Prawa konsumenta a. Podstawowym aktem prawnym określającym

Prawa konsumenta a. Podstawowym aktem prawnym określającym

1
Prawa konsumenta
a. Podstawowym aktem prawnym określającym prawa uprawnienia konsumenta i
odpowiadające im obowiązki przedsiębiorcy jest ustawa z dnia 27.07.2002 r. o
szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu
cywilnego (Dz. U. z 2002 r., nr 141, poz. 1176 z poźn. zm.).
Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej stanowi między innymi
o uprawnieniach konsumenta z tytułu niezgodności towaru z umową oraz z
gwarancji.
Niezgodność towaru z umową
Za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się niekompletność rzeczy i
jej wady.
Towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, jeśli nie nadaje się do tego, do czego
jest zwykle używany; jeśli nie posiada właściwości, jakie powinny cechować dany
produkt; jeśli nie odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju,
opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego
przedstawiciela.
W przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru konsumpcyjnego
towar jest niezgodny z umową, jeżeli nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę
opisowi lub nie ma cech okazanej kupującemu próbki albo wzoru oraz, gdy nie nadaje
się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy.
Za niezgodność towaru z umową uważa się także nieprawidłowości w jego
zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane w ramach
umowy sprzedaży przez sprzedawcę lub przez osobę, za którą ponosi on
odpowiedzialność, albo przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy
sprzedaży.
Osobą odpowiedzialną z tytułu niezgodności towaru z umową jest sprzedawca.
Uprawień unormowanych w ustawie konsumenckiej nie można wyłączyć ani
ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o
niezgodności towaru z umową.
W przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową konsument może w
pierwszej kolejności żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową poprzez
nieodpłatną wymianę albo naprawę. Nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, ze
sprzedawca ma obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w
2
szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz
ponownego zamontowania i uruchomienia.
Gdy kupujący nie może żądać naprawy ani wymiany z uwagi na to, że są niemożliwe
lub wymagają nadmiernych kosztów albo, gdy sprzedawca nie zdoła uczynić zadość
takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub, gdy naprawa albo wymiana narażałaby
kupującego na znaczne niedogodności, kupujący będzie mógł żądać obniżenia ceny
lub odstąpić od umowy. Odstąpienie od umowy nie będzie możliwe, gdy stwierdzona
wada nie jest istotna.
Sprzedawca nie będzie odpowiedzialny za taką niezgodność, o której kupujący
wiedział w momencie zawierania umowy sprzedaży lub-oceniając rozsądnie-powinien
wiedzieć.
Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru z umową w przypadku jej stwierdzenia przed
upływem dwóch lat od wydania towaru kupującemu; termin biegnie na nowo w razie
wymiany towaru. W przypadku sprzedaży rzeczy używanych termin ten może być skracany
przez strony, jednakże nie poniżej jednego roku.
Pod rygorem utraty uprawnień z tytułu niezgodności towaru z umową kupujący musi
zawiadomić sprzedawcę o niezgodności w terminie dwóch miesięcy od jej stwierdzenia; do
zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem.
Sprzedawca zobowiązany jest do ustosunkowania się do żądania konsumenta w terminie
czternastu dni; jeśli tego nie uczyni uważa się, że uznał żądanie konsumenta za uzasadnione.
Gwarancja
Udzielenie kupującemu gwarancji nie jest obowiązkowe. Gwarancji może udzielić
producent, dystrybutor lub importer a także sprzedawca towaru. Podmioty te same
decydują, czy udzielą konsumentowi gwarancji na swój produkt i mogą swobodnie
kształtować jej treść, na przykład stanowić o czasie trwania odpowiedzialności, liczbie
napraw, adresach serwisów.
W dokumencie gwarancyjnym powinny się jednak znaleźć informacje o nazwie i adresie
gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej oraz czasie trwania i
terytorialnym zasięgu ochrony gwarancyjnej. W dokumencie gwarancyjnym powinno być też
zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie
ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego z tytułu niezgodności towaru z umową.
Udzielenie gwarancji następuje bez odrębnej opłaty poprzez oświadczenie gwaranta;
oświadczenie to jest zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub w reklamie ; określa
3
ono obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość
sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa
się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta.
Oświadczenie gwarancyjne powinno być sformułowane w języku polskim w sposób jasny,
zrozumiały i niewprowadzający w błąd.
Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej nakłada na sprzedawcę także
obowiązki o charakterze informacyjnym.
Sprzedawca powinien podać do wiadomości kupującego, przy sprzedaży oraz w reklamie
cenę oferowanego towaru konsumpcyjnego oraz jego cenę jednostkową (cenę za jednostkę
miary), chyba że wyrażają się tą samą kwotą. Gdy towar konsumpcyjny oferowany jest
luzem, powinna być wskazana jedynie cena jednostkowa.
