Interpelacja ws. rozporządzenia Rady Ministrów

Ryszard Galla
Warszawa, 25 sierpnia2016 r.
Pani
Beata Szydło
Prezes Rady Ministrów
INTERPELACJA
w sprawie: rozporządzenia Rady Ministrów dotyczącego zmiany granic miasta
Opola
Szanowna Pani Premier,
Dnia 19 lipca 2016 r. Rada Ministrów podjęła niespodziewanie decyzję o powiększeniu Opola
o 12 sołectw z gmin Komprachcice, Prószków, Dąbrowa oraz Dobrzeń Wielki, co finalnie
znalazło swój materialny wyraz w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic
niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany
nazwy gminy. W wyniku tych zdarzeń, z dniem 1 stycznia 2017 r., powierzchnia Opola
wzrośnie z 9.600 ha do prawie 15.000 ha, a w mieście przybędzie ok. 9.000 mieszkańców.
Decyzja ta jest o tyle zaskakująca i niezrozumiała, że w dniu 20 lipca 2016 r. miała nad nią
debatować Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. Kwestia zmiany granic
Opola miała zatem zostać poddana pogłębionej analizie oraz szerokiej dyskusji
zainteresowanych środowisk rządowych i samorządowych. Dlatego też z wielkim oburzeniem
odebrana została, ogłoszona w mediach przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie
Sprawiedliwości Patryka Jakiego, informacja o ostatecznym przesądzeniu i definitywnym
zamknięciu sprawy powiększenia Opola w przeddzień posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i
Samorządu Terytorialnego, której opinia, zgodnie z pismem Rządowego Centrum Legislacji
Departamentu Prawa Administracyjnego z dnia 19 lipca 2016 r. (znak
RCL.DPA.553.28/2016), warunkować miała możliwość zwolnienia projektu rozporządzenia
Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym
miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy, z rozpatrzenia przez Komisję
Prawniczą. W rezultacie, w czasie, gdy Rada Ministrów podejmowała m.in. decyzję o zmianie
granic Opola, kosztem sąsiednich gmin, strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i
Samorządu Terytorialnego wypracowała stanowisko sprzeciwiające się zdecydowanie
powiększeniu Opola.
Mając na uwadze dotychczasowy przebieg wydarzeń, taki sposób rozstrzygnięcia sprawy w
zasadzie nie powinien dziwić, gdyż doskonale wpisuje się w stosowany w tej sprawie model
postępowania, zasadzający się na uznaniu wyłącznej zasadności i słuszności twierdzeń jednej
ze stron, uniemożliwiający jakikolwiek dialog i dyskusję. Takie działanie stanowi groźny i
antydemokratyczny precedens, który przyniesie szkodę nie tylko Opolu i regionowi Śląska
Opolskiego, ale również Rzeczypospolitej Polskiej.
W całym procesie nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż głos obywateli przegrał z interesem
politycznym, arogancją i przepychaniem niewygodnych spraw pod stołem. Wszelkie
konsultacje, posiedzenia, obrady i spotkania przeprowadzone w sprawie planowanej zmiany
granic Opola zostały bowiem zwieńczone ich demonstracyjnym zlekceważeniem, mimo iż
głos mieszkańców gmin dotkniętych bezpośrednio proponowaną zmianą granic i
reprezentujących ich samorządowców wybrzmiewał nader wyraźnie i głośno. Świadczą o tym
przede wszystkim wyniki przeprowadzonych konsultacji społecznych, w których niemalże
wszyscy mieszkańcy gmin objętych planowaną zmianą granic wyrazili swój zdecydowany
sprzeciw wobec poszerzenia granic Opola. Gwoli jasności wskazać tylko należy, iż w toku
prowadzonych konsultacji oddano w sołectwach zagrożonych zmianą granic od 77,05% do
100% głosów przeciw, przy wysokiej frekwencji, która kształtowała się w poszczególnych
sołectwach na poziomie od 59,7% do nawet 73,1% uprawnionych do głosowania. Głos
obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, został jednak zupełnie zlekceważony, najpierw przez
władze samorządowe gminy Opole, a potem przez Wojewodę Opolskiego. Formalne
przypieczętowanie przez Radę Ministrów zmiany granic Opola zniweczyło zaś nadzieje
pokładane w zwycięstwo ducha samorządności i demokracji, zapisując się w świadomości
lokalnych społeczności jako pogwałcenie woli tysięcy mieszkańców, zdeptanie ich godności i
podmiotowości. Również prośby o interwencję w sprawie, skierowane do Pani Premier przez
samorządowców z gmin: Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice i Prószków, zostały
całkowicie przemilczane. Bez jakiejkolwiek odpowiedzi, a nawet reakcji, pozostały bowiem
pisma włodarzy podopolskich gmin objętych zmianą granic, w których apelowali o
niewyrażenie zgody na przyjęcie projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie
ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu
miasta w brzmieniu, w jakim przyjęła go Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki
Regionalnej.
