D - Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim

Sygn. akt IC 439/14
UZASADNIENIE
Powód Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Izby Celnej w Ł. zastępowanego przez Prokuratorię
Generalną Skarbu Państwa w pozwie skierowanym przeciwko pozwanej H. S. wnosił o uznanie czynności prawnej
za bezskuteczną - umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego przed notariuszem D. J. w Kancelarii
Notarialnej w R. przy ulicy (...) w dniu 9 lipca 2012 roku Repertorium A Nr (...), mocą której K. S., działający w imieniu
i na rzecz Spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B., jako uprawniony do jednoosobowej
reprezentacji Prezes Zarządu tejże Spółki, sprzedał na rzecz H. S. działkę oznaczoną numerem (...), położoną w obrębie
(...)-K., w gminie K., w powiecie (...), w województwie (...), o obszarze (...) arów (...) metry kwadratowe, zabudowaną
budynkiem stacji paliw oraz wiatą stalową wraz ze służącymi prowadzeniu stacji paliw urządzeniami, dla której to
nieruchomości Sąd Rejonowy w Radomsku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...)
wraz z aparaturą towarzyszącą w skład której wchodzą: komplet mebli, dystrybutor (...) major (...).(...), dystrybutor
(...) major (...).(...), dystrybutor (...) major (...).(...), kompresor dygital, szafa mrożnicza, zestaw do monitoringu,
klimatyzator LG, zbiornik dwupłaszczowy W., zbiornik dwupłaszczowy R., lada chłodnicza, agregat prądotwórczy,
dystrybutor gazowy, zbiornik gazu propan- butan - 2 sztuki oraz zbiorniki paliwa (...) - 2 sztuki.
Powód wnosił także o udzielenie zabezpieczenia roszczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania
wyżej opisanej nieruchomości oraz nakazanie ujawnienia tego zakazu w księdze wieczystej prowadzonej dla tejże
nieruchomości oraz zakazu zbywania aparatury towarzyszącej opisanej powyżej .
( k. 3-11)
Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim udzielił zabezpieczenia w
niniejszej sprawie zgodnie z żądaniem pozwu .
( k.175-181)
Sąd Apelacyjny w Łodzi na skutek zażalenia pozwanej na w/w orzeczenie oddalił zażalenie .
( k. 210-212)
Ostatecznie na rozprawie w dniu 4 lutego 2015 roku pełnomocnik powoda poparł powództwo i wnosił o zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .
Pełnomocnik pozwanego wnosił o jego oddalenie i o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu pozwanej .
( dowód : nagranie audio- video z dnia 4 lutego 2015 roku stanowiska stron postępowania 00:06:39-00:12:22 k.314
v.,315)
Sąd ustalił następujący stan faktyczny :
Naczelnik Urzędu Celnego w P. przeprowadził w spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. kontrolę podatkową w zakresie
dokumentowania obrotu olejem opałowym w okresie od dnia 1 września 2005 r. do dnia 30 czerwca 2006 r. W
wyniku kontroli ustalono, że Spółka dokonując sprzedaży oleju opałowego osobom fizycznym nie prowadzącym
działalności gospodarczej, dokumentowanej paragonami fiskalnymi, naruszyła warunki do stosowania preferencyjnej
stawki podatku akcyzowego. W tej sytuacji Naczelnik Urzędu Celnego w P. wszczął z urzędu postępowanie podatkowe,
które zakończyło się wydaniem decyzji z dnia 13 maja 2001 r. nr (...) - (...)(...) w której Naczelnik Urzędu Celnego w P.
określił zobowiązanie podatkowe tejże Spółki w podatku akcyzowym za okresy od września 2005 r. do czerwca 2006 r.
dowód:
- decyzja nr (...) l/(...) z dnia 13 maja 2011 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k.15-29
Kontrolowana Spółka złożyła do Dyrektora Izby Celnej w Ł. odwołanie od przedmiotowej decyzji wnosząc o jej
uchylenie i umorzenie postępowania. Organ odwoławczy tj. Dyrektor Izby Celnej w Ł. uchylił decyzję organu pierwszej
instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.