Do obowiązków sprzedawcy należy udzielenie kupującemu jasnych, zrozumiałych i
niewprowadzających w błąd informacji, które pozwalają na prawidłowe i pełne korzystanie
ze sprzedanego towaru. Informacje te powinny być podane w języku polskim. Sprzedawca
powinien podać w szczególności: nazwę towaru, określenie producenta lub importera, znak
zgodności wymagany przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w
Rzeczypospolitej Polskiej oraz stosownie do rodzaju towaru, określenie jego
energochłonności, a także inne dane, jeżeli są wymagane przez odrębne przepisy.
Gdy towar jest sprzedawany w opakowaniu jednostkowym lub w zestawie, powyższe
informacje powinny znajdować się na towarze lub być z nim trwale połączone. Gdy towar
jest sprzedawany luzem sprzedawca powinien umieścić w miejscu sprzedaży towaru
informację, która powinna zawierać przynajmniej nazwę towaru i jego główną cechę
użytkową oraz wskazanie producenta lub importera.
Sprzedawca powinien również zapewnić w miejscu sprzedaży odpowiednie warunki
techniczno-organizacyjne umożliwiające dokonanie wyboru towaru, sprawdzenie jego
jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych
podzespołów.
Do obowiązków sprzedawcy należy także wydanie kupującemu wraz z towarem
konsumpcyjnym wszystkich elementów wyposażenia i instrukcji obsługi, konserwacji i inne
dokumentów wymaganych przez odrębne przepisy. Informacje te powinny być sporządzone
w języku polskim.
Gdy kupujący zażąda, sprzedawca jest obowiązany wyjaśnić mu znaczenie poszczególnych
postanowień umowy.
4
b. Prawa konsumenta zawierającego umowę poza lokalem przedsiębiorstwa lub na
odległość określone zostały natomiast w ustawie z dnia 02.03.2000 r. o ochronie
niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną
przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2002 r., nr 22, poz. 271 z późn. zm.).
Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa
Konsumenci zawierający umowę poza lokalem przedsiębiorstwa najczęściej nie posiadają
wiedzy o osobie przedsiębiorcy, nie mają możliwości porównania ofert handlowych i
dokładnego zbadania towaru, poddawani są zabiegom marketingowym, co utrudnia podjęcie
swobodnej decyzji o dokonaniu transakcji. Postanowienia ustawy mają na celu wyrównanie
uprawnień konsumenta wobec przedsiębiorcy.
Ustawa definiuje pojęcie lokalu przedsiębiorstwa; jest to miejsce przeznaczone do
obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej.
Umowami zawartymi poza lokalem przedsiębiorstwa będą zatem umowy zawarte nie w
miejscach odpowiednio oznaczonych, przeznaczonych do obsługiwania konsumentów, tj.
poza tradycyjnymi miejscami wykonywania działalności handlowej i usługowej.
Do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa zaliczane będą umowy podpisywane z
akwizytorami, w domu, w miejscu pracy konsumenta, na ulicy, na specjalnie
zorganizowanych pokazach i prezentacjach, w lokalach gastronomicznych, na wycieczkach, w
ośrodkach wczasowych i hotelach. Zdarza się, że konsumenci zawierają umowy o w.w.
charakterze podczas pobytu w sanatorium, w szpitalu lub na pielgrzymce.
Umowami zawieranymi poza lokalem przedsiębiorstwa nie będą natomiast umowy
zawierane na bazarach, targowiskach , rynkach, jarmarkach , kiermaszach i „pchlich targach”.
Zasadniczym uprawnieniem przysługującym konsumentowi, który zawarł umowę poza
lokalem przedsiębiorcy jest prawo do odstąpienia od tej umowy bez podania przyczyn,
poprzez złożenie stosownego oświadczenia na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia
umowy. Przedsiębiorca nie może zobowiązać konsumenta do wskazania powodu, dla
którego odstępuje od umowy. Konsument odstępując od umowy nie musi też uzyskać zgody
przedsiębiorcy.
Aby zachować w.w. termin wystarczy wysłać oświadczenie o odstąpieniu przed upływem
dziesięciu dni od dnia zawarcia umowy; będą to dni kalendarzowe, a nie robocze.
Uzasadnione będzie wysłanie do przedsiębiorcy listu poleconego za potwierdzeniem
odbioru.
W przypadku, gdy konsument odstąpi od umowy w wyżej wskazany sposób, umowa
uważana jest za niezawartą, a konsument jest zwolniony od wszelkich zobowiązań.