Przygotowany projekt ustalenia nowych granic Opola i zaaprobowana w jego wyniku przez
ośrodek rządowy zmiana, jawi się jako bezkompromisowy dyktat jedynie słusznej i zasadnej,
a jednocześnie mglistej idei Dużego Opola, opartej na nieprzemyślanych i nieprzygotowanych
założeniach. Trzeba bowiem uczciwie przyznać, iż od strony merytorycznej cały projekt
zmiany granic Opola został przygotowany bez jakiejkolwiek głębszej analizy oraz z
pogwałceniem obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Stanowi on jedynie pewien
koncept, któremu brak jakiegokolwiek wsparcia w postaci starannych analiz, ekspertyz,
studiów, raportów, czy innych dokumentów, które mogłyby uzasadniać decyzję o zmianie
granic.
Uwagi w tym zakresie powinny zostać nader poważnie potraktowane, gdyż mankamenty w
tym zakresie dostrzeżono w samym Ministerstwie Finansów, które w piśmie z dnia 12 lipca
2016 r. (znak ST3.021.2.2016) oraz w piśmie z dnia 14 lipca 2016 r. (znak ST3.021.2.2016)
podnosi szereg wątpliwości w zakresie analizy sytuacji finansowej gmin: Dąbrowa, Dobrzeń
Wielki, Komprachcice, Prószków i dostrzega konieczność uzupełnienia Oceny Skutków
Regulacji w tym zakresie, co zupełnie zostało zbagatelizowane. Przede wszystkim,
podkreślenia wymaga, że Minister Finansów zwrócił uwagę, iż wraz ze zmniejszeniem
obszaru gmin, zmniejszeniu ulegną również ich dochody, co w konsekwencji może
spowodować powstanie słabych ekonomicznie jednostek oraz zagrożenie realizacji zadań
publicznych przypisanych gminom. W rezultacie zaś, może wystąpić konieczność
wyrównania potencjału dochodowego takich jednostek poprzez transfery z budżetu państwa
w formie subwencji ogólnej.
Przy formułowaniu ostatecznej treści projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie
ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta
oraz zmiany nazwy gminy nie uwzględniono również uwag zgłoszonych przez Ministra
Infrastruktury i Budownictwa w zakresie konieczności uregulowania w przepisach
przejściowych, kwestii dotyczących aktów prawa miejscowego, w szczególności dotyczących
planów miejscowych, a także studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy, co było przedmiotem wystąpienia z dnia 13 lipca 2016 r. (znak
DP.VI.0220.1222.2016.JW.1) oraz z dnia 14 lipca 2016 r. (znak DP.VI.0220.1222.2016.JW.2).
Od strony formalnoprawnej wniosek o zmianę granic Opola jest zaś dotknięty tak poważną i
nieusuwalną wadą prawną, że niedopuszczalne powinno być jakiekolwiek procedowanie nad
nim. Wniosek ten został bowiem w całości opracowany oraz przygotowany, a także podpisany
przez Prezydenta Miasta Opola i nie może być z tego względu traktowany jako wniosek, o
którym mowa w art. 4 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 1, art. 4b ust. 1 pkt 1 oraz art. 4b ust. 3 ustawy
z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Rada Miasta Opola nie miała bowiem
żadnego wpływu na ostateczny kształt i treść tego wniosku, w tym na jego uzasadnienie oraz
na dołączane do niego dokumenty, co więcej nie objęła nawet swoją wiedzą (świadomością)
oraz wolą jakichkolwiek z jego elementów, które są wymagane przez przepisy prawa.
Finalnie, rozporządzenie Rady Ministrów, jako wydane w sposób sprzeczny z nakazanym
trybem jego wydania określonym w przepisach art. 4 ust. 2, art. 4b ust. 1 pkt 1 i art. 4b ust. 3
ustawy o samorządzie gminnym, będzie niezgodne z art. 92 ust. 1 zd. 1 oraz z art. 7
Konstytucji RP.
Nie sposób też pominąć milczeniem politycznego oraz wizerunkowego rozgrywania sprawy,
łącznie z mniej lub bardziej zręcznymi próbami manipulowania mieszkańcami regionu Śląska
Opolskiego, nakierowanymi wyłącznie na chęć pozyskania nowych terenów inwestycyjnych i
wykorzystania istniejącego już w sąsiednich gminach potencjału, pod przykrywką
zapobiegania depopulacji miasta i zapewnienia rozwoju stolicy regionu. W toku całego
dotychczasowego postępowania w przedmiocie zmiany granic Opola, łącznie z
rozpatrywaniem wniosku o zmianę granic Opola na etapie ministerialnym, konsekwentnie
bagatelizowano, zarówno negatywne skutki finansowe dla gmin, których terytoria mają zostać
włączone do Opola, jak i negatywny stosunek mieszkańców oraz organów stanowiących
gmin, objętych proponowaną zmianą granic. Jest to o tyle niezrozumiałe, że w odniesieniu do
zmiany granic miasta na prawach powiatu Rzeszów i gmin: Krasne, Tyczyn, Świlcza, Głogów
Małopolski i Trzebownisko oraz zmiany granic miasta na prawach powiatu Opole i gminy
Turawa, argumenty te posłużyły do zanegowania możliwości przeprowadzenia zmiany granic.
