauważyli
J. Santorski, P. Bernaś, P. Olesiak: „aikido jest sztuką niestawiania oporu, tajemnica
sukcesu tkwi w rozpoznawaniu nadarzających się okazji, a gdy już je rozpoznasz,
musisz mieć dość pewności siebie, aby działać”11. A. Westbrook, O. Ratti piszą:
„ Aikido jest szczególną metodą walki rozwiniętą przez japońskiego mistrza Morihei
Ueshiba, która opiera się na praktycznych ruchach samoobrony zaczerpniętych ze sztuk
posługiwania się mieczem i włócznią, jujutsu, aikijutsu i innych, starożytnych, bardziej
ezoterycznych sztuk walki. W aikido od samego początku praktyki nacisk kładziony
jest na charakterystyczną koncentrację myśli i akcji oraz posługiwanie się energią
wewnętrzną ki, które to czynniki sprawiają, że sztuka ta jest tak bardzo intrygująca.
Aikido jest unikalną metodą samoobrony równie efektywną przeciw jednemu, jak
przeciw wielu napastnikom”12.
Współczesne aikido opiera się na długoletniej tradycji sztuk walki, których źródłem
były wojny, więc nie liczył się sposób pokonania przeciwnika, lecz jego
wyeliminowanie13. Morihei Ueshiba sztuk walki kształcił się u mistrza Sokaku Takedy
w latach 1915- 1922, gdzie jako jeden z nielicznych odebrał certyfikat, który pozwalał
uczyć Daitoryu. Twórca aikido uczył się również kenjutsu ( sztuka walki mieczem),
jujutsu ( sztuka walki kijem), sojutsu ( sztuka walki włócznią). Umiejętności, jakie
zdobył modyfikował przez lata, a sztuka walki, którą rozwijał przybierała różne
określenia do czasu, gdy w 1944 roku ostatecznie przyjęła nazwę aikido14. Na początku
lat pięćdziesiątych XX w. aikido zaczęto propagować na zachodzie, gdzie swoje
początki miało w Stanach Zjednoczonych. Od samego początku cieszyło się dużym
powodzeniem i zaciekawieniem technikami wykonywanymi z niewielkim nakładem
siły i niezwykłą delikatnością15. Aikido w Polsce, a dokładnie w Szczecinie pojawiło
się dopiero w 1976 r., pierwszą sekcję poprowadził M. Osiński. Początki były bardzo
trudne, ponieważ wiedza trenerów opierała się na zagranicznych książkach o aikido.
Dzisiaj istnieje w Polsce bardzo duża liczba sekcji, które prowadzą
świetnie
16
wytrenowani instruktorzy posiadający mistrzowskie stopnie, czyli czarne pasy . Dziś ta
sztuka walki jest uprawiana przez ludzi na całym świecie.
11
J. Santorski, P. Bernaś, P. Olesiak, Życiowe aikido, JS & Co Dom Wydawniczy, 2011 r., s. 6.
A. Westbrook, O. Ratti, Aikido i dynamiczna sfera, DIAMOND BOOKS, Bydgoszcz 1997 r., 15-16.
13
14
A. Szubert, Y. Hosoda, Aikido Nishio, Wydawnictwo publicat, 2010 r., s. 4.
15
T.H. Makiyama, Kejutsukai- aikido japońska sztuka samoobrony, Wydawnictwo Budo- Sport,
Warszawa 1993r., s. 11.
16
M. Woźniak, Aikido- japońska sztuka walki, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1991 r., s. 9.
12
9
Aikido jest bardzo wszechstronną sztuką walki, w której adepci uczą się walki
wręcz oraz uczy posługiwania się bronią taką jak Jo, czyli krótkim drewnianym kijem
o długości około 130 cm, Bokken, czyli drewnianym japońskim mieczem oraz Tanto,
czyli nożem ( najczęściej drewnianym)17. Wszystkie techniki wykonywane bez broni
są w identyczny sposób wykonywane z bronią, czyli oznacza to, że ruch ciała jaki jest
wykonywany przed atakiem napastnika jest identyczny bez broni jak z bronią.
Rysunek numer 2. Bokken oraz jo.
Źródło: J. Wysocki, Poznaj aikido, Wydawnictwo Budo- sport, Warszawa 1995 r., s 169 oraz 183.
17
A. Westbrook, O. Ratti, Aikido i dynamiczna sfera, DIAMOND BOOKS, Bydgoszcz 1997 r., s. 304316 .
10
Strój noszony przez osoby uprawiające aikido nie różni się zasadniczo od ubioru
używanego, w innych sztukach walki takich jak na przykład jujutsu czy judo, składa
się ze spodni (zubon), białej bluzy (keikogi), pasa, który można podzielić na: biały
noszony przez uczniów od
szóstego do pierwszego kyu oraz czarny należący
do mistrzów. Do ubioru należy również hakama, czyli szerokie spodnie, którą mają
prawo nosić tylko mistrzowie lub wszyscy w danej sekcji, co jest kwestią ustaloną przez
organizację18. Osoby przychodzące na trening aikido powinny mieć czyste kimono,
dlatego najlepszym rozwiązaniem jest posiadanie drugiego kompletu gi, zabronione jest
również trenowanie w zegarkach, kolczykach, łańcuszkach oraz innej biżuterii
ze względu na bezpieczeństwo osoby noszącej jak i innych osób19.
Rysunek numer 3. Strój noszony przez adeptów aikido.
35.
18
A. Westbrook, O. Ratti, Aikido i dynamiczna sfera, DIAMOND BOOKS, Bydgoszcz 1997 r., s. 35.
19
11
Charakterystyczny dla Japońskich sztuk walki jest podział na stopnie uczniowskie,
tak zwane kyu i mistrzowskie dan. Osoby, które zaczynają się uczyć sztuki walki aikido
zdają egzaminy na stopnie kyu zazwyczaj od szóstego do pierwszego, ale również
zdarzają się szkoły sztuk walki, w których system stopni kyu zaczyna się od siódmego
do pierwszego kyu20. Stopnie mistrzowskie, czyli instruktorów, nauczycieli w aikido
zaczynają się od pierwszego dan, natomiast kończą się najwyższym stopniem w
hierarchii- dziesiątym dan. Kryteria egzaminacyjne obejmują znajomość konkretnych
technik, wyznaczają również czas jaki kandydat powinien spędzić w dojo
na ćwiczeniach. Wymagania te nie wszędzie są identyczne i zależą one od organizacji
aikido w różnych krajach21. Uczniowie uprawiający aikido noszą białe pasy i zdają
egzaminy na stopnie kyu, natomiast osoby posiadający stopnie mistrzowskie noszą
czarne pasy i zdają egzaminy na stopnie dan.
Tabela numer 2. Stopnie w aikido.
Stopnie uczniowskie- kyu
Stopnie mistrzowskie- dan
Rokkyu- dzierżawca stopnia 6 kyu
Shodan- dzierżawca stopnia 1 dan
Gokyu- dzierżawca stopnia 5 kyu
Nidan- dzierżawca stopnia 2 dan
Yonkyu- dzierżawca stopnia 4 kyu
Sandan- dzierżawca stopnia 3 dan
Sankyu- dzierżawca stopnia 3 kyu
Yodan- dzierżawca stopnia 4 dan
Nikyu- dzierżawca stopnia 2 kyu
Godan- dzierżawca stopnia 5 dan
Ikkyu- dzierżawca stopnia 1 kyu
Rokudan- dzierżawca stopnia 6 dan
Shichidan- dzierżawca stopnia 7 dan
Hachidan- dzierżawca stopnia 8 dan
Kudan- dzierżawca stopnia 9 dan
Judan- dzierżawca stopnia 10 dan
Źródło: B. Łuniewski, Elementy aikido, Wydawnictwo Aha, Łódź 2009 r., s. 97- 101.
20
21
Sikorski, S. Tokarski, Budo, Wydawnictwo GLOB, Szczecin 1988 r., s. 38.
12
W aikido stopnie mistrzowskie zdaje się w formie egzaminu tylko do czwartego dan,
gdyż od piątego dan przyznawane są za popularyzowanie i działanie na rozwój tej
sztuki walki.
Miejsce, w jakim uprawia się aikido nazywa się dojo. Termin ten oznaczał miejsce
w świątyni, w jakim mnisi ćwiczyli oddychanie, koncentrację. Teraz nazwę tę stosuje
się w stosunku do całego budynku, w którym jest szatnia, sanitariaty oraz sala z matą
do ćwiczeń zwaną tatami22. Na dojo obowiązują pewne zasady, etykieta jakiej nie ma na
typowej sali gimnastycznej. Wchodząc, aikidocy muszą podporządkować się zasadom
tu obowiązującym, czyli dyscyplinie, szacunku do innych osób, a przede wszystkim
do instruktora, dyscyplina uczy poszanowania innych oraz pomaga znaleźć spokój
wewnętrzny23. Etykieta dojo jest ściśle określona, wynika z kultury japońskiej,
to znaczy adepci aikido wchodząc na salę powinni się ukłonić w pozycji stojącej
pochylając tułów do przodu. Następnie czekając na rozpoczęcie zajęć adept powinien
usiąść w pozycji seiza na macie. Pozycji tej dokonuje poprzez wycofanie lewej nogi
do tyłu i klęknięcie na niej, następnie dołącza do lewej nogi prawą nogę24. Dokładnie
tę pozycje przedstawia obrazek numer 4.
Rysunek numer 4. Ukłon oraz pozycja seiza.
Źródło: M. Woźniak, Aikido- japońska sztuka walki, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1991 r., s. 32.
22
R. Gembal, Aikido edukacja ciała i umysłu, Wydawca Autonomiczna Akademia Aikido 3a, 2004 r., s.
44.
24
23
13
Aikidocy siadają w pozycji seiza po stronie shimoza, czyli w miejscu
przeznaczonym dla uczniów, którzy zajmują miejsca od lewej strony z najniższymi
stopniami do prawej z największymi stopniami. Zajęcia rozpoczyna instruktor, który
zasiada w miejscu które ujmuje się kamiza. Instruktor i uczniowie kłaniają się w stronę
kamiza, następnie nawzajem do sobie. Trening aikido rozpoczyna się i kończy
po dokonaniu tych wszystkich czynności25. W dojo wyróżniamy układ, który
przedstawia rysunek numer 5.
Rysunek numer 5. Układ dojo.
Źródło: R. Gembal, Aikido edukacja ciała i umysłu, Wydawca Autonomiczna Akademia Aikido 3a, 2004
r., s. 44
25
J. Wysocki, Aikido bez tajemnic, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz 1990 r., s. 21-23.
14
Etykieta w dojo jest bardzo ważnym elementem, ponieważ ułatwia zachowanie
harmonii, porządku w trakcie treningu, wiadomo kto prowadzi trening, jak należy
się zachowywać, każdy wzajemnie się szanuje. Zachowania wyniesione podczas
treningów są widoczne również w codziennych sytuacjach np. szacunek do innych
osób, samokontrola. Zasady obowiązujące na dojo pochodzą z japońskiej kultury, na
których widoczny jest szacunek, dzięki temu aikidocy doskonalą samych siebie, jest
to wyjątkowe miejsce pozwalające zetknąć się z innym światem, inną kulturą26. Aikido
jest sztuką walki, w której trzeba być ostrożnym, ponieważ z powodu braku
podporządkowania się zaleceniom instruktora można w bardzo łatwy i zarazem szybki
sposób spowodować sobie lub u partnera uraz lub poważną kontuzję. Sztuka ta wymaga
odpowiedzialności i poważnego podejścia do treningu, ponieważ na treningu wykonuje
się na partnerze bardzo dużo technik na stawy łokciowe, nadgarstki oraz stawy
ramienne. Instruktorzy pokazując techniki mają świadomość niebezpieczeństwa jakie
mogą one spowodować jeśli wykonuje się je niedokładnie27.
Aikido jest sztuką walki pozwalającą na rozwój fizyczny jak i duchowy , uczącą
harmonii, koncentracji oraz pewności siebie, która jest bardzo potrzebna, by w pełni
należycie posługiwać się wewnętrzną energią. Twórca Morihei Ueshiba udoskonalał
ją przez lata, dzięki czemu Aikido stało się możliwością pozwalającą na zdobycie
umiejętności samoobrony.
3. Podstawowe techniki walki wykorzystywane przez adeptów
Człowiek jest istotą, która z natury walczy. Zawsze znajdywano powody
by doprowadzić do konfliktu. Na początku istnienia ludzkości, ludzie walczyli
o jedzenie lub miejsce w jaskini, jednak na przestrzeni wieków ich potrzeby zmieniały
się. Chęć posiadania tak wzrosła, że ludzie zaczęli walczyć między sobą o rzeczy ważne
jak i te mniej znaczące. Tron, władza, pieniądze były największym priorytetem, którym
zaczęli kierować się ludzie.
Dziś obowiązuje prawo, które zakazuje naruszać
nietykalność cielesną drugiej osoby. W Polsce również taki przepis obowiązuje.
Konsekwencje nie przestrzegania tego przepisu zawarto w kodeksie karnym.
26
27
15
Rysunek numer 6. Konsekwencje spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Źródło: Opracowanie na podstawie art. 156 kodeksu karnego.
Zdarzają się sytuacje, kiedy ludzie są atakowani przez chuliganów, bandytów na ulicy
w celu dokonania kradzieży drogocennych rzeczy np. telefonu, portfela, torebki.
W takich przypadkach, kiedy człowiek jest zdany tylko na siebie i nie ma nikogo kto
mógłby mu w tej chwili pomóc, znajomość technik sztuk walki może być bardzo
przydatna. Umiejętności nabyte podczas długotrwałego treningu mogą nie jeden raz
uratować życie. Aikido jest sztuką walki, która uczy samoobrony przed jednym lub
wieloma napastnikami. Sztuka ta posiada bardzo dobrze rozbudowany zbiór technik,
w której adepci uczą się tylko i wyłącznie samoobrony.
W aikido bardzo ważna jest postawa, którą nazywa się kamae, jest to pozycja
podstawowa. Pozycja ta jest wyjściowa, ponieważ umożliwia swobodne poruszanie się
w celu zastosowania jak najlepszej obrony przed atakiem napastnika. Adepci z tej
pozycji bronią się oraz wyprowadzają ataki28. Aikidocy chcąc wykonywać prawidłowo
i skutecznie techniki aikido muszą zacząć od pozycji swojego ciała, czyli od kamae.
Pozycję kamae dzieli się na:

