4. swobodny przepływ kapitału

POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
4. SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU
Negocjacje tymczasowo zamknięte 21 marca 2002 roku
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Finansów
Instytucje współpracujące: Narodowy Bank Polski, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,
Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Skarbu Państwa, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo
Środowiska, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, KRRiT
POSTĘP DOSTOSOWAWCZY W OKRESIE WRZESIEŃ 2001 – MAJ 2002
1. Zmiany legislacyjne
1.1. Implementacja prawa
-
Ustawa z dnia 15 marca 2002 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu
finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł.
(Dz.U. z 30.03.2002 r., Nr 32, poz. 299) - weszła w życie 31 marca 2002 r.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: nie objęta prawem wspólnotowym.
-
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 września 2001 r. w sprawie określenia wzoru
rejestru transakcji, sposobu jego prowadzenia oraz trybu dostarczania danych z rejestru
Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (Dz.U. z 9.10.2001, Nr 113 poz.1210) - weszło
w życie 24 października 2001 r.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: nie objęte prawem wspólnotowym.
-
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 marca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie określenia wzoru rejestru transakcji, sposobu jego prowadzenia oraz trybu dostarczania
danych z rejestru Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (Dz.U. z 30.03.2002, Nr 32,
poz. 308) - weszło w życie 31 marca 2002 r.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: nie objęte prawem wspólnotowym.
1.2. Transpozycja prawa
-
Projekt ustawy Prawo dewizowe - przyjęty przez Radę Ministrów 26 lutego 2002 r. i skierowany
do Parlamentu 14 marca 2002 r. 23 kwietnia br. odbyło się pierwsze czytanie w Sejmowej Komisji
Europejskiej. 22.05 Komisja Europejska przyjęła sprawozdanie Podkomisji, w którym Podkomisja
wniosła o przyjęcie tego projektu1.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodny, nie przewiduje żadnych
ograniczeń w przepływie kapitału i płatności (w tym przepływie kapitału krótkoterminowego)
poza tymi, które zostały dozwolone przez Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE)
lub ustalone podczas procesu negocjacji akcesyjnych, ustawa ma wejść w życie 1 października
2002 r.
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji - przyjęty przez Radę Ministrów 19 marca
2002 r. i skierowany do Parlamentu 27 marca 2002 r.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: w celu realizacji swobody przepływu
kapitału, projekt ustawy w art. 35 ust. 4 przewiduje, iż od dnia członkostwa Polski w UE koncesja
na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych może być udzielona osobie
zagranicznej lub podmiotowi kontrolowanemu przez osobę zagraniczną, których siedziba lub stałe
1
W związku z otrzymaniem z Komisji Europejskiej uwag do projektu ustawy Ministerstwo Finansów, w
uzgodnieniu z NBP i UKIE, prowadzi konsultacje z Komisją Europejską dotyczące zgodności ww. projektu z
acquis. W pracach parlamentarnych uwzględniono już niektóre uwagi KE, ew. dalsze poprawki, konieczne dla
ostatecznego dostosowania projektu do prawa wspólnotowego będą mogły być wprowadzone w ramach prac
komisji senackich.
1
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
miejsce zamieszkania znajduje się w państwie członkowskim UE, bez stosowania ograniczeń
kapitałowych; w tym zakresie projekt jest zgodny z prawem wspólnotowym
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach
- przyjęty przez Radę Ministrów 19 lutego 2002 r. i skierowany do Parlamentu 22 lutego 2002 r.
Projekt był przedmiotem obrad sejmowej Komisji Europejskiej 12 marca 2002 r. Przegłosowany
został wówczas poselski wniosek o zwrócenie projektu wnioskodawcy i dołączenie
projektowanych zmian do planowanej kompleksowej nowelizacji ustawy o grach losowych,
zakładach wzajemnych i grach na automatach.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: projekt zgodny, stanowi realizację
wspólnotowej zasady swobody przepływu kapitału i nie wprowadza niezgodnych z
ustawodawstwem wspólnotowym ograniczeń w stosunku do innych swobód (w tym swobody
przepływu osób i swobody świadczenia usług).
