Uwolnić Projekt - Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

Uwolnić Projekt - Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

Kuratorium – CURATORIUM
Edyta Ołdak, Patryk Pawlaczyk
zdjęcia
niedostępne
w wersji
internetowej
Uwolnić projekt
Release Project
Prof. Cezary Obracht-Prondzyński słusznie zauważył, że współczesne przedmioty odnoszące się do kultur ludowych niosą informacje o społecznych oczekiwaniach, wyobrażeniach
o własnej historii i tożsamości. „Mówią” o tym, jak chcemy widzieć samych siebie i jak chcemy przedstawiać siebie innym. Każde „użycie” kultury ludowej – bez względu na to, czy jest
przetworzeniem o wysokich wartościach estetycznych czy banalną transpozycją – jest istotną
informacją o nas samych, społeczeństwie polskim pierwszych dekad XXI wieku, które wytwarza przedmioty odnoszące się do „kultury ludowej”, ale przede wszystkim je konsumuje (Kulikowska, Obracht-Prondzyński: 2012). Można zadać pytanie, czego możemy się dzięki nim dowiedzieć o „kulturze ludowej” rozumianej jako historyczna formacja społeczno-kulturowa lub
natrafić na jej kolejne, jak najbardziej współczesne odczytanie. Wnikliwie obserwując przebieg
i rezultaty projektu, możemy zauważyć mechanizmy korzystania z dziedzictwa kulturowego,
a także rolę muzeum etnograficznego w jego tworzeniu.
W tym miejscu przyjrzyjmy się bliżej kolekcji i samemu „muzeum” jako instytucji, która wypracowała szereg rozmaitych technik naturalizujących i neutralizujących – tak, aby to, co społeczne
Stołek z kolekcji Państwowego Muzeum Etnograficznego
w Warszawie, nr inw. PME 5530.
Stool from The State Ethnographic Museum in Warsaw
Collection, no. PME 5530.
Stołek „Stółek” – projekt Artur Gosk.
Stool „Stółek” – design by Artur Gosk.
Fotografie/Photos by E. Koprowski, Archiwum PME/from the Archives of SEM.
288
As professor Cezary Obracht-Prondzyński rightly pointed out, contemporary objects referring to folk cultures carry information about social expectations and notions about their own
history and identity. They “tell” us how we want to perceive ourselves and how we want to
present ourselves to other people. Each “use” of folk culture, regardless if it is a transformation with high aesthetic value or a banal transposition, is a piece of important information
about ourselves, the Polish society at the beginning of the new millennium, which – despite
producing items referring to “folk culture” – mostly consumes them (Kulikowska, Obracht-Prondzyński: 2012). What can we learn from them about “folk culture,” understood as historical, social and cultural formation? Can they lead us to another, more modern interpretation
of this term? Careful observation of the project’s course and results shows us the mechanisms
of utilising cultural heritage, as well as the role of the ethnographic museum in the process.
Let us take a closer look at collections and the “museum” as an institution which has developed a number of various naturalizing and neutralizing techniques, so what is socially and
culturally constructed is seen as “natural” and obvious. Objects become part of collections,
become museum objects, because a discourse (theories, notions, regulations) is built around
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
289
E dy ta O ł da k , Pat r y k Paw l ac z y k | Uwolnić projekt
Release Project
i kulturowo konstruowane jawiło się jako „naturalne” i oczywiste. Przedmioty trafiają do kolekcji,
stają się obiektami, ponieważ budowany jest wokół nich dyskurs (teorie, pojęcia, regulacje). Dzięki
tym kulturowym praktykom obiekty są wytwarzane, a jednocześnie otrzymują status dziedzictwa.
Muzealnicy i specjaliści używają określonych pojęć, standardów i regulacji, aby osadzić zjawiska
kulturowe i ich podmioty w sferze tradycji, gdzie stają się przykładami dziedzictwa materialnego.
Działania i efekty pracy projektantów odnoszących się do spuścizny „kultury ludowej”
często tłumaczy się jako twórczy powrót do korzeni, tradycji, natury. Podobnie „kultura ludowa” opisana po wielokroć i w dużym stopniu zrodzona przez te opisy jawi się jako naturalna, pierwotna, rdzenna, czysta i prawdziwa. Dzięki podobnym wyobrażeniom można łatwo
uzyskać spójną wizję rzeczywistości kulturowej, wierząc, że opiera się na procesie kumulacji
wiedzy i wartości.
