Gdy piecze przełyk

SPOTKANIA Z LUDŹMI MEDYCYNY
SOBOTA
GDYPIECZEWPRZEŁYKU
Rozmawiamy z doktorem nauk medycznych
Krzysztofem Grzegorczykiem,
gastroenterologiem.
Czy to prawda, że choroba
refluksowa przełyku jest
obecnie jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego?
– Tak. Szacuje się, że różne
jej postacie ma około 20 procent populacji. Jej powstanie
jest związane z tak zwanym
patologicznym odpływem
żołądkowo-przełykowym
bądź dwunastniczo-żołądkowo-przełykowym.
Na czym polega mechanizm tego schorzenia?
– Istotą choroby refluksowej
przełyku jest zarzucanie treści żołądkowej do przełyku i
zaleganie
jej
w nim
przez krótszy lub dłuższy
czas. W zależności od składu
chemicznego zarzucanej treści do przełyku rozróżniamy
refleks kwaśny, zasadowy
lub mieszany, tj. kwaśno-zasadowy. Na wysokości połączenia żołądkowo-przełykowego, w miejscu tzw. linii Z,
przebiega granica dwóch
światów: świata kwaśnego i
świata zasadowego. W przypadku przełyku wyścielająca go błona śluzowa (pokrywający ją nabłonek) nie jest
odporna na uszkadzające
działanie zarzucanej treści,
co jest związane z obecnością w niej kwasu żołądkowego, często z domieszką
żółci (kwasów soli żółciowych). Zarzucanie treści żołądkowej do przełyku może
być przyczyną powstania zapalenia o różnym stopniu
nasilenia. W wielu przypadkach zarzucana treść do
przełyku jest przyczyną przedłużającego się procesu zapalnego w obrębie krtani,
gardła czy jamy ustnej.
Dlaczego dochodzi do zarzucania treści żołądkowej
do przełyku?
– Przyczyn jest wiele. Sprzyjają temu nieprawidłowości
w budowie anatomicznej,
np. przepuklina rozworu
przełykowego przepony,
osłabienie napięcia dolnego
zwieracza przełyku, ciąża,
otyłość, zaburzenia czynności motorycznej żołądka i
dwunastnicy, wzmożone wydzielanie żołądkowe. Często
przyczyną zarzucania żołądkowo-przełykowego bądź nasilenia jego objawów są stosowane leki, przede wszystkim te związane z leczeniem
wielu schorzeń, dotyczących
układu sercowo-naczyniowego (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze), ale także leki rozkurczowe, często kupowane w aptece
bez recepty. Również
stosowanie – a szczególnie nadużywanie –
niektórych leków
przeciwbólowych,
zwłaszcza z grupy klasycznych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jest przyczyną
nasilenia objawów tej choroby.
Jakie inne objawy – poza
paleniem w przełyku i kwaśnym ulewaniem – może dawać choroba refluksowa
przełyku?
– Najczęstszym objawem
jest zgaga, częstym – chrypka, nawracający ból gardła.
Do objawów alarmujących
należy zaliczyć m.in. uczucie
utrudnionego połykania, bóle w trakcie połykania. Miejsce zespolenia żołądkowo-przełykowego położone jest
blisko serca, oskrzeli, jamy
brzusznej. Z tego względu
choroba refluksowa może w
swoim przebiegu imitować
dolegliwości z wymienionych narządów i układów,
przybierając postać tzw. masek klinicznych choroby refluksowej przełyku: sercowej, pulmonologicznej, laryngologicznej, stomatologicznej czy brzusznej. To
może być przyczyną trudności diagnostycznych, a także
przyczyną wielu pomyłek.
Wśród częściej spotykanych
objawów pozaprzełykowych
choroby refluksowej należy
wymienić: bóle dławicopodobne w klatce piersiowej,
różnego typu zaburzenia rytmu serca, zaburzenia ciśnienia tętniczego krwi, napadową duszność.
Jakie zmiany w stanie
uzębienia mogą wskazywać,
że pacjent cierpi na refluks?
– Linijne uszkodzenie szkliwa zębów, postępujące odsłanianie się szyjek zębów,
pogłębianie się paradontozy,
utrudnienie w utrzymywaniu się wypełnień (wypadanie plomb). Często wymienionym objawom towarzyszy zapalenie dziąseł, zapalenie kącików ust, uczucie palenia koniuszka języka. Ale
choroba refluksowa może
dawać także objawy choroby
wrzodowej żołądka i dwunastnicy lub kamicy pęcherzyka żółciowego. Jak widać
z przytoczonych przykładów,
gama objawów klinicznych
tej choroby jest bardzo szeroka
Czy już sam fakt, że odczuwamy pieczenie w przełyku, powinien pacjenta
skłonić do wizyty u lekarza?
– Tak byłoby idealnie. Jednak w naszej praktyce częściej spotykamy się z zaawansowanymi przypadkami tego schorzenia, coraz
częściej z jego powikłaniami. Jednym z nich jest tzw.
przełyk Barretta.
