1 zatrzymanie cudzoziemca umieszczenie

ZATRZYMANIE CUDZOZIEMCA
UMIESZCZENIE CUDZOZIEMCA W STRZEŻONYM OŚRODKU
ZASTOSOWANIE WOBEC CUDZOZIEMCA ARESZTU W CELU
WYDALENIA1
Zatrzymanie cudzoziemca
Cudzoziemiec może być zatrzymany na okres nie dłuższy niż 48 godzin, jeżeli:
• zachodzą okoliczności uzasadniające wydanie wobec cudzoziemca decyzji
o wydaleniu,
• cudzoziemiec uchyla się od wykonania obowiązków określonych w decyzji
o wydaleniu
Zatrzymania cudzoziemca dokonuje Straż Graniczna lub Policja.
Zatrzymanemu cudzoziemcowi przysługują uprawnienia przewidziane w kodeksie postępowania karnego dla osoby zatrzymanej.
Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania
i o przysługujących mu prawach oraz wysłuchać go. Z zatrzymania sporządza się
protokół;
W protokole należy umieścić złożone przez zatrzymanego oświadczenia oraz zaznaczyć udzielenie mu informacji o przysługujących mu prawach; odpis protokołu
doręcza się zatrzymanemu.
Zatrzymanemu, na jego żądanie, należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie
w dostępnej formie kontaktu z adwokatem, a także bezpośrednią z nim rozmowę
(rozmowa może się odbyć w obecności zatrzymującego).
Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu.
1
W dniu 1.09.2003r. weszły w życie dwie ustawy regulujące położenie cudzoziemców na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: ustawa z dn.13.06.2003r. o cudzoziemcach ( Dz. U. nr
128 poz.1175) i ustawa z dn.13.06.2003r.o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz.U. Nr 128 poz.1176).
1
Umieszczenie cudzoziemca w strzeżonym ośrodku
Cudzoziemca umieszcza się w strzeżonym ośrodku, jeżeli:
• jest to niezbędne do sprawnego przeprowadzenia postępowania w sprawie
wydalenia lub o cofnięcie zezwolenia na osiedlenie się;
• zachodzi uzasadniona obawa, że będzie się uchylał od wykonania decyzji
o wydaleniu lub decyzji o cofnięciu zezwolenia na osiedlenie się;
• przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę niezgodnie z przepisami, jeżeli
nie został niezwłocznie doprowadzony do granicy.
Cudzoziemca, ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, nie zatrzymuje się, chyba, że mają miejsce następujące
okoliczności:
• cudzoziemiec składa wniosek o nadanie statusu uchodźcy:
– podczas kontroli granicznej, nie mając prawa wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
– podczas nielegalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy:
– niezgodnie z przepisami przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę,
– otrzymał decyzję o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub decyzję o wydaleniu;
• po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy wydano mu decyzję o wydaleniu.
W przypadkach wyżej wymienionych cudzoziemca umieszcza się w ośrodku
strzeżonym.
Nie umieszcza się w ośrodku strzeżonym ani areszcie w celu wydalenia:
• małoletniego bez opieki,
• cudzoziemca ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy, którego stan psychofizyczny stwarza domniemanie, że był poddany przemocy albo jest niepełnosprawny
Areszt w celu wydalenia
Areszt w celu wydalenia stosuje się wobec cudzoziemca jeżeli zachodzi którakolwiek z okoliczności wymienionych wyżej, które uzasadniają umieszczenie
cudzoziemca w ośrodku strzeżonym a jednocześnie istnieje obawa, że cudzoziemiec
nie podporządkuje się zasadom pobytu obowiązującym w strzeżonym ośrodku.
2
W przypadku cudzoziemca ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy, areszt
w celu wydalenia stosuje się, gdy z okoliczności ustalonych przez organ Straży
Granicznej wynika, że jest to niezbędne że względu na obronność lub bezpieczeństwo państwa albo bezpieczeństwo i porządek publiczny.
Postepowanie w sprawie o umieszczenie cudzoziemca w strzeżonym ośrodku
lub o zastosowanie aresztu w celu wydalenia
Postanowienie o umieszczeniu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub
o zastosowaniu wobec cudzoziemca aresztu w celu wydalenia wydaje sąd
rejonowy właściwy ze względu na siedzibę organu składającego wniosek o zastosowanie ośrodka lub aresztu w celu wydalenia.
Wniosek o zastosowanie ośrodka lub aresztu składa do sądu: wojewoda, organ
Straży Granicznej lub Policji.
Sąd w postanowieniu o umieszczeniu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku
lub o zastosowaniu aresztu w celu wydalenia oznacza okres pobytu – nie dłuższy niż 90 dni.
Okres pobytu w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia może zostać
przedłużony (postanowieniem sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce
położenia ośrodka lub aresztu) na czas określony; łączny okres pobytu w ośrodku
lub areszcie nie może przekroczyć roku.
Na postanowienie sądu rejonowego o umieszczeniu cudzoziemca w ośrodku
strzeżonym lub areszcie w celu wydalenia przysługuje cudzoziemcowi zażalenie do
sądu okręgowego.
Cudzoziemiec może w każdym czasie wystąpić do sądu rejonowego o uchylenie
umieszczenia w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia.
Jeżeli umieszczenie cudzoziemca w ośrodku strzeżonym lub areszcie w celu wydalenia, mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia – sąd
nie wydaje postanowienia o zastosowaniu wymienionych środków.
Cudzoziemiec, który ubiega się w Polsce o nadanie statusu uchodźcy (złożył
wniosek o nadanie statusu uchodźcy), zostaje umieszczony w ośrodku strzeżonym
lub areszcie w celu wydalenia na okres 30 dni – postanowienie w tej sprawie
wydaje sąd rejonowy.
W tym czasie – 30 dni – Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców
wydaje decyzję o zwolnieniu cudzoziemca że strzeżonego ośrodka lub aresztu
w celu wydalenia (decyzję wydaje z urzędu lub na wniosek cudzoziemca),
gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika ,że jest prawdopodobne, że cudzoziemiec spełnia warunki uznania za uchodźcę określone
w Konwencji Genewskiej i Protokole Nowojorskim.
3
Jeżeli wniosek o nadanie statusu uchodźcy składa cudzoziemiec, który przebywa w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia ( wniosek zostaje złożony
przez cudzoziemca, po umieszczeniu w ośrodku lub areszcie) – sąd przedłuża okres
pobytu cudzoziemca o 90 dni.
Jeżeli decyzja o odmowie nadania statusu uchodźcy zostanie doręczona cudzoziemcowi przed upływem któregoś z wymienionych wyżej okresów: 30 dni lub 90
dni – okres pobytu w ośrodku strzeżonym lub areszcie w celu wydalenia może być
przedłużony na czas określony – nie dłużej niż do roku: do wydania ostatecznej decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy i do wykonania decyzji o wydaleniu.
Zwolnienie cudzoziemca z ośrodka strzeżonego lub aresztu w celu wydalenia
Zwolnienie cudzoziemca z ośrodka strzeżonego lub aresztu w celu wydalenia
następuje w przypadku:
• ustania przyczyn uzasadniających stosowanie tych środków;
• stwierdzenia, że pobyt cudzoziemca w ośrodku lub w areszcie może spowodować niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia;
• mają miejsce inne okoliczności uniemożliwiające stosowanie w/w środków;
• uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji o wydaleniu cudzoziemca
z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• nadania cudzoziemcowi statusu uchodźcy lub udzielenia azylu;
• udzielenia cudzoziemcowi zgody na pobyt tolerowany;
• zastosowania wobec cudzoziemca innych środków skutkujących pozbawieniem wolności.
• na podstawie decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców,
wydanej z urzędu lub na wniosek cudzoziemca, gdy z zebranego w sprawie
materiału dowodowego wynika, że jest prawdopodobne, że cudzoziemiec
spełnia warunki uznania za uchodźcę określone w Konwencji Genewskiej
i Protokole Nowojorskim.
Na decyzję Prezesa Urzędu o odmowie uwzględnienia wniosku o zwolnienie
że strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu wydalenia cudzoziemcowi przysługuje
odwołanie w terminie 3 dni od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie wnosi się
do sądu rejonowego właściwego że względu na siedzibę Prezesa Urzędu, za pośrednictwem kierownika strzeżonego ośrodka lub funkcjonariusza odpowiadającego za
funkcjonowanie aresztu w celu wydalenia.
Sąd rozpoznaje odwołanie niezwłocznie.
4
Prawa cudzoziemca przyjmowanego do strzeżonego ośrodka lub aresztu
w celu wydalenia
Cudzoziemca przyjmowanego do strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu
wydalenia należy pouczyć, w zrozumiałym dla niego języku, o przysługujących
mu prawach i obowiązkach oraz zapoznać go z przepisami regulującymi pobyt
w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia.
Cudzoziemiec umieszczony w strzeżonym ośrodku lub przebywający w areszcie
ma prawo do kontaktowania się z organizacjami pozarządowymi lub międzynarodowymi zajmującymi się udzielaniem pomocy, zwłaszcza prawnej, cudzoziemcom.
Cudzoziemiec, który złożył wniosek o nadanie statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej i został umieszczony w strzeżonym ośrodku lub areszcie
w celu wydalenia:
• powinien zostać poinformowany, w języku dla niego zrozumiałym, o organizacjach, do których zadań statutowych należą sprawy uchodźców;
• cudzoziemcowi należy zapewnić kontakt korespondencyjny lub telefoniczny
z tymi organizacjami;
•
ma prawo do osobistego kontaktowania się, w celu udzielenia mu pomocy
prawnej, na terenie strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu wydalenia z
przedstawicielem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw
Uchodźców lub organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy
uchodźców.
5
Ważne adresy
Wydział do Spraw Cudzoziemców
Zarządu Kontroli Ruchu Granicznego
Komendy Głównej Straży Granicznej
00-562 Warszawa, ul. Koszykowa 16
– składanie wniosków o nadanie statusu
uchodźcy
Polska Akcja Humanitarna
Centrum Pomocy Uchodźcom
00-031 Warszawa, ul. Szpitalna 5 m. 3
22/828 90 86
Caritas Polska – Biura Informacji dla
Migrantów i Uchodźców
Urząd do Spraw Repatriacji
i Cudzoziemców
00-562 Warszawa,
ul. Koszykowa 16
tel. 22/601 44 53
15-077 Białystok, ul. Warszawska 32
tel/fax: 85/ 732 55 53
20-950 Lublin
ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2
Tel. 81/743 71 86
Centralny Ośrodek Recepcyjny
dla uchodźców w Dębaku
Podkowa Leśna koło Warszawy
05-805 Otrębusy
tel. 22/729 80 71
50-369 Wrocław, pl. Katedralny 6/1
tel/fax 71/322 17 15
Polski Czerwony Krzyż
00-561 Warszawa
ul. Mokotowska 14
tel.: 22/628 55 75, 621 36 25
fax: 22/628 41 38
Wysoki Komisarz NZ do spraw
Uchodźców (UNHCR)
05-056 Warszawa, Aleja Róż 2
tel. 22/628 69 30
Poradnia Prawna
Ośrodek Praw Człowieka
Uniwersytetu Jagielońskiego
Kraków, Plac Inwalidów 4
tel.: 12/ 633 37 96, 422 10 33 w. 1392
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
- pomoc prawna
00-018 Warszawa, ul. Zgoda 11
tel./fax 22/828 10 08, 828 69 96
Poradnia Prawna
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa, Krakowskie Przedmieście 26/28
tel.: 22/620 0381 w.811
tel/fax: 22/826 92 94
Stowarzyszenie Praw Człowieka
im. Haliny Nieć
31-136 Krakow
ul. Sobieskiego 7/3
tel/fax (12) 6337223
Opracowanie: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2003
6