W swoich założeniach projektanci inspirujący się kulturą tradycyjną, stawiają efekty
swojej pracy w opozycji do masowości kultury popularnej. Pojawia się twierdzenie, że model
produkcji zgodny jest z ideą zrównoważonego rozwoju i stanowi alternatywę dla produkcji
masowej, co jest „istotą rzemiosła”. Stanowi to przykład manifestacji braku zaangażowania
w kulturę masową i świadomego poszukiwania alternatywy estetycznej. Gordon Mathews
w Supermarkecie kultury, zauważył, że: „Czasami wybór konkretnej kultury przedstawiają
jako korzenie, lecz w rzeczywistości jest to zawsze wybór, autokreacja, jedna z wersji możliwych do realizacji” (Mathews 2005: 267). Wbrew sądom i oczekiwaniom twórców, przedmioty inspirowane wzorami etnicznej czy lokalnej odmienności wpisują się w proces „utowarowienia” kultury. Wśród przedmiotów inspirowanych obiektami z kolekcji muzealnej
them. Thanks to these cultural techniques objects are both produced and simultaneously receive a heritage status. Museologists and experts use certain terms, standards and regulations
to anchor cultural phenomena and their subjects on the plane of tradition, where they become
examples of material heritage.
The activities and work results of designers referring to the legacy of “folk culture” are
often explained as a return to the roots, tradition and nature. Similarly, the repeatedly described “folk culture,” to a large extent begotten by these descriptions, appears natural, primal,
original, clear and true. Such notions help in achieving a cohesive vision of cultural reality,
assuming it depends on the process of accumulating knowledge and values.
Designers who find inspiration in folk culture juxtapose the effects of their work with mass
culture. There is a notion that the production model corresponds with the idea of stable development and is an alternative to mass production, which is “the very nature of crafting.” It is an
example of manifesting the lack of interest with mass culture and intentional search for aesthetic
alternatives. Gordon Mathews in “Global Culture/Local Identity. Searching for Home in the
Cultural Supermarket” noticed that ‘their choices of particular culture they may sometimes seek to
justify as roots but these are in fact choices, selfconstructions among many that they might have taken
from the cultural supermarket’ (Mathews 2002: 187). Contrary to the opinions and expectations
of authors, the ethnic-inspired items complement the process of commodification of culture.
Among the items inspired by museum objects we can find arbitrarily selected quotations, technologically and materially processed as current trends would dictate. The city bee hive is a good
example – it follows the fashion for city-produced food while referring to the large-scale ecological campaign that tries to counter the decreasing population of bees.
290
mamy do czynienia z wybiórczymi cytatami, przetworzonymi technologicznie i surowcowo,
w zależności od aktualnych mód. Przykładem może być ul miejski, który wpisuje się w modę
na produkcję żywności w miastach, a także nawiązuje do prowadzonej na szeroką skalę kampanii ekologicznej, mającej na celu przeciwdziałanie zmniejszenia się populacji pszczół.
W czasie realizacji ,,Uwolnić projekt” mogliśmy obserwować w praktyce podejście do tradycji
rozumianej performatywnie. W tym ujęciu „tradycja” nie stanowiła wyłącznie fragmentu przeszłości ani tego, co pomaga utrwalić konkretne struktury. Przejawia się jako proces przetwarzania
i nieustannej konstrukcji. Działania projektantów nie były próbą odtworzenia historycznych technik i form, ale ich stwarzaniem.
Projekt – co i jak?