28
Migi- hanmi , czyli prawa noga i ręka znajdują się z przodu,
16

Hidari- hanmi, czyli lewa noga i lewa ręka znajduje się z przodu29.
Prawidłowo wykonana postawa, jakiej uczy się podczas treningu aikido cechuje
się wyprostowanym kręgosłupem, nogi są rozłożone na szerokość barków, wtedy ciężar
ciała rozkłada się równo na obie nogi. Ręce natomiast znajdują się na wysokości
brzucha, w takim układzie, by jedna ręka była wyprostowana, natomiast druga lekko
wysunięta od brzucha. Palce zaś są szeroko rozstawione. Pozycja kamae jest naturalna,
ponieważ podczas zwykłego spaceru czy też podczas walki postawa ciała jest taka
sama30.
Rysunek numer 7. Pozycja kamae.
Źródło: J. Miłkowski, S. Makuch, E. Miłkowska, Aikido sztuka walki dla dżentelmenów, Wydawnictwo
Sport i Turystyka, Warszawa 1989 r., s. 87.
29
30
17
Aikido jest sztuką walki, która może poszczycić się szerokim wachlarzem dźwigni.
Eksperci sztuk walki twierdzą, iż techniki wykorzystywane w aikido są jednymi
z najtrudniejszych na świecie ze względu na bardzo dużą ilość detali jakie trzeba
opanować. Podstawową i zarazem pierwszą dźwignią jakiej uczy się na treningach
aikido jest Ikkyo31. Technika ta jest widowiskowa i zarazem bardzo skuteczna, można
ją zrobić praktycznie z każdego ataku, począwszy od uchwytów kończąc
na uderzeniach. Ikkyo wykonać można do przodu- omote, bądź do tyłu- ura. Chcąc
starannie wykonać Ikkyo należy zadbać o dystans32. Generalnie Ikkyo polega
na wycofaniu nogi, która znajduje się z przodu, następnie należy wytrącić przeciwnika
z równowagi poprzez nacisk na ramię od tyłu w okolicy łokcia33. Ćwicząc Ikkyo
podczas treningu aikido, adepci na których wykonywane są techniki, mają okazję,
aby wzmocnić nadgarstki, stawy34. Znajomość tej techniki jest bardzo ważna, ponieważ
jej pierwszy element jest fundamentem do innych technik. Ikkyo dokładnie ilustruje
rysunek numer 8.
Rysunek numer 8. Ikkyo.
145.
31
M. Saito, Aikido, Wydawnictwo DIAMON BOOKS, Bydgoszcz 2000 r., s. 60- 61.
33
34
32
18
Drugą dźwignią jakiej uczy się na treningach aikido jest Nikyo, dokładnie wykonane
jest bardzo niebezpieczne, w szczególności należy uważać podczas treningów na staw
nadgarstkowy, aby go nie uszkodzić. Nikyo jest na tyle skuteczne, iż potrafi powalić
na kolana dużo silniejszego przeciwnika35. Podobnie jak przy Ikkyo dźwignię
tę możemy zastosować przeciw dowolnemu typu ataku, natomiast aby nauczyć się ją
wykorzystywać przeciw dowolnemu atakowi należy opanować formę podstawową,
którą stosuje się w przypadku, kiedy napastnik złapie nachwytem ramię36. Nikyo opiera
się na właściwym zgięciu nadgarstka i skręceniu go w stronę głowy atakującego,
aby spowodować ból. Nadgarstek atakującego można położyć na własnym barku,
aby powstało zgięcie ręki w kształcie litery „ s”37.
Rysunek numer 9. Nikyo.
Źródło: A J. Wysocki, Aikido bez tajemnic, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz 1990 r., s. 96.
35
T.H. Makiyama, Kejutsukai- aikido japońska sztuka samoobrony, Wydawnictwo Budo- sport,
37
J. Wysocki, Poznaj aikido, Wydawnictwo Budo- sport, Warszawa 1995 r., s. 94.
36
19
Kolejną dźwignią jakiej uczy się adeptów podczas treningów jest Sankyo, które
polega na skręceniu nadgarstka w nienaturalny sposób. Technikę tę można podobnie jak
w przypadku Ikkyo oraz Nikyo wykonać w formie unieruchomienia lub rzutu38.
Dźwignie stosowane podczas treningów aikido są używane przez policję oraz inne
służby mundurowe w wielu krajach na całym świecie. Sankyo jest doskonałą techniką,
którą można wykorzystać, aby obezwładnić napastnika39. Wykonując Sankyo należy
skręcić nadgarstek odwrotnie niż w przypadku Nikyo, ręka musi być zgięta w łokciu,
dłoń natomiast skręcana jest w stronę głowy. Ręce osoby wykonującej technikę
są wyprostowane tak, ażeby napastnik nie mógł się przybliżyć, wtedy za pomocą ruchu
rąk skręca się nadgarstek40. Po zastosowaniu tych wszystkich czynności ma się pełną
kontrolę nad napastnikiem.
Rysunek numer 10. Sankyo.
Źródło: A J. Wysocki, Aikido bez tajemnic, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz 1990 r., s. 105.
38
40
39
20
Podstawowe dźwignie jakie są stosowane w aikido, to:

Ikkyo,

Nikyo,

Sankyo,

Yonkyo,

Gokyo41.
Każda z tych technik jest bardzo niebezpieczna dla zdrowia, ponieważ wykonane zbyt
mocno mogą spowodować kontuzje, które trudno wyleczyć, natomiast należy
je wykonywać w taki sposób, aby uniemożliwić rywalowi podjęcie ponownego ataku.
Aikido jest wszechstronną sztuką obrony, gdyż oprócz dźwigni istnieje duża liczba
technik rzutów przykładowo takich jak:

Kokyu Nage,

Shiho Nage,

Kote Gaeshi42.
Techniki wykonywane podczas treningów nie mają za zadanie uczyć agresji, bądź
zadawania tylko bólu napastnikowi, natomiast uczą pokory, koncentracji oraz
świadomości własnego ciała. Podczas treningu aikido każdą technikę można
wykonywać w trzech różnych pozycjach:

Suwari Waza, jest to pozycja w której obaj partnerzy znajdują się w pozycji
siedzącej- seiza,

Hanmi Hatachi Waza, jest to pozycja, w której osoba broniąca znajduje się
w pozycji seiza, natomiast osoba atakująca stoi,

Tachi Waza, jest to pozycja w której obaj partnerzy znajdują się w pozycji
stojącej43.
41
R. Gembal, Aikido- edukacja ciała i umysłu, Wydawnictwo Autonomiczna akademia aikido 3A,
Gdańsk 2004 r., s. 152.
43
J. Wysocki, Aikido bez tajemnic, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz 1990 r., s. 25- 27.
42
21
Techniki rzucane są drugim działem- jakich uczy się aikidoków. Jedną
z najbardziej lubianych jest Kokyu Nage. Technika ta jest bardzo trudna do wykonania,
ponieważ przy wykonywaniu nie używa się w ogóle siły fizycznej. Perfekcyjnie
wykonane Kokyu Nage wymaga długotrwałego treningu oraz dużego poziomu
zaawansowania44. W jej wykonanie trzeba włożyć bardzo dużo pracy. Składa się
z drobnych elementów, których nie da się opisać, ani przedstawić na obrazku, ponieważ
trzeba ją czuć45. Kokyu Nage jest generalnie techniką, która można przetłumaczyć jako
„ rzut oddechu”. Rzut ten polega na wprowadzeniu przeciwnika w ruch obrotowy wokół
własnego ciała, a następnie dokonuje się zmiany jego kierunku pod wpływem nacisku
ciała ku dołowi, wtedy napastnik traci równowagę i upada46.
Rysunek numer 11. Kokyu Nage.
Źródło: J. Miłkowski, Encyklopedia sztuk walki, Algo, Toruń 2008 r., s. 156.
44
45
J. Miłkowski, Sztuki i sporty walki dalekiego wschodu, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1987 r., s.
107.
46
J. Miłkowski, Encyklopedia sztuk walki, Algo, Toruń 2008 r., s. 156.
22
Kolejną z technik rzutów jest Shiho Nage. Termin ten oznacza „ rzut w czterech
kierunkach”. Technikę Shiho Nage wykonać można poprzez odpowiednie wygięcie ręki
napastnika, aby wyprowadzić go z równowagi, następnie aikidoka robi skręt wokół
swojej osi, przekładając rękę nad własną głową. Ostatnią fazą tej techniki jest
wykonanie
rękoma cięcia,
które polega
na wkręceniu
nadgarstka w dół,
47
aby spowodować upadek atakującego . Dokładnie wykonaną technikę Shiho Nage
stanowi obrazek numer 12.
Rysunek numer 12. Shiho Nage.
Źródło: J. Miłkowski, S. Makuch, E. Miłkowska, Aikido sztuka walki dla dżentelmenów, Wydawnictwo
Sport i Turystyka, Warszawa 1989 r., s. 127.
47
23
Kote Gaeshi jest dobrą techniką obrony przed nożem. W przypadku takiego ataku,
należy się obrócić, aby zejść z linii ataku, następnie należy przechwycić rękę
napastnika, którą obejmuje się obiema rękami, aby spowodować wykręcenie
oraz nacisk na nadgarstek w celu wykonania rzutu48.
Rysunek numer 13. Kote Gaeshi.
Źródło: J. Wysocki, Poznaj aikido, Wydawnictwo Budo- sport, Warszawa 1995 r., s. 115.
Aikido jest przydatną sztuką walki, która umiejętnie wybroni z trudnych, a nawet
zagrażających życiu sytuacji, z którymi można spotkać się na co dzień. Osoby, które
mają już długoletnie doświadczenie, wiedzą, że techniki wykorzystywane w aikido
są skuteczne, oraz po opanowaniu nawet podstaw stają się możliwością obrony przed
dużo silniejszym i wyższym od siebie napastnikiem. Głównym celem aikido nie jest
przemoc, ani zadawanie bólu, lecz nauka koncentracji, harmonii i rozwój duchowy,
by zdołać się obronić, w każdej sytuacji.
48
T.H. Makiyama, Kejutsukai- aikido japońska sztuka samoobrony, Wydawnictwo Budo- sport,
24
4. Definicja terminu „ socjalizacja”
Socjalizacja jest terminem, którym zainteresowane są takie nauki jak socjologia,
psychologia, pedagogika. Termin ten w ujęciu socjologicznym, zajmuje się ludźmi,
bada ich zachowania oraz powiązania pomiędzy nimi. Każdy człowiek jest wyjątkowy,
niezwykły oraz wszyscy bez wyjątków różnią się od siebie, a to w wyniku procesu
socjalizacji. Najprościej ujmując socjalizacja jest procesem, w którym grupa ma wpływ
na jednostkę. W szerszym ujęciu- według autorów A. Bremonda, Jean- Francois
Coueta, A. Davie socjalizacja to: „ proces, w wyniku którego jednostki uczą się
i internalizują sposoby działania i myślenia grup społecznych, do których należą”49.
Z kolei N. Goodman uważa, że socjalizacja zachodzi w przypadku, gdy:
„ przychodzimy na świat jako potencjalne istoty społeczne. Po urodzeniu i przez kilka
następnych lat jesteśmy całkowicie bezradni i zależni od innych, którzy zaspokajają
nasze podstawowe potrzeby biologiczne. Dojrzała istota ludzka, czytająca te słowa, jest
rezultatem nieprzerwanego procesu społecznej interakcji, który pozwolił jej rozwinąć
tożsamość, przekonania i wiele umiejętności niezbędnych do aktywnego udziału
w społeczeństwie”50.
Socjalizację można podzielić na dwa rodzaje:

Socjalizację wtórną,

Socjalizację pierwotną51.
Każda z tych form socjalizacji przebiega inaczej. Socjalizacja pierwotna polega na
uczeniu się dziecka podstawowych form postępowań, ról, dzięki których staje
się członkiem społeczeństwa. W czasie dorastania dziecko uczy się jak powinno
się zachowywać, uczy się tego, że rodzice są najważniejsi i to ich powinno się słuchać.
Socjalizacja ta jest bardzo ważna w życiu człowieka, ponieważ to za pomocą niej
jednostka uczy się podstawowych norm społecznych. Drugim rodzajem socjalizacji jest
socjalizacja wtórna, która zachodzi w przypadku kiedy człowiek „ poznał” już
socjalizację pierwotną. Dużą odpowiedzialność za tę socjalizację ponosi szkoła, grupy
49
A. Bremond, J.- F. Couet, A. Davie, Kompendium wiedzy o socjologii, Wydawnictwo naukowe PWN,
Warszawa 2007 r., s. 78.
50
N. Goodman, Wstęp do socjologii, Zysk i S- ka Wydawnictwo, Poznań 2001 r., s. 83.
51
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa 2003 r., s. 152- 153.
25
rówieśnicze, zachodzi ona przede wszystkim w życiu dzieci oraz dorosłych. Człowiek
dzięki temu procesowi uczy się jak być:

policjantem,

instruktorem,

studentem,

wujkiem,

babcią,

kuzynem,

bratem52.
Socjalizacja wtórna jest procesem, w którym jednostka poznaje tak zwane nowe światy,
który przykładowo polegać może na rozpoczęciu treningów sztuk walki, bądź uczenia
się nowego zawodu.
Socjalizacja jest procesem, który zachodzi na paru poziomach. Proces ten polega
na wchodzeniu człowieka do społeczeństwa. Istota ludzka przychodząc na świat
zachowuje się samolubnie, zawsze kiedy chce coś otrzymać płacze. Natomiast od razu
zaczyna się wobec niego proces socjalizacji. Pierwszy poziom w procesie socjalizacji
opiera się na zdobyciu umiejętności, które polegają na nauczeniu się życia
w otoczeniu innych, czyli jest to minimum, które jest wymagane od każdego
człowieka. Na innym poziomie jednostka wstępuje do jakiejś kultury, w której
obowiązują normy, zachowania, wartości, symbole z którymi się utożsamia. Natomiast
kolejny poziom polega na nauczeniu się określonych ról, w których jednostka nabywa
odpowiednie kwalifikacje, niezbędne do tego, aby należeć do danej grupy. Przykładem
takiej roli może być rola w sztukach walki: mistrz, nauczyciel, uczeń53. Każdy człowiek
czuje się w obowiązku mieć motywacje, aby wykonywać role w swoim życiu.
Kolejnym etapem w rozwoju życia człowieka są emocje, z którymi jednostka rodzi się,
oraz w trakcie procesu socjalizacji rozwija je. Emocje wrodzone, jakie towarzyszą
ludziom na co dzień, to między innymi:
52
53

Radość,

Gniew,
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa 2003 r., s. 153.
P. Sztompka, Socjologia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004 r., s. 393.
26

Lęk54.
Emocje te są bardzo ważne w procesie socjalizacji, ponieważ pomagają rozpoznać,
wyczuć i reagować w trakcie interakcji na zachowania innych.
Socjologia bada w jaki sposób socjalizacja oddziaływuje na całe społeczeństwo.
Zachowania jednostki ciągle ulegają zmianom, aż do końca życia. Dziecko przyjmuje
inne wzory zachowań, niż nastolatek, natomiast podczas wchodzenia w etap dorosłości,
wzory zachowań ulegają ciągłej zmianie aż do starości. Zachowanie nastolatka będzie
się różniło od zachowania dyrektora, natomiast nauczyciel będzie się inaczej
zachowywał niż uczeń, zależeć to będzie między innymi od pozycji, wieku,
doświadczenia jednostki55. Ludzie przez całe swoje życie muszą się uczyć różnych
zachowań, które nabywają poprzez samoobserwacje lub doświadczenia. W całym
procesie nabywania zachowań, jednostka w wyniku własnych doświadczeń nabywa
zachowania dobre oraz złe. Człowiek starając się funkcjonować wśród innych oraz
chcąc poradzić sobie ze swoimi trudami życia pewne zachowania przyjmuje dzięki
doświadczeniom, natomiast te, które są niepotrzebne odrzuca. Zachowania, wymagają
wnikliwego rozważenia funkcji, które towarzyszą w trakcie uczenia się:

Funkcja informacyjna,

Funkcja motywacyjna,

Funkcja wzmacniająca56.
Jednostka nabywa zachowania również poprzez obserwacje, dzięki którym wyrabia
sobie opinię, w jaki sposób się zachowywać. Na postępowanie, postawę, styl życia
bardzo duży wpływ ma kultura do jakiej człowiek należy. Polacy przykładowo jedzą
inne potrawy, w inny sposób obchodzą święta, inaczej ubierają się, w inny sposób
się żegnają, inaczej witają, w inny sposób wstępują w związki małżeńskie niż
Japończycy, ponieważ różnią się oni kulturą, historią, tradycjami57.
54
J. H. Turner, Socjologia- koncepcje i ich zastosowanie, Wydawnictwo Zysk i S- ka, Poznań 1998 r., s.
86.
55
56
A. Bandura, Teoria społecznego uczenia się, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007 r., s. 3233.
57
27
Zachowanie jest ważnym elementem w procesie socjalizacji, oprócz tego bardzo
duży wpływ w życiu człowieka mają różne instytucje. Przykładowymi instytucjami
w społeczeństwie mogą być:

Rodzina,

Szkoła,

Religia,

Wspólnota,

Więzienie,

Bank,

Kino,

Partie polityczne,

Media,

Rówieśnicy,

Fabryki58.
Instytucji w danym społeczeństwie jest bardzo dużo, które pełnią w życiu człowieka
rozmaite
role,
między
innymi
takie
jak
ochrona
zdrowia,
bezpieczeństwo
społeczeństwa, wychowawczą, opiekuńczą, pomocową, itd. Uważa się, że w procesie
socjalizacji rodzina pełni jedną z najważniejszych ról. Rodzina jest tak ważną instytucją
społeczną, ponieważ kiedy człowiek przychodzi na świat oraz w trakcie dorastania
w niej zawiera więzi społeczne, które są stałe, stabilne, trwałe i ciągłe. Właśnie
w rodzinie dziecko zapoznaje się z tradycją, językiem, kulturą, normami zachowania.
Dzięki rodzinie dziecko zdobywa możliwości, które pozwalają w przyszłości na dobry
start w życiu, stanowi ona o statusie społecznym. To właśnie dzięki niej podejmowane
są decyzje dotyczące wykształcenia, zawodu oraz wyborów, które mają wpływ
na dalsze życie dziecka59. Inną ważną instytucją w trakcie dorastania dziecka jest
szkoła. Pełni ona rolę informacyjną, przekazuje umiejętności, wiedzę i wartości, które
są w danym społeczeństwie ważne dla rozwoju jednostki. Natomiast grupy rówieśnicze,
różnią się od rodziny wieloma aspektami. Ten obszar składa się z jednostek
58
K.- J. Tillmann, Teorie socjalizacji- społeczność, instytucja, upodmiotowienie, Wydawnictwo naukowe
PWN, Warszawa 1996 r., s. 110- 111.
59
A. Bremond, J.- F. Couet, A. Davie, Kompendium wiedzy o socjologii, Wydawnictwo naukowe PWN,
Warszawa 2007 r., s. 80.
28
o tym samym statusie, gdzie, by zyskać pozycję społeczną trzeba na nią zapracować.
W przeciwieństwie do rodziny, w grupie rówieśniczej socjalizacja jest niezaplanowana
i przebiega spontanicznie. Instytucje pełnią rolę rozwojową, są sposobem odbierania
świata, oraz są reprezentantami narodu jako całości60.
Proces socjalizacji pozwala na rozwój społeczny każdego człowieka. Ludzie różnią
się od siebie pod wieloma względami, co pozawala na naszą wyjątkowość. Człowiek
jest zależny od społeczeństwa i do życia potrzebuje innych ludzi, ponieważ w nim
się rozwija i nie może we wczesnym okresie swego życia przeżyć bez niego, rozwinąć
mowy, zaspokoić potrzeb. Dlatego też bardzo ważną rolę odgrywają ludzie, którzy nas
otaczają, ponieważ mają ogromny wpływ na kształtowanie osobowości, przyjmowanie
systemu wartości, norm, zachowań czy na współżycie z innymi ludźmi.
5. Teorie socjalizacji
Socjologia jest nauką społeczną, która zajmuje się między innymi socjalizacją.
Udowadnia, jak ważna jest socjalizacja i jaką pełni rolę w życiu człowieka, pokazuje w
jaki
sposób
funkcjonuje
cały
mechanizm
w
trakcie
dorastania
dziecka.
Na przestrzeni rozwoju tej dyscypliny nauk powstawały różne teorie socjalizacji.
Udowodniono, iż każdy człowiek podlega temu procesowi. Teorie socjalizacji mają
charakter wielodziedzinowy, oznacza to, że oprócz socjologii badaniami na ten temat
zajmowały się między innymi takie nauki jak psychologia, pedagogika.
Socjalizacja według K.- J. Tillmann to: „ proces powstawania i rozwoju osobowości
zachodzący we wzajemnej zależności ze społecznie przekazywanym środowiskiem
socjalnym i materialnym”61.
Wiedzę na temat socjalizacji dostarczają opracowane na przestrzeni lat teorie
socjalizacji, autorstwa:

Zygmunt Freud,

George Herbert Mead,

Emile Durkheim,

Jean Piaget62.
60
N. Goodman, Wstęp do socjologii, Zysk i S- ka Wydawnictwo, Poznań 2001 r., s. 91- 92.
PWN, Warszawa 1996 r., s. 6.
61
29
Freud był naukowcem. Zajmował się badaniem osobowości ludzkiej, z którą jest
związana socjalizacja. Zauważył, iż dziecko rozwija własne usposobienie za pomocą
zmieniającej się świadomości. Opracował on elementy, które mają wpływ
na osobowość, takie jak:

Element biologiczny, czyli id- polega na zaspokajaniu własnych potrzeb,

Superego- polega na stosowaniu nagan i zakazów, zwane również sumieniem,

Ego- polega na stłamszeniu sporów63.
Zygmunt Freud zajmował się również fazami rozwoju osobowości, które przedstawiają
się w następujący sposób:

Faza oralna, ma miejsce w czasie, kiedy dziecko zaspokaja swoją potrzebę
poprzez np. ssanie palca;

Faza analna, polega na trzymaniu potrzeb fizjologicznych;

Faza falliczna, polega na tworzeniu się więzi uczuciowych;

Faza latencji, polega na poprawianiu się zdolności fizycznych oraz na uczeniu
się pisanie, czytanie;

Faza genitalna, czyli ma miejsce, gdy człowiek jest gotowy, aby mógł współżyć
z inną osobą64.
Uważa się, że Freud jest jednym z najwybitniejszych myślicieli XIX wieku. Teoria
socjalizacji, którą się zajmował- jest do dzisiaj w dalszym ciągu aktualna. Badania,
którymi się zajmował miały bardzo duży wpływ na rozwój psychologii, socjologii.
Udowodnił, że rozwój osobowości następuje w dzieciństwie.
Natomiast
Mead
zajmował
się
socjalizacją
pod
kątem
socjologicznym,
w przeciwieństwie do Freuda. Uważał, że ludzie rodząc się są tylko i wyłącznie
stworzeniami biologicznymi, reprezentantami pewnego gatunku zwierzęcego. Zdaniem
Meada, jednostka nabywa człowieczeństwo dopiero w przypadku, gdy jest częścią
społeczeństwa. Wstępując do społeczeństwa jednostka ma kontakt z innymi ludźmi
62
J. H. Turner, Socjologia- koncepcje i ich zastosowanie, Wydawnictwo Zysk i S- ka, Poznań 1998 r., s.
92- 95.
63
64
30
oraz zachodzą w tym czasie interakcje, które umożliwiają mu stanie się człowiekiem.
Człowiek wstępując do społeczeństwa uczy się zasad, zachowań, ideałów, oraz nabywa
umiejętność samo uczenia się. Mead wyróżniał etapy, które zachodzą w trakcie procesu
socjalizacji, takie jak: zabawa, gry oraz uogólnienie samych reguł gry65. Mead badał
relacje człowieka, a jego otoczeniem. Socjalizacja jest procesem, w trakcie którego
człowiek zdobywa umiejętność porozumiewania się. Twierdził, iż człowiek dzięki
komunikacji jest w stanie się zrozumieć swoje środowisko, właśnie dzięki opanowaniu
mowy dziecko jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie, uczyć się, porozumieć,
zrozumieć świat symboli.
Kolejnym badaczem, który zajmował się teorią socjalizacji, ujęciami socjalizacji był
francuski socjolog, pedagog urodzony w II połowie XIX wieku Emile Durkheim.
Uważa się, iż to właśnie prace Durkheima nad teoriami socjalizacji są najstarsze, które
mówiły, że jednostka wymaga uformowania przez społeczeństwo66. Oerter i Montada
również zajmowali się teorią socjalizacji, na podstawie swoich poglądów opracowali
swój model faz jaki każda jednostka przechodzi w trakcie swojego życia, który
przedstawia się w następujący sposób:

Od urodzenia do 1. roku życia jest niemowlęctwo;

Od 2 do 4. roku życia okres wczesnego dzieciństwa;

Od 5 do 11. roku życia jest dzieciństwo;

Od 13. roku życia zaczyna się wiek młodzieńczy;

