Czołg-pułapka, dodatkowe informacje

UZUPEŁNIENIA DO PIERWSZEGO WYDANIA
Czołg-pułapka, dodatkowe informacje
Pojazd, który eksplodował, 13 sierpnia na ul. Kilińskiego nie był ani
czołgiem, ani pułapką, choć przez przypadek nią się stał. Był to cięŜki transporter ładunków - stawiacz min „Funkenpanzer B IV” ze specjalnie w tym celu
sprowadzonego do Warszawy 302 Batalionu Pancernego - Panzer Abteilung
302 (Fkl). Nie miał Ŝadnego uzbrojenia, tylko radiowy system sterowania. Pojazd ten przewoził 500 kg materiału wybuchowego, w pojemniku zamocowanym z przodu na pancerzu. Kształt pojemnika był tak naturalny, Ŝe bez niego
pojazd wyglądałby dziwacznie. Z tego powodu nikt z powstańców nie rozpoznał potęŜnego ładunku wybuchowego w tym konstrukcyjnym elemencie.
Górne fotografie - stawiacz min, dolna fotografia - stawiacz min po wybuchu, patrz str. 144
PodjeŜdŜając pod cel, kierowca lub operator zdalnie sterujący transporterem zwalniał zaczep ładunku, który zsuwał się po pochyłym pancerzu przed
barykadą. W tym momencie automatycznie uruchamiał się zapalnik czasowy
umoŜliwiający wycofanie pojazdu w bezpieczne miejsce. Eksplozja ładunku
wybuchowego wysadzała w powietrze barykadę i otwierała przez nią przejście.
MoŜna zauwaŜyć duŜe podobieństwo stawiacza min do konia trojańskiego. Pułapka stojąca poza barykadami jest tylko zwykłym koniem; pułapka
186
UZUPEŁNIENIA DO PIERWSZEGO WYDANIA
Czołg-pułapka, dodatkowe informacje
w euforii zwycięstwa wprowadzona w obręb linii obrony stała się koniem trojańskim - zdobyczą, która przyniosła klęskę. Nie podoba mi się to wszystko oceniał dowódca batalionu powstańczego «Gustaw». Jednak na skutek euforii
z powodu zdobycia pojazdu wprowadzono go w głąb polskich pozycji.
Przy pokonywaniu niewielkiej barykady przy zbiegu ulic Kilińskiego
i Podwale kierujący transporterem prawdopodobnie przypadkowo spowodował
wyczepienie ładunku umieszczonej z przodu metalowej skrzyni, co spowodowało uruchomienie zapalnika czasowego i w następstwie eksplozję o olbrzymiej sile.
W tym miejscu naleŜy podać dwie współistniejące hipotezy - albo Niemiec kierujący pojazdem unieruchomionym przy barykadzie na Podwalu, nie
zdąŜył włączyć mechanizmu zwalniającego ładunek, albo teŜ pojazd rzeczywiście miał być pułapką, a Niemcy liczyli na to, Ŝe powstańcy odpalą ładunek
przypadkowo. Druga hipoteza jest bardziej prawdopodobna, poniewaŜ Niemcy
porzucili podpalony stawiacz min. Mogli przecieŜ go od razu zniszczyć, strzelając do niego z innego czołgu, i nie dopuścić do przejęcia go przez powstańców. Niemcy wstrzymali natarcie i zaprzestali równieŜ ostrzeliwania tego rejonu, by stawiacz min został wprowadzony na Starówkę oraz by więcej ludzi wyszło na ulicę oglądać "zdobycz". Było to całkowicie niezrozumiałe dla niektórych powstańców i wzbudziło ich podejrzenia, co do dziwnego pojazdu, ale
niestety zostało zlekcewaŜone.
Przy ul. Kilińskiego 3 juŜ w latach 50. ubiegłego stulecia ustawiono tablicę pamiątkową o następującej treści4:
Miejsce uświęcone krwią 500 powstańców i mieszkańców Starówki poległych
13.08.1944 od eksplozji czołgu z podstępnie załoŜonym przez wroga materiałem wybuchowym.
Tablica upamiętniająca ofiary wybuchu czołgu miny, patrz str. 145
4
Zwraca się uwagę na róŜnicę treści tablicy i informacji podanych w niniejszej ksiąŜce, dot. zarówno
powodu wybuchu czołgu, jak i liczby ofiar. Podobna niezgodność występuje w zawartości tablicy
umieszczonej na okładce ksiązki, tak w zakresie daty, jak i liczby ofiar - patrz str. 4 i 80.
187
UZUPEŁNIENIA DO PIERWSZEGO WYDANIA
Czołg-pułapka, dodatkowe informacje
Jedynym zachowanym śladem tamtych wydarzeń jest fragment gąsienicy transportera ładunków wybuchowych,
pochodzący być moŜe z tego egzemplarza,
który uległ eksplozji przy ulicy Kilińskiego.
Jest wmontowany w ścianę katedry św. Jana Chrzciciela przy ulicy Dziekaniej i opatrzony błędnym podpisem: "Gąsienica niemieckiego czołgu-miny "Goliat", który podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r.
zburzył część murów Katedry".
Goliat był bowiem samobieŜną, zdalnie sterowaną miną i słuŜył do niszczenia umocnień, barykad, robienia przejść w polach minowych itp.
Pojazd waŜył 370 kg i był napędzany dwoma silnikami elektrycznymi.
Rozwijał prędkość ok. 10 km/godz. i miał zasięg 1- 1,5 km. W kadłubie o wymiarach 150x85x56 [cm] mieściły się akumulatory, ładunek wybuchowy o masie 60 kg, a z tyłu pojazdu szpula, z której podczas jazdy rozwijał się przewód
sterujący. Przesyłano w nim sygnały: przód, tył, lewo, prawo oraz sygnał detonujący ładunek wybuchowy. Goliat był konstrukcją niemiecką z 1942 roku.
5
Źródła :
Mariusz Komacki, Tak zwany czołg pułapka, Rzeczpospolita, 01.08.03 Nr 178,
http://www.wajszczuk.v.pl/english/drzewo/tekst/0084barbara/0084barbara_rp.htm oraz
http://tnij.org/fr7t
Marek Ostrowski, Koń Trojański,http://www.varsovia.pl/varsovia/index.phpframe=main&mapa=0&item=1730&top=16.htm oraz http://tnij.org/fr7u
Mieczysław Ubysz „Vik", 13 sierpnia - Dzień Pamięci warszawskiej Starówki,
http://ellenai-kroplawolnosci.blogspot.com/2009/09/13-sierpnia-dzien-pamieci-warszawskiej.html oraz
http://tnij.org/fr7y
Tomasz Urzykowski, Rocznica wybuchu na Kilińskiego,
http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,2868052.html oraz http://tnij.org/fr7z
Tomasz Urzykowski, Obrona Starówki, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,89378,5254512.html
oraz http://tnij.org/fr71
Goliat,robot z II wojny, http://www.elektroda.pl/rtvforum/topic831981.html lub http://tnij.org/fsui
5
Dla kaŜdej pozycji podano dwa adresy internetowe: pierwszy oryginalny oraz drugi - skrócony. Skrócenia dokonano programem dostępnym pod adresem http://tnij.org/
188