Koncepcja „Uwolnić projekt” narodziła się w 2012 roku, a już jesienią 2014 roku mieliśmy
szansę zobaczyć wystawę podsumowującą. Ponad dwa lata zajęło nam zdobywanie funduszy
i realizacja podstawowych założeń. Opracowany nowy model produkcji i dystrybucji przedmiotów – mamy nadzieję – będzie długimi latami funkcjonował w przestrzeni społecznej
jako alternatywa dla masowej produkcji. Punktem wyjścia była koncepcja całościowego spojrzenia na rzemiosło, którą reprezentował Piotr Szacki, wieloletni pracownik naukowy Państwowego Muzeum Etnograficznego. Jego podejście do obiektu jest zaskakująco aktualne
i zbieżne ze współczesnymi teoriami designu. Szacki w przedmiocie widział nie tylko interesujący obiekt muzealny, ale także jego wytwórcę i użytkownika, tworzywo i potrzeby, równocześnie przez rzecz tworzone i zaspokajane. Szczególną uwagę przywiązywał do badania
While implementing the “Release Project,” we could observe a practical approach to
performatively understood tradition. In this approach “tradition” did not constitute merely
a fragment of the past or what can consolidate certain structures. Rather, it appears as transformation and a ceaseless building process. Designers did not attempt to recreate historical
techniques and forms, they wanted to create them anew.
The Project – what and how
The idea for the “Release Project” first appeared in 2012 and in autumn 2014 the summarizing
exhibition took place. Implementing the basic tenets and acquiring funds took over two years.
We hope that the new item production and distribution model we developed will function for
many years in the public space as an alternative to mass production. The concept of a holistic
perception of crafting, represented by Piotr Szacki – a distinguished employee of the State Ethnographic Museum – was our point of departure. His approach to objects is surprisingly valid
and coincides with modern design theories. In objects Szacki saw not only interesting museum
pieces, but also their makers and users, the material and the needs they both created and fulfilled.
His studies focused especially on material culture of the countryside, or the so-called folk craft,
which was naturally connected with the nature of the collections he took care of in the museum.
As an ethnologist, he looked at things and in them saw the stories of their producers and
users. The moment of shifting from a thing to an object fascinated him. A rake made from a root,
a stool from a tree trunk – for Szacki these proved that the chief task of an object is to serve. The
dominance of the utilitarian function over the decorative one was the point of departure for old
hand-made objects, since symbolic depth came with the context, not with the object itself. The very
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
291
Release Project
292
E dy ta O ł da k , Pat r y k Paw l ac z y k | Uwolnić projekt
wytworów materialnych kultury wsi i tzw. rzemiosła ludowego, co oczywiście związane było
z naturą zbiorów, którymi opiekował się w Muzeum.
Jako etnolog przyglądał się rzeczom i widział w nich historie związane z wytwórcami
i użytkownikami. Fascynował go moment przejścia od rzeczy do przedmiotu. Grabie stworzone z korzenia, stołek – z pnia drzewa, były dla Szackiego dowodem, że przedmiot ma przede
wszystkim służyć. Prymat funkcji użytkowej nad dekoracyjną był przecież punktem wyjścia
dla dawnych przedmiotów wykonywanych własnoręcznie, bo głębia symboliczna wypływała
z kontekstu, a nie z przedmiotu. Ta sama dominacja cechy użytkowej jest głównym wyzwaniem
dla współczesnych projektantów, którzy chcą tworzyć przedmioty potrzebne, służące społeczeństwu, poruszające lub rozwiązujące aktualne problemy.
„Uwolnić projekt” stał się pretekstem do zaprezentowania kilku współistniejących, choć
nie zawsze współgrających zjawisk: aktualnych trendów, współczesnych teorii i dawnych
tradycji. Dzięki przedsięwzięciu wykreowaliśmy przestrzeń współpracy różnych środowisk:
projektantów i rzemieślników, etnologów i teoretyków designu. Cytując słowa jednego z projektantów i współtwórców projektu: Projekt ma za zadanie „odczarować” modne słowo dizajn,
które bardzo szybko stało się synonimem stylizacji przedmiotów, których jakość i celowość została
zastąpiona modą, kolorem lub chwytliwym sloganem. Projekt w końcu ma sprawić, aby proste,
szczere i ponadczasowo zaprojektowane przedmioty codziennego użytku były dostępne dla każdego
na świecie, a młodzi projektanci mieli możliwość wdrożenia swoich pomysłów do produkcji (Artur
Puszkarewicz, AZE design).