Nie jest ściśle określone kiedy kończy się wiek młodzieńczy, a następuje
dorosłość;

Ostatnią fazą w życiu człowieka jest starość, która zaczyna się emeryturą
( w Polsce jest to wiek 67 lat)67.
Jean Piaget także zajmował się socjalizacją. Interesował go aspekt emocjonalny.
Jego poglądy na temat socjalizacji różniły się od poglądów Freuda, ale zgadzali się
65
Z. Bokszański, K. Gorlach, T. Krauze, W. Kwaśniewicz, E. Mokrzycki, J. Mucha, A. Piotrowski, T.
Sozański, A. Sułek, J. Szmatka, W. Wincławski, Encyklopedia Socjologii 4 S- Ż, Wydawnictwo oficyna
Naukowa, Warszawa 2002 r., s. 43.
67
PWN, Warszawa 1996 r., s. 18.
66
31
co do tego, że życie ludzkie przebiega zgodnie z poszczególnymi fazami rozwoju.
Wyszczególnił kilka faz, które prezentuje tabela numer 3.
Tabela numer 3. Fazy życia ludzkiego opracowane przez Jeana Piageta.
Fazy życia człowieka
Nazwa Fazy życia człowieka
Wiek
I
Sensomotoryczna
Od niemowlęcia od 2 roku życia
II
Przedoperacyjna
Od 2 roku życia do 7 roku życia
III
Operacji konkretnych
Od 7 roku życia do 11 roku życia
IV
Operacji formalnych
Od 12 roku życia do początku
dojrzewania
Źródło: J. H. Turner, Socjologia- koncepcje i ich zastosowanie, Wydawnictwo Zysk i S- ka, Poznań 1998
r., s. 93- 94.
Piaget zajmował się teorią rozwoju poznawczego, która koncentruje się na
zakorzenionych w ludzkim organizmie procesach rozwojowych potrzebnych, aby
dopasować się do założeń środowiskowych i wykorzystywania doświadczeń. Uważał,
że jest to ciąg rozwojowy, gdzie następnym etapom rozkwitu usposobienia odpowiada
wyższy schemat poznawczy. Jego następcy skupiali się na tym, że niesprzyjające
warunki społeczno- kulturowe nie pozwalają na zdobycie wyższych etapów rozwoju
poznawczego68.
Socjalizacja odgrywa w życiu człowieka ważną rolę, ponieważ każdy podlega temu
procesowi. Była ona badana na wielu płaszczyznach, przez wielu naukowców.
Udowodnili oni, że jest ona czymś niezbędnym w rozwoju osobowości człowieka,
na którą wpływ ma wiele elementów, których częścią jest na przykład sumienie,
czy zaspokajanie własnych potrzeb. Każdy z nich miał własną definicję, oraz inne
spojrzenie na proces socjalizacji. Spostrzeżenia ich są uznawane do dziś. Badacze
ci byli w jednej kwestii zgodni, uważali że duży i najważniejszy wpływ na jednostkę ma
otoczenie, bez którego człowiek nie mógłby się w pełni rozwinąć. Każdy z nich
wskazywał, że rozwój jednostki przebiega przez poszczególne fazy rozwoju.
68
Z. Bokszański, K. Gorlach, T. Krauze, W. Kwaśniewicz, E. Mokrzycki, J. Mucha, A. Piotrowski, T.
Sozański, A. Sułek, J. Szmatka, W. Wincławski, Encyklopedia Socjologii 4 S- Ż, Wydawnictwo oficyna
Naukowa, Warszawa 2002 r., s. 44.
32
Rozdział 2. Metodologiczne podstawy badań
1. Cel i przedmiot badań
Rozważaniami nad celem i przedmiotem badań zajmuje się kilka nauk takich
jak ekonomia, polityka, historia. Inną nauką, która również zajmuje się celem
i przedmiotem badań oraz najszerzej zagłębia się w otoczenie społeczne- to socjologia.
J. Sztumski uważa, że „ podobnie jak we wszystkich naukach, które opierają się na
badaniach empirycznych , tak też w naukach społecznych, a w tej mierze i w socjologii,
celem podejmowanych badań jest najogólniej biorąc naukowe poznanie badanej
rzeczywistości”69. Według Ch. Frankfort- Nachmias, D. Nachmiasa, cel „ pomaga nam
wyjaśnić, przewidzieć i zrozumieć interesujące nas zjawiska empiryczne”70. Celem
badania jest sprawdzenie intensywności uprawiania aikido w wolnym czasie przez
badanych respondentów, czyli jak płeć, wykształcenie, wiek, zawód, miejsce
zamieszkania, moda wpływa na uprawianie aikido. Na podstawie badania będzie można
określić wydatki związane z uprawianiem aikido oraz przez jak długi czas trenowana
jest ta sztuka walki przez respondenta. Ważnym punktem jest określenie przyczyny
rozpoczęcia treningów, oraz
ustalenie grupy w jakiej respondenci się otaczają
uprawiając tę dyscyplinę sportu.
Przedmiotami badań są wszystkie twory społeczeństwa, czyli zaliczyć można
do nich wszystko co wchodzi w skład rzeczywistości społecznej. R. A. Podgórski
„ przedmiot badań podzielił na trzy działy takie jak zbiorowości, instytucje społeczne
oraz procesy i zjawiska społeczne”71. Natomiast J. Sztumski pisze, że przedmiot badań
„ obejmuje rozmaite twory życia społecznego, zarówno materialne, jak również idealne.
Bez przesady można powiedzieć, że przedmiotem tych badań jest wszystko to,
co składa się na rzeczywistość społeczną”72.
Przedmiotem badania są opinie
i spostrzeżenia osób trenujących aikido na temat tej sztuki walki.
69
J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Copyright by „Śląsk” Sp. z o.o.
Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2005 r., s. 21.
70
Ch. Frankfort- Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo
Zysk i S- ka, Poznań 2001 r., s. 23.
71
R. A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla
studentów, Wyd. Branta, s. 169.
72
33
2. Problemy, hipotezy badawcze, zmienne i wskaźniki
Problemy badawcze są to koncepcje poznawcze. Każde badanie realizowane przez
badacza musi mieć precyzyjnie zdefiniowany problem, który jest niezbędny do tego,
aby rozpocząć badania w ujęciu socjologicznym. Ch. Frankfort- Nachmias
i D. Nachmias uważają, że problem badawczy to „ bodziec intelektualny wywołujący
reakcję w postaci badań naukowych”73. Jak bowiem zauważył N. Goodman
„ pierwszym krokiem podejmowanym w badaniach jest wybór właściwego problemu.
Specyficzny cel badań może być istotną kwestią socjologiczną lub czymś,
co szczególnie i osobiście interesuje badacza. Podstawa wyboru danego problemu jest
mniej istotna niż jego staranne zdefiniowanie w sposób, który zapewni badanie
naukowe w ujęciu socjologicznym”74.
Problem, na którym skoncentrowałem się w mojej pracy dotyczy przyczyny
rozpoczęcia treningów aikido, który ująłem w kilku pytaniach takich jak:
1. Jakie znaczenie odgrywa wiek w uprawianiu aikido przez adeptów?
2. Jak umiejętności sztuk walki wpływają na poczucie bezpieczeństwa?
3. Jakie motywy skłoniły do uprawiania aikido?
4. Jaki jest wpływ trenowania sztuki walki na proces socjalizacji?
Bardzo ważnym elementem do rozpoczęcia badań jest teoria, natomiast teoria bez
badań jest nieprzydatna. Hipotezy są definiowane przez badacza w taki sposób, na które
za pomocą badań otrzymujemy odpowiedzi, informacje. J. Sztumski pisze, że hipoteza
to„
przypuszczenia
lub
domysł
wysunięty
prowizorycznie
dla
określenia
lub wyjaśnienia czegoś, który oczywiście wymaga sprawdzenia, czyli weryfikacji
poprzez odpowiednie badania stosowane w danej nauce”75. Według N. Goodmana
„ badaną kwestię należy sformułować w taki sposób, by można było uzyskać na nią
odpowiedź. Najczęściej kwestia taka przyjmuje postać hipotezy”76. Tworzenie hipotez
jest trudne, lecz jednak bardzo ważne, pomagają w trakcie badań zbierać dane, które
są potrzebne badaczowi do przeprowadzenia badań empirycznych.
73
74
75
76
34
W niniejszej pracy sformułowałem hipotezy do postawionych problemów badawczych:
1. Uprawianie aikido jest formą spędzania czasu wolnego w której decydujące
znaczenie ma wiek. Osoby dorosłe częściej uprawiają sport niż osoby młodsze,
w celu utrzymania dobrej formy fizycznej.
2. Duże znaczenie dla trenowania aikido ma również bezpieczeństwo własne jak
i innych, osoby trenujące tę sztukę walki czują się pewniej, bezpieczniej.
3. Ludzie coraz częściej wybierają aikido jako formę spędzania wolnego czasu,
głównie ma na to oddziaływanie mediów, moda, oraz chęć uprawiania aikido
w towarzystwie innych osób z własnego otoczenia. Większość ludzi preferuje
zdrowy styl życia, a co za tym idzie- zdrowy styl uprawiania sportu bez
zażywania jakichkolwiek używek, wspomagaczy.
4. Osoby trenujące aikido stają się bardziej pewni siebie, opanowane.
Podczas
badań
socjologicznych
wyróżniamy
zmienne
i
wskaźniki.
Ch. Frankfort- Nachmias, D. Nachmias piszą, że „ zmienna to właściwość empiryczna
mająca dwie lub więcej wartości. Innymi słowy, jeżeli badana przez nas właściwość
może przybierać różne wartości, to możemy ją potraktować jako zmienną”77. Zmienne,
według J. Sztumskiego są to „ wyróżnione przez nas cechy, które mogą przyjmować
dwie wartości” 78.
Podczas prowadzonych badań wyróżnić można zmienne:

zmienne zależne, czyli takie, które są oddawane sugestiom oraz takie które
badacz ma zamiar wytłumaczyć;

zmienne niezależne, czyli takie, które oddziaływają na inne oraz takie przez
którą badacz stara się wytłumaczyć przekształcania się wartości zmiennej
zależnej79.
77
78
79
35
M. Bunge przedstawił model zmiennych, który przedstawia tabela numer 4.
Rysunek numer 14. Zmienne według M. Bunge.
Źródło: J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Copyright by „Śląsk” Sp. z o.o.
Używanie wskaźników jest potrzebne, gdy chcemy spisać jakieś wydarzenia, których
rozważaniami nie jest zadaniem łatwym podczas obserwacji. Wskaźniki wiążemy
między innymi z czasem oraz środowiskiem, służą one do przedstawienia jakiejś cechy
lub zjawiska80.
80
Z. Ziembiński, Elementy socjologii, Wydawca: „ Ars boni et aequi” Przedsiębiorstwo wydawnicze,
Poznań 2001 r., s. 126.
36
Tabela numer 4. Problemy badawcze, hipotezy, zmienne zależne i niezależne,
wskaźniki.
Problem
Hipotezy
badawczy
Jakie znaczenie
Dojrzały wiek ma
odgrywa wiek w
wpływ na uprawianie
uprawianiu aikido
aikido.
Zmienne
Zmienne
zależne
niezależne
Dojrzały wiek
Wskaźniki
Uprawianie
sprawność fizyczna,
aikido
dobre
samopoczucie,
przez adeptów?
obawa przed
postępującym
procesem starzenia,
utrzymanie
harmonii „ciała i
ducha”
Jak umiejętności
Osoby trenujące tą
Wpływ
Poczucie
Skuteczność
sztuk walki
sztukę walki czują się
treningów
bezpieczeństwa.
technik,
wpływają na
pewniej,
aikido.
poczucie
bezpieczniej.
podniesienie
umiejętności
bezpieczeństwa?
samoobrony,
pewność siebie,
wyczuwanie
ruchów napastnika.
Jakie motywy
Ludzie coraz częściej
Forma
Uprawianie
Czas wolny,
skłoniły do
wybierają aikido jako
spędzania
aikido
szacunek do siebie i
uprawiania
formę spędzania
czasu wolnego
aikido?
wolnego czasu.
otoczenia,
zainteresowanie
inną kulturą, moda,
styl życia,
oddziaływanie
mediów
Jaki jest wpływ
Osoby trenujące
Wpływ aikido
proces
Pewność siebie,
trenowania sztuki
aikido stają się pewni
na zachowanie
socjalizacji
kontrola emocji,
walki na proces
siebie, opanowane,
ludzi
socjalizacji?
panują nad swoimi
szacunek dla
emocjami, agresją
innych, cierpliwość,
szacunek do siebie,
wytrwałość
Źródło: Opracowanie własne
37
3. Metody, techniki i narzędzia badawcze
Nauki społeczne, między innymi i socjologia stosują liczne metody, techniki
i narzędzia badawcze. Metody badań są to sposoby nabywania informacji
o rzeczywistości, które są bardzo ważne, aby rozwiązać problemy badawcze. Badania
socjologiczne składają się z wielu działań. J. Sztumski zauważył, że metoda badawcza
to „ system założeń i reguł pozwalających na takie uporządkowanie praktycznej
lub teoretycznej działalności, aby można było osiągnąć cel, do jakiego się świadomie
zmierza”81. N. Goodman uważa, iż „ metody badawcze odnoszą się do rzeczywistych
sposobów zbierania danych przez badacza”82.
Metoda badawcza pozwala
na gromadzenie danych po to, by zdobyć cele do których się kieruje. Prowadząc prace
badawcze posłużę się w mojej pracy sondażem diagnostycznym za pomocą którego
zgromadzone dane empiryczne są niezbędne do weryfikacji założonych hipotez.
Technika badawcza według J. Sztumskiego to „ zespół czynności związanych
z różnymi sposobami przygotowania i przeprowadzania badań społecznych”83.
Natomiast R. A. Podgórskiego uważa, że „technika to szczegółowy sposób
wykonywania danego rodzaju zadań badawczych, sposób gromadzenia materiałów”84.
Technika badawcza pomaga badaczowi realizować badania, poprzez przykładowo
ankietę, wywiad, obserwacje oraz eksperyment. Technikę, którą wybrałem w niniejszej
pracy to ankieta. Umożliwi ona przeprowadzenie badań na grupie osób trenujących
aikido w Polskiej Organizacji Aikido.
B. Szacka zauważyła, że „ nie ma jednego uniwersalnego narzędzia badawczego.
Każde umożliwia dotarcie do pewnego tylko rodzaju danych. Narzędzia badawcze
muszą więc być dostosowane do badanej problematyki i wybrane ze względu na nią”85.
W niniejszej pracy za narzędzie badawcze wybrałem kwestionariusz ankiety, który
pozwoli zbadać szeroką grupę badanych. Wybrałem osoby w wieku od 18. do 67. roku
życia, aby zbadać jak najszerzej przedstawiane przeze mnie problemy badawcze.
81
82
83
84
R. A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy dla studentów, Wyd.
Branta, Olsztyn 2007 r., s. 190.
85
38
4. Charakterystyka badanego środowiska
Grupą objętą badaniem są osoby trenujące w Klubie pn. Polska Organizacja Aikido.
Klub Polska Organizacja Aikido został założony przez sensei Jacka Ostrowskiego
w latach 2007- 2008. Obecnie główna siedziba klubu mieści się w Raciborzu przy
ul. Słowackiego w Szkole Podstawowej nr 15, gdzie odbywają się między innymi
seminaria z mistrzami sztuk walki z całego świata. Jacek Ostrowski jest założycielem
i prezesem Polskiej Organizacji Aikido, obecnie posiada 4 dan w aikido.
Osoby badane muszą spełniać następujące warunki:

Skończone 18 lat

Trenujące w Polskiej Organizacji Aikido
Badana grupa składa się z mężczyzn oraz kobiet. Klub Aikido szczególną uwagę
zwraca na precyzyjność wykonywanych wszystkich technik, jak również na właściwy
oddech w czasie treningu. Instruktorzy w klubie posiadają niezbędne doświadczenie
do prowadzenia treningów z każdą grupą wiekową.
Osoby trenujące tę sztukę walki muszą być cierpliwi, gdyż, aby zdobyć
doświadczenie potrzeba dużego zaangażowania, a co za tym idzie- poświęcenie
niemałej ilości czasu. Aikidocy ćwiczą regularnie minimum 2 do 3 razy w tygodniu.
W nauce pomagają im staże i obozy aikido, gdzie poznają innych instruktorów
oraz szerzej poznają kulturę Japonii. W procesie nauczania ważny jest szacunek,
życzliwość, szczerość wobec drugiej osoby. Osoby chcące się rozwijać w tej sztuce
walki muszą regularnie podchodzić do egzaminów, dzięki którym otrzymują wyższe
stopnie.
39
Rozdział 3. Analiza wyników badań
Na potrzeby niniejszej pracy przeprowadziłem badania na osobach trenujących
sztukę walki aikido w klubie pn. Polska Organizacja Aikido. Przeprowadzone zostały
za pomocą kwestionariusza ankiety, która zawiera 14 pytań otwartych i zamkniętych
oraz 4 pytania metryczkowe. Pozwala ona na dokonanie badań w sposób anonimowy
i umożliwia uzyskać informacje na temat aktywności fizycznej oraz form spędzania
czasu wolnego przez osoby badane jak również poznanie przyczyn rozpoczęcia
treningów aikido. Badania przeprowadzone zostały na 45 osobach, które ukończyły
18 lat podczas treningów aikido w maju 2013 roku w Polskiej Organizacji Aikido
mającej siedzibę przy ulicy Słowackiego w Szkole Podstawowej Nr 15 w Raciborzu,
jak również podczas seminarium zrealizowanym przez jej trenerów. Informacje
uzyskane
z ankiety umożliwiły uzyskanie danych empirycznych oraz opisanie wyników badań.
I. Dane demograficzne.
Badania zostały przeprowadzone w klubie pn. Polska Organizacja Aikido na grupie
osób trenujących aikido, które różniły się od siebie pod względem płci, wieku, poziomu
wykształcenia oraz miejsca zamieszkania. Osobami poddanymi badań byli mężczyźni,
którzy stanowili- 62,22 % oraz kobiety - 37,78 %.
Tabela numer 5. Płeć respondentów.
Płeć
Liczba osób (N: 45)
Liczba osób w %
Kobiety
17 osób
37,78 %
Mężczyźni
28 osób
62,22 %
Razem
45 osób
100 %
Strukturę płci przedstawia wykres numer 1, który ukazuje liczbę kobiet trenujących
aikido tj. 17 osób oraz liczbę mężczyzn tj. 28 osób.
40
Wykres numer 1. Struktura płci respondentów.
Przeglądając powyższy wykres można stwierdzić, że większą cześć osób trenujących
aikido w Polskiej Organizacji Aikido stanowią mężczyźni ( 28 osób), natomiast kobiety
tworzą mniejszą ilość ćwiczących (17 osób). Badania wykazały, że sztuka ta jest
zdominowana przez mężczyzn, jednak tendencja ta zmienia się cały czas, ponieważ
kobiety coraz częściej podejmują się ich treningów.
Respondenci różnią się również pod względem wykształcenia, możemy zauważyć,
że najwięcej osób miało wykształcenie:

Średnie z maturą- 37,78 %

Wyższe- 22,22 %

Zawodowe- 17,78 %

Gimnazjalne- 6,67%

Średnie bez matury- 6,67 %

Wyższe zawodowe- 6,67 %

Podstawowe- 2,21 %
41
Wykres numer 2. Wykształcenie respondentów.
Tabela numer 6. Wykształcenie respondentów.
Wykształcenie
Liczba osób w %
Podstawowe
1 osoba
2,21 %
Gimnazjalne
3 osoby
6,67 %
Zawodowe
8 osób
17,78 %
Średnie z maturą
17 osób
37,78 %
Średnie bez matury
3 osoby
6,67 %
Wyższe zawodowe
3 osoby
6,67 %
Wyższe
10 osób
22,22 %
Razem
45 osób
100 %
Z tabeli numer 6 wynika, że osobami, które najczęściej uprawiają aikido są osoby
posiadające wykształcenie średnie z maturą- 17 osób oraz wyższe- 10 osób. Można
zauważyć, że taka sztuka jak aikido może być trenowana przez wszystkich bez względu
na posiadane wykształcenie.
42
Miejsce zamieszkania w metryce zostało podzielone na osoby zamieszkujące miasto
oraz na osoby, które mieszkają na wsi, co przedstawia tabela numer 7.
Tabela numer 7. Miejsce zamieszkania.
Miejsce zamieszkania
Wieś
14 osób
Miasto
31 osób
Razem
45 osób
Zdecydowaną większość- jeśli chodzi o miejsce zamieszkania, stanowiły osoby, które
mieszkają w mieście- 31 osób, w przeciwieństwie do osób zamieszkujących wieś- 14
osób. Sytuację tę przedstawia wykres numer 3.
Wykres numer 3. Miejsce zamieszkania respondentów.
43
Osoby mieszkające na wsi trenujące aikido stanowią 31,11 % respondentów.
Nie zniechęca ich droga jaką muszą przebyć transportem publicznym lub własnym do
miasta, aby udać się na treningi. Natomiast respondenci mieszkający w mieście
stanowią większą część tj. 68,89 % osób przychodzących na treningi aikido, gdyż łączy
się to z łatwiejszym dostępem do tego typu form spędzania wolnego czasu.
Kolejnym pytaniem w metryczce było ustalenie, czym się obecnie zajmuje badana
grupa. Dane te przedstawia tabela numer 8.
Tabela numer 8. Status zawodowy.
Zajęcie
Liczba osób w %
pracuję zawodowo
25 osób
55,56 %
nie pracuję
6 osób
13,33 %
uczę się / studiuję
14 osób
31,11 %
Razem
45 osób
100 %
Z powyższej tabeli wynika, iż sporą grupę stanowią osoby pracujące- 25, co stanowi
55,56 %. Osoby uczące się lub studiujące stanowią 31,11 % to jest 14 respondentów,
natomiast najmniejszą liczbę osób trenujących aikido tworzą osoby bezrobotne
lub będące na emeryturze w liczbie 6 ( 13,33 %). Można z tego wywnioskować, że
mimo obowiązków typu praca, szkoła lub studia osoby te chcą robić coś dodatkowego,
poznawać inną kulturę, poćwiczyć w wolnym czasie lub rozwijać „ ciało i ducha”.
Wykres numer 4. Status zawodowy.
44
II. Wpływ wieku na uprawianie aikido
Ankieta składa się z 14 pytań otwartych, zamkniętych i w formie tabel
na podstawie, których zostały przeprowadzone badania, aby zweryfikować założone
hipotezy.
1. Czy w uprawianiu aikido przez adeptów wiek ma znaczenie?
Pytanie to zostało zadane po to, by sprawdzić czy wiek w uprawianiu aikido ma
dla respondentów jakiekolwiek znaczenie. Tabela numer 9 przedstawia wynik badania.
Tabela numer 9. Znaczenie wieku na trenowanie aikido.
Odpowiedzi respondentów
Liczba osób w %
Tak
13 osób
28,89 %
Nie
32 osoby
71,11 %
Razem
45 osób
100 %
Z zebranych danych wynika, iż zdecydowanie więcej osób uważa, że wiek nie ma
znaczenia na uprawianie aikido- 32 osoby. Niewielka część badanych uważa, że aikido
można ćwiczyć tylko pewnym okresie życia- 13 osób. Powyższa tabela wskazuje,
że 71,11 % osób jest zdania, iż aikido można ćwiczyć przez całe życie natomiast
28,89 % twierdzi wręcz przeciwnie.
Wykres numer 5. Znaczenie wieku.
45
Z powyższego wykresu można wywnioskować, że aikido jest postrzegane jako sztuka
walki, w której trenowaniu wiek nie odgrywa żadnego znaczenia.
2. Proszę uzupełnić tabelę:
Osoby trenujące aikido są w różnym wieku, gdzie skala jest dość szeroka od 18 lat
do 60 i więcej. Wiek respondentów się różnił, ale formował się dość równo
Respondenci zaznaczali jak długo trenują aikido oraz jaki stopień kyu lub dan
posiadają.
Tabela numer 10. Struktura wieku, czasu trenowania oraz posiadanego stopnia.
Wiek
Czas trenowania
Posiadany stopień
Liczba osób w %
18 – 21 lata
Od 1 roku do 11 lat
1 dan- 2 osoby
14 osób
31,11 %
10 osób
22,22 %
7 osób
15,56 %
10 osób
22,22 %
3 osoby
6,67 %
1 osoba
2,22 %
1 kyu- 2 osoby
2 kyu- 1 osoba
4 kyu- 4 osoby
5 kyu- 1 osoba
7 kyu- 4 osoby
22 – 29 lat
Od 2 lat do 9 lat
1 dan- 1 osoba
1 kyu- 1 osoba
2 kyu- 1 osoba
3 kyu- 3 osoby
4 kyu- 1 osoba
5 kyu- 1 osoba
6 kyu- 2 osoby
30 – 39 lat
Od 8 miesięcy do 10 lat
1 kyu- 1 osoba
5 kyu- 3 osoby
7 kyu- 3 osoby
40 – 49 lat
Od 2,5 roku do 22 lata
4 dan- 1 osoba
2 kyu- 1 osoba
3 kyu- 2 osoby
4 kyu- 1 osoba
5 kyu- 2 osoby
6 kyu- 2 osoby
7 kyu- 1 osoba
50 – 59 lat
Od 1 roku do 4 lat
3 kyu- 1 osoba
6 kyu- 1 osoba
7 kyu- 1 osoba
60 i więcej
10 lat
6 kyu- 1 osoba
46
Z powyższej tabeli odczytujemy, że najwięcej osób trenujących aikido jest w wieku
18- 21 lat ( 14 osób) wynoszący 31,11 % trenujących mniej więcej od 1 roku do 11 lat.
Osoby
te
posiadają
stopnie
uczniowskie
oraz
mistrzowskie,
które
można
zakwalifikować w następujący sposób:

1 dan- 2 osoby

1 kyu- 2 osoby

2 kyu- 1 osoba

4 kyu- 4 osoby

5 kyu- 1 osoba

7 kyu- 4 osoby
Kolejną grupą wiekową były osoby w wieku 22- 29 lat ze stopniami:

1 dan- 1 osoba

1 kyu- 1 osoba

2 kyu- 1 osoba

3 kyu- 3 osoby

4 kyu- 1 osoba

5 kyu- 1 osoba

6 kyu- 2 osoby
oraz 40- 49 lat ze stopniami pogrupowanymi z poniższymi stopniami:

4 dan- 1 osoba

2 kyu- 1 osoba

3 kyu- 2 osoby

4 kyu- 1 osoba

5 kyu- 2 osoby

6 kyu- 2 osoby

7 kyu- 1 osoba
47
Powyższe grupy wiekowe 22- 29 lat oraz 40- 49 lat prezentują się w 22,22% ( 10 osób).
Stwierdza się, że trenują oni od 2 lat do 22 lat oraz posiadają stopnie od 7 kyu do 4 dan.
Tylko 7 osób ( 15,56 %) jest w wieku 30- 39 lat, które ćwiczą i chcą uprawiać tę sztukę
walki. Aikido uprawiają w przedziale wiekowym od 8 miesięcy do 10 lat oraz posiadają
tylko stopnie uczniowskie takie jak:

1 kyu- 1 osoba

5 kyu- 3 osoby

7 kyu- 3 osoby
W przedziale wiekowym 50- 59 lat znajdują się 3 osoby ( 6,67 %), ćwiczące
co najmniej od roku do 4 lat mające stopnie uczniowskie:

3 kyu- 1 osoba

6 kyu- 1 osoba

7 kyu- 1 osoba
Najstarszy respondent ( 2,22 %), który ćwiczy aikido zaznaczył wiek w rozpiętości
60 lat i więcej. Sztukę tę uprawia od 10 lat oraz posiada 6 kyu. Z wyników badań
wynika, że skala wieku trenujących osób jest szeroka. Badana grupa sztukę tę trenuje
od wielu lat oraz zdaje w miarę możliwości egzaminy na kolejne stopnie uczniowskie
oraz mistrzowskie, po to by między innymi podnosić swoje umiejętności. Większą
część osób trenujących aikido stanowi młodzież, natomiast osoby w starszym wieku też
chętnie uczęszczają na treningi.
3. Sztukę samoobrony można ćwiczyć:
Pytanie to zademonstruje opinie respondentów na temat okresu życia , w jakim
można ćwiczyć aikido. Wyniki badań przedstawia tabela numer 11.
48
Tabela numer 11. Okres trenowania aikido w ciągu życia.
Okres treningu aikido
Jedynie
w
Liczba osób w %
określonym 5 osób
11,11 %
przez
88,89 %
okresie życia
Zdecydowanie
całe 40 osób
życie
Inne…………………………
0 osób
0%
Razem
45 osób
100%
Zdecydowanie więcej osób badanych uważa, że aikido można uprawiać przez całe
swoje życie- 40 osób, co stanowi 88,89 % ankietowanych. Wynika z tego, że wśród
respondentów były osoby, które uważają aikido za sztukę walki, którą można ćwiczyć
jedynie w określonym okresie życia- 5 osób, co stanowi 11,11 %. Żaden
z ankietowanych nie zaznaczył oraz nie wpisał odpowiedzi „inne”.
Wykres numer 6. Okres ćwiczenia aikido.
49
Badania wykazały, że według respondentów aikido można ćwiczyć zdecydowanie przez
całe swoje życie. Wynika z tego fakt, iż osoby trenujące tę sztukę walki widzą to na
przykładzie własnych doświadczeń lub z obserwacji innych osób.
4. Jakie „ korzyści” przynosi trenowanie aikido
Następnie pytanie miało sprawdzić „ jakie pożytki” przyniosły aikidokom
trenowanie tej sztuki walki. Pytanie to pozwoliło przeanalizować co respondenci
uważają za korzyść po włożonej przez siebie ciężkiej pracy na macie podczas
treningów.
Tabela numer 12. Korzyści uprawiania aikido.
„ Korzyść
Duża
Mała
Żadna
Nie mam zdania
uprawiania
Liczba osób
Liczba
(N: 45)
osób w
aikido”
%
Sprawność
42
fizyczna
osoby
Samopoczucie
34
93,33 %
26 osób
6,67 %
0 osób
0%
0 osób
0%
45 osób
100 %
17,78 %
1 osoba
2,22 %
2 osoby
4,44 %
45 osób
100 %
17,78 %
3 osoby
6,67 %
8 osób
17,78 %
45osób
100 %
11,10 %
3 osoby
6,67 %
3 osoby
6,67 %
45 osób
100 %
osoby
75,56 %
osoby
Spowolnienie
3
8
osób
57,77 %
procesu
8
osób
starzenia
Utrzymanie
34
harmonii „ ciała
osoby
75,56 %
5
osób
i umysłu”
Z powyższej tabeli wynika, że utrzymanie sprawności fizycznej dzięki uprawianiu
aikido jest „ duża” dla 42 osób ( 93,33 %) zaś mała dla 3 osób ( 6,67 %). Żaden
z respondentów nie zaznaczył odpowiedzi „żadna” oraz „nie mam zdania”. Kolejną
korzyścią uprawiania aikido jest poprawa samopoczucia. Respondenci zaznaczyli
w 75,56 % jako duży wpływ aikido na samopoczucie, natomiast 17,78 % odpowiedzi
wskazuje na małą jego poprawę, z kolei 2,22 % stwierdziło, że taka korzyść u nich nie
występuje, natomiast 4,44 % ankietowanych nie miało zdania. Wyniki badań
przedstawia wykres numer 7.
50
Wykres numer 7. Samopoczucie z uprawiania aikido.
Na pytanie dotyczące spowolnienia procesu starzenia 26 osób zaznaczyło odpowiedź
„duże” ( 57,77 %), „małe” 8 osób ( 17,78 %), natomiast 3 osoby ( 6,67%) „żadne”,
zaś 8 respondentów (tj. 17,78 %) nie miało zdania na ten temat. Dane te przedstawia
wykres numer 8.
Wykres numer 8. Spowolnienie procesu starzenia.
51
Ankietowani na temat korzyści wpływającej na harmonię „ ciała i ducha” odpowiadali,
że w 75,56 % ( 34 osoby) ma duże znaczenie, nieco mniej bo 11,10 % ( 5 osób) uważa,
iż ma małe znaczenie. 6,67 % respondentów ( 3 osoby) sądzi, iż trenowanie w celu
utrzymania harmonii „ ciała i ducha” nie przynosi żadnej korzyści lub nie ma na ten
temat zdania.
Wykres numer 9. Utrzymanie harmonii „ ciała i ducha”.
Z danych wynika, że aikido przynosi osobom ćwiczącym wiele korzyści. Sprawność
fizyczna, lepsze samopoczucie, spowolnienie procesu starzenia oraz utrzymanie
harmonii „ ciała i umysłu” są tylko niewielką namiastką tego, co ma znaczenie dla
naszych respondentów, którzy są zdania, że powyższe korzyści wpływają pozytywnie
na ich codzienne życie, a wszystko dzięki treningom sztuki walki aikido.
III. Poczucie bezpieczeństwa osób trenujących aikido.
5. Jak określiłby/łaby Pan/ Pani stan bezpieczeństwa w miejscu swojego
zamieszkania?
Pytanie miało na celu sprawdzenie- jak respondenci oceniają stan bezpieczeństwa
w miejscowościach w których mieszkają, jak również po to, by zorientować się czy
ankietowani czują się bezpiecznie.
52
Tabela
numer
13.
Poczucie
bezpieczeństwa
respondentów
w
swoich
miejscowościach.
Poczucie bezpieczeństwa
Liczba osób w %
Czuję się bardzo bezpiecznie
20 osób
44,44 %
Nie czuje się bezpiecznie
12 osób
26,67 %
Nie mam zdania
13 osób
28,89 %
Razem
45 osób
100 %
Z powyższej tabeli stwierdzić można, że 44,44 % osób czuje się bezpiecznie, natomiast
26,67% jest odmiennego zdania, zaś 28,89 % osób nie ma zdania na temat
bezpieczeństwa w swojej miejscowości.
Wykres
numer
10.
Poczucie
bezpieczeństwa
respondentów
w
swoich
miejscowościach.
53
6. W jakim celu Pan/Pani ćwiczy?
Kolejne pytanie miało zdiagnozować powody i cel, przez które ankietowani
rozpoczęli treningi aikido. Wyniki prezentuje tabela 14.
Tabela numer 14. Cele trenowania aikido.
Cel trenowania
Liczba osób
Liczba osób w %
Aby nauczyć się technik
11 osób
24,44 %
W celu nabycia umiejętności obronnych
25 osób
55,56 %
Dla poczucia bezpieczeństwa
9 osób
20 %
Inne np. dla siebie, poprawienie sprawności 14 osób
31,11 %
fizycznej, praca nad swoimi słabościami, dla
przyjemności, dla poprawy samopoczucia
Respondenci odpowiadali na jakie cele zwracają swoją szczególną uwagę.
Zdecydowanie ankietowani najczęściej ćwiczą w celu nabycia umiejętności
obronnych- 25 osób ( 55,56%). Wyniki badań wskazują, że respondenci wskazywali
również inne odpowiedzi takie jak np. poprawienie samopoczucia, polepszenie
sprawności fizycznej, praca nad swoimi słabościami, dla poprawy samopoczucia- 14
osób ( 31,11 %), a także byli zdania, iż ważne jest nauczenie się technik- 11 osób
( 24,44 %) oraz poczucie bezpieczeństwa- 9 osób ( 20%). Wynika z tego, iż najwięcej
osób ćwiczy w celu nabycia umiejętności obronnych, natomiast respondenci ćwiczą
również w celu nauczenia się technik obronnych, dla poczucia bezpieczeństwa oraz
wskazywali inne odpowiedzi np. dla siebie, poprawienie sprawności fizycznej, praca
nad swoimi słabościami. Dane te przedstawia wykres numer 11.
Wykres numer 11. Cele trenowania aikido.
54
7. Na który z danych elementów Pan/Pani zwraca uwagę podczas treningu aikido?
W następnym pytaniu respondenci odpowiadali na jakie elementy zwracają uwagę
podczas treningów aikido. Jest to ważne pytanie, które pozwoliło sprawdzić- na czym
się skupiają osoby ćwiczące w czasie treningu tej sztuki walki. Dane zawiera tabela
numer 15.
Tabela numer 15. Elementy na które skupiają uwagę respondenci.
Elementy
Liczba osób
Liczba osób w %
Na przygotowanie duchowe
4 osoby
8,89%
Na przygotowanie fizyczne
16 osób
35,56%
Na udoskonalanie technik walki
19 osób
42,22%
Na wiedzę teoretyczną
2 osoby
4,44%
Na wszystkie odpowiedzi powyżej
16 osób
35,56%
Podczas treningu aikido większość respondentów, czyli 42,22% zwraca uwagę
na udoskonalenie technik walki. Duża liczba osób 35,56% twierdzi że zwraca uwagę
na wszystkie czynniki przygotowujące, również taka sama liczba osób uważa, że skupia
uwagę na przygotowanie fizyczne. 4 osoby czyli 8,89% podczas treningu zwraca
szczególną uwagę na przygotowanie duchowe, natomiast 4,44% czyli dla 2 osób ważna
jest wiedza teoretyczna. Wywnioskować można z tego, że każdy wyżej wymieniony
element jest dla respondentów ważny oraz każdy skupia uwagę podczas treningu
na inny aspekt.
8. Które z podanych umiejętności wpływają na Pana/Pani poczucie
bezpieczeństwa?
Pytanie to dotyczy czynników, jakie nabył adept aikido trenując tę sztukę walki.
Sprawdzić można w jakim stopniu różne umiejętności wpłynęły na to, że respondenci
czują się bezpieczniej.
55
Tabela numer 16. Umiejętności wpływające na poczucie bezpieczeństwa.
Umiejętności
Duże
Opanowanie
30
technik
osób
Przeczuwanie
27
„ruchów”
osób
66,66%
Małe
7
Żadne
15,56%
1 osoba
2,22 %
osób
60%
11
Nie mam
Liczba
Liczba
zdania
osób (N:
osób w
45)
%
15,56%
45 osób
100%
8,89%
45 osób
100%
17,77%
45 osób
100%
15,56%
45 osób
100%
-
2 osoby
4,44%
7
osób
24,44%
3 osoby
6,67%
osób
4
osoby
przeciwnika
Minimalizacja
25
odczuwania
osób
55,56%
9
20%
3 osoby
6,67%
osób
8
osób
strachu
Świadomość
25
posiadanych
osób
55,56%
8
17,77%
5 osób
11,11%
osób
7
osób
umiejętności
Inne np.
2
kondycja
osoby
4,44%
-
-
-
-
-
fizyczna
Z powyższej tabeli wynika, że opanowanie technik ma dla respondentów duże
znaczenie bo aż dla 66,66% czyli 30 osób. Natomiast 15,56% tj. 7 osób uważa,
że opanowanie technik ma dla nich małe znaczenie lub nie miała zdania na ten temat.
Tylko jedna osoba twierdzi, że opanowanie technik nie ma żadnego znaczenia.
Wykres numer 12. Przeczuwanie „ ruchów” przeciwnika.
56
Z powyższych danych wynika, iż duża liczba respondentów- 27 osób twierdzi,
że przeczuwanie „ruchów” przeciwnika ma wielki wpływ na poczucie bezpieczeństwa.
Jednakże tylko poniektóre osoby twierdzą, że ta umiejętność ma małe znaczenie- 11
osób ( 24,44%) lub nie ma żadnego wpływu- 3 osoby ( 6,67%). Kilku respondentów,
czyli 4 osoby tj. 8,89% nie ma zdania na ten temat.
Wykres numer 13. Minimalizacja odczuwania strachu.
Z powyżej zamieszczonych wyników wywnioskować można, że ponad połowa
ankietowanych, czyli 25 osób ( 55,56%) uważa, że minimalizacja odczuwania strachu
ma bardzo duży wpływ na poczucie bezpieczeństwa. Paru respondentów uważa że ten