Strony mają obowiązek zwrotu tego, co świadczyły w stanie niezmienionym, chyba, że
zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Aby zrealizować prawo do
odstąpienia od umowy konsument nie może towaru używać zmieniając jego stan, w
5
przeciwnym razie przedsiębiorca będzie mógł podnieść zarzut z tego tytułu. Konsument
może jednak rozpakować towar oraz sprawdzić jego działanie. Prawo do odstąpienia od
umowy nie jest wyłączone wskutek pogorszenia lub zniszczenia rzeczy, jeżeli nie zostało to
zawinione przez konsumenta; konsument ma jednak obowiązek sprawowania pieczy nad
rzeczą.
Zwrot świadczeń powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni;
będą to także dni kalendarzowe.
W przypadku dokonania przedpłat przez konsumenta, należą się od nich odsetki ustawowe
od daty dokonania przedpłaty.
Niedopuszczalne jest umieszczanie w umowie zastrzeżenia, że konsumentowi wolno
odstąpić od umowy za zapłatą odstępnego; przedsiębiorca nie będzie zatem mógł domagać
się od konsumenta żadnych opłat „manipulacyjnych” i innych o podobnym charakterze.
Konsument będzie ponosił natomiast koszty zwrotu rzeczy przedsiębiorcy.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, gdy umowa
zawierana poza lokalem przedsiębiorstwa wiąże się z zawarciem umowy kredytu
konsumenckiego, to odstąpienie konsumenta od umowy zawartej poza lokalem
przedsiębiorstwa jest skuteczne także wobec umowy kredytowej; kredytodawca obowiązany
jest do niezwłocznego zwrotu poniesionych przez konsumenta kosztów związanych z
zawarciem umowy. Zwrot nie dotyczy opłaty przygotowawczej oraz pobranych przez
kredytodawcę opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczenia.
Gdy przedsiębiorca nie poinformuje konsumenta na piśmie o prawie do odstąpienia od
umowy, wówczas bieg terminu do odstąpienia nie rozpocznie się. Konsument będzie mógł
wówczas odstąpić od umowy w terminie dziesięciu dni od dnia uzyskania informacji o prawie
odstąpienia. Odstąpienie od umowy nie będzie możliwe po upływie trzech miesięcy od
wykonania umowy, nawet jeżeli sprzedawca nie poinformuje o w.w. uprawnieniu.
Ustawa nakłada na przedsiębiorców obowiązki o charakterze informacyjnym:
- okazanie konsumentowi przed zawarciem umowy, dokumentu potwierdzającego
prowadzenie działalności gospodarczej, a także dokumentu tożsamości.
W przypadku, gdy umowa zawierana jest w imieniu przedsiębiorcy, zawierający
umowę powinien okazać także dokument potwierdzający swoje umocowanie
(pełnomocnictwo);
- poinformowanie konsumenta przed zawarciem umowy w formie pisemnej, o
prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni;
- wręczenie konsumentowi wzoru oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem
swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresu zamieszkania (siedziby);
- wręczenie konsumentowi pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy, w którym
ujęta będzie jej data, rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cena.
Przepisów o umowach zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa
nie stosuje się do następujących umów:
6
- o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży
lub przez odwołanie się do ogłoszeń, reklam, cenników i innych informacji
skierowanych do ogółu albo do poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł
uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność
drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie
zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni
od jej zawarcia;
- sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do
miejsca zamieszkania konsumenta;
-powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, o
wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 EURO;
-o prace budowlane;
-dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych;
-ubezpieczenia, w tym o członkowstwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz
reasekuracji;
-dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach
powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne).
Prawo do odstąpienia od umowy bez podawania przyczyn dotyczy tylko transakcji, gdzie
nabywcą jest konsument, tj. osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Dlatego też osoby fizyczne
będące przedsiębiorcami, które dokonują transakcji w celu związanym z prowadzoną
działalnością gospodarczą lub zawodową nie mogą skorzystać z prawa do odstąpienia od
umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Jednakże strony będą mogły tu w drodze
umowy ustanowić możliwość odstąpienia od zawartej umowy.
Trzeba podkreślić, że konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, w
przypadku stwierdzenia niezgodności zakupionego towaru z umową, będzie posiadał
uprawnienia reklamacyjne określone w przepisach Ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o
szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.
Umowy zawierane na odległość
Umowy zawierane na odległość to umowy zawierane z konsumentami bez
jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się
na odległość. Kontrahentem konsumenta musi być przedsiębiorca, który w taki
sposób zorganizował swoją działalność.