Pierwszym etapem projektu było opracowanie współczesnych wersji wyrobów rzemieślniczych znajdujących się w Magazynie Rzemiosł i Gospodarki Podstawowej, którego układ
topograficzny i systematykę typologiczną stworzył w dużej mierze Piotr Szacki. Wybór obiektów został dokonany przez grupę kompetencyjną, prezentującą fuzję wiedzy i doświadczenia
projektantów, rzemieślników, etnologów oraz muzealników.
Opracowaliśmy kryteria wyboru przedmiotów oraz brief produktowy, który regulował podstawowe wymagania wobec produktu (przedmiotu): określał cele, możliwości adaptacji przedmiotu przez użytkownika, stopień łatwości wykonania, jak również dane techniczne, takie jak
rozmiar, materiał etc. Tej części zadania towarzyszyły liczne spotkania w interdyscyplinarnym
gronie uczestników, które służyły głębszemu poznaniu myśli Piotra Szackiego, zrozumieniu
założeń, wspólnemu opracowaniu każdego szczegółu projektu tak, żeby nowy model produkcji
i dystrybucji stał się alternatywnym sposobem na współczesną produkcję przedmiotów.
Projektanci wybierali jako inspirację przedmioty, dające odbiorcy możliwość personalizacji
obiektu poprzez wybór z zakresu cech podstawowych: wielkości, materiału z jakiego ostatecznie
będzie można wykonać przedmiot, funkcji, determinujących inne, choć dla odbiorcy nie mniej
istotne cechy. W wyborze ważną rolę odgrywał również rodzaj rzemiosła, w ramach którego
przedmiot zostanie wykonany, na ile jest ono wciąż żywe, popularne i dostępne, a jeśli rzadkie czy
nawet wymierające, jak np. sztuka wyplatania łapci z łyka, to czy możliwe będzie np. samodzielne
wykonanie przedmiotu przetworzonego przez projektanta?
W projekcie równie istotne jest realne wsparcie rzemiosła, w tym również tego ginącego, co
umożliwienie samodzielnego wykonania przedmiotu. AZE design, Artur Gosk i Pani Jurek zmierzyli się z tym tematem, a efekty ich przemyśleń i pracy projektowej można zobaczyć na wystawie.
Inspiracją dla nowego przedmiotu dla grupy AZE design stała się buńka – pękate naczynie z wąską szyjką i niewielkim wylewem, do przechowywania płynów. Punktem wyjścia dla
projektantów był fakt, że większość przedmiotów wciąż wytwarzanych w pracowniach garncarskich przy użyciu tradycyjnych technik rzemieślniczych dawno już przestała być potrzebna we
współczesnych gospodarstwach domowych. Rzemieślnicy wciąż jednak wytwarzają tradycyjne
wzory, które spełniają dziś funkcję dekoracyjno-kolekcjonerską. Jak zatem sprawić, żeby w prosty sposób w warsztacie garncarza ponownie powstawały przedmioty potrzebne? Rozwiązaniem jest minimalna modyfikacja formy, która umożliwi całkowitą zmianę ich przeznaczenia.
same dominance of the utilitarian function is the main challenge for contemporary designers, who
want to create items that are needed, useful for society, which relate to or solve current problems.
“Release Project” became a pretext for presenting several co-existing, but not always harmonizing, phenomena: current trends, modern theories and old traditions. The endeavour
created a plane for cooperation between different environments: designers and crafters, ethnologists and design theorists. As one of the project’s designers and co-creators said: ‘The
project aims to “demystify” the word “design,” so popular nowadays, which quickly became synonymous with style of the objects whose quality and purpose were replaced by fashion, colour or
a catchy slogan. The project wants to make simple, honest and timelessly designed everyday objects
available for everyone in the world and young designers have an opportunity to make their ideas
actually produced’ (Artur Puszkarewicz, AZE design).
The first stage of the project involved developing modern versions of crafted items found
in the Primary Economy and Craft storeroom, whose topography and typology was mainly
created by Piotr Szacki. The objects were selected by a competence group – a fusion of knowledge and experience of designers, crafters, ethnologists and museologists.
We developed the criteria according to which the objects were selected, as well as a product
brief to regulate basic requirements: aims, adaptability by user, ease of making, also technicalities
like size, material, etc. During this stage we would often meet in an interdisciplinary group to
better understand the principles, Pior Szacki’s ideas, and to cooperate on developing each project’s
detail so that the new production and distribution model became an alternative to contemporary
mass production.