dowód:
- decyzja nr (...) (...) U/MM z dnia 05 września 2011 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k.30- 33
W trakcie toczącego się postępowania podatkowego (...) Sp. z o.o. dokonał rozporządzeń składnikami majątkowymi
- m.in. sprzedaży w dniu 9 lipca 2012 r. nieruchomości będącej przedmiotem skarżonej czynności, a także sprzedaży
w dniu 12 września 2012 r. niezabudowanej działki o obszarze 22 ary 92 metry kwadratowe, położonej we wsi K. o
numerze księgi wieczystej (...) oraz sprzedaży w dniu 16 stycznia 2013 r. pojazdu samochodowego ciężarowego marki
B. model (...), rok produkcji 2009, nr rejestracyjny (...).
dowody:
• umowa z dnia 09.07.2012 r. rep. (...) k.34-44
• umowa z dnia 12.09.2012 r. rep. A nr (...) k. 59-65
• faktura VAT z dnia 16.01.2013 r. nr(...) k.66
Naczelnik Urzędu Celnego w P. ponownie rozpatrzył sprawę i decyzją z dnia 25 stycznia 2013 r. nr (...) - (...)-108/13/
KKz/527 określił zobowiązanie podatkowe spółki w podatku akcyzowym za okres od września 2005 r. do czerwca 2006
r. oraz postanowieniem z dnia 19 marca 2013 r. nr (...) - (...)-8/13/KKz/8 nadał tej decyzji rygor natychmiastowej
wykonalności.
dowody:
• decyzja nr (...) z dnia 25 stycznia 2013 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k.67 -98
• postanowienie nr (...) - (...)-8/13/KKz/8 z dnia 19 marca 2013 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru
k.99-101
Spółka złożyła odwołanie od w/w decyzji i zażalenie na postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej
wykonalności. Dyrektor Izby Celnej w Ł. rozstrzygnął odwołanie wydając decyzję z dnia 11.06.2013 r., którą utrzymał w
mocy zaskarżoną decyzję w części dotyczącej określenia zobowiązania za miesiące od października 2005 r. do czerwca
2006 r., natomiast w pozostałej części uchylił zaskarżoną decyzję i określił zobowiązanie w podatku akcyzowym za
miesiąc wrzesień 2005 r. Jednocześnie postanowieniem z dnia 12.06.2013 r. nr (...)-1 (...) (...)- (...) utrzymał w
mocy postanowienie organu pierwszej instancji o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności. Decyzja z dnia
11.06.2013r nr (...)-1 (...) (...)- (...) została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Ł..
dowody:
• decyzja nr (...) z dnia 11.06.2013 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem doręczenia k.102-110
• postanowienie nr (...) - (...) (...)- (...) z dnia 12.06.2013 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem doręczenia k.111-113
W związku z brakiem zapłaty zobowiązania w dniu 28.03.2013 r. zostały wystawione tytuły wykonawcze celem
ściągnięcia należności w podatku akcyzowym w trybie egzekucji administracyjnej opiewające na łączną kwotę
549.208,00 zł. Do wszczęcia egzekucji administracyjnej w niniejszej sprawie doszło w dniu 08.04.2013 r. w chwili
doręczenia spółce egzemplarzy tytułów wykonawczych z dnia 28.03.2013r od nr 36- (...) do nr 36- (...) wraz z
zawiadomieniem o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanej spółki z tytułu zwrotów i nadpłat w (...) Urzędzie
Skarbowym z dnia 02.04.2013 r. nr (...) - (...)3150-509- (...).
dowody:
• tytuły wykonawcze od nr 36- (...) do nr 36- (...) z 28.03.2013r. k.114-135
• zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej w (...) Urzędzie Skarbowym z dnia 02.04.2013r. nr (...) (...)3150-509- (...) wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k.136-137 v.,
W toku egzekucji zastosowano m.in. następujące środki egzekucyjne:
- z datą 11.04.2013 r. dokonano zajęć w Banku (...) S.A., (...) Banku SA, ES Banku Spółdzielczym w R. (realizacja zajęć
nastąpiła poprzez trzy wpłaty w łącznej wysokości 22.127,93zł) ,
-z datą 8.06.2013 r. dokonano zajęć ruchomości spółki (meble i elementy wyposażenia biura o szacunkowej wartości
2400 zł), termin pierwszej licytacji zajętych ruchomości wyznaczono na 13.09.2013 r. — licytacja nie odbyła się z
powodu braku chętnych, termin drugiej licytacji wyznaczono na 18.10.2013r - uzyskano ze sprzedaży kwotę 1390 zł
zaliczona na koszty egzekucyjne ,
Dotychczas uzyskano w toku egzekucji kwotę o łącznej wysokości 22.132,93zł, którą rozliczono w całości na koszty
egzekucyjne. Zgodnie z posiadanymi informacjami spółka nie posiada nieruchomości.