-
Projekt ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych - przyjęty przez Radę Ministrów 19
lutego 2002 r. i skierowany do Parlamentu 22 lutego 2002 r., 21 marca br. odbyło się pierwsze
czytanie projektu w sejmowej Komisji Finansów, ustawa wejdzie w życie po upływie 12 miesięcy
od dnia jej ogłoszenia, a przepisy dot. instytucji pieniądza elektronicznego stosuje się od dnia
członkostwa Polski w UE.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: projekt zgodny, ma na celu dostosowanie
prawa polskiego do wymogów wspólnotowych w tym zakresie (Dyrektyw: 2000/46/WE o
podejmowaniu i prowadzeniu działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz
nadzorze ostrożnościowym nad ich działalnością, 87/102/EWG o ujednoliceniu przepisów państw
członkowskich dotyczących kredytu konsumenckiego i 97/7/WE o ochronie konsumentów w
umowach zawieranych na odległość oraz zaleceń Komisji Europejskiej 97/489/WE, 87/598/WE,
88/590), a także uregulowanie szeregu nowych usług w zakresie systemów płatniczych,
-
Projekt ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w
Rzeczypospolitej Polskiej – przyjęty przez Radę Ministrów 19.03.2002 r. i skierowany do
Parlamentu (29.03.2002), uchwalony przez Sejm 23.05.2002 i przekazany do Senatu
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodny; ma znaczenie przede
wszystkim dla implementacji aktów prawnych należących do obszaru „swobodny
przepływ osób”, proponuje odstąpienie od zasady wzajemności przy podejmowaniu
działalności zawodowej przez podmioty zagraniczne w obszarze usług prawnych, która
obowiązuje w aktualnym stanie prawnym. W tym kontekście projekt wdraża - w
odniesieniu do obszaru usług prawnych - przepisy dotyczące swobodnego przepływu
kapitału zawarte w art. 56 TWE.
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego
wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł - przyjęty przez
Radę Ministrów 19 marca 2002 r. i skierowany do Parlamentu 26 marca 2002 r. Pierwsze czytanie
odbyło się 11.04.2002. Trwają prace w komisji.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodny, zmiany wprowadzone w
projekcie ustawy, dotyczące m.in. weryfikacji wykazu instytucji obowiązanych (dodanie do listy
m.in. domów aukcyjnych i antykwariatów), podniesienie progu kwotowego rejestrowanych
transakcji do 15 tys. euro oraz zmiana zasad przekazywania informacji przez instytucje
obowiązane pozostają w zgodzie z zapisami Dyrektywy Rady Nr 91/308/EWG z dnia 10 czerwca
1991 r. w sprawie wykorzystywania systemu finansowego dla celów „prania brudnych pieniędzy”2
2
Nie uwzględniono w nim przepisów Dyrektywy Rady 2001/97/WE z 4 grudnia 2001 r. zmieniającej
Dyrektywę Rady 91/308/EWG w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego dla celów
„prania brudnych pieniędzy” (OJ L 344/2001). Dyrektywa ta dostosowuje definicje, np. instytucji kredytowej,
instytucji finansowej do przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/12/WE z 20 marca 2000
2
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych- przyjęty
przez Radę Ministrów 2 kwietnia 2002 r. i skierowany do Parlamentu 15 kwietnia 2002 r.
Pierwsze czytanie odbyło się 16.04.2002. Trwają prace w komisji.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: nie objęty prawem wspólnotowym.
2.
Wzmocnienie instytucjonalne
2.1. Wzmocnienie instytucjonalne wynikające z Planu Działania
a) Zgodnie z uchwałą nr 5 XII Walnego Zgromadzenia Związku Banków Polskich z 9 maja
2001 r. w sprawie zmiany Statutu Związku Banków Polskich od 1 marca 2002 r. sędzia
Katarzyna Marczyńska rozpoczęła pracę jako arbiter bankowy. Jej kadencja trwa cztery lata.