Co się kryje pod tym pojęciem?
– Obrazowo rzecz ujmując,
nabłonek, pokrywający przełyk, stopniowo zostaje zamieniony/zastąpiony (napełznięty) przez nabłonek typu
żołądkowego. W przyszłości
ten przebudowany odcinek
przełyku może być przyczyną rozrostu gruczolakoraka.
W jaki sposób możemy
ograniczyć dolegliwości,
związane z refluksem?
– Modyfikując sposób jedzenia. Posiłki powinno się spożywać częściej, ale za to w
małych ilościach, powoli.
Posiłki powinny być podawane w temperaturze pokojowej. Ważne jest też, co jemy. Przede wszystkim należy unikać potraw ciężkostrawnych, pikantnych, stężonych soków z owoców cytrusowych. Ulgę w objawach
choroby mogą przynieść niektóre ogólnie dostępne leki,
na przykład z grupy neutralizująco-osłaniających, leki
zmniejszające wydzielanie
kwasu żołądkowego, leki
neutralizujące szkodliwe
działanie miejscowe żółci.
Wymienione leki powinny
być samodzielnie stosowane
przez krótki czas (kilka – kilkanaście dni). W przypadku
przedłużania się dolegliwości, częstego ich nawracania
lub w przypadku wystąpienia objawów alarmowych
– zaburzenia połykania, ból
podczas połykania, chudnięcie – należy bezwzględnie
jak najszybciej zgłosić się na
konsultację do specjalisty.
Jakie mamy możliwości
diagnostyczne?
– Zwykle doświadczony lekarz już po zgłaszanych
przez pacjenta objawach może rozpoznać chorobę refluksową przełyku. Wsparciem
diagnostycznym jest badanie endoskopowe górnego
odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia), badanie radiologiczne – rzadziej
obecnie wykonywane, ale
nadal w wielu przypadkach
pomocne. Nowszym badaniem diagnostycznym w rozpoznawaniu refluksu żołądkowo-przełykowego jest pH-metria z impedancją przełyku, polegające na całodobowym monitorowaniu intensywności i składu zarzucanej do przełyku treści.
Czy jest to badanie inwazyjne, nieprzyjemne dla pacjenta?
– Badanie dla pacjenta jest
przykre tylko w pierwszym
momencie, gdy musimy
wprowadzić sondę z czujnikami do przełyku. Sama sonda ma grubość żyłki, a wprowadzamy ją przez nos i
umieszczamy nad ujściem
przełyku do żołądka. Następnie podłączamy ją do aparatu, który pacjent nosi przypięty do paska przez 24 godziny. W tym czasie urządzenie na specjalnym dysku zapisuje, co dzieje się w przełyku. Pacjent musi jedynie naciskać odpowiedni przycisk,
co wpisuje automatycznie
do pamięci czas, kiedy spożywa posiłek, pije, schyla czy
kładzie się. Po 24 godzinach
zgłasza się do poradni, wyjmujemy mu sondę, a zapis z
dysku trafia do komputera,
gdzie jest analizowany. Dzięki temu badaniu wiemy, z jakim rodzajem refluksu mamy do czynienia, jaka treść i
jak długo zalegała w przełyku. To zaś pozwala dobrać leki w sposób optymalny dla
danego pacjenta.
LILIANA BOGUSIAK-JÓŹWIAK
FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK
16 sierpnia 2014
9
PACJENT PYTA – NFZ ODPOWIADA
Tadeusz Z.: Muszę wykonać nową protezę zębową, bo stara się popsuła. Nie pamiętam, kiedy ostatnio taką robiłem. Gdzie mogę się dowiedzieć, czy już mi przysługuje wykonanie nowej protezy?
ŁOW NFZ: W ramach bezpłatnych świadczeń pacjentowi przysługuje prawo
do leczenia z zastosowaniem protez akrylowych w szczęce i żuchwie raz na pięć
lat. Pacjentowi przysługuje także prawo do bezpłatnej naprawy protezy raz na
dwa lata (także w większym zakresie, np. z wyciskiem lub podścieleniem protezy). Do tej pory informację o tym, kiedy została wykonana ostatni raz proteza,
można było uzyskać tylko w siedzibie ŁOW NFZ. Obecnie lekarz prowadzący może to sprawdzić sam w systemie informatycznym, przeznaczonym dla świadczeniodawców. Z kolei pacjent może sprawdzić powyższą informację samodzielnie
przez internet w ZIP, czyli zintegrowanym informatorze pacjenta, w którym znajdują się dane od 2008 roku m.in. o tym, gdzie i kiedy się leczyliśmy oraz ile to
kosztowało.
Maria G.: Dostałam skierowanie od lekarza rodzinnego na wykonanie
rtg. klatki piersiowej. Czy to badanie muszę wykonać w placówce, wskazanej przez mojego lekarza, czy mogę iść do jakiejś innej pracowni, gdzie
robią badanie rtg.?