dowody:
• zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego w Banku (...) SA, (...) Banku SA, ES Banku Spółdzielczym w R. z
dnia 11.04.2013r nr (...) - (...) 3150-509- (...) wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k.139-142,
• protokół zajęcia i odbioru ruchomości spółki z dnia 18.06.2013 r. k.143
Dnia 30.01.2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Ł. w sprawie o sygn. (...) S.A./Łd 923/13 uchylił decyzję
Dyrektora Izby Celnej w Ł. nr (...) - (...) (...)- (...) z dnia 11.06.2013 r. w części dotyczącej określenia zobowiązania w
podatku akcyzowym za miesiące wrzesień, październik, listopad 2005 r. oraz orzekł, iż w tej części decyzja nie podlega
wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku.
dowód: wyrok WSA z dnia 30 stycznia 2014 r., (...) SA/(...)/13 k.144- 160
W związku z powyższym powód nie objął niniejszym pozwem kwot dotyczących miesięcy: wrzesień, październik oraz
listopad 2005 r. i wskazuje, iż wysokość pozostałych podlegających egzekucji na rzecz Skarbu Państwa należności to:
- podatek akcyzowy za okresy od grudnia 2005 r. do czerwca 2006 r. - łącznie 289.629,00 zł (należność główna),
• odsetki od podatku akcyzowego - łącznie 120.314,00 zł (wyliczone na dzień wystawienia tytułów wykonawczych
- 28.03.2013 r.),
• koszty egzekucyjne 29.093,10 zł.
dowód:
wyliczenie z dnia 10 marca 2014 roku k.161
Pozwana Z. S. jest żoną K. S., zamieszkują wspólnie pod adresem R. , ul. (...) także była Prokurentem dłużnika - Spółki
z o.o. (...).
Z zaskarżonej umowy pozwana H. S. oświadczyła, iż przedmiot umowy będzie wykorzystywała w związku z
prowadzoną działalnością gospodarczą pod firmą (...), R. ul. (...) Regon (...) ( paragraf 3 umowy) a ponadto H. S.
zobowiązała się niniejszym aktem do oddania Spółce z o.o. (...) ( dłużnikowi) przedmiotowej działki (...) zabudowanej
stacją paliw do używania i pobierania pożytków, za co Spółka z o.o. (...) zobowiązywała się do płacenia czynszu
( paragraf 6 umowy).
dowód:
- odpis pełny z rejestru przedsiębiorców nr KRS (...) k.168-173
- wydruk aktualny z Rejestru Przedsiębiorców k.162 – 164 ,
- sprawozdanie z wyszukiwania informacji z (...) k.165-167,
- wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej dot. Z. S. k.174,
- umowa rep. A. 3995/12 k.34-44
- nagranie audio-video z dnia 4 lutego 2015 roku zeznania pozwanej 00:05:46- 00:06:22 k. 314 v., 315
Aktualnie dłużnik (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością znajduje się w likwidacji, likwidatorem Spółki jest
K. S..
( okoliczność niesporna )
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych dowodów. Dokonując ustaleń faktycznych Sąd odmówił
wiary twierdzeniom pozwanej co do okoliczności, iż w dacie zawierania umowy sprzedaży nie miała wiedzy o
zadłużeniu swojego męża K. S. i o tym , że toczyły się przeciwko niemu postępowania administracyjne.
Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwana miała świadomość co do zadłużenia K. S.
, pozostawała z nim w związku małżeńskim w chwili zawierania umowy i nadal pozostaje w związku małżeńskim ,
w świetle powyższego trudno uznać , że nie posiadała wiedzy co do sytuacji materialnej swojego męża . Dokumenty
złożone do pozwu stanowią dowód wierzytelności przysługujących powodowi, wskazują na niewypłacalność dłużnika
oraz potwierdzają dokonanie czynności powiększającej niewypłacalność dłużnika.
Dłużnik K. S. wyprowadził z majątku jedyne składniki majątkowe , które mogły skutecznie służyć do zaspokojenia
wierzyciela . Nadto wskazać należy , że pozwana była prokurentem dłużnika , co nakazuje wnioskować , iż wiedziała
o ciążących na Spółce zobowiązaniach podatkowych oraz o okolicznościach działania dłużnika mających na celu
pokrzywdzenie wierzyciela .
