Wstęp - Trakt Królewsko

Jak Czarniecki
do Poznania
WYDAWNICTWO POKONFERENCYJNE
Konferencja popularnonaukowa
towarzyszàca 3. Weekendowi z Historià
na Trakcie Królewsko-Cesarskim
pod has∏em „Jak Czarniecki do Poznania”
26 wrzeÊnia 2008 roku
Biblioteka Raczyƒskich w Poznaniu
Poznaƒ 2009
Opublikowano nak∏adem:
Biura Programu „Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu”
Wydzia∏u Rozwoju Miasta Urz´du Miasta Poznania
pl. Kolegiacki 17, 61-841 Poznaƒ
tel. 061 8785 833, faks 061 8785 458
e-mail: [email protected], www.poznan.pl/trakt
Koordynacja: Krystyna Szczepanowska
Ilustracja na ok∏adce:
fragment karty pocztowej pt. „Pieʃ legionów”, il. Juliusz Kossak, pocz. XX w.,
ze zbiorów Muzeum Hymnu Narodowego w B´dominie
– oddzia∏u Muzeum Narodowego w Gdaƒsku
Mapa na wewn´trznej stronie ok∏adki:
Zarzàd Geodezji i Katastru Miejskiego GEOPOZ
ul. Gronowa 20, 61-655 Poznaƒ
tel. 061 827 15 44, faks 061 823 02 01
Wydawca:
Wydawnictwo Miejskie
ul. F. Ratajczaka 44, 61-728 Poznaƒ
tel. 061 851 86 01, faks 061 856 04 56
e-mail:[email protected], www.wm.poznan.pl
Redakcja i korekta: Joanna Gaca-Wyczó∏kowska, Anna Skowroƒska
Projekt graficzny: Joanna Paku∏a
Sk∏ad komputerowy:
Studio Graficzne Wydawnictwa Miejskiego
e-mail: [email protected]
Druk:
Zak∏ad Poligraficzny MoÊ i ¸uczak sp.j., ul. Piwna 1, 61-065 Poznaƒ
ISBN 978-83-7503-073-0
Spis treÊci
Wst´p
5
prof. zw. dr hab. Bernard Piotrowski
Duƒska batalia Stefana Czarnieckiego
7
prof. dr hab. Zbigniew Pilarczyk
Ewolucja postawy szlachty wielkopolskiej
wobec potopu szwedzkiego 1655–1656
19
dr Igor Kraszewski
Stolica po raz ostatni, czyli jak Szwedzi uczynili z Poznania
siedzib´ dworu królewskiego
37
Dorota Matyaszczyk
Bo˝e igrzysko, czyli Wielkopolska w okresie potopu szwedzkiego w sztuce
67
prof. zw. dr hab. Marceli Kosman
Wielkopolska w „Potopie” Henryka Sienkiewicza
97
Wst´p
Przekazujàc Paƒstwu trzeci zeszyt z serii „Materia∏y. Dokumentacje. Projekty”, chcia∏bym zwróciç uwag´ na wyjàtkowo bogate kalendarium wydarzeƒ, którym poszczyciç si´ mo˝e Poznaƒ. Ka˝dego roku Êwi´tujemy wa˝ne jubileusze, odwo∏ujàce si´ do historycznych postaci i towarzyszàcych
im wydarzeƒ. Aby zachowaç przesz∏oÊç w pami´ci wspó∏czesnego pokolenia, powo∏ano do ˝ycia
„Trakt Królewsko-Cesarski”. Jest to Program, którego jednym z podstawowych celów jest popularyzacja i promocja dziedzictwa kulturowego Poznania poprzez prezentacj´ zabytków, tradycji, historii
i zas∏u˝onych dla miasta postaci. S∏u˝à temu cyklicznie odbywajàce si´ „Weekendy z Historià”.
W 2008 roku wspominaliÊmy hetmana Stefana Czarnieckiego. Przyczynkiem do organizowanych obchodów by∏a 350. rocznica wydarzeƒ upami´tnionych w hymnie paƒstwowym s∏owami:
„Jak Czarniecki do Poznania”. Wiele wydarzeƒ zwiàzanych ze Êwi´towaniem jubileuszu koncentrowa∏o si´ wokó∏ trzech wàtków: postaci hetmana, okresu potopu szwedzkiego oraz hymnu narodowego. Wzorem lat ubieg∏ych jubileusz rozpoczà∏ si´ projektem edukacyjnym adresowanym
do wychowanków poznaƒskich placówek oÊwiatowych. W maju Poznaƒ znalaz∏ si´ na trasie Mi´dzynarodowego Rajdu Motocyklowego „Ojców naszych starym szlakiem – Jak Czarniecki do Poznania”. Zakoƒczenie wielkopolskiego etapu rajdu odby∏o si´ na terenie Centrum Szkolenia Wojsk
Làdowych im. Stefana Czarnieckiego, które aktywnie w∏àczy∏o si´ w obchody.
Kulminacyjnym punktem obchodów by∏ organizowany we wrzeÊniu 3. „Weekend z Historià
na Trakcie Królewsko-Cesarskim” (26–28 wrzeÊnia 2008 r.). Bogaty program „Weekendu” obejmowa∏ koncerty i wystawy prezentujàce kultur´, wydarzenia i postacie sarmackiej Polski, akcje plastyczne i gr´ miejskà adresowanà do m∏odszych uczestników, konferencj´ popularnonaukowà oraz
widowiskowe parady wojskowe. Jubileusz zakoƒczy∏y uroczystoÊci, jakie mia∏y miejsce w Danii,
gdzie 350 lat temu hetman Czarniecki „dla ojczyzny ratowania rzuca∏ si´ przez morze”. W obchodach zorganizowanych przez miasto Sønderborg oraz Zwiàzek Polaków w Sønderborgu wzi´∏a
udzia∏ delegacja poznaƒska.
Niniejsza publikacja zawiera referaty wyg∏oszone podczas konferencji popularnonaukowej oraz
prezentacj´ multimedialnà z dokumentacjà fotograficznà, pracami plastycznymi nagrodzonymi
w projekcie edukacyjnym, reporta˝em filmowym oraz wywiadami ze znawcami historii Polski
XVII-wiecznej. Wydawnictwo z pewnoÊcià przybli˝y ten niezwykle interesujàcy okres w dziejach
Poznania, zaskakujàc nieraz Czytelników wiadomoÊciami o dziejach miasta.
Jako poznaniacy mieliÊmy szczególny powód, aby tak uroczyÊcie Êwi´towaç jubileusz wspomnianego w hymnie narodowym wydarzenia. Poznaƒ jest bardzo silnie zwiàzany z tematykà
Mazurka Dàbrowskiego – to jedyne polskie miasto, którego nazwa zosta∏a wymieniona w hymnie.
Wszystkie postacie obecne w pieÊni mia∏y stycznoÊç z naszym miastem, a dla Józefa Wybickiego
i serca genera∏a Henryka Dàbrowskiego Poznaƒ sta∏ si´ miejscem wiecznego spoczynku. Tym bardziej zach´cam do zaznajomienia si´ z zawartoÊcià publikacji, a nast´pnie odnalezienia Êladów
XVII-wiecznego Poznania na Trakcie Królewsko-Cesarskim...
˚ycz´ ciekawej lektury
Ryszard Grobelny
Prezydent Miasta Poznania