W ten sposób argumentacja oraz uzasadnienie wydanego przez Radę Ministrów
rozporządzenia w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym
miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy są wewnętrznie sprzeczne.
Niezależnie od powyższego, lokalne społeczności, głęboko wierzą, iż Rada Ministrów
wykaże się maksymalną odpowiedzialnością i czyniąc zadość sprawiedliwości, weźmie w
obronę skrzywdzonych mieszkańców. Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, zamieszkujący
podopolskie miejscowości, ufają, iż sprawa nie jest jeszcze zamknięta, a stanowisko zajęte
przez Radę Ministrów może zostać zrewidowane, czego niewątpliwie dobrym przykładem
jest przypadek gminy Supraśl, w odniesieniu do której Rada Ministrów po ponownej analizie
sprawy dot. utworzenia gminy Szczawa i gminy Grabówka, postanowiła uchylić
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2015 r. w sprawie utworzenia gminy Szczawa
i gminy Grabówka (Dz. U. poz. 1085). Lokalne społeczności wierzą, iż również w sprawie
zmiany granic miasta na prawach powiatu Opole i gmin: Dąbrowa, Dobrzeń Wielki,
Komprachcice oraz Prószków znajdą wsparcie u Pani Premier i finalnie zrealizowany zostanie
scenariusz pozwalający przywrócić dotychczasowy porządek, umożliwiający zachowanie
stabilności podziału terytorialnego państwa oraz integralności terytorialnej jednostek
samorządu terytorialnego.
W związku z powyższym, zwracam się do Pani Premier z następującymi pytaniami:
1. Dlaczego Rada Ministrów, wbrew swoim wcześniejszym zapowiedziom, że będzie
wsłuchiwała się w ludzkie potrzeby i głosy prostych ludzi, zignorowała jednoznaczne
i niebudzące wątpliwości stanowisko lokalnych wspólnot, sprzeciwiających się
proponowanej zmianie granic Opola?
2. Dlaczego Rada Ministrów podjęła decyzję o powiększeniu Opola, kosztem gmin
Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice oraz Prószków w tak zaskakująco szybkim
tempie, z pominięciem wyznaczonych procedur i bez uwzględnieniem zgłoszonych do
projektu rozporządzenia uwag, polegających na:
1. nieuzyskaniu opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego,
która to opinia była warunkiem wyłączenia projektu rozporządzenia spod prac
Komisji Prawniczej?
2. nieuzupełnieniu Oceny Skutków Regulacji o analizę sytuacji finansowej gmin:
Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice i Prószków, zgodnie ze wskazaniami
Ministra Finansów?
3. nieuregulowaniu w przepisach przejściowych, kwestii dotyczących aktów
prawa miejscowego, w szczególności dotyczących planów miejscowych,
studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
zgodnie ze wskazaniami Ministra Infrastruktury i Budownictwa?
3. Dlaczego pisma włodarzy gmin: Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice oraz
Prószków, w których apelowali o niewyrażenie zgody na przyjęcie projektu
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast
oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta w brzmieniu, w jakim przyjęła
go Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, pozostały bez
jakiejkolwiek reakcji ze strony Pani Premier?
4. Jak zamierza Rada Ministrów odnieść się do protestów i wielotysięcznych
demonstracji mieszkańców gmin objętych zmianą granic Opola?
5. Dlaczego decydując o zmianie granic, Rada Ministrów nie zastosowała jednolitych
kryteriów i negatywnie rozpatrzyła wniosek o zmianę granic miasta na prawach
powiatu Rzeszów i gmin: Krasne, Tyczyn, Świlcza, Głogów Małopolski i
Trzebownisko, kierując się negatywnymi wypowiedziami mieszkańców objętych
proponowanymi zmianami oraz negatywnymi opiniami organów stanowiących, a w
odniesieniu do gminy Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice oraz Prószków
aspekty te zignorowała?
6. Dlaczego decydując o zmianie granic, Rada Ministrów nie zastosowała jednolitych
kryteriów i negatywnie rozpatrzyła wniosek o zmianę granic miasta na prawach
powiatu Rzeszów i gmin: Krasne, Tyczyn, Świlcza, Głogów Małopolski i
Trzebownisko oraz wniosek o zmianę granic miasta na prawach powiatu Opole i
gminy Turawa, uwzględniając osłabienie zdolności do wykonywania zadań
publicznych i możliwości inwestycyjnych w gminach mających utracić część swoich
terytoriów, a w odniesieniu do gminy Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice oraz
Prószków aspekty te zignorowała?
7. Czy sprawa zmiany granic miasta Opola i gmin: Dąbrowa, Dobrzeń Wielki,
Komprachcice i Prószków znajdzie wsparcie u Pani Premier?
Z poważaniem
Ryszard Galla