Przy Arbitrze bankowym działa Biuro Arbitra (obsługa biurowa wykonywana jest przez
Centrum Prawa Bankowego).
b) Rozbudowa i dalsze usprawnianie systemu analityczno-informatycznego, służącego do
badania przebiegu dokonanych transakcji i umożliwiającego skuteczną realizację ustawy o
przeciwdziałaniu wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących
z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł,
Opracowano koncepcję systemu informatycznego do obsługi zadań Generalnego Inspektora
Informacji Finansowej oraz Departamentu Informacji Finansowej. Na podstawie wypracowanej
koncepcji zostanie opracowany i wdrożony system. Zakupiono 31 komputerów klasy PC, serwer oraz
oprogramowanie bazodanowe DB2. Opracowano tymczasową bazę danych transakcji podejrzanych
oraz instytucji obowiązanych. Dalszym etapem jest przeniesienie przedmiotowej bazy na bazę
pracującą na zakupionym serwerze. Nawiązano kontakt z przedstawicielem konsorcjum FIU.NET w
celu wymiany doświadczeń i pozyskania informacji na temat systemów informatycznych działających
w innych krajach. Doświadczenia krajów, które uczestniczą w projekcie FIU.NET zostaną
wykorzystane w tworzeniu systemu informatycznego GIIF. Obecnie komórka informatyczna
Departamentu jest w trakcie opracowywania wymagań dla przetargu na system docelowy oraz zakupu
oprogramowania analitycznego.
c) Kontrole w instytucjach obowiązanych dotyczące przestrzegania zasad rejestracji i powiadamiania
o transakcjach objętych przepisami ustawy,
Kontrola sprawowana przez GIIF jest realizowana przez pracowników FIU. Przeprowadzane kontrole
koncentrują się przede wszystkim na sprawdzeniu, czy instytucje obowiązane przestrzegają zasad
rejestracji i powiadamiania o transakcjach zgodnie z przepisami ustawy z 16 listopada 2000 r. o
przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z
nielegalnych lub nieujawnionych źródeł. Ponadto w trakcie kontroli czynione są ustalenia odnośnie
przyjętych wewnętrznych procedur w sprawie przeciwdziałania wprowadzaniu do obrotu finansowego
wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, w szczególności
sprawdza się jakie procedury występują w przypadku identyfikacji osób uczestniczących w
transakcjach, w którym miejscu struktury organizacyjnej instytucji obowiązanej umiejscowiono osobę
odpowiedzialną za realizację przepisów ustawy w instytucji obowiązanej, czy przyjęto najwłaściwsze
rozwiązanie, w jaki sposób są przechowywane rejestry transakcji i dokumenty dotyczące
zarejestrowanych transakcji oraz jaki jest dostęp do przechowywanych dokumentów.
FIU przeprowadziła 14 postępowań kontrolnych, którymi objęto banki, instytucje ubezpieczeniowe i
instytucje niefinansowe np. salon gier i kancelarię notarialną.
d) Ścisła współpraca z instytucjami obowiązanymi w celu sprawnego sprawdzania przekazywanych
informacji,
r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe. Dyrektywa 2001/97/WE
wprowadza również dokładniejszą definicję „działalności kryminalnej”, przez co wyznaczona zostaje ściślejsza
granica między prawem karnym a prawem finansowym. Państwa członkowskie, zgodnie z art. 3 Dyrektywy
2001/97/WE mają czas na implementację dyrektywy do 15 czerwca 2003 r.
3
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
Nawiązano współpracę z instytucjami finansowymi zobowiązanymi do przesyłania zawiadomień o
transakcjach podejrzanych. Opracowano projekt strategii szkoleń dla instytucji obowiązanych,
określający zadania, cele oraz główne kierunki szkoleń z zakresu ustawy o przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy. Ponadto, nawiązana została współpraca z przedstawicielami instytucji kontrolnych oraz
instytucji obowiązanych w celu określenia potrzeb szkoleniowych. Opracowano również „Podstawę
programową szkolenia instytucji obowiązanych w zakresie realizacji zadań nałożonych ustawą”,
określającą cele, organizację i założenia metodyczne oraz treści szkolenia dla instytucji obowiązanych.