Środkami porozumiewania się na odległość są w szczególności: drukowany lub
elektroniczny formularz zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, list
seryjny w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklama prasowa z wydrukowanym
formularzem zamówienia, reklama w postaci elektronicznej, katalog, telefon,
7
telefaks, radio, telewizja, automatyczne urządzenie wywołujące, wizjofon,
wideotekst, poczta elektroniczna lub inne środki komunikacji elektronicznej w
rozumieniu ustawy z dnia 18.07.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
W praktyce do umów zawieranych na odległość zaliczyć należy sprzedaż wysyłkową i
handel elektroniczny.
Konsument ma prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość bez podania
przyczyn, poprzez złożenie stosownego oświadczenia woli na piśmie w terminie
dziesięciu dni. Dziesięciodniowy termin liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy
przedmiotem umowy było świadczenie usług-od zawarcia umowy.
Termin ten wydłuża się do trzech miesięcy , gdy przedsiębiorca nie dopełni ciążących
na nim obowiązków o charakterze informacyjnym.
Konsument powinien być informowany, przy użyciu środka porozumiewania się na
odległość, najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy o :
- imieniu i nazwisku (nazwie) , adresie zamieszkania (siedzibie) przedsiębiorcy oraz
organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także
numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany;
-istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu;
-cenie lub wynagrodzeniu;
-zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia;
-kosztach, terminie i sposobie dostawy;
-prawie do odstąpienia od umowy;
-kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość,
jeżeli są one skalkulowane inaczej niż według obowiązującej taryfy;
-terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie lub wynagrodzeniu mają charakter
wiążący;
-minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenie ciągłe lub
okresowe;
-miejscu i sposobie składania reklamacji;
-prawie wypowiedzenia umowy.
Informacje te powinny być sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy
do odczytania.
Przedsiębiorca ma obowiązek potwierdzenia konsumentowi na piśmie tych
informacji, najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia. Obowiązek
ten nie dotyczy jednorazowych świadczeń, które są same spełniane przy użyciu
8
środków porozumiewania się na odległość i za które rachunek wystawia osoba
fizyczna lub prawna, która w ramach swojego przedsiębiorstwa udostępnia co
najmniej jeden środek porozumiewania się na odległość, dostępny dla konsumenta i
przedsiębiorcy (operator środków porozumiewania się), z wyjątkiem informacji
wskazanych powyżej.
W przypadku odstąpienia od umowy przez konsumenta przedsiębiorca ma obowiązek
poświadczenia na piśmie zwrotu świadczenia.
W przypadku odstąpienia od umowy umowa uważana jest za niezawartą, konsument
jest zwolniony z wszelkich zobowiązań; świadczenia stron podlegają zwrotowi w
stanie niezmienionym-chyba, że zmiana była konieczna w granicach zwykłego
zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu
dni.
Ustawa stanowi także, kiedy nie można odstąpić od umowy zawartej na odległość.
Prawo do odstąpienia nie będzie przysługiwało konsumentowi -chyba, że dokonał
odmiennych ustaleń przedsiębiorcą, w przypadku:
-świadczenia usług rozpoczętego , za zgodą konsumenta, przed upływem dziesięciu
dni;
-dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych
nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania;
-umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od
ruchu cen na rynku finansowym;
-świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego
zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą;
-świadczeń, które z uwagi na swój charakter nie mogą zostać zwrócone lub których
przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu;
-dostarczania prasy;
-usług w zakresie gier i zakładów wzajemnych.
W braku odmiennej umowy stron przedsiębiorca powinien wykonać umowę zawartą
na odległość najpóźniej w terminie trzydziestu dni po złożeniu przez konsumenta
oświadczenia o zawarciu umowy. Natomiast jeżeli przedsiębiorca nie może spełnić
świadczenia z tego powodu, że przedmiot świadczenia nie jest dostępny, powinien
niezwłocznie , nie później niż w terminie 30 dni od zawarcia umowy zawiadomić o
tym konsumenta i zwrócić całą otrzymaną od niego sumę pieniężną.
Spełnienie świadczenia niezamówionego przez konsumenta następuje na ryzyko
przedsiębiorcy i nie nakłada na konsumenta żadnych zobowiązań.
9
Jeśli świadczenie konsumenta ma być spełnione z wykorzystaniem kredytu lub
pożyczki udzielonych przez przedsiębiorcę, odstąpienie od umowy zawartej na
odległość jest skuteczne także wobec umowy kredytu lub pożyczki.
Przepisów o umowach zawieranych na odległość nie stosuje się do umów:
-z wykorzystaniem automatów sprzedających;
-z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia
handlu;
-rent;
-zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych
automatów telefonicznych;
-dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu;
-sprzedaży z licytacji.
Akty prawne określające prawa konsumentów można znaleźć na stronie:
http://www.oukik.gov.pl/ochrona_konsumentow_.php