For inspiration the designers selected these items which offered their recipients a possibility to personalize them through selecting most suitable basic qualities: size, material from
which the item will be eventually made, functions determining other important qualities.
The type of craft used to produce a given object was also important – is it still popular and
available, or quite contrary- rare or even dying out, like the art of making bast shoes? If the
latter is true, will it be possible to create the item after it has been transformed by a designer?
The project equally values real support for craft, dying-out craft included, and creating
the items on one’s own. AZE design, Artur Gosk and Pani Jurek faced this challenge and the
results of their reflections and design work can be seen on the exhibition.
The AZE design group found inspiration for their new object in buńka – a round-bellied
fluid container with a narrow neck and small rim. The designers started with the fact that most
of the items still produced in pottery workshops with traditional crafting techniques long before
had stopped being needed in contemporary households. However, crafters still make traditional
models, which today are only used for decoration or as collectibles. How is it possible to once
again make a potter’s products needed and actually useful? A minimal modification of form is
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
293
E dy ta O ł da k , Pat r y k Paw l ac z y k | Uwolnić projekt
Release Project
zdjęcia
niedostępne
w wersji
internetowej
Zydel z wydłużonym siedziskiem z kolekcji
Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie,
nr inw. PME 40736.
Chair with long seat from The State Ethnographic
Museum in Warsaw Collection, no. PME 40736.
Stołek jednonożny – projekt
AZE design.
Monopod stool – design
by AZE design.
294
Stołek pasterski z kolekcji
Państwowego Muzeum
Etnograficznego w Warszawie,
nr inw. PME 6102.
Shepards tripod stool from
The State Ethnographic
Museum in Warsaw
Collection, no. PME 6102.
Zyyydel 02 – projekt Pani Jurek.
Chair 02 – design by Pani Jurek.
Zyyydel 01 – projekt Pani Jurek.
Chair 01 – design by Pani Jurek.
Wystarczyło pojemnik pozbawić uchwytu i dna, a stał się on kloszem do lampy wiszącej.
Projektant i architekt Artur Gosk stworzył aż trzy przedmioty: miejski ul, buty inspirowane
łapciami z łyka oraz stołek wykorzystujący okółek (spiralę), kształtujący się podczas wzrostu
pnia i gałęzi drzew. Projekt nowego miejskiego ula jest ukłonem w stronę Piotra Szackiego,
który żywo interesował się pszczelarstwem, czego wynikiem są ciekawe zbiory dotyczące tej
dziedziny. Artur Gosk poprzez nowy projekt ula zabiera dość istotny głos w dyskusji nad problemem masowego ginięcia pszczół. W przestrzeniach miast europejskich hodowla pszczół jest
tematem popularnym. Również w Polsce zagadnienie miejskiego pszczelarstwa jest coraz częściej poruszane przez społeczników, ekologów i miejskich aktywistów. Projektowany dom dla
pszczół łączy cechy funkcjonalne i ergonomiczne klasycznych uli, nawiązując do współczesnej,
minimalistycznej małej architektury lub meblarstwa. Istotne w projekcie jest wykorzystanie naturalnych materiałów do produkcji ula. Personalizacja produktu polega na doborze materiału,
z jakiego przedmiot ma być wykonany oraz na wybraniu lokalizacji ustawienia obiektu.
Projekt Pani Jurek odnosi się do zbioru krzeseł z początku XX wieku z charakterystycznymi
wydłużonymi siedziskami. Ta intrygująca forma wynikała prawdopodobnie z potrzeb użytkowników, którzy siedząc, wykonywali różne prace domowe. Pani Jurek w projekcie oddaje krzesłu
„utracone centymetry”. Nowa, prosta forma pozwoli użytkownikowi dostosować krzesło do czynności wykonywanych prawie 100 lat później – przedmiot staje się miejscem lub narzędziem pracy.
Wszyscy projektanci opracowali swoje prototypy ściśle współpracując z rzemieślnikiem.