Szkolenia obejmują problematykę karno-prawną, regulacje polskie i międzynarodowe z zakresu
przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz zagadnienia związane z rejestracją transakcji i przekazem
informacji do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Celem tych szkoleń jest zapoznanie
pracowników odpowiedzialnych za realizację przepisów ustawy z zadaniami ustawowymi GIIF i
instytucji obowiązanych, odpowiedzialnością karną za naruszenie przepisów ustawy. Prowadzone
szkolenia mają na celu wykształcenie pozytywnych postaw w zakresie stosowania ustawy i
podkreślenie znaczenia poszczególnych pracowników instytucji obowiązanych w systemie
przeciwdziałania praniu pieniędzy i szarej strefie. Do dnia 17 kwietnia br. odbyło się 39 szkoleń, w
trakcie których przeszkolono około 2000 osób, w tym 200 trenerów.
e) Opracowanie (w oparciu o standard Grupy Egmont oraz FATF), negocjowanie i zawieranie
dwustronnych porozumień z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej,
13 listopada 2001 r. w Pradze, GIIF podpisał z czeską jednostką analityki finansowej porozumienie o
współpracy w zakresie wymiany informacji dotyczących zwalczania procederu prania pieniędzy. Było
to pierwsze porozumienie zawarte przez polską jednostkę analityki finansowej.
Następnymi państwami, z jednostkami których podpisano porozumienia są: Słowacja (podpisane 10
grudnia 2001 r.), Estonia (podpisane 10 grudnia 2001 r.), Litwa (podpisane 7 lutego 2002 r.), Belgia
(podpisane 21 marca 2002 r.) oraz Wielka Brytania (podpisane 29 kwietnia 2002 r.).
W 2002 r., ze względu na zaawansowanie negocjacji, planowane jest podpisanie porozumień z
jednostkami analityki finansowej z następujących państw – Bułgaria, Hiszpania, Finlandia, Słowenia,
Rumunia.
f) Określenie zakresu i procedur wymiany informacji dla celów zapobiegania praniu brudnych
pieniędzy,
W związku z wykonaniem przepisów ustawy z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu
do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych
źródeł Ministra Finansów wydał rozporządzenie z dnia 21 września 2001 r. w sprawie określenia
wzoru rejestru transakcji, sposobu jego przeprowadzenia oraz trybu dostarczania danych z rejestru
Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej. Na jego podstawie przygotowano formularz
zgłoszeniowy nt. transakcji podejrzanych. W ciągu 10 miesięcy funkcjonowania GIIF otrzymał ponad
360 zawiadomień o transakcjach podejrzanych. Wynikiem tych zawiadomień jest przekazanie 40
spraw do Prokuratury (w 37 sprawach wszczęte zostało postępowanie) oraz wstrzymanie 9
podejrzanych transakcji finansowych.
g) Aktywne uczestniczenie w międzynarodowych organizacjach koordynujących zwalczanie prania
pieniędzy,
Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF)
Departament Informacji Finansowej zaangażował się w prace związane z przygotowaniem przez
Europejską Grupę Oceniającą FATF, raportu NCCT (Non-cooperative Countries and Territories) w
zakresie współpracy międzynarodowej dotyczącej zwalczania przestępstwa prania pieniędzy.
Omawiany raport dotyczył oceny możliwości prowadzenia współpracy międzynarodowej w zakresie
zwalczania procederu prania pieniędzy na podstawie polskiego systemu prawnego tj. prawa
handlowego, cywilnego, podatkowego oraz ustawy z 16 listopada 2000. Uznano, iż polski system
prawny nie spełnia żadnego z negatywnych kryteriów utrudniających współpracę w zwalczaniu
procederu prania pieniędzy. Równocześnie jednak zaakcentowano potrzebę weryfikacji tej oceny w
oparciu o przyszłoroczną analizę funkcjonowaniu GIIF. Obecnie trwają prace nad przyjęciem
aktualnej wersji powyższego raportu.
4
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
Grupa EGMONT ds. Agend Wywiadu Finansowego
We wrześniu 2001 r. polska jednostka analityki finansowej otrzymała oficjalne zaproszenie do
rozpoczęcia procedury formalnej przygotowującej do wstąpienia do EG. Po sporządzeniu
kwestionariusza ewaluacyjnego oraz obszernej prezentacji polskiego systemu zwalczania procederu
prania pieniędzy, przyjęcie polskiego FIU do EG zostało zarekomendowane przez Legal Working
Group. Ostateczna decyzja zostanie podjęta na sesji plenarnej EG w Monaco w czerwcu br.