czynnik ma małe znaczenie- 20%, natomiast reszta osób twierdzi, że nie ma żadnego
znaczenia ( 6,67%) lub nie ma zdania na ten temat ( 17,77%).
57
Wykres numer 14. Świadomość posiadanych umiejętności.
Z wykresu numer 14 stwierdzić można, że świadomość posiadanych umiejętności dla
25 osób ma duże znaczenie dla poczucia bezpieczeństwa, natomiast 8 osób ( 17,77%)
zwraca na to małą uwagę, zaś dla 5 osób ( 11,11%) nie ma ta umiejętność żadnego
znaczenia. 7 osób( 15, 56%) nie ma zdania na ten temat. Respondenci zaznaczali
również odpowiedzi inne np. kondycja fizyczna ma duże znaczenie na poczucie
bezpieczeństwa- 2 osoby ( 4,44%). Zdecydowanie większość twierdzi, że opanowanie
technik, przeczuwanie „ ruchów przeciwnika”, minimalizacja odczuwania strachu
oraz świadomość posiadanych umiejętności ma duże znaczenie.
9. Uprawiając aikido czuje się Pan/Pani bezpieczniej?
Pytanie to zadano w celu uzyskania informacji dotyczącej, czy badana grupa
ćwicząc aikido czuje się bezpieczniej. Wyniki badań pozwolą stwierdzić, czy trenując
tę sztukę respondent może w sytuacji zagrożenia być pewnym swych umiejętności oraz
nie obawiać się niebezpieczeństwa.
58
Tabela numer 17. Poczucie bezpieczeństwa.
Liczba osób w %
Tak
39 osób
86,67%
Nie
6 osób
13,33%
Razem
45 osób
100%
Badana grupa stwierdziła, że aikido jest sztuką walki, dzięki której czują
się bezpieczniej- 39 osób. Przeciwnego zdania, czyli 6 osób twierdzi, że aikido
nie wpłynęło na poczucie bezpieczeństwa. Z wyników powyższej tabeli wywnioskować
można, że aikido daje poczucie bezpieczeństwa bowiem 86,67% respondentów
tak twierdzi, natomiast 13,33 % jest zdecydowanie przeciwnego zdania.
IV. Aikido jako forma spędzania wolnego czasu.
10. Uważa Pan/Pani, że aikido jest dobrą formą na spędzanie wolnego czasu?
Pytaniem tym sprawdzić można- co respondenci sądzą na temat tego, czy aikido jest
dobrą formą spędzania wolnego czasu. Przeanalizować można zdanie respondentów
na ten temat odpowiadając „ tak” lub „ nie”.
Tabela numer 18. Aikido jako forma spędzania wolnego czasu.
Liczba osób w %
Tak
41 osób
91,11%
Nie
4 osoby
8,89%
Razem
45 osób
100%
Analizując wyniki badań powyższej tabeli stwierdzić należy, iż zdecydowana
większość badanych czyli- 41 osób, co stanowi 91,11% uważa aikido za dobrą formę
59
spędzania wolnego czasu. Paru ankietowanych- 4 osoby ( 8,89%) twierdzi, że aikido nie
jest dobrą formą na spędzanie wolnego czasu.
11. Jak często Pan/Pani poświęca czas wolny na treningi aikido?
Pytanie 11 dotyczyło weryfikacji ilu respondentów w wolnym czasie trenuje aikido.
Respondenci mieli do wyboru 5 opcji. Odpowiednie dane przebadanej grupy znajdują
się w tabeli numer 19.
Tabela numer 19. Poświęcony wolny czas na trening aikido.
Liczba osób w %
codziennie
4 osoby
8,89%
1 raz w tygodniu
12 osób
26,6%
2- 6 razy w tygodniu
26 osób
57,78%
rzadziej niż raz w tyg. ale
1 osoba
2,22%
2 osoby
4,44%
Poświęcony wolny czas na
trening aikido
przynajmniej raz w miesiącu
raz w miesiącu
Największa ilość respondentów tj. 26 osób zadeklarowała, iż poświęca czas wolny
na treningi aikido od 2- 6 razy w tygodniu. Raz w tygodniu trenuje 12 osób, natomiast
codziennie czas wolny na aikido poświęcają 4 osoby. „ Raz w miesiącu”- taką
odpowiedź zadeklarowały 2 osoby, natomiast rzadziej niż raz w tygodniu,
ale przynajmniej raz w miesiącu trenuje jedna osoba. Badanie wykazuje, iż respondenci
poświęcają czas wolny na treningi aikido można przypuszczać, że są to osoby ściśle
związane z tą sztuką walki.
12. Jakie czynniki wpłynęły na podjęcie treningów aikido?
W pytaniu 12. respondenci byli proszeni o zaznaczenie stopnia ważności czynników
wpływających na podjęcie treningów aikido.
60
Tabela numer 20. Czynniki wpływające na podjęcie treningów.
Czynniki
W dużym
W małym
Nie mam
Liczba
Liczba
stopniu
stopniu
zdania
osób
osób w
(N: 45)
%
45 osób
100%
45 osób
100%
45 osób
100%
45 osób
100%
45 osób
100%
45 osób
100%
Zainteresowa
21
nie inną
osób
46,67%
20
44,44
4
8,89
osób
%
osoby
%
27
60%
10
22,22
osób
%
8 osób
17,78
kulturą
Moda
8
17,78%
osób
Reklama
12
osób
26,67%
osób
Styl życia
30
66,66%
osób
Czas wolny
29
64,44%
osób
Inne np.
8
atmosfera,
osób
17,78%
25
55,55
osób
%
12
26,67
3
6,67
osób
%
osoby
%
12
26,67
4
8,89
osób
%
osoby
%
0
0%
0 osób
0%
na
podjęcie
%
osób
dbanie o
sprawność
fizyczną,
znajomi, chęć
robienia
czegoś
nowego,
pokojowe
formy
rozwiązywani
a problemów,
rodzina
Pierwszym
czynnikiem
wpływającym
treningów
aikido
jest
zainteresowanie inną kulturą. Odpowiedź w „ dużym stopniu” zadeklarowało 21 osób,
„ w małym stopniu” 20 osób, natomiast 4 osoby zadeklarowały, że nie mają zdania.
61
Kolejnym powodem rozpoczęcia treningów jest moda. Odpowiedź„ w dużym stopniu”
zaznaczyło 8 osób, 27 badanych zaznaczyło odpowiedź w „małym stopniu”, zaś 10
osób stwierdziło, że nie ma zdania na ten temat. Następnym czynnikiem jest reklama,
która w dużym stopniu wpłynęła na 12 osób. Najwięcej respondentów zadeklarowało,
iż w małym stopniu reklama wpłynęła na ich chęć podjęcia treningów – tj. 25 osób.
Natomiast 8 osób zadeklarowało, że nie ma zdania. Bodźcem wpływającym
na rozpoczęciem treningów jest również styl życia, które wybrało 30 osób w stopniu
dużym. Z kolei w stopniu małym odpowiedź zadeklarowało 12 osób, zaś 3 osoby
nie mają zdania. Następnym czynnikiem jest czas wolny, który w dużym stopniu
zainspirował 29 osób na podjęcie treningów aikido , jednak w małym stopniu wpłynął
na 12 osób, natomiast 4 osoby nie mają zdania. Ostatni bodziec, który wpłynął na
decyzje uprawiania tej sztuki walki jest określony mianem „inne” np. atmosfera, dbanie
o sprawność fizyczną, znajomi, chęć robienia czegoś nowego. Taką właśnie odpowiedź
zadeklarowało 8 osób w ”stopniu dużym”, natomiast w „stopniu małym” jak i „ nie
mam zdania” nikt nie zaznaczył odpowiedzi. Badana grupa wykazała, iż najczęstszym
czynnikiem wpływającym na podjęcie treningów aikido jest styl życia oraz czas
wolny- takie odpowiedzi zaznaczane były w dużym stopniu. W stopniu małym
najczęstszymi czynnikami były kolejno moda, reklama oraz zainteresowanie inną
kulturą. Ciekawy jest fakt, iż wiele osób nie ma zdania odnośnie czynników
wpływających na ich decyzje dotyczącą podjęcia treningów aikido.
V. Osoby trenujące aikido stają się pewniejsze siebie, opanowane, panują nad
swoimi emocjami, agresją.
13.
W dzisiejszych czasach zdominowanych przez technologię i brak ruchu, dzięki
treningom aikido można:
W pytaniu 13 respondenci proszeni byli o podanie możliwości, które otwiera przed
nimi sztuka aikido. Respondenci mieli do wyboru 7 opcji z możliwością wielokrotnego
wyboru.
62
Tabela numer 21. Możliwości, które otwiera nauka aikido.
Możliwości, które otwiera nauka
Liczba osób
Liczba osób w %
aikido
Nauczyć się wzajemnej tolerancji
26 osoby
57,78%
Nauczyć się panować nad emocjami
23 osoby
51,11%
Szacunek do siebie
21 osób
46,67%
Szacunek do innych osób
19 osób
42,22%
Nauczyć się cierpliwości
26 osoby
57,78%
Nauczyć się wytrwałości
27 osób
60%
Inne np. poznać miłych ludzi
2 osoby
4,44%
Odpowiedź pierwszą „nauczyć się wzajemnej tolerancji” zaznaczyły 26 osoby.
23 respondentów zaakcentowało, iż dzięki aikido nauczyli się panować nad emocjami.
21 osób są zdania, iż uzyskały szacunek do siebie, natomiast 19 osób zyskało szacunek
do innych osób, zaś 26 osoby nauczyły się cierpliwości. 27 osób dzięki treningom
nauczyła się wytrwałości. Dwóch respondentów zaznaczyło, iż dzięki treningom
nauczyła się innych ciekawych rzeczy. Z pośród badanej grupy najwięcej osób tj. 27
nauczyło się wytrwałości dzięki treningom sztuki walki aikido. Wynik ten jest
satysfakcjonujący, ponieważ w dzisiejszych czasach zdominowanych przez technologię
i brak ruchu jest dla respondentów miejscem na sport oraz poznawaniem siebie poprzez
ciężkie treningi.
14. Jakie wartości zostały Panu/Pani zinternalizowane w czasie trenowania aikido?
Wartości zinternalizowane w czasie trenowania aikido- to kolejne pytanie na które
odpowiadali respondenci.
63
Tabela numer 22. Zinternalizowane wartości w czasie trenowania aikido.
Zinternalizowane
wartości
w
czasie Liczba osób
Liczba osób w %
trenowania aikido
Prawość
17 osób
37,78%
Honor
16 osób
35,56%
Odwaga
25 osób
55,56%
Szacunek
28 osób
62,22%
Odpowiedzialność
20 osób
44,44%
Inne np. serdeczność, wiara we własne siły
5 osób
11,11%
Pierwszą wartością wybraną przez 17 respondentów jest prawość. Honor wybrało
16 osób. Odwagę jako cechę zdobytą podczas trenowania aikido zaznaczyło 25 osób.
28 respondentów wybrało szacunek jako wartość zdobytą podczas trenowania aikido.
Odpowiedzialność wybrało 20 osób zinternalizowaną w czasie trenowania aikido.
Odpowiedź inne tj. serdeczność, wiara we własne siły zaznaczyło 5 osób. Badana
grupa najczęściej wybrała szacunek jako wartość zinternalizowaną w czasie
trenowania aikido, jednak prawość, honor, odwaga, odpowiedzialność były
wybierane równie często. Dane przedstawia wykres numer 15.
Wykres numer 15. Zinternalizowane wartości w czasie trenowania aikido.
64
Weryfikacja hipotez
I. Wpływ wieku na uprawianie aikido.
Badania potwierdzają, iż dla zdecydowanej większości osób wiek nie ma znaczenia
w uprawianiu aikido, co stanowi 71,11% ankietowanych. Większą częścią badanych
trenujących aikido w klubie pn. Polska Organizacja Aikido są osoby młode- 31 osób,
natomiast niewiele mniejszą liczbą osób uprawiającą tą sztukę walki są osoby
dojrzałe- 14 osób. Ankietowani potwierdzili, że można aikido ćwiczyć stanowczo przez
całe życie, co stanowi 88,89% respondentów. Z badań wywnioskować można,
że dla respondentów trenowanie aikido przynosi w dużym stopniu takie korzyści
jak sprawność fizyczna, dobre samopoczucie, spowolnienie procesu starzenia
jak i utrzymanie harmonii „ ciała i umysłu”. Hipoteza, która brzmi: Dojrzały wiek ma
wpływ na uprawianie aikido, nie w pełni została potwierdzona badaniem empirycznym.
II. Poczucie bezpieczeństwa osób trenujących aikido.
Część osób badanych twierdzi, iż czują się bezpiecznie w swojej miejscowości
( 20 osób badanych), natomiast reszta respondentów uważa odwrotnie ( 12 osób) lub nie
ma zdania na ten temat ( 13 badanych). Badana grupa utrzymuje,
iż ćwiczy
zdecydowanie w celu nabycia umiejętności obronnych- 25 osób. Jednak ankietowani
wymieniali również, że ćwiczą, aby nauczyć się technik oraz by poczuć się bezpiecznie.
Respondenci podczas treningów zwracają uwagę na przygotowanie udoskonalanie