W Internecie zamieszczono na wolnej licencji Creative Commons dokumentację wykonawczą
powstałych produktów. Zainteresowani mogą ją pobierać z Sieci i wykonać przedmiot u lokalnego rzemieślnika lub samodzielnie, dostosowując go do własnych potrzeb. Dzięki zastosowaniu wolnych licencji oraz zintegrowanej ze stroną mapy lokalizacji punktów usługowych,
które są w stanie wykonać przedmiot, użytkownik staje przed szansą stworzenia przedmiotu
spersonalizowanego, dostosowanego do swoich potrzeb.
the solution here. However, it completely changes the item’s purpose. The container’s handle
and bottom were removed, thus creating a hanging lampshade.
Artur Gosk, a designer and architect, created three objects: city bee hive, shoes inspired by bast
shoes, and a stool which makes use of the spiral that forms when the tree trunk and branches grow.
The city bee hive design is a tribute to Piotr Szacki, who was very interested in beekeeping, as an
interesting collection on this subject shows. Through the new bee hive design, Artur Gosk voices
his opinion in the discussion about bees dying out. In European cities beekeeping is a popular topic. Also in Poland the notion of a city-based apiary is more and more often mentioned by social and
city activists or ecologists. The discussed bee hive merges functionality and ergonomics of classic
hives, simultaneously referring to modern, minimalistic small architecture or furniture making.
Notably, the hive’s design uses natural materials. The product’s personalization allows the owner
to choose the material it is to be made from and to select the place where the hive is to be set up.
Pani Jurek’s design refers to a collection of chairs from the early 20th century, with characteristic, elongated seats. This intriguing form is probably a result of the users’ needs, who
– while sitting – were performing various household chores. Pani Jurek’s design gives the
chair back its “lost centimetres.” The new, simple form allows the user to adjust the chair in
accordance with the chores conducted almost a century later – the object becomes both the
place of work and a tool.
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
295
Release Project
Wybór zakładu rzemieślniczego realnie przywróci dawny model wytwarzania przedmiotów. Jest to próba znalezienia innego niż produkcja fabryczna sposobu na uruchomienie
„produkcji” na szeroką skalę. To twórca opracowuje swój projekt w kooperacji z rzemieślnikami i oddaje go ze wszystkimi wytycznymi dotyczącymi wykonania w przestrzeń publiczną,
poprzez stronę internetową i współczesne mechanizmy dostępne w sieci. Wszystkie etapy
dawnego modelu wytwarzania i dystrybucji wytworów rzemieślniczych są opracowane w formie współczesnych odpowiedników. Według tradycyjnego modelu: 1) rzemieślnik wykonywał przedmiot przy użyciu tradycyjnego warsztatu, 2) wzory krążyły po danym regionie
w formie wzorników, 3) kupowano wytwory bezpośrednio od rzemieślników. Współczesny
model, przez nas opracowany, nawiązuje do tradycyjnego w następujących obszarach: 1) wytwór powstaje w efekcie współpracy projektanta z rzemieślnikiem, 2) dokumentacja wykonawcza jest udostępniona w Internecie, 3) konsument ma możliwość pobrania dokumentacji
projektu ze strony internetowej i wykonania go u rzemieślnika z najbliższej okolicy.
Na pytanie, co chcemy poprzez tak zorganizowane przedsięwzięcie osiągnąć, nie da się
odpowiedzieć jednym zdaniem. Nasze cele są szeroko zakrojone, dotykają wielu problemów
i aspektów współczesnego rzemiosła, kolekcji muzealnej czy odpowiedzialnej produkcji.
Wiemy też, że ich pełna realizacja nastąpi poprzez wieloletnie rozbudowywanie biblioteki przedmiotów, poszerzanie bazy rzemieślników oraz promocję nowego modelu produkcji
i dystrybucji. Chcemy upowszechniać ten sposób wytwarzania przedmiotów zgodną z ideą
zrównoważonego rozwoju, przywracać ludowym wytworom rzemieślniczym „drugie życie”,
wzmacniać więzi lokalne, budując relację użytkownik-wytwórca. To najważniejsze cele nam
przyświecające, które już od stycznia 2014 roku realizujemy w drodze partnerskiego projektu.