Rada Europy - Specjalna Komisja Ekspertów ds. Oceny Środków Podjętych w Celu Zapobiegania
Praniu Pieniędzy (PC-R-EV)
Pracownicy Departamentu Informacji Finansowej, od momentu utworzenia, uczestniczą w pracach
komitetu. Przedstawiciel GIIF został przewodniczącym polskiej Delegacji w PC-R-EV.
h) Rozwój kontaktów z jednostkami analityki finansowej z innych państw,
Przeprowadzono analizę systemów prawnych państw, z którymi rozpoczęcie procedur wymiany
informacji ma szczególne znaczenie dla realizacji zadań ustawowych GIIF. W efekcie prowadzonych
prac wytypowano państwa, które posiadają wyodrębnione organy, zajmujące się zwalczaniem
procederu prania pieniędzy i aktywnie współpracują w tej dziedzinie na arenie międzynarodowej.
Wystosowano oficjalną korespondencję do ponad 30 jednostek analityki finansowej, w której
zaprezentowano zasady funkcjonowania polskiego systemu zapobiegania legalizacji dochodów
pochodzących z przestępstw oraz zadeklarowano wolę zawarcia w najbliższym czasie właściwych w
tym zakresie porozumień lub umów międzynarodowych (Patrz również punkt e).
W toku współpracy pomiędzy FIU polska jednostka otrzymała 17 zapytań. Wnioski te pochodziły z
następujących państw: Belgia – 8, Litwa – 3, Czechy – 1, Słowacja – 2, Francja – 1, Estonia – 1 oraz
Portugalia – 1. Średni czas zbierania materiałów potrzebnych do udzielenia odpowiedzi waha się od 1
do 3 miesięcy. Ponadto w toku współpracy pomiędzy FIU polska jednostka wystosowała 8 zapytań.
Wnioski te zostały skierowane do następujących państw: USA – 5, Francja – 1, Łotwa – 1, Irlandia –
1. Do dnia dzisiejszego Polskie FIU otrzymało 2 odpowiedzi – z łotewskiej i z francuskiej FIU.
i)
Współpraca z organami ścigania (Policją, prokuraturami)- w szczególności stworzenie
efektywnych kanałów wymiany informacji
Umiejscowienie GIIF w strukturach administracji rządowej umożliwia nawiązywanie ścisłej
współpracy z organami ścigania. Wypracowano metody praktycznego współdziałania przy zwalczaniu
procederu prania pieniędzy z organami ścigania oraz prokuraturą. W tym celu GIIF zawarł
porozumienia dotyczące wymiany informacji zarówno z MSWiA jak i też z UOP. Ponadto
realizowana jest bieżąca współpraca wynikająca z realizacji poszczególnych zadań ustawowych oraz z
realizacji i przygotowywania programów Phare.
2.2. Pozostałe działania prowadzące do wzmocnienia instytucjonalnego
W okresie sprawozdawczym Narodowy Bank Polski prowadził prace (które mają zakończyć się w III
kwartale 2002 r.) nad doskonaleniem systemu monitorowania przepływów kapitałowych z zagranicą
w zakresie inwestycji portfelowych. Zadanie to jest realizowane w ramach programu Phare’2000, na
podstawie umowy twinningowej z Bankiem Włoch
INNE ZREALIZOWANE DZIAŁANIA
Rozpoczęte prace legislacyjne
•
Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie przelewów transgranicznych - został
opracowany w NBP i przekazany do Ministerstwa Finansów we wrześniu 2001 r.
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: rozporządzenie łącznie z treścią art. 63g
ustawy Prawo bankowe wprowadzi do polskiego prawa przepisy Dyrektywy 97/5/WE o
przelewach transgranicznych. Art. 63 g oraz rozporządzenie wejdą w życie z dniem akcesji Polski
do UE.
Konsultacje, szkolenia, ekspertyzy
5
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
W okresie sprawozdawczym Ministerstwo Finansów kontynuowało realizację umowy twinningowej z
partnerem francuskim. W dniach 19-20 listopada 2001 r. odbyło się w Warszawie seminarium
poświęcone projektowi ustawy prawo dewizowe z udziałem ekspertów francuskich.
