docMikroklimat w pomieszczeniach dla drobiu
download 
Reklamacja Transkrypt
Mikroklimat w pomieszczeniach dla drobiu
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dr hab. inż. Tomasz Mituniewicz Katedra Higieny Zwierząt i Środowiska Wydział Bioinżynierii Zwierząt UWM w Olsztynie Mikroklimat w pomieszczeniach dla drobiu Intensywny chów i hodowla drobiu stwarza konieczność zapewnienia im optymalnych warunków utrzymania. Stosowane obecnie systemy utrzymywania drobiu dążą do maksymalnego zwiększania koncentracji ptaków na jednostce powierzchni, co dodatkowo wymusza ścisłą kontrolę warunków środowiskowych. Zwierzęta gospodarskie, w odróżnieniu od zwierząt dziko żyjących, utrzymywane w pomieszczeniach zamkniętych, uzależnione są od warunków stworzonych przez człowieka i funkcjonują w tzw. „środowisku hodowlanym”. Według JANOWSKIEGO [1978], środowisko hodowlane jest to zespół współzależnych, nieożywionych i ożywionych czynników otaczającej zwierzę gospodarskie przyrody, których wpływ na zwierzęta jest modyfikowany i uzupełniany przez człowieka. Do czynników środowiskowych zaliczyć możemy czynniki abiotyczne (nieożywione), fagiczne (żywieniowe), biotyczne (ożywione) oraz technologiczne (budynek inwentarski wraz z wyposażeniem). Wśród czynników abiotycznych istotne znaczenie ma klimat, który poprzez warunki pogodowe wywiera na zwierzęta zarówno wpływ bezpośredni (np. temperatura, ruch powietrza), jak i pośredni (roślinność) wpływ. Bez współdziałania dobrego genotypu z dobrym środowiskiem nie jest bowiem możliwe uzyskiwanie korzystnych efektów w chowie i hodowli zwierząt, a także wysokich efektów produkcyjnych, gdyż zmieniające się warunki otoczenia są najprawdopodobniej przyczyną niewykorzystania całego potencjału genetycznego organizmu zwierzęcia. Organizm zwierzęcy i otaczające go środowisko, stanowi nierozerwalną całość wpływającą na siebie wzajemnie. Wydajność zwierząt tylko w 20 – 30% zależy od cech dziedzicznych, a w 70 – 80% od żywienia i otaczającego je środowiska. Dlatego, obok prawidłowego żywienia konieczne jest stworzenie prawidłowych warunków mikroklimatu, w skład którego wchodzi całokształt właściwości fizycznych, chemicznych i mikrobiologicznych powietrza w budynku inwentarskim. Optymalizując _______________________________________________________________________ INSPIRE CONSULTING sp. z o.o. ul. Wilczyńskiego 25E . 10-686 Olsztyn . Poland tel./fax +48 89 535 30 90 . www.inspire-consulting.pl Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego mikroklimat kurnika, można uzyskać istotny wzrost produkcyjności, co jest sytuacją korzystną ekonomicznie. Budynek inwentarski ze względu na swoją specyfikę i konieczność przystosowania do potrzeb produkcyjnych różnych gatunków zwierząt, musi spełniać szereg wymagań funkcjonalnych, przestrzennych i materiałowo – konstrukcyjnych. Tradycyjny system utrzymania w intensywnej produkcji brojlerów jest to prosty w konstrukcji budynek z cementową posadzką, najczęściej bez okien i sztucznym oświetleniem, izolowany termicznie, wyposażony w wentylację mechaniczną. Stosuje się także konstrukcje z otwartymi ścianami (kurtynami). Trzeba również pamiętać, że z wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich to drób ma największe wymagania w stosunku do budynku. Dotyczy to przede wszystkim warunków termicznych, ponieważ ptaki, w odróżnieniu od innych zwierząt gospodarskich, mają większą powierzchnię ciała w stosunku do masy, co w przypadku nieprawidłowych warunków utrzymania powoduje szybką utratę ciepła przez organizm. Uważa się, ze w pomieszczeniach, w których utrzymywane są ptaki, rozbieżność pomiędzy poszczególnymi jego częściami, nie powinna wynosić więcej niż 2°C. Badania wykazały jednak, ze w wielu budynkach, różnica ta dochodzi do 6 i więcej stopni, co świadczy o niskiej ciepłochronności budynku. W Polsce, przeciwdziałanie niekorzystnym wpływom klimatu zewnętrznego najczęściej opiera się nie na poprawie ciepłochronności elementów konstrukcyjnych budynku, lecz na stosowaniu wysokowydajnych źródeł ciepła. Nie jest to jednak działanie prawidłowe. W okresie zimowym, na skutek znacznych strat ciepła przez przegrody budowlane, w pomieszczeniach dla ptaków temperatura powietrza jest zbyt niska, aby utrzymać właściwą wymianę powietrza i musi ona być zredukowana do minimum. Konsekwencją takiego działania jest pogorszenie warunków zoohigienicznych. Natomiast w okresie letnim, pomimo intensywnie działającego systemu wentylacji często dochodzi do przegrzewania pomieszczeń. W obu wymienionych przypadkach, jest to sytuacja bardzo niesprzyjająca, rzutująca na końcowe wyniki produkcyjne. _______________________________________________________________________ INSPIRE CONSULTING sp. z o.o. ul. Wilczyńskiego 25E . 10-686 Olsztyn . Poland tel./fax +48 89 535 30 90 . www.inspire-consulting.pl Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Kolejnym ważnym, a często niedocenianym w budownictwie inwentarskim aspektem jest również usytuowanie budynku względem stron świata. Bezokienne budynki dla drobiu, powinny być usytuowane osią podłużną w kierunku najczęściej wiejących wiatrów. Do podstawowych czynników mikroklimatu, bezpośrednio wpływających na ptaki przebywające w kurnikach, zaliczamy warunki termiczno – wilgotnościowe. Wpływ na kształtowanie warunków termicznych w obiektach drobiarskich ma obsada zwierząt, sposób utrzymania, system wentylacji oraz ciepłochronność elementów konstrukcyjnych budynku. W zimie, ale także w pierwszych tygodniach odchowu (młode ptaki), konieczne jest intensywne ogrzewanie budynku. Wydajność ogrzewania zależna jest od liczby utrzymywanych ptaków i wielkości kurnika. Podczas odchowu ptaków, w zależności od gatunku, temperatura w kurniku powinna utrzymywać się od 33 – 35ºC w pierwszym dniu do około 18 – 20ºC w ostatnim tygodniu odchowu. Szczególnego znaczenia nabiera utrzymanie optymalnej temperatury w pierwszych dniach odchowu, ponieważ pisklęta mają słabo rozwinięty system termoregulacji. Jednocześnie podkreślić należy, że drób, w porównaniu do innych gatunków zwierząt gospodarskich narażony jest na niekorzystne oddziaływanie warunków klimatycznych. Zarówno obniżona, jak i zbyt wysoka temperatura może negatywnie wpłynąć na efektywność produkcji. Temperatura otoczenia poniżej dolnej granicy strefy obojętności cieplnej wpływa na intensywniejsze pobieranie paszy przez ptaki, a energia z niej pobrana wykorzystywana jest na ogrzanie organizmu. Konsekwencją takiego stanu mogą być gorsze wyniki produkcyjne oraz zwiększona zachorowalność ptaków, w tym również, zagrażające produkcji, choroby zakaźne. Z kolei przy zbyt wysokiej temperaturze otoczenia spożycie paszy przez drób maleje oraz przetwarzana jest ona przez organizm mniej efektywnie. Przeprowadzone badania wykazały, że zbyt wysoka temperatura utrzymania w pierwszych trzech tygodniach życia, ma istotny wpływ na obniżenie masy ciała oraz zwiększoną śmiertelność ptaków w późniejszym okresie odchowu. W sytuacji, gdy temperatura wzrasta powyżej zakresu termoneutralnego, zwiększa się produkcja ciepła i wzrasta temperatura organizmu. W wyniku hipertermii dochodzi najczęściej do pobudzenia ośrodka oddechowego, wystąpienia ziania i wydalania z wydychanym powietrzem znacznych ilości dwutlenku węgla (CO2). Konsekwencją takiego stanu jest obniżenie ciśnienia parcjalnego CO2 i wzrost pH krwi. Dodatkowo, przeprowadzone przez rożnych autorów doświadczenia wykazały, że _______________________________________________________________________ INSPIRE CONSULTING sp. z o.o. ul. Wilczyńskiego 25E . 10-686 Olsztyn . Poland tel./fax +48 89 535 30 90 . www.inspire-consulting.pl Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego podwyższona temperatura otoczenia negatywnie wpływa na liczbę jonów ujemnych w powietrzu, które korzystnie wpływają na niemal wszystkie funkcje życiowe u drobiu. Wpływ temperatury należy rozpatrywać w powiązaniu z wilgotnością względną powietrza. Chcąc maksymalizować wyniki produkcyjne należy szczególną uwagę poświęcić warunkom termiczno – wilgotnościowym, wywierającym, w zależności od wzajemnych korelacji, różnorodny, często niekorzystny wpływ na zdrowie i wydajność, a w rezultacie na efekty ekonomiczne produkcji. Poglądy na wartości optymalne wilgotności względnej powietrza podczas odchowu kurcząt brojlerów są zróżnicowane. Część autorów uważa, że w zależności od temperatury panującej w kurniku powinna ona utrzymywać się w granicach 40 – 72%, ponieważ jest ona optymalna dla skóry piór i ogólnego rozwoju ptaków. Inni badacze stwierdzają, że optimum wilgotności w okresie odchowu wynosi 40%. Spowodowane jest to tym, iż przy wyższych wartościach wilgotności względnej powietrza potrzeba więcej ciepła do zrównoważenia ochładzającego wpływu wilgotności. Trzeba jednak mieć na uwadze, że niska wilgotność, przy wysokiej temperaturze może prowadzić do wysychania błon śluzowych i obniżenia odporności lokalnej. Konsekwencją może być nasilenie chorób układu oddechowego i zapalenia spojówek, w związku z wzrastającym zapyleniem w pomieszczeniu. Przekroczenie optymalnego progu wilgotności względnej w kurniku intensyfikuje z kolei przewodnictwo cieplne, a tym samym w połączeniu z wysoką temperaturą powietrza prowadzi do przegrzania ptaków, a przy niskiej sprzyja przeziębieniom. Dodatkowo, przy powietrzu suchym rzadziej dochodzi do rozregulowania układu termoregulacyjnego dorosłych ptaków. Wysoka wilgotność wywołuje również niekorzystne zmiany w składzie chemicznym powietrza pomieszczeń, prowadzące do nadmiernego gromadzenia się dwutlenku węgla, siarkowodoru i amoniaku. Z drugiej strony jednak, wyższa wilgotność powietrza odgrywa istotną rolę wstrzymując rozprzestrzenianie zanieczyszczeń mechanicznych (pyłów). Następuje to poprzez zwiększenie tempa ich osadzania, ponieważ drobniejsze cząsteczki pyłów zlepiają się w większe, cięższe i łatwiej wytracane są z powietrza, którym oddychają ptaki. W badaniach zoohigienicznych oprócz podstawowej oceny warunków termiczno – wilgotnościowych uwzględnia się również dodatkowe wskaźniki, które w sposób kompleksowy pozwalają na ocenę warunków utrzymania zwierząt gospodarskich. _______________________________________________________________________ INSPIRE CONSULTING sp. z o.o. ul. Wilczyńskiego 25E . 10-686 Olsztyn . Poland tel./fax +48 89 535 30 90 . www.inspire-consulting.pl Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Bardzo ważnym czynnikiem bioklimatu w pomieszczeniach dla drobiu jest ochładzanie (siła oziębiająca powietrza), które jest wypadkową współdziałania temperatury, ruchu powietrza i wilgotności, powodującą utratę ciepła przez organizm ptaka. Wielkość ochładzania (mW/cm2) określa się ilością ciepła oddaną z jednostki powierzchni ciała w jednostce czasu i jest czynnikiem decydującym o samopoczuciu ptaka w otaczającym go środowisku. Wartości ochładzania w pomieszczeniach dla drobiu powinny kształtować się w granicach 16,7 – 37,7 mW/cm2. Zarówno wysokie, jak i niskie wartości ochładzania nie są korzystne dla ptaków. Zbyt wysokie wartości ochładzania prowadzą do nadmiernych strat cieplnych w organizmie ptaków. Szczególnie wrażliwe są pisklęta, u których może dojść do zaburzeń termoregulacji. Natomiast niskie wartości ochładzania powodują przegrzanie organizmu ptaków i doprowadzić mogą do stresu cieplnego, który negatywnie wpływa na zdrowotność i na wyniki produkcyjne ptaków. Prędkość ruchu powietrza na wysokości głów ptaków nie powinna przekraczać 0,3 m/s, jakkolwiek w okresie letnich, wysokich temperatur może być zwiększony do 1m/s (działanie ochładzające). Pamiętać jednak należy, że przekroczenie zalecanych wielkości w sezonie zimowym powoduje powstawanie przeciągów i większe ryzyko wystąpienia przeziębień. Natomiast w okresie lata zwiększony ruch powietrza przy wysokich temperaturach jest zjawiskiem korzystnym. Tak więc środowisko, w którym przebywa drób powinno być dostosowane do jego potrzeb, aby wpływ ochładzania był fizjologicznie korzystny i nie prowadził do przegrzania ani wychłodzenia ptaków. _______________________________________________________________________ INSPIRE CONSULTING sp. z o.o. ul. Wilczyńskiego 25E . 10-686 Olsztyn . Poland tel./fax +48 89 535 30 90 . www.inspire-consulting.pl