All the designers developed their prototypes in close collaboration with crafters. Under
the Creative Commons license, the detailed design documentation of the created products
was uploaded to the Internet. Anyone can find it on the Net and then have the object made
by the local crafter or make it themselves, adjusting it to their needs. Free license, as well as
a map of service points where the objects can be made, integrated with the website give people
a chance to create personalized item, adjusted to their needs and requirements.
The possibility to actually choose a crafting workshop will really restore the old model of producing items. It is an attempt to find a different way to start up “production” on
a mass scale, and simultaneously it is not factory production. The author develops his design in
collaboration with crafters and gives it away, with all necessary instructions, to the public space
via the website and other modern mechanisms offered by the Internet. All the stages of the crafted product’s old production and distribution model are developed as modern-day equivalents.
In the traditional model: 1) a crafter made the item using a traditional workshop, 2) models
circulated around the given area as templates, 3) the products were bought directly from the
crafters. Our modern model relates to the traditional one in the following areas: 1) the product is
made as a result of collaboration between a designer and a crafter, 2) detailed design documentation is made available on the Internet, 3) a consumer may download the design’s documentation
from the website and have the object made by the nearest crafter.
What do we want to achieve by this project? Our aims are far-reaching and touch upon
many problems and aspects of contemporary crafting, museum collections or sustainable production. We also realise that they will be completed only after many years of expanding the
296
E dy ta O ł da k , Pat r y k Paw l ac z y k | Uwolnić projekt
Organizator – Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie.
Współorganizator – Stowarzyszenie „Z Siedzibą w Warszawie”.
Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
w ramach programu „Kolberg 2014 – Promesa”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
library of objects, our crafter database, and promoting the new production and distribution
model. We want to popularize this way of item production, as it adheres to the idea of sustainable development. It gives the crafted folk objects a “second life,” and strengthens local
community ties by building the relation between the user and the crafter. These are our main
goals, which since January 2014 we have been achieving as a partnership project.
The organizer – The State Ethnographic Museum in Warsaw.
Co-organizer – Association “Based in Warsaw.”
The project was subsidized by the Minister of Culture and National Heritage as a part
of the “Kolberg 2014 – Promesa” project realised by the Music and Dance Institute.
Przeł./transl. Jan Sielicki
Edy ta ołdak
absolwentka ASP w Warszawie, założycielka
Stowarzyszenia „Z Siedzibą w Warszawie”
i jego Prezeska. Przybliża miasto mieszkańcom
poprzez realizowane z nimi projekty, tropi
oddolne, „partyzanckie” ingerencje w tkankę
miejską. Miłośniczka tymczasowej architektury
i „tymczasowości” jako takiej. Autorka publikacji,
stypendystka Ministra Kultury.
Edy ta ołdak
graduate of Warsaw Academy of Arts, founder
and president of Association “Based in Warsaw.”
She makes the city more understood for its
inhabitants by completing projects, tracking
grass-roots, “guerrilla” initiatives. Enthusiast
of temporary architecture and “temporariness”
in general. Author of many publications, received
a Ministry of Culture scholarship.
Pat r y k Paw l ac z y k
etnolog; prowadził badania w ramach projektu
„Karnawał Król Europy”, realizator filmów
etnograficznych podejmujących tematykę
etnografii sztuki współczesnej; asystent w Dziale
Etnografii Polski i Europy Państwowego Muzeum
Etnograficznego w Warszawie, merytoryczny
opiekun kolekcji tkanin i strojów.
Pat r y k Paw l ac z y k
ethnologist, conducted studies for the “Carnival
King of Europe” project, makes ethnographic
films focusing on modern art ethnography;
assistant in the Polish and European Ethnography
Department of The Ethnographic Museum in
Warsaw, expert curator of the fabric and costumes
collection.
Bibliografia / Bibliography:
Katarzyna Kulikowska, Cezary Obracht-Prondzyński, 2012, Etnoinspiracje, Gdańsk: Muzeum
Narodowe w Gdańsku.
Gordon Mathews, 2005, Supermarket kultury. Globalna kultura – jednostkowa tożsamość,
przeł./transl. E. Klekot, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy (tytuł oryginalny/original title: Global Culture/Local Indetity. Searching for Home in the Cultural
Supermarket).
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
297