ŁOW NFZ: Lekarz POZ zobowiązany jest zlecać badania diagnostyczne, które
znajdują się w jego kompetencjach, o ile są mu one niezbędne do postawienia
diagnozy i leczenia pacjenta. Zlecone badania diagnostyczne pacjenci mogą wykonać bezpłatnie, na podstawie skierowania, jedynie w pracowni lub laboratorium, wskazanych przez lekarza POZ.
Ewelina J.: Niedawno wróciłam z leczenia uzdrowiskowego w sanatorium. Czy mogę już zacząć ubiegać się o przyznanie kolejnego pobytu w
sanatorium?
ŁOW NFZ: W związku z wejściem w życie przepisów rozporządzenia ministra
zdrowia z 7 lipca 2011 roku w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową (DzU z 8 lipca 2011 roku nr 142, poz. 835) Łódzki
Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia przypomina, że zalecana
częstotliwość korzystania z leczenia uzdrowiskowego wynosi nie częściej niż raz
na 18 miesięcy. Tym samym system informatyczny został dostosowany do przepisów ww. rozporządzenia i oddział wojewódzki NFZ nie ma możliwości wyznaczenia daty rozpoczęcia leczenia uzdrowiskowego wcześniej niż 18 miesięcy po
zakończeniu poprzedniego leczenia uzdrowiskowego. Powyższa zasada nie dotyczy leczenia w szpitalu uzdrowiskowym (dla dorosłych i dla dzieci) i leczenia w
formie rehabilitacji uzdrowiskowej w szpitalu uzdrowiskowym oraz w uzdrowiskowym leczeniu ambulatoryjnym. Jeśli lekarz uzna, że leczenie w szpitalu
uzdrowiskowym jest konieczne, wystawi skierowanie.
Jakub S.: Czy mogę dowiedzieć się telefonicznie, czy jestem ubezpieczony?
ŁOW NFZ: Drogą telefoniczną nie ma możliwości uzyskania informacji na temat statusu ubezpieczenia. To, czy jest pan ubezpieczony, można sprawdzić
przy okazji wizyty u lekarza za pomocą systemu EWUŚ – jest to elektroniczny
system weryfikacji uprawnień pacjentów, który umożliwia natychmiastowe potwierdzenie prawa do świadczeń, finansowanych przez NFZ. W woj. łódzkim używa go 98 procent placówek, które mają podpisany kontrakt z ŁOW NFZ. Można
również swój status ubezpieczenia sprawdzić w ZIP, czyli zintegrowanym informatorze pacjenta, a w sytuacji niezgodności ze stanem faktycznym zwrócić się
pisemnie o weryfikację poprawności tych danych w siedzibie ŁOW NFZ lub jego
delegaturach w: Sieradzu, Skierniewicach i Piotrkowie Trybunalskim.
Piotr P.: Miałem wykonany zabieg chirurgiczny, za który zapłaciłem, bo
nie chciałem czekać w kolejce oczekujących. Udałem się do prywatnej
placówki, wykonującej zabiegi od ręki. Czy mogę zwrócić się do NFZ o
zwrot kosztów?
ŁOW NFZ: Narodowy Fundusz Zdrowia rozlicza się jedynie ze świadczeniodawcami na podstawie zawartej umowy. Zatem zabieg, za który pan zapłacił, nie
może być zrefundowany.
Małgorzata W.: Mieszkam w Anglii, ale jestem obywatelką Polski.
Mam swój nr NHS (ubezpieczenia zdrowotnego) i mam prawo korzystania z opieki medycznej. Niebawem będę w kraju i chciałabym udać się do
lekarza w Polsce. Czy jest to możliwe? Czy mam prawo do korzystania z
opieki zdrowotnej?
ŁOW NFZ: Osoby przyjeżdżające do Polski z państw członkowskich UE/EFTA
mają prawo do świadczeń zdrowotnych w Polsce na takich samych zasadach,
jak ubezpieczeni Polacy, ale prawo to dotyczy jedynie świadczeń niezbędnych do
ratowania zdrowia i życia. Na podstawie EKUZ lub certyfikatu tymczasowego turyści unijni mogą korzystać ze świadczeń zdrowotnych w placówkach, które mają umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. Drugą opcją jest uzyskanie formularza E 121 i zarejestrowanie go w NFZ. Na podstawie tego dokumentu przysługuje pełen zakres opieki zdrowotnej. Otrzymanie formularza E 121 jest jednak
możliwe tylko wtedy, gdy dana osoba posiada adres zamieszkania w Polsce.
Pytania do łódzkiego oddziału NFZ można przesyłać na maila: [email protected]. Można również wysłać je listownie na adres redakcji Expressu Ilustrowanego, Łódz 90-532, ul. Skoruplki 17/19 z dopiskiem: „Pacjent pyta – NFZ odpowiada”. (LB)