Zapobieganie praniu brudnych pieniędzy
Rozpoczęte prace legislacyjne
Na podstawie praktycznych doświadczeń związanych z realizacją przepisów ustawy z o
przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz w związku z wydarzeniami z 11 września 2001 r., GIIF
przygotował projekt nowelizacji ww. ustawy, nad którą trwają obecnie prace w Parlamencie (patrz
punkt 1.2). Nowelizacja ta pozwoli na usprawnienie procedur dotyczących wymiany informacji,
wyjaśni pojawiające się wątpliwości oraz włączy do systemu prawnego nowe podmioty, które
mogłyby być wykorzystywane w celu legalizacji środków finansowych pochodzących z przestępstw.
Zmiany te powinny zapewnić jeszcze sprawniejszą realizację zadań przez wszystkie włączone w
system podmioty, uporządkowanie katalogu instytucji obowiązanych, ujednolicenie zasad
przekazywania informacji przez określone w ustawie instytucje oraz dostosowanie rozwiązań
prawnych do standardów międzynarodowych.
Zawarte umowy dwustronne (patrz punkt 2.1.e i h).
Konsultacje, szkolenia, ekspertyzy
W okresie sprawozdawczym prowadzono kompleksowe szkolenia dla wszystkich pracowników
Departamentu Informacji Finansowej poświęcone problematyce przeciwdziałania praniu pieniędzy.
Wykładowcami byli przedstawiciele Prokuratury Krajowej, Policji oraz Generalnego Inspektoratu
Nadzoru Bankowego. Ponadto pracownicy jednostki analityki finansowej wzięli udział w krajowych i
zagranicznych specjalistycznych szkoleniach, mających na celu zwiększenie ich umiejętności w
zakresie analizy transakcji finansowych mających na celu pranie pieniędzy.
Mając na uwadze konieczność właściwego przeszkolenia personelu polskiego FIU oraz konieczność
implementacji sprawdzonych i efektywnych standardów działania, dużą wagę przywiązano do
realizacji programów Phare. Dzięki programowi Phare’99 zrealizowano 3 wizyty studyjne do
funkcjonujących w krajach UE jednostek FIU (Wielka Brytania, Austria, Hiszpania) oraz treningi we
francuskiej i włoskiej FIU. W ramach przygotowania do realizacji programu Phare 2001 „Modernizacja Polskiego Systemu Podatkowego”, którego jednym z komponentów jest problematyka
zapobiegania praniu pieniędzy, pracownicy Departamentu Informacji Finansowej uczestniczyli, w
okresie od czerwca do sierpnia 2001 r., w spotkaniach z przedstawicielami administracji francuskiej,
niemieckiej, szwedzkiej i hiszpańskiej. W wyniku realizacji ww. projektu polska jednostka analityki
finansowej uzyska dodatkowe środki finansowe na m.in.: analizy funkcjonowania polskiej jednostki,
szkolenia pracowników polskiej jednostki, wyjazdy studyjne do państw Unii Europejskiej itp., oraz
dodatkowo 100 tys. EUR na zakup sprzętu. W ramach procedury przygotowania projektów
Ministerstwa Finansów do programu Phare’2002 Generalny Inspektor Informacji Finansowej, w
oparciu o wcześniej przygotowane założenia projektu pt. „Przystosowanie standardów technicznych i
organizacyjnych polskiej jednostki rozpoznania finansowego do realizacji współpracy
międzynarodowej w zakresie wymiany informacji oraz wzmocnienia współpracy z organami ścigania
oraz innymi jednostkami administracyjnymi” przygotował dodatkowe uzasadnienie do projektu dla
przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz rozpoczął procedurę przygotowania tzw. standardowej
fiszki projektowej. Projekt ten ma na celu zapewnienie zwiększenia efektywności w zakresie wymiany
informacji, dotyczących zwalczania procederu prania pieniędzy, zarówno pomiędzy właściwymi
organami zwalczającymi powyższy proceder na terenie Polski, jak również pomiędzy polską jednostką
analityki finansowej a jednostkami analityki finansowej z państw UE.