Sąd zważył co następuje :
Powództwo zasługuje na uwzględnienie.
Przesłankami skargi pauliańskiej zgodnie z art. 527 k.c. są:
1) dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść
majątkową oraz doszło do pokrzywdzenia wierzycieli,
2) działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,
3) wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.
Wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie, by móc skorzystać z roszczenia przewidzianego w tym
przepisie uznania czynności za bezskuteczną (art. 527 § 1 k.c.).
Z kolei zgodnie z § 2 powołanego przepisu z pokrzywdzeniem wierzycieli mamy do czynienia wówczas, gdy wskutek
czynności prawnej dłużnika stał się on niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed
dokonaniem czynności. Identyczne zapatrywanie wyrażono w orzecznictwie, przyjmując, że artykuł 527 § 2 k.c.
pokrzywdzenie wierzyciela wiąże z niewypłacalnością dłużnika lub z powiększeniem stopnia jego niewypłacalności
(por. wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2002 r., III CKN 570/2000, niepubl.). Innymi słowy pokrzywdzenie wierzycieli jest
następstwem niewypłacalności dłużnika, stąd dla wykazania pokrzywdzenia wierzycieli wystarczające jest wykazanie
niewypłacalności dłużnika (zob. P. Machnikowski (w.) Kodeks..., s. 947).
Niewypłacalność może być skutkiem czynności dłużnika o charakterze nieodpłatnym, ale również
odpłatnym.
Przepis art. 527 § 3 k.c. stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem
wierzyciela uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się , że osoba ta
wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Przepis art. 528 k.c. stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli
osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną,
chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik
działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Zgodnie z utrwalonym zarówno w judykaturze, jak i piśmiennictwie poglądem przez pokrzywdzenie wierzyciela
rozumie się rzeczywistą , a nie tylko potencjalną niewypłacalność dłużnika na skutek dokonania przez niego czynności
prawnej bądź jego niewypłacalność w wyższym stopniu niż przed dokonaniem danej czynności (zob. m. in. M.
Sychowicz, [w:] G. Bieniek, H. Ciepła, St. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski i Cz.
Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 1996,1.1, s. 508, teza 4 i 5).
Należy jednak podkreślić, iż pomiędzy niewypłacalnością dłużnika, a podjęciem przez niego czynności prawnej
musi zachodzić związek przyczynowy, tzn. czynność podjęta przez dłużnika musi być jedną z przyczyn zaistniałej
niewypłacalności. Ponadto niewypłacalność dłużnika musi istnieć zarówno w chwili dokonywania skarżonej
czynności, jak też w momencie wyrokowania przez sąd - w rozumieniu art. 527 k.c.
Przesłanką skuteczności zaskarżenia czynności dłużnika jest to, aby spowodowała ona pokrzywdzenie wierzyciela.
Pokrzywdzenie wierzyciela polega na tym, że jego wierzytelność nie może być realizowana i jej zrealizowanie w
przyszłości jest również wątpliwe. Przez niewypłacalność na tle art. 527 § 2 k.c. rozumie się aktualny brak możliwości
wywiązania się dłużnika z zobowiązań finansowych. S. majątku dłużnika należy rozpatrywać przy uwzględnieniu zasad
egzekucji świadczeń pieniężnych ; niewypłacalność zachodzi wówczas, gdy egzekucja prowadzona według przepisów
kodeksu postępowania cywilnego nie mogłaby przynieść zaspokojenia wierzytelności, gdyż brak wystarczających
do tego składników majątkowych. S. niewypłacalności nie uchyla istnienie w majątku dłużnika składników
niepodlegających zajęciu oraz obciążonych prawami dającymi innym osobom pierwszeństwo zaspokojenia ( zastaw,
hipoteka) w takim stopniu, że pozostała wartość danego przedmiotu nie wystarczy na zaspokojenie skarżącego
wierzyciela.( por. komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. E. Gniewek do art. 527).
Sąd Najwyższy przyjął również , że powództwo z akcji paulińskiej jest dopuszczalne także wtedy
gdy mamy do czynienia z wierzytelnościami o charakterze publicznoprawnym.