technik walki, czyli 42,22%. Ankietowani wskazywali również, że zwracają uwagę
na przygotowanie fizyczne ( 35,56%), na przygotowanie duchowe ( 8,89%), na wiedzę
teoretyczną ( 4,44%). Badana grupa wskazywała również wszystkie możliwe elementy
na jakie zwraca podczas treningów aikido tj. 35,56%. Badania wykazały, że na poczucie
bezpieczeństwa badanej grupy wpływa w dużym stopniu opanowanie technik,
przeczuwanie „ ruchów” przeciwnika, minimalizacja odczuwania strachu jak również
świadomość posiadanych umiejętności. Ankietowani wskazywali również na takie
umiejętności jak sprawność fizyczna. Trenując aikido osoby te czują się na co dzień
bezpieczniej- 39 osób. Założona hipoteza: Osoby trenujące tą sztukę walki czują
się pewniej, bezpiecznej, potwierdziła się.
65
III. Aikido jako forma spędzania wolnego czasu.
Z wyników badań wywnioskować można, że aikido jest nie tylko dobrym sposobem
na samoobronę lecz również jest dobrą formą na spędzanie wolnego czasu według
91,11% ankietowanych. Respondenci na aikido poświęcają co najmniej 2- 6 razy tj.
26 osób. Czynniki, które wpłynęły na trenowanie aikido w dużym stopniu
to zainteresowanie inną kulturą, styl życia jak i czas wolny. W małym stopniu na
podjęcie treningów przez ankietowanych wpłynęła moda oraz reklama. Podsumowując
przytoczone dane, można stwierdzić, iż hipoteza: Ludzie coraz częściej wybierają
aikido jako formę spędzania wolnego czasu, potwierdziła się.
IV. Osoby trenujące aikido stają się pewniejsze siebie, opanowane, panują nad
swoimi emocjami, agresją.
Badana grupa dzięki aikido nauczyli się przede wszystkim wytrwałości ( 60%),
wzajemnej tolerancji ( 57,78%), cierpliwości ( 57,78%), panowania nad emocjami
( 51,11%), szacunku do siebie ( 46,67%), szacunku do innych osób ( 42,22%) jak i inne
np. poznanie miłych ludzi ( 4,44%) . Badania wykazały, że ankietowanym w czasie
trenowania aikido zostały zinternalizowane takie wartości jak prawość, honor, odwaga,
odpowiedzialność oraz zdecydowanie szacunek. Hipoteza, która brzmi: Osoby
trenujące aikido stają się pewni siebie, opanowane, panują nad swoimi emocjami,
agresją, potwierdziła się.
66
Zakończenie
W niniejszej pracy na samym początku scharakteryzowano, czym są Japońskie
sztuki walki. Wyszczególniono kilka najważniejszych sztuk walki wywodzących
się z Japonii, które przetrwały do czasów współczesnych i są w dalszym ciągu
propagowane i trenowane przez ludzi w różnych zakątkach świata. Następnie opisano
sztukę walki aikido wywodzącą się z Japonii. Sztuka ta, odkąd przyjęła swoją
dotychczasową nazwę, stała się bardzo popularna i ceniona, co pozwoliło na jej
rozpowszechnienie się na całym świecie. Jednak każdy, kto uprawia sztukę walki wie,
że „droga na szczyt” jest trudna i aby zdobyć mistrzowskie umiejętności trzeba włożyć
dużo pracy i serca. W aikido adepci rozpoczynający swoją przygodę z tą sztuką
walki- zdobywają doświadczenie, zdają egzaminy i otrzymują stopnie kyu, które liczy
się od 6-1. Natomiast osoby, które zdobyły już 1 stopień kyu mogą spróbować swoich
sił o pasy mistrzowskie, których jest 10.
Sala, w jakiej ćwiczą aikidocy podlega
dyscyplinie, której każdy musi się podporządkować, ponieważ ułatwia to utrzymanie
ładu oraz harmonii w ciągu treningów. Jednak, jak w każdej sztuce walki, mogą zdarzyć
się wypadki z powodu niepodporządkowania się zaleceniom instruktorom. Dlatego
każdy, kto ćwiczy dba o to, by na porządku dziennym panował szacunek, kultura,
odpowiedzialność oraz ostrożność wobec siebie nawzajem. Aikido wyróżnia
różnorodność chwytów, rzutów, dźwigni jest bardzo duża, jednak każda z nich może
spowodować kontuzję, dlatego należy stosować je z rozwagą, by nie zrobić komuś
krzywdy. Sztuka ta uczy również zachowań w codziennych sytuacjach takich jak:
uprzejmość czy też podstawowych zasad dobrego wychowania, które są niezbędne
w obcowaniu z innymi ludźmi. Aikido wpływa na człowieka pozytywnie pomagając
mu się od stresować i odpocząć od trudów codzienności, co również wpływa na to,
że dzięki temu na zewnątrz otwarta i zrelaksowana postawa może ograniczać agresję
otoczenia. Socjalizacja realizuje się w życiu jednostki w różnych aspektach, w których
zdobywa umiejętności, uczy się ról społecznych przez naśladowanie i zabawę, jednak
później musi podejmować decyzje, które czasem są błędne, dają możliwość kształcenia
własnej osobowości i przekonań. Ważnym, jak i również nieodłącznym elementem
w życiu człowieka są emocje, które rozwijane przez całe życie pozwalają odpowiednio
reagować na zachowanie innych. Jednak ludzie, jak i ich system wartości
czy zachowanie ulegają ciągłym zmianom, poprzez doświadczenia jakich doznają,
obserwacji, oraz wieku i pozycji jakie zajmują. Duże znaczenie w życiu człowieka ma
67
nie tylko grupa ludzi, do której należy, kultura, czy tradycje ale również instytucje,
które dbają o zdrowie, bezpieczeństwo czy nawet o wychowanie. Jednak najważniejszą
instytucją jest rodzina. To właśnie dzięki niej jednostka zapoznaje się z kulturą,
językiem. Rodzina powinna zapewnić dobry start w życiu. To właśnie ona pozwala
na zawieranie więzi społecznych, pozwalających na trwałe i stabilne zawieranie
znajomości w grupie rówieśniczej, które w życiu dają jednak dużo szczęścia i życia
w zrozumieniu z ludźmi, których kochamy.
68
Bibliografia
1. A. Bandura, Teoria społecznego uczenia się, Wydawnictwo naukowe PWN,
Warszawa 2007 r.
2.
Z. Bokszański, K. Gorlach, T. Krauze, W. Kwaśniewicz, E. Mokrzycki, J.
Mucha, A. Piotrowski, T. Sozański, A. Sułek, J. Szmatka, W. Wincławski,
Encyklopedia Socjologii 4 S- Ż, Wydawnictwo oficyna Naukowa, Warszawa
2002 r.
3. A. Bremond, J.- F. Couet, A. Davie, Kompendium wiedzy o socjologii,
Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007 r.
4. Ch. Frankfort- Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach
społecznych, Wydawnictwo Zysk i S- ka, Poznań 2001 r.
5. R. Gembal, Aikido edukacja ciała i umysłu, Wydawca Autonomiczna Akademia
Aikido 3a, 2004 r.
6. N. Goodman, Wstęp do socjologii, Zysk i S- ka Wydawnictwo, Poznań 2001 r.
7. B. Łuniewski, Elementy aikido, Wydawnictwo Aha, Łódź 2009 r.
8. T. H. Makiyama, Kejutsukai-
aikido japońska sztuka samoobrony,
Wydawnictwo Budo- Sport, Warszawa 1993r.
9. J. Miłkowski, S. Makuch, E. Miłkowska, Aikido sztuka walki dla dżentelmenów,
Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1989 r.
10. J. Miłkowski, Encyklopedia sztuk walki, Algo, Toruń 2008 r.
11. J. Miłkowski, Sztuki i sporty walki dalekiego wschodu, Wydawnictwo Sport
i Turystyka, Warszawa 1987 r.
12. R. A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy
metodologicznej dla studentów, Wyd. Branta.
13. M. Saito, Aikido, Wydawnictwo DIAMON BOOKS, Bydgoszcz 2000 r.
14. J. Santorski, P. Bernaś, P. Olesiak, Życiowe aikido, JS & Co Dom Wydawniczy,
2011 r.
15. G. Shioda, Dynamiczne Aikido, Diamond books, Bydgoszcz 1998 r.
16. W. Sikorski, S. Tokarski, Budo, Wydawnictwo GLOB, Szczecin 1988 r.
17. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa 2003 r.
18. P. Sztompka, Socjologia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004 r.
19. J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Copyright by „Śląsk”
Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2005 r.
69
20. A. Szubert, Y. Hosoda, Aikido Nishio, Wydawnictwo publicat, 2010 r.
21. K.- J. Tillmann, Teorie socjalizacji- społeczność, instytucja, upodmiotowienie,
Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1996 r.
22. J. H. Turner, Socjologia- koncepcje i ich zastosowanie, Wydawnictwo Zysk i Ska, Poznań 1998 r.
23. A. Westbrook, O. Ratti, Aikido i dynamiczna sfera, DIAMOND BOOKS,
Bydgoszcz 1997 r.
24. M. Woźniak, Aikido- japońska sztuka walki, Wydawnictwo Bellona,
Warszawa 1991 r.
25. J. Wysocki, Aikido bez tajemnic, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz 1990 r.
26. J. Wysocki, Poznaj aikido, Wydawnictwo Budo- sport, Warszawa 1995 r.
27. Z. Ziembiński, Elementy socjologii, Wydawca: „ Ars boni et aequi”
Przedsiębiorstwo wydawnicze, Poznań 2001 r.
Rysunki
1. Tłumaczenie wyrazu aikido
s. 8
2. Bokken oraz Jo
s. 10
3. Strój noszony przez adeptów aikido
s. 11
4. Ukłon oraz pozycja seiza
s. 13
5. Układ dojo
s. 14
6. Konsekwencje spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
s. 16
7. Pozycja kamae
s. 17
8. Ikkyo
s. 18
9. Nikyo
s. 19
10. Sankyo
s. 20
11. Kokyu Nage
s. 22
12. Shiho Nage
s. 23
13. Kote Gaeshi
s. 24
14. Zmienne według M. Bunge
s. 36
Tabele
1. Przykładowe japońskie sztuki walki
s. 6
2. Stopnie w aikido
s. 12
70
3. Fazy życia ludzkiego opracowane przez Jeana Piageta
s. 32
4. Problemy badawcze, hipotezy, zmienne zależne i niezależne, wskaźniki s. 37
5. Płeć respondentów
s. 40
6. Wykształcenie respondentów
s. 42
7. Miejsce zamieszkania
s. 43
8. Status zawodowy
s. 44
9. Znaczenie wieku na trenowanie aikido
s. 45
10. Struktura wieku, czasu trenowania oraz posiadanego stopnia
s. 46
11. Okres trenowania aikido w ciągu życia
s. 49
12. Korzyści uprawiania aikido
s. 50
13. Poczucie bezpieczeństwa respondentów w swoich miejscowościach
s. 53
14. Cele trenowania aikido
s. 54
15. Elementy na które skupiają uwagę respondenci
s. 55
16. Umiejętności wpływające na poczucie bezpieczeństwa
s. 56
17. Poczucie bezpieczeństwa
s. 59
18. Aikido jako forma spędzania wolnego czasu
s. 59
19. Poświęcony wolny czas na trening aikido
s. 60
20. Czynniki wpływające na podjęcie treningów
s. 61
21. Możliwości, które otwiera nauka aikido
s. 63
22. Zinternalizowane wartości w czasie trenowania aikido
s. 64
Wykresy
1. Struktura płci respondentów
s. 41
2. Wykształcenie respondentów
s. 42
3. Miejsce zamieszkania respondentów
s. 43
4. Status zawodowy
s. 44
5. Znaczenie wieku
s. 45
6. Okres ćwiczenia aikido
s. 49
7. Samopoczucie z uprawiania aikido
s. 51
8. Spowolnienie procesu starzenia
s. 51
9. Utrzymanie harmonii „ ciała i ducha”
s. 52
10. Poczucie bezpieczeństwa respondentów w swoich miejscowościach
s. 53
11. Cele trenowania aikido
s. 54
71
12. Przeczuwanie „ ruchów” przeciwnika
s. 56
13. Minimalizacja odczuwania strachu
s. 57
14. Świadomość posiadanych umiejętności
s. 58
15. Zinternalizowane wartości w czasie trenowania aikido
s. 64
72
Aneks
73

Pobierz

Transkrypt

Podobne dokumenty

Trening Shudokan Aikido - Shudokan Aikido Katowice

PES - Tczewskie Stowarzyszenie Aikido Aikikai

Oczy szeroko zamknięte

8 kyu - Aikido Ikeda Dojo

Zimowiska Stacjonarne Dla Aktywnych „Misja Specjalna”