OGÓLNE PODSUMOWANIE
Na podstawie stanowiska negocjacyjnego w tym obszarze po modyfikacjach z dnia 6 i 18 grudnia
2001 r. oraz z 1 marca 2002 r. Polska zobowiązała się do przyjęcia w wdrożenia, najpóźniej z dniem
akcesji, całości acquis w obszarze „Swobodny przepływ kapitału”, z wyjątkiem liberalizacji zasad
nabywania niektórych rodzajów nieruchomości.
6
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
W sprawie nabywania nieruchomości uzgodniono dwa okresy przejściowe, podczas trwania których
Polska będzie miała prawo stosowania wobec obywateli państw członkowskich Europejskiego
Obszaru Gospodarczego krajowej legislacji dotyczącej nabywania nieruchomości przez
cudzoziemców3. Szczególne rozwiązanie stosowane będzie w stosunku do rolników indywidualnych
będących obywatelami państw członkowskich EOG - zostaną oni wyłączeni spod działania okresu
przejściowego dotyczącego nieruchomości rolnych i leśnych tzn. będą mieli prawo nabywania tych
nieruchomości bez zezwolenia od dnia akcesji4.
Polska przyjęła datę 31 grudnia 1993 r. jako datę zamrożenia ograniczeń kapitałowych z państwami
trzecimi. Zobowiązała się w pełni transponować acquis w zakresie systemów płatności do 1 stycznia
2003 r. oraz zapewnić do dnia akcesji zgodność z acquis zasad funkcjonowania pracowniczych
funduszy emerytalnych. Polska zobowiązała się do wprowadzenia w drodze ustawowej obiektywnych,
stabilnych, przejrzystych i powszechnie znanych kryteriów wydawania zezwoleń na nabywanie
nieruchomości przez cudzoziemców, obowiązujących na czas trwania okresów przejściowych.
W Avis z czerwca 1997 r. Komisja Europejska wskazywała, że liberalizacja przepływów kapitału
wymaga dalszych działań. 1 października 2002 r., w zależności od warunków makroekonomicznych,
zniesione zostaną ograniczenia dot. niektórych operacji rynku pieniężnego i innych operacji
krótkoterminowych. Ograniczenia sektorowe w swobodnym przepływie kapitału, które Polska
zobowiązała się znieść najpóźniej z dniem akcesji, istnieją w następujących sektorach:
-
gier losowych i zakładów wzajemnych –projekt ustawy został skierowany do uzgodnień
międzyresortowych,
-
audiowizualnym – trwają prace w Parlamencie nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji,
-
transporcie lotniczym - w zmodyfikowanym 12.03.2002 r. stanowisku negocjacyjnym w obszarze
„Polityka transportowa” Polska zadeklarowała, że w zakresie transportu lotniczego do dnia akcesji
do UE przyjmie i wdroży całość acquis w tej dziedzinie (a zatem zliberalizuje dostęp do tras
lotniczych zgodnie z Rozporządzeniem (EWG) nr 2408/92 oraz prawo do zakładania
przedsiębiorstw lotniczych stosownie do Rozporządzenia (EWG) nr 2407/92)
-
usługach prawnych - trwają prace w Parlamencie nad projektem ustawy o świadczeniach przez
prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczpospolitej Polskiej.
3
5 letni okres przejściowy od dnia akcesji na nabywanie nieruchomości o charakterze tzw. drugich domów; nie
dotyczy on nieruchomości nabywanych w celu świadczenia usług turystycznych; obywatele państw
członkowskich EOG zamieszkujący w Polsce przez co najmniej cztery lata będą wyłączeni spod działania tego
okresu. 12 letni okres przejściowy od dnia akcesji dotyczący nieruchomości rolnych i leśnych; po 3 latach
nastąpi przegląd funkcjonowania okresu przejściowego, na podstawie raportu Komisji Rada, decydując
jednomyślnie, będzie mogła skrócić lub znieść okres przejściowy.
4
Uprawnienie to będzie warunkowane uprzednim dzierżawieniem i osobistym uprawianiem prze nich ziemi,
którą chcą kupić, nieprzerwanie przez okres 3 lub 7 lat. Umowa dzierżawy musi być zawarta przez osobę
fizyczną w formie pisemnej, z datą pewną.
7
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4