Skarga paulińska w przypadku wierzytelności publicznoprawnych jest dopuszczalna ze względu na analogie między
wierzytelnością cywilną , a publicznoprawną . ( por. wyroki Sądu Najwyższego w sprawach o sygn. III CSK 57/2006,
II CSK 227/10, II CSK 513/10 )
W niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki skargi paulińskiej. Dokumenty złożone do pozwu stanowią dowód
wierzytelności przysługujących powodowi, wskazują na niewypłacalność dłużnika oraz potwierdzają dokonanie
czynności powiększającej niewypłacalność dłużnika.
Dłużnik K. S. wyprowadził z majątku jedyne składniki majątkowe , które mogły skutecznie służyć do zaspokojenia
wierzyciela. Dłużnik w chwili dokonywania zaskarżonej czynności miał pełną świadomość , iż czynność ta krzywdzi
wierzyciela – decyzje , z których wynikała wysokość zobowiązań publicznoprawnych (...) Spółka zo.o. zostały
skutecznie doręczone dłużnikowi .
Dłużnik (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością znajduje się w likwidacji, likwidatorem Spółki jest K. S..
Jak jednak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r., III CZP 47/13 wykreślenie z rejestru
przedsiębiorców spółki akcyjnej będącej dłużnikiem nie wyłącza ochrony jej wierzycieli na podstawie art. 527 i
nast. k.c. Wskazać zatem należy, iż fakt, iż Spółka znajduje się w likwidacji jest bez znaczenia dla postępowania
w przedmiocie uznania czynności za bezskuteczną. W niniejszej sprawie występują przesłanki z art. 527 § 3 k.c.
pozwalające uznać , że osoba trzecia wiedziała o tym , iż dłużnik działa z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli . Wynika
to chociażby z faktu , że dłużnik oraz pozwana są małżeństwem i małżeństwem byli w chwili dokonywania skarżonej
czynności , co jednoznacznie wskazuje na istnienie stosunku bliskości w rozumieniu powołanego przepisu . To, że
czynność została dokonana przez K. S. działającego jako prezes Spółki ,,S. ‘’Spółki zo.o. na rzecz jego małżonki nie ma
wpływu na pojmowanie ,,stosunku bliskości’’ .
W doktrynie i judykaturze podkreśla się , iż domniemanie bliskości ma zastosowanie także , gdy jedna ze stron
skarżonej czynności – dłużnik lub osoba trzecia jest osobą prawną . ( por. M. Pyziak- Szafnicka Ochrona wierzyciela
w razie niewypłacalności dłużnika , Dom Wydawniczy ABC 1995 , s.142 )
Niewątpliwie relacja czasowa pomiędzy zaprzestaniem regulowania należności publicznocznoprawnych , a faktem
wyzbycia się mogącego podlegać egzekucji majątku, jak również bliskie relacje rodzinne pomiędzy sprzedającym K. S.
(prezesem Spółki (...) Sp. z o.o.) , a jego żoną będącą kupującym , mogą świadczyć o tym , iż czynności te faktycznie
zmierzały do
uniemożliwienia zaspokojenia wierzyciela poprzez wyłączenie spod egzekucji określonych składników majątkowych ,
które tej egzekucji mogłyby podlegać , a obie strony skarżonej umowy wiedziały o fakcie pokrzywdzenia wierzyciela .
Podkreślenia wymaga także okoliczność , że pozwana była prokurentem dłużnika , co nakazuje wnioskować , iż
wiedziała o ciążących na spółce zobowiązaniach podatkowych oraz o okolicznościach działania dłużnika mających na
celu pokrzywdzenie wierzyciela .
Mając na uwadze przytoczone powyżej okoliczności Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie zostały spełnione wszystkie
przesłanki skargi pauliańskiej i dlatego też powództwo zostało uwzględnione.
Na podstawie art.102 k.p.c. Sąd nie obciążył pozwanej kosztami procesu , w tym opłatą sądową od pozwu od której
uiszczenia powód z mocy ustawy jest zwolniony i kosztami zastępstwa procesowego na rzecz powoda z uwagi na wynik
postępowania w sprawie .
O przyznaniu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu Sąd orzekł na podstawie przepisu
§ 6 pkt. 7 , § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. / 7.200
złotych – stawka minimalna przy wartości przedmiotu sporu 289.629,00 złotych + 23% VAT/
(...)
ZARZĄDZENIE
1. (...)
2. (...